SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

16. septembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20100915_396-ItemID-179201-lrg.jpg


1380 - Umro je francuski kralj Šarl V Mudri, koji je kao regent 1358. (dok je njegov otac Žan II bio zarobljenik Engleza ugušio veliki seljački ustanak poznat kao Žakerija. Tokom vladavine, od stupanja na presto 1360, u Stogodišnjem ratu uspeo je da povrati od Engleza veći deo teritorija. Podsticao je nauku i kulturu. Nasledio ga je sin Šarl VI Ludi.

1387 - Rođen je engleski kralj Henri V, koji je tokom vladavine (1413-22) nastavio Stogodišnji rat sa Francuskom i posle pobede 1415. kod Azenkura osvojio Pariz. Postao je 1420. regent, a posle smrti Šarla VI prestolonaslednik Francuske.

1498 - Umro je španski dominikanac Tomas de Torkemada, pokršteni Jevrejin, prvi Veliki inkvizitor Španije (1483-94) i fanatični propovednik Inkvizicije. Pod njegovim pritiskom kralj Ferdinand V izdao je dekret o progonu Jevreja na osnovu kojeg je 300.000 Jevreja proterano iz Španije.

1620 - Brod "Mejflauer" krenuo je iz engleske luke Sautempton saputnicima koji će osnovati Plimut, prvu stalnu englesku koloniju u Americi.

1736 - Umro je nemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt, koji je 1714. usavršio termometar napunivši ga živom umesto alkoholom. Tačka smrzavanja na njegovoj skali, 32 stepena, označava najjaču zimu koja je 1709. zabeležena u Dancigu (Gdanjsku).

1745 - Rođen je ruski vojskovođa Mihail Ilarionovič Kutuzov, jedan od najvećih vojnih stratega 19. veka. Proslavio se u borbama protiv Turaka i Napoleona Bonaparte 1812. Jedna je od glavnih ličnosti romana "Rat i mir" Lava Tolstoja.

1810 - Masovnim ustankom seljaka koje su predvodili Migel Idalgo i Kastilja i Hose Moralez, u Meksiku je počela borba za nezavisnost od španske vlasti, završena sticanjem nezavisnosti 1821. Datum izbijanja ustanka slavi se u Meksiku kao Dan nezavisnosti.

1823 - Rođen je knez Mihailo Obrenović, koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom na Balkanu. Vladao je od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868, kada je ubijen u Košutnjaku. Zbog bune Tome Vučića Perišića, pobegao je 1842. u Austriju gde je pomagao Vuka Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića i druge srpske pisce.

1859 - Škotski istraživač Dejvid Livingston otkrio je u istočnoj Africi veliko jezero Njasa, koje sada dele Malavi, Tanzanija i Mozambik.

1861 - Zastupništvo grada Zagreba dodelilo je Vuku Stefanoviću Karadžiću Povelju počasnog građanina, kojom su mu data "sva prava, sloboštine i koristi kao što svakom građaninu Zagreba po zakonu i starom narodnom običaju pripadaju".

1894 - Rođen je srpski arhitekta, istoričar umetnosti i pisac Aleksandar Deroko, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od prvih istoriografa srpske srednjevekovne i narodne arhitekture.

1908 - Beč i Moskva su se sporazumeli da se Austro-Ugarska ne protivi otvaranju Bosfora za ruske brodove, a Rusija austrougarskoj aneksiji Bosne i Hercegovine, čime je okončana Aneksiona kriza. Rusija i Srbija su pod pritiskom Austro-Ugarske i Nemačke u martu 1909. priznale aneksiju.

1923 - Rođen je singapurski državnik Li Kuan Ju, koji je kao premijer Singapura (1959-90) preobrazio bivšu britansku koloniju u industrijsku i trgovinsku metropolu.

1931 - Italijanske kolonijalne snage zarobile su i potom pogubile libijskog nacionalnog vođu Omara Muhtara.

1941 - Iranski šah Reza Kan Pahlavi abdicirao je u korist 22-godišnjeg princa Mohameda Reze. Abdikaciju su iznudili Velika Britanija, SAD i ŠSR zbog šahove pronemačke politike.

1955 - Vojnim udarom zbačen je sa vlasti predsednik Argentine Huan Peron. Nakon 18 godina provedenih u egzilu Peron se vratio u Argentinu 1973, kada je formirana peronistička vlada Ektora Kampore i iste godine ponovo postao predsednik Argentine. Posle njegove smrti 1974. zamenila ga je supruga Izabela Peron.

1963 - Malaja, Severni Borneo, Saravak i Singapur osnovali su Maležansku federaciju.

1966 - Izvođenjem opere Samjuela Barbera "Antonije i Kleopatra", otvorena je nova zgrada Metropliten opere u Linkolnovom centru u Njujorku.

1977 - U Parizu je u 53. godini umrla grčka operska pevačica Marija Kalas, proslavljeni sopran ("Norma", "Toska") i poznata ličnost u svetskim mondenskim krugovima.

1978 - U Iranu je poginulo 25.000 ljudi u zemljotresu jačine između 7,5 i 7,9 stepeni Rihterove skale. Grad Tabas i veliki broj sela potpuno su razrušeni.

2001 - Kina je nakon 15 godina pregovora primljena u Svetsku trgovinsku organizaciju.

2001 - Odbojkaši SR Jugoslavije osvojili su prvo mesto na Evropskom šampionatu.

2002 - Umro je Dvajt Vajli, koji je 1961. godine postao prvi spiker crne puti na Bi-Bi-Siju u Londonu.

2004 - Afričke države su, u blizini Johanesburga, otvorile Pan-afrički parlament, prvo predstavničko telo cele Afrike.

[Man]

19. septembar

1992. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija usvojio je rezoluciju o isključenju SR Jugoslavije iz rada Generalne skupštine i osporio je njeno pravo da u UN nasledi SFRJ. Klupa Jugoslavije ostala je prazna, a misiji SRJ dozvoljeno je da ostane u Njujorku i kontaktira sa Savetom bezbednosti i drugim organima UN.


http://www.vesti-online.com/data/images/2010-04-27/56850_58_f.jpg?ver=1284723475
Članice UN isključile Jugoslaviju iz rada Generalne skupštine



1356. - Engleska armija predvođena "Crnim Princem" sinom kralja Edvarda III, porazila je u bici kod Poatjea vojsku francuskog kralja Žana II, čime je okončana prva faza Stogodišnjeg rata Engleske i Francuske. Istog dana 1370. Crni Princ je zauzeo i opustošio Limonž.

1551. - Rođen je francuski kralj Anri III, poslednji monarh iz dinastije Valoa. Tokom njegove vladavine od 1574. zemlja je bila zahvaćena sukobima rimokatolika i hugenota (francuski protestanti - kalvinisti). Posle pobune 1588. bio je prinuđen da napusti Pariz i udruži se s vođom navarskih hugenota Anrijem od Navare, potonjim kraljem Anrijem IV, prvim iz dinastije Burbon, a ubijen je 1589. dok je opsedao Pariz.

1799. - Rođen je srpski pisac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, prvi predsednik Matice srpske. Gimnaziju je učio u Karlovcima i Pešti, prava u Pešti i Beču, a doktorat prava stekao je u Pešti 1826. U više navata bio je poslanik na srpskim crkveno-narodnim saborima, ali i u Ugarskom saboru. Bio je dosledan protivnik reforme Vuka Karadžića, i držao je da treba očuvati slavjanoserbsko nasleđe. Bio je advokat, direktor gimnazije u Novom Sadu, izradio je Građanski zakonik Srbije (objavljen 1844.). Uređivao je "Serbski letopis" (iz okrilja tog časopisa izrasla je Matica srpska) i Davidovićevu "Golubicu" i pokrenuo časopis "Ogledalo serbsko". Pisao je poeziju u pseudoklasičarskom stilu i prevodio klasične autore: Homera, Horacija i Vergilija, kao i nemačke pisce, uključujući Getea. Nepravedno je nipodaštavan iz kruga Vukovih sledbenika iako je bio veliki nacionalni i kulturni radnik, visokih intelektualnih dometa.


1802. - Rođen je mađarski revolucionar Lajoš Košut, vođa Mađarske revolucije 1848. nepomirljiv protivnik režima Habzburške monarhije. Posle upada snaga austrijskog generala Jelačića u Mađarsku u septembru 1848. organizovao je Komitet za odbranu otadžbine, potukao je austrijske trupe i krenuo na Beč kako bi se obračunao s Habzburzima. Narodna skupština je u aprilu 1849. proglasila nezavisnost Mađarske kao i svrgavanje monarhije, a 2. maja ga je izabrala za prvog predsednika vlade slobodne Mađarske. Protiv Košuta su bili i mađarski konzervativni krugovi zbog njegovog naglašenog liberalizma, dok je krupna aristokratija (magnati) bila opredeljena za Habzburge. Zbog izrazitog nacionalizma protiv njega su bili i nemađarski narodi Ugarske, uključujući i većinu Srba. Ipak među njegovim bliskim saradnicima tokom revolucije bilo je i ljudi srpskog porekla, poput Šandora Petefija (kršten kao Aleksandar Petrović) ili generala Janoša (Jovana) Damjanića.

1837. - Kod Požarevca su započeli prvi vojni manevri regularne srpske vojske, koji su trajali 20 dana uz učešće 1.700 vojnika.

1881. - Predsednik SAD Džejms Ejbram Garfild umro je od rana zadobijenih u atentatu u Vašingtonu 2. jula 1881. Garfild, protivnik ropstva, postao je šef države 4. marta 1881.

1888. - Prvo svetsko takmičenje za izbor lepotice održano je u belgijskoj banji Spa, a prva zvanično najlepša žena na planeti postala je 18-godišnja Kreolka iz Gvadelupe Berta Sukare.

1893. - Britanski dominion Novi Zeland je postao prva zemlja u kojoj su sve žene dobile pravo glasa.

1911. - Rođen je engleski pisac Vilijam Golding, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1983. Privukao je mnoge čitaoce romanima prožetim atmosferom zlokobnog i jezivog, iako nije uvek lako protumačiti simboliku u njegovim delima, pisanim u rasponu od najgrubljeg realizma do alegorije. Dela: romani "Gospodar muva", "Naslednici", "Hridine dvojice mrtvih", "Beg škorpija", "Slobodan pad", "Toranj katedrale", "Piramida", "Vidljiva tmina", "Obredi plovidbe", eseji "Vrele kapije", "Pokretni cilj".

1914. - Nepun mesec dana posle srpske pobede u Cerskoj bici, delovi Prve srpske armije i Šesta austrougarska armija započeli su boj na Mačkovom kamenu, na planini Jagodnji u severozapadnoj Srbiji. Posle četvorodnevnih danonoćnih borbi, poginulo je oko 800 Srba i oko 1.200 neprijateljskih vojnika. Brojnošću i artiljerijom nadmoćne austrougarske trupe prinudile su na povlačenje srpske snage, koje su trpele veliku oskudicu u municiji zbog kašnjenja savezničkih isporuka.

1922. - Rođen je češki atletičar Emil Zatopek, koji je na Olimpijskim igrama u Londonu 1948. osvojio zlatnu medalju u trci na 10.000 metara, a na Igrama 1952. u Helsinkiju na 5.000, 10.000 i u maratonu. Oborio je 18 svetskih rekorda i pobedio zaredom u 69
trka između 1949. i 1951.

1935. - Umro je ruski fizičar Konstantin Eduardovič Ciolkovski, otac astronautike. Još 1883. izložio je ideje o korišćenju reaktivnog pogona kod letilica, a 1903. objavio je prvo klasično delo iz teorije astronautike "Ispitivanje vasionskog prostora reaktivnim aparatima". Postavio je osnovne jednačine kretanja rakete promenljive mase u bezvazdušnom prostoru. Sovjetska Akademija nauka ustanovila je "Zlatnu medalju Ciolkovskog" za izuzetan doprinos astronautici i istraživanju kosmosa.

1936. - Rođen je Al Erter, četvorostruki olimpijski šampion u bacanju diska. Erter koji je zlatne olimpijske medalje osvojio u Melburnu 1956, Rimu 1960, Tokiju 1964. i u Meksiko Sitiju 1968. godine, bio je jedini koji je uz Karla Luisa uspeo da pobedi na četiri uzastopne Olimpijade, a bio je i jedini olimpijac koji je prilikom svakog osvajanja zlata obarao olimpijske rekorde. Po završetku atletske karijere posvetio se apstraktnom slikarstvu.

1941. - Nemačke trupe okupirale su Kijev u Drugom svetskom ratu, posle bitke koja je trajala 45 dana.

1941. - U selu Struganik nedaleko od Valjeva, u jeku Drugog svetskog rata, održan je sastanak Josipa Broza i Dragoljuba Mihailovića, na kojem nije postignut dogovor o zajedničkoj borbi partizana i četnika protiv okupatora.

1955. - U Argentini je vojska oborila predsednika Huana Perona, koji je prethodno izazvao bes rimokatoličke crkve odvajanjem crkve od države. Do 1973. Peron je živeo u izbeglištvu, a po povratku je opet izabran za predsednika, ostavši na čelu države do smrti 1974.

1957. - Amerikanci su u Nevadi otpočeli prve podzemne nuklearne probe.

1961. - Građani Jamajke su na referendumu izglasali izdvajanje te ostrvske zemlje u Karipskom moru iz Zapadnoindijske federacije. Kratkotrajna Federacija trajala je od 1958. do 1962. Bio je to pokušaj da se britanski posedi u Karibima okupe u federalnu zajednicu ali se ona raspala pre pune nezavisnosti tih teritorija.

1975. - Umro je srpski lekar Kosta Todorović, stručnjak za zarazne bolesti, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. Napisao je više od 150 radova na srpskom i stranim jezicima. Značajan je i njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene. Dela: "Udžbenik akutnih i infektivnih bolesti", "Priručnik za lečenje tuberkuloznog meningitisa".

1985. - U glavnom gradu Meksika Siudad Meksiku i okolini u zemljotresu je poginulo oko 12.000 ljudi.

1989. - Eksploziju iznad Nigera avion tipa DC-10 francuske kompanije UTA, na liniji Brazavil-Pariz, za koju je docnije optužena Libija, nije preživeo niko od od 171 osobe, koliko se nalazilo u avionu.

1994. - Hiljade američkih vojnika se iskrcalo na Haiti u operaciji koju je Vašington označio kao "ponovno uspostavljanje demokratije" u toj karipskoj ostrvskoj zemlji.

2002. - U centru Tel Aviva poginulo je petoro ljudi kada je bombaš-samoubica aktivirao eksploziv u autobusu, posle čega je izraelska vlada odlučila da izoluje Jasera Arafata i tenkovima je opkolila njegovo središte u Ramali na Zapadnoj obali.

2007. - Umro je srpski ekonomista Kosta Mihajlović. Rođen je u Šapcu a diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu i doktorirao 1957. na Ekonomskom fakultetu, gde je bio redovni profesor od 1965. a docnije je postavljen za direktora Ekonomskog instituta Srbije. Kao član Odeljenja društvenih nauka SANU obavljao je funkcije sekretara Odeljenja a zatim je bio član Predsedništva SANU, od 1998. do 2001. godine.
2009. - Umro je Dušan Kanazir, predsednik SANU od 1981. do 1994. Doktorirao je fiziološke nauke na Univerzitetu Libr u Briselu i bio je redovni profesor Prirodno matematičkog fakulteta Univerziteta u Beogradu i načelnik laboratorije instituta u Vinči. Najviše se bavio istraživanjima u oblasti molekularne biologije.

[misticlady]

20.oktobar-dan oslobodjenja Beograda
Danas se obeležava, nizom manifestacija, 66. godišnjica oslobođenja u Drugom svetskom ratu.Na spomen obeležja oslobodiocima Beograda vence će položiti i delegacije Narodne skupštine Srbije, grada Beograda i Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata.

Poštu izginulima odaće, uz polaganje venaca i predstavnici ambasada Ruske Federacije, Ukrajine, Belorusije i Azerbejdžana.

Beograd danas, nizom manifestacija i odavanjem počasti izginulim pripadnici Narodno oslobodilačke Vojske Jugoslavije i ruske Crvene armije obeležava 66. godišnjicu oslobođenja u Drugom svetskom ratu.

Na Groblju oslobodilaca Beograda počiva 961 borac Crvene armije i 2.994 pripadnika narodnooslobodilačkih jedinica, od toga većina (2.092) u zajedničkoj grobnici.

http://sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-snc4/hs831.snc4/69154_446944910891_726145891_5562788_6941367_n.jpg
za sve one koji su u borbama za oslobodjenje beograda polozili svoje zivote...neka im je vecna slava i hvala im
http://www.mondo.rs/slike/vesti/001/864/v186464p0.jpg

[misticlady]

21.oktobar 1941... I NASTADE KRVAVA BAJKA
‎21. oktobar 1941. U Kragujevcu Treći bataljon 749. puka nemačke 717. pešadijske divizije i Nedićev 5. dobrovoljački odred otpočeli masovno streljanje u kome su pobili oko 7.000 ljudi od 16 do 60 godina starosti, kao odmazdu zbog pretrpljenih gubitaka u borbama protiv partizana. Među streljanima su bili i politički komesar Kragujevačkog NOP odreda Svetozar Dragović (1910-1941), član KPJ Nada Naumović (1922-1941) i direktor gimnazije Miloje Pavlović (1887-1941), narodni heroji


http://www.youtube.com/watch?v=CZYhghUJNzc
Poemu napisao Izet Sarajlic

[Bisernica]

http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101018_19-ItemID-182005-lrg.jpg

1694 - Rođen je francuski filozof, pisac i istoričar Fransoa Mari Arue (Francois Marie Arouet), poznat kao Volter (Voltaire), jedan od najznačajnijih mislilaca evropskog prosvetiteljstva u 18. veku ("Kandid", "Eseji o običajima i duhu nacije", "Filozofska pisma", "Traktat o metafizici").

1783 - Francuzi Fransoa Pilatr de Rozije (Francois Pilatre, Rosier) i Fransoa Loran (Francois Laurent) izveli su prvi uspešan let balonom napunjenim toplim vazduhom, preletevši iznad Pariza za 25 minuta razdaljinu od osam kilometara.

1806 - U nameri da ekonomski slomi protivnika, Napoleon Bonaparta(Bonaparte) je objavio Berlinski dekret o blokadi Velike Britanije, koji je uključivao i zabranu pristajanja britanskih brodova u sve evropske luke.

1844 - Umro je ruski pisac Ivan Andrejevič Krilov. Izdavač humorističkih časopisa i autor satiričnih "pisama", najveću popularnost je stekao basnama, koje je pisao po uzoru na Ezopa inspirišući se i ruskim folklorom.

1869 - Rođen je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. Tokom Drugog svetskog rata bio je predsednik jugoslovenske emigrantske vlade u Londonu (1942-43), a posle rata komunističke vlasti su ga u odsustvu osudile na 20 godina zatvora.

1877 - Tomas Edison (Thomas) je objavio pronalazak fonografa.

1916 - Umro je Franc Jozef I (Franz Josef), austrijski car od 1848, a od 1867. car i kralj Austro-Ugarske monarhije. Godine 1878. okupirao je, a potom anektirao Bosnu i Hercegovinu. Atentat na njegovog bratanca nadvojvodu Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914. iskoristio je za obračun sa Srbijom. Smatra se da je taj atentat bio i neposredan povod za početak Prvog svetskog rata. Nasledio ga je Karlo I, poslednji vladar carstva koje se nakon rata raspalo.

1937 - Osnovana je Muzička akademija u Beogradu, koja je 1973. dobila status fakulteta.

1938 - Nemačka je okupirala sudetsku oblast u Čehoslovačkoj i priključila je nemačkom Rajhu.

1963 - Rimokatolički Vatikanski koncil odobrio je upotrebu domicilnog jezika u crkvenim obredima umesto latinskog.

1974 - U eksplozijama koje su u dva paba u engleskom gradu Birmingemu podmetnuli pripadnici Irske republikanske armije poginula je 21 osoba, a 162 su ranjene.

1977 - U jugoistočnoj Indiji ciklon je usmrtio oko 3.000 ljudi a ogromni talasi su zbrisali čitava sela.

1981 - Umro je srpski pisac i istoričar umetnosti i književnosti Milan Kašanin, pre Drugog svetskog rata direktor Narodnog muzeja u Beogradu i Muzeja kneza Pavla, a posle rata Galerije fresaka ("Dva veka srpskog slikarstva", "Umetnost i umetnici").

1994 - Avijacija NATO je sa 36 bombardera iz baza u Italiji izvršila napad na aerodrom Udbine. Napad je usledio nakon pisma Franje Tuđmana UN u kojem je predsednik Hrvatske optužio krajiške Srbe da sa tog aerodroma vrše napade na Bosnu i Hercegovinu. To je bila najveća vazdušna operacija Severoatlantskog pakta od njegovog osnivanja 1949.

1995 - Argentina je izručila Italiji nacističkog oficira Eriha Pribkea (Priebke) odgovornog za masakr nad 335 civila u Drugom svetskom ratu.

1995 - Nakon tronedeljnih pregovora, u vojnoj bazi Rajt Peterson u američkom gradu Dejton predsednici Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Srbije, Franjo Tuđman, Alija Izetbegović i Slobodan Milošević parafirali su mirovni sporazum kojim je okončan rat u Bosni.

2000 - Napadom na policijsku stanicu u selu Končulj, u kojem su poginula četiri pripadnika srpskih snaga bezbednosti, obnovljeni su sukobi naoružanih Albanaca i srpskih snaga u Kopnenoj zoni bezbednosti na jugu Srbije.

2002 - Međunarodni tužilac na Kosovu Antoni Rič podigao je optužnicu protiv nekadašnjeg komandanta OVK Rustema Mustafe, zvanog Remi i još trojice bivših pripadnika OVK za ratne zločine na Kosovu od avgusta 1998. do sredine juna 1999.

2004 - U Ukrajini je održan drugi krug predsedničkih izbora, posle kojih su, zbog izborne krađe, na ulicama Kijeva izbili protesti više hiljada pristalica kandidata opozicije Viktora Juščenka. Višednevna kriza u zemlji okončana je, 3. decembra, kada je Ustavni sud doneo odluku da se drugi izborni krug poništi i zakažu novi izbori za 26.decembar, na kojima je Juščenko izabran za predsednika Ukrajine.

2006 - U Beogradu je umrla kompozitorka, pijanistkinja i pesnikinja Ksenija Zečević.

[Bisernica]

22. oktobar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101021_430-ItemID-182095-lrg.jpg


1497 - Tražeći morski put u Indiju, Portugalac Vasko da Gama (Vasco) postao je prvi moreplovac koji je oplovio Rt Dobre Nade, na krajnjem jugu Afrike.

1699 - Danska, Rusija, Saska i Poljska, nakon pobede nad švedskom vojskom, potpisale su sporazum o podeli Kraljevine Švedske.

1819 - Rođena je engleska književnica Meri En Evans (Mary Ann)poznata kao Džordž Eliot (George), jedan od utemeljivača engleskog psihološko-socijalnog romana ("Sajlas Marner", "Mlin na Flosi").

1842 - Na planini Sent Helen u američkoj državi Vašington izbila je erupcija. To je bila prva vulkanska erupcija u Americi čiji je datum izbijanja zabeležen.

1868 - Održana je prva pozorišna predstava u Beogradu u zgradi na Varoš-kapiji, komad "Đurađ Branković" Karla Obernjika.

1869 - U Parizu je rođen Andre Žid (Gide), jedna od najkontroverznijih i najuticajnijih ličnosti francuske književnosti 20. veka. Romanopisac, esejist, kritičar dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1947. ("Kovači lažnog novca", "Podrumi Vatikana", "Pastoralna simfonija").

1913 - Rođen je Edvard Bendžamin Britn (Edward Benjamin Britten), jedan od najznačajnijih engleskih kompozitora 20. veka. Sa operskim pevačem Piterom Pirsom (Peter Pears) osnovao je 1948. Aldeburški muzički festival ("Piter Grajms", "Otmica Lukrecije", "Ratni rekvijem", "Prolećna simfonija").

1916 - Umro je američki pisac Džek London (Jack) jedan od najčitanijih autora u prvoj polovini 20. veka ("Zov divljine", "Beli očnjak", "Mesečeva dolina", "Ljudi s dna") .

1943 - U Libanu je proglašena nezavisnost, čime je ukinut mandat koji je nad ovom državom imala Francuska od 1. jula 1920. Arapske zemlje, Velika Britanija i SAD su odmah priznali nezavisnost Libana, a francuske trupe su sporazumno napustile zemlju 1946.

1954 - Umro je ruski pravnik i diplomata Andrej Višinski, državni tužilac (od 1935) u vreme velikih čistki koje je u drugoj polovini tridesetih godina 20. veka sproveo sovjetski lider Staljin. Bio je šef sovjetske diplomatije 1949, a potom stalni predstavnik ŠSR u UN.

1963 - U Dalasu, Teksas, ubijen je predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi (John Fitzgerald Kennedy). Za izvršenje atentata osumnjičen je Li Harvi Osvald (Lee Harvey Oswald), kojeg je dva dana kasnije u policijskoj stanici ubio DŽek Rubi (Jack Ruby).

1963 - Umro je engleski književnik Oldos Haksli (Aldous Huxley) jedan od najistaknutijih evropskih esejista 20. veka, kosmopolita i aktivista pacifističkog pokreta (Peace Pledge Movement, 1935). Njegovi "romani ideja" zasnovani su na esejističkim modelima rasprava i sukoba načela ("Kontrapunkt života", "Vrli novi svet", "Slepi u Gazi").

1972 - Predsednik SAD Ričard Nikson (Rićard Nixon) ukinuo je nakon 22 godine zabranu putovanja američkih brodova i aviona u Kinu.

1974 - Generalna skupština UN dala je status posmatrača Palestinskoj oslobodilačkoj organizaciji.

1975 - Huan Karlos (Juan Carlos) je postao kralj Španije, dva dana nakon smrti diktatora Fransiska Franka (Francisco Franco). Poslednji španski monarh bio je Alfonso XIII koji je 1931. pobegao iz zemlje.

1977 - Anglo-francuski putnički avion "Konkord" počeo je redovni saobraćaj između Evrope i Amerike. Redovni letovi uspostavljeni su nakon dve godine pravnih rasprava zbog jačine buke koju taj avion proizvodi.

1980 - Umrla je holivudska zvezda i seks simbol tridesetih godina 20. veka Me Vest (Mae West).

1989 - U Bejrutu je ubijen predsednik Libana Rene Muavad (Mouawad) dok je prolazio kroz grad u svečanoj povorci povodom Dana nezavisnosti. U bombaškom napadu poginulo je još 16 ljudi.

1990 - Prva žena premijer u istoriji Velike Britanije Margaret Tačer je zbog neslaganja u njenoj Konzervativnoj stranci podnela ostavku posle 11,5 godina provedenih na mestu premijera.

1992 - Pomorsko-vazduhoplovne snage NATO-a i Zapadnoevropske unije započele su kontrolu brodova u međunarodnim vodama Jadranskog mora u cilju onemogućavanja snabdevanja SR Jugoslavije naftom i drugim strateškim materijalima.

1995 - Nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma kojim je okončan bosanski rat, Savet bezbednosti UN suspendovao je ekonomske sankcije SR Jugoslaviji i počeo skidanje embarga na oružje državama nastalim od bivše Jugoslavije. SR Jugoslavija je bila pod ekonomskom blokadom 1.253 dana (od 31. maja 1992).

2000 - Emil Zatopek, legendarni češki trkač i jedini atletičar koji je osvojio tri zlatne medalje u trkama na duge staze na jednoj olimpijadi, umro je u Pragu u 78. godini. Prvo olimpijsko zlato osvojio je u Londonu 1948, a tri olimpijske zlatne medalje u Helsinkiju 1952. Zatopek je 1. decembra proglašen za češkog sportistu stoleća.

2001 - Turski parlament odobrio je reviziju 75 godina starog građanskog zakona, pred kojim bi, za razliku od postojećeg, žene i muškarci bili jednaki.

2005 - Predsednica Hrišćansko-demokratske unije (CDU) Angela Merkel, prva žena kancelar Nemačke, zvanično je stupila na dužnost.

2006 - Aleksandar Litvinjenko, bivši agent KGB i oštar kritičar ruskog predsednika Vladimira Putina, umro je u Londonu od posledica trovanja radioaktivnom supstancom.

2007 - Umro je francuski koreograf Moris Bežar (Maurice Bejart) jedan od osnivača medernog plesa. Među njegovim koreografijama su "Bolero", Betovenova "Deveta simfonija", "Romeo i Julija", "Malro".

[Bisernica]

23. oktobar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101023_121-ItemID-182251-lrg.jpg


42. p.n.e. - Samoubistvo je izvršio Marko Junije Brut, jedan od vođa zavere u kojoj je 44. ubijen Julije Cezar. Brut se ubio posle poraza koji su republikanskoj vojsci u bici kod Filipa nanele snage Marka Antonija i Oktavijana.

1596 - Turska vojska sultana Muhameda III je kod Erlaua u Mađarskoj porazila austrijske trupe nadvojvode Maksimilijana.

1789 - Rođen je srpski novinar i publicista Dimitrije Davidović, autor prvog ustava u modernoj srpskoj istoriji poznatog pod imenom Sretenjski ustav (1835). Pokrenuo je i uređivao "Novine serbske" (1813-22) u Beču, a potom je kratko vreme bio ministar prosvete i urednik prvih novina u Srbiji Miloša Obrenovića.

1817 - Rođen je francuski leksikograf i enciklopedista Pjer Atanaz Larus, izdavač "Velikog svetskog rečnika XIX veka" u 17 tomova. Izdavačka kuća "Larus" je posle njegove smrti 1875. nastavila izdavanje enciklopedijskih rečnika.

1912 - Počela je bitka kod Kumanova u Prvom balkanskom ratu u kojoj je srpska vojska nanela težak poraz turskim trupama i prisilila ih da se povuku ka Bitolju.

1917 - Američke snage stupile su u prve borbene akcije u Prvom svetskom ratu, kod Linevila u Francuskoj.

1917 - Na sednici Centralnog komiteta ruske Socijalističke radničke partije (boljševika) doneta je odluka o podizanju oružanog ustanka. U pripremama i izvođenju Oktobarske revolucije od tada neposredno učestvuje Vladimir Iljič Uljanov (Lenjin).

1940 - Rođen je brazilski fudbaler Edson Arantes do Nasimento, poznat kao Pele, koji se smatra najboljim igračem u istoriji fudbala.

1942 - Britanska Osma armija generala Bernarda Montgomerija počela je ofanzivu protiv nemačkih snaga pod komandom Ervina Romela u egipatskoj pustinji kod mesta El Alamejn. Jedna od najznačajnijih bitaka u Drugom svetskom ratu okončana je 12 dana kasnije pobedom Britanaca, nakon čega je usledilo iskrcavanje saveznika na tlo severne Afrike.

1944 - Sovjetska Crvena armija ušla je u Drugom svetskom ratu uMađarsku.

1944 - Prebacujući se preko Dunava u tek oslobođeni Beograd, uDrugom svetskom ratu je poginuo Ivan Milutinović, jedan od vođa Narodnooslobodilačkog rata i visoki funkcioner Komunističke partije Jugoslavije.

1944 - U filipinskom zalivu Lejte počela je jedna od najvećihpomorsko-vazdušnih bitaka u Drugom svetskom ratu, u kojoj je učestvovala gotovo cela japanska flota i tri četvrtine flote SAD. Okončana je porazom Japanaca 25. oktobra.

1954 - Posle serije sastanaka u Parizu, ŠSR, SAD, Velika Britanija i Francuska sporazumele su se da okončaju okupaciju Nemačke.

1956 - Uličnim demonstracijama studenata i radnika u Mađarskoj je počela antikomunistička pobuna, koju su sovjetske trupe ugušile u krvi 4. novembra 1956.

1958 - Ruski pisac Boris Pasternak dobio je Nobelovu nagradu zaknjiževnost za roman "Doktor Živago" koji je postao bestseler na Zapadu, dok u ŠSR tada još nije bio objavljen.

1961 - Bivšem generalnom sekretaru UN Šveđaninu Hjalmaru AgneDagu Hamaršeldu, koji je pod nerazjašnjenim okolnostima poginuo u avionu u vreme kongoanske krize, posthumno je dodeljena Nobelova nagrada za mir.

1973 - Severnovijetnamski mirovni pregovarač Le Duk To odbio je Nobelovu nagradu za mir uz obrazloženje da u njegovoj zemlji još nema mira.

1983 - U napadu sa kamionima napunjenim eksplozivom na štab američkih marinaca u Bejrutu i obližnju zgradu u kojoj su bili francuski vojnici, poginuo je 241 američki vojnik i 58 francuskih vojnika.

1983 - Na akušerskoj klinici u Zagrebu rođena je prva jugoslovenska beba iz epruvete.

1990 - Ukrajinski premijer Vitalij Masol je prinuđen da podneseostavku posle masovnih studentskih protesta. To je bio prvi funkcioner Sovjetskog Saveza koji je otišao sa vlasti pod pritiskom javnosti.

1991 - Predstavnici 19 zemalja potpisali su na međunarodnojkonferenciji u Parizu u organizaciji UN mirovni sporazum radi okončanja 13-godišnjeg građanskog rata u Kambodži.

2001 - IRA je objavila da počinje razoružavanje, a dva dana kasnije Velika Britanija je ukinula četiri bezbednosna punkta.

2003 - Čang Mej-ling, udovica Čang Kaj-šeka i nekada najmoćnija žena u Kini, umrla je u 106. godini u svom domu u Njujorku.

2004 - Na Kosovu su održani parlamentarni izbori, koje jevećina kosovskih Srba bojkotovala. To su drugi izbori od 1999. kada su vlast u toj pokrajini preuzele UN.

[Bisernica]

24. oktobar


http://razbibriga.net/imported/2010/10/200pxEdwardIIICassell-1.jpg


1360 - Engleski kralj Edvard III i francuski kralj Žan II Dobri, potpisali su u Kaleu sporazum kojim je okončana prva faza Stogodišnjeg rata. Englezi su dobili deo francuske teritorije, a Edvard III se zauzvrat odrekao polaganja prava na francuski presto.

1601 - Umro je danski astronom Tiho Brahe, koji je podigao čuvenu opservatoriju "Uranijenburg" na ostrvu Hven i gotovo dve decenije osmatrao planete, posebno Mars. Otkrio je novu zvezdu u sazvežđu Kasiopeje.

1618 - Rođen je mogulski car Aurangzeb, veliki mogul Indije (1658-1707), koji je na vlast došao nakon što je zbacio oca i pogubio braću. Proširio je mogulsko carstvo, podsticao umetnost i nauku, ali i fanatično širio islam i progonio hinduizam.

1648 - Vestfalskim mirom, koji su zaključili nemački car i vladari Francuske i Švedske, završen je Tridesetogodišnji rat. Mirovnim ugovorom potvrđena su načela Augsburškog verskog mira (1555) o ravnopravnosti rimokatolika i protestanata i osujećena namera rimsko-nemačkog carstva i pape da ostvare hegemoniju u Evropi.

1725 - Umro je Alesandro Gaspare Skarlati, najznačajniji italijanski kompozitor visokog baroka, autor brojnih opera i religioznih kompozicija.

1795 - Pruska, Austrija i Rusija izvršile su treću podelu Poljske, koja je prestala da postoji kao nezavisna država.

1882 - Nemački bakteriolog Robert Koh otkrio je bakteriju koja izaziva tuberkulozu, kasnije nazvanu "Kohov bacil".

1907 - Umro je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke, autor programa i statuta stranke (1881). Krajem 1886. isključen je iz stranke pošto je obnovio list "Samouprava" i počeo da napada radikale. Pokrenuo je i do 1903. izdavao "Male novine", prvi senzacionalistički list u Srbiji.

1912 - Pobedom Prve srpske armije pod komandom regenta Aleksandra Karađorđevića nad turskom Vardarskom armijom Zeki-paše, završena je Kumanovska bitka u Prvom balkanskom ratu.

1917 - Počela je bitka kod mesta Kaporeto (slovenački naziv Kobarid) u Prvom svetskom ratu u kojoj su Nemci i Austrijanci naneli težak poraz italijanskoj vojsci i naterali je u bekstvo.

1922 - Irski parlament prihvatio je ustav po kojem je država dobila naziv Slobodna Irska Država. Ustav je formalno stupio na snagu u decembru.

1939 - Nacisti su u Nemačkoj naredili Jevrejima da nose Davidovu zvezdu.

1944 - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu tokom velike vazdušno-pomorske bitke u filipinskom zalivu Lejte potopili japanski nosač aviona "Musaši", jedan od najvećih u svetu.

1945 - Stupila je na snagu Povelja UN, koju je u junu 1945. u San Francisku potpisala 51 zemlja osnivač svetske organizacije, među kojima i Jugoslavija.

1948 - Umro je austrijski kompozitor mađarskog porekla Franc Lehar, najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini XX veka ("Vesela udovica", "Zemlja smeška", "Grof od Luksemburga").

1957 - Umro je francuski modni kreator Kristijan Dior, jedan od glavnih kreatora mode u svetu posle Drugog svetskog rata.

1964 - Britanska afrička kolonija Severna Rodezija stekla je nezavisnost pod nazivom Republika Zambija, sa predsednikom Kenetom Kaundom.

1970 - Kandidat levice Salvador Aljende izabran je za predsednika Čilea. Ubijen je u septembru 1973. u državnom udaru oficirske hunte koju je predvodio Augusto Pinoče.

1980 - Poljske vlasti su legalizovale nezavisni radnički sindikat "Solidarnost".

1991 - U Sarajevu je konstituisana prva Skupština srpskog naroda u BiH, a za prvog predsednika izabran je Momčilo Krajišnik. Skupština je usvojila Deklaraciju o pravu srpskog naroda na samopredeljenje.

1997 - U Beogradu je ubijen Zoran Todorović Kundak, sekretar Direkcije Jugoslovenske levice, direktor "Beopetrola", blizak prijatelj porodice predsednika SR Jugoslavije Slobodana Milošecvića. Ubica nije otkriven.

2000 - Skupština Srbije izabrala je prelaznu tehničku vladu Srbije koja će do vanrednih parlamentarnih izbora 23. decembra obezbediti funkcionisanje zemlje. Vladu su formirali Demokratska opozicija Srbije, Srpski pokret obnove i Socijalistička partija Srbije.

2001 - U napadu američkih snaga na Kabul, ubijena su 22 člana pakistanskog militarističkog pokreta Harakat-ul-Mudžahedini, koji su se borili protiv indijske vlasti u Kašmiru.

2002 - U Republici Srpskoj smenjeno je i uhapšeno više odgovornih lica zbog afere o izvozu oružja i vojne opreme Iraku, koji je pod sankcijama UN. U aferu su umešane Vazduhoplovni zavod "Orao" iz Bijeljine i preduzeće "Jugoimport-SDPR" iz Beograda, čiji je direktor Jovan Čeković smenjen.

2003 - Nakon 27 godina letenja, putnički supersonični avion Konkord britanske avio-kompanije Britiš Ervejz poslednji put je sleteo na londonski aerodrom Hitrou i tako završio jedno od najglamuroznijih poglavlja u istoriji avijacije.

2005 - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odobrio je početak pregovora o budućem statusu Kosova, a generalni sekretar UN Kofi Anan imenovao je bivšeg predsednika Finske Martija Ahtisarija za specijalnog izaslanika UN o pregovorima o statusu Kosova.

2005 - Umrla je Roza Parks začetnica pokreta za zaštitu prava crnaca u Americi. Njeno odbijanje da ustupi belcu sedište u autobusu, zbog čega je završila u zatvoru, začelo je pokret za zaštitu ljudskih prava u toj državi.

2007 - Južnokorejska obaveštajna služba priznala je da je 1973. izvela najveću otmicu u istoriji te zemlje, kada je u Tokiju kidnapovala lidera opozicije Kim De Džunga, koji je 1997. izabran za predsednika Južne Koreje. Nobelovu nagradu za mir dobio je 2000. zato što je organizovao istorijški samit sa Severnom Korejom.

[Bisernica]

25. oktobar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101024_123-ItemID-182291-lrg.jpg


732 - Franački vladar Šarl teško je porazio u bicikod Poatjea Saracene i time definitivno zaustavio njihov dalji prodor u zapadnu Evropu, što mu je donelo nadimak Martel. Poznat je pod imenom Karlo Martel.

1400 - Umro je engleski pisac Džefri Čoser začetnik moderne engleske književnosti. Njegove "Kenterberijske priče" smatraju se najznačajnijim delom engleske srednjovekovne književnosti.

1415 - Englezi su u Stogodišnjem ratu, pod komandom kraljaHenrija V, naneli težak poraz Francuzima u bici kod Azenkura na severu Francuske.

1495 - U Portugaliji je na presto stupio kralj Manuel I Velikiili Srećni. Finansirao je istraživačke poduhvate moreplovaca Vaska da Game, Pedra Alvareša Kabral i drugih, čija su otkrića potom postala portugalske kolonije, a Portugalija svetska pomorska i kolonijalna sila. Tokom njegove vladavine iz zemlje su proterani Jevreji i Maori.

1616 - Holandski moreplovac Dirk Hartog na putu prema Javi otkrioje zapadne obale Australije.

1647 - Umro je italijanski matematičar i fizičar EvangelistaToričeli, savremenik i nastavljač Galilejevog dela, pronalazač živinog barometra (1643 ili 1644).

1806 - Rođen je nemački filozof Kaspar Šmit, poznatkao Maks Štirner, ideolog anarhizma, čije je delo "Jedini i njegova svojina" (1845) izazvalo burnu reakciju građanske inteligencije, pa je jedno vreme bilo zabranjeno.

1815 - Srpski knez Miloš Obrenović postigao je sporazum savezirom Beogradskog pašaluka Marašli Ali pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi, čime je završen oružani deo Drugog srpskog ustanka.

1825 - Rođen je austrijski kompozitor, violinista i dirigentJohan Štraus Mlađi, proslavljeni "kralj valcera" i jedan od glavnih predstavnika klasične bečke operete ("Slepi miš", "Ciganin baron", "Noć u Veneciji", "Na lepom plavom Dunavu", "Priče iz bečke šume").

1838 - Rođen je francuski kompozitor Žorž Bize autor opere "Karmen", jednog od remek-dela francuske i svetske operske scene, čije je prvo izvođenje 1875. godine naišlo na loš prijem publike i kritike.

1881 - Rođen je španski slikar i vajar Pablo Pikaso jedan od najvećih i najuticajnijih umetnika 20. veka, koji je sa Žoržom Brakom napravio prekretnicu u evropskom slikarstvu, stvarajući novu koncepciju oblika i prostora ("Gospođice iz Avinjona", "Gernika", "Rat i mir").

1918 - Kod mesta Vitorio Veneto počela je jedna od poslednjih bitaka u Prvom svetskom ratu, koja je završena 3. novembra pobedom Italijana nad već dezorganizovanom austrougarskom vojskom.

1936 - Vlade Nemačke i Italije potpisale su tajni protokol ouzajamnoj pomoći, kojim je formirana osovina Rim-Berlin.

1938 - Libija je postala sastavni deo Italije.

1949 - Sprovodeći blokadu Jugoslavije nakon Rezolucije Informbiroa, ŠSR je otkazao gostoprimstvo jugoslovenskom ambasadoru u Moskvi, što su potom učinile i ostale zemlje komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije trajala je do 1955.

1956 - Egipat, Jordan i Sirija su osnovali jedinstvenu vojnukomandu radi koordinacije odbrane od Izraelskog napada.

1971 - Generalna skupština UN je odlučila da primi Kinu usvetsku organizaciju i da isključi Tajvan.

1983 - Trupe SAD okupirale su karipsku ostrvsku državu Grenadu,nakon što su levičarske snage izvele državni udar.

1995 - Na osnovu sporazuma Izraela i PLO o palestinskoj samoupravi, izraelske trupe su počele povlačenje iz grada Dženin, na okupiranoj Zapadnoj obali.

2001 - Na donatorskoj konferenciji Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope u Bukureštu SR Jugoslavija je dobila pomoć od 430 miliona evra.

2003 - U Rusiji je uhapšen milijarder Mihail Hodorkovski, koji se nalazio na čelu naftnog giganta Jukos. U maju naredne godine osuđen je na devet godina zatvora abog finansijskih malverzacija i utaje poreza.

2004 - U sukobu muslimanskih demonstranata sa vojskom i policijomna jugu Tajlanda život su izgubile najmanje 84 osobe.

2004 - Umro je Džon Pil, veteran među britanskimdisk-džokejima, koji je popularisao nove mužičke trendove kao što su pank, rege i hip-hop.

[Bisernica]

26. oktobar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101025_499-ItemID-182412-lrg.jpg


899 - Umro je engleski kralj Alfred Veliki, koji je po dolaskuna presto 871. uspešno odbranio zemlju od Danaca, oslobodio i obnovio London. Razvio je ratarstvo, osnovao nove gradove i učinio mnogo na polju duhovne kulture okupljajući učene ljude i iz inostranstva.

1440 - Obešen je Žil de Re, jedan od boraca Jovanke Orleanke. Bivši maršal Francuske optužen je za satanizam i ubistvo 140 dece. Njegov zločin bio je inspiracija za priču "Plavobradi".

1685 - Rođen je italijanski kompozitor Đuzepe Domeniko Skarlati, virtuoz na čembalu. Komponovao je više od 550 kompozicija za čembalo, čuvenih sonata u jednom stavu (Skarlatijev sonatni oblik).

1759 - Rođen je Žorž Žak Danton, jedan od vođa Francuske revolucije, koji je 14. jula 1789. predvodio napad na parisku tamnicu Bastilju. Kao protivnik revolucionarnog terora sukobio se sa Robespjerom (Robespierre), optužen je za saradnju sa neprijateljima republike i pogubljen na giljotini 1794.

1842 - Rođen je ruski slikar Vasilij Vasiljevič Vereščagin, autor monumentalnih kompozicija iz rusko-turskog rata (1877-78).

1861 - U Frankfurtu je prikazan rad prvog uređaja za prenos govora, koji je njegov konstruktor Johan Filip Reis nazvao telefon. Kao pronalazač prvog upotrebljivog telefona (1876) smatra se Amerikanac Aleksandar Graham Bel.

1863 - U Ženevi je počela četvorodnevna međunarodna konferencija 14 zemalja na kojoj je osnovan Crveni krst i objavljeni principi koji su 1864. poslužili kao osnova za usvajanje Ženevske konvencije o zaštiti žrtava rata.

1896 - Potpisan je sporazum u Adis Abebi kojim je uspostavljen mir između Italije i Abisinije (Etiopija) i priznata nezavisnost Abisinije.

1905 - Tokom Prve ruske revolucije (1905-07), radnici su u Petrogradu osnovali prvi Sovjet (radničku skupštinu).

1905 - Sporazumom u Karlštadu Norveška se odvojila od Švedske i postala nezavisna kraljevina sa kraljem Hakonom VII.

1911 - U Kini je ukinuta monarhija i proglašena republika sa Sun Jat Senom kao privremenim predsednikom.

1916 - Rođen je francuski državnik Fransoa Miteran, koji je kao prvi socijalista u maju 1981. izabran za predsednika Francuske i ostao na tom položaju 14 godina. U Drugom svetskom ratu bio je jedan od vođa francuskog Pokreta otpora, a od 1971. je lider Socijalističke partije Francuske.

1917 - Brazil je objavio rat Nemačkoj u Prvom svetskom ratu.

1955 - General Ngo Din Diem proglasio je Republiku Vijetnam u južnom Vijetnamu, a sebe predsednikom i zaveo diktatorski režim. Ubijen je u vojnom udaru u novembru 1963.

1955 - Parlament Austrije prihvatio je, dan posle odlaska poslednjih savezničkih okupacionih vojnika, Državni ugovor kojim se obavezala na stalnu neutralnosti zemlje.

1961 - Nobelovu nagradu za književnost dobio je jugoslovenski književnik Ivo Andrić i postao prvi Jugosloven dobitnik te prestižne svetske nagrade.

1972 - Umro je ruski konstruktor aviona i helikoptera Igor Ivanovič Sikorski, koji je konstruisao prvi uspešan helikopter, a 1913. prvi izgradio avion sa više motora. Godine 1919. emigrirao je u SAD gde je nastavio rad na konstrukciji novih tipova aviona i helikoptera.

1972 - U kampanji Saveza komunista Jugoslavije protiv "anarholiberala" smenjeni su najviši funkcioneri Saveza komunista Srbije Marko Nikezić i Latinka Perović. Nakon toga smenjeni su i funkcioneri u državnom aparatu i privredni rukovodioci koji su se zalagali za liberalizaciju i modernizaciju društva.

1976 - Generalna skupština UN je jednoglasno osudila aparthejd i pozvala vlade zemalja članica da zabrane sve kontakte sa Transkejom, koja je samoproklamovala nezavisnost sa belom manjinom na čelu.

1994 - Izrael i Jordan potpisali su sporazum, kojim je posle 46 godina formalno okončano ratno stanje dveju susednih zemalja.

1995 - Na Malti je ubijen vođa palestinske terorističke islamske organizacije "Islamski džihad" Fati Škaki.

1998 - Predsednici Perua i Ekvadora potpisali su formalnu deklaraciju kojom je rešen pogranični spor dveju južnoameričkih zemalja nastao početkom 19. veka, zbog kojeg su više puta ratovale.

1999 - Savet bezbednosti UN odobrio je upućivanje međunarodnih mirovnih snaga, 11.000 vojnika i policajaca, u Istočni Timor.

2000 - Na sastanku u Bukureštu SR Jugoslavija je postala punopravni član Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu.

2001 - Beogradski sud osudio je Dobrosava Gavrića na 20 godina zatvora zbog ubistva Željka Ražnatovića Arkana i još dve osobe u hotelu "Interkontinental" u Beogradu 15. januara 2001.

2002 - U akciji oslobađanja oko 800 talaca, koje su čečenski teroristi držali tri dana u jednom moskovskom pozorištu, stradalo je 128 osoba, a svih 50 terorista je likvidirano.

2007 - Umro je američki biohemičar Artur Kornberg, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1959. za sintezu DNK u epruveti. Kornberg je otkrio hemijski mehanizam koji pokazuje kako DNK nastaje u ćeliji.

[Bisernica]

27. oktobar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101025_26-ItemID-182518-lrg.jpg


1505 - Umro je ruski vladar Ivan III Vasiljevič. Veliki knez moskovski od 1462. i "svih Rusa" ujedinio je veliki broj kneževina, ojačao centralnu vlast i oslobodio ruska područja od Tatara. Izdao je prvi ruski zbornik zakona "Sudebnik" (1497). Zbog rodbinskih veza sa vizantijskom carskom dinastijom, smatran je naslednikom Istočnog rimskog carstva i tada se prvi put pojavila ideja o istorijskoj misiji Ruskog carstva kao zaštitnika celog pravoslavlja.

1553 - Na lomači je kao jeretik spaljen španski lekar i teolog Migel Serveto (Miguel). Spisima "C h r i s t i a n i s m i r e s t i t u t i o", u kojima je odbacio hrišćansku doktrinu o Svetom trojstvu, izazvao je gnev i rimokatolika i protestanata. Na zahtev vođe švajcarskih protestanata Žana Kalvina (Jean Calvin) uhapšen je u Ženevi, u kojoj se skrivao od rimokatoličke inkvizicije, i osuđen na smrt spaljivanjem.

1728 - Rođen je engleski istraživač Džejms Kuk (James Cook), poznat kao Kapetan Kuk, jedan od najvećih morepolovaca u istoriji. Na osnovu svojih istraživanja napravio je mape Australije, Novog Zelanda i Havajskih ostrva, a 1893. objavljen je njegov dnevnik sa mnogobrojnih putovanja. Ubili su ga 1779. domoroci na Havajima.

1782 - Rođen je italijanski muzičar Nikolo Paganini, virtuoz na violini i kompozitor, čijoj su veštini savremenici pridavali magične moći (violinski koncerti, 24 kapriča za solo violinu, kamerna muzika).

1806 - Napoleonove trupe ušle su u Berlin, nakon pobede nad Prusima kod Jene.

1807 - U dvorcu u Fontenblou Napoleon Bonaparta i španski kralj Karlos IV potpisali su sporazum o podeli Portugalije.

1811 - Rođen je američki pronalazač Ajzak Merit Singer (Isaac Merritt), koji je 1851. usavršio prvu šivaću mašinu za široku upotrebu.

1843 - U Srbiji je osnovana državna pošta.

1858 - Rođen je Teodor Ruzvelt (Theodore Roosevelt), predsednik SAD od 1901. do 1909, čija je politika stvorila svetsku silu od dotad izolacionističke Amerike. Dužnost šefa države je preuzeo kao potpredsednik SAD, posle ubistva predsednika Vilijama Mekinlija (William McKinley) 1901. Sproveo je plan za izgradnju Panamskog kanala, a za posredovanje u rusko-japanskom ratu 1905. dobio je 1906. Nobelovu nagradu za mir.

1871 - Velika Britanija je anektirala dijamantska polja u Kimberliju u Južnoj Africi.

1918 - Britanske, francuske i italijanske snage porazile su u Prvom svetskom ratu austrijsku vojsku na italijanskom frontu.

1922 - Pod pritiskom fašističkog pokreta Benita Musolinija, italijanska vlada je podnela ostavku.

1935 - Pušten je u saobraćaj železničko-drumski "Pančevački most Kralja Petra II" na Dunavu kod Beograda.

1966 - Generalna skupština UN je oduzela Južnoj Africi mandat nad Jugozapadnom Afrikom (Namibija).

1971 - Kongo je promenio naziv države u Republika Zair.

1973 - Mirovne snage UN stigle su u Kairo da uspostave liniju razdvajanja između egipatskih i izraelskih snaga.

1978 - Egipatski predsednik Anvar el Sadat (Anwar) i izraelski premijer Menahem Begin dobili su Nobelovu nagradu za mir.

1991 - Sovjetska republika Turkmenistan je proglasila nezavisnost od Moskve.

1995 - U Beogradu je umro srpski književnik Slobodan Selenić, dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor na Fakultetu dramske umetnosti u Beogradu ("Prijatelji sa Kosančićevog venca", "Očevi i oci", "Ubistvo s predumišljajem").

1998 - Savet NATO odložio je na neodređeno vreme aktivirajuću naredbu o vojnoj intervenciji protiv ciljeva u SR Jugoslaviji, nakon što su srpske vlasti povukle vojsku na Kosovu u kasarne i smanjile policijske snage u toj pokrajini.

1998 - Gerhard Šreder je preuzeo dužnost kancelara Nemačke, nakon što je Helmut Kol (Kohl), izgubivši na izborima, podneo ostavku.

1999 - Haljina, koju je holivudska zvezda Merlin Monro (Marilyn Monroe) nosila dok je pevala "Happy Birthday, Mr. President" predsedniku Džonu Kenediju (John Kennedy), prodata je za 1.267.500 dolara, što je rekordna suma za deo odeće prodat na aukciji.

1999 - Naoružani napadači su upali u parlament Jermenije u Jerevanu i ubili devetoricu ljudi, uključujući premijera Vazgena Sarksijana, predsednika parlamenta Karena Demirkijana, dvojicu njegovih zamenika i jednog ministra.

2000 - Zbog jake oluje, ronilačka ekipa nije uspela da uđe u podmornicu Kursk. Dan ranije su otkriveni dokazi da su 23 mornara preživela prvu eksploziju zbog koje je ova ruska atomska podmornica potonula 12. avgusta u Barencovom moru. Stručnjaci su procenili da mornari nisu mogli živeti duže od osam sati od početka ove katastrofe u kojoj je svih 118 članova posade izgubilo život.

2001 - Švedski dnevnik Ekspresen preneo je izjavu Kristera Petersona, koji je u nedostatku dokaza oslobođen optužbi za ubistvo švedskog premijera Ulofa Palmea 1986. godine, da on zapravo jeste ubio premijera. Peterson je umro 29. septembra 2004. od posledica moždanog udara.

2002 - Na predsedničkim izborima u Brazilu, pobedio je Luiz Inasio (Inacio) Lula da Silva. Da Silva je prvi brazilski predsednik levičarskog opredeljenja i predstavnik radničke klase.

2004 - Međunarodna federacija Crvenog krsta i Crvenog polumeseca saopštila je da je tokom 2003. u prirodnim katastrofama poginulo 76.806 ljudi, što je tri puta više nego u prethodnoj, 2002. godini. Do porasta ljudskih žrtava došlo je zbog ekstremnih klimatskih promena u svetu.

[Bisernica]

28. oktobar


http://nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101027_410-ItemID-182622-lrg.jpg


1492 - Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo) je na prvom putovanju preko Atlantika otkrio Kubu i proglasio je posedom Španije.

1628 - Kraljevske trupe pod kardinalom Rišeljeom zauzele su, nakon višemesečne opsade, uporište hugenota (protestanata) La Rošel.

1636 - U Kembridžu, u američkoj državi Masačusets, osnovan je Harvard koledž, najstarija obrazovna ustanova u SAD.

1704 - Umro je engleski filozof Džon Lok (John Locke), jedan od utemeljivača empirizma i liberalističke filozofije. Snažno je uticao na kasnije filozofe empiričare i teoretičare liberalnog društva i građanske države ("Ogled o ljudskom razumu", "Pisma o toleranciji", "Dve rasprave o vladi", "Vaspitanje".

1746 - U zemljotresu u Peruu, u kojem su razoreni gradovi Lima i Kaljao, poginulo je najmanje 18.000 ljudi.

1836 - Proglašena je federacija Perua i Bolivije.

1884 - Rođen je srpski kompozitor, muzikolog, pedagog i kritičar Miloje Milojević, profesor Muzičke akademije u Beogradu, jedan od začetnika muzikologije u Srbiji. Osnovao je beogradski orkestar "Collegium musicum" ("Četiri komada za klavir", "Melodije i ritmovi sa Balkana", "Pred veličanstvom prirode").

1886 - Na ostrvu Bidl u njujorškoj luci predsednik SAD Grover Klivlend (Cleveland) otkrio je Statuu slobode, poklon Francuske, koju je izradio Frederik Ogist Bartoldi (Frederic Auguste Bartholdi).

1891 - U Japanu je u zemljotresu na najvećem ostrvu Nipon poginulo najmanje 10.000 ljudi, a 300.000 ostalo je bez domova.

1914 - Rođen je američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk (Jonas Edward), koji je 1953. pronašao vakcinu protiv dečje paralize.

1918 - Posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, u Pragu je preuzeo vlast Nacionalni komitet. Republika Čehoslovačka sa predsednikom Tomašem Garigom Masarikom (Tomas Garrigue Masaryk) proglašena je u novembru 1918.

1919 - U SAD je stupio na snagu zakon o prohibiciji, kojim je zabranjena prodaja pića sa više od pola procenta alkohola.

1922 - Oko 40.000 fašista crnokošuljaša Benita Musolinija krenulo je iz Napulja u Marš na Rim. Dva dana kasnije kralj Vitorio Emanuele (Vittorio) poverio je Musoliniju mandat za sastav vlade. Fašistički režim trajao je do jula 1943.

1923 - Umro je srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od tvoraca Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 20. decembra 1920. Bio je urednik listova "Samouprava" (1881-83) i "Ođek" od 1884.

1932 - Rođen je kiparski državnik Spiros Kiprijanu (Spyros Kyprianou), prvi šef diplomatije posle sticanja nezavisnosti Kipra 1960. Šef države je postao 1977, posle smrti predsednika arhiepiskopa Makariosa III.

1940 - Italijanske trupe napale su Grčku iz Albanije, nakon što je Grčka odbila ultimatum kojim je Italija tražila vojna uporišta na grčkoj teritoriji. Uz pomoć Nemaca, Grčka je okupirana u aprilu 1941.

1962 - Okončana je kubanska raketna kriza - sovjetski lider Nikita Hruščov saopštio je da je naredio povlačenje raketa sa Kube, a predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi (John Fitzgerald Kennedy) da će obustaviti blokadu te zemlje.

1974 - Šefovi arapskih država, uključujući i jordanskog kralja Huseina usvojili su Deklarciju kojom su zatražili stvaranje nezavisne palestinske države.

1982 - Na opštim izborima u Španiji ubedljivu pobedu odnela je Socijalistička radnička partija Felipea Gonzalesa (Gonzalez).

1995 - U požaru koji je izbio u metrou glavnog grada Azerbejžana, Bakuu, poginulo je najmanje 289, a ranjeno 270 ljudi.

2000 - Na Kosovu su, u organizaciji administracije UN održani lokalni izbori, na kojima je ubedljivo pobedio Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove. Kosovski Srbi su bojkotovali izbore, a jugoslovenske vlasti ih nisu priznale.

2001 - Američki predsednik Džordž Buš formirao je Grupu za praćenje inostranih terorista, kojom rukovodi javni tužilac Džon Eškroft, a zadatak grupe je da pronalazi i deportuje strane državljane koji ilegalno borave u SAD.

2002 - Visoki diplomata SAD-a, Lorens Foli (Lawrence Foley), ubijen je u Amanu (Jordan). Foli je u ambasadi SAD u Amanu vodio američku agenciju za međunarodnu pomoć i saradnju (USAID). On je prvi zapadni diplomata ikada ubijen u toj državi.

2003 - Tribunal u Hagu osudio je Srbina iz Bosne i Hercegovine Predraga Banovića na osam godina zatvora zbog ratnih zločina u logoru Keraterm kod Prijedora 1992. godine.

2005 - Umro je pozorišni i filmski velikan, glumac Ljuba Tadić. Bio je stalni član Beogradskog dramskog pozorišta, Narodnog pozorišta, Ateljea 212 i Jugoslovenskog dramskog pozorišta, u kojima je ostvario veliki broj zapaženih uloga. Glumio je u više od 60 filmova i u mnogim radio i televizijskim dramama.

2008 - Na izborima u Maldivima predsednik Maumun Abdula Gejum izgubio je vlast posle 30 godina. On je priznao pobedu opozicionog kandidata Mohameda Našida, koji je tokom njegove vladavine više puta bio zatavaran zbog promovisanja demokratije na tom arhipelagu u Indijskom okeanu.

[Bisernica]

29. oktobar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101028_449-ItemID-182719-lrg.jpg


439 - Vandali, predvođeni kraljem Genserikom, osvojili su Kartaginu, koja je postala glavni grad vandalske države u Africi.

1321 - Umro je srpski kralj Stefan Milutin Nemanjić. Tokom njegove vladavine od 1282. Srbija je proširila granice na severu i na jugu i doživela ekonomski i kulturni razvoj, postavljene su osnove zakonodavstva i državne uprave. Podigao je i obnovio više crkava i manastira (Gračanica, Nagoričino).

1507 - Rođen je španski vojskovođa Fernando Alvares de Toledo (Alvarez), vojvoda od Albe. Kao namesnik Holandije (1567-73) sprovodio je teror nad protivnicima španske krune, tokom kojeg je pogubljeno 18.000 ljudi. Preko svoje špijunske mreže podsticao je progone hugenota (protestanata) u Francuskoj za vreme Katarine Mediči.

1814 - Prvi parni ratni brod "Fulton", koji je konstruisao Robert Fulton, porinut je u njujorškoj luci.

1881 - U Japanu je osnovana prva nacionalna politička stranka (Jiyuto).

1888 - U Carigradu je potpisana Konvencija o Sueckom kanalu, prema kojoj "kanal treba da bude slobodan i otvoren, za vreme rata i u vreme mira, za sve trgovačke i ratne brodove bez razlike na zastavu".

1889 - Umro je ruski pisac, književni kritičar i revolucionar Nikolaj Gavrilovič Černiševski. Njegovo političko delovanje u carskoj Rusiji prekinuto je progonstvom u Sibir (1864). Zalagao se da književnost bude oruđe društvene kritike, a u delu "Šta da se radi" izneo je svoje socijalističko-utopijske poglede na društvo.

1897 - Rođen je nemački nacistički političar Jozef Gebels (Joseph Goebbels), ministar prosvete i propagande nacističke Nemačke (1933-45), jedan od inspiratora antisemitskog terora. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine, izvršio je samoubistvo sa celom svojom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.

1910 - Rođen je engleski filozof Džuls Alfred Ejer (Jules, Ayer), čija se knjiga "Jezik, istina i logika" smatra manifestom logičkog pozitivizma ("Zasnivanje empirijskog znanja", "Problem saznanja", "Pojam osobe").

1911 - Umro je Džozef Pulicer (Joseph Pulitzer), američki novinski magnat, jedan od začetnika "žute štampe", iz čije se fondacije svake godine dodeljuje "Pulicerova nagrada" za novinarstvo, karikaturu, američku istoriju, poeziju, dramu, roman i muziku.

1918 - Hrvatski sabor je posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu proglasio raskid državno-pravnog odnosa sa Habsburškom monarhijom i proglasio pristupanje Hrvatske Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.

1923 - Turska je proglašena republikom, a general Mustafa Kemal (od 1930. Kemal Ataturk) postao je prvi predsednik.

1929 - Krah Njujorške berze, poznat kao "crni utorak", označio je početak velike krize koja je uzdrmala temelje američke privrede, a kasnije se proširila na ceo svet. Industrijska proizvodnja je pala u razvijenim zemljama na nivo s početka veka, a bez posla je ostalo 26 miliona ljudi.

1950 - Umro je švedski kralj Gustav V (Gustaf), koji je tokom vladavine od 1907. osigurao neutralni status Švedske u oba svetska rata.

1956 - Dva dana uoči francusko-britanskog napada na Egipat, izraelska vojska napala je poluostrvo Sinaj.

1964 - Ujedinjena Republika Tanganjika, Zanzibar i Pemba promenila je naziv u Tanzanija.

1996 - U Beču je održana aukcija oko 8.000 slika, skulptura i ostalih umetničkih dela koja su od austrijskih Jevreja u Drugom svetskom ratu oteli austrijski i nemački nacisti. Prihod je dodeljen ljudima koji su preživeli holokaust.

1998 - Komisija za istinu Južne Afrike predala je izveštaj predsedniku Nelsonu Mendeli (Mandel) u kojem su bivši predsednik Bota (Botha), Mendelina bivša supruga Vini (Winni), Butelezi (Buthelezi) i Afrički nacionalni kongres optuženi za kršenje ljudskih prava.

1998 - Veteran američke astronautike Džon Glen (John Glenn) je u 77. godini spejs šatlom "Diskaveri" ponovo poleteo u kosmos, 36 godina posle svoje prve kosmičke misije.

1999 - Iranski predsednik Muhamed Katami završio je posetu Parizu, prvu od 1979. godine, tokom koje je apelovao na globalnu toleranciju i bolje povezivanje sa Zapadom.

2000 - Više od 30.000 ljudi demonstriralo je protiv neonacista u nemačkom gradu Dizeldorfu.

2001 - Japan je usvojio kontroverzni zakon koji dozvoljava japanskim oružanim snagama, prvi put posle Drugog svetskog rata, da budu angažovane u inostranstvu kao podrška američkim napadima u Avganistanu.

2001 - Pod pritiskom pakistanskog predsednika, zatvoreno je 12 pripadnika Islamskog militarističkog pokreta radi istrage o oružanom napadu na jednu hrišćansku crkvu, u kojem je ubijeno 16 osoba.

2002 - U požaru koji je zahvatio petospratni Međunarodni trgovinski centar u južno-vijetnamskom gradu Ho Ši Min, poginulo je 61, a povređeno preko 100 ljudi. To je bio najveći požar u tom gradu u poslednjih 27 godina.

2003 - U Tokiju (Japan) je osuđen na smrt vešanjem doktor Tomomas Nakagava (41), jedan od vođa japanskog kulta Strašnog suda, koji je 1995. učestvovao u napadu smrtonosnim nervnim gasom na tokijsku podzemnu železnicu kada je umrlo 12 ljudi.

2003 - Umro je italijanski tenor Franko Koreli (Franco Corelli) jedan od najpopularnijih operskih pevača 20. veka. koji je nastupao u vodećim svetskim kućamna, od milanske Skale do Metropoliten opere u Njujorku.

2004 - Lideri Evropske unije potpisali su u Rimu evropski ustav, a 25 zemalja članica EU imaju rok od dve godine za njegovu ratifikaciju.

2004 - Arapska televizija Al Džazira emitovala je video snimak u kojem je vođa Al Kaide, Osama Bin Laden, prvi put javno priznao da stoji iza terorističkih napada u SAD, 11. septembra 2001.

2006 - U avionskoj nesreći brazilskog aviona 737 koji je nestao iznad prašuma Amazonije poginulo je 155 putnika i članova posade.

2008 - Predsednik Maldiva Maumun Abdula Gejum priznao je pobedu opozicionog kandidata Mohameda Našida, koji je tokom njegove 30-godišnje vladavine više puta bio zatvaran zbog promovisanja demokratije na tom arhipelagu u Indijskom okeanu.

[Bisernica]

30. oktobar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101029_462-ItemID-182808-lrg.jpg


1735 - Rođen je američki državnik DŽon Adams (John), jedan od najistaknutijih boraca za američku nezavisnost, prvi potpredsednik (1789-97) i drugi predsednik SAD (1797-1801). Učestvovao je u izradi nacrta Deklaracije o nezavisnosti 1776. Njegov sin Džon Kvinsi Adams (John Quinci) bio je šesti predsednik SAD 1825.

1751 - Rođen je Ričard Brinsli Šeridan (Brinsley Sheridan), uz Goldsmita (Goldsmith) najznačajniji engleski dramatičar XVIII veka. Kao član britanskog parlamenta od 1780. do 1812, proslavio se kao orator ("Škola ogovaranja", "Suparnici", "Kritičar").

1762 - Rođen je francuski pisac Andre de Šenije koji je u svom delu uskladio stare pesničke forme sa novom osećajnošću, te ga istoričari književnosti najčešće predstavljaju kao poslednjeg pesnika klasicizma i prvog romantičara. Pozdravljajući Francusku revoluciju, Šenije se oštro suprotstavio jakobinskoj diktaturi, zbog čega je pogubljen na giljotini 1794. ("Hermes", "Amerika", "Jambi")

1817 - Simon Bolivar je osnovao prvu nezavisnu vladu Venecuele.

1830 - Umro je crnogorski vladika Petar I Petrović Njegoš koji je po dolasku na vlast 1782. doprineo razvoju crnogorske državnosti. Doneo je 1796. prvi zakon (Zakonik Petra I) i ustanovio centralni sudski organ (Kuluk) 1803. Predvodio je Crnogorce u borbama protiv Turaka i Francuza, mirio zavađena plemena i trudio se da iskoreni krvnu osvetu.

1864 - Potpisan je Bečki mir kojim je Danska prinuđena da Pruskoj prepusti pokrajine Šlezvig, Holštajn i Lauenburg.

1869 - Izvođenjem alegorijske slike Đorđa Miletića "Posmrtna slava kneza Mihaila", u Beogradu je otvorena nova zgrada Narodnog pozorišta, izgrađena po projektu Aleksandra Bugarskog.

1905 - Tokom prve (februarske) ruske revolucije, ruski car Nikolaj II Aleksandrovič Romanov je "Oktobarskim manifestom" ponudio šire biračko pravo, izabrani parlament (Duma) sa zakonodavnom vlašću i garanciju građanskih sloboda.

1910 - Umro je švajcarski filantrop Žan Anri Dinan (Jean Henri Dunant), tvorac ideje o Crvenom krstu i jedan od osnivača Međunarodnog komiteta Crvenog krsta 1863, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1901.

1918 - Kapitulacijom Turske koja je u Prvi svetski rat ušla 1914. na strani Centralnih sila, prestala je da postoji Otomanska imperija.

1918 - Slovačka je proglasila odvajanje od Mađarske i ujedinjenjem sa Češkom formirala Čehoslovačku, prvu državu stvorenu posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu.

1922 - Dva dana posle "Marša na Rim", Benito Musolini je formirao prvu fašističku vladu u Italiji.

1938 - Milione Amerikanaca uhvatila je panika dok su na radiju CBS slušali radio dramu koju je, prema noveli Herberta DŽordža Velsa (George Wells) "Rat svetova", snimio Orson Vels (Welles), misleći da se radi o stvarnom napadu Marsovaca na Zemlju.

1973 - Pušten je u saobraćaj most na Bosforu koji povezuje Evropu i Aziju.

1974 - Nokautom nad DŽordžom Formanom, Muhamed Ali se u 32.godini trijumfalno vratio boksu.

1975 - Princ Huan Karlos (Juan Carlos) preuzeo je vođstvo Španije od teško obolelog diktatora Fransiska Franka (Francisco Franco).

1975 - Kod Praga se srušio avion DC-9 jugoslovenske kompanije "Inex-Adria", u kojem je poginulo 75 putnika, čehoslovačkih turista koji su se vraćali sa letovanja na Jadranu.

1990 - Kina je objavila rezultate popisa stanovništva prema kojem u njoj živi milijardu i 13 miliona ljudi.

1995 - Minimalnom većinom od 50,6 procenata, stanovnici Kvebeka su se na referendumu izjasnili protiv nezavisnosti te kanadske pokrajine.

1998 - Na osnovu sporazuma predstavnika Vojske Jugoslavije i NATO potpisanog 15. oktobra, avioni NATO-a počeli su nadgledanje vazdušnog prostora Kosova, u misiji pod nazivom "Orlovo oko".

2000 - Sudija Vrhovnog suda Španije, njegov telohranitelj i vožač ubijeni su, a još 35 ljudi je ranjeno eksplozijom automobila-bombe u Madridu za šta su osumnjičeni pripadnici baskijskog separatističkog pokreta ETA.

2001 - Londonski klub poverilaca smanjio je SR Jugoslaviji dug za 600 miliona dolara - sa 2,8 na 2,2 milijarde.

2003 - Na donatorskoj konferenciji u Hagu prikupljeno je 15,7 miliona evra za uspostavljanje i rad Suda za ratne zločine u Sarajevu.

2003 - Vrhovni sud u Rimu je proglasio nevinim bivšeg italijanskog premijera Đulija Andreotija (Giulio Andreotti), ranije osuđenog na 24 godine zatvora za saučesništvo u ubistvu novinara Karmina Pikorelija koje je 1979. izvršila mafija.

2006 - Bivšem čileanskom diktatoru Augustu Pinočeu određen je kućni pritvor zbog torture, ubistava i kidnapovanja tokom njegove 17-godišnje vladavine. Pinoče je umro 10. decembra 2006. u bolnici u Santjagu. Procenjuje se da je tokom njegove diktature u političkim nemirima i progonima ubijeno oko 3.000 ljudi, dok ih je oko 28.000 bilo podvrgnuto mučenju.

[Bisernica]

31. oktobar


http://nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101030_137-ItemID-182839-lrg.jpg


1517 - Umro je italijanski slikar Fra Bartolomeo,jedan od poslednjih firentinskih renesansnih majstora. Smatra se pretečom baroka ("Bogorodica sa svecima", "Pijeta").

1517 - Ogorčen mnogobrojnim zloupotrebama crkve, nemački sveštenik Martin Luter okačio je na vrata katedrale u Vitenbergu i stavio na javnu raspravu 95 teza o reformi crkve. Time je u nemačkim zemljama počela Reformacija, a Luter je postao jedan od njenih vođa.

1632 - Rođen je Jan Vermer, jedan od najvećih holandskih majstora 17. veka. Nepriznat i neshvaćen za života, dva veka kasnije svrstan je među najveće umetnike u istoriji slikarstva, a njegove slike dostigle su astronomske cene ("Pogled na Delft", "Žena s pismom", "Devojka s đerdanom", "U ateljeu", "Čas muzike").

1795 - Rođen je Džon Kits, jedan od velikana iz plejade engleskih romantičara s kraja XVIII i početka XIX veka. Za pet godina stvaralaštva (umro je u 26. godini) ostavio je delo koje ga svrstava u jednog od najvećih pesnika engleske književnosti ("Endimion", "Oda slavuju", "Oda grčkoj urni", "Oda jeseni").

1848 - Carske čete pod feldmaršalom Alfredom Vindišgrecom zauzele su Beč, čime je ugušen osmomesečni Bečki ustanak tokom kojeg je bila uspostavljena revolucionarna vlada.

1851 - U Cetinju je umro crnogorski vladika, filozof i državnik Petar II Petrović Njegoš, veliki epski pesnik, autor slavnog dramsko-epskog dela "Gorski vijenac". Kao državnik postavio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za njegove vladavine osnovana je prva štamparija u Cetinju 1834 i podignuta prva škola. U književnoj baštini ostavio je i ep "Luča mikrokozma", dramu "Lažni car Šćepan Mali", pesme.

1871 - Na osnovu ustava iz 1869. (Namesnički ustav), donet jeprvi zakon o poroti u Srbiji, koji je stupio na snagu 1. januara 1872.

1918 - U atentatu je ubijen bivši mađarski premijer grof Ištvan Tisa (Istvan Tisza), vođa reakcionarne Nacionalne stranke rada.

1922 - Rođen je kambodžanski princ Norodom Sihanuk,kojeg je na presto prvi put dovela francuska kolonijalna vlast 1941. Abdicirao je 1955. u korist oca Norodoma Suramarita, a posle njegove smrti 1960. ponovo je postao šef države. Oboren je sa vlasti 1970. u državnom udaru generala Lon Nola, potom je kratko (1975-76) bio predsednik tokom režima Crvenih Kmera. Posle niza burnih političkih promena, 1993. je ponovo postao kralj Kambodže.

1925 - Reza Kan je preuzeo presto Irana i osnovao dinastiju Pahlavi, koja je vladala tom zemljom do Islamske revolucije 1979.

1926 - Umro je američki mađioničar, poreklom mađarski Jevrejin Hari Hudini, najpoznatiji mađioničar 20. veka. Rođen kao Erih Vajs, promenio je ime u čast francuskog mađioničara Robera Hudina.

1940 - Pobedom britanske avijacije završena je Bitka za Britaniju koju su Nemci počeli u julu snažnim bombardovanjem i pomorskom blokadom Velike Britanije. Britanci su preuzeli vazdušnu kontrolu nad Lamanšom, a Nemci su odustali od invazije na to ostrvo.

1952 - SAD su na Maršalskim ostrvima na Tihom okeanu, izveleprvu probu hidrogenske bombe.

1956 - Bombardovanjem egipatskih aerodroma, Britanija i Francuskasu počele napad na Egipat, tokom Suecke krize.

1961 - U procesu destaljinizacije Sovjetskog Saveza, Staljinovi posmrtni ostaci premešteni su iz mauzoleja na Crvenom trgu u grobnicu uz zidine Kremlja.

1984 - Ispred rezidencije u Nju Delhiju ubijena je Indira Gandi,premijer Indije. Ubistvo su izvršili Siki ekstremisti, pripadnici njenog ličnog obezbeđenja.

1991 - Na prvim višepartijskim izborima u Zambiji FrederikČiluba (Frederick Ćiluba) pobedio je Keneta Kaundu, lidera u borbi za nezavisnost i prvog predsednika zemlje.

1993 - Umro je italijanski režiser Federiko Felini, koji je pedesetih godina 20. veka postao vodeće ime italijanskog i svetskog filma. Jedan od najistaknutijih predstavnika italijanskog neorealizma dobitnik je tri Oskara za filmove "Ulica", "Kabirijine noći" i "Osam i po". Proslavili su ga i "Amarkord", "Sladak život", "Đulijeta i duhovi".

1999 - Tokom 113. fudbalskog derbija "Partizana" i "Crvenezvezde" u sukobima navijača poginuo je učenik Aleksandar Radović (17). To je bio prvi slučaj nasilne smrti na fudbalskim utakmicama u Jugoslaviji.

2000 - Ruska raketa u kojoj su se nalazili prvi stanovnici međunarodne svemirske stanice, eksplodirala je u Kazahstanu.

2003 - U Maleziji je nakon 22 godine izabran peti po redupredsednik vlade Abdulah Ahmad Badavi. On je na toj dužnosti zamenio Mahatira Mohameda koji je, sa reputacijom najkontroverznijeg azijskog lidera, vladao tom zemljom jugoistočne Azije od 1981.

[Bisernica]

1. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101102_176-ItemID-183016-lrg.jpg


1500 - Rođen je italijanski vajar i zlatar Benvenuto Čelini
(Cellini), najpoznatiji majstor svoga vremena za sitne zlatarske
predmete za kraljevske i plemićke kuće. Radio je i skulpture i
reljefe velikog formata - "Persej", "Kozimo Mediči", "Nimfe iz
Fontenbloa", a njegova autobiografija ("Moj život", 1562) značajan
je dokument za kulturnu istoriju renesanse.

1509 - Javnosti su prvi put predstavljene slike na plafonu Sikstinske
kapele koje je naslikao Mikelanđelo (Mićelangelo).

1755 - Zemljotres u Lisabonu, snage - kako se računa - 9 stepeni
Rihterove skale, cunami i požar koji je izazvao, razorili su dve
trećine tog grada, a poginulo je oko 60.000 ljudi.

1842 - Rođen je srpski istoričar, filolog i državnik Stojan
Novaković, autor "Srpske bibliografije" i "Istorije srpske
književnosti". Kao ministar prosvete između 1873. i 1883. sproveo je
reforme u srpskom skolstvu. Posle Prvog balkanskog rata (1912-13), kao
šef srpske delegacije zaključio je u Londonu mir s Turskom. Objavio
je više od 400 naučnih radova iz raznih oblasti.

1886 - U Beogradu je osnovana Kraljevska srpska akademija (kasnije
Srpska akademija nauka i umetnosti). Prvi predsednik bio je Josif
Pančić. Prve edicije koje je izdavala bile su "Glas" i "Spomenik", a
najkrupniji poduhvat bio je izrada "Rečnika srpskog književnog
jezika" početa 1893.

1894 - Umro je ruski car Aleksandar III, a na presto je stupio Nikola
II Romanov.

1892 - Rođen je ruski velemajstor Aleksandar Aljehin, jedan od
najvećih u istoriji šaha. Bio je svetski prvak od 1927. kada je
pobedio Kubanca Kapablanku (Capablanca), do 1935. kada je izgubio od
Holanđanina Evea (Euwe). Titulu svetskog prvaka ponovo je stekao
pobedivši Evea u revanšu 1937. i zadržao je do smrti 1946.

1918 - Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića u Prvom
svetskom ratu oslobodila je Beograd.

1928 - U Turskoj je arapsko pismo zamenjeno latinicom, kao deo reformi
osnivača moderne turske države Mustafe Kemala Ataturka.

1944 - U Beogradu su predsednik Nacionalnog komiteta oslobođenja
Jugoslavije Josip Broz Tito i predsednik izbegličke vlade Kraljevine
Jugoslavije Ivan Šubašić potpisali sporazum o obrazovanju
jedinstvene jugoslovenske vlade sa zadatkom da pripremi izbore za
Ustavotvornu skupštinu.

1945 - Velika Britanija je saopštila da je lider nacističke Nemačke
Adolf Hitler najverovatnije izvršio samoubistvo u svom bunkeru u
Berlinu.

1946 - Generalna skupština UN je osnovala UNICEF (Međunarodni fond
UN za pomoć deci).

1952 - SAD su na Maršalskim ostrvima izvršile probu prve hidrogenske
bombe.

1954 - U Alžiru je počeo ustanak protiv francuske kolonijalne
vlasti, koji je završen 1962. sticanjem nezavisnosti.

1956 - Na predlog Jugoslavije, Generalna skupština UN je usvojila
rezoluciju kojom je zatraženo da Velika Britanija, Francuska i Izrael
odmah obustave oružane akcije, povuku se sa teritorije Egipta i
omoguće ponovno otvaranje Sueckog kanala.

1963 - U vojnom udaru u Južnom Vijetnamu ubijeni su predsednik Ngo
Din Dijem (Dinh Diem) i njegov brat Ngo Din Nu (Nhu).

1972 - Umro je američki pisac Ezra Paund (Pound) čija je poetika
eksperimentalne lirike izvršila veoma značajan uticaj na moderno
pesništvo 20. veka. Zbog učešća u fašističkoj propagandi u
Italiji u Drugom svetskom ratu, optužen je u SAD za veleizdaju 1945.
Da bi se izbegla smrtna kazna, proglašen je ludim i proveo je 13
godina u ludnici ("Cantos", "Duh romantike", "Kritički eseji").

1987 - Kineski lider Deng Sjaoping (Xiaoping) povukao se sa svih
funkcija u Komunističkoj partiji.

1995 - U američkom vojnoj bazi u Dejtonu (Ohajo) počeli su mirovni
pregovori o Bosni i Hercegovini. Posle tri sedmice mirovni sporazum
kojim je okončan rat u toj bivšoj jugoslovenskoj republici,
parafirali su predsednici Srbije i Hrvatske Slobodan Milošević i
Franjo Tuđman i lider bosanskih Muslimana Alija Izetbegović.

1996 - Umro je bivši predsednik Šri Lanke Džunijus Ričard
Džajavordene (Jayawardene). Premijer od 1977, posle uspostavljanja
predsedničkog sistema 1978. postao je prvi predsednik države i na
tom položaju je ostao do 1988.

2000 - SR Jugoslavija je primljena u UN. Jugoslovenske vlasti odbile
su da, posle raspada SFRJ i formiranja nove države SRJ (1992) podnesu
zahtev za prijem u svetsku organizaciju kao novonastala država,
insistirajući na kontinuitetu sa bivšom državom.

2000 - Skupština Crne Gore usvojila je zakon o Centralnoj banci, a
nemačka marka, koja je od 2. novembra 1999. bila paralelna valuta,
postala je jedino sredstvo plaćanja u Crnoj Gori.

2001 - Turska, članica NATO pakta, prva je muslimanska zemlja koja je
poslala trupe u rat protiv Avganistana.

2003 - Mađarska je uvela vize za građane Srbije i Crne Gore u skladu
sa standardima Evropske unije (EU). Mađarska je postala članica EU u
maju 2004. godine.

2004 - Umro je američki fotograf Ričard Avedon, koji je modnu
fotografiju i fotografiju portreta slavnih ličnosti pretočio u
umetničku formu.

2005 - Generalna skupština UN proglasila je 27. januar danom sećanja
na 6 miliona Jevreja i mnoge druge žrtve nacističkog holokausta
tokom II svetskog rata.

2007 - Umro je Amerikanac Pol Tibets (Paul Tibbets) pilot i komandant
aviona B-29 iz kojeg je 1945. godine bačena atomska bomba na
Hirošimu, od koje je poginulo između 70.000 i 100.000 ljudi.

[Bisernica]

2. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101101_433-ItemID-182994-lrg.jpg


1642 - Šveđani su u drugoj bici kod Brajtenfelda u Tridesetogodišnjem ratu pobedili austrijske carske trupe pod nadvojvodom Leopoldom, koji je izgubio najmanje 10.000 ljudi.

1687 - U pobuni janjičara u Carigradu zbačen je sa vlasti turski sultan Muhamed IV, a na presto je došao njegov mlađi brat Sulejman III.

1721 - Posle ratova protiv Otomanskog carstva i Švedske kojima je učvrstio Rusiju na Crnom moru i Baltiku, Petar Veliki je proglašen carem cele Rusije.

1755 - Rođena je francuska kraljica Marija Antoaneta (Marie Antoinette), žena Luja XVI (Louis), ćerka austrijske carice Marije Terezije (Maria Theresia). Omražena u narodu kojem je poručila: "Ako nemate hleba, jedite kolače", optužena tokom Francuske revolucije da je tajnim vezama sa bečkim dvorom izdala Francusku, pogubljena je na giljotini 1793.

1766 - Rođen je austrijski vojskovođa mađarskog porekla feldmaršal Johan Jozef Radecki (Johann Joseph Radetzky), vojni reformator i nacionalni heroj koji je više od pola veka predvodio austrijske trupe.

1785 - Londonski proizvođač kočija Lionel Lukin patentirao je prvi čamac za spašavanje.

1789 - U Francuskoj je konfiskovana imovina katoličke crkve, što je bio prvi težak udarac katoličkoj crkvi u njenoj istoriji.

1815 - Rođen je engleski matematičar Džordž Bul (George Boole), osnivač simboličke logike i "Bulove algebre", koja je imala presudan značaj za razvoj kompjutera. Značajni su njegovi radovi "Istraživanje zakona mišljenja" i "Matematička analiza logike".

1841 - Revoltirani britanskom okupacijom Kabula, Avganistanci su masakrirali 24 britanska oficira, što je izazvalo drugi Avganistanski rat.

1906 - Rođen je Lukino Viskonti (Visconti), jedan od najznačajnijih italijanskih filmskih režisera, koji je filmom "Zemlja drhti" (1948) označio početak italijanskog neorealizma ("Bele noći", "Roko i njegova braća", "Gepard", "Sumrak bogova", "Smrt u Veneciji", "Nevino").

1917 - Britanski ministar inostranih poslova Artur Džejms Balfur(Arthur James Balfour) objavio je Deklaraciju, poznatu kao Balfurova deklaracija, o osnivanju jevrejske države u Palestini.

1930 - Haile Selasije I (Selašie) krunisan je za cara Etiopije.

1938 - Mađarska je anektirala južnu Slovačku, priključivši je rasparčavanju Čehoslovačke nakon potpisivanja Minhenskog sporazuma u septembru.

1950 - Umro je engleski dramski pisac, novinar i kritičar irskog porekla Džordž Bernard Šo (George, Shaw). Književnu karijeru počeo je pisanjem romana i pozorišnih kritika, a proslavio se mnogobrojnim pozorišnim delima. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1925. ("Kandida", "Zanat gospođe Voren", "Major Barbara", "Pigmalion").

1953 - Pakistanski parlament je proglasio Islamsku republiku Pakistan.

1956 - Mađarska vlada je odbacila članstvo u Varšavskom paktu i zatražila pomoć UN zbog napada sovjetskih trupa; ŠSR je stavio veto u Savetu bezbednosti UN na zahtev zapadnih sila da se razmotri kriza u Mađarskoj.

1964 - U Saudijskoj Arabiji je svrgnut kralj Saud, a za novog kralja proglašen je princ Fejsal (Faisal).

1978 - Dvojica sovjetskih kosmonauta Jurij Romanenko i Georgij Grečko vratila su se na Zemlju sa svemirske stanice "Saljut 6" nakon 139 dana i 14 časova, što je bio novi rekord boravka u vasioni.

1994 - Više od 430 ljudi poginulo je u požaru posle eksplozije u velikom skladištu nafte blizu jednog sela u južnom Egiptu.

1995 - Vrhovni sud Argentine doneo je odluku o ekstradiciji nacističkog oficira Eriha Pribkea (Priebke) Italiji, gde je optužen za ratne zločine tokom Drugog svetskog rata.

1998 - Uragan "Mič", koji je harao kroz Centralnu Ameriku sedam dana, izazvao je ogromna razaranja, posebno u Hondurasu i Nikaragvi, a najmanje 9.000 ljudi je poginulo.

1999 - Crna Gora je uvela nemačku marku kao paralelnu valutu uz jugoslovenski dinar.

2001 - Posle više od pola veka u škole u Srbiji ponovo je uvedena veronauka.

2003 - Sveštenik Kenon V. Džin (Canon V. Gene) Robinson imenovan je za biskupa američke Episkopalne crkve. On je prvi sveštenik koji je javno priznao da je homoseksualac.

2003 - Umrla je Kristabel Bilenberg (94), britanska književnica, autorka knjige "Prošlost sam ja", memoara o opstanku u nacističkoj Nemačkoj.

2004 - Na predsedničkim izborima u SAD ponovo je izabran republikanac Džordž Buš (George W. Bush).

2004 - Umro je šeik Zajed Ben al Nahajan (90), osnivač i istorijski lider Ujedinjenih Arapskih Emirata, koji je tom zemljom vladao od 1971. godine.

2004 - Holandski filmski režišer i kolumnista Teo van Gog (Gogh), praunuk slikara Vinseta van Goga, ubijen je u Amsterdamu. Njega ubodima noža usmrtio jedan Marokanac koji je kasnije uhapšen. Teo van Gog je snimio film o zlostavljanju žena u islamskim zemljama.

2007 - Umro je čuveni ruski koreograf i rukovodilac Državnog akademskog ansambla narodnih igara Igor Mojsejev. Dobitnik je brojnih sovjetskih odlikovanja ali i nekih zemalja sveta, među kojima je i medalja Mocarta kojom ga je odlikovao UNESCO.

2008 - Umro je Džon Dejli (John Daly) producent 13 filmova koji su dobili Oskara, među kojima su "Vod" Olivera Stouna, "Poslednji kineski car" Bernarda Bertolučija i "Priviđenja" Roberta Altmana.

[Bisernica]

3. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101102_29-ItemID-183076-lrg.jpg


1534 - Engleski parlament usvojio je povelju kojom je kralj Henri VIII (Henry) postao poglavar crkve (Act of Supremacy), čime je papi oduzeta vlast nad crkvom u Engleskoj. Tome je prethodio sukob sa papom Leonom X koji nije hteo da poništi kraljev brak sa Katarinom Aragonskom (Catherina) i ozakoni njegovu vezu sa Anom Bolen (Boleyn).

1768 - Rođen je Đorđe Petrović Karađorđe, vođa Prvog srpskog ustanka protiv Turaka 1804. Nakon sloma ustanka 1813. pobegao je u Austriju, a zatim u Rusiju. Ubijen je po nalogu kneza Miloša Obrenovića 1817. kada se tajno vratio u Srbiju.

1801 - Rođen je italijanski operski kompozitor Vinčenco Belini (Vincenzo Bellini), jedan od najpoznatijih stvaralaca italijanskog belkanta ("Norma", "Puritanci", "Pirat, "Kapuleti i Monteki").

1839 - Britanske fregate su kod Kantona potopile nekoliko kineskih džunki. Time je počeo Prvi opijumski rat protiv Kine, koji je završen potpisivanjem mirovnog sporazuma 1842. u Nankingu, pod veoma nepovoljnim uslovima za Kinu.

1852 - Rođen je japanski princ Mucuhito (Mutsuhito), od 1867. car Meiđi (Meiji). Tokom vladavine (do 1912) potpuno je lišio vlasti šogunate, uspostavio centralnu carsku vlast, a feudalni Japan pretvorio u modernu kapitalističku državu. Premestio je prestonicu iz Kjota u Edo, koji je preimenovan u Tokio.

1883 - Ugušena je Timočka buna koja je počela u Zaječarskom okrugu mesec dana ranije zbog odluke vlasti o oduzimanju oružja, dotad poverenog svim vojnim obveznicima. Među vođama, koji su uhapšeni i streljani, bilo je istaknutih članova Radikalne stranke. Neki od njih, kao Nikola Pašić, uspeli su da pobegnu van zemlje, a stranka je pretrpela tesku krizu.

1901 - Rođen je francuski pisac i političar Andre Malro (Malraux), učesnik Kineske revolucije (1924-27), Španskog građanskog rata, jedan od lidera Pokreta otpora u Drugom svetskom ratu, član Francuske akademije, De Golov (Gaulle) ministar kulture od 1959. do 1969. ("Kraljevski put", "Ljudska sudbina", "Iskušenje Zapada", "Antimemoari").

1903 - Panama je, uz podršku SAD koje su poslale u panamske vode krstaricu "Nešvil", proglasila nezavisnost od Kolumbije.

1912 - Rođen je paragvajski diktator Alfredo Stresner, koji je na vlast došao vojnim pučem 1954. i sprovodeći teror protiv političkih protivnika vladao do 1989. kada je zbačen drzavnim udarom.

1918 - Nedelju dana uoči kapitulacije Nemačke u Prvom svetskom ratu na ratnim brodovima u Kilu izbila je pobuna mornara koja se proširila na više gradova (Hamburg, Libek, Bremen) gde su formirane privremene revolucionarne vlade. Nakon obračuna vlasti sa pobunjenicima nemački parlament je 6. februara 1919. ukinuo njihovu vlast.

1918 - Predstavnici austrougarske vojske potpisali su u Padovi kapitulaciju u Prvom svetskom ratu, što je bio poslednji državni akt 700-godišnje Habsburške monarhije.

1946 - Japanski car Hirohito odrekao se, izjavom preko radija, božanskih atributa, a carska vlast prešla je na izborni parlament.

1954 - Umro je francuski slikar i vajar Anri Matis, najčuveniji predstavnik fovističkog pravca i jedan od najznačajnijih francuskih i evropskih slikara 20. veka.

1956 - Velika Britanija i Francuska prihvatile su prekid vatre na Bliskom istoku uz uslov da u područje Sueckog kanala budu poslate mirovne snage UN.

1957 - ŠSR je lansirao prvi satelit sa živim bićem "Sputnjik 2" u kojem je bio pas Lajka.

1961 - U Tant je izabran za generalnog sekretara UN nakon pogibije Daga Hamaršelda (Hammarskjold).

1970 - Kandidat Fronta narodnog jedinstva Salvador Aljende (Allende) postao je predsednik Čilea, kao prvi marksista u zapadnoj hemisferi izabran na slobodnim izborima. Ubijen je 1973. u državnom udaru generala Augusta Pinočea.

1991 - Hrvatske paravojne formacije proterale su stanovništvo i razorile 18 srpskih sela na području zapadne Slavonije.

1992 - Kandidat Demokratske stranke Bil Klinton (Bill Clinton) je na izborima za predsednika SAD pobedio republikanca Džordža Buša (George Bush), dotadašnjeg šefa države.

1996 - Umro je bivši samoproglašeni car Centralne Afričke Republike Žan Bedel Bokasa. Na vlast je došao vojnim udarom 1966, proglasio se 1972. doživotnim predsednikom, a 1976. carem. Oborio ga je 1979. bivši predsednik Dako i vratio zemlji status republike.

1998 - Umro je američki animator Bob Kejn, autor Betmena.

2002 - Na parlamentarnim izborima u Turskoj pobedila je Turska Partija pravde i razvoja, ali je njenom lideru Tajipu (Tayyp) Erdoganu zabranjeno da preuzme premijerski položaj jer je ranije osuđen zbog islamističkih pobuna.

2005 - Umrla je En Burda (Aenne) osnivač izdavačke kuće "Burda-Moden" i jedna od najuspešnijih poslovnih žena u Nemačkoj.

2009 - Umro je španski pisac, sociolog i esejista Fransisko Ajala (Francisco Ayala) dobitnik svih španskih nagrada za knjizevnost.

[Bisernica]

4. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101103_411-ItemID-183155-lrg.jpg


1307 - Švajcarska Konfederacija je proglasila nezavisnost od Austrije.

1650 - Rođen je engleski kralj Vilijam III Oranski (William of Orange), koji je tokom vladavine od 1689. do 1702. učvrstio kraljevsku vlast, a pobedom nad katoličkim kraljem Džejmsom II 1690. ponovo uspostavio vlast u Irskoj. Po njemu je kasnije nazvan protestantski pokret oranžista koji svečanim marševima u Irskoj obeležava datum te pobede izazivajući proteste irskih katolika.

1814 - Proglašen je norveški ustav, kojim je ta zemlja postala nezavisna Kraljevina Norveška, vezana za Švedsku personalnom unijom.

1847 - Umro je nemački kompozitor i dirigent Feliks Mendelson, osnivač konzervatorijuma u Lajpcigu, istaknuti predstavnik muzičkog romantizma. Kao pijanista je debitovao u devetoj godini, u 15. je napisao prvu simfoniju, a u 16. majstorsko delo, scensku muziku za "San letnje noći".

1890 - U Londonu je otvorena prva linija podzemne električne železnice u svetu.

1918 - Jednu nedelju pred završetak Prvog svetskog rata poginuo je engleski pisac Vilfred Oven (Wilfred Owen), čija poezija sadrži snažnu osudu rata. Znatno je uticao na posleratnu generaciju engleskih pesnika, a Bendžamin Britn (Benjamin Britten) komponovao je na njegove stihove muziku koju je uvrstio u svoj monumentalni "Ratni rekvijem".

1922 - U dolini kraljeva kod Luksora u Egiptu engleski arheolog Hauard Karter (Howard Carter) je otkrio grob faraona Tutankamona.

1931 - Društvo naroda optužilo je Japan zbog agresije na Mandžuriju. Zbog osude svetske javnosti, Japan je napustio Društvo naroda u martu 1933.

1939 - Na predlog predsednika Frenklina Ruzvelta (Franklin Roosevelt), američki Kongres je doneo zakon Plati pa nosi (Cash and Carry) o prodaji ratnog materijala. U martu 1941. izglasan je Zakon o zajmu i najmu (Lend-Lease Act), sa još većim povlasticama zemljama koje su se borile protiv fašizma u Evropi.

1942 - Završena je bitka kod El Alamejna u Drugom svetskom ratu u kojoj su Britanaca pod komandom generala Montgomerija (Montgomery) porazili nemačko-italijanski Afrički korpus generala Ervina Romela (Erwin Rommel). Time je otvoren put iskrcavanju Saveznika u severnoj Africi.

1946 - Osnovan je UNESKO (Organizacija UN za obrazovanje, nauku i kulturu).

1956 - Sovjetske trupe su ugušile pobunu u Mađarskoj, a za novog premijera postavljen je Janoš Kadar (Janos). Dotadašnji premijer Imre Nađ (Nagy) sa još nekoliko saradnika sklonio se u jugoslovensku ambasadu u Budimpešti. Uprkos garancija novih vlasti da neće progoniti političke zatvorenike, Nađ je posle napuštanja ambasade 22. novembra uhapšen i nakon montiranog procesa pogubljen u junu 1958.

1956 - Generalna skupština UN usvojila je rezoluciju o slanju mirovnih snaga na Bliski istok.

1956 - Umro je srpski arheolog Miloje Vasić, koji je vršio iskopavanja preistorijskog naselja Vinča. Jedan je od osnivača arheologije u Srbiji, bio je profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1966 - Najteže poplave u istoriji Italije zahvatile su trećinu zemlje. U Firenci je znatno oštećeno kulturno blago, uključujući mnoge freske na zidovima palata i crkava.

1979 - Militantni islamski fundamentalisti okupirali su ambasadu SAD u Teheranu i uzeli 90 taoca, od kojih su 52 držali zatočene 444 dana. Oni su tražili izručenje iranskog šaha Reze Pahlavija, koji je nakon zbacivanja sa vlasti u islamskoj revoluciji izbegao iz zemlje.

1980 - Republikanac Ronald Regan izabran je za predsednika SAD koji je na položaju ostao dva mandata pošto je dobio i izbore 1984. godine.

1995 - U Tel Avivu je ubijen izraelski premijer Jicak Rabin (Yitzhak), koji je po dolasku na vlast 1992. počeo proces pomirenja sa Arapima. Atentat je izvršio izraelski ekstremista Jigal Amir (Yigal), nakon mirovnog skupa na kojem je učestvovao premijer.

1998 - Nakon kraćeg primirja, na Kosovu su obnovljeni sukobi srpskih snaga bezbednosti i naoružanih grupa kosovskih Albanaca.

2000 - U Beogradu je izabrana nova vlada SR Jugoslavije, prva od 1990. u kojoj ne učestvuju članovi Socijalističke partije Srbije Slobodana Miloševića.

2002 - Kina i deset država članica ASEAN-a, potpisale su ugovor kojim je osnovana najveća bescarinska trgovinska zona na svetu, sa preko 1,7 milijardi ljudi.

2004 - Sjedinjene Američke Države priznale su Makedoniji njeno ustavno ime Republika Makedonija.

2004 - Umrla je američka glumica Dženet Li (Janet Leigh) poznata po ulozi u filmu Alfreda Hičkoka "Psiho", za koju je bila nominovana za Oskara.

2008 - Za predsednika Sjedinjenih Američkih Država izabran je po prvi put afroamerikanac Barak Obama, kandidat Demokratske partije.

[Bisernica]

5. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101104_377-ItemID-183256-lrg.jpg


1630 - Mirovnim sporazumom u Madridu završen je englesko-španski rat u kojem su Španija i njena saveznica Austrija poražene na moru i kopnu. Na strani Engleza borili su se Francuzi i Holanđani.

1879 - Umro je Džejms Klark Maksvel (James Clark Maxwell), najveći teorijski fizičar 19. veka, profesor u Londonu i Kembridžu. Među najznačajnije njegove radove ubrajaju se istraživanja u oblasti elektromagnetizma u kojoj je matematički formulisao Faradejeva otkrića. Rođen je u Kembridžu na isti dan 1831.

1882 - U Zagrebu je umro srpski naučnik i filolog Đura Daničić, sekretar Društva srpske slovesnosti, profesor Liceja i Velike škole u Beogradu. Podržao je Vuka Karadžića u borbi za reformu srpskog jezika i pravopisa ("Rat za srpski jezik i pravopis", 1847). Kao sekretar Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu pokrenuo je 1880. izradu kapitalnog dela "Rječnik hrvatskog ili srpskog jezika". Sa latinskog je preveo Stari zavet.

1909 - U Požarevcu je rođena srpska slikarka i pesnikinja Milena Pavlović-Barili, najznačajniji predstavnik nadrealizma u srpskom slikarstvu. Od 1939. živela je u SAD gde je bila ilustrator modnog časopisa "Vog", scenograf i kostimograf u njujorškim pozorištima. Posle pada s konja umrla je u Njujorku u 36. godini.

1911 - Italija je anektirala turske pokrajine u Libiji, Tripoli i Kirenaiku i držala ih do 1943, kada su nemačko-italijanske snage u Drugom svetskom ratu potisnute iz Afrike.

1913 - Rođena je britanska pozorišna i filmska glumica Vivijen Li (Vivien Leigh), koja je stekla svetsku slavu ulogom Skarlet O'Hare (Scarlett) u američkom filmu "Prohujalo s vihorom" za koju je dobila Oskar. U pozorištu je igrala vodeće uloge u dramama Vilijama Šekspira (William Shakespeare), najčešće kao partnerka Lorensa Olivijea (Laurence Olivier), za kojeg je bila udata od 1937. do 1960. Drugi Oskar dobila je za film "Tramvaj nazvan želja".

1914 - Francuska i Velika Britanija su u Prvom svetskom ratu objavile rat Turskoj.

1914 - Pod komandom generala Oskara Poćoreka (Potiorek) u Prvom svetskom ratu počela je nova austrougarska ofanziva na Srbiju, a srpske snage su prisiljene da se povuku. Usledila je kontraofanziva 3. decembra pod komandom Živojina Mišića koja je završena pobedom srpske vojske u Kolubarskoj bici polovinom decembra.

1926 - Nakon četvrtog atentata na Musolinija, u Italiji je donet Zakon o zaštiti države kojim je uveden totalitarni fašistički režim.

1930 - Umro je holandski lekar Kristijan Ajkman (Eijkman), dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1929, pronalazač uzroka bolesti beri-beri. Nobelovu nagradu je dobio za otkriće vitamina B.

1943 - U Jajcu je u Drugom svetskom ratu osnovana Telegrafskaagencija Nove Jugoslavije - Tanjug. Prvi direktor bio je Vladislav Ribnikar.

1955 - Umro je francuski slikar Moris Utrilo (Maurice Utrillo), koji je mimo svih slikarskih pravaca i struja izgradio poseban doživljaj ambijenta slikajući pariske vedute, od kojih su najpoznatije one sa motivima zabitih uličica i trgova Monmartra.

1956 - Britanski padobranci su izveli desant na Port Said tokom britansko-francusko-izraelske agresije na Egipat; Sovjetski Savez je zapretio da će upotrebiti rakete ukoliko Francuzi i Englezi ne prihvate prekid vatre.

1960 - Umro je američki filmski režiser kanadskog porekla Mak Senet (Mack Sennett), jedan od najznačajnijih autora burlesknih komedija u periodu nemog filma. Promovisao je Čarlija Čaplina.

1989 - Umro je američki pijanista, poreklom ruski Jevrejin, Vladimir Horovic (Horowitz), jedan od najvećih majstora klavira 20. veka. ŠSR je napustio 1925, da bi se prvi put vratio 1986. kada su njegovi koncerti u Moskvi i Lenjingradu propraćeni ovacijama.

1991 - Predsednici Srbije i Crne Gore Slobodan Milošević i Momir Bulatović odbacili su na Međunarodnoj konferenciji o Jugoslaviji u Hagu četvrtu verziju Sporazuma za opšte rešenje jugoslovenske krize koju su ponudili međunarodni posrednici.

1991 - Britanski medijski magnat češkog porekla Jan Robert Maksvel (Ian, Maxwell) nađen je mrtav u Atlantskom okeanu kod Kanarskih ostrva gde je krstario jahtom.

1996 - Pakistanski predsednik je smenio premijera Benazir Buto(Bhutto), pod optužbom da je njena vlada ogrezla u korupciji i nepotizmu.

1996 - Kandidat Demokratske stranke Bil Klinton (Bill Clinton) ponovo je izabran za predsednika SAD, pobedivši republikanca Boba Dola (Dole).

2000 - Poslednji etiopski car Hajle Selasije sahranjen je usabornoj crkvi Svete Trojice u Adis Abebi, 25 godina nakon što je, u 83. godini, umro pod sumnjivim okolnostima, a potom sahranjen na način koji ne dolikuje vladaru. Harizmatični afrički vođa koji je po legendi direktni potomak kralja Solomona i kraljice od Sabe, svrgnut je nakon 44 godine vladavine u vojnom udaru 1974.

2001 - U Beogradu je potpisan sporazum o saradnji jugoslovenskih vlasti i UNMIK kojim su potvrđeni osnovni principi i obaveze iz rezolucije 1244 Saveta bezbednosti UN, čime je otvoren put za učešće Srba na izborima na Kosovu.

2001 - Umro je britanski filmski producent Roj Bolting (Roy Boulting), poznat po najboljim britanskim filmovima od 1940-tih do 1970-tih godina, kao što su "Brajton Rok" i "U redu je, Džek".

2004 - Umro je novinar Sergije Lukač (85). Bio je dugogodišnji urednik i novinar beogradskog nedeljnika NIN i osnivač Katedre za novinarstvo na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, gde je bio redovni profesor do 1985. godine.

2006 - Umro je turski premijer Bulent Edževit, koji je na tom položaju bio u pet mandata i čija je politička karijera trajala gotovo pola veka. On je poslao tursku vojsku na Kipar 1974, a za njegova mandata Turska je dobila status kandidata za članstvo u EU 1999. godine.

2006 - Bivši irački predsednik Sadam Husein osuđen je na smrtnu kaznu vešanjem, zbog zločina protiv čovečnosti. Bio je na čelu države od 1979. do 2003. Husein je pogubljen 30. decembra 2006. godine.

2008 - Umro je američki pisac Majkl Krajton autor desetina bestselera među kojima su "Park iz doba jure", "Mreža vremena", "Plen", "Koma", "Izlazeće sunce", "Stanje straha" i "Gospodari gena".

[Bisernica]

6. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101105_416-ItemID-183361-lrg.jpg


1632 - Švedski kralj Gustav II Adolf, veliki vojskovođa i vojni reformator, poginuo je u Tridesetogodišnjem ratu u bici kod Licena, u kojoj je njegova vojska potukla snage Protivreformacije pod komandom generala Valenštajna.

1661 - Rođen je španski kralj Karlos II, poslednji monarh iz dinastije španskih Habsburga (1665-1700). Posle njegove smrti počeo je Rat za špansko nasleđe (1701-14). Pošto nije imao muškog potomka, za naslednika je odredio Filipa Anžujskog, unuka Luja XIV i osnivača burbonske dinastije u Španiji koji je kao Filip V stupio na presto nakon Utrehtskog mira 1714.

1771 - Rođen je nemački izdavač i štampar Alojz Zenefelder, koji je 1796. pronašao hemijski postupak štampanja, autografiju i litografiju, a 1826. litografiju u više boja. Napisao je "Udžbenik litografije".

1787 - Rođen je Vuk Stefanović Karadžić, reformator srpskogjezika i pravopisa. Izdao je više zbirki narodnih pesama i pripovedaka, prvu srpsku gramatiku ("Pismenica") i rečnik (1818). Uređivao je almanah "Danica" i nastojao da Evropu upozna sa srpskim narodnim blagom. Borio se protiv samovlašća kneza Miloša Obrenovića i jakog fronta protivnika reforme jezika. Umro je u Beču 1864, a njegovi posmrtni ostaci su 1897. preneti iz Beča u Beograd i sahranjeni uz Dositeja Obradovića ispred Saborne crkve u Beogradu.

1814 - Rođen je belgijski proizvođač duvačkih instrumenataAdolf Saks, koji je 1840. izumeo muzički instrument nazvan po njemu saksofon.

1860 - Za predsednika SAD izabran je Abraham Linkoln,koji je u januaru 1863. proglasio oslobađanje američkih robova. Tokom njegovog mandata vođen je Američki građanski rat (1861-65) u kojem je Unija severnih država pobedila robovlasnički Jug. Šest dana po završetku rata ubijen je u pozorišnoj loži u atentatu koji je izvršio glumac J.W. But.

1861 - Rođen je kanadski trener Džejms Nejsmit, koji je 1891. izmislio košarku, kao dopunski sport za igrače američkog nogometa. U Evropu je stigla preko američkih vojnika, a u naše krajeve košarku je doneo izaslanik Crvenog krsta Amerikanac Vilijem Viland (William Wieland) 1923. prikazavši je na kursu za učitelje u Beogradu.

1880 - Francuski mikrobiolog Šarl Laveran, dobitnikNobelove nagrade za medicinu 1907, otkrio je uzročnika malarije, ali nije mogao da objasni na koji način dospeva u organizam. Engleski lekar Ronald Ros je 15 godina kasnije utvrdio da malariju prenose komarci.

1893 - U Petrogradu je umro slavni ruski kompozitor Petar IljičČajkovski, kojeg mnogi smatraju klasikom ruske muzike. Njegovo delo, inspirisano narodnom muzikom, bajkama i ruskom istorijom, obuhvata sve muzičke vrste, a najpoznatiji su šest simfonija, tri klavirska koncerta, opere "Evgenije Onjegin" i "Pikova dama", balet "Labudovo jezero" i uvertira "Romeo i Julija".

1911 - Predsednik Meksika je postao Fransisko Madero,vođa revolucije protiv diktatora Porfirija Dijasa.

1917 - Posle pet meseci borbi, u Prvom svetskom ratu je pobedomzapadnih saveznika nad Nemcima okončana treća bitka kod belgijskog grada Ipr. Linija fronta pomerena je za nepunih deset kilometara, a poginulo je najmanje 240.000 vojnika.

1931 - Održan je antirežimski protestni skup na Beogradskomuniverzitetu, nakon kojeg su studenti krenuli u protestnu šetnju Knez Mihailovom ulicom. Policija je uhapsila 13 i ranila šest studenata.

1943 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu oslobodilaKijev nakon dvogodišnje nemačke okupacije.

1950 - U Beogradu je osnovan Muzej primenjene umetnosti Srbije.

1964 - U saobraćajnoj nesreći je poginuo Slobodan PenezićKrcun, predsednik vlade Srbije i visoki funkcioner Komunističke partije. Posle Drugog svetskog rata bio je načelnik OZNE za Srbiju, a potom ministar unutrašnjih poslova Srbije.

1975 - Na inicijativu kralja Hasana počeo je "Zelenimarš" u kojem je 350.000 Marokanaca sa zastavicama i Kuranom u rukama prešlo u Zapadnu Saharu, tražeći dekolonizaciju te oblasti. Narednih dana u Madridu je potpisan sporazum kojim je Spanija predala Zapadnu Saharu Maroku i Mauritaniji.

1996 - Bivša jugoslovenska republika Hrvatska postala je 40.član Saveta Evrope.

1999 - Australijanci su na referendumu sa 55 prema 45 odstoglasova odbacili predlog da britanski monarh kao šef države bude zamenjen republikanskim ustrojstvom države.

2001 - Medijski magnat, republikanac Majkl Blumberg izabran je za novog gradonačelnika Njujorka. On je na tom mestu nasledio Rudolfa Đulijanija, koji je bio gradonačelnik u vreme septembarskih terorističkih napada.

2005 - Monsinjor Kiro Stojanov postavljen je u Skoplju ukatedrali Presvetog srca Isusovog za skopskog biskupa i apostolskog egzarha u Makedoniji. On je prvi Makedonac koji je posle 104 godine preuzeo rukovođenje katoličkom crkvom u zemlji.

[Bisernica]

7. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101106_135-ItemID-183423-lrg.jpg


1598 - Rođen je španski slikar Fransisko de Surbaran, čije delo, uz stvaralaštvo Velaskeza, predstavlja vrhunac španskog baroknog slikarstva. Bio je dvorski slikar kralja Filipa IV (1638), a njegovi najbolji radovi nalaze se u samostanima u Sevilji.

1659 - Francuska i Španija su zaključile Pirinejski mir, kojimje završen rat između dve zemlje započet 1635.

1867 - Rođena je poljska naučnica Marija Sklodovska Kiri, prva žena koja je stekla akademsku titulu pariske Akademije medicine i postala šef katedre za fiziku na Sorboni. Radeću sa suprugom Pjerom na istraživanju radioaktinosti, otkrila je radijum (1898) i polonijum. Supružnici Kiri su 1903. podelili Nobelovu nagradu za fiziku sa Bekerelom, a 1911. Marija Kiri je dobila Nobelovu nagradu za hemiju.

1875 - Britanski istraživač Vernej Kameron stigao je na atlantsku obalu Afrike kao prvi Evropljanin koji je prešao Afriku od obale do obale. Na taj put krenuo je 1873. iz Zanzibara.

1879 - Rođen je ruski revolucionar Lav Davidovič Bronštejn, poznat kao Lav Trocki, jedna od ključnih ličnosti u obe ruske revolucije, 1905. i 1917. Bio je član Politbiroa boljševičke partije, predsednik uticajnog Petrogradskog sovjeta, šef diplomatije u prvoj sovjetskoj vladi. Nakon sukoba sa Staljinom, isključen je 1927. iz partije, 1929. je proteran iz ŠSR, a u avgustu 1940. po Staljinovom nalogu ubijen u Meksiku. Njegova ideja o permanentnoj revoluciji, kao jedinom načinu za pobedu socijalizma u svetu, našla je sledbenike u pokretu trockista.

1913 - Rođen je francuski pisac Alber Kami, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1957. ("Stranac", "Kuga", "Mit o Sizifu", "Pisma nemačkom prijatelju", "Pobunjeni čovek").

1917 - U Petrogradu je pod vodstvom vođe boljševika Vladimira Iljiča Lenjina počela Oktobarska socijalistička revolucija. Crvena garda zauzela je sve značjane punktove u gradu, srušena je privremena vlada Aleksandra Kerenskog i formirana prva sovjetska vlada s Lenjinom na čelu.

1944 - Frenklin Rozevelt izabran je četvrti put za predsednika SAD, što je jedinstven slučaj u američkoj istoriji.

1946 - Završena je prva savezna radna akcija omladine Jugoslavije na železničkoj pruzi Brčko-Banovići. Oko 70.000 mladih iz cele zemlje i 2.000 iz inostranstva izgradilo je za 190 dana prugu dugu 90 kilometara.

1956 - Tokom Suecke krize, Generalna skupština UN izglasala jerezoluciju kojom je Velikoj Britaniji, Francuskoj i Izraelu naloženo da odmah povuku trupe iz Egipta.

1972 - Ričard Nikson izabran je drugi putza predsednika SAD, ali je u avgustu 1974. bio prisiljen da podnese ostavku zbog afere Votergejt u kojoj je otkriveno da su pristalice republikanaca uoči tih izbora, radi špijunaže provalile u glavno sedište Demokratske stranke. To je bilo prvi put da američki predsednik podnese ostavku.

1973 - SAD i Egipat su uspostavili pune diplomatske odnose, prekinute posle Šestodnevnog rata 1967. u kojem je izraelska armija porazila egipatske snage i zauzela Sinaj, područje Gaze i Golansku visoravan u Siriji.

1987 - U Tunisu je u državnom udaru koji je predvodio premijerBin Ali oboren Habib Burgiba, predsednik države od sticanja nezavisnosti 1956. Ben Ali je za 84-godišnjeg lidera, koji je 1974. proglašen doživotnim predsednikom Tunisa, rekao da je isuviše senilan da bi vladao.

1990 - Meri Robinson je, na prvim predšedničkim izborima posle 17 godina, postala prva žena predsednik Irske.

1992 - Umro je slovački državnik Aleksander Dubček, vođa reformističkog pokreta u Čehoslovačkoj krajem šezdesetih godina 20. veka nazvanog "Praško proleće", promoter "socijalizma sa ljudskim likom". U januaru 1968. je izabran za generalnog sekretara Centralnog komiteta KPČ, a u avgustu iste godine je smenjen nakon vojne intervencije Varšavskog pakta. Posle pada komunističkog režima 1989. izabran je za predsednika čehoslovačkog parlamenta.

2000 - Održani su predsednički izbori u SAD koji su, zbogspora oko izbornih rezultata, doveli zemlju u političku krizu bez presedana. Odlukom Vrhovnog suda SAD 13. decembra za predsednika je izabran republikanski kandidat DŽordž Buš Mlađi.

2001 - Belgijska nacionalna avio kompanija Sabena podnela jezahtev za bankrot i time postala prva evropska avio kompanija koja je to uradila zbog velikih gubitaka u avio industriji, nakon terorističkih napada na Ameriku 11. septembra 2001. godine.

2002 - Na referendumu na Gibraltaru, velikom većinom glasova odbijen je britansko-španski plan o podeli suvereniteta nad ovom kolonijom, što je izvalo zastoj u pregovorima između Londona i Madrida.

2004 - Umro je južno-afrički scenarista Gibson Kente (72),osnivač pozorišta Crnaca, koji je otvoreno priznao da ima AIDS.

2007 - U Briselu je parafiran Sporazum o stabilizaciji ipridruživanju između Evropske unije i Srbije. Sporazum su parafirali potpredsednik Vlade Srbije Božidar Đelić i komesar za proširenje EU Oli Ren. Pregovori sa EU trajali su dve godine, uključujući i jednogodišnji prekid.

[Bisernica]

8. novembar

Mitrovdan - krsna slava u Srba

http://img227.imageshack.us/img227/5843/slavawz7.gif


Svima koji slave krsnu slavu sv. mučenika Dimitrija - Mitrovdan želim

DOMAĆINE ZDRAV SI

Gde se krsni kolač lomio ove godine
dao Bog i dogodine.
U domu ga lomio,na njivi Ti rodio.
Pomogo Ti Gospod Bog
i današnji sveti god.
Dao ti Gospod i stada i blaga,
volove vitoroge i jarmove javorove
pa da oreš brda i dolove,
i da siješ pšenicu belicu.
Na suncu je vro,a na vetru vio.
Mnogo imao,sirotinju darivao,
i šakom i kapom,a nama za stolom
punom vrećom,
vratio Ti Bog svakom srećom,
sklonio Te svake muke
i dušmanske ruke,
šuplja mosta i rdjava gosta,
rdjava puta i čoveka ljuta,
velika duga i rdjava druga,
Da nazdravim ovom čašom
Časnom Krstu i veri našoj,
sa tri prsta ,i verom u Hrista,
čuvao Bog ovaj dom,
kako ja zborio,Gospod blagoslovio
a Mitrovdan doneo i dao!

SRETNA SLAVA I PREKADA




...a na današnji dan se još dešavalo....


1519 - Španski osvajač Hernana Kortez stigao je u Meksiko, gde su ga Asteci, verujući da je on reinkarnacija asteškog božanstva Kecalkoatl, primili s najvećim počastima.

1520 - Po naredbi danskog kralja Kristijana II izvršen je pokolj više od 80 švedskih sveštenika i plemića. "Stokholmsko krvoproliće" podstaklo je ustanak kojim je, pod vođstvom Gustava Vase 1521. Švedska oslobođena danske vlasti.

1656 - Rođen je engleski astronom i geofizičar Edmund Halej, koji je prvi odredio putanju jedne komete i predvideo njeno periodično pojavljivanje. Izradio je prvi katalog sjajnih zvezda južnog neba i prvu meteorološku kartu.

1674 - Umro je engleski pisac Džon Milton (John), po mnogimanajveći engleski pesnik uz Šekspira. Pristalica Olivera Kromvela i građanske revolucije postaje 1649. sekretar za latinski u Kromvelovoj vladi i piše političke religiozne i filozofske pamflete. Svoja najbolja dela napisao je nakon restauracije, slep, siromašan i razočaran u politiku i društvo ("Izgubljeni raj", "Ponovo zadobijeni raj", "Samson Borac").

1793 - Prvi put je za javnost otvoren Luvr, dvorac francuskihkraljeva od 1204, koji je odlukom revolucionarne vlade 1791. pretvoren u muzej.

1805 - Smederevski dizdar Muharem Guša Bošnjak predao jeključeve grada vođi Prvog srpskog ustanka Karađorđu. Tim činom Smederevo se uvrstilo među prve srpske varoši koje je Karađorđe oslobodio od Turaka.

1847 - Rođen je irski književnik i pozorišni kritičar BramStoker, autor romana o Drakuli (1897), koji je za autorova života ostao potpuno nezapažen. Otkrila ga je filmska produkcija ostvarivši niz filmova o egzotičnom transilvanskom grofu-vampiru.

1858 - Posle pobede nad turskom vojskom na Grahovu, Crna Gora jedobila međunarodno utvrđene granice prema Otomanskom carstvu, za koje su garantovale velike sile - Rusija, Austrija, Francuska i Pruska.

1895 - Nemački fizičar Vilhelm Konrad Rendgen otkrio je X zrake koji su po njemu nazvani Rendgenovi zraci. Za taj izum dobio je 1901. Nobelovu nagradu za fiziku.

1900 - Rođen je srpski kompozitor, dirigent, muzički pedagog ikritičar Mihailo Vukdragović, profesor i rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti (simfonijska poema "Put u pobedu", kantate "Srbija", "Svetli grobovi", "Vezilja slobode", solo pesme, gudački kvarteti, filmska i scenska muzika).

1917 - Savet narodnih komesara uspostavljen je kao nova vladaRusije s Lenjinom na čelu. Lav Trocki postao je komesar za inostrane poslove, a Staljin komesar za narodnosti.

1917 - Umro je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plavagrobnica" posvećene masovnom sahranjivanju srpskih vojnika u more, posle povlačenja preko Albanije u Prvom svetskom ratu. Sahranjen je na solunskom groblju Zejtinlik. Napisao je četiri knjige pesama i više drama, uključujući "Kraljevu jesen" i "Uroševu ženidbu".

1923 - Sprečen je pokušaj Adolfa Hitlera u Minhenu da sgeneralom Ludendorfom (Ludendorff) izvede puč. Vođa nacista je uhapšen četiri dana kasnije i osuđen na pet godina zatvora, ali je krajem 1924. amnestiran. Tokom boravka u zatvoru napisao je knjigu "Maj kampf" (Moja borba), koja je kasnije postala biblija nacizma.

1942 - Savezničke snage pod komandom generala Dvajta Ajzenhauera počele su iskrcavanje u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu. Borbe protiv nemačko-italijanskih trupa završene su 13. maja 1943. pobedom Saveznika.

1960 - Kandidat Demokratske stranke Džon Kenedi postao je u 43. godini najmlađi predsednik u istoriji SAD. Ubijen je u atentatu u Dalasu 22. novembra 1963.

1986 - Umro je ruski političar Vjačeslav Molotov, šef sovjetske diplomatije od 1939. do 1949. i od 1953. do 1956, glavni pregovarač s nacističkom Nemačkom u pripremi sovjetsko-nemačkog pakta o nenapadanju (1939). Od 1931. do 1941. bio je i predsednik Saveta narodnih komesara (vlade). Jedan od najbližih Staljinovih saradnika, isključen je iz partije u junu 1957. i smenjen sa svih funkcija. Vraćen je u partiju 1984. u 95. godini života.

1989 - Daglas Vajlder izabran je za guverneraVirdžinije, kao prvi crnac u istoriji SAD koji je postao guverner jedne američke države. Istog dana Dejvid Dinkins je izabran za prvog crnog gradonačelnika Njujorka.

1998 - Sud u Bangladešu osudio je na smrt 15 bivših oficira,optuženih za ubistvo bangladeškog predsednika šeika Mudžibura Rahmana (Mujibur) u vojnom udaru u avgustu 1975.

1999 - U 101. godini je umro slovenački i jugoslovenski gimnastičar Leon Štukelj, najstariji olimpijski šampion i prvi olimpijski pobednik sa prostora bivše Jugoslavije. Štukelj, koji je samo dve godine mlađi od modernih Olimpijskih igara, osvojio je šest olimpijskih medalja, među kojima tri zlatne, dve u Parizu 1924. i jednu u Amsterdamu 1928.

2001 - Pripadnici jedinica za specijalne operacije Srbije("Crvene beretke") počeli su protest u centru za obuku u Kuli. Četiri dana kasnije oni su transporterima blokirali ceo centar i deo autoputa u Beogradu. Protest je završen 17. novembra nakon pregovora s vladom Srbije.

2001 - Francuski gornji dom parlamenta, Senat, ušvojio je zakonkojim se Korzici dozvoljava ograničena autonomija, iz kojeg su prethodno izbačeni mnogi ključni članovi.

2002 - Savet bezbednosti UN je na javnoj sednici jednoglasnousvojio Rezoluciju 1441 o razoružanju Iraka.

2004 - Ubila se Iris Čang, autorka knjige "Silovanje Nankinga",koja predstavlja osvedočenu istoriju japanske brutalnosti u Kini tokom 30-tih godina prošlog veka. Knjiga je pokrenula preispitivanje tamne istorije japanske okupacije Kine.

[Bisernica]

9. novembar

http://www.martinfrost.ws/htmlfiles/april2008/napoleon.jpg


1799. Napoleon Bonaparta je vojnim udarom srušio vladu Direktorijuma i kao prvi konzul preuzeo vlast u Francuskoj (18. brimer). Napoleon je potom kao car od 1804. zavladao Francuskom i velikim delom Evrope donoseći, pored ratnih nevolja, kapitalne društvene promene. Napoleonovska administracija ukinula je zastarele feudalne režime, zavela modernu upravu i postavila osnove modernog industrijskog razvoja.

1818. Rođen je Ivan Sergejevič Turgenjev, jedan od prvih ruskih pisaca čija su dela prodrla na Zapad. Za života je uživao mnogo veći ugled u francuskim, nego u ruskim književnim krugovima. Autor je romana "Očevi i deca", "Lovčevi zapisi", "Uoči novih dana", "Prolećne vode". Poznata je i njegova drama "Mesec dana na selu".

1835. Rođen je Davorin Jenko, jedan od najznačajnijih kompozitora romantičara u slovenačkoj i srpskoj muzici. Autor je srpske himne "Bože pravde" i slovenačke "Naprej, zastava slave". Kao dirigent beogradskog Narodnog pozorišta (1871-1902) komponovao je muziku za više od 80 pozorišnih komada. Autor je prve srpske operete "Vračara".

1841. Rođen je Eduard VII, kralj Velike Britanije i Irske i car Indije, najstariji sin kraljice Viktorije (Victoria). Tokom njegove vladavine od 1901. završen je Burski rat, sklopljen je sporazum s Japanom 1902, s Francuskom (Entente Cordiale) 1904. i s Rusijom dogovor o podeli sfera u Aziji 1907.

1888. Rođen je francuski političar, ekonomista i diplomata Žan Mone, tvorac plana o modernizaciji francuske privrede posle Drugog svetskog rata, prvi predsednik Evropske zajednice za ugalj i čelik (1952-55) i predsednik Akcione komisije za stvaranje Sjedinjenih država Evrope (1956 75).

1918. U Berlinu su posle generalnog štrajka radnici izašli na ulice, vojnici su odbili da intervenišu protiv njih i pridružili su se pobuni. Vlast u gradu preuzeo je Radnički sovjet, a car Vilhelm II je abdicirao i pobegao u Holandiju. Dva dana kasnije Nemačka je potpisala mirovni ugovor kojim je okončan Prvi svetski rat.

1938. Tokom noći nacisti su u Nemačkoj demolirali više od 7.000 jevrejskih kuća i prodavnica i spalili stotine sinagoga. Ubijeno je preko 90 Jevreja. Ovaj pogrom Jevreja dobio je naziv "Kristalna noć" jer su ulice nemačkih gradova bile prekrivene razbijenim staklom.

1940. Umro je britanski državnik Artur Nevil Čembrlen, vođa Konzervativne stranke i premijer Velike Britanije od 1937. do 1940. U uzaludnom naporu da izbegne vojni sukob s Nemačkom, potpisao je 1938. Minhenski sporazum s Adolfom Hitlerom.

1952. Umro je izraelski državnik i hemičar Haim Vajcman, prvi predsednik novoformirane države Izrael 1948, predsednik Svetske cionističke organizacije (1920-31) i Jevrejske agencije (1929-31. i 1935-46). Kao hemičar pronašao je postupak za protizvodnju acetona i butanola.

1953. Umro je kralj Abdul-Aziz Ibn Saud, koji je 1932. osnovao kraljevinu Saudijsku Arabiju, osvojivši pre toga čitavu centralnu Arabiju.

1963. U japanskom rudniku uglja Omuta u eksploziji gasa poginula su 452 rudara, a 470 ih je ranjeno. Istog dana poginuo je 161 putnik u sudaru teretnog voza s putničkim vozom na pruzi za Tokijo.

1970. Umro je francuski državnik i general Šarl de Gol, vođa pokreta "Slobodna Francuska" u Drugom svetskom ratu kojim je rukovodio iz Londona, prvi posleratni premijer, osnivač i prvi predsednik Pete republike od 1958. do 1969, kada se povukao jer nije dobio većinu na referendumu o regionalizaciji zemlje i ukidanju Senata. Suprotstavljao se prestižu SAD u Evropi, povukao francuske snage iz NATO pakta, a američkim snagama onemogućio da drže svoje baze u Francuskoj (1966). Okončao je sedmogodišnji rat u Alžiru nakon čega je ta zemlja stekla nezavisnost. Napisao je "Ratne memoare".

1977. Izraelski avioni napali su ciljeve u južnom Libanu i tom prilikom, kako je saopštila libanska vlada, uništili su dva sela i ubili najmanje 60 civila.

1985. Ruski velemajstor Gari Kasparov je u 23. godini postao najmlađi svetski prvak u istoriji šaha. U meču za titulu pobedio je ruskog velemajstora Anatolija Karpova rezultatom 13:11.

1989. Stotine hiljada Istočnih Nemaca krenulo je prema Zapadnoj Nemačkoj, a veliki broj Zapadnih Nemaca krenuo je u suprotnom pravcu, samo nekoliko sati nakon što je vlada objavila da je otvorena granica prema Zapadu. Pad "Berlinskog zida", simbola podele Evrope posle Drugog svetskog rata, bio je prvi korak ka ponovnom ujedinjenju dve Nemačke.

1993. U muslimansko-hrvatskim sukobima u bosanskom ratu Hrvati su srušili Stari most na reci Neretvi u Mostaru, simbol grada sagrađen u vreme Otomanskog carstva u 16. veku.

1995. Predsednik PLO Jaser Arafat prvi put je posetio Izrael i tom prilikom izrazio saučešće udovici izraelskog premijera Jicaka Rabina (Yitzhak) koji je ubijen u atentatu 4. novembra.

2001. Umro je bivši italijanski predsednik Đovani Leone, koji je 1978. bio primoran da podnese ostavku zbog optužbi za korupciju.

2003. Umro je američki saksofonista Badi Arnold,jedan od osnivača Programa za pomoć muzičarima zavisnim od droge ili alkohola.

2005. U terorističkim napadima bombaša samoubica na tri međunarodna hotela u Amanu, glavnom gradu Jordana, ubijeno je 60 osoba.

2007. U višednevnim vremenskim nepogodama na Filipinima poginulo je više od 800 osoba, a preko 750 se vodi kao nestalo.

2009. Umro je ruski fizičar i nobelovac Vitalij Ginzburg, koji je 1950-ih učestvovao u izradi sovjetske hidrogenske bombe, zbog čega je dobio Staljinovu nagradu i razne privilegije.

[Bisernica]

10. novembar


http://razbibriga.net/imported/2010/11/Murat_II-1.jpg


1444. U bici kod Varne, u Bugarskoj, snage turskog sultana Murata II pobedile poljsko-ugarsku vojsku kralja Vladislava III Jagjeloviča i erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, u srpskim narodnim pesmama poznatog kao Sibinjanin Janko. Poljski kralj Vladislav u toj bici poginuo. Poslednji pokušaj evropskih sila da odbrane Konstantinopolj od turskog osvajanja.

1493. Rođen švajcarski alhemičar i lekar Teofrast Bombast fon Hohenhajm, poznat kao Paracelzus, pisac medicinskih i okultnih dela koji je odlučujuće doprineo primeni hemije u medicini. Osnivač jatrohemije, smera u medicini kojim se svi životni procesi i bolesti objašnjavaju hemijskim reakcijama u organizmu.

1759. Rođen nemački pisac Johan Kristof Fridrih fon Šiler, u čijem delu se s poezijom prožimaju filozofija, istorija i književna teorija. Njegove drame imale ogroman uspeh, njegove balade bile najčitanije pesme u Nemačkoj, a na njegovu "Odu radosti" Betoven komponovao čuveni završni stav IX simfonije.

1796. Umrla ruska carica Katarina II Aleksejevna. Na presto došla 1762, posle dvorskog udara u kom je svrgnut, potom ubijen, njen muž Petar III. Kao pobornik prosvetiteljskih ideja, stekla veliku popularnost. Uspešno ratovala protiv Poljske i Turske i proširila teritoriju Rusije. Za vreme njene vladavine ugušen seljački ustanak pod vođstvom donskog kozaka Jemeljana Pugačova.

1891. Umro francuski pisac Artur Rembo. Najbolja dela napisao između 17. i 20. godine. Hvaljena preko mere i žestoko osporavana, njegova poezija uticala na sve poetske pravce XX veka, posebno na simboliste i nadrealiste.

1919. Rođen ruski inženjer Mihail Timofejevič Kalašnjikov, konstruktor automatske puške AK-47.

1928. Regent Japana od 1920. Hirohito krunisan za cara. Tokom njegove vladavine Japan napao Kinu, 1931. i 1937, s Hitlerovom Nemačkom 1936. sklopio Antikominternski pakt, 1940. Trojni savez s Nemačkom i Italijom. Proglasio kapitulaciju Japana 1945. Na prestolu ostao do smrti, 1989.

1938. Umro državnik i prvi predsednik turske republike Mustafa Kemal-paša Ataturk. Pod njegovim vođstvom 1922. zbačen poslednji sultan Muhamed VI, 1923. Turska proglašena za republiku.

1963. U epidemiji kolere u Indiji i Pakistanu za nekoliko nedelja umrlo više od 1.500 ljudi.

1975. Vlade SFRJ i Italije potpisale Osimski sporazum. Regulisane granice između dve zemlje, uključujući sporan deo od međe Vasi do zaliva Sveti Jernej i vode Tršćanskog zaliva.

1982. Umro Leonid Iljič Brežnjev, generalni sekretar Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a od 1964, kada je smenjen Nikita Hruščov. Zamenio ga Jurij Andropov.

1989. Centralni komitet Komunističke partije Bugarske smenio Todora Živkova, koji je 35 godina bio na čelu partije, a od 1971. i predsednik Državnog saveta. Vođstvo partije preuzeo Petar Mladenov. Živkov potom izbačen iz partije i optužen za korupciju.

1991. U Vukovaru počele ulične borbe pripadnika Jugoslovenske narodne armije i hrvatskih policijskih snaga. Jedinice JNA osvojile Vukovar 18. novembra.

1994. Irak priznao Kuvajt kao suverenu državu.

1995. Vojne vlasti u Nigeriji, pod optužbom za ubistvo, obesile aktivistu za prava manjina Kena Saro Vivu i osam njegovih saradnika.

1997. Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin potpisali deklaraciju kojom je okončan dugogodišnji pogranični spor dve zemlje.

2001. Umro američki pisac Ken Kesi. 1962. objavio roman "Let iznad kukavičjeg gnezda", o pobuni protiv rigidnih autoriteta, koji je inspirisao hipi-pokret 60-ih godina XX veka.

2001. Članovi Svetske trgovinske organizacije formalno prihvatili uslove za ulazak Kine u tu organizaciju.

2003. Ministri odbrane SAD i Vijetnama Donald Ramsfeld i Pam Van Tra sastali se u Pentagonu, u SAD. Prvi ministarski susret od kraja Vijetnamskog rata 1975.

2003. U Londonu umro Kanan Banana, prvi predsednik nezavisnog Zimbabvea.

2004. Vlada Republike Srpske uputila javno izvinjenje porodicama Bošnjaka stradalim u Srebrenici od 10. do 19. jula 1995, konstatujući da se u Srebrenici desio zločin velikog obima.

[Bisernica]

11. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101110_480-ItemID-183549-lrg.jpg


1331 - Umro je srpski kralj Stefan Dečanski Nemanjić, sink ralja Milutina. Tokom vladavine od 1322. osigurao je Srbiji premoć na Balkanu pobedivši Bugare u bici kod Velbužda 1330. S prestola ga je zbacio sin Dušan 1331. i držao u zatočeništvu u Zvečanu, gde je umro pod nerazjašnjenim okolnostima. Podigao je manastir Dečane, a njegova Dečanska hrisovulja dragocen je dokument sa popisom sela i stanovnika dečanskog vlastelinstva.

1405 - Umrla je srpska kneginja Milica, žena kneza Lazara Hrebeljanovića. Posle Kosovske bitke 1389. sklopila je mir s Turcima i upravljala Srbijom u ime maloletnog sina Stefana. Kasnije se zamonašila i podigla manastir Ljubostinja, gde je sahranjena kao monahinja Evgenija.

1500 - Francuski kralj Luj XII i Ferdinand Aragonski potpisali su tajni sporazum u Granadi o podeli Italije.

1821 - Rođen je Fjodor Mihajlovič Dostojevski, jedan od najvećih ruskih i svetskih književnika. Njegovo delo postalo je u 20. veku neiscrpan izvor za najraznovrsnije književno-teorijske, estetičke, psihološke i filozofske studije i tumačenja. Uticao je na ukupnu evropsku i američku književnost, a posebno često su se na njega pozivali ekspresionisti u književnosti i egzistencijalisti u filozofiji ("Zločin i kazna", "Braća Karamazovi", "Bedni ljudi", "Poniženi i uvređeni", "Zapisi iz mrtvog doma, "Idiot").

1855 - Umro je danski filozof Obi Seren Kjerkegor (Aabye Soeren Kierkegaard), zastupnik antihegelijanskog pravca, kritičar hrišćanstva kao crkvene dogme i začetnik egzistencijalizma ("Ili-ili: fragmenti života", "Pojam strepnje", "Bolest na smrt", "Filozofske mrvice").

1869 - Rođen je Vitorio Emanuele III (Vittorio), italijanski kralj od 1900. do 1946, oženjen Jelenom, ćerkom crnogorskog kralja Nikole I. Podržao je Musolinijev režim i 1936. je proglašen carem Etiopije, a 1939. kraljem Albanije. Abdicirao je 1946. u korist sina Umberta, nadajući se da će tako spasiti Savojsku dinastiju, ali su se Italijani u junu 1946. na plebiscitu izjasnili za republiku.

1878 - Umro je crnogorski pisac i političar Stefan Mitrov Ljubiša, često nazivan "Njegošem u prozi". Prvu pripovetku objavio je 1868. i odmah postao jedan od najistaknutijih i najcenjenijih pripovedača. U njegovim pripovetkama, od kojih su najpoznatije "Kanjoš Macedonović" i "Pričanje Vuka Dojčevića" stapaju se epska legenda i realizam.

1918 - Kapitulacijom Nemačke završen je Prvi svetski rat u kojem je učestvovalo 36 država. Život je izgubili oko 10 miliona ljudi. Bezuslovna kapitulacija, prema kojoj je Nemačka morala da napusti sve okupirane zemlje na zapadu i istoku, Alzas i Lorenu i levu obalu Rajne, potpisana je u železničkom vagonu u francuskom mestu Kompijenj.

1918 - Maršal Jozef Pilsudski proglasio je nezavisnu republiku Poljsku.

1941 - S teritorije ŠSR-a u Drugom svetskom ratu počelo je emitovanje programa radio stanice "Slobodna Jugoslavija".

1942 - Nemačke trupe su u Drugom svetskom ratu zaposele i neokupirani deo Francuske, pod kontrolom kvislinške vlade u Višiju. Istog dana nemačke i italijanske trupe su okupirale i francusko ostrvo Korzika.

1944 - Počela je Batinska bitka u kojoj su jedinice sovjetske Crvene armije i Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije u Drugom svetskom ratu, posle teških borbi 23. novembra porazile nemačke snage.

1945 - Održani su prvi posleratni izbori u Jugoslaviji na osnovu kojih je konstituisana Ustavotvorna skupština Demokratske Federativne Jugoslavije.

1952 - Džon Mulin (John Mullin) i Vejn Džonson (Wayne Johnson) u Los Anđelesu su prvi put prikazali svoj izum - video rikorder.

1961 - Sovjetski grad Staljingrad je preimenovan u Volgograd.

1965 - Premijer Rodezije Jan Smit (Ian Smith) jednostrano je proglasio nezavisnost od Velike Britanije, koja je režim bele manjine proglasila ilegalnim i uvela trgovinske sankcije.

1971 - Senat SAD je ratifikovao ugovor kojim je Japanu vraćeno ostrvo Okinava, oduzeto krajem Drugog svetskog rata.

1975 - Proglašena je nezavisnost Angole, posle pet vekova portugalske kolonijalne vlasti. Prvi predsednik Narodne Republike Angole postao je Agoštinjo Neto (Agostinho).

1992 - Engleska anglikanska crkva je napustila vekovnu tradiciju i dopustila ženama da budu sveštenice.

1996 - Predsednik Gvatemale Alvaro Arsu (Arzu) je saopštio da je s gerilskim pokretom postignut sporazum o okočanju 36-godišnjeg građanskog rata u toj centralnoameričkoj zemlji.

2000 - U zapaljenoj žičari u jednom tunelu ispod glecera Kicštajnhorna u masivu Hohen Tauern, u austrijskim Alpima, život je izgubilo 159 osoba.

2000 - Stupio je na snagu Zakon o Centralnoj banci Crne Gore, čime je zaokružena monetarna vlast u Crnoj Gori, inaugurisana pre godinu dana, uvođenjem nemačke marke u platni promet te republike.

2001 - Dan nakon prijema Kine u Svetsku trgovinsku organizaciju, član te organizacije postao je i Tajvan.

2002 - Predsednik kompanije Majkrosoft, Bil Gejts (Bill Gates) poklonio je 100 miliona dolara za borbu protiv AIDS-a u Indiji.

2003 - Bugarski predsednik Georgi Parvanov doputovao je u dvodnevnu posetu Srbiji i Crnoj Gori. On je prvi bugarski šef države koji je nakon 53 godine, zvanično posetio Beograd.

2003 - Sjedinjene Američke Države uvele su ekonomske i diplomatske sankcije Siriji, zbog podrške "palestinskom otporu izraelskoj okupaciji".

2004 - U vojnoj bolnici u Parizu umro je palestinski predsednik Jaser Arafat, koji je na čelu Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO) bio preko 30 godina. Za predsednika PLO izabran je bivši premijer Mahmud Abas.

2004 - Parlament Litvanije ratifikovao je novi Ustav Evropske unije. Litvanija je prva članica Unije koja je usvojila evropski ustav.

2005 - Umro je Briton Patrik Ličfild, jedanod najpoznatijih svetskih fotografa.

2010 - pušači proterani iz zatvorenih prostorija :mirka:

[Bisernica]

12. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101111_472-ItemID-183686-lrg.jpg


1812 - Nakon povlačenja iz Moskve, ostaci Napoleonovih trupa pretrpeli su teške gubitke na reci Berezini.

1833 - Rođen je ruski kompozitor i hemičar Aleksandar Porfirijevič Borodin, jedan od "Velike petorice", čije je delo značajno doprinelo razvoju ruske simfonijske i kamerne muzike. Na svom životno delu, operi "Knez Igor" radio je 18 godina, a dovršili su ga Rimski-Korsakov i Glazunov, stvorivši remek-delo ruske romantične opere. Autor je i značajnih radova iz hemije i biohemije.

1840 - Rođen je francuski vajar Ogist Roden (Auguste Rodin), jedan od najvećih umetnika s kraja 19. i početka 20. veka. Njegovo delo objedinilo je romantičarski duh i moderne težnje i presudno uticalo na evropsko vajarstvo ("Mislilac", "Poljubac", "Balzak", "Građani Kalea", "Vrata pakla", "Večni idol").

1859 - Rođen je srpski arhitekta Andra Stevanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Velike škole i Beogradskog univerziteta. Projektovao je više značajnih građevina, među kojima zgrade Narodnog muzeja i Akademije nauka u Beogradu.

1866 - Rođen je kineski revolucionar i državnik Sun Jat Sen (Yat), prvi predsednik Kine nakon zbacivanja dinastije Mandžu 1911. Osnovao je 1905. Saveznu ligu (Tun-men-hoj) iz koje je nastala politička stranka Koumintang. Nakon njegove smrti 1925. vođstvo stranke preuzelo je desno krilo na čelu sa Čang Kaj Šekom (C h a n g Kai-shek).

1918 - Proglašena je prva austrijska republika, dan posle kapitulacije Nemačke u Prvom svetskom ratu i abdikacije cara Karla I.

1920 - Potpisan je Rapalski ugovor kojim je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, pod pritiskom Velike Britanije i Francuske, ustupila Italiji Istru, Julijsku krajinu, Zadar i ostrva Cres, Lošinj, Lastovo i Palagružu, kasnije i Rijeku.

1927 - Lav Bronštejn (Trocki), jedn od lidera "leve opozicije" unutar partije, isključen je iz boljševičke partije, a Staljin je postao neprikosnoveni lider ŠSR. Trocki je interniran u Alma Atu, potom 1929. prognan iz zemlje, a 1940. po nalogu Staljina ubijen u Meksiku.

1933 - Nacional-socijalistička radnička partija Adolfa Hitlera dobila je izbore i preuzela vlast u Nemačkoj.

1942 - Britanska Osma armija generala Bernarda Montgomerija (Montgomery) je u Drugom svetskom ratu zauzela Tobruk u Libiji i zarobila najmanje 30.000 nemačkih i italijanskih vojnika.

1944 - U fjordu Tromzo na severu Norveške saveznici su u Drugom svetskom ratu potopili "Tirpic", poslednji veliki ratni brod nacističke Nemačke.

1948 - Japanski sud za ratne zločine osudio je na smrt bivšeg premijera, generala Hideki Tođoa (Tojo) i još šest japanskih vođa u Drugom svetskom ratu.

1955 - Umro je hrvatski pesnik Tin Ujević, koji je svojom lirikom, ali i boemskim životom obeležio razdoblje između dva svetska rata u jugoslovenskoj književnosti ("Lelek sebra", "Kolajna", "Žedan kamen na studencu").

1956 - Beogradsko pozorište "Atelje 212" je u adaptiranom delu zgrade "Borbe" izvelo prvu predstavu, "Fausta" Johana Volfganga Getea (Johann Wolfgang Goethe).

1969 - Ruski pisac Aleksandar Solženjicin izbačen je iz Saveza sovjetskih pisaca zbog žestokih kritika staljinizma u romanu "U prvom krugu". Ukazom Vrhovnog sovjeta, najčuveniji sovjetski disident je 1974. proteran iz ŠSR.

1970 - U snažnom ciklonu i visokim talasima u Istočnom Pakistanu (Bangladeš) život je izgubilo najmanje 200.000 ljudi.

1974 - Južna Afrika je suspendovana iz Generalne skupštine UN zbog politike aparthejda.

1977 - Jedna od osnivača i vođa zpadnonemačke levičarske terorističke organizacije Bader-Majnhof, Ingrid Šubert izvršila je samoubistvo u zatvorskoj ćeliji.

1981 - Američki spejs-šatl "Kolumbija" je drugi put poleteo u orbitu oko Zemlje, postavši prva svemirska letelica koja je upotrebljena po drugi put.

1989 - Umrla je španska revolucionarka Dolores Ibaruri (Ibarruri), legendarna La Pasionarija (Pasionaria), predsednica Komunističke partije Španije (od 1960). Pripisane su joj reči "No pasaran", parola pod kojom su republikanci u Španskom građanskom ratu branili Madrid od fašista. Posle pada Republike provela je 38 godina u inostranstvu, najviše u ŠSR. Vratila se u Španiju 1977. i postala član parlamenta.

1995 - Potpisan je Erdutski sporazum kojim se teritorija Sremsko-baranjske oblasti (deo samoproklamovane Republike Srpske Krajine) utvrđuje kao deo Republike Hrvatske. Sporazumom je predviđen jednogodišnji period pod međunarodnom upravom.

1999 - Na području planine Bajgora, na Kosovu srušio se avion Svetskog programa UN za hranu tipa "ATR-42". U nesreći su poginuli svi putnici (21) i tri člana posade.

2001 - Jugoslovenski viceadmiral u penziji Miodrag Jokić, optužen za ratne zločine na području Dubrovnika 1991, dobrovoljno se predao Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu. Nakon priznanja krivice osuđen je na sedam godina zatvora.

2001 - U udesu aviona američke kompanije Airbus-300, koji je pao na obližnje kuće odmah po poletanju sa njujorškog aerodroma "Džon F. Kenedi", poginulo je svih 260 putnika i pet osoba koje su se našle na mestu nesreće.

2004 - Za predsednika Rumunije izabran je gradonačelnik Bukurešta Trajan Basesku, kandidat opozicione Alijanse Nacionalne liberalne stranke (PNL) i Demokratske stranke.

[Bisernica]

13. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101112_385-ItemID-183793-lrg.jpg


1093 - Umro je škotski kralj Malkolm III, tokom petog bezuspešnog pokušaja da pokori Englesku. Na vlast je došao 1057, pošto je pobedio i ubio kralja Makbeta. Time je osvetio svog oca kralja Dankana I , kojeg je Makbet ubio 1040.

1782 - Rođen je Esajas Tegner, jedan od najvećih švedskih pesnika autor čuvene "Sage o Fritjofu".

1813 - U Njegušima je rođen Petar II Petrović Njegoš,crnogorski vladika, filozof i državnik, veliki epski pesnik, autor slavnog dramsko-epskog dela "Gorski vijenac". Kao državnik postavio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za njegove vladavine osnovana je prva štamparija u Cetinju 1834. i podignuta prva škola. U književnoj baštini ostavio je i ep "Luča mikrokozma", dramu "Lažni car Šćepan Mali", pesme.

1868 - Umro je italijanski kompozitor Đoakino Antonio Rosini, autor 39 opera od kojih su načuvenije "Seviljski berberin", "Viljem Tel", "Otelo".

1871 - Rođen je Vladislav Ribnikar, osnivač lista "Politika"(1904), njen prvi direktor i glavni urednik. Jedan je od osnivača TANJUG-a i prvi direktor te agencije (1943). Bio je ministar prosvete FNR Jugoslavije 1945. i predsednik Komiteta za kulturu i umetnost 1946.

1912 - Rođen je francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko(Eugene Ionesco), koji se svojom antidramom suprotstavio klasičnom pozorištu odbacivši svaku akciju, uzročnu povezanost i tradicionalne šeme klasičnih dramskih dela ("Ćelava pevačica", "Lekcija", "Stolice", "Nosorog", "Makbet").

1941 - Prvi britanski nosač aviona "Ark Rojal" pogođen je uDrugom svetskom ratu nemačkim torpedom u blizini Gibraltara i narednog dana je potonuo.

1942 - Počela je odlučujuća vazdušno-pomorska bitka izmeđujapanskih i američkih trupa kod Gvadalkanala u Tihom okeanu. U trodnevnim borbama obe strane su pretrpele velike gubitke u brodovima, ali su strateški uspeh postigli Amerikanci.

1944 - Partizanske jedinice Narodno oslobodilačke vojskeJugoslavije oslobodile su Skoplje u Drugom svetskom ratu.

1945 - Francuski general Šarl de Gol izabran je glasovima svih 555 poslanika za predsednika privremene vlade, posle čega je formirao koalicioni kabinet u koji je ušlo i pet komunista.

1965 - Umro je srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, upravnik Narodnog muzeja u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti, stručnjak za srpsku srednjevekovnu umetnost. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog grada.

1970 - Hafez al Asad je vojnim udarom pruzeo vlast uSiriji.

1974 - Umro je italijanski filmski režiser i glumac Vitorio deSika (Vittorio, Sica), jedan od tvoraca neorealizma ("Kradljivci bicikala", "Stanica Termini", "Ćoćara", "Vrt Finci Kontinijevih".

1975 - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da su uAziji, prvi put u istoriji, iskorenjene velike boginje.

1980 - Američki svemirski brod "Vojadžer I" je poslao prvesnimke Saturna napravljene iz blizine.

1985 - U erupciji vulkana Nevado del Ruis u centralnoj Kolumbijirazoren je grad Armero. Poginulo je oko 25.000 ljudi.

1994 - Šveđani su na referendumu sa 52,2 odsto glasovaodlučili da se njihova zemlja priključi Evropskoj uniji.

1999 - U zemljotresu u Turskoj poginulo je više od 450 ljudi, aoko 2.500 je ranjeno.

2000 - Predsednik Filipina Dzozef Estrada optužen je za korupciju. Pod pritiskom protesta građana i vojske on se 20. januara 2002. povukao s vlasti, a 16. aprila se predao Specijalnom sudu za borbu protiv korupcije.

2001 - Borci antitalibanske Severne Alijanse ušli su u glavnigrad Avganistana Kabul.

2001 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je bosanske Srbe Duška Sikiricu, Damira Došena i Dragana Kolundžiju na zatvorske kazne od 15, pet i tri godine zatvora za zločine protiv čovečnosti izvršene nad muslimanskim civilima 1992. u logoru Keraterm u Prijedoru.

[Bisernica]

14. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101113_151-ItemID-183848-lrg.jpg


565 - Umro je romejski (vizantijski) car Justinijan I Veliki koji je po dolasku na presto 527. težio da obnovi Rimsko carstvo sa sedištem u Carigradu. Pokorio je 534. Vandale u severnoj Africi, 555. Ostrogote u Italiji i osvojio deo Španije. Po njegovom nalogu pripremljen je zbornik "Corpus juris civilis" u kojem je kodifikovno rimsko pravo. Sagradio je baziliku Sveta Sofija u Carigradu (532-37) koja je 1453. pretvorena u džamiju (Aja Sofija), a od 1934. je muzej.

1533 - Španski osvajači pod komandom Fransiska Pisara zauzeli su grad Kusko, prestonicu carstva Inka, na teritoriji današnjeg Perua.

1770 - Škotski istraživač Džejms Brus je otkrio da je izvorište Plavog Nila u jezeru Tana u severozapadnoj Etiopiji.

1840 - Rođen je francuski slikar Klod Mone, jedan od osnivača impresionizma. Po njegovoj slici "Impresija, izlazak sunca", izloženoj 1874. u Parizu, nazvan je ceo slikarski pravac, koji će imati veliki uticaj na razvoj likovnog stvaralaštva.

1847 - U Švajcarskoj je izbio građanski rat između snagaŠvajcarske konfederacije i sedam katoličkih kantona (Zonderbund), koji je okončan krajem istog meseca porazom Zonderbunda.

1863 - Rođen je belgijski hemičar Leo Bakeland,koji je postupkom kondenzacije formaldehida i fenola pronašao čvrstu plastičnu masu bakelit.

1889 - Rođen je indijski državnik Džavaharlal Nehru, prvi premijer Indije nakon sticanja nezavisnosti (1947-64), jedan od osnivača i istaknuti lider Pokreta nesvrstanih zemalja.

1891 - Rođen je kanadski fiziolog Frederik Grant Banting, koji je s Čarlsom Bestom 1921. izolovao insulin. Godine 1923. podelio je Nobelovu nagradu za medicinu s Džonom Meklaudom, profesorom koji je nadgledao njihov rad. Smatrajući da je Best neuporedivo zaslužniji od Meklauda, svoju nagradu je podelio s njim.

1910 - Kapetan Eugen Elaj uzleteo je prvi put uistoriji vazduhopolovstva sa palube broda "Birmingem" usidrenog u američkoj luci Hempton Rouds.

1918 - Tomaš Masarik je izabran za prvogpredsednika Čehoslovačke.

1935 - Rođen je jordanski kralj Husein, koji je u 18.godini nasledio oca, svrgnutog kralja Talala. Godine 1956. otkazao je britansko-jordanski ugovor iz 1948, nakon čega su Britanci napustili Jordan. U ratu sa Izraelom u junu 1967. borio se na strani Egipta, ali su njegove vojne snage 1970. likvidirale oružane formacije Palestinskog oslobodilačkog pokreta u Jordanu.

1946 - U Argentini je umro Manuel de Falja, jedan odnajznačajnijih španskih kompozitora i pijanista 20. veka, koji je u svoje delo uspešno ukomponovao andaluzijsku i kastiljansku narodnu muziku ("Noći u španskim vrtovima", "Sedam španskih narodnih pesama", baleti "Ljubav čarobnica", "Trorogi šešir").

1979 - U zemljotresu u provinciji Korasan na istoku Iranapoginulo je najmanje 385 ljudi.

1983 - Prve američke krstareće rakete stigle su u britanskuvazdušnu bazu Grinhem Komon, uprkos protestima pacifista.

1984 - U Los Anđelosu je uhapšen hrvatski ratni zločinac Andrija Artuković, ministar unutrašnjih poslova Nezavisne Države Hrvatske u Drugom svetskom ratu. U SAD je pobegao 1948. ali su američke vlasti uporno dobijale da ispune jugoslovenski zahtev za ekstradiciju. Izručen je 12. februara 1986, a u maju iste godine osuđen je na smrt. Umro je u zatvoru 1989.

1988 - Palestinsko nacionalno veće prihvatilo je rezoluciju 242UN, a time i novu političku strategiju koja podrazumeva priznavanje države Izrael, mirovne pregovore o Bliskom istoku i odbacivanje terorizma.

1989 - Crnački nacionalni pokret SWAPO izvojevao je ubedljivupobedu na prvim izborima u Namibiji.

1991 - Kambodžanski princ Norodom Sihanuk vratio se u zemljunakon 13 godina izgnanstva.

1994 - U tropskoj oluji "Gordon" na Haitiju poginulo je najmanje829 ljudi.

1999 - Stupile su na snagu sankcije UN protiv Avganistana donetezbog odbijanja avganistanskih vlasti da izruče Osamu bin Ladena, koji je, prema tvrdnjama SAD, glavni organizator bombaških napada na američke ambasade u Keniji i Tanzaniji.

2000 - Na konferenciji Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope,koja je prvi put održana u Beogradu, SR Jugoslaviji obećana je pomoć od pola milijarde evra.

2001 - Pet država naslednica bivše SFRJ postigle su dogovor opočetku priprema za preraspodelu 74,5 miliona dolara u zlatu, što bi bila prva tranša ukupne zostavštine od oko dve milijarde dolara.

2003 - Kralj Svazilenda - Msvati III prihvatio je formalno noviUstav po kojem se sva vlast nalazi u rukama kralja.

2007 - Umro je Ajra Levin, autor bestselera "Rozmarinabeba" i "Momci iz Brazila", po kojima su snimljeni uspešni filmovi. Tokom duge karijere Levin je pisao i za televiziju i za Brodvej.

[Bisernica]

15. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101114_128-ItemID-183886-lrg.jpg


1492 - Španski moreplovac Kristofer Kolumbo napravio je belešku o upotrebi duvana među američkim Indijancima, što je prvi pisani dokument o toj biljci koja je kasnije osvojila svet.

1577 - Engleski gusar i admiral Frensis Drejk krenuo je na put oko sveta i, nakon trogodišnjeg uspešnog putovanja postao prvi Englez koji je oplovio Zemlju. Tokom putovanja obišao je obale Afrike i Amerike, napadajući i pljačkajući španske brodove.

1630 - Umro je nemački astronom, matematičar i fizičar Johan Kepler, koji je sa tri fundamentalna zakona o kretanju planeta dokazao Kopernikovu hipotezu o heliocentričnom sistemu.

1787 - Umro je nemački kompozitor Kristof Vilibald Gluk. Autor oko 100 opera od kojih je sačuvano 40, među kojima su najpoznatije "Orfej i Euridika" i "Alčesta", zaslužan je za reformu opere. Gluk je u svojim delima muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji.

1889 - Pobornici republike kojima su se, nakon ukidanja ropstvapridružili veleposednici, svrgnuli su drugog i poslednjeg brazilskog cara Pedra II i proglasili Brazil republikom s predsednikom Manuelom Deodorom.

1899 - Tokom burskog rata, na području Johanesburga burskivojnik Piter Bota zarobio je ratnog dopisnika londonskog "Morning posta" Vinstona Čerčila, kasnije čuvenog britanskog premijera. Bota je potom postao vrhovni komandant burskih snaga i premijer, nakon rata osnovane Južnoafričke unije.

1916 - Umro je poljski pisac Henrik Sjenkjevič, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905, koji je svetsku slavu stekao istorijskim romanima ("Quo vadis", "Ognjem i mačem", "Kroz pustinju i prašumu").

1920 - U Ženevi je održana prva skupština Lige naroda.

1923 - Galopirajuća inflacija u Nemačkoj je dostigla vrhunac-osam milijardi maraka za jedan američki dolar.

1954 - Umro je američki filmski i pozorišni glumac LajonelBarimor, koji se kao dete proslavio u ulozi Olivera Tvista, a pred kraj života, kao težak invalid vezan za kolica, odigrao je više zapaženih uloga ("Grand hotel", "Ostrvo Largo", "Dama s kamelijama", "Raspućin i carica").

1971 - Delegacija Narodne Republike Kine učestvovala je prvi putna zasedanju Generalne skupštine UN.

1976 - Umro je Žan Gaben, jedan od najpopularnijihi najdarovitijih francuskih filmskih i pozorišnih glumaca. Snimio je oko 90 filmova, najčešće sa režiserima veteranima francuske kinematografije ("Obala u magli", "Velika iluzija", "Dan se rađa").

1976 - Umro je srpski glumac Milivoje Živanović, prvak Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Karijeru je počeo u putujućem pozorištu Udruženja glumaca. Zalaganjem Branislava Nušića postao je stalni član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Potom je igrao u Skoplju, od 1932. u Narodnom pozorištu u Beogradu, a od 1947. u Jugoslovenskom dramskom.

1976 - Sirijska armija je preuzela punu kontrolu nad Bejrutom, upokušaju da okonča 18-mesečni građanski rat u Libanu.

1978 - U Šri Lanki se srušio islandski putnički avion DC-8,koji je iz Meke prevozio indonežanske muslimanske hodočasnike. Poginulo je svih 175 putnika i osam članova posade.

1983 - Lider kiparskih Turaka Rauf Denktaš proglasio je Republiku Severni Kipar.

1988 - Nacionalno veće Palestinske oslobodilačke organizacijena zasedanju u Alžiru proglasilo je nezavisnost Palestine na Zapadnoj obali i u Gazi sa glavnim gradom Jerusalimom.

1990 - NATO i Varšavski pakt dogvorili su se u načelu odrastičnom smanjenju konvencionalnog naoružanja. To je bio prvi dogovor o konvencionalnom naoružanju dva vojna saveza posle Drugog svetskog rata.

1994 - Predsednik Austrije Tomas Klestil priznao je,prilikom obraćanja članovima izraelskog parlamenta, da je njegova zemlja propustila da u prošlosti prizna sopstvenu ulogu u nacističkom holokaustu.

1999 - Policija je rasturila antiameričke demonstracije u Turskoj i Grčkoj organizovane povodom posete predsednika SAD Bila Klintona tim zemljama.

2000 - Od 28. septembra kada su na području Zapadne obale i Gazepočeli okršaji između Palestinaca i Izraelaca poginule su 223 osobe, uglavnom civili.

2003 - U bombaškim napadima na dve sinagoge u centru Istanbulapoginulo je najmanje 25 ljudi, a preko 300 osoba je povređeno. Turske vlasti su saopštile da su napad izvršili turski državljani.

2004 - Pred Tribunalom u Hagu počelo je prvo suđenje kosovskimAlbancima za ratne zločine počinjene tokom sukoba na Kosovu. Fatmir Ljimaj, Haradin Baljaj i Isak Musliju optuženi su za nezakonito pritvaranje, mučenje i ubistva albanskih i srpskih zarobljenika u logoru Lapušnik kod Glogovca u leto 1998. godine. U novembru 2005. Ljimaj i Musliju oslobođeni su krivice, a Haradin Baljaj je proglašen krivim i osuđen na 13 godina zatvora.

2004 - Hrvatski premijer Ivo Sanader doputovao je u zvaničnuposetu Srbiji i Crnoj Gori. On je prvi hrvatski premijer koji je došao u Beograd nakon raspada bivše SFRJ i osamostaljenja Hrvatske.

2009 - Umro je patrijarh srpski Pavle. Sahranjen je u manastiruRakovica uz prisustvo najviših državnih funkcionera, crkvenih velikodostojnika i više stotina hiljada građana. Za novog poglavara SPC izabran je 22. januara 2010. vladika niški Irinej.

2010 - Na Kosovu su održani lokalni izbori, prvi posleproglašenja nezavisnosti koje su u potpunosti sprovele kosovske vlasti.

[Bisernica]

16. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101115_457-ItemID-184001-lrg.jpg


1095 - Na crkvenom saboru u Klermonu, u Francuskoj papa Urban II pozvao je crkvene velikodostojnike i svetovne vladare na verski rat protiv turskog plemena Seldžuka, koje je zauzelo Svetu zemlju u Palestini. Time je počela epoha krstaških ratova.

1532 - Španski osvajač Fransisko Pisaro zauzeo je sa samo 200 vojnika grad Kahemarku u Peruu i pogubio cara Inka Atahualpu, iako je za njega bila isplaćena velika otkupnina.

1766 - Rođen je francuski kompozitor i violinista Rudolf Krojcer, dvorski violinista Napoleona Bonaparte i Luja XVIII. Opčinjen njegovom virtuoznošću, Betoven mu je posvetio sonatu za violinu i klavir br. 47, poznatu Krojcerovu sonatu.

1831 - Umro je pruski general Karl Marija fon Klauzevic, jedan od najpoznatijih vojnih teoretičara 19. veka. U delu "O ratu" teoretski je uobličio iskustva nove strategije primenjene u Napoleonovim ratovima. Prema Klauzevicu rat je sastavni deo opštih političkih odnosa i nastavak je politike uz primenu drugih sredstava.

1912 - Pocela je Bitoljska bitka u Prvom balkanskom ratu u kojojje srpska vojska 18. novembra potukla tursku Vardarsku armiju Zeki paše.

1914 - Počela je Kolubarska bitka, najveća koju je srpskavojska vodila u Prvom svetskom ratu. Bitka je završena 15. decembra pobedom srpske vojske nad austrougarskim trupama pod komandom generala Poćoreka koji je bio prisiljen da se povuče iz Srbije. Izuzetne zasluge za pobedu u bici, u kojoj je zarobljeno oko 43.000 austrougarskih vojnika, imao je general Živojin Mišić.

1918 - Posle propasti austrougarske monarhije u Prvom svetskomratu, Mađarska je proglašena nezavisnom republikom.

1933 - ŠSR i SAD su uspostavili diplomatske odnose.

1941 - U Drugom svetskom ratu je počela druga nemačka ofanzivana Moskvu, koja je 5. decembra završena porazom nemačke vojske. Nastavljajući operacije, sovjetska Crvena armija je do marta 1942. odbacila nemačke trupe na 200 kilometara od Moskve. Ovaj nemački poraz označio je kraj "blickriga" i nagovestio preokret rata u korist antihitlerovske koalicije.

1960 - Umro je američki filmski glumac Klark Gejbl. Igrao je u više od 70 filmova, a veliku popularnost je stekao kao Ret Batler (Rhett Butler) u filmu "Prohujalo s vihorom". Dobitnik je Oskara za film "Dogodilo se jedne noći".

1965 - ŠSR je lansirao svemirski brod "Veneru III", koji je umartu 1966. stigao na Veneru, kao prvi svemirski brod koji se spustio na neku drugu planetu.

1970 - Pakistan je zvanično saopštio da je broj mrtvih uciklonu i ogromnim talasima koji su zapljusnuli obale Istočnog Pakistana (Bangladeš) i ostrva u Bengalskom zalivu dostigao pola miliona.

1972 - Trojica američkih astronauta počeli su svoj 84-dnevnilet u svemirskoj letelici "Skajlab 4".

1991 - Ruski predsednik Boris Jeljcin potpisao je seriju dekretakojima je preneo vlast nad privredom sa sovjetske centralne vlade na vladu Rusije.

1992 - Na prvim višestranačkim izborima u Litvaniji nakonsticanja nezavisnosti od ŠSR, ubedljivo je pobedila Demokratska radnička partija (bivši komunisti).

1992 - Savet bezbednosti UN pooštrio je sankcije protiv SR Jugoslavije uvođenjem rečne i pomorske blokade.

1995 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu optužio jelidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanata Ratka Mladića za genocid nad muslimanskim civilima počinjen tokom zauzimanja Srebrenice u julu 1995, kada je više hiljada bosanskih Muslimana ubijeno i raseljeno.

1997 - Umro je francuski političar i publicista Žorž Marše, generalni sekretar francuske Komunističke partije (1972-94).

1998 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu proglasio jekrivim jednog bosanskog Hrvata i dvojicu Muslimana za ubijanje i zlostavljanje srpskih zatvorenika 1992. u logoru Čelebići. To je bilo prvo suđenje za ratne zločine počinjene nad Srbima tokom rata u BiH.

2000 - Predsednik SAD Bil Klinton doputovao je uVijetnam, u prvu posetu jednog američkog prdsednika toj zemlji od završetka Vijetnamskog rata 1975.

2001 - Pariski klub poverilaca otpisao je SR Jugoslaviji 66 odstoduga prema državama poveriocima.

2003 - U Srbiji su, zbog malog odziva birača (39 odsto), potreći put propali predsednički izbori.

2003 - U blizini Kabula ubijena je radnica UN, Francuskinja Betina Guazlar i ona je prva žrtva među zaposlenima u UN od kada je, dve godine ranije, svrgnuta talibanska vlast u Avganistanu.

2005 - Haški tribunal oslobodio je penzionisanog generala ArmijeBosne i Hercegovine Sefera Halilovića krivice za zločine koje su nad hrvatskim civilima u Hercegovini u jesen 1993. počinile trupe te armije.

2007 - Više od 3.500 ljudi je stradalo, preko 3.000 jepovređeno, a oko hiljadu osoba se vode kao nestale u snažnom ciklonu koji je pogodio Bangladeš.

[Bisernica]

17. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101116_418-ItemID-184121-lrg.jpg


1558 - Umrla je engleska kraljica Meri I Tjudor (Mary Tudor), ćerka Henrija VIII (Henry). Tokom vladavine od 1553. kao supruga španskog kralja Felipea II pokušala je da Englesku vrati pod uticaj pape, a zbog žestokog progona protestanata (anglikanaca) dobila je naziv Krvava Meri. Posle njene smrti na presto je došla njena sestra Elizabeta I, koja je postavila temelje budućoj britanskoj imperiji.

1800 - Kongres SAD se sastao prvi put u novoj prestonici Vašingtonu, a američki predsednik Džon Adams (John) je postao prvi stanar zgrade kasnije nazvane Bela kuća.

1855 - Škotski istraživač Dejvid Livingston (David Livingstone) otkrio je vodopade na reci Zambezi, nazvane po engleskoj kraljici Viktorijini vodopadi.

1858 - Umro je velški filantrop Robert Oven (Owen), socijalista utopista i socijalni reformator, industrijalac koji je svoje bogatstvo utrošio pokušavajući da ostvari projekte socijalnih reformi.

1869 - Posle više od deset godina rada pod rukovodstvom Francuza Ferdinana de Lesepsa, otvoren je Suecki kanal kojim je Sredozemno more povezano sa Indijskim okeanom.

1913 - Prvi brodovi su prošli kroz Panamski kanal, koji je zvanično otvoren godinu dana kasnije.

1917 - Umro je francuski vajar Ogist Roden (Auguste Rodin), jedan od najvećih umetnika s kraja 19. i početka 20. veka. Njegovo delo objedinilo je romantičarski duh i moderne težnje i presudno uticalo na evropsko vajarstvo ("Mislilac", "Poljubac", "Balzak", "Građani Kalea", "Vrata pakla", "Večni idol").

1938 - Umro je hrvatski političar Ante Trumbić, koji je uz Franu Supila i Ivana Meštrovića bio glavni zastupnik ujedinjenja Hrvatske sa Srbijom i Crnom Gorom u zajedničku državu. Bio je predsednik Jugoslovenskog odbora od osnivanja 1915. do njegovog raspuštanja u decembru 1918, kada je formirana Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

1947 - Puštena je u saobraćaj železnička pruga Šamac-Sarajevo, duga 242 kilometra, u čijoj su izgradnji učestvovale omladinske brigade iz cele Jugoslavije.

1954 - Egipatski general Gamal Abdel Naser postao je šef države posle pada predsednika Mohameda Nagiba (Naguib), s kojim je 1952. srušio kralja Faruka I (Farouk).

1969 - ŠSR i SAD su u Helsinkiju otpočeli razgovore o ograničenju strateškog naoružanja (SALT).

1971 - Revolucionarna partija na čelu s Vemidom Tanomom Kitikačornom izvršila je vojni udar i preuzela vlast u Tajlandu. Ukinut je parlament, raspuštena vlada i suspendovan ustav.

1974 - Na prvim parlamentarnim izborima u Grčkoj posle više od deset godina i nakon sedmogodišnje vojne diktature ubedljivo je pobedila Nova demokratija Konstantina Karamanlisa (Constanine).

1976 - Kina je izvela najveću nuklearnu eksploziju u atmosferi.

1988 - Smenjivanje visokih funkcionera u Pokrajinskom komitetu Saveza komunista Kaćuše Jašari i Azema Vlasija izazvalo je masovne demonstracije Albanaca na Kosovu, uključujući i štrajk oko 1.000 rudara u rudniku Stari trg koji je počeo u februaru 1989.

1989 - Demonstracije u Pragu u znak sećanja na dan kada su Nemci 1939. pogubili devet čeških studenata i zatvorili češke univerzitete, pretvorile su se u protestni marš protiv komunističkog režima. Policija je grubo reagovala, mnogi su uhapšeni, a 71 lice je povređeno.

1989 - U jednoj od najvećih rudarskih nesreća u Srbiji, u jami "Morava" Aleksinačkih rudnika uglja poginulo je 90 rudara.

1993 - Sudije iz 11 zemalja položile su zakletvu na inauguralnom zasedanju suda UN za ratne zločine počinjene u Jugoslaviji, prvog takvog suda posle Nirnberškog i Tokijskog koji su bili osnovani nakon Drugog svetskog rata.

1996 - U drugom krugu lokalnih izbora u Srbiji, koalicija opozicionih partija "Zajedno" je pobedila u najvećem broju velikih gradova, uključujući Beograd, Niš, Novi Sad i Kragujevac. To je bila prva pobeda srpske opozicije od uvođenja višestranačkog političkog sistema 1990. Pokušaj vlasti da falsifikuje izborne rezultate izazvao je tromesečne masovne građanske proteste.

1997 - Pripadnici najveće egipatske militantne organizacije "Al Gama al Islamija" ubili su u blizini hramova u Luksoru 58 stranih turista i četvoricu Egipćana.

1998 - Izraelski Kneset (parlament) ratifikovao je većinom glasova "Vaj sporazum", kojim je predviđeno ustupanje dela okupirane teritorije palestinskoj samoupravi.

2001 - Na Kosovu su održani prvi parlamentarni izbori od dolaska međunarodnih snaga u tu pokrajinu u junu 1999. Ubedljivu pobedu odneo je Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove osvojivši 45,6 odsto glasova. Srpska koalicija "Povratak" osvojila je 11,34 odsto glasova. Na izbore je izašlo 63 odsto Albanaca i 56 odsto Srba.

2003 - Srbija je vratila Hrvatskoj matične knjige koje su 1995. odnete iz delova Hrvatske koji su bili pod kontrolom Srba.

2005 - Na svečanosti u Dejtonu bivšem američkom izaslaniku za Balkan Ričardu Holbruku uručena je Dejtonska nagrada za mir, u znak priznanja za postizanje sporazuma kojim je 10 godina ranije okončan rat u Bosni i Hercegovini.

[Bisernica]

18. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101117_358-ItemID-184208-lrg.jpg


9 - Rođen je rimski car Tit Flavije Vespazijan, osnivač dinastije Flavija. Tokom vladavine od 69. do smrti 79. pokorio je Galileju i zauzeo krajeve oko Jerusalima. U Rimu je podigao veličastvene građevine poput Koloseuma, Kapitola i Amfiteatra.

1477 - Engleski štampar Vilijam Keksten izdao je u Vestminsteru prvu knjigu štampanu u Engleskoj na engleskom jeziku "The Dictes and Sayings of the Philosophers".

1626 - Papa Urban VIII osveštao je baziliku Svetog Petra u Rimu.

1786 - Rođen je nemački kompozitor Karl Marija Fridrih Ernstfon Veber, tvorac nemačke romantične opere. Posebno je značajna njegova opera "Čarobni strelac" kojom je prekinuo sa tradicijom italijanske opere i uveo romantizam u muzičko-scensku umetnost.

1860 - Rođen je poljski državnik, pijanista i kompozitor, Ignac Jan Paderevski, profesor Konzervatorijuma u Varšavi. Od 1919. do 1921. bio je premijer i šef diplomatije a 1940. predsednik Poljske (opera "Manra", "Poljska fantazija" za klavir i orkestar, jedna simfonija, klavirska dela, solo pesme).

1903 - SAD su s Panamom potpisale ugovor kojim su dobile neograničeno pravo korišćenja Panamskog kanala. Godine 1979. postignut je sporazum da Panama dobije potpuni suverenitet nad kanalom 31. decembra 1999.

1910 - U Meksiku je izbila seljačka revolucija čije su vođe bili Pančo Vila i Emilio Zapata. Tokom revolucije koja je trajala do 1917. poginulo je više od milion ljudi.

1918 - Belgijska armija je ušla u Brisel posle četiri godine nemačke okupacije u Prvom svetskom ratu.

1922 - Umro je francuski pisac Marsel Prust. Njegov književni postupak u ciklusu romana "U potrazi za izgubljenim vremenom" (1913), i na planu sadržaja i na planu forme, zaokuplja pažnju književnih kritičara i istoričara tokom čitavog 20. veka. Smatra se da je, uz Kafku i Džojsa, Prustovo delo presudno uticalo na razvoj modernog romana u prošlom veku.

1928 - U filmu "Parobrod Vili" prikazanom u Njujorku prvi put se pojavio Miki Maus, popularni junak crtanih filmova Volta Diznija.

1936 - Nemačka i Italija su priznale vladu generala Fransiska Franka u Španiji.

1945 - Na prvim izborima u Bugarskoj posle Drugog svetskog rata,koje je opozicija bojkotovala, pobedio je Otečestveni front predvođen komunistima.

1956 - Umro je srpski glumac Dobrica Milutinović, prvak Drame nacionalnog teatra više od pola veka. Muzej pozorišne umetnosti i Savez dramskih umetnika Srbije su 1980. ustanovili nagradu za glumačko životno delo "Dobričin prsten".

1969 - Modul američkog vasionskog broda "Apolo 12" sa astronautima Čarlsom Konradom i Alenom Binom spustio se na Mesec. Bio je to drugi svemirski brod koji je dotakao mesečevo tlo.

1978 - U Džonstaunu u Gijani 914 Amerikanaca pripadnika sekte "Hram naroda" izvršilo je kolektivno samoubistvo. Oni su zajedno sa svojim vođom Džimom Džonsonom popili cijanid izmešan sa voćnim sokom. Članovi sekte koji su odbili da ispiju otrov su ubijeni.

1991 - Nakon 86 dana opsade pripadnici Jugoslovenske narodne armije ušli su u razrušeni Vukovar. U borbama sa hrvatskim snagama poginulo je više hiljada ljudi, među kojima veliki broj civila. Od 45.000 stanovnika, oko 10.000, koliko je ostalo u gradu, izašlo je iz podruma u kojima su proveli gotovo tri meseca.

1991 - Umro je čehoslovački državnik slovačkog porekla Gustav Husak, predsednik Čehoslovačke od 1975. Na čelo Komunističke partije došao je posle vojne intervencije Varšavskog pakta 1968, zamenivši Aleksandera Dubčeka. Pod pritiskom javnosti 1989. je podneo ostavku.

1993 - Lideri Južne Afrike, crnci i belci, odobrili su ustav kojim je označen kraj politike aparthejda u toj zemlji.

1999 - Na samitu OEBS-a u Istanbulu usvojena je Povelja o evropskoj bezbednosti kojom se sukobi unutar država smatraju legitimnim predmetom brige međunarodne zajednice.

2002 - Umro je američki glumac Džejms Koburn koji je najzapaženije uloge ostvario u filmovima "Naš čovek Flint" i "Sedam veličanstvenih".

2003 - Haški tribunal obelodanio je optuznicu protiv bivšeg lidera samoproklamovane Republike Srpske Krajine (Hrvatska) Milana Babića za zločine protiv čovečnosti nad hrvatskim civilima 1991-92. godine. Babić je priznao krivicu i 29. juna 2004. osuđen na 13 godina zatvora. On je u pritvoru Haškog tribunala u Sheveningenu 6. februara 2006. godine izvršio samoubistvo.

2003 - U Beogradu je održana poslednja sednica koalicije Demokratske opozicije Srbije, koji je prestao da postoji nakon raspisivanja parlamentarnih izbora za 28. decembar te godine. DOS je došao na vlast u Srbiji posle pobede na izborima 2000. kada je poražen bivši režim koji je oličavao haški optuženik Slobodan Milošević.

2004 - Češki predsednik Vaclav Klaus potpisao je zakon kojim se nakon 140 godina ukida vojni rok, a od januara 2005. uvodi potpuno profesionalna vojska.

2004 - Rusija je formalno ratifikovala Kjoto protokol o globalnom zagrevanju, čime je omogućeno da taj međuanrodni sporazum o zaštiti prirodne sredine stupi na snagu u februaru 2005. godine.

2005 - Dvojica bombaša samoubica aktivirala su bombe unutar šitskih džamija u istočnom iračkom gradu Kanaginu i usmrtila 74 osobe.

[Bisernica]

19. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101118_397-ItemID-184349-lrg.jpg


1600 - Rođen je engleski kralj Čarls I Stjuart, čija je autoritarna vladavina (od 1625) izazvala građanski rat između rojalista i parlamentaraca. Nakon pobede vojske Parlamenta pod vođstvom Olivera Kromvela, kralj je osuđen na smrt i 1649. pogubljen.

1711 - Rođen je Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedista svetskog glasa. Autor je prve ruske gramatike i osnivač Moskovskog univerziteta (1755).

1809 - U bici kod Okane 30.000 Napoleonovih vojnika porazilo je 50.000 Španaca, posle čega je Francuska osvojila celu Andaluziju izuzev lučkog grada Kadisa.

1828 - U 31. godini od tifusa je umro austrijski kompozitor Franc Peter Šubert, jedan od prvih i najznačajnijih predstavnika muzičkog romantizma. Njegov bogati opus (998 dela), nastao u kratkom stvaralačkom rasponu između 1810. i 1828, sadrži gotovo sve muzičke vrste, među kojima su najpoznatije solo pesme ("Lepa mlinarica", "Zimsko putovanje").

1885 - U srpsko-bugarskom ratu, srpska vojska je teško poražena u bici kod Slivnice.

1888 - Rođen je kubanski velemajstor Hose Raul Kapablanka i Graupera (Jose Raoul Capablanca y Grauperra), svetski prvak u šahu od 1921. do 1927, jedan od najboljih šahista u svetu.

1916 - Srpske i ruske jedinice su u Prvom svetskom ratu oslobodile Bitolj od Bugara.

1942 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu izvele snažan kontraudar u Staljingradu i opkolile Šestu i Četvrtu oklopnu nemačku armiju.

1944 - Predsedništvo AVNOJ-a je, na svojoj prvoj sednici u Beogradu, donelo odluku da se Josipu Brozu Titu dodeli naziv narodnog heroja, na predlog Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije. Drugi Orden narodnog heroja dodeljen je Josipu Brozu 1972, a 1977. dodeljen mu je i treći herojski znamen.

1946 - U Parizu je otvorena prva konferencija UNESCO-a.

1977 - Predsednik Egipta Anvar el Sadat (Anwar) doputovao je u mirovnu misiju u Izrael, kao prvi arapski lider koji je posetio tu zemlju. Poseta je izazvala oštre proteste Palestinaca.

1984 - U Meksiko Sitiju je u eksploziji gasa i požaru poginulo više od 550 ljudi, a povređeno više od 4.200.

1988 - U Beogradu na Ušću održan je najveći miting u nizu takvih skupova koje je tadašnji predsednik Saveza komunista Srbije Slobodan Milošević organizovao tokom godine širom Srbije. Skupu od oko milion ljudi obratio se i Milošević pozivajući ih na odbranu "srpskih nacionalnih interesa", potpaljujući "fitilj" koji će u naredom periodu dovesti zemlju u stanje haosa.

1990 - Lideri NATO i Varšavskog pakta potpisali su sporazum o konvencionalnim snagama u Evropi i o uništavanju dela naoružanja i objavili da je okončan hladni rat između dva vojna bloka.

1994 - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio rezoluciju kojom je odobrena upotreba vazdušnih snaga NATO-a na teritoriji Krajine u Hrvatskoj, u zonama pod zaštitom UN.

1995 - Bombaš samoubica uleteo je kamionom s eksplozivom u egipatsku ambasadu u Islamabadu. U eksploziji je poginulo 16, a ranjeno više od 60 ljudi.

1996 - Okupljanjem 35.000 ljudi u Nišu su počeli protesti zbog falsifikovanja izbornih rezultata drugog kruga lokalnih izbora u Srbiji, na kojima je pobedila koalicija "Zajedno". Protesti širom Srbije, koji su trajali tri meseca, uz pritisak međunarodne zajednice, prisilili su predsednika Srbije Slobodan Milošević da 11. februara 1997. prizna prvu pobedu opozicije od ukidanja komunizma na prostoru bivše Jugoslavije.

1996 - Tokom prvog, istorijskog susreta pape Jovana Pavla II i predsednika Kube Fidela Kastra (Castro) u Vatikanu, poglavar rimokatoličke crkve je prihvatio poziv da poseti komunističku Kubu.

1998 - Svedočenjem nezavisnog tužioca Keneta Stara (Kenneth Starr), koji je optužio predsednika SAD Bila Klintona (Bill Clinton) za krivokletstvo i ometanje pravde, formalno je započet postupak impičmenta protiv šefa države, treći u američkoj istoriji.

2000 - Hiljade Španaca okupilo se oko grobnice generala Franciska Franka u mestu Vale de los Kaidos kako bi obeležili 25-godišnjicu diktatorove smrti.

2003 - Narodni pokret "Otpor" poznat po akcijama protiv bivšeg režima Slobodana Milševića prerastao je u političku partiju. Pristupanjem Demokratskoj stranci 8. septembra 2004. "Otpor" je prestao da postoji.

2003 - U vijetnamsku luku Ho Ši Min (bivši Sajgon) je nakon gotovo 30 godina uplovila jedna američka fregata.

2004 - Predsednik Srbije i Crne Gore (SCG) Svetozar Marović doputovao je u Pariz u posetu UNESKO-u. To je prva zvanična poseta Beograda toj organizaciji od vremena II svetskog rata.

2007 - Uhapšen je Kije Sampan, jedan od najbližih saradnika ozloglašenog vođe Crvenih Kmera, Pola Pota. Sampan je peta osoba iz najužeg kruga oko Pola Pota kojoj će biti suđeno za zločine tokom strahovlade Crvenih Kmera u periodu od 1975-1979. godine, u kome je stradalo između 1,4 i 1,7 miliona ljudi.

2009 - Belgijski premijer Herman van Rompej imenovan je za prvog predsednika Evropske unije.

[Bisernica]

20. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101119_444-ItemID-184458-lrg.jpg


1602 - Rođen je nemački fizičar i pronalazač Oto fon Girike, koji je prvi demonstrirao vakuum i prikazao čuveni eksperiment o vazdušnom pritisku ("magdeburške polulopte").

1780 - Velika Britanija je objavila rat Holandiji, nakon što jeutvrdila da holandski brodovi snabdevaju američke pobunjenike francuskim i španskim oružjem.

1818 - Južnoamerički revolucionar i državnik Simon Bolivarobjavio je nezavisnost Venecuele od Španije.

1847 - Umro je srpski pisac, prevodilac i glumac Joakim Vujić,otac srpskog pozorišta, osnivač i direktor "Knjaževsko-serbskog teatra" u Kragujevcu (1833).

1863 - Rođen je srpski pisac, estetičar i književni kritičarBogdan Popović, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača "Srpskog književnog glasnika". Znatno je uticao na evropeizaciju srpske književnosti uoči Prvog svetskog rata. Objavio je "Antologiju novije srpske lirike" i veći broj studija iz književnosti i umetnosti.

1873 - Dva grada na desnoj i levoj obali Dunava, Budim i Peštaspojeni su u jedan i formirali mađarsku prestonicu Budimpeštu.

1894 - Umro je ruski kompozitor i pijanista Anton GrigorjevičRubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu, jedan od najvećih pijanista 19. veka. Komponovao je opere ("Demon"), klavirske kompozicije, solo pesme (ciklus "Persijske pesme").

1910 - Umro je ruski pisac i mislilac Lav Nikolajevič Tolstoj,jedan od velikana ruske i svetske književnosti. Romanom "Rat i mir" stvorio je tip romana "vremena i prostora" (roman-epopeja). Umetnik analitičar zaokupljen je moralno-etičkim i socijlnim problemima, a kao književni estetičar zalaže se za didaktičku umetnost za narod ("Ana Karenjina", "Sevastopoljske priče", "Narodne priče", "Šta je umetnost").

1914 - Na Vrapčem brdu kod Lazarevca u Prvom svetskom ratu uKolubarskoj bici poginuo je, kao oficir, Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji.

1917 - U bici kod Kanbreja u Prvom svetskom ratu Britanci su prviput u borbu uključili veći broj novog oružja - 324 tenka. Tenk je prvi put upotrebljen u bici na Somi 1916.

1923 - Garet A. Morgan je patentirao prvi automatski semafor.

1924 - U Turskoj je ugušena pobuna Kurda, čija je teritorijaugovorom u Lozani posle Prvog svetskog rata, podeljena između nekoliko država.

1925 - Rođena je ruska balerina Maja Pliseckaja, zvezda Boljšojteatra gotovo pola veka. Sa 11 godina pocela je da igra u baletskom horu, 1943. postala je solista, a potom primabalerina ostvarivši niz glavnih uloga u klasičnom i modernom baletu.

1945 - U Nirnbergu je pred Međunarodnim vojnim sudom počelosuđenje nacističkim ratnim zločincima u Drugom svetskom ratu, na kojem je prvi put u istoriji jedan međunarodni forum osudio agresiju kao zločin protiv čovečanstva i kaznio vinovnike. Posle deset meseci, 12 optuženih osuđeno je na smrt, trojica na doživotnu robiju, četvorica na zatvor od 10 do 20 godina, a petorica su oslobođena.

1945 - Saveznička Kontrolna komisija dala je dozvolu zapreseljenje šest miliona Nemaca iz Austrije, Poljske i Mađarske u Zapadnu Nemačku.

1959 - Generalna skupština UN je usvojila Deklaraciju o pravimadeteta, kojom su proklamovana jednaka prava za svu decu, bez obzira na rasu, veru, poreklo i pol.

1959 - U Stokholmu su Velika Britanija, Norveška, Švedska,Danska, Austrija, Portugalija i Švajcarska potpisale konvenciju o formiranju EFTA (Evropsko udruženje slobodne trgovine).

1975 - Umro je španski diktator Fransisko Franko (FranciscoFranco), koji je 36 godina diktatorski upravljao Španijom. Dva dana kasnije Huan Karlos postao je kralj Španije.

1980 - U Kini je počelo suđenje "četvoročlanoj bandi", kojuje predvodila Đang Ćing, udovica predsednika Mao Cedunga (Zedong). Oni su optuženi za izdaju i zločine tokom Kulturne revolucije 1966-76.

1995 - Na predsedničkim izborima u Poljskoj kandidat levice,bivši komunista Aleksandar Kvašnjevski pobedio je dotadašnjeg šefa države Leha Valensu.

1998 - Sa kosmodroma u Bajkonuru Rusija je lansirala prvi modulMeđunarodne svemirske stanice, koji je koštao 60 milijardi dolara.

2001 - Na opštim izborima u Danskoj socijaldemokrate su prvi putposle 80 godina izgubile vlast. Pobedili su liberali Andersa Foga Rasmusena.

2002 - Savet za radiodifuziju Turske predložio je državnomradiju i televiziji da počnu sa emitovanjem emisija na, ranije zabranjenom, kurdskom jeziku, što je korak napred ka članstvu u EU.

2003 - U Beogradu je preminuo poznati fotoreporter i fotografRadivoje Vican Vicanović (56).

2003 - U eksploziji automobila-bombi u Istanbulu u blizinibritanskog konzulata i ispred predstavništva londonske banke HSBC, poginulo je 27 osoba, među kojima je i generalni konzul Velike Britanije Rodžer Šhort, a više od 450 ljudi je povređeno.

2003 - Umro je bivši predsednik Centralnoafričke Republike Dejvid Dacko (73), kojeg je sa vlasti svrgnuo diktator Žan-Bedel Bokasa.

2004 - Predsednik Šri Lanke Čandrika Kumaratungaukinuo je 28-godišnji moratorijum na smrtnu kaznu, nakon što je ubijen sudija Vrhovnog suda.

2005 - Umro je američki pevač i tekstopisac Kris Vajtli. Svoj prvi album "Living with the law" objavio je 1991. godine.

2006 - Umro je američki reditelj Robert Altman, dobitnik Oskaraza životno delo. Autor je legendarnih filmova "M.A.S.H.", "Nešvil", "Igrač", "Kratki rezovi", "Kanzas Siti"....

2009 - Umrla je švedski sopran i svetski poznata operska zvezdaElizabet Soderstrom.

[Bisernica]

21. novembar

http://razbibriga.net/imported/2010/11/sveti_arhangel_Mihailo-1.jpg

Sabor svetog Arhangela Mihaila - Arandjelovdan ,slava u Srba

Svima koji slave krsnu slavu Arandjelovdan ,sretna slava.


1694 - Rođen je francuski filozof, pisac i istoričar Fransoa Mari Arue (Francois Marie Arouet), poznat kao Volter (Voltaire), jedan od najznačajnijih mislilaca evropskog prosvetiteljstva u 18. veku ("Kandid", "Eseji o običajima i duhu nacije", "Filozofska pisma", "Traktat o metafizici").

1783 - Francuzi Fransoa Pilatr de Rozije (Francois Pilatre, Rosier) i Fransoa Loran (Francois Laurent) izveli su prvi uspešan let balonom napunjenim toplim vazduhom, preletevši iznad Pariza za 25 minuta razdaljinu od osam kilometara.

1806 - U nameri da ekonomski slomi protivnika, Napoleon Bonaparta(Bonaparte) je objavio Berlinski dekret o blokadi Velike Britanije, koji je uključivao i zabranu pristajanja britanskih brodova u sve evropske luke.

1844 - Umro je ruski pisac Ivan Andrejevič Krilov. Izdavač humorističkih časopisa i autor satiričnih "pisama", najveću popularnost je stekao basnama, koje je pisao po uzoru na Ezopa inspirišući se i ruskim folklorom.

1869 - Rođen je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. Tokom Drugog svetskog rata bio je predsednik jugoslovenske emigrantske vlade u Londonu (1942-43), a posle rata komunističke vlasti su ga u odsustvu osudile na 20 godina zatvora.

1877 - Tomas Edison (Thomas) je objavio pronalazak fonografa.

1916 - Umro je Franc Jozef I (Franz Josef), austrijski car od 1848, a od 1867. car i kralj Austro-Ugarske monarhije. Godine 1878. okupirao je, a potom anektirao Bosnu i Hercegovinu. Atentat na njegovog bratanca nadvojvodu Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914. iskoristio je za obračun sa Srbijom. Smatra se da je taj atentat bio i neposredan povod za početak Prvog svetskog rata. Nasledio ga je Karlo I, poslednji vladar carstva koje se nakon rata raspalo.

1937 - Osnovana je Muzička akademija u Beogradu, koja je 1973. dobila status fakulteta.

1938 - Nemačka je okupirala sudetsku oblast u Čehoslovačkoj i priključila je nemačkom Rajhu.

1963 - Rimokatolički Vatikanski koncil odobrio je upotrebu domicilnog jezika u crkvenim obredima umesto latinskog.

1974 - U eksplozijama koje su u dva paba u engleskom gradu Birmingemu podmetnuli pripadnici Irske republikanske armije poginula je 21 osoba, a 162 su ranjene.

1977 - U jugoistočnoj Indiji ciklon je usmrtio oko 3.000 ljudi a ogromni talasi su zbrisali čitava sela.

1981 - Umro je srpski pisac i istoričar umetnosti i književnosti Milan Kašanin, pre Drugog svetskog rata direktor Narodnog muzeja u Beogradu i Muzeja kneza Pavla, a posle rata Galerije fresaka ("Dva veka srpskog slikarstva", "Umetnost i umetnici").

1994 - Avijacija NATO je sa 36 bombardera iz baza u Italiji izvršila napad na aerodrom Udbine. Napad je usledio nakon pisma Franje Tuđmana UN u kojem je predsednik Hrvatske optužio krajiške Srbe da sa tog aerodroma vrše napade na Bosnu i Hercegovinu. To je bila najveća vazdušna operacija Severoatlantskog pakta od njegovog osnivanja 1949.

1995 - Argentina je izručila Italiji nacističkog oficira Eriha Pribkea (Priebke) odgovornog za masakr nad 335 civila u Drugom svetskom ratu.

1995 - Nakon tronedeljnih pregovora, u vojnoj bazi Rajt Peterson u američkom gradu Dejton predsednici Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Srbije, Franjo Tuđman, Alija Izetbegović i Slobodan Milošević parafirali su mirovni sporazum kojim je okončan rat u Bosni.

2000 - Napadom na policijsku stanicu u selu Končulj, u kojem su poginula četiri pripadnika srpskih snaga bezbednosti, obnovljeni su sukobi naoružanih Albanaca i srpskih snaga u Kopnenoj zoni bezbednosti na jugu Srbije.

2002 - Međunarodni tužilac na Kosovu Antoni Rič podigao je optužnicu protiv nekadašnjeg komandanta OVK Rustema Mustafe, zvanog Remi i još trojice bivših pripadnika OVK za ratne zločine na Kosovu od avgusta 1998. do sredine juna 1999.

2004 - U Ukrajini je održan drugi krug predsedničkih izbora, posle kojih su, zbog izborne krađe, na ulicama Kijeva izbili protesti više hiljada pristalica kandidata opozicije Viktora Juščenka. Višednevna kriza u zemlji okončana je, 3. decembra, kada je Ustavni sud doneo odluku da se drugi izborni krug poništi i zakažu novi izbori za 26.decembar, na kojima je Juščenko izabran za predsednika Ukrajine.

2006 - U Beogradu je umrla kompozitorka, pijanistkinja i pesnikinja Ksenija Zečević.

[Bisernica]

22. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101121_127-ItemID-184555-lrg.jpg


1497 - Tražeći morski put u Indiju, Portugalac Vasko da Gama (Vasco) postao je prvi moreplovac koji je oplovio Rt Dobre Nade, na krajnjem jugu Afrike.

1699 - Danska, Rusija, Saska i Poljska, nakon pobede nad švedskom vojskom, potpisale su sporazum o podeli Kraljevine Švedske.

1819 - Rođena je engleska književnica Meri En Evans (Mary Ann)poznata kao Džordž Eliot (George), jedan od utemeljivača engleskog psihološko-socijalnog romana ("Sajlas Marner", "Mlin na Flosi").

1842 - Na planini Sent Helen u američkoj državi Vašington izbila je erupcija. To je bila prva vulkanska erupcija u Americi čiji je datum izbijanja zabeležen.

1868 - Održana je prva pozorišna predstava u Beogradu u zgradi na Varoš-kapiji, komad "Đurađ Branković" Karla Obernjika.

1869 - U Parizu je rođen Andre Žid (Gide), jedna od najkontroverznijih i najuticajnijih ličnosti francuske književnosti 20. veka. Romanopisac, esejist, kritičar dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1947. ("Kovači lažnog novca", "Podrumi Vatikana", "Pastoralna simfonija").

1913 - Rođen je Edvard Bendžamin Britn (Edward Benjamin Britten), jedan od najznačajnijih engleskih kompozitora 20. veka. Sa operskim pevačem Piterom Pirsom (Peter Pears) osnovao je 1948. Aldeburški muzički festival ("Piter Grajms", "Otmica Lukrecije", "Ratni rekvijem", "Prolećna simfonija").

1916 - Umro je američki pisac Džek London (Jack) jedan od najčitanijih autora u prvoj polovini 20. veka ("Zov divljine", "Beli očnjak", "Mesečeva dolina", "Ljudi s dna") .

1943 - U Libanu je proglašena nezavisnost, čime je ukinut mandat koji je nad ovom državom imala Francuska od 1. jula 1920. Arapske zemlje, Velika Britanija i SAD su odmah priznali nezavisnost Libana, a francuske trupe su sporazumno napustile zemlju 1946.

1954 - Umro je ruski pravnik i diplomata Andrej Višinski, državni tužilac (od 1935) u vreme velikih čistki koje je u drugoj polovini tridesetih godina 20. veka sproveo sovjetski lider Staljin. Bio je šef sovjetske diplomatije 1949, a potom stalni predstavnik ŠSR u UN.

1963 - U Dalasu, Teksas, ubijen je predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi (John Fitzgerald Kennedy). Za izvršenje atentata osumnjičen je Li Harvi Osvald (Lee Harvey Oswald), kojeg je dva dana kasnije u policijskoj stanici ubio DŽek Rubi (Jack Ruby).

1963 - Umro je engleski književnik Oldos Haksli (Aldous Huxley) jedan od najistaknutijih evropskih esejista 20. veka, kosmopolita i aktivista pacifističkog pokreta (Peace Pledge Movement, 1935). Njegovi "romani ideja" zasnovani su na esejističkim modelima rasprava i sukoba načela ("Kontrapunkt života", "Vrli novi svet", "Slepi u Gazi").

1972 - Predsednik SAD Ričard Nikson (Rićard Nixon) ukinuo je nakon 22 godine zabranu putovanja američkih brodova i aviona u Kinu.

1974 - Generalna skupština UN dala je status posmatrača Palestinskoj oslobodilačkoj organizaciji.

1975 - Huan Karlos (Juan Carlos) je postao kralj Španije, dva dana nakon smrti diktatora Fransiska Franka (Francisco Franco). Poslednji španski monarh bio je Alfonso XIII koji je 1931. pobegao iz zemlje.

1977 - Anglo-francuski putnički avion "Konkord" počeo je redovni saobraćaj između Evrope i Amerike. Redovni letovi uspostavljeni su nakon dve godine pravnih rasprava zbog jačine buke koju taj avion proizvodi.

1980 - Umrla je holivudska zvezda i seks simbol tridesetih godina 20. veka Me Vest (Mae West).

1989 - U Bejrutu je ubijen predsednik Libana Rene Muavad( Mouawad) dok je prolazio kroz grad u svečanoj povorci povodom Dana nezavisnosti. U bombaškom napadu poginulo je još 16 ljudi.

1990 - Prva žena premijer u istoriji Velike Britanije Margaret Tačer je zbog neslaganja u njenoj Konzervativnoj stranci podnela ostavku posle 11,5 godina provedenih na mestu premijera.

1992 - Pomorsko-vazduhoplovne snage NATO-a i Zapadnoevropske unije započele su kontrolu brodova u međunarodnim vodama Jadranskog mora u cilju onemogućavanja snabdevanja SR Jugoslavije naftom i drugim strateškim materijalima.

1995 - Nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma kojim je okončan bosanski rat, Savet bezbednosti UN suspendovao je ekonomske sankcije SR Jugoslaviji i počeo skidanje embarga na oružje državama nastalim od bivše Jugoslavije. SR Jugoslavija je bila pod ekonomskom blokadom 1.253 dana (od 31. maja 1992).

2000 - Emil Zatopek, legendarni češki trkač i jedini atletičar koji je osvojio tri zlatne medalje u trkama na duge staze na jednoj olimpijadi, umro je u Pragu u 78. godini. Prvo olimpijsko zlato osvojio je u Londonu 1948, a tri olimpijske zlatne medalje u Helsinkiju 1952. Zatopek je 1. decembra proglašen za češkog sportistu stoleća.

2001 - Turski parlament odobrio je reviziju 75 godina starog građanskog zakona, pred kojim bi, za razliku od postojećeg, žene i muškarci bili jednaki.

2005 - Predsednica Hrišćansko-demokratske unije (CDU) Angela Merkel, prva žena kancelar Nemačke, zvanično je stupila na dužnost.

2006 - Aleksandar Litvinjenko, bivši agent KGB i oštar kritičar ruskog predsednika Vladimira Putina, umro je u Londonu od posledica trovanja radioaktivnom supstancom.

2007 - Umro je francuski koreograf Moris Bežar (Maurice Bejart) jedan od osnivača medernog plesa. Među njegovim koreografijama su "Bolero", Betovenova "Deveta simfonija", "Romeo i Julija", "Malro".

[Bisernica]

23. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101122_424-ItemID-184669-lrg.jpg


1221 - Rođen je Alfonso X Učeni (el Sabio), kralj Kastilje i Leona (1252-82), utemeljivač zakonodavstva, pokrovitelj nauke i književnosti, pobornik verske tolerancije. Pokrenuo je pisanje španske istorije i astroloških dela, a njegovom zaslugom prevedeni su Biblija, Talmud i Kuran.

1531 - Mirom u Kapelu završen je drugi građanski rat u Švajcarskoj i rimokatoličke oblasti su priznate kao deo Švajcarske Konfederacije.

1831 - Dvodnevni štrajk lionskih tkača prerastao je uorganizovani ustanak lionskih radnika. Ustanici su zauzeli ključne punktove u Lionu i uspostavili privremenu vladu. Njihovi zahtevi za povećanje nadnica nisu prihvaćeni, a vojska je početkom decembra ugušila ustanak.

1855 - U Senti je rođen Stevan Sremac, najizrazitiji predstavniksrpske humorističke proze i jedan od najznačajnijih pisaca srpskog realizma ("Iz knjiga starostavnih", "Ivkova slama", "Zona Zamfirova", "Pop Ćira i pop Spira"). Bio je član Srpske kraljevske akademije.

1883 - Rođen je meksički slikar Hose Klemente Orosko, osnivač novog meksičkog likovnog izraza koji je prekinuo s evropskom tradicijom i našao inspiraciju u autohtonoj umetnosti predkonkvistadorskog doba. Smatra se najvećim slikarom murala u 20. veku.

1889 - U Pale rojal salonu u San Francisku postavljen je prvidžuboks.

1891 - Deodoroda Fonseka, vođa prevrata 1889. kojim jeoboreno brazilsko carstvo i prvi predsednik Brazila, zbog sukoba sa Kongresom prisiljen je da napusti položaj.

1932 - Spajanjem dva kraljevstva - Nejd i Hejaz, formirana jeKraljevina Saudijska Arabija sa kraljem Abdul Azir ibn Saudom.

1933 - Rođen je poljski kompozitor Kžištof Penderecki, najmarkantnija ličnost poljske avangardne muzike u drugoj polovini 20. veka ("Emanacije", "Tužbalica za žrtve Hirošime", "Muka po Luki", opere - "Đavo iz Ludena", "Kralj Ibi").

1961 - Dominikanska Republika je promenila naziv glavnog grada Siudad Truhiljo u Santo Domingo.

1971 - Kina je postala stalna članica Saveta bezbednosti UN.

1976 - Umro je francuski pisac i političar Andre Malro, učesnik Kineske revolucije (1924-27), Španskog građanskog rata, jedan od lidera Pokreta otpora u Drugom svetskom ratu, član Francuske akademije, De Golov (Gaulle) ministar kulture od 1059. do 1969. ("Kraljevski put", "Ljudska sudbina", "Iskušenje Zapada", "Antimemoari").

1980 - Od zemljotresa koji je pogodio grad Eboli u južnoj Italijipoginulo je 2.735 ljudi, a povređeno je više od 7.500.

1983 - ŠSR je napustio razgovore o ograničenju naoružanja uŽenevi u znak protesta zbog razmeštanja američkih krstarećih raketa u Evropi.

1989 - Oko 300.000 ljudi okupilo se na centralnom trgu Vaclavskenamesti u Pragu, zahtevajući demokratske reforme u Čehoslovčkoj.

1995 - Umro je francuski filmski režiser Luj Mal,jedan od najznačajnijih predstavnika francuskog "novog talasa" ("Ljubavnici", "Lift za gubilište", "Zaza u Metrou", "Privatan život").

1996 - Oteti etiopski avion "Boing 767", sa 163 putnika i 12članova posade, pao je u more blizu Komorskih ostrva pošto je ostao bez goriva. U nesreći je poginulo 125 ljudi.

1999 - Predsednik SAD Bil Klinton stigao je na Kosovo gde je posetio američku vojnu bazu "Bondstil" kod Uroševca i razgovarao sa predstavnicima Srba i kosovskih Albanaca. Američki predsednik je zatražio od Albanaca da "oproste Srbima" i poručio im da je "vreme za borbu prošlo".

2001 - U sukobima Izraelaca i Palestinaca na Zapadnoj obalipoginuo je vođa vojnog krila Hamasa Mahmud Abu Hanod.

2001 - Tribunal u Hagu podigao je treću i najtežu optužnicu protiv bivšeg predsednika SRJ Slobodana Miloševića za genocid u Bosni i Hercegovini. Milošević je ranije optužen za zločine na Kosovu i Hrvatskoj.

2002 - Novi premijer Pakistana Mir Zafarula Kan Džamali položio je zakletvu, čime je formalno označen povratak civilne vlasti posle trogodišnje vojne diktature.

2003 - Pod pritiskom demonstranata i opozicije dugogodišnji predsednik Gruzije Eduard Ševardnadze podneo je ostavku zbog falsifikovanja izbornih rezultata. Za novog predsednika izabran je lider gruzijskog "Nacionalnog pokreta" Mihail Sakašvili.

2005 - Pobedom na prvim posleratnim izborima u Liberiji bivšaministarka finansija Elen Džonson-Sirlif postala je prva žena ikada izabrana za predsednicu jedne afričke zemlje.

2009 - Umro je Jang Hsiani renomirani knjiženiprevodilac kineske literature. Zajedno sa suprugom, Britankom Gledis Tejlor, preveo je kineske klasike, poput jednog od najčuvenijih romana iz 18. veka "San u crvenom paviljonu". Njih dvoje su preveli i veliki broj stranih klasika na kineski jezik.

[Bisernica]

24. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101123_464-ItemID-184754-lrg.jpg




1572 - Umro je škotski protestantski reformator Džon Noks (John Knox), sledbenik Kalvina (Calvin), osnivač Škotske prezbiterijanske crkve i autor "Istorije Reformacije u Škotskoj".

1632 - Rođen je holandski filozof jevrejskog porekla Baruh deSpinoza (B a r u c h), jedan od najznačajnijih i najdoslednijih predstavnika racionalističke i monističke filozofije. Njegova misao, izneta u kapitalnom delu "Etika", izvršila je veoma značajan uticaj na evropsku filozofiju. Kritički odnos prema Bibliji i Talmudu izazvali su gnev u teološkim krugovima, a jevrejska zajednica ga je anatemisala i isključila iz svojih redova.

1642 - Holandski moreplovac Abel Janson Tasman (Janszoon) otkrio je južno od Australije ostrvo i nazvao ga Van Dimenova Zemlja, koje je kasnije njemu u čast nazvano Tasmanija.

1729 - Rođen je ruski general Aleksandar Vasiljevič Suvorov, jedan od najvećih vojskovođa 18. veka. Uspešno se borio protiv Turaka (1787-91), pod njegovom komandom austrijsko-ruske trupe potisnule su Francuze iz severne Italije 1799, kada se proslavio i prelaskom preko Alpa na povratku u Rusiju. Ugušio je ustanak Pugačova u Rusiji 1774. i ustanak u Poljskoj 1794. U ŠSR-u je 1942. uveden orden Suvorov za visoke vojničke zasluge.

1848 - Umro je britanski državnik lord Melburn (Melbourne), premijer i poverenik kraljice Viktorije (Victoria) po kojem je australijski grad Melburn dobio naziv.

1859 - Objavljena je knjiga engleskog prirodnjaka Čarlsa Darvina (C h a r l e s Darwin) "Poreklo vrsta". Njegova revolucionarna teorija evolucije izazvala je velike kontroverze u naučnim krugovima, a crkveni su izrazili bojazan da će knjiga podriti religijska verovanja o postanku sveta.

1864 - Rođen je francuski slikar i grafičar Anri Tuluz Lotrek (Henri Toulouse Lautrec), majstor litografije, slikar boemskog Monmartra, atmosfere i likova noćnog života Pariza s kraja 19. veka.

1883 - Rođen je srpski pisac Jovan Jovanović Zmaj, jedna od najmarkantnijih ličnosti srpskog društva u drugoj polovini 19. veka. Borac za nacionalno i političko oslobođenje, član Srpske kraljevske akademije i dramaturg Narodnog pozorišta u Beogradu (1890-98), urednik nekoliko časopisa, napoznatiji je kao dečiji pesnik i autor elegičnih ličnih ispovesti ("Đulići", "Đulići uveoci").

1916 - Umro je britanski konstruktor oružja američkog porekla Hajrem Stivens Maksim (Hiram Stevens Maxim), izumitelj mitraljeza (1884) koji je po njemu nazvan "maksim".

1929 - Umro je francuski državnik Žorž Benžamin Klemanso (Georges Benjamin Clemenceau), premijer od 1906. do 1909. i od 1917. do 1920, kada se povukao iz političkog života. Zbog žustrine kojom je delovao u parlamentu kao opozicija dobo je nadimak "Tigar". U vreme Drajfusove afere objavio je 1898. u svom listu "L' Oror" (L' Aurore) znamenito Zolino pismo predsedniku Republike "Optužujem". Jedan je od tvoraca Antante i predsedavajući mirovne konferencije u Versaju 1919.

1941 - Počela je nemačka ofanziva na grad Užice u Drugom svetskom ratu. Odstupnicu glavnog dela partizanskih snaga činio je Radnički bataljon. Nemci su zauzeli grad krajem novembra, a tokom borbi na Kadinjači, 14 kilometara zapadno od Užica, poginulo je 180 branilaca grada.

1957 - U Meksiko Sitiju umro je čuveni meksički slikar i komunistički aktivista Dijego Rivera (Diego). Proslavio se monumentalnim muralima u javnim ustanovama u Meksiku (124 freske u palati Ministarstva prosvete) i u SAD.

1963 - Dva dana posle atentata u Dalasu na predsednika SAD Džona Kenedija (John Kennedy), Džek Rubi (Jack Ruby) je u policijskoj stanici ubio iz revolvera Lija Harvija Osvalda (Lee Harvey Oswald), koji je bio osumnjičen za atentat.

1974 - Predsednik SAD Džerald Ford (Gerald) i sovjetski lider Leonid Brežnjev postigli su u Vladivostoku privremeni sporazum o ograničenju ofanzivnog strateškog nuklearnog oružja.

1976 - U zemljotresu koji je razorio grad Muradije i stotine sela na istoku Turske poginulo je oko 5.300 ljudi, a 50.000 je ostalo bez domova.

1989 - Pod pritiskom masovnih demonstracija u Pragu, kompletno rukovodstvo Komunističke partije Čehoslovačke podnelo je ostavke, uključujući i generalnog sekretara Miloša Jakeša (Milos Jakes). Na mesto generalnog sekretara partije došao je Karol Urbanek.

1992 - Na jugu Kine srušio se putnički avion "Boing 737". U najtežoj nesreći u istoriji kineskog vazduhoplovstva, poginula je 141 osoba - svi putnici i članovi posade.

1995 - Irci su na referendumu tesnom većinom (50,28 odsto) izglasali legalizaciju razvoda braka.

1998 - Predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević smenio je načelnika Generalštaba Vojske Jugoslavije general-pukovnika Momčila Perišića.

1998 - General Emil Lahud (Emile Lahoud), prvi predsednik Libana posle okončanja 15-godišnjeg građanskog rata u toj bliskoistočnoj zemlji, preuzeo je dužnost šefa države.

2000 - Oko 900.000 ljudi protestovalo je na ulicama Barselone zbog terorističkih akcija baskijske separatističke organizacije ETA. Na čelu protestne kolone bili su španski premijer Hose Maria Aznar (Asnar) i drugi visoki državni i politički zvaničnici.

2000 - Jugoslovenski predsednik Vojislav Koštunica doputovao je uZagreb na Samit na vrhu država jugoistočne Evrope i EU. To je prva poseta srpskog zvaničnika Hrvatskoj od raspada bivše Jugoslavije.

2003 - Vrhovni sud u Glazgovu (Škotska) osudio je na 27 godina zatvora libijskog obaveštajca Abdela Baseta Ali al-Megrahija, koji je 2001. proglašen krivim za učešće u rušenju Pan Am-ovog aviona na letu broj 103 iznad jezera Lokerbi u Škotskoj 1998. godine.

2004 - Predsednik Francuske Žak Širak doputovao je u prvu zvaničnu posetu Libiji od kada je ta država 1951. stekla nezavisnost.

2005 - Umro je Pat Morita, japansko-američki glumac, poznat po svojoj ulozi u filmu "Karate kid".

2006 - Umrla je američka glumica, pozorišna i filmska scenaristkinja Beti Komden (Betty Comden) legenda Brodveja koja je napisala brojne hit pozorišne i filmske mjuzikle ("Pevanje na kiši).

[Bisernica]

25. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101124_439-ItemID-184878-lrg.jpg


1560 - Umro je Andrea Doria, srednjevekovni heroj Đenove, koji se do pred kraj života, u 87. godini uspešno borio protiv Turaka i berberskih pirata u Mediteranu. Uz pomoć Karla V oslobodio je 1528. Đenovu od Francuza u uspostavio nezavisnu republiku.

1562 - Rođen je Lope de Vega, reformator španskog pozorišta i jedan od najznačajnijih dramskih pisaca u evropskoj književnosti. Veliki pesnik i dobar prozaist, sa 1.800 komedija i drama, preko 3.000 soneta, epovima, romanima, istorijskim zapisima, smatra se najplodnijim književnim stvaraocem u istoriji književnosti ("Vitez od Olmeda", "Seviljska zvezda", "Peribanjes", "Dovitljiva devojka").

1783 - Poslednji britanski vojnici su napustili Njujork, nakon završetka Američkog rata za nezavisnost.

1828 - Rođen je hrvatski sveštenik, istoričar i političar Franjo Rački, jedan od ideologa Ilirskog pokreta i pobornik južnoslovenskog jedinstva. Osnivač je Narodne stranke sa Josipom Štrosmajerom (1860) i prvi predsednik Jugoslovenske akademije znanosti i umetnosti (1866).

1835 - Rođen je američki industrijalac škotskog porekla Endrju Karnegi (Andrew Carnegie), koji je veliko bogatstvo uložio u dobrotvorne svrhe, uglavnom u osnivanje javnih biblioteka u SAD i drugim zemljama. Objavio je knjigu "Jevanđelje bogatstva" (1900). Karnegijeva zadužbina je 1926. sa 100.000 dolara pomogla izgradnju Univerzitetske biblioteke u Beogradu.

1877 - Izbila je Topolska buna na Stanovljanskom polju blizu Kragujevca, kada su Lepenički i Jasenički bataljoni odbili da polože zakletvu knezu Milanu Obrenoviću uoči Drugog srpsko-turskog rata i pokušali da na vlast dovedu Petra Karađorđevića. Ustanak je ugušen 29. novembra, a od 70 učesnika optuženih za veleizdaju, 24 su osuđena na smrt, od kojih su sedmorica streljana.

1884 - U Sent Luisu u američkoj državi Misuri DŽon Majenberg patentirao je mleko u prahu.

1884 - Otvoren je prvi tečaj engleskog jezika u Velikoj školi u Beogradu.

1914 - Umro je srpski i slovenački kompozitor Davorin Jenko, autor slovenačke himne "Naprej, zastava slave" i srpske "Bože pravde". Bio je član Srpske kraljevske akademije, horovođa i kapelnik Narodnog pozorišta u Beogradu. Komponovao je muziku za oko 90 "komada s pevanjem" i autor je prve srpske operete "Vračara".

1915 - Vrhovna komanda srpske vojske u Prvom svetskom ratu donela je odluku o povlačenju trupa preko Crne Gore i Albanije. U povlačenju vojnika praćenih izbeglicama, život je izgubilo više od 240.000 ljudi. Na Krf je savezničkim brodovima prebačeno 135.000 vojnika, koji su oporavljeni i reorganizovani nastavili borbe na Solunskom frontu naredne godine.

1936 - Nemačka i Japan su potpisale Antikominterna pakt kojim su se obavezale na borbu protiv širenja komunizma.

1941 - Poginulo je 848 britanskih mornara kada je nemačka podmornica potopila britanski ratni brod "Baram" u Drugom svetskom ratu.

1952 - U Londonu je prvi put izvedena "Mišolovka" Agate Kristi (Aghata C h r i s t i e), pozorišni komad koji se i danas prikazuje u pozorištima širom sveta. U londonskom pozorištu Sent Martin neprekidno se izvodi već 50 godina.

1959 - Umro je francuski filmski i pozorišni glumac Žerar Filip(Gerard Philipe), jedan od najpopularnijih glumaca posle Drugog svetskog rata ("Đavo u telu", "Parmski kartuzijanski manastir", "Fanfan Lala", "Crveno i crno", "Opasne veze").

1965 - Vojnim udarom pod vođstvom generala Žozefa Mobutua (Joseph) u Kongu je zbačen sa vlasti predsednik Žozef Kasavubu. Kasnije je proglašena Demokratska Republika Kongo, 1971. naziv je promenjen u Republika Zair, a njen predsednik je uzeo ime Mobutu Sese Seko.

1969 - Član "Bitlsa" Džon Lenon (John) vratio je titulu Reda Britanske Imperije koju mu je 1965. dodelila kraljica Elizabeta II (Elizabeth), u znak protesta zbog podrške Velike Britanije agresiji SAD u Vijetnamu i britanske politike u nigerijskoj provinciji Bijafra.

1970 - Japanski pisac Jukio Mišima (Yukio Mishima), je počinio javno rutualno samoubistvo (harikiri), u znak protesta protiv "vesternizacije" Japana.

1974 - Umro je burmanski diplomata U Tant (Thant), generalni sekretar UN od 1962. do 1971. Kongoanska, berlinska i kubanska kriza, rat u Vijetnamu, sukobi na Bliskom istoku i rat Indije i Pakistana bili su dramatični događaji s kojima se suočavao tokom mandata.

1992 - Parlament Češke je glasao za podelu Čehoslovačke na posebne države Češku i Slovačku od 1. januara 1993.

1996 - Više od 100.000 ljudi protestovalo je ulicama Beogradazbog sudskog poništavanja pobede opozicione koalicije "Zajedno" na lokalnim izborima, optužujući predsednika Slobodana Miloševića da je pokrao izbore.

2001 - Američka kompanija "Edvansd sel tehnolodži" saopštila je da je klonirala ljudski embrion. Prema izjavi naučnika dostignuće će biti korišćeno u medicini, a ne za kloniranje ljudskog bića.

2002 - Predsednik Crne Gore Milo Đukanović podneo je ostavku, a dan kasnije predložen je za mandatara nove crnogorske vlade.

2002 - UNMIK preuzeo kontrolu nad opštinskom administracijom u severnom delu Kosovske Mitrovice, koju su do tada kontrolisali Srbi. Time je nakon tri godine i pet meseci međunarodna zajednica uspostavila vlast na čitavoj teritoriji Kosova.

2003 - U Tenesiju (SAD) je umro jedan od vodećih kantri muzičara Tedi Vilburn (Teddy Wilburn)

2005 - Umro je Ričard Berns (R i c h a r d Burns) jedini Britanackoji je osvojio svetski reli-šampionat.

2007 - Umro je bivši šef ruske službe bezbednosti KGB-a Vladimir Krjučkov, koji je bio ključna figura neuspelog puča 1991. protiv tadašnjeg predsednika Sovjetskog Saveza Mihaila Gorbačova.

[Bisernica]

26. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101126_29-ItemID-185018-lrg.jpg


1504 - Umrla je Isabela I Katolička (Isabel la Catolica) kraljica
Kastilje od 1474. Njenom udajom za Fernanda II Aragonskog ujedinjene
su Kastilja i Aragon (1479) i stvoreni temelji jedinstvene španske
države i budućeg kolonijalnog carstva. Tokom njihove vladavine
uspostavljen je sud inkvizicije (1480), proterani su Jevreji, a
zauzimanjem Granade 1492. definitivno je slomljena vlast Mavara. Iste
godine opremili su ekspediciju Kristofera Kolumba (Cristoforo Colombo)
koja je otkrila Ameriku, a 1503. su od Francuske preoteli Napuljsku
kraljevinu.

1703 - U dvodnevnoj "Velikoj oluji" u južnoj Engleskoj poginulo je
najmanje 8.000 ljudi.

1744 - Umro je italijanski graditelj violina Đuzepe Gvarneri
(Guiseppe Guarneri), uz Antonija Stradivarija (Antonio) najveći
majstor izrade klasičnih violina.

1880 - Velike sile su prisilile Tursku da Crnoj Gori preda Ulcinj,
koji su Crnogorci zauzeli u ratu od 1876. do 1878.

1855 - Umro je poljski pisac Adam Mickijevič
(Mickiewicz)najistaknutiji poljski romantičar. Njegov idilični ep
"Pan Tadeuš", u kojem je dao viziju stare Poljske koja nestaje,
smatra se najvećim delom poljskog romantizma.

1914 - U Prvom svetskom ratu eksplodirao je britanski ratni brod
"Bulvork", dok je u njega ukrcavana municija. Od 750 članova posade
preživelo je samo njih 12.

1922 - Otvorena je grobnica faraona Tutankamona, koju je u Dolini
kraljeva kod Luksora otkrio engleski arheolog Hauard Karter (Howard
Carter). Karter i lord Karnavon (Carnarvon) bili su prvi ljudi koji su
ušli u grobnicu posle više od 3000 godina kada je u nju položen
faraon.

1940 - Nemci su u okupiranoj Varšavi u Drugom svetskom ratu počeli
da ograđuju deo grada od kojeg su napravili geto za oko pola miliona
poljskih Jevreja.

1942 - U Bihaću je u Drugom svetskom ratu osnovano Antifašističko
veće narodnog oslobođenja Jugoslavije, a 54 delegata su izabrala
Izvršni odbor AVNOJ-a sa dr Ivanom Ribarom na čelu.

1949 - U Indiji je prihvaćen ustav kojim je Indijska Unija postala
republika u okviru britanskog Komonvelta. Ustav je stupio na snagu u
januaru 1950.

1965 - Francuska je lansirala prvi veštački satelit.

1967 - Narodni oslobodilački front proglasio je u Adenu Narodnu
Republiku Jemen (Južni Jemen), nakon 128 godina britanske kolonijalne
vladavine.

1968 - Umro je nemački pisac Arnold Zvajg (Zweig), autor romana
"Slučaj narednika Griše", koji mnogi kritičari smatraju najboljom
nemačkom knjigom o Prvom svetskom ratu.

1978 - Iranski verski lideri i političari, u nastojanju da obore
šaha Rezu Pahlavija, proglasili su generalni štrajk koji je
paralizovao život u Iranu.

1979 - Međunarodni olimpijski komitet glasao je da se, posle 21
godine odsustva, Kini obnovi članstvo u toj organizaciji.

1986 - Od iranske rakete koja je pala u irački glavni grad Bagdad
poginulo je 48 čivila.

1987 - Tajfun je na Filipinima razorio oko 14.000 kuća, poginulo je
270 ljudi.

1990 - Savet bezbednosti UN je odobrio mirovni plan za Kambodžu.

1993 - Prvi generalni štrajk u Belgiji posle gotovo pola veka
paralizovao je privredu i saobraćaj i primorao vladu na pregovore sa
sindikatima.

1998 - U zajedničkoj deklaraciji tokom posete kineskog predsednika
Đanga Cemina (Jiang Zemin), Japan je izrazio duboko kajanje zbog
akcija koje je preduzeo u Kini u Drugom svetskom ratu.

2000 - Bivši predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević je na
vanrednom kongresu Socijalističke partije Srbije ponovo izabran za
predsednika partije. Milošević je u junu naredne godine izručen
Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu.

2001 - Nepalski kralj Gjanendra (Gyanendra) objavio je vanredno stanje
u zemlji nakon trodnevnih nemira, tokom kojih je ubijeno najmanje sto
ljudi, a koje su izazvali pripadnici maoističkog gerilskog pokreta u
pokušaju da svrgnu monarhiju sa vlasti.

[Bisernica]

27. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101126_357-ItemID-185100-lrg.jpg


8. p.n.e. - Umro je Flak Kvint Horacije, jedan od najvećih pesnika antičkog Rima. Njegova poezija imala je veoma značajan uticaj na evropsko pesništvo, a delo "De arte poetika" bilo je uzor Boalovovoj poetici koja se smatra estetskim kanonom klasicizma.

1570 - Umro je italijanski arhitekta i vajar Jakopo Sansovino, graditelj Biblioteke svetog Marka i Lođete u Veneciji, statua Neptun i Mars na stepeništu Duždeve palate i reljefa u mermeru u lođi crkve svetog Marka.

1701 - Rođen je švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, tvorac skale za merenje toplote koja je po njemu dobila naziv. Bio je profesor astronomije u Upsali i direktor prve švedske opservatorije.

1879 - Francuska skupština je iz Versaja premeštena u Pariz.

1895 - Umro je francuski pisac Aleksandar Dima Sin. Proslavio se romanom "Dama s kamelijama", prema kojem je napisan libreto za Verdijevu operu "Travijata".

1919 - U okviru Versajske mirovne konferencije posle Prvogsvetskog rata, Bugarska je potpisala dokument kojim je Dobrudža pripala Rumuniji, istočna Trakija Grčkoj, a gradovi Caribrod (Dimitrovgrad), Bosilegrad i Strumica Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.

1926 - Ahmed Ben Zogu je potpisao u Tirani ugovor s Italijomkojim je Albanija stavljena pod italijanski protektorat.

1940 - U Rumuniji je profašistička "Gvozdena garda" ubila višeod 60 saradnika izbeglog kralja Karola II, među kojima i bivšeg premijera Nikolaea Jorgu.

1940 - Nemačka je u Drugom svetskom ratu anektirala francuskupokrajinu Lorenu.

1941 - Poslednje italijanske jedinice predale su se savezničkimsnagama u tvrđavi Gonder u Etiopiji. Saveznici su zarobili 23.000 italijanskih vojnika.

1942 - Francuzi su u Drugom svetskom ratu potopili veći deoratne flote u tulonskoj luci kako bi sprečili da brodovi padnu u ruke Nemcima, koji su upravo ušli u Tulon.

1942 - Rođen je američki rok pevač, gitarista i pisac pesamaDžimi Hendriks, jedan od najpopularnijih muzičara u svetu šezdesetih godina 20. veka. Umro je 1970. od prekomerne doze droge.

1943 - Na aerodromu u Glamočkom polju u Drugom svetskom ratu,poginuo je Ivo Lola Ribar, generalni sekretar SKOJ-a, kada je kao šef vojne misije vrhovnog štaba NOV i POJ krenuo u Kairo.

1953 - Umro je američki pisac Judžin Gledston O'Nil, tvorac moderene američke drame i prvi američki dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1936) ("Dugo putovanje u noć", "Čežnja pod brestovima", "Elektri priliči crnina").

1968 - Pripadnici jugoslovenske vojske i policije ugušili sumasovne demonstracije Albanaca na Kosovu na kojima je zahtevano da ta pokrajina Srbije dobije status republike. Demonstracije su održane na Dan zastave, državni praznik Narodne Republike Albanije.

1989 - U eksploziji u vazduhu kolumbijskog aviona "Boing 727",koji je leteo na liniji Bogota-Kali, poginulo je svih 107 putnika i članova posade. Pretpostavlja se da je uzrok eksplozije bila podmetnuta bomba.

1991 - Savet bezbednosti UN odobrio je slanje mirovnih snaga uJugoslaviju.

1996 - U jeku protesta zbog poništavanja izborne volje građanana lokalnim izborima u Srbiji, vlasti su prekinule rad "Indeksa" i "B-92", dve najslušanije beogradske radio stanice koje su permanentno i detaljno izveštavale o građanskom protestu. Pod pritiskom javnosti, radio stanice su nastavile rad 5. decembra.

1996 - U eksploziji gasa u rudniku uglja u kineskoj provincijiŠansi poginulo je više od 90 rudara.

1997 - U sukobima srpskih snaga bezbednosti i kosovskih Albanacakod mesta Srbica i u selu Rezniće poginula su dva policajca i jedan Albanac, a četiri policajca su ranjena.

2000 - Agencija UN za sidu objavila je da je od početkapandemije side pre dvadeset godina, od te bolesti umrlo više od 21 milion ljudi širom sveta.

2000 - Norveški kralj Herold otvorio je u zapadnoj Norveškojnajduži tunel za drumski saobraćaj na svetu. Tunel dugačak 16.900 metara potukao je rekord St. Gothard tunela u Švajacarskoj koji je pušten u promet 1980, a dugačak je 16.300 metara.

2001 - NASA je saopštila da je Habl svemirski teleskop otkrioatmosferu planete udaljenu od zemlje 150 svetlosnih godina. To je prvi put da je atmosfera planete koja se nalazi van našeg solarnog sistema direktno detektovana.

2003 - Parlament Tajvana usvojio je amandman kojim se dozvoljavaodržavanje referenduma o nezavisnosti tog ostrva, uprkos upozorenjima iz Kine.

2005 - U Čečeniji su održani parlamentarni izbori, prvi put uposlednjih devet godina.

[Bisernica]

28. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101127_150-ItemID-185145-lrg.jpg


1520 - Portugalski moreplovac Fernando Magelan uplovio je u Pacifik, prošavši iz Atlatskog okeana kroz moreuz koji sada nosi njegovo ime.

1632 - Rođen je francuski kompozitor italijanskog porekla Žan Batist Lili, tvorac klasične francuske opere, s baletom, horovima, arijama i scenskim efektima. S Molijerom je stvorio novu dramsko-muzičku vrstu - comedie ballet. Bio je glavna ličnost muzičkog života na dvoru Luja XIV i celog Pariza. Pripisuje mu se prva upotreba palice za dirigovanje.

1757 - Rođen je engleski slikar, bakrorezac i pisac Vilijam Blejk, pesnik intuicije i mašte. Književnu slavu stekao je zbirkama pesama "Pesme iskustva" i "Pesme nevinosti", a kao slikar poznat je po 21 ilustraciji za "Knjigu o Jovu" i ilustracijama Čoserovih "Kanterberijskih priča". Njegova poezija postala je poznata i cenjena tek krajem XIX veka i znatno je uticala na brojne pesnike, posebno nadrealiste.

1820 - Rođen je nemački filozof Fridrih Engels,jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa. Osnovne postavke materijalističkog poimanja sveta izložio je u delu "Anti-Diring", a u saradnji s Marksom napisao je "Nemačku ideologiju" i "Manifest komunističke partije".

1821 - Panama je proglasila nezavisnost od Španije i pridružilase Kolumbiji.

1829 - Rođen je ruski klavirski virtuoz i kompozitor Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu. Pripadao je tzv. kosmopolitskom pravcu, nasuprot "Velikoj petorici". Komponovao je opere, klavirske kompozicije, solo pesme.

1830 - U Beogradu na Tašmajdanu u prisustvu kneza Miloša ibeogradskog paše svečano je pročitan hatišerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije. Turci su nakon toga prodali svoja imanja Srbima i napustili Beograd.

1858 - Na zahtev opozicionih vođa obrenovićevaca i liberala ukneževini Srbiji je sazvana skupština, prva u parlamentarnoj istoriji Srbije koja je sazvana na osnovu posebno usvojenog zakona. Ranije skupštine zasnivale su se na običajnom pravu. Svetoandrejska skupština čije je zasedanje počelo 30. decembra izvršila je smenu dinastija u Srbiji - zbačen je Aleksandar Karađorđević, a na srpski presto je vraćen Miloš Obrenović.

1878 - Umro je Đura Jakšić, najveći liričar srpskogromantizma i jedan od najdarovitijih slikara 19. veka. Pored poezije, koja je najvrednija u njegovom književnom opusu, pisao je pripovetke i herojske poeme ("Na Liparu", "Ponoć", "Padajte braćo", "Otadžbina", "Seoba Srbalja" "Stanoje Glavaš").

1905 - Irski političar Artur Grifit osnovao jeu Dablinu partiju Šin fejn, koja je okupila pobornike irske nezavisnosti od Velike Britanije.

1907 - Rođen je Alberto Moravija, jedan odnajistaknutijih i najplodnijih italijanskih književnika 20. veka. Autor "Ćoćare", "Rimljanke", "Rimskih priča", slavu je stekao već prvim romanom "Ravnodušni ljudi" (1929).

1912 - Nakon 400 godina turske vladavine Albanija je proglasila nezavisnost, koja je priznata na konferenciji ambasadora velikih sila u Londonu 20. decembra i Londonskim ugovorom o miru 30. maja 1913. U mestu Valona formirana je prva privremena vlada.

1919 - Nensi Estor je kao prva žena izabrana ubritanski parlament.

1920 - U Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca održani su prviizbori za Ustavotvornu skupštinu. Najviše glasova dobili su demokrate osvojivši 92 od 419 mandata i radikali sa 91 mandatom, a iznenađenje su priredili komunisti sa 50 poslaničkih mesta. Žene, vojnici i oficiri, kao i pripadnici nacionalnih manjina, nisu imali pravo glasa.

1943 - U Teheranu je počela konferencija predsednika SAD Ruzvelta, britanskog premijera Čerčila i sovjetskog lidera Staljina na kojoj je razmatrano dalje vođenje rata s Nemačkom i posleratno uređenje Evrope.

1945 - Umro je američki teniser i političar Dvajt Dejvis, koji je 1900. osnovao tenisko takmičenje nacija "Dejvis kup". Bio je i američki ministar rata od 1925. do 1929. i generalni guverner SAD na Filipinima od 1929. do 1932.

1950 - U Beogradu je osnovan Muzej pozorišne umetnosti Srbije.

1971 - Pripadnici palestinske terorističke organizacije "Crni septembar" ubili su jordanskog premijera Vasfi Tela u Kairu, gde je doputovao radi učešća na Arapskoj konferenciji.

1975 - Fretilin (Revolucionarni front za nezavisnost Istočnog Timora) proglasio je nezavisnost od Indonezije i osnivanje Demokratske republike Istočni Timor.

1979 - Novozelanđanski avion "DC-10" je udario u planinu Erebusna Antarktiku. Poginulo je svih 257 putnika i članova posade.

1994 - Norvežani su na referendumu odbili da se priključe Evropskoj uniji.

1996 - General Ratko Mladić, protiv koga je Međunarodni sud zaratne zločine podigao optužnicu 25. jula 1995, formalno je smenjen s mesta komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske. Mladić je na tom mestu bio od 12. maja 1992.

2000 - Holandski parlament je odobrio zakon kojim se dopuštaeutanazija i samoubistvo uz pomoć lekara. Time je Holandija postala prva zemlja koja je legalizovala takvu praksu.

2001 - Stotine zarobljenih boraca al Kaide umrlo je u Avganistanu nakon što je Severna alijansa na kraju krvave pobune, preuzela kontrolu nad tvrđavom blizu Mazara-i-Šarifa.

[Bisernica]

29. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101128_124-ItemID-185190-lrg.jpg


1314 - Umro je francuski kralj Filip IV Lepi koji je 1306. proterao Jevreje iz Francuske i konfiskovao njihovu imovinu. Tokom sukoba sa papom Bonifacijem VIII sazvao je 1302. Skupštinu triju staleža - sveštenstva, plemstva i građanstva, prvi put u istoriji Francuske, a posle papine smrti sporazumeo se s novim papom Klementom V, Francuzem, da se papsko sedište premesti u Avinjon.

1516 - Umro je italijanski slikar Đovani Belini, jedan od tvoraca venecijanske škole. Bio je učitelj Đorđonea i Ticijana.

1543 - U Londonu je od kuge umro nemački slikar Hans Holbajn Mlađi, dvorski slikar kralja Henrija VIII, majstor crteža i autor čuvenih portreta - "Erazmo Roterdamski", "Madona gradonačelnika Majera", "Henri VIII".

1780 - Umrla je austrijska carica, češka i mađarska kraljicaMarija Terezija. Tokom vladavine od 1740. sprovodila je reforme u duhu prosvećenog apsolutizma, ali i centralizaciju i germanizaciju. Da bi osigurala osporavani presto, vodila je rat za austrijsko nasleđe od 1740. do 1748. u kojem joj je 1745. pruski kralj Fridrih II preoteo Šleziju.

1854 - Umro je srpski diplomata i vojvoda prota MatejaNenadović, predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta - prve srpske vlade. Sa stricem Jakovom pokrenuo je Prvi srpski ustanak u valjevskoj i šabačkoj nahiji i učestvovao u borbama, a pregovarajući s Turcima i Rusijom uspostavio je prve diplomatske kontakte ustanika sa stranim državama. Njegovi "Memoari", pored književne vrednosti, predstavljaju dragocen dokument vremena.

1864 - U Sent Kriku, u američkoj državi Kolorado, jedinica pukovnika Džona Čivingtona masakrirala je najmanje 400 Čejena i Arapahosa koji su se predali uz prethodno dobijenu dozvolu da se ulogoruju.

1890 - Otvoreno je zasedanje prvog japanskog parlamenta.Parlament je imao dva doma - gornji sa 480 i donji sa 252 člana.

1918 - Na Velikoj narodnoj skupštini u Podgorici svrgnut jekralj Nikola I Petrović i proglašeno ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom. Aktom o ujedinjenju crnogorska država je prestala da postoji.

1924 - Umro je Đakomo Pučini, najznačajnijiitalijanski operski kompozitor posle Verdija. Operom "Boemi" dao je prototip italijanske opere lirsko-sentimentalnog, građanskog karaktera s kraja XIX veka ("Toska", "Madam Baterflaj", "Turandot", "Manon Lesko").

1941 - Na brdu Kadinjača kod Užica u Drugom svetskom ratuizginuo je Radnički bataljon štiteći glavninu partizanskih snaga. Nemačke jedinice su, uz podršku avijacije, prešle Kadinjaču tek posle pogibije 180 partizana s komandantom Dušanom Jerkovićem. Bio je to kraj Užičke Republike, osnovane krajem septembra 1941, prve slobodne teritorije u okupiranoj Evropi.

1943 - Na drugom zasedanju Antifašističkog veća narodnogoslobođenja Jugoslavije u Jajcu, to Veće je konstituisano kao vrhovno zakonodavno i izvršno predstavničko telo i ustanovljen je Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije. Doneta je odluka o federativnom uređenju države, a kraljevskoj vladi u izbeglištvu zabranjen je povratak u zemlju.

1945 - Ustavotvorna skupština u Beogradu ukinula je monarhiju,lišavajući dinastiju Karađorđevića svih prava u zemlji i proglasila Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju.

1947 - Generalna skupština UN je izglasala podelu Palestine najevrejski i arapski deo, s Jerusalimom pod kontrolom svetske organizacije, što je 1948. omogućilo stvaranje države Izrael.

1987 - U Burmi se srušio južnokorejski avion sa 115 putnikai članova posade. U Bahreinu je potom uhapšena jedna žena koja je priznala da je severnokorejski agent i da je eksploziv u avion postavila po nalogu njene vlade s ciljem da omete održavanje Olimpijskih igara u Seulu 1988.

1991 - Komisija za arbitražu Mirovne konferencije o Jugoslaviji(Badenterova komisija) objavila je rezultate međunarodne arbitraže prema kojima se SFR Jugoslavija "nalazi u procesu nestajanja" i da su sve republike bivše federacije njeni sukcesori.

1996 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je na 10godina zatvora bosanskog Hrvata Dražena Erdemovića koji je priznao da je, kao pripadnik Vojske Republike Srpske, učestvovao u masovnoj likvidaciji bosanskih Muslimana u Srebrenici u julu 1995. To je bila prva presuda za ratni zločin jednog međunarodnog suda posle Nirnberškog i Tokijskog procesa.

1998 - U Beogradu je umro Živojin Pavlović, jedan odnajznačajnijih srpskih filmskih reditelja i književnika "nove srpske proze". Njegov film "Dezerter" (1992), prvo je filmsko delo koje govori o tragediji rata u SFR Jugoslaviji.

1999 - Rivalske partije u Severnoj Irskoj formirale suprotestantsko-katoličku vladu, primoravši tako ogorčene neprijatelje da prvi put u istoriji podele vlast.

2001 - Umro je britanski rok pevač i kompozitor DŽordž Harison, bivši član "Bitlsa", rok grupe koja je obeležila šezdesete godine 20. veka.

2003 - Vođi čečenskih pobunjenika Ahmedu Zakajevu, koji je u Rusiji optužen za ubistva i kidnapovanja, odobren je status političkog azilanta u Velikoj Britaniji.

2008 - Umro je danski arhitekta Jorn Utzon, poznat kao tvorac Sidnejske opere, koja je 2007. uvrštena u svetsku baštinu UNESCO-a. Projektovao je i zgradu Narodne skupštine u Kuvajtu i više poznatih građevina u Danskoj. Prestižnu Pricker nagradu za arhitekturu dobio je 2003. godine.

[Bisernica]

30. novembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101127_27-ItemID-185298-lrg.jpg


1700 - U bici kod Narve švedske trupe kralja Karla XII (Karl) pobedile su nadmoćniju rusku vojsku Petra I. U bici je poginulo oko 10.000 Rusa i 600 Šveđana. Na isti dan 1718. Karlo XII, švedski "kralj ratnik", simbol nacionalnog junaštva, poginuo je prilikom napada na Norvešku.

1835 - Rođen je američki pisac Semjuel Lenghorn Klemens (Samuel Langhorne Clemens), poznat kao Mark Tven (Twain), jedan od najvećih humorista svetske književnoseti. Svetsku slavu stekao je romanima "Pustolovine Toma Sojera", "Život na Misisipiju", "Pustolovine Haklberi Fina", "Život na dvoru kralja Artura".

1838 - Meksiko je objavio rat Francuskoj koja je tri dana ranije okupirala grad Vera Kruz.

1853 - Rusija je u Krimskom ratu uništila tursku flotu u bici kod crnomorske luke Sinope.

1872 - U Glazgovu je odigrana prva fudbalska utakmica između dve reprezentacije - Engleske i Škotske. Meč je završen rezultatom 0:0.

1874 - Rođen je engleski državnik Vinston Lenard Spenser Čerčil (Winston Leonard Spencer C h u r c h i l l), premijer Velike Britanije 1940-45. i 1951-55, vođa Konzervativne stranke od 1940. Kao jedan od velikih protagonista pobede nad fašističkim silama, učestvovao je na svim važnim savezničkim konferencijama (Moskva, Teheran, Jalta, Potsdam). Autor je i zapaženih književno-publicističkih dela, a za "Memoare iz Drugog svetskog rata" dobio je 1953. Nobelovu nagradu za književnost.

1900 - Umro je engleski pisac irskog porekla Oskar Vajld (Oscar Wilde). Njegovo demonstrativno kršenje viktorijanskih društvenih konvencija završilo se dvogodišnjom kaznom zatvora (1895) zbog homoseksualizma. Umro je u egzilu u Parizu u bedi i nemilosti, a 100. godišnjica njegove smrti svečano je obeležena u Londonu u Vestminsterskoj opatiji, u Parizu, Dablinu i Njujorku ("Slika Dorijana Greja", "Važno je zvati se Ernest", "Lepeza ledi Vindermir", "Srećni princ i druge priče").

1939 - Više od 20 sovjetskih divizija je napadom na Finsku započelo sovjetsko-finski "zimski rat", okončan mirovnim ugovorom u martu 1940, kojim je Finska prinuđena da se odrekne Karelijske prevlake i grada Viborg na istoku zemlje.

1939 - Streljan je mađarski revolucionar Bela Kun, jedan od osnivača Komunističke partije Mađarske i vođa mađarske sovjetske revolucije 1919. Prethodno je uhapšen u staljinističkim čistkama i na montiranom procesu u ŠSR-u osuđen na smrt. Rehabilitovan je posle XX kongresa KPŠ 1956.

1955 - Umro je jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu (1945-55). U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je u svom delu elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom ("Balkanofonija", "Simfonija Orijenta", "Simfonijski ep", "Pesme moje majke", scenska muzika).

1957 - U Beču je umro srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik akademskog realizma, autor žanr-scena i velikih kompozicija iz srpske istorije ("Seoba Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika"). Nakon 1906. stekao je evropsku slavu slikajući portrete vladara i aristokrata.

1967 - Aden, Južni Jemen i Južnoarapska Federacija (17 sultanata) stekli su nezavisnost nakon 128 godina britanske kolonijalne vladavine i formirali Narodnu Republiku Južni Jemen, koja je na isti dan 1970. dobila naziv Narodna Demokratska Republika Jemen.

1975 - Afrička država Dahomej promenila je naziv u Narodna Republika Benin.

1977 - Umro je srpski i jugoslovenski pisac Miloš Crnjanski, jedan od prvaka moderne srpske proze posle Prvog svetskog rata, urednik prvog modernističkog časopisa "Dan" (1919), autor poetskog romana "Seobe". Njegovo delo "Roman o Londonu" smatra se prvim velikim kosmopolitskim romanom u srpskoj književnosti. Bavio se i novinarstvom i politikom, a Drugi svetski rat zatekao ga je u diplomatskoj službi u Rimu. Do 1965, kada se vratio u Beograd, živeo je kao emigrant u Londonu.

1995 - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio odluku da se 31. januara 1996. okonča troipogodišnja mirovna misija u Bosni i Hercegovini.

1996 - Oko 150.000 ljudi protestovalo je ulicama Beograda zbog poništenja izborne pobede opozicione koalicije "Zajedno" na lokalnim izborima.

1996 - Vlada i pobunjenici u afričkoj državi Sijera Leone potpisali su sporazum o okončanju šestogodišnjeg građanskog rata.

1999 - Putnički brod sa 302 putnika prevrnuo se u blizini istočne kineske obale. Nesreću su preživele samo 22 osobe.

2000 - U Pjongjangu su se sreli rođaci iz Severne i Južne Koreje, koji su blizu 50 godina bili razdvojeni.

2002 - Turska je ukinula 15 godina dugo vanredno stanje na jugoistoku države, čime je završena era sukoba turskih snaga i kurdskih separatista, tokom kojih je poginulo oko 30.000 osoba.

2003 - Umrla je Amerikanka Gertruda Ederli (Gertrude Ederle) prva žena koja je 1926. preplivala Lamanš.

2004 - Filipine je pogodila snažna oluja tokom koje je sravnjeno tri obalska grada. U višednevnim vremenskim nepogodama poginulo je preko 840 osoba, a više od 750 se vodi kao nestalo.

2005 - Džon (John) Sentamu, poreklom iz Ugande, jedan od lidera kampanje za borbu protiv rasizma, formalno je inaugurisan kao prvi britanski nadbiskup crnac. On je položio zakletvu kao 97. nadbiskup od Jorka, što je druga najviša pozicija u engleskoj crkvi.

2006 - Haški tribunal osudio je bivšeg generala VRS Stanislava Galića na doživotni zatvor zbog kampanje artiljeriskih i snajperskih napada na Sarajevo 1992-94. godine. To je prva takva presuda u istoriji Tribunala.

2009 - Savet ministara EU usvojio je odluku kojom se građanima Srbije, Crne Gore i Makedonijd od 19. decembra 2009. ukidaju vize za putovanja u zemlje EU, osim za Veliku Britaniju i Irsku.

2009 - Umro je književnik i akademik Milorad Pavić koji je svetsku slavu stekao romanom "Hazarski rečnik".

[Bisernica]

1. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101130_503-ItemID-185404-lrg.jpg


1455 - Umro je italijanski vajar, zlatar i slikar Lorenco Giberti (Lorenzo Ghiberti), koji je izradio čuvena vrata na krstionici katedrale u Firenci. Njegov spis "Commentarii" predstavlja vredan dokument za izučavanje italijanske arhitekture i slikarstva.

1640 - Portugalija je posle ustanka kojim je zbačena španska vlast ponovo stekla nezavisnost. Dve sedmice kasnije vojvoda od Braganse (Braganca) krunisan je za portugalskog kralja pod imenom Žoao IV (Joao). Španija je nezavisnost Portugalije priznala tek 1668.

1761 - Rođena je Mari Tiso, koja se proslavila praveći voštane maske ličnosti pogubljenih u Francuskoj revoluciji, a u Velikoj Britaniji je 1802. postavila stalnu izložbu voštanih figura svojih savremenika (danas Muzej Madam Tiso).

1821 - Dominikanska Republika, koja obuhvata dve trećine istočnog dela karipskog ostrva Haiti, tada poznatog kao Hispanjola, proglasila je nezavisnost od Španije.

1822 - Osnivač brazilskog carstva Dom Pedro krunisan je za prvog cara Brazila pod imenom Pedro I.

1825 - Umro je ruski car Aleksandar I Romanov, koji je tokom vladavine 1801-25. proširio teritoriju Rusije (Gruzija 1801, Finska 1809, Besarabija 1812, Azerbejdžan 1813). Nakon poraza Napoleona u Rusiji 1812. imao je vodeću ulogu u antifrancuskoj koaliciji evropskih sila i jedan je od glavnih incijatora stvaranja Svete alijanse 1815. Uspešno je ratovao protiv Otomanskog carstva (1806-12) i pomagao je srpskim ustanicima.

1906 - U Parizu je otvoren bioskop "Omnija Pate", prva dvorana u svetu namenski izgrađena za prikazivanje filmova.

1918 - Odlukom danskog parlamenta Island je stekao nezavisnost.

1918 - Provincija Transilvanija, ranije u sastavu Mađarske, odnosno Austro-Ugarske, ujedinila se sa Rumunijom. U sastav Rumunije ušao je i rumunski deo Banata i još neke pokrajine. Ovaj datum Rumuni slave se kao nacionalni praznik Dan ujedinjenja.

1918 - U Beogradu je proglašena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, s princem Aleksandrom I Karađorđevićem kao regentom i Beogradom kao prestonicom.

1925 - U Lokarnu u Švajcarskoj potpisani su sporazumi između evropskih država o garanciji mira i nepovredivosti granica. Najvažnijim smatra se Rajnski pakt kojim su se Nemačka, Francuska i Belgija obavezale na poštovanje granica, a Nemačka prihvatila demilitarizaciju Rajnske oblasti. Ove sporazume prekršio je Hitler 1936, kada je okupirao Rajnsku oblast, a potom napao Čehoslovačku (1938) i Poljsku (1939).

1934 - U Lenjingradu je ubijen Sergej Kirov, blizak Staljinov saradnik, član Politbiroa i sekretar Centralnog komiteta sovjetske Komunističke partije. Atentat na Kirova bio je Staljinu povod da otpočne sa žestokim obračunima sa protivnicima.

1936 - Umro je italijanski pisac Luiđi Pirandelo (Luigi Pirandello), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934, jedan od najznačajnijih dramskih pisaca 20. veka, koji je otvorio nove puteve moderne dramaturgije. Od njegove 44 drame sabrane pod naslovom "Gole maske", najpoznatije su "Đakomino", "Henri IV", "Šest lica traže pisca".

1971 - U Karađorđevu je na sednici Predsedništva Saveza komunista Jugoslavije smenjen deo rukovodstva Saveza komunista Hrvatske - nosilaca politike tzv. masovnog pokreta. Usledile su "čistke" u političkim i privrednim vrhovima u Srbiji, Sloveniji i Makedoniji, čime je sprečen pokušaj političkih i privrednih reformi u SFR Jugoslaviji.

1973 - Umro je izraelski državnik David Ben Gurion, vođa borbe za stvaranje države Izrael i njen prvi premijer 1948-53. i ponovo 1955-63.

1981 - U najvećoj nesreći u istoriji jugoslovenskog vazduhoplovstva, avion "DC-9 super 80" ljubljanskog "Inex-adria avioprometa" udario je u planinu u blizini Ajačija na Korzici. Poginulo je svih 178 putnika i članova posade.

1988 - Benazir Buto (Bhutto) je postala premijer Pakistana, kao prva žena na čelu jedne islamske zemlje.

1989 - Mihail Gorbačov je kao prvi sovjetski lider posetio Vatikan i dogovorio se s papom Jovanom Pavlom II o uspostavljanju diplomatskih odnosa ŠSR i Vatikana.

1991 - Na referendumu u sovjetskoj republici Ukrajini nadmoćna većina birača izjasnila se za nezavisnost od ŠSR.

2000 - Lider Partije nacionalne akcije Vinsent Foks (Vincente Fox) inaugurisan je za predsednika Meksika, čime je okončan 71 godinu dug period vladavine Institucionalne revolucionarne partije. To je bio prvi poraz te partije od 1929.

2001 - U dva napada palestinskih bombaša samoubica u Jerusalemu poginulo je 10 Izraelaca, a u eksploziji autobusa u Haifi ubijeno je 30. U tim napadima ranjeno je preko 200 ljudi.

2001 - Japanski kraljevski par, princeza Masako i prestolonaslednik princ Naruhito dobili su, nakon osam godina braka, prvo dete, kćerku Aiko.

2002 - Za predsednika Slovenije izabran je dotadašnji premijer u više mandata Janez Drnovšek.

2004 - Umro je holandski princ Bernard (Bernhard), otac kraljice Beatrise. Bernard de Lip-Bisterfeld (Lippe-Biesterfeld) rođen je u Nemačkoj, a kralj Holandije postao je 7. januara 1937. godine, kada je oženio tadašnju holandsku kraljicu Julijanu.

[Bisernica]

2. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101129_30-ItemID-185506-lrg.jpg


1254 - Kralj Sicilije Manfred pobedio je u bici kod Fođe papsku vojsku i zadržao svoje kraljevstvo.

1547 - Umro je španski osvajač Ernan Kortes (Hernan Cortez) koji je zahvaljujući vatrenom oružju, nepoznatom domorocima, između 1519. i 1521. sa samo 700 vojnika osvojio Meksiko. Guverner "Nove Španije" je postao 1522.

1804 - Papa Pije VII krunisao je u Parizu Napoleona Bonapartu (Bonaparte) za cara Francuske.

1805 - Napoleon je u bici kod Austerlica, poznatoj kao "bitka triju careva", sa 75.000 vojnika pobedio rusku i austrijsku vojsku, koje su izgubile 70.000 od 95.000 ljudi.

1823 - Predsednik SAD Džejms Monro (James Monroe) objavio je u američkom kongresu dokument (Monroova doktrina), kojim je proklamovana američka izolacionistička politika. U tom trenutku usmerena protiv intervencionističkih namera Svete Alijanse evropskih sila prema bivšim španskim i portugalskim kolonijama u Južnoj Americi, ta politika je kasnije pod geslom "Amerika Amerikancima", dobila jako nacionalno obeležje.

1848 - Austrijski car Ferdinand I je abdicirao u korist Franca Jozefa I (Franz Josef).

1852 - U Francuskoj je proglašeno Drugo carstvo s carem Šarlom Lujem Napoleonom III Bonapartom (C h a r l e s Louis, Bonaparte).

1859 - Rođen je francuski slikar Žorž Sera (Georges Seurat) osnivač škole neoimpresionista i novog slikarskog metoda poentilizma.

1859 - Izvršena je smrtna kazna vešanjem nad američkim borcem za ukidanje crnačkog ropstva Džonom Braunom (John Brown) što je dovelo do zaoštravanja borbe između abolicionista i robovlasnika uoči Američkog građanskog rata (1861-65).

1901 - Američki pronalazač King Kemp Džilet (Camp Gillette)patentirao je prvi nožić za brijanje s dvostrukom oštricom.

1942 - Na univerzitetu u Čikagu, gde su nuklearni fizičari predvođeni Enrikom Fermijem (Enrico) radili na tajnom projektu izrade atomske bombe, prvi put je demonstrirana nuklearna lančana fisija.

1950 - Odlukom UN bivša italijanska kolonija Eritreja ušla je u sastav Etiopije kao autonomna oblast.

1954 - Američki Senat izrekao je javni prekor senatoru Džozefu Makartiju (Joseph McCarthy) zbog njegovog svirepog ponašanja tokom istržnog postupka protiv hiljada ljudi koji su bili osumnjičeni da su komunisti.

1971 - Osnovana je federacija Ujedinjenih Arapskih Emirata od šest emirata u Persijskom zalivu: Abu Dabi, Dubai, Šardža, Adžman, Um al Kajvajn i Fudžajra. U februaru 1972. federaciji se pridružio i Ras al Kajma.

1971 - Sovjetski vasionski brod bez ljudske posade Mars 3 spustio se na Mars.

1972 - U požaru koji je izbio tokom muzičkog pop festivala u južnokorejskom glavnom gradu Seulu, poginulo je najmanje 50 ljudi.

1982 - Hirurg Vilijam de Vris (William, Vries) implementirao je na klinici Univerziteta Juta u američkom gradu Solt Lejk Siti prvo veštačko srce od poliuretana. Pacijent, penzionisani zubar Barni Klark (Barney Clark), živeo je s tim srcem 112 dana.

1990 - Posle ujedinjenja Nemačke, koalicija desnog centra kancelara Helmuta Kola (Kohl) odnela je ubedljivu pobedu na prvim svenemačkima izborima od 1932.

1993 - U pucnjavi prilikom pokušaja hapšenja, kolumbijska policija je ubila šefa medeljinskog kartela kokaina Pabla Eskobara (Escobar).

1994 - Filipinski feribot sa više od 600 putnika potonuo je u Manilskom zalivu posle sudara s teretnim brodom. Poginulo je oko 140 ljudi.

1998 - Pripadnici međunarodnih snaga u Bosni (Sfor) uhapsili su u Bijeljini Radoslava Krstića, aktivnog generala Vojske Republike Srpske i predali ga Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu. Krstić je 2. avgusta 2001. osuđen na 46 godina zatvora za genocid nad bosanskim Muslimanima u Srebrenici 1995. Žalbeno veće Haškog tribunala ukinulo je 19. aprila 2004. godine prvostepenu presudu i pravosnažno osudilo Krstića za pomaganje i podržavanje genocida, umanjivši mu kaznu sa 46 na 35 godina zatvora.

2000 - U Beogradu je umro istaknuti srpski i jugoslovenski slikar i grafičar Milan Mića Popović.

2001 - Najveća energetska kompanija u SAD, korporacija Enron podnela je molbu njujorškom sudu za zaštitu od bankrota. To je bio najveći bankrot u istoriji SAD, a izazvao je veliki udar na finansijskim tržištima širom sveta.

2003 - Tribunal u Hagu izrekao je kaznu od 27 godina zatvora Momiru Nikoliću, prvom oficiru Vojske Republike Srpske koji je priznao krivicu za učešće u ubistvu preko 7.000 Muslimana u Srebrenici u leto 1995. godine.

2004 - U vojnoj bazi u Butmiru kod Sarajeva, snage Evropske unije(EUFOR) preuzele su mandat od Snaga za stabilizaciju mira (SFOR) u Bosni i Hercegovini, čime je zvanično završena misija NATO u BiH. Za komandanta Eufora, u čijem sastavu je sedam hiljada vojnika iz 33 države, imenovan je britanski general-major Dejvid Liki (David Leakey).

2004 - Umrla je Dejm Ališja (Dame Alicia) Markova, jedna od najslavnijih balerina dvadesetog veka, koja je osnovala i vodila Engleski nacionalni balet.

2009 - Umro je kompozitor i producent Aron Šreder (Aaron S c h r o e d e r) autor hita Elvisa Prisllija (Presley) "It's Now or Never". Komponovao je više od 2.000 pesama među kojima je još nekoliko "kralja rokenrola" kao što su "Stuck on You" i "A Big Hunk O'Love".

[Bisernica]

3. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101202_422-ItemID-185610-lrg.jpg


1694 - U Engleskoj je usvojen zakon prema kojem će se novi parlament birati svake treće godine.

1800 - Rođen je slovenački pesnik France Prešern, najistaknutija ličnost slovenačke književnosti 19. veka ("Sonetni venac").

1883 - Rođen je austrijski kompozitor Anton Vebern (Webern) jedan od najznačajnijih predstavnika Bečke atonalne škole i ekspresionizma u muzici. Za vreme nacizma njegova dela su bila zabranjena, a pedesetih godina 20. veka postao je uzor generaciji kompozitora koji su u njegovoj muzici nalazili ishodište za punktualizam i elektronsku muziku.

1910 - U Parizu je prvi put prikazana neonska lampa koju je pronašao francuski fizičar Žorž Klod (Georges Claude).

1912 - Bugarska, Grčka, Srbija i Crna Gora sklopile su primirje sa Turskom u Prvom balkanskom ratu. Rat je nastavljen 3. februara 1913, a novo primirje uspostavljeno je 23. aprila kada su obnovljeni i mirovni pregovori u Londonu.

1919 - Umro je francuski slikar Pjer Ogist Renoar (Pierre Auguste Renoir), jedan od najistaknutijih impresionista i najvećih evropskih slikara 19. veka.

1923 - Rođena je grčka operska pevačica Marija Kalas (Callas) jedan od najvećih soprana u istoriji opere. Karijeru je započela 1947. i s velikim uspehom je pevala na najvećim svetskim operskim scenama uloge dramskog, lirskog i koloraturnog karaktera.

1930 - Rođen je francuski režiser Žan-Lik Godar (Jean-Luc Godar) najznačajniji predstavnik francuskog "Novog talasa" koji je filmovima "Do poslednjeg daha" (1959) i "Prezir" (1963) napravio revoluciju u filmskoj istoriji.

1944 - U Atini je izbio građanski rat između vlade, koju je podržavala Velika Britanija i Fronta nacionalnog oslobođenja (EAM). Mir je postignut na konferenciji u Varkizi 12. februara 1945, kada su predstavnici vlade i EAM-a sporazumeli da se plebiscitom odredi oblik vladavine u Grčkoj.

1952 - Umro je srpski književnik i političar, Milan Grol, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. šef Demokratske stranke. Do 1943. bio je član jugoslovenske kraljevske vlade u emigraciji u Londonu, a nakon sporazuma Tito-Šubašić ušao je u martu 1945. kao potpredsednik u vladu Demokratske Federativne Jugoslavije u kojoj je bio do avgusta iste godine ("Pozorišne kritike", "Iz pozorišta predratne Srbije").

1962 - Edit Sparlok Sampson (Edith Spurlock) stupila je na dužnost sudije u opštinskom sudu u Čikagu, kao prva crnkinja sudija u SAD.

1962 - Teška magla koja je prekrivala London četiri dana prouzrokovala je smrt trovanjem sumpordioksidom velikog broja ljudi.

1967 - Južnoafrički hirug dr Kristijan Barnard (C h r i s t i a n)izvršio je u bolnici "Grote Šur" u Kejptaunu prvi put u istoriji medicine transplantaciju srca. Pacijent Luis Vaškanski (Louis Washkansky) potom je, sa srcem jedne 25-godišnje devojke nastradale u saobraćajnoj nesreći, živeo 18 dana.

1971 - Počeo je indijsko-pakistanski rat zbog Kašmira, završen 17. decembra pobedom Indije i odvajanjem Bangladeša, dotad Istočnog Pakistana, u posebnu državu.

1975 - U Laosu su vlast preuzeli komunisti i proglasili kraj 600 godina stare monarhije.

1978 - Umrla je srpska glumica Ljubinka Bobić, članica beogradskog Narodnog pozorišta. Glumačku karijeru započela je 1921. i pored brojnih uloga ostala je zapamćena kao nenadmašna Živka u "Gospođi ministarki" Branislava Nušića.

1984 - U gradu Bopal u Indiji oko 4.500 ljudi je umrlo, 500 oslepelo, a 50.000 zatrovano gasom koji je iscureo iz fabrike pesticida "Junion karbajd".

1989 - Nakon pada Berlinskog zida u Istočnoj Nemačkoj ostavke su podneli lider Jedinstvene radničke partije Nemačke (komunisti) Egon Krenc (Krenz) i svi članovi partijskog Politbiroa i Centralnog komiteta vladajuće partije.

1995 - Bivši predsednik Južne Koreje Čun Do Hvan (C h u n Doo Hwan) je uhapšen pod optužbom da je odgovoran za masakr u gradu Kvangdžu u maju 1979. kada je vojska ubila više od 200 demonstranata.

1997 - U glavnom gradu Kanade Otavi predstavnici 122 zemlje potpisali su Konvenciju o zabrani protivpešadijskih mina. Nekoliko zemalja među kojima i SAD odbile su da se priključe sporazumu.

2000 - U Čikagu je u 82. godini umrla američka pesnikinja Gvendolin Bruks (Gwendolyn Brooks), koja je ušla u istoriju kao prvi crni dobitnik Pulicerove nagrade (Pulitzer). Nagradu je dobila 1949. za zbirku pesama "Eni Alen".

2001 - Umro je Gerhard Rigner (90), autor telegrama koji je objavljen kao upozorenje svetu na nacistički plan o uništenju jevrejskog naroda.

2003 - Umro je britanski glumac Dejvid Hemings (David Hemmings) poznat po ulogama u kultnim filmovima "Uvećanje" i "Barbarela".

2004 - General Vojske Republike Srpske Dragomir Milošević predao se Haškom tribunalu pred kojim je 1998. godine optužen za granatiranje Sarajeva, zločine protiv čovečnosti i kršenje pravila i običaja rata. Apelaciono veće haškog Tribunala pravosnažno je osudilo Miloševića na 29 godina zatvora zbog zločina nad civilima u Sarajevu 1994/95.

2008 - Popularni pevač Ruande Simon Bikindi osuđen je pred Međunarodnim sudom u Aruši na 15 godina zatvora, zato što je u svojim pesmama podsticao na genocid u toj zemlji. Prema podacima UN, od aprila do jula 1994, ubijeno je oko 800.000 ljudi, uglavnom pripadnika manjinske zajednice Tutsa i umerenih Huta.

[Bisernica]

4. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101203_535-ItemID-185712-lrg.jpg


1154 - Nikolas Brekspir (Breakspear), prvi i jedini Englez koji je biran za papu, ustoličen je za poglavara rimokatoličke crkve kao Adrijan IV (Adrian).

1371 - Umro je car Uroš Nemanjić, sin cara Dušana i jedini naslednik velikog srpskog carstva. Stupivši na presto u 19. godini, posle Dušanove smrti 1355, nije uspeo da sačuva veliko carstvo koje se posle njegove smrti raspalo na niz samostalnih oblasti pod vlašću moćnih feudalaca. Njegovom smrću izumrla je loza Nemanjića. Prema predanju ubijen je mučki u lovu, kada se sagnuo nad vodom da se osveži. Srpska pravoslavna crkva je, na osnovu tog predanja, proglasila Uroša za mučenika i svetitelja.

1642 - Umro je francuski državnik, kardinal Arman Žan di Plesi Rišelje (Armand Jean du P l e s s i s R i c h e l i e u), koji je kao ministar kralja Luja XIII (Louis) (od 1629) imao stvarnu vlast u Francuskoj i podigao moć francuske krune. Osnovao je 1635. Francusku akademiju.

1679 - Umro je engleski filozof Tomas Hobs (Thomas Hobbes), predstavnik klasičnog engleskog empirizma. Ideje o čoveku kao slobodnom pojedincu i državi kao veštačkoj tvorevini nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca, izneo je u delima "Levijatan", "Osnovi prirodnog zakona i politike", "O čoveku", "O telu", "O građaninu".

1791 - Izašao je prvi broj britanskog "Observera", najstarijeg nedeljnog lista u svetu.

1795 - Rođen je škotski esejist i istoričar Tomas Karlajl (Thomas Carlyle), autor romantiziranih istorijskih dela od kojih je najpoznatije "Francuska revolucija" (1837). Osnivač je i čuvene Londonske biblioteke.

1829 - Britanci su u Indiji zabranili običaj spaljivanja udovica prilikom spaljivanja njihovih muževa na posmrtnoj ceremoniji.

1841 - Predstavom "Smrt Stefana Dečanskog" Jovana Sterije Popovića, u bivšem skladištu carinarnice na Savi u Beogradu otvoreno je "Pozorište na Đumruku". Štampan je prvi pozorišni plakat i naplaćivane su ulaznice. Organizatori ovog pozorišta bili su glumac i reditelj Atanasije Nikolić i dramski pisac Jovan Sterija Popović.

1943 - Predsednik SAD Ruzvelt (Roosevelt), britanski premijer Čerčil (C h u r c h i l l) i turski predsednik Mustafa Ismet Ineni (Inoenue) razmatrali su u Kairu zajedničke akcije u okviru antihitlerovske koalicije. Turska je, međutim, odbila da objavi rat Nemačkoj.

1945 - Umro je američki biolog i genetičar Tomas Hant Morgan (Thomas Hunt), osnivač genetike, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1933. za otkriće funkcije hromozoma u prenošenju naslednih svojstava. Izradio je prve mape položaja gena u hromozomima i smatra se glavnim predstavnikom teorije nasleđa.

1974 - U blizini glavnog grada Šri Lanke Kolomba srušio se holandski avion "DC-8". Poginuli su svi putnici i članvi posade, njih 191.

1975 - Umrla je Hana Arent, filozof i jedna od vodećih ličnosti u oblasti političke teorije u 20. veku. Laureat je mnogih međunarodnih nagrada, među kojima Lesingove nagrade 1959. i nagrade "Sigmund Frojd" 1967. U Drezdenu je 1993. osnovan "Hana Arent institut" za istraživanje totalitarizma.

1976 - Umro je Edvard Bendžamin Britn (Edward Benjamin Britten), jedan od najznačajnijih engleskih kompozitora 20. veka. Sa operskim pevačem Piterom Pirsom (Peter Pears) osnovao je 1948. Aldeburški muzički festival ("Piter Grajms", "Otmica Lukrecije", "Ratni rekvijem", "Prolećna simfonija").

1977 - Na jugu Malezije je poginulo 100 ljudi prilikom pada aviona kojeg je otela japanska teroristička grupa Crvena armija.

1977 - Diktator Žan Bedel Bokasa (Jean, B o k a s s a) krunisao se zacara Centralnoafričkog carstva. Troškovi ceremonije krunisanja iznosili su koliko i četvrtina nacionalnog proizvoda zemlje.

1980 - U avionskoj nesreći u blizini Lisabona, za koju se sumnja da je bila posledica sabotaže, poginuo je portugalski premijer Fransisko Sa Karneiro (Francisco, Carneiro).

1991 - Otmičari su oslobodili poslednjeg Amerikanca, novinara Terija Andersona (Terry), koji je kao talac u Libanu proveo 2.454 dana. Pripadnici Islamskog džihada kidnapovali su Andersona 16. marta 1985.

1995 - Ministri inostranih poslova Evropske unije na sastanku u Briselu suspendovali su sankcije SR Jugoslaviji, uvedene 1992. zbog umešanosti jugoslovenske vlade u rat u Bosni; prvi vojnici NATO - prethodnica trupa za implementaciju Dejtonskog mirovnog sporazuma, sleteli su u dva aviona na sarajevski aerodrom.

1998 - Poslednji borci "Crvenih Kmera" predali su se armiji Kambodže, čime je posle dve decenije okončana borba tog maoističkog pokreta protiv vladinih snaga.

2001 - Izraelska vojska ušla je u nekoliko palestinskih gradova na Zapadnoj obali i zauzela međunarodni aerodrom u Gazi.

2003 - Tužilaštvo za ratne zločine u Beogradu podiglo je optužnicu protiv osam lica za ratni zločin počinjen u Vukovaru 1991, kada je ubijeno oko 200 civila. To je prva optužnica koju je to tužilaštvo podiglo od kada je osnovano, jula 2003.

[Bisernica]

5. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101204_126-ItemID-185755-lrg.jpg


1443 - Rođen je italijanski sveštenik Đulijano dela Rovere (Giuliano della), papa Julije II (1503-1513), najveći pokrovitelj umetnosti među poglavarima rimokatoličke crkve. Od Mikelanđela (M i c h e l a n g e l o) je naručio izradu fresaka u Sikstinskoj kapeli u Vatikanu, od Bramantea rekonstrukciju crkve Svetog Petra, a Rafael Santi (Raffaello) je oslikao njegove privatne odaje.

1766 - Londonska aukcijska kuća "Kristi" je održala prvu aukciju.

1791 - Umro je austrijski kompozitor Volfgang Amadeus Mocart (Wolfgang, Mozart), centralna ličnost bečke klasike i jedan od najplodinijih muzičara. Napisao je oko 600 dela, među kojima su opere, simfonije, koncerti za klavir, violinu i druge instrumente, kantate, mise ("Figarova ženidba", "Čarobna frula", "Praška simfonija", "Simfonija u g-molu", "Rekvijem", "Mala noćna muzika").

1867 - Rođen je poljski državnik, maršal Jozef Klemens Pilsudski, prvi predsednik Poljske (1918-22) i inicijator rata protiv sovjetske Rusije (1920-21). Državnim udarom 1926. uspostavio je vojnu diktaturu, a 1934. je sklopio s Hitlerom desetogodišnji pakt o saradnji i nenapadanju. Bio je na vlasti do smrti 1935.

1870 - Umro je francuski pisac Aleksandar Dima Otac (Alexandre Dumas Pere), proslavljeni autor romana s motivima iz francuske istorije ("Tri musketara", "Grof od Monte Hrista", "Kraljica Margo") Smatra se začetnikom feljtonističkog romana.

1901 - Rođen je američki režiser i producent Volter Ilajas Dizni (Walter Elias Disney), poznat kao Volt Dizni, tvorac crtanog filma. Karijeru, tokom koje je dobio 29 Oskara, započeo je 1921, a svetsku slavu stekao je 1928. kada je prikazao prvi film sa Miki Mausom (Mickey Mouse).

1917 - Delegacije Sovjetske Rusije i sila Osovine potpisale su primirje u mestu Brest-Litovsk u Belorusiji. Mirovni ugovor kojim je Rusija bila prisiljena da se povuče iz Finske, Letonije, Estonije, Litve, Poljske i nekih područja Turske i da Nemačkoj plati ratnu odštetu od šest milijardi zlatnih maraka, potpisan je 3. marta 1918.

1926 - Umro je francuski slikar Klod Oskar Mone (Claude Oscar Monet), najznačajniji predstavnik i jedan od osnivača impresionizma. Prema njegovoj slici "Impresija, izlazak sunca", izloženoj 1874. u Parizu, naziv je dobio ceo slikarski pravac.

1933 - Kongres SAD ratifikovao je amandman 21. Ustava SAD kojim je ukinuta prohibicija, uvedena u januaru 1920, na osnovu 18. ustavnog amandmana.

1934 - Žene u Turskoj su dobile pravo glasa.

1940 - Umro je češki violinista i kompozitor Jan Kubelik. Nastupao je na koncertima širom sveta od svoje osme godine i stekao slavu violinskog virtuoza, naslednika Paganinija. Komponovao je šest violinskih koncerata, "Američku simfoniju", kraće violinske kompozicije.

1945 - Tokom vežbi pet američkih bombardera je poletelo iz baze u Floridi i nikada nije nađeno. Pretpostavlja se da je "Izgubljena eskadrila", kako su nazvani, nestala u "Bermudskom trouglu".

1962 - SAD i ŠSR su postigli dogovor o saradnji u istraživanju svemira u miroljubive svrhe.

1967 - Umro je helenista Miloš Đurić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, predsednik Srpske književne zadruge i urednik časopisa "Živa antika". Objavio je više od 200 radova o klasičnoj književnosti i filozofiji ("Iz helenskih riznica", "Istorija helenske književnosti").

1977 - Egipat je prekinuo odnose sa Sirijom, Libijom, Alžirom, Irakom i Južnim Jemenom, arapskim zemljama koje su se usprotivile započetom mirovnom procesu između Egipta i Izraela.

1978 - U Iranu su počele demonstracije protiv šaha Reze Pahlavija, koje su podstakle islamske verske vođe. Proizvodnja nafte je, zbog štrajkova, smanjena gotovo na polovinu.

1995 - Članice NATO su odobrile upućivanje 60.000 vojnika u Bosnu radi očuvanja mira postignutog Dejtonskim sporazumom. Najveća operacija Atlantskog saveza od njegovog osnivanja 1949. sprovedena je pod nazivom "Zajednički poduhvat".

1995 - Armija Šri Lanke je zauzela Džafnu, grad na istoimenom poluostrvu, koji je pet godina bio glavno uporište tamilskih pobunjenika.

1996 - Predsednik SAD Bil Klinton (Bill Clinton) je postavio Madlen Olbrajt (Madeleine Albright) za državnog sekretara, kao prvu ženu na toj funkciji u istoriji SAD.

2001 - Avganistanske vođe su se dogovorile o formiranju post-talibanske vlade koju će predvoditi Paštun Hamid Karzai.

2001 - Legendu jedriličarstva i kapetana novozelandskog tima koji je dva puta uzastopno osvojio prestižni kup Amerike, Pitera Blejka, ubili su pirati u reci Amazon.

2003 - U Kini je po prvi put održan izbor za mis sveta.

2008 - Preminuo je ruski patrijarh Aleksandar Drugi. Za novog patrijarha, 27. januara 2009, izabran je mitropolit Kiril.

2008 - U Sjedinjenim Američkim Državama zvanično je saopšteno da je od početka 2008. zbog recesije bez posla ostalo blizu dva miliona ljudi.

[Bisernica]

6. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101205_120-ItemID-185793-lrg.jpg


1421 - Rođen je engleski kralj Henri VI (Henry), poslednji monarh iz dinastije Lankaster (Lancaster), koji je nasledio krunu 1422, kada je imao samo osam meseci. Svrgnut je u dinastičkim borbama ("Rat dveju ruža") i ubijen je u maju 1471. u londonskom zatvoru Tauer.

1492 - Kristofer Kolumbo (Cristiforo Colombo) je otkrio ostrvo Hispanjola, sada podeljeno između Haitija i Dominikanske Republike.

1507 - Nemački kartograf Martin Valdzemiler (Waldsemueller) objavio je prvu geografsku kartu novog kontinenta kojem je dao naziv Amerika prema imenu italijanskog moreplovca Ameriga Vespućija (V e s p u c c i).

1774 - U Austriji je stupio na snagu Edukativni statut Johana fon Felbigera (Johann von), prvi državni edukativni sistem u svetu.

1792 - Vođe žirondinaca u Francuskoj revoluciji doneli su odluku da izvedu na sud kralju Luju XVI (Louis). Revolucionarni sud ga je potom osudio na smrt i kralj je 1793. pogubljen na giljotini.

1877 - Američki pronalač Tomas Edison (Thomas) je u Vest Orindžu u Nju Džersiju demonstrirao prvi zvučni snimak, pesmu "Mary had a Little Lamb".

1907 - U jednoj od najtežih nesreća u rudnicima SAD, poginuo je 361 rudar u rudniku uglja Monona u Virdžiniji.

1916 - Nemačke trupe su u Prvom svetskom ratu ušle u rumunsku prestonicu Bukurešt.

1917 - Finski parlament je u Helsinkiju proglasio nezavisnost Finske, koju je priznala sovjetska Rusija. Finska je od vremena ruskog cara Aleksandra I gubila teritoriju, a posle Napoleonovih ratova postala je 1809. rusko veliko vojvodstvo.

1917 - U sudaru francuskog broda "Mon Blan" natovarenog eksplozivom, uključujući 5.000 tona trinitrotoluola, s belgijskim brodom "Imo" u luci grada Halifaks u Kanadi, poginulo je više od 1.500 ljudi, oko 8.000 je ranjeno i veliki deo grada je razoren.

1921 - Velika Britanija je potpisala mirovni sporazum s Irskom, prema kojem je uspostavljena Irska Slobodna Država kao članica Britanskog komonvelta.

1938 - Francuska i Nemačka su potpisale sporazum o nepovredivosti međusobnih granica, koji su Nemci poništili u Drugom svetskom ratu.

1941 - U Bici za Moskvu počela je protivofanziva Crvene armije protiv Nemaca koji su stigli na 25 kilometara od Moskve. Do kraja februara 1942. nemačke trupe pomerene su na 200 kilometara od Moskve.

1961 - U kongoanskoj provinciji Katanga izbile su teške borbe između snaga UN i Katange.

1970 - Poljski lider Vladislav Gomulka (Wladyslaw) i nemački kancelar Vili Brant (Willy Brandt) potpisali su u Varšavi sporazum o normalizaciji poljsko-nemačkih odnosa. Kancelar Brant je tom prilikom na kolenima pred spomenikom poginulim herojima ustanka u Varšavskom getu odao poštu žrtvama nemačkog nacizma.

1971 - Indija je priznala Bangladeš, bivši Istočni Pakistan, a Pakistan je uzvratio prekidom diplomatskih odnosa s Indijom.

1978 - Španci su na referendumu izglasali novi ustav, prema kojem je Španija definisana kao ustavna monarhija s parlamentarnom demokratijom.

1988 - Umro je Roj Orbison (Roy), jedna od najvećih zvezda američke pop i kantri muzike, autor hitova "Only the Lonely", "Pretty Woman", "Running Scared".

1989 - Slobodan Milošević proglašen je na sednici Skupštine Srbije za predsednika Predsedništva Srbije, posle referenduma na kojem je dobio 86 odsto glasova.

1989 - U najtežem masovnom ubistvu u istoriji Kanade, ubica je usmrtio 14 studentkinja i ranio još 13 osoba na Univerzitetu u Montrealu i potom se ubio.

1992 - Hindu ekstremisti su uništili džamiju u Ajođi na severu Indije, koju su, kako se veruje, muslimanski osvajači izgradili u srednjem veku na zgarištu velikog hindu hrama. U jednomesečnim sukobima Hindusa i Muslimana poginulo je oko 2.000 ljudi.

1997 - Ruski transportni avion "Antonov-124" koji je nosio dva borbena aviona, srušio se na stambeno naselje blizu Irkutska. Poginulo je 85 ljudi.

1999 - Sud UN za ratne zločine u Ruandi osudio je na doživotni zatvor DŽordža Rutagandu (Georges), lidera naoružanih grupa Huta, za genocid počinjen 1994. u Ruandi.

2000 - Centar za ekonomska istraživanja Instituta društvenih nauka u Beogradu objavio je analizu prema kojoj 60 procenata stanovnika u Srbiji spada u kategoriju siromašnih, dok bogata elita čini pet odsto populacije.

2005 - Umro je Čarli Gol (C h a r l y Gaul) pobednik "Trke oko Francuske" 1958. godine i jedan od velikih imena biciklizma.

[Bisernica]

7. decembar

Forum Razbibriga je danas dobio novi izgled.
Praznično raspoloženje je počelo.
Šta čekate.... ,pridružite se :)


http://img255.imageshack.us/img255/5007/raybibriga.png



...a u ostatku sveta desilo se:


43. p.n.e. - Umro je Marko Tulije Ciceron, rimski političar, pisac i čuveni govornik.

1815 - Streljan je Mišel Nej (Mićel Ney), najčuveniji Napoleonov maršal. Za zasluge u odbrani Francuske, u vreme restauracije Luja XVIII dobio je titulu pera (1814). Po povratku Napoleona u martu 1815. (Napoleonovih Sto dana) vratio se u njegovu službu i komandovao gardom u bici kod Vaterloa. Posle Napoleonovog poraza, uhvaćen je u begu, optužen za izdaju i osuđen na smrt.

1857 - Rođen je srpski slikar Uroš Predić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, predstavnik akademskog realizma, majstor portreta, ikona i istorijskih kompozicija. Portretisao je gotovo sve istaknute ličnosti Srbije krajem 19. i prve polovine 20. veka i izradio više od hiljadu ikona.

1914 - Skupština Srbije usvojila je u Nišu u Prvom svetskom ratu Deklaraciju o ujedinjenju južnih Slovena u zajedničku državu. To je bilo prvi put da srpska vlada jugoslovensko ujedinjenje postavlja kao prioritetan cilj srpske državne politike.

1941 - Japanski avioni napali su američku pomorsku bazu u Perl Harburu na Havajima i uništili veliki broj aviona i brodova, što je ubržalo odluku SAD da se uključe u Drugi svetski rat.

1941 - Velika Britanija je u Drugom svetskom ratu objavila rat Mađarskoj, Rumuniji i Finskoj, zemljama koje su kao članice Trojnog pakta učestvovale u agresiji na ŠSR.

1946 - Skupština FNR Jugoslavije donela je zakon o nacionalizaciji kojim su obuhvaćena sva veća privatna preduzeća. Time je likvidiran i inostrani kapital, koji je u industriji i rudarstvu predratne Jugoslavije učestvovao sa oko 50 odsto.

1949 - Čang Kaj-šek (Ćiang Kai-shek) je na ostrvu Tajvan (Formoza), gde je sa ostacima svoje vojske pobegao nakon poraza od Narodnoslobodilačke armije Kine, proglasio državu i ustanovio vladu.

1965 - Vaseljenski patrijarh Atenagora I i papa Pavle VI ukinuli su međusobnu ekskomunikaciju dve crkve kojom je 1054. počeo raskol dveju hrišćanskih crkava.

1970 - Ubedljiva pobeda na izborima u Istočnom Pakistanu Avami lige, pobornika autonomije Bengala (kasnije Bangladeš), dovela je do duboke krize između Istočnog i Zapadnog Pakistana, koja je naredne godine eskalirala u građanski rat.

1971 - Sovjetska vasionska kapsula počela je da šalje radio i televizijske signale s Marsa.

1974 - Kiparski predsednik arhiepiskop Makarios III trijumfalno je dočekan na Kipru koji je napustio 15. jula 1974. posle državnog udara. Prevrat na Kipru organizovali su grčki oficiri, ali nisu uspeli da zadrže vlast.

1975 - Indonežanska armija je ušla u Istočni Timor gde je, nakon ukidanja trovekovne portugalske kolonijalne vlasti, izbio građanski rat.

1985 - Umro je engleski pisac Robert Grejvs (Graves), istraživač grčke i jevrejske mitologije, koji je svetski ugled stekao istorijskim romanom "Ja, Klaudije" i delom "Grčki mitovi".

1988 - Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov objavio je u UN unilateralno smanjenje sovjetskih trupa, tenkova, borbenih aviona i artiljerije.

1988 - U zemljotresu u Jermeniji poginulo je više od 25.000 ljudi, 12.000 je povređeno, a pola miliona ostalo bez domova. Uništeno je deset odsto jermenske industrije.

1992 - Vlada Indije zabranila je fundamentalističke pokrete posle nereda u kojima je poginulo najmanje 400 Hindusa i Muslimana. Tokom nereda razorena je džamija u Ajođi.

1993 - Umro je Feliks Ufue Boanji (Felix Houphouet-Boigny), prvi predsednik Obale Slonovače od sticanja nezavisnosti 1960. i jedini afrički predsednik koji je 33 godine neprekidno bio na vlasti.

1995 - Sonda s američkog vasionskog broda "Galilej" je ušla u atmosferu Jupitera i 75 minuta slala podatke pre nego što se raspala.

1996 - Predsednik Alžira Liamin Zerual (Liamine Zeroual) ozakonio je svojim potpisom ustavne reforme kojima se zabranjuju političke partije zasnovane na religiji.

1997 - Nakon neuspelih izbora u septembru, u Srbiji su ponovljeni izbori za predsednika Republike na kojima ponovo nijedan kandidat nije dobio potrebnu većinu glasova. U drugi krug su ušli kandidati Socijalističke partije Srbije Milan Milutinović i Srpske radikalne stranke Vojislav Šešelj, a za predsednika je 21. decembra izabran Milan Milutinović.

2001 - U građanskom ratu u Avganistanu talibani su predali svoje poslednje uporište Kandahar.

2002 - Irak je inspektorima UN predao dokument o iračkom oružju za masovno uništenje kao i o vojnoj industriji, što je zahtevano novembarskom Rezolucijom Saveta bezbednosti.

2003 - Bivši predsednik Nikaragve Arnoldo Aleman proglašen je krivim za prevaru, pranje novca i zloupotrebu javnih fondova i osuđen na 20 godina zatvora.

2004 - Hamid Karzai je položio zakletvu kao prvi predsednik Avganistana izabran na slobodnim izborima.

2005 - Haški begunac, hrvatski general Ante Gotovina, uhapšen je u Španiji na Kanarskim ostrvima. On je bio u bekstvu od jula 2001. zbog optužbi Haškog tribunala za zločine protiv čovečnosti nad Srbima tokom vojne operacije "Oluja".

2007 - Umro je jedan od najvećih svetskih kompozitora druge polovine 20. veka Karlhajnc Štokhauzen (Karlheinz Stockhausen).

[причалица]

Trideset godina bez Johna Lennona

Pre tačno 30 godina, 8. decembra, u Njujorku je ubijen legendarni član grupe The Beatles, John Lennon.

http://www.dodaj.rs/f/30/Dg/2aQi1Dov/jl1.jpg

Svake godine na godišnjicu Lennonove smrti, njegovi obožavaoci se okupljaju u njujorškom delu Central parka nazvanom "Strawberry fields" prema pesmi grupe The Beatles "Strawberry fileds forever" gde je u centralnom delu napravljen mozaik sa natpisom "Imagine" po najpoznatijoj Lennonovoj pesmi nakon raspada The Beatles.

Lennona je ubio umno poremećeni 25-godišnji Mark Chapman, ispalivši mu četiri metka u leđa 8. decembra 1980. u Njujorku ispred zgrade Dakota u kojoj je živeo sa Yoko Ono, preko puta Central parka. Lennon je tada upravo napunio 40 godina.

Tog dana Lennon je upravo izlazio sa fotografske seanse sa čuvenim svetskim fotografom Annie Leibovitz koja je toga dana napravila poznatu seriju fotografija na kojoj Yoko Ono leži obučena, a John pored nje nag. Lennon je pri izlasku Chapmanu dao autogram ne sluteći da mu je to poslednji.

Trideset godina nakon smrti, Lennon je postao jedna od najvećih muzičkih ikona 20. veka, legendarni lik kome je posvečeno bezbroj filmova, knjiga i biografija - simbol jedne epohe.

Oktobra meseca, prilikom proslave 70 godina od rođenja Johna Lennona, u američkim bioskopima se pojavila prva filmovana Lennonova biografija "Nowhere Boy".

John Lennon je rođen 9. oktobra 1940. godine u Liverpulu. Bio je prilično loš učenik i jedva je uspeo da se upiše na likovnu akademiju. Svoj prvi bend pod nazivom "The Quarrymen" osnovao je 1955, a nakon poznanstva sa Paulom McCartneyem formirao je sastav The Beatles, kojem će se ubrzo pridružiti i George Harrison i Ringo Starr.

Nakon raspada grupe 1970, Lennon je započeo solo karijeru, a njegova životna saputnica postala je ekscentriča umetnica Yoko Ono.

[Bisernica]

8. decembar

http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101207_497-ItemID-186001-lrg.jpg


1542 - Rođena je Meri Stjuart (Mary Stuart), škotska kraljica od 1560. Zbog prokatoličke politike bila je primorana da abdicira 1567. i da se skloni u Englesku gde je dospela u zatvor i posle 18 godina zatočeništva pogubljena (1587) pod optužbom da je pripremala zaveru protiv engleske kraljice Elizabete I.

1626 - Rođena je švedska kraljica Kristina Augusta. Kraljica u šestoj godini (1632), krunisana 12 godina kasnije, jedna od najobrazovanijih žena Evrope, bila je mecena nauke i književnosti i na dvoru je okupljala učene ljude, među kojima i francuskog filozofa Dekarta (Descartes). Prisiljena da abdicira 1654. prešla je u katoličanstvo i živela po evropskim gradovima. Sahranjena je u crkvi Svetog Petra u Rimu.

1638 - Umro je dubrovački barokni pesnik Ivan (Dživo) Gundulić, najznačajniji pesnik južnoslovenskog područja u XVII veku. Pisao je mitološke drame i romantične tragikomedije, a najvrednija njegova dela su lirski ep "Suze sina razmetnoga", junački ep "Osman" i pastirska igra "Dubravka" koja završava čuvenom himnom slobodi.

1824 - Rođen je srpski pisac Jakov Ignjatović, tvorac i najznačajniji predstavnik realističkog romana u srpskoj književnosti ("Trpen-spasen", "Milan Narandžić", "Čudan svet", "Vasa Rešpekt", "Večiti mladoženja", "Stari i novi majstori", "Patnica").

1832 - Rođen je norveški pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson (Bjornson), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1903, vodeća ličnost norveškog i nordijskog kulturnog života u 19. veku. Književnu slavu stekao je pripovetkama "Sineve Sulbaken", "Arne", "Srećan dečak", "Otac", kojima je otvorio novu epohu norveške proze.

1854 - Papa Pije IX proglasio je dogmu o bezgrešnom začeću Bogorodice.

1863 - Britanski bokser Tom King je postao prvi svetski šampion u teškoj kategoriji, pobedom nad Amerikancem Džonom Hinanom (John Heenan).

1865 - Rođen je finski kompozitor Jan Sibelijus (Jean Sibelius), čije delo je inspirisano finskim folklorom, posebno epom "Kalevala" (simfonijska pesma "Finlandija", uvertira "Karelija", "Tužni valcer", violinski koncert).

1925 - Objavljena je knjiga Adolfa Hitlera "Majn Kampf", u kojoj je izložena koncepcija "Novog poretka" i rasne supremacije Nemaca.

1941 - SAD i Velika Britanija su objavile rat Japanu, dan posle japanskog napada na američku bazu u Perl Harburu na Havajima. Nemačka i Italija, u skladu sa obavezama iz Trojnog palta, objavile su rat SAD.

1949 - Generalna skupština UN zatražila je od svetskih sila da priznaju nezavisnost Kine posle bekstva Čang Kaj-šeka (Ćiang Kai-shek) na Tajvan.

1954 - Srpski i hrvatski pisci i lingvisti postigli su Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku, koji je potpisalo 25 uglednih stručnjaka za jezik. Zaključeno je da je narodni jezik Srba, Hrvata i Crnogoraca jedan jezik s dva izgovora, da su oba pisma - ćirilica i latinica - ravnopravna i da jezik ima zajednički pravopis.

1966 - Sporazum o zabrani nuklearnog oružja u kosmosu potpisalo je 28 zemalja, uključujući ŠSR i SAD.

1966 - Prilikom havarije grčkog feribota "Heraklion", koji je potonuo tokom nevremena kod ostrva Melos, poginula su 234 putnika i člana posade.

1974 - Grci su na referendumu velikom većinom glasali za republiku, a protiv restauracije monarhije.

1978 - Umrla je izraelska državnica Golda Meir, prva žena premijer Izraela (1969-74).

1980 - U Njujorku je ubijen bivši član "Bitlsa" Džon Lenon (John Lennon). Ubio ga je mentalno poremećeni obožavalac Mark Dejvid Čepmen (David Ćapman), koji je kasnije osuđen na doživotni zatvor.

1991 - Lideri Rusije, Belorusije i Ukrajine Boris Jeljcin, Leonid Kravčuk i Stanislav Šuškevič potpisali su u Minsku Belovežski sporazum o formiranju Zajednice Nezavisnih Država. Time je prestao da postoji Sovjetski Savez.

1995 - U Londonu je počela dvodnevna Konferencija na kojoj je, umesto ženevske Mirovne konferencije za bivšu Jugoslaviju, osnovan Savet za sprovođenje mira. U radu Konferencije učestvovali su ministri inostranih poslova 40 zemalja i predstavnici brojnih međunarodnih organizacija. Švedski diplomata Karl Bilt (Carl Bildt) imenovan je za Visokog predstavnika međunarodne zajednice u Bosni.

2000 - U Otavi je održan prvi svetski samit posvećen kulturi i umetnosti na kojem je osnovana Međunarodna federacija agencija za podršku umetnosti.

2000 - Umro je srpski slikar nadrealista Milić Stanković, poznat kao Milić od Mačve.

2001 - Umrla je Frensis Elizabet Snajder Holberton (84), jedna od pionira kompjuterskog programiranja. Ranih 40-tih programirala je revolucionarni ENIAC digitalni kompjuter za američku vojsku, a kasnije je učestvovala u kreiranju kompjuterskog jezika COBOL i FORTRAN.

2002 - Ponovljeni predsednički izbori u Srbiji nisu uspeli zbog nedovoljnog odziva birača 45,17 odsto. Najviše glasova osvojio je lider Demokratske stranke Srbije (DŠ) i predsednik SRJ Vojislav Koštunica 1.699.089, odnosno 57,66 odsto.

2003 - Umro je kubanski pijanista Ruben Gonzales (Gonzalez) koji se proslavio nastupajući sa grupom Buena Vista Social Club.

2003 - Umro je Hans Hoter (Hotter), austrijski operski pevač nemačkog porekla, koji se proslavio u operama Riharda Vagnera (Rićard Wagner), posebno ulogama u "Ring Cycle" i "Parsifal". U glavnoj ulozi pojavio se u "Letećem Holanđaninu" i "Die Meistersinger".

2005 - Norveška je usvojila zakon kojim se norveške firmeobavezuju da do 2008. godine najmanje 40 odsto članova upravnih odbora moraju da budu žene. U suprotnom, kompanije će se suočiti sa opasnošću od zatvaranja. Ovo je prvi zakon ove vrste u svetu.

[Bisernica]

9. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101208_494-ItemID-186147-lrg.jpg


1594 - Rođen je švedski kralj Gustav II Adolf (Gustaf), veliki vojskovođa, vojni i državni reformator. Uspešno je okončao ratove s Danskom, Poljskom i Rusijom i osigurao dominaciju Švedske na Baltiku. U Tridesetogodišnjem ratu (od 1630) naneo je niz poraza katoličkim snagama grofa Tilija (Tilly). Poginuo je u novembru 1632. u bici kod Licena, u kojoj je njegova vojska potukla armiju nemačkog generala Valenštajna (Wallenstein). Uoči njegove smrti Švedska je bila najjača sila u Evropi. Nasledila ga je kćerka Kristina (C h r i s t i n a).

1608 - Rođen je engleski pisac Džon Milton (John), koji se smatra najvećim engleskim pesnikom uz Šekspira (Shakespeare). Pristalica Olivera Kromvela (Cromwell) i građanske revolucije, postao je 1649. sekretar za latinski u Kromvelovoj vladi i počeo da piše političke, religiozne i filozofske pamflete. Svoja najbolja dela napisao je u vreme restauracije slep, siromašan i razočaran u politiku i društvo ("Izgubljeni raj", "Ponovo zadobijeni raj", "Samson Borac").

1641 - Umro je flamanski slikar Anton van Dajk (Anthony Dyck) čuveni portretista, dvorski slikar engleskog kralja Čarlsa I od 1632.

1824 - U peruanskom ratu za nezavisnost snage južnoameričkog revolucionara Simona Bolivara porazile su špansku armiju u bici kod Ajakuča u Peruu, koja je bila presudna za sticanje nezavisnosti Perua.

1886 - Rođen je američki pronalazač Klarens Birdsej (Clarence Birdseye) poznat po pronalasku dubokog zamrzavanja kao načina za održavanje namirnica. Pretpostavlja se da je za svoj pronalazak koristio iskustvo domorodaca sa Aljaske.

1905 - U Drezdenu je izvedena premijera opere jednočinke "Saloma" Ričarda Štrausa (R i c h a r d S t r a u s s), komponovane prema priči Oskara Vajlda (Oscar Wilde). Publika je izrazila zgražanje nad skarednošću predstave.

1905 - Francuska je donela dekret o odvajanju države od crkve.

1910 - Umro je srpski pisac Laza Kostić, koji je u poeziju uneo nove i smele oblike i obogatio srpski književni jezik novim izrazima. Bio je začetnik srpske avangardne lirike, a nekoliko njegovih pesama spada u najbolja ostvarenja srpskog romantizma ("Santa Maria della Salute", drame "Maksim Crnojevic", "Pera Segedinac").

1917 - Turske trupe predale su Britancima u Prvom svetskom ratu Jerusalem, koji je pod truskom dominacijom bio od 1517.

1926 - Rođen je španski borac s bikovima Luis Migel Lukas "Domingin" (Miguel Lucas Diminguin), koji se smatra najboljim borcem s bikovima u 20. veku. Njegova veština inspirisala je američkog pisca Ernesta Hemingveja (Hemingway).

1941 - Kina je u Drugom svetskom ratu objavila rat Japanu, Nemačkoj i Italiji.

1961 - Afrička država Tanganjika stekla je nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta, s premijerom Džulijusom Njerereom (Julius Nyerere). Na isti dan 1962. Tanganjika je postala republika.

1985 - Bivši predsednik Argentine general Horhe Videla (Jorge) i njegov sledbenik član vojne hunte admiral Emilio Masera (M a s s e r a) osuđeni su na doživotnu robiju zbog učešća u "prljavom ratu" protiv gradske gerile i političkih protivnika (1976-82) tokom kojeg je nestalo 9.000 ljudi.

1985 - Generalna skupština UN je jednoglasno prihvatila rezoluciju kojom se svi akti terorizma osuđuju kao kriminal.

1987 - Protestima na području Gaze počela je prva intifada-pobuna Palestinaca protiv izraelske okupacije. Ustanak je potom zahvatio Zapadnu obalu i Jerusalem.

1990 - Leh Valensa (L e c h Walesa), bivši lider sindikata "Solidarnost", pobedio je na predsedničkim izborima u Poljskoj.

1990 - Na prvim višestranačkim izborima u Srbiji nakon 45 godina vladavine komunista, pobedila je Socijalistička partija Srbije (bivši komunisti), a za predsednika Srbije izabran je lider te partije Slobodan Milošević.

1992 - Poštujući sankcije UN protiv SR Jugoslavije Svetska fudbalska federacija zabranila je jugoslovenskoj reprezentaciji da učestvuje u kvalifikacijama za svetsko prvenstvo u SAD 1994.

1994 - Partija "Šin fejn", političko krilo Irske republikanske armije, prvi put je posle više od 70 godina otpočela mirovne razgovore s britanskom vladom.

1995 - Vrhovni sud Poljske potvrdio je pobedu Aleksandra Kvašnjevskog (Aleksander Kwasniewski) na novembarskim predsedničkim izborima i odbacio žalbu pristalica njegovog poraženog rivala Leha Valense (L e c h Walesa).

1996 - UN su odobrile primenu dugo odlaganog sporazuma s Irakom o prodaji ograničenih količina nafte za hranu, čime se Irak vratio na svetsko tržište nafte prvi put od invazije na Kuvajt 1990.

1999 - Srpske vlasti osudile su predsednicu Lige albanskih žena pesnikinju Fljoru Brovinu na 12 godina zatvora. Brovina je puštena na slobodu 2000. po odlasku Slobodana Miloševića s vlasti.

2000 - SR Jugoslavija i bivša jugoslovenska republika Slovenija uspostavile su diplomatske odnose.

2002 - Američka avionska kompanija "Junajted Erlajns" podnela je zahtev za bankrot, što je najveći slučaj bankrotstva u istoriji avioindustrije.

2002 - Indonežanska vlada i predstavnici oslobodilačkog pokreta Aceh potpisali su primirje, u cilju okončanja nemira koji su 26 godina potresali provinciju Aceh, a u kojima je poginulo oko 30.000 ljudi.

2005 - Umro je francuski slikar, pripadnik soc-realizma Boris Taslicki (Taslitzky) koji je, rizikujući smrt, crtao portrete na papirićima koje je krao kao zatvorenik u nacističkim koncetracionim logorima.

[Bisernica]

10. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101209_411-ItemID-186249-lrg.jpg


1508 - Formirana je Kambrejska liga, savez protiv Venecije koji su sklopili papa Julije II, francuski kralj Luj XII (Louis), aragonski kralj Ferdinand II i rimsko-nemački car Maksimilijan I (Maximilian).

1520 - Nemački crkveni reformator Martin Luter (Luther) spalio je javno u Vitenbergu bulu u kojoj mu je papa Lav X (Leo) zapretio prokletstvom ako se u roku od 60 dana ne odrekne jeresi. U januaru 1521. Luter je ekskomuniciran iz rimokatoličke crkve.

1603 - Umro je engleski lekar i fizičar Vilijam Gilbert (William), koji je prvi uveo naziv za elektricitet. Njegovo delo "O magnetima" u kojem iznosi teoriju o Zemlji kao magnetu i magnetskim silama između nebeskih tela (1600), imalo je značajan uticaj na razvoj nauke u XVII veku.

1810 - Napoleon Bonaparta (Bonaparte) priključio je Francuskoj nemačke gradove Hanover, Bremen, Hamburg, Lauenburg i Libek.

1845 - Engleski građevinski inženjer Robert Tompson (Thompson)patentirao je prve pneumatske gume.

1848 - Luj Napoleon (Louis) je nadmoćnom većinom od preko četiri miliona glasova dobio izbore za predsednika Francuske. Četiri godine kasnije izveo je državni udar i proglasio se carem Napoleonom III.

1851 - Rođen je američki knjižar Melvil Đui (Dewey), koji je 1870. izradio prvu decimalnu klasifikaciju, sistem klasifikacija knjiga koji se primenjuje u bibliotekama u celom svetu.

1868 - Prvi semafori za regulisanje saobraćaja u svetu počeli su da rade u Londonu, na trgu ispred zgrade parlamenta Velike Britanije.

1895 - Osnovano je Društvo za unapređenje i ulepšavanje Sokobanje, što se smatra začetkom turizma u Srbiji. Sokobanja, u kojoj su često na odmoru boravili knezovi Miloš i Mihajlo Obrenović, pominje se kao lečilište još u starom Rimu i ranoj Romeji (Vizantija).

1896 - Umro je švedski industrijalac Alfred Nobel, pronalazač dinamita (1867) koji je bogatstvo stečeno tim pronalaskom uložio u osnivanje fondacije iz koje će se dodeljivati nagrade za vanredna dostignuća u različitim oblastima ljudskog delovanja. Nobelove nagrade dodeljuje svake godine Kraljevska švedska akademija nauka na dan njegove smrti, a prvi put su dodeljene 1901.

1898 - Potpisan je Pariski mirovni ugovor kojim je okončan američko-španski rat. Španija se odrekla Kube i Portorika, a za 20 miliona dolara ustupila je Amerikancima Filipine i Guam.

1902 - Završena je izgradnja Asuanske brane u Egiptu, kojom je regulisan tok reke Nil.

1926 - Umro je Nikola Pašić, jedan od najznačajnijih političara u istoriji Srbije i Jugoslavije, osnivač i vođa Narodne radikalne stranke (1881-1926). Prvi put je bio predsednik vlade Srbije 1891, a od 1903. sastavio je 22 vlade u vreme tri kralja: Aleksandra Obrenovića, Petra i Aleksandra Karađorđevića. Bio je šef delegacije na Versajskoj mirovnoj konferenciji 1919-20.

1936 - Abdicirao je britanski kralj Edvard VIII (Edward), jer nije želeo da se odrekne ženidbe sa Amerikankom Volis Simpson (Wallis), kako je to od njega tražio premijer Stenli Boldvin (Stanley Balidwin). Posle abdikacije dobio je titulu vojvode od Vindzora. Nasledio ga je DŽordž VI.

1941 - Japanski avioni su u Drugom svetskom ratu u Južno kineskom moru potopili britanske ratne brodove "Ripals" i "Princ od Velsa", na kojima je poginulo oko 800 ljudi.

1948 - Generalna skupština UN je usvojila Univerzalnu deklaraciju o pravima čoveka. Ovaj datum obeležava se kao Dan ljudskih prava.

1963 - Zanzibar, britanski protektorat od 1890, stekao je nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta. Naredne godine postao je republika i s Tanganjikom stvorio novu državu koja je dobila naziv Tanzanija.

1964 - Nobelovu nagradu za mir dobio je Amerikanac Martin Luter King (Luther), borac za građanska prava crnaca.

1967 - Prva komercijalna termonuklearna eksplozija izvršena je u Novom Meksiku (SAD) radi vađenja prirodnog gasa iz podzemlja.

1980 - Milton Obote proglašen je predsednikom Ugande, kao prvi afrički šef države koji se vratio na vlast posle zbacivanja vojnim udarom. Vojska ga je 1985. drugi put zbacila s vlasti.

1991 - Jugoslovenska narodna armija se povukla iz Zagreba i Hrvatske, ali su borbe između Srba i hrvatskih snaga nastavljene.

1996 - Predsednik Južne Afrike Nelson Mandela potpisao je ustav kojim su svi građani, bez obzira na rasu, izjednačeni pred zakonom, kao završni čin u demontiranju sistema aparthejda u toj zemlji.

1998 - Međunarodni sud za ratne zločine na prostoru bivše Jugoslavije u Hagu osudio je bosanskog Hrvata Antu Furundžiju na 10 godina zatvora zbog mučenja i silovanja zatočenika u bosanskom ratu. To je bila prva presuda kojom je silovanje označeno kao ratni zločin.

2001 - U Prištini je konstituisana Skupština Kosova, prva od dolaska međunarodnih snaga u pokrajinu u julu 1999. Za predsednika je izabran Albanac Nedžat Daci, a predstavnici Srba Oliver Ivanović i Gojko Savić postali su članovi petočlanog veća Predsedništva Skupštine.

2001 - Generalni sekretar UN Kofi Anan dobitnik je Nobelove nagrade za mir.

2002 - Bivši američki predsednik Džimi Karter (Jimmy Carter) primio je Nobelovu nagradu za mir.

2003 - Šef UNMIK-a Hari Holkeri predstavio je u Prištini dokument "Standardi za Kosovo" čija će implementacija u kosovsko društvo biti od značaja kod ocenjivanja da li je Kosovo dostiglo standarde demorkatskog društva koje međunarodna zajednica traži pre početka rešavanja statusa Kosova. Taj dokument prihvatio je i Savet bezbednosti UN.

2003 - Haški tribunal osudio je bivšeg oficira Vojske Republike Srpske Dragana Obrenovića, koji je priznao krivicu, na 17 godina zatvora zbog ratnih zločina nad Muslimanima u Srebrenici u julu 1995.

2004 - Avion kompanije "Junajted erlajns" sleteo je u vijetnamski grad Ho Ši Min i to je prvi američki putnički avion koji je sleteo u tu zemlju od Vijetnamskog rata.

2004 - Milanski sud je oslobodio italijanskog premijera Silvija Berluskonija optužbi za korupciju - što predstavlja veliku pobedu desetogodišnje borbe ovog milijardera sa zakonom.

2006 - Umro je bivši čileanski diktator Augusto Pinoče koji je na vlast došao 1973. vojnim pučem zbacivši marksističkog predsednika Salvadora Aljendea (Allende). Za vreme njegove 17-godišnje vladavine ubijeno je oko 3.000 ljudi, a oko 28.000 je bilo mučeno.

[Bisernica]

11. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101210_446-ItemID-186363-lrg.jpg


1282 - Umro je car Mihailo VIII, osnivač poslednje vizantijske dinastije Paleologa (1259) i obnovitelj carstva nakon 57 godina latinske okupacije. Premestio je prestonicu iz Nikeje u Carigrad koji je osvojio 1261. i uspešno se odupirao namerama Karla Anžujskog i Mlečana da uspostave Latinsko carstvo. Nasledio ga je sin Andronik II.

1475 - Rođen je italijanski sveštenik Đovani de Mediči (Giovanni, Medici), papa Lav X (Leo) od 1513. do smrti 1521. Kao veliki zaštitnik umetnosti učinio je Rim centrom evropske kulture. Uprkos naporima, uključujući ekskomunikaciju osnivača protestanske crkve u Nemačkoj Martina Lutera (Luther), nije uspeo da suzbije "jeres" - pokret verske reformacije započet tokom njegovog pontifikata i spreči stvaranje protestantske crkve.

1803 - Rođen je francuski kompozitor Ektor Berlioz (Hector) tvorac romantičarske programske muzike i utemeljitelj modernog orkestra ("Fantastična simfonija", "Romeo i Julija").

1810 - Rođen je francuski pisac Alfred de Mise (Mušet). Nesrećna ljubav s književnicom Žorž Sand (George) inspirisala ga je za pesme "Noći", a u autobiografskom romanu "Ispovest jednog deteta ovog veka" opisao je "bolesti veka" i sumrak ideala. Njegovim najboljim dramskim delima smatraju se "Marijanine ćudi" i "Ne šali se s ljubavlju".

1843 - Rođen je nemački bakteriolog Robert Koh (K o c h) jedan od osnivača bakteriologije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1905. Otkrio je 1882. bacil tuberkuloze (Kohov bacil), izolovao je bacil antraksa i pronašao izazivača kolere.

1858 - Svetoandrejska skupština izvršila je smenu dinastije u Srbiji zbacivši kneza Aleksandra Karađorđevića. Na presto je vraćen Miloš Obrenović, a za njegovog naslednka proglašen je njegov sin Mihailo.

1888 - Skupština Srbije prihvatila je ustav koji je predložila Narodna radikalna stranka. Ustavom, koji je pisan po uzoru na belgijski ustav od 1831, u Srbiji je prvi put uvedena parlamentarna demokratija.

1894 - U Parizu je otvorena prva svetska automobilska izložba na kojoj se predstavilo devet proizvođača.

1918 - Rođen je ruski pisac Aleksandar Solženjicin, koji je zbog oštre kritike staljinizma u svojim delima, postao najpoznatiji sovjetski disident krajem šezdesetih. Pripovetkom "Jedan dan Ivana Denisoviča" u književnost je uveo temu Staljinovih logora, u kojima je sam proveo devet godina. Emigrirao je 1974, a u Rusiju se vratio posle dve decenije. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1970. ("Ođel za rak", "U prvom krugu", "Arhipelag gulag").

1937 - Fašističko Veliko veće donelo je odluku da se Italija povuče iz Lige naroda.

1941 - Nemačka i Italija su objavile rat SAD, a Kongres SAD je istog dana objavio rat tim dvema zemljama. Poljska je objavila rat Japanu, a Kuba, Kostarika, Nikaragva, Dominikanska Republika i Gvatemala Nemačkoj i Italiji.

1946 - Generalna skupština UN osnovala je UNICEF - Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci u zemljama razorenim ratom.

1972 - Američki astronauti iz broda "Apolo 17" Eugen Kernon( Eugene Cernon) i Harison Smit (Harrison S c h m i t t) spustili su se na Mesec, u poslednjoj misiji u okviru programa "Apolo".

1973 - Zapadnonemački kancelar Vili Brant (Willy Brandt) i čehoslovački premijer Lubomir Štrougal (Strougal) potpisali su ugovor kojim je formalno poništen Minhenski pakt iz 1938, kojim su Velika Britanija i Francuska prepustile nacističkoj Nemačkoj oblast Sudeta u Čehoslovačkoj.

1991 - U Mastrihtu je potpisan Sporazum o monetarnoj i političkoj uniji članica Evropske zajednice.

1992 - Savet bezbednosti UN je, na zahtev Makedonije, odobrio upućivanje 800 vojnika UN u tu bivšu jugoslovensku republiku.

1997 - U Kjotu je posle maratonskih pregovora potpisan Protokol o zaštiti životne sredine koji predviđa i smanjenje proizvodnje ugljen dioksida i drugih štetnih gasova za koje se smatra da izazivaju efekte "staklene bašte" i globalno zagrevanje. SAD nisu stavile svoj potpis uz objašnjenje da bi to nanelo štetu njihovoj privredi. Protokol iz Kjota, koji je potpisala 141 država, stupio je na snagu 16. februara 2005. godine.

1999 - Umro je Franjo Tuđman, predsednik Republike Hrvatske od aprila 1990, nakon prvih višestranačkih izbora u SFRJ i prvi predsednik nezavisne Hrvatske. Bio je lider Hrvatske demokratske zajednice, političke stranke koja se zalagala za izdvajanje Hrvatske iz SFRJ. Njegovom zaslugom Hrvatska je 25. juna 1991. proglasila samostalnost, a u januaru 1992. stekla je međunarodno priznanje.

2000 - Izrael i Palestina obnovili su kontakte na višem nivou u cilju okončanja sukoba i pronalaženja načina za obnavljanje mirovnih pregovora.

2001 - Vrhovni sud SAD osudio je Francuza Zakariasa Musauia za učešće u terorističkim napadima 11. septembra, što je prva kazna u SAD koja se direktno odnosi na te napade.

2002 - Prva evropska svemirska letilica "Ariana-5" eksplodirala je odmah pošto je lansirana iz Francuske Gvajane, nakon čega su se dva satelita, vredna 600 miliona dolara, srušila u Atlantik.

[Bisernica]

12. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101209_21-ItemID-186395-lrg.jpg


1586 - Umro je Ištvan Batori (Istvan Bathory), knez Transilvanije od 1571. i poljski kralj od 1575, koji je tokom vladavine uspeo da konsoliduje prilike u zemlji i da osigura poljsku prevlast na Baltiku. Osnovao je univerzitet u Vilnjusu 1579.

1821 - Rođen je Gistav Flober (Gustave Flaubert), klasik francuskog realističnog romana, autor dela "Gospođa Bovari" zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Buvar i Pekiše", "Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenja svetog Antonija").

1863 - Rođen je norveški slikar Edvard Munk (M u n c h) jedan od začetnika ekspresionističkog likovnog izraza. Radio je portrete (Ibzen, Strindberg, Malarme) i pejsaže, a najpoznatija njegova slika je "Krik".

1873 - U Srbiji je uveden dinar kao novčana jedinica, čime je otklonjen monetarni haos i upotreba više od 40 vrsta tuđeg metalnog novca - dukata, forinti, talira.

1894 - Japanske trupe su počele invaziju Koreje.

1896 - Đuljielmo Markoni (Guglielmo Marconi) je u Londonu prvi put javno prikazao bežičnu radiotelegrafiju.

1913 - Slika Leonarda da Vinčija (Vinci) "Mona Liza" pronađena je u Firenci, dve godine pošto je ukradena iz pariskog muzeja "Luvr".

1915 - Rođen je američki pevač i filmski glumac Frenk Sinatra(Frank), koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova poput pesama "Stranci u noći" i "Njujork, Njujork". Dobitnik je Oskara za film "Odavde do večnosti".

1915 - Poleteo je prvi avion načinjen u potpunosti od metala, koji je konstruisao Nemac Hugo Junkers.

1918 - Srpska vojska je po završetku Prvog svetskog rata ušla u Zemun, čime je okončana dvovekovna vladavina Habsburške monarhije u tom gradu.

1920 - Konstituisana je Ustavotvorna skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Rad skupštine, kojom je predsedavao hrvatski političar Ivan Ribar, trajao je više od šest meseci i okončan je donošenjem Vidovdanskog ustava 28. juna 1921.

1940 - Kraljevina Jugoslavija je u Drugom svetskom ratu potpisala s Mađarskom pakt o večnom prijateljstvu, u nameri da poboljša odnose s Nemačkom.

1958 - Umro je srpski matematičar, astronom i geofizičar Milutin Milanković, osnivač katedre nebeske mehanike na Beogradskom univerzitetu, tvorac teorije o pomeranju Zemljinih polova. Napisao je više od 700 monografija, studija, udžbenika i popularnih dela.

1958 - Umro je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. Tokom Drugog svetskog rata bio je predsednik jugoslovenske vlade u emigraciji u Londonu (1942-43), a posle rata je u odsustvu osuđen na 20 godina zatvora na procesu Draži Mihailoviću. Umro je u emigraciji u Velikoj Britaniji. Rehabilitovan je odlukom Okružnog suda u Beogradu 26. oktobra 2007. godine.

1963 - Kenija je postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta s Džomom Kenijatom (Jomo Kenyatta) kao premijerom. Na isti dan 1964. postala je republika, a Kenijata prvi predsednik.

1969 - Grčka se povukla iz Saveta Evrope i time izbegla da zbog vojnog režima i kršenja ljudskih prava bude izbačena iz te evropske institucije.

1979 - Grupa generala izvršila je vojni udar u Južnoj Koreji i preuzela vlast.

1983 - Šiitski ekstremisti aktivirali su automobile bombe ispred američke i francuske ambasade u Kuvajtu. Pet osoba je poginulo, a 86 ranjeno.

1992 - Na indonežanskim ostrvima Flores i Babi u zemljotresu je poginulo najmanje 2.200 ljudi.

1993 - Rusi su na referendumu, prvom slobodnom izjašnjavanju od 1917. izglasali novi ustav kojim je predsednik Boris Jeljcin dobio široka ovlašćenja. Spor oko ustava doveo je početkom oktobra do tragičnog konflikta sa komunistima i ekstremnim nacionalistima u kojem je poginulo više od 150 ljudi.

2000 - Eritreja i Etiopija potpisale su u Alžiru mirovni sporazum kojim je okončan dvogodišnji rat oko granica.

2000 - Umro je Ndabaningi Sitole (Sithole), jedan od vodećih crnačkih lidera 60-tih i 70-tih godina prošlog veka. Bio je osnivač i predsednik Afričke nacionalne unije Zimbabvea, koju je osnovao 1963. godine.

2002 - U Beču je Stalni savet OEBS-a odlučio da produži mandate svojih misija na prostoru bivše Jugoslavije.

2003 - Umro je bivši predsednik Azerbejdžana, Hajdar Alijev (Heydar Aliyev) koji se na političkoj sceni te zemlje nalazio više od 30 godina.

2005 - Američki predsednik Džordž Buš izjavio je da je oko 30.000 građana Iraka poginulo u ratu u toj zemlji, od početka invazije 20. marta 2003. godine.

[Bisernica]

13. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101210_46-ItemID-186435-lrg.jpg


1545 - Počeo je sa radom Tridentski koncil koji je u maju 1542. sazvao papa Pavle III. Ekumenski koncil, na kojem je do kraja izgrađen status katoličke crkve kao dogmatske, protiv reformacijske, militantne ustanove s papom-autokratom na čelu, s prekidima je zasedao do 1563. Na osnovu zaključka ovog skupa vođen je protivreformacijski pokret koji je doveo do Tridesetogodišnjeg rata između prokatoličkih i protestantskih snaga u Evropi (1618-48).

1553 - Rođen je francuski kralj Anri IV (Henri), prvi monarh iz dinastije Burbona (Bourbon). Idejni vođa hugenota (protestanata) kasnije je prešao na katolicizam, ali je Nantskim ediktom 1598. osigurao hugenotima verske slobode i okončao verske ratove. Tokom njegove vladavine osnovane su prve francuske kolonije u Americi. Ubio ga je rimokatolički fanatik Fransoa Ravajak (Francois Ravaillac).

1570 - Mirom u Šćećinu Danska je priznala nezavisnost Švedske.

1642 - Holandski moreplovac Abel Tasman otkrio je Novi Zeland, ali se nije iskrcao iz straha od ratobornih domorodaca, pa je zasluga za otkriće pripala Englezu Džejmsu Kuku (James Cook) koji se 1769. iskrcao na jedno od novozelandskih ostrva.

1797 - Rođen je nemački pesnik Hajnrih Hajne (H e i n r i c h Heine)jedan od najvećih liričara 19. veka. Njegova poezija smatra se vrhunskim dostignućem nemačkog romantizma i izvršila je ogroman uticaj na evropsko pesništvo ("Knjiga pesama", "Romansero", "Ata Trol", "Nemačka, zimska bajka").

1806 - Srpski ustanici su u Prvom srpskom ustanku oslobodili beogradsku varoš i naterali Turke da se povuku u Kalemegdansku tvrđavu. Tvrđava je osvojena početkom 1807, a nakon sloma ustanka 1813. Turci su ponovo zauzeli Beograd.

1877 - Srpski kralj Milan Obrenović je, na poziv Rusije objavio po drugi put rat Otomanskom carstvu. U martu 1878. rat je završen mirovnim sporazumom Rusije i Turske u San Stefanu, kojim je Rusija pokušala da ostvari premoć na jugu Balkana.

1921 - SAD, Velika Britanija, Francuska i Japan potpisali su Vašingtonski ugovor o međusobnom poštovanju ostrvskih poseda u Pacifiku.

1937 - Japanske trupe su okupirale kineski grad Nanking i u narednih šest sedmica pobile oko 200.000 Kineza, mahom civila, a krvoproliće je ušlo u istoriju pod nazivom "silovanje Nankinga".

1939 - U prvoj velikoj pomorskoj bici u Drugom svetskom ratu britanske krstarice "Ekseter", "Ajaks" i "Ahil" su kod zaliva La Plata u Atlantskom okeanu teško oštetile i onesposobile nemački bojni brod "Graf Špe", koji je tokom gusarskog krstarenja u južnom Atlantiku i Indijskom okeanu prethodno potopio devet trgovačkih brodova.

1944 - Japanski avion napunjen eksplozivom, kojim je upravljao pilot samoubica (kamikaza), u Drugom svetskom ratu je udario u američku krstaricu "Nešvil" i usmrtio 133 člana posade.

1967 - Vojna hunta u Grčkoj je sprečila kontraudar, a kralj Konstantin (Constatine), primoran da napusti Grčku, pobegao je sa porodicom u Rim.

1981 - General Vojćeh Jaruzelski (W o j c i e c h) zaveo je ratnostanje u Poljskoj, zabranjen je rad nezavisnog sindikata "Solidarnost", a hiljade sindikalnih aktivista su pritvoreni.

1982 - U zemljotresu u Severnom Jemenu, u provinciji Damar stotinak kilometara jugoistočno od glavnog grada Sane, poginulo je oko 3.000 ljudi.

1988 - U Kongu je potpisan protokol Angole, Kube i Južne Afrike, uz posredovanje ŠSR i SAD, kojim je otvoren put ka nezavisnosti Namibije i okončanju građanskog rata u Angoli započetog 1975.

1991 - Bivše sovjetske republike Kazahstan, Kirgizija, Tadžikistan, Turkmenistan i Uzbekistan odlučile su da se priključe Zajednici Nezavisnih Država.

1999 - U Ljubljani je u 75. godini umro slovenački političar Stane Dolanc, visoki komunistički i državni funkcioner u bivšoj Jugoslaviji.

2000 - Predsednik Rusije Vladimir Putin došao je na Kubu u prvu posetu jednog ruskog državnika Fidelu Kastru (Catro) od raspada ŠSR-a 1991.

2002 - Na samitu u Kopenhagenu Evropska unija odlučila je da se proširi za još 10 novih država članica: Poljsku, Češku, Mađarsku, Sloveniju, Slovačku, Estoniju, Letoniju, Litvaniju, Kipar i Maltu, počev od 1. maja 2004. godine.

2003 - Američke snage su uhapšile svrgnutog iračkog predsednika Sadama Huseina, koji se skrivao u podzemnom skloništu u blizini svog rodnog grada Tikrita. Potraga za njim trajala je skoro devet meseci od kada su američko-britanske snage izvršile invaziju na Irak.

2004 - Na predsedničkim izborima u Rumuniji pobedio je gradonačelnik Bukurešta i kandidat reformskih opozicionih snaga Trajan Basesku, čime je okončana dekada vladavine naslednika bivšeg komunističkog režima.

2006 - Umro je američki glumac Piter Bojl (Peter Boyle) koji je stekao slavu ulogom nezadovoljnog radnika u filmu "Džo, i to je Amerika", zatim u filmovima "Mladi Frankeštajn" i seriji "Svi vole Rejmonda".

2009 - Nakon 18 godina prekida, zbog rata u Bosni i Hercegovini, uspostavljen je železnički saobraćaj između Sarajeva i Beograda.

[Bisernica]

14. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101213_412-ItemID-186562-lrg.jpg


1503 - Rođen je francuski astrolog Mišel de Notr-Dam (M i c h e l, Nostre-Dame), poznat kao Nostradamus, najpoznatiji prorok u istoriji, autor knjige "Proročanstva" (1555). Bio je lični lekar francuskog kralja Šarla IX (C h a r l e s) i dvorski astrolog Katarine Mediči (Caterina Medici).

1799 - Umro je Džordž Vašington (George Washington), prvi predsednik SAD (1789-97), koji je u ratu za nezavisnost od Engleske (1775-83) komandovao vojskom kolonista. Odbivši da se treći put kandiduje za predsednika, uputio je Amerikacima "Oproštajnu besedu" (Farewell addreš).

1822 - U Veroni je završen Kongres Svete Alijanse na kojem je odlučeno da se interveniše protiv građanske revolucije u Španiji, dok nije prihvaćeno da se pruži pomoć Grčkoj u borbi za oslobođenje od Otomanskog carstva.

1900 - Nemački fizičar Maks Plank (Max Planck) objavio je "kvantnu teoriju", prema kojoj energija radijacije potiče iz nevidljivih delića, kvanta, i nije kontinuirana, kako se ranije mislilo.

1911 - Norveški istraživač Rual Amundsen (Roald) postao je prvi čovek koji je stigao na Južni pol, pretekavši engleskog istraživača Roberta Skota (Scott), koji je na Južni pol stigao 18. januara 1912.

1916 - Danci su glasali da se Zapadna Indija koja je pripadala Danskoj proda SAD za 25 miliona dolara.

1918 - U Velikoj Britaniji su prvi put na izborima glasale žene i dobile pravo da se kandiduju za poslanike. Prva izabrana žena je bila grofica Markiević (Markievicz), irski nacionalista, ali nije mogla da zauzme svoje mesto u Parlamentu jer je bila u zatvoru.

1927 - Velika Britanija je priznala nezavisnost Iraka i podržala njegov prijem u Društvo naroda.

1935 - Prvi predsednik Čehoslovačke Tomaš Masarik (Tomas Masaryk) (od 1918) podneo je ostavku, a na položaj šefa države četiri dana kasnije izabran je dotadašnji šef diplomatije Eduard Beneš.

1937 - Japan je uspostavio marionetsku kinesku vladu u Pekingu.

1939 - Društvo naroda je isključilo ŠSR iz članstva zbog agresije na Finsku.

1959 - Arhiepiskop Makarios III postao je izabrani lider Kipra, a godinu dana kasnije, pošto je Kipar dobio nezavisnost od Velike Britanije, i njegov prvi predsednik.

1960 - Potpisana je Pariska konvencija o osnivanju Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD). Konvencija je stupila na snagu u septembru 1961.

1962 - Kenet Kaunda (Kenneth) formirao je u Severnoj Rodeziji (Zambija) prvu vladu kojom su dominirali Afrikanci.

1981 - Izrael je anektirao Golansku visoravan koju je preoteo od Sirije u ratu 1967.

1989 - Umro je ruski nuklearni fizičar Andrej Dmitrijevič Saharov, borac za političke slobode i ljudska prava i protivnik nuklearnih eksperimenata. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1975.

1989 - Opozicioni lider Patrisio Ajlvin (Patricio Aylwin) je izabran za predsednika Čilea na prvim slobodnim izborima u toj zemlji od 1970. Prethodni demokratski izabrani šef države, socijalista Salvador Aljende (Allende) ubijen je u vojnom puču 1973, a na vlast je došao general Avgusto Pinoče (Pinoćet).

1994 - Predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić zatražio je od bivšeg predsednika SAD Džimija Kartera (Jimmy Carter) da posreduje radi postizanja mira u Bosni i Hercegovini.

1995 - U Jelisejskoj palati u Parizu potpisan je mirovni sporazum o okončanju 44-mesečnog rata u Bosni, koji je postignut 21. novembra u Dejtonu, SAD. Sporazum su potpisali predsednici bivših jugoslovenskih republika Hrvatske, Bosne i Hercegovine, i Srbije, Franjo Tuđman i Alija Izetbegović i Slobodan Milošević. Tim sporazumom Bosna i Hercegovina je podeljena na dva entiteta - Federaciju BiH i Republiku Srpsku, a nadgledanje sprovođenja mira povereno je snagama NATO.

1998 - U oružanom napadu maskiranih lica na kafić u centru Peći na Kosovu ubijena su šestorica mladića srpske nacionalnosti.

1998 - U sukobu Vojske Jugoslavije i naoružanih Albanaca u blizini Prizrena poginulo je 36 Albanaca, a šestorica su ranjena.

2000 - Visoki komesarijat UN za izbeglice (UNHCR) obeležio je 50 godina postojanja. Osnovan 1950. sa 33 zaposlena i budžetom od 300.000 dolara, Komeserijat je imao zadatak da posle Drugog svetskog rata zbrine dva miliona izbeglica. UNHCR sada ima više od 6.000 ljudi koji u 110 zemalja brinu o 21 milionu izbeglica, a budžet za 2010. godinu iznosi više od tri milijarde dolara.

2001 - Pisac i britanski akademik nemačkog porekla Vinfrif Georg "Maks" Sebald, poginuo je u saobraćajnoj nesreći. Poznat je po knjigama koje su se uglavnom bazirale na tragičnim događajima proteklih 200 godina.

2004 - Predsednik Francuske Žak Širak (Jacques C h i r a c) otvorio je najviši most na svetu - Milo viadukt, visok 343 metra i dugačak 2,5 kilometara.

[Bisernica]

15. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101214_431-ItemID-186664-lrg.jpg


37 - Rođen je rimski car Neron, čija se umerena vladavina od 54. pretvorila kasnije u nečuveni teror koji je kulminirao požarom Rima (64). Rimljani su za podmetanje požara optužili Nerona, a on hrišćane i naredio njihove krvave progone. Pripisuje mu se i niz zločina - ubistvo majke Agripine, žene Oktavije, najbližih saradnika i uglednih Rimljana. Izvršio je samoubistvo 68. nakon što ga je Senat proglasio neprijateljem rimskog naroda i osudio na smrt.

1640 - Grof od Braganza krunisan je kao Huan IV, prvi portugalski kralj posle 60-godišnje španske vladavine i prvi iz dinastije Braganza koja je vladala Portugalom do 1910.

1675 - Umro je holandski slikar Jan Vermer (Vermeer), jedan od najvećih holandskih majstora 17. veka. Nepriznat i neshvaćen za života, dva veka kasnije svrstan je među najveće umetnike u istoriji slikarstva, a njegove slike dostigle su astronomske cene ("Pogled na Delft", "Žena s pismom", "Devojka s đerdanom").

1711 - U Kopenhagenu je izbila epidemija kuge, od koje je umrlo više hiljada ljudi.

1801 - Odmetnuti janičari, koje su predvodili četvorica beogradskih dahija Aganlija, Kučuk Alija, Fočić Mehmed-aga i Mula Jusuf ubili su beogradskog valiju Hadži Mustafa pašu i zaveli teror u Beogradskom pašaluku. Nasilje je ubrzalo izbijanje Prvog srpskog ustanka 1804.

1806 - Francuske trupe pod komandom Napoleona Bonaparte ušle su u Varšavu.

1840 - Kovčeg s posmrtnim ostacima francuskog cara Napoleona I položen je u "Dom invalida" u Parizu, 19 godina posle njegove smrti u izgnanstvu na ostrvu Sveta Jelena.

1890 - Ubijen je poglavica indijanskog plemena Sijuks "Bik koji sedi" (Tatanka Iyotake), koji je predvodio indijanska plemena u bici kod Litl Big Horna 1876. protiv američke Sedme konjičke divizije pod komandom Džordža Kastera (George Custer).

1914 - Oslobađanjem Beograda u Prvom svetskom ratu završena je Kolubarska bitka. Pobeda za koju izuzetne zasluge pripadaju komandantu Prve armije generalu Živojinu Mišiću, podigla je ugled Srbije među saveznicima i učvrstila samopouzdanje srpske vojske i naroda.

1938 - Isprobavajući nov tip lovačkog aviona, poginuo je ruski pilot Valerij Čkalov, koji se proslavio mnogim poduhvatima. Godine 1937. preleteo je Severni pol bez spuštanja od Moskve do Vankuvera, 12.000 kilometara za 64 časa i 25 minuta, što je priznato kao svetski rekord leta na daljinu.

1961 - Generalna skupština UN odbacila je sovjetski predlog o prijemu Kine u svetsku organizaciju.

1961 - Bivši nacistički funkcioner Adolf Ajhman (E i c h m a n n), organizator i izvršilac genocida nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu, osuđen je na smrt u Jerusalimu, a potom obešen. Posle rata živeo je pod lažnim imenom u Argentini do 1960, kada su ga otkrili i uhapsili pripadnici izraelske tajne službe.

1965 - Američki svemirski brodovi "Džemini 6" i "Džemini 7" ostvarili su prvi kosmički susret i napravili dve kružne putanje leteći jedan pored drugog.

1966 - Umro je američki režiser Volt Dizni (Walt Disney), autor stripova, filmski animator i producent, tvorac modernog crtanog filma, dobitnik 29 Oskara. Put ka slavi otvorio mu je krajem dvadesetih godina 20. veka lik Miki Mausa. Iz Diznijevig studija kasnije su izašli crtani filmovi poznati širom sveta - "Snežana i sedam patuljaka", "Pepeljuga", "Petar Pan", "Bambi", "Pinokio", "Alisa u zemlji čuda".

1970 - Sovjetski vasionski brod "Venera 7" spustio se na planetu Veneru i počeo da šalje signale.

1970 - U Beogradu je umro srpski slikar Leonid Šejka. Bio je član grupe "Mediala", bavio se i likovnom eseistikom.

1991 - Oko 500 ljudi je izgubilo život kada je feribot "Salem Ekspres" udario ispred egipatske luke Safaga u koralni greben i potonuo.

1996 - Pod snažnim pritiskom svakodnevnih protesta građana zbog falsifikovanja izbornih rezultata, opštinski sud u Nišu potvrdio je pobedu opozicione koalicije "Zajedno" u drugom krugu izbora za lokalne organe uprave održanom 17. novembra 1996.

1999 - Šef UNMIK-a Bernar Kušner (Bernard K o u c h n e r) potpisao je u Prištini sporazum s predstavnicima kosovskih Albanaca o formiranju Prelaznog administrativnog veća Kosova (prelazna vlada). Srbi sa Kosova su odbili da potpišu sporazum, ali su kasnije delegirali svog predstavnika u to telo.

2000 - Zatvorena je nuklearna centrala u Černobilju u Ukrajini u kojoj je krajem aprila 1986. eksplodirao jedan blok centrale izazvavši najtežu nuklearnu katastrofu od kako je počela upotreba nuklearnih centrala.

2001 - Krivi toranj u Pizi (Italija) ponovo je otvoren za posetioce, nakon 12 godina pauze, koliko je trajala njegova sanacija.

2002 - Posmatrači UN su zvanično okončali svoju misiju na Prevlaci, započetu u martu 1992. i predali hrvatskim vlastima kontrolu nad tim poluostrvom.

2005 - U Iraku su održani prvi slobodni parlamentarni izbori od pada Sadama Huseina, 2003. godine.

[Bisernica]

16. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101215_434-ItemID-186778-lrg.jpg


1653 - Vođa engleskih parlamentarista u građanskom ratu protivmonarhista Oliver Kromvel (Cromwell) proglašen je doživotnim lordom protektorom Engleske, Škotske i Irske.

1773 - Nezadovoljna visokim uvoznim carinama i britanskom kolonijalnom vlašću, grupa američkih kolonista, maskirana u Indijance, pobacala je u bostonskoj luci u more sanduke čaja s jednog britanskog broda. Taj događaj, kasnije nazvan "bostonska čajanka", nagovestio je američki rat za nezavisnost započet 1775.

1775 - Rođena je engleska književnica Džejn Ostin (Jane Austen), čije je delo početkom XX veka svrstano među pisce "velike tradicije". Smatra se najčitanijim romanopiscem među autorima koji su stvarali pre viktorijanskog perioda ("Razbor i osećanje", "Gordost i predrasuda", "Mensfildski park", "Ema", "Nortagentska opatija", "Nagovaranje").

1835 - U velikom požaru koji je zahvatio Njujork uništeno je 600 građevina.

1838 - Buri su se, tokom Velike seobe, bežeći od britanske kolonijalne vlasti, sukobili sa plemenom Zulu i u bici na Krvavoj Reci pobili 3.000 pripadnika tog južnoafričkog plemena.

1859 - Umro je nemački filolog Vilhelm Grim (Wilhelm Grimm) koji je sa bratom Jakobom sakupio i objavio čuvene priče i bajke za decu. S bratom je radio i na istraživanju nemačkog jezika, folklora i kulture, a sam se bavio izučavanjem spomenika starog nemačkog jezika.

1885 - U Sarajevu je počeo da izlazi srpski književni list "Bosanska vila", koji je bio veoma cenjen u bosanskim književnim krugovima. Pokrenut kao časopis koji će se baviti srpskom kulturnom bastinom, vremenom je prerastao u ugledni list u kojem su sarađivali istaknuti pisci svih nacionalnosti, kao i književnici izvan bosanskohercegovačkog kruga. Do 1887. ga je uređivao Nikola Šumonja, a potom do zabrane 15. juna 1914. Nikola Kašiković.

1916 - Ubijen je ruski monah i pustolov Grigorij Raspućin, koji je, kao tobožnji vidovnjak i čudotvorac uspeo da se nametne za osobu od poverenja poslednjem ruskom caru Nikoli II i njegovoj ženi carici Aleksandri. Ubila ga je grupa oficira da bi spasili ugled monarhije.

1917 - Rođen je engleski pisac Artur Čarls Klark (Arthur C h a r l e s Clarke), popularizator astronautike i autor čuvenih naučno-fantastičnih romana, među kojima su najpoznatiji "2001: odiseja u svemiru", "3001: konačna odiseja", "Kraj detinjstva".

1920 - U jednom od najtežih zemljotresa u svetu, u kineskoj provinciji Gansu poginulo je oko 180.000 ljudi.

1921 - Umro je francuski kompozitor Kamij Sen Sans (Camille Saint Saens), klavirski virtuoz i dirigent, jedan od osnivača društva za negovanje i unapređenje francuske muzike (Societe Nationale de Musique). Njegov ogromni opus obuhvata muzička dela svih vrsta među kojima su najpoznatije opera "Samson i Dalila" i kompozicija za kamerni sastav "Karneval životinja".

1931 - Umro je srpski istoričar i sveštenik Dimitrije Ruvarac, profesor i rektor Karlovačke bogoslovije, od 1882. arhimandrit manastira Grgetega. Ustanovio je kritičku školu u srpskoj istoriografiji, uvodeći filološki metod u analizu istorijskih izvora. Autor je brojnih rasprava i studija ("Pregled domaćih izvora stare srpske povesnice").

1934 - Pušten je u saobraćaj prvi beogradski drumski most preko Save, nazvan "Zemunski most kralja Aleksandra". Dignut je u vazduh u aprilu 1941, a na mestu visećeg mosta podignut je 1957, most nezvanično nazvan "Brankov most".

1944 - Nemci su u Drugom svetskom ratu probili u Ardenima savezničke linije odbrane, iznenadivši američke snage i počeli kontraofanzivu na zapadnom frontu, U borbama okončanim nemačkim porazom, saveznici su izgubili 77.000 vojnika a Nemci 130.000.

1944 - U avionskoj nesreći iznad Lamanša poginuo je američki džez-muzičar Glen Miler (Glenn Miller).

1949 - Vođa borbe za nezavisnost Ahmed Sukarno izabran je za prvog predsednika Indonezije posle sticanja nezavisnosti zemlje od Holandije.

1966 - Savet bezbednosti UN je na predlog Velike Britanije jednoglasno izglasao ekonomske sankcije protiv režima bele manjine u Rodeziji.

1971 - Pakistanske trupe predale su se indijskoj vojsci i Oslobodilačkoj armiji Istočnog Bengala. Time je okončan indijsko-pakistanski sukob i sačuvana nezavisnost novostvorene države Bangladeš koja je proklamovana u martu 1971.

1993 - Šest zemalja članica Evropske unije (Velika Britanija, Nemačka, Francuska, Italija, Holandija i Danska), uprkos protivljenju Grčke, priznalo je Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju.

1995 - Savet bezbednosti UN dao je NATO snagama ovlašćenje da preuzmu nadležnost nad mirovnim operacijama u Bosni. Time je okončana misija UNPROFOR-a i stvoreni pravni uslovi da NATO počne misiju nadgledanja sprovođenja mira u Bosni (IFOR).

1997 - Petnaest kosovskih Albanaca optuženih za terorizam i pripadnost ilegalnoj organizaciji "Oslobodilačka vojska Kosova" osuđeni su u Prištini na kazne zatvora od četiri do 20 godina.

2001 - Prvi američki brod od 1962, kada su SAD uvele embargo protiv Kube, stigao je u luku u Havani, noseći oko 500 tona smrznute hrane.

2003 - Švajcarski parlament prihvatio je rezoluciju kojom se ubijanje Jermena u otomanskom carstvu tokom I svetskog rata izjednačava sa genocidom.

[Bisernica]

17. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101216_434-ItemID-186902-lrg.jpg


1531 - Po naređenju pape Klementa VII ustanovljena je inkvizicija u portugalskoj prestonici Lisabonu.

1538 - Papa Pavle III isključio je iz rimokatoličke crkve engleskog kralja Henrija VIII (Henry), koji je prethodno sebe proglasio poglavarom anglikanske crkve.

1778 - Rođen je engleski hemičar Hamfri Dejvi (Humphry Davy)izumitelj rudarske sigurnosne lampe (1816). Otkrio je anestetičko delovanje rajskog gasa, a pomoću eletrolize prvi je izdvojio natrijum, kalijum i kalcijum u elementarnom obliku.

1830 - Umro je južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar. Vođa borbe za nezavisnost Južne Amerike od Španije, "El Libertador", nije uspeo da ostvari svoje težnje da ujedini južnoameričke zemlje u jaku i nezavisnu državu. Oslobodio je Venecuelu, Ekvador, Panamu i Peru i bio je predsednik Kolumbije i Bolivije koja je po njemu dobila ime. Optužen da je hteo da se proglasi monarhom, povukao se s vlasti 1830. i ubrzo je umro.

1888 - Rođen je Aleksandar Karađorđević, mlađi sin srpskog kralja Petra i crnogorske kneginje Zorke, regent od 1914. kralj Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od 1921. U novoj državi zaveo je lični režim u januaru 1929, a u septembru 1931. nametnuo je Oktroisani ustav. Ubijen je u atentatu u Marseju 9. oktobra 1934.

1903 - Braća Vilbur (Wilbur) i Orvil Rajt (Orville Wright) izvela su prvi uspešan let avionom u istoriji vazduhoplovstva. Njihova letilica "Flajer I" je nad peščanim dinama blizu mesta Kiti Houk u Severnoj Karolini, SAD, uzletela četiri puta, zadržavši se pritom u vazduhu najduže 59 sekundi.

1908 - Nakon pobede mladoturske revolucije, održana je prva sednica parlamenta Otomanskog carstva.

1909 - Umro je belgijski kralj Leopold II, koji je 1885. formirao Slobodnu državu Kongo, a 1908. je anektirao kao Belgijski Kongo. Nasledio ga je nećak Albert I.

1939 - U zalivu La Plata kod Montevidea u Drugom svetskom ratu potonuo je nemački bojni brod "Admiral Graf fon Špe", koji je prethodno bio oštećen u bici s britanskim *********ma. Kapetan broda Hans Langsdorf (Langsdorff) je potom izvršio samoubistvo.

1948 - U pokušaju da ponovo uspostavi vlast u Indoneziji, koja je 1945. proglasila nezavisnost, Holandija je napala Indoneziju, njene trupe su upale u glavni grad DŽakartu i uhapsile predsednika Sukarna u druge indonežanske lidere. Sporazumom u Hagu 1949. Holandija je priznala suverenitet Indonezije.

1973 - Arapski ekstremisti ubili su 32 osobe na aerodromu u Rimu kada su bacili bombu na avion kompanije "Pan Ameriken" i iz mitraljeza izrešetali zgradu terminala.

1983 - U diskoteci u Madridu u požaru su izgubile život 83 osobe.

1985 - Vojna vlada Ugande i pripadnici gerilaca potpisali su mirovni ugovor kojim su podelili vlast i okončali gotovo petogodišnji građanski rat.

1989 - U Rumuniji su izbile masovne demonstracije protiv diktatorskog režima Nikolae Čaušeskua (Nicolae (Ceausescu) u kojima je poginulo oko 1.000 ljudi. Nemiri koji su počeli u Temišvaru i Aradu zahvatili su potom Bukurešt i proširili se na celu zemlju. Čaušesku i njegova žena Elena uhvaćeni su u begu 22. decembra, osuđeni na smrt i streljani.

1990 - Na prvim demokratskim izborima u Haitiju za predsednika je izabran populistički sveštenik Žan Bertran Aristid (Jean Bertrand Aristide).

1991 - Savet ministara EU usvajanjem nove Deklaracije o Jugoslaviji odlučio je da prizna nezavisnost svim jugoslovenskim republikama koje prihvate kriterijume za priznavanje novih država u istočnoj Evropi i ŠSR-u.

1992 - Skupština Republike Srpske na Palama izabrala je Radovana Karadžića za prvog predsednika Republike.

1995 - Vođa delegacije bosanskih Srba na mirovnim pregovorima u Dejtonu Slobodan Milošević odbio je da poslanicima Skupštine Republike Srpske podnese izveštaj o mirovnim pregovorima na kojim je postignut sporazum o okončanju bosanskog rata.

1996 - Pobunjenici peruanskog levičarskog gerilskog pokreta "Tupak Amaru" zauzeli su japansku ambasadu u Limi, zapretivši da će pobiti 490 talaca ukoliko vlasti Perua ne oslobode iz zatvora 300 pripadnika njihovog pokreta.

1997 - Minski centar UN objavio je da u Bosni i Hercegovini ima još 750.000 do milion nagaznih mina i da je tokom 1996. i 1997. od eksplozija mina povređeno oko 1.000 ljudi, među kojima je veliki broj dece.

1999 - Nemački, američki i istočnoevropski zvaničnici zaključili su istorijski sporazum o nadoknadi za prinudni rad za vreme nacističke Nemačke, 54 godine posle Drugog svetskog rata.

2000 - U Ženevi je održana konferencija o novom programu zaštite prava glumaca i njihovog rada u filmskoj i TV industriji, muzičkim spotovima i na Internetu, kojoj su prisustvovali delegati iz oko 90 zemalja.

2001 - Naoružani komandosi upali su u Nacionalnu palatu na Haitiju, u mestu Port-o-Princ, ubivši dva policajca i dva prolaznika pre nego što je policija uspela da zauzme zgradu.

2002 - Skupština SR Jugoslavije ratifikovala je Dejtonski sporazum, potpisan 1995. kojim je okončan rat u Bosni.

2003 - Francuska je zabranila isticanje religijskih obeležja (nošenje feredža, jevrejskih kapica, hrišćanskih krstova) u državnim školama.

2004 - U Butanu je zabranjeno pušenje na javnim mestima i prodaja duvana. Butan je prva zemlja na svetu gde je uvedena ova zabrana.

2005 - Evropska unija odobrila je Makedoniji status kandidata za članstvo u EU.

2007 - Nju Džersi je doneo zakon kojim se smrtna kazna zamenjuje doživotnim zatvorom bez prava na uslovnu slobodu i time postao prva američka savezna država koja je u protekle četiri decenije ukinula smrtnu kaznu.

[Bisernica]

18. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101215_22-ItemID-187003-lrg.jpg


1398 - Tatarski vojskovođa Timur Lenk (Tamerlan) zauzeo je indijski grad Delhi.

1737 - Umro je Antonio Stradivari, talijanski graditelj gudačkih instrumenata, nenadmašnog kvaliteta. Zvuk njegove violine postao je u XIX veku klasično merilo vrednosti. Smatra se da je napravio 1.100 instrumenata, od kojih je sačuvano 500 violina, 12 viola i 50 violončela.

1803 - Umro je nemački pisac, istoričar, filozof i protestanski teolog Johan Gotfrid fon Herder (Johann Gottfried), koji je svojim delom značajno uticao na nemački romantizam, posebno na mladog Getea (Goethe) i književni pokret "Šturm und drang". U zbirku "Glasovi naroda u pesmama" uvrstio je i četiri srpske narodne pesme među kojima je "Hasanaginica" u Geteovom prevodu.

1856 - Rođen je engleski fizičar Džozef Džon Tomson (Joseph John Thomson), predsednik Kraljevskog društva u Londonu (1915-20), profesor Univerziteta u Kembridžu, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1906. Otkrio je elektron (1897), atomističku strukturu elektriciteta i dao naučni osnov provođenja elektriciteta kroz gasove.

1865 - Ratifikacijom 13. ustavnog amandmana u SAD je ukinuto ropostvo.

1879 - Rođen je švajcarski slikar Paul Kle (Klee), koji je prvi u ekspresionističko slikarstvo uneo irealni svet i predstave iz podsvesti i sna, anticipirajući time nadrealizam. Pripadao je grupi "Plavi jahač" koju su vodili Valerij Kandinski i Franc Mark (Franz Marc).

1903 - Američko-panamskim ugovorom zona Panamskog kanala je stavljena pod kontrolu SAD uz godišnju rentu.

1913 - Rođen je nemački državnik Vili Brant (Willy Brandt), popularni gradonačelnik Berlina (1957-66), kancelar Zapadne Nemačke (1969-74), lider Socijaldemokratske stranke. Njegova "istočna politika sporazumevanja" sa ŠSR i drugim istočnoevropskim zemljama doprinela je stabilizaciji prilika u Evropi, za šta je dobio Nobelovu nagradu za mir 1971. Svetsko javno mnjenje zadivio je 1970. kada je kleknuo pred spomenikom žrtvama nacizma u Varšavi i zamolio za oproštaj u ime nemačkog naroda. Zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov blizak saradnik istočnonemački špijun, podneo je 1974. ostavku na mesto saveznog kancelara.

1916 - Pobedom Francuza završena je desetomesečna bitka kod Verdena u Prvom svetskom ratu, u kojoj su obe strane imale ogromne gubitke - poginulo je 543.000 Francuza i 434.000 Nemaca.

1935 - Edvard Beneš je izabran za predsednika Čehoslovačke, četiri dana posle ostavke prvog šefa te države Tomaša Masarika (Tomas Masaryk).

1940 - Vođa nacističke Nemačke Adolf Hitler naredio je u Drugom svetskom ratu generalštabu nemačke armije da pripremi invaziju na Rusiju prema tajnom planu pod šifrom "Operacija Barbarosa".

1970 - U Italiji je stupio na snagu zakon o razvodu braka, uprkos protivljenju rimokatoličke crkve.

1972 - SAD su u Vijetnamskom ratu počele masovno bombardovanje glavnog grada Hanoja koje je trajalo neprekidno 12 dana i noći.

1980 - Umro je ruski državnik i visoki komunistički funkcioner Aleksej Kosigin, sovjetski premijer od 1964. do 1980.

1999 - Predsednica Šri Lanke Čandrika Kumaratunga (C h a n d r i k a) povređena je u eksploziji bombe u kojoj je poginulo 33 i ranjeno 137 ljudi. Vlasti u Kolombu optužile tamilske separatiste za podmetanje bombe.

2000 - U Briselu su obnovljeni pregovori o sukcesiji bivše SFR Jugoslavije, nakon što su nove jugoslovenske vlasti odustale od stava da je SR Jugoslavija jedini naslednik bivše države, koji je tvrdo zastupao bivši predsednik SRJ Slobodan Milošević. Pregovori su uspešno završeni u maju 2001.

2001 - U Parizu je u 75. godini umro Žilber Beko (Gilbert Becaud) jedan od najuspešnijih francuskih pevača u drugoj polovini 20. veka.

2003 - Skupština Kosova usvojila je u načelu Zakon o saradnji sa Tribunalom u Hagu.

2003 - Haški tribunal osudio je bosanskog Srbina Dragana Nikolića, zvanog Jenki, na 23 godine zatvora. On je priznao krivicu za ratne zločine počinjene nad muslimanskim zarobljenicima u logoru Sušica kod Vlasenice, čiji je komandant bio u leto 1992.

2005 - U jurnjavi tokom raspodele humanitarne pomoći u indijskom gradu Čenaju (ranije Madras) stradala su 43 beskućnika.

[Bisernica]

19. decembar

danas je sv.Nikola - Nikoljdan ,krsna slava u Srba
pola Srbije slavi,druga polovina je na slavi.
Svima koji slave Svetog Nikolu sretna slava


http://razbibriga.net/imported/2010/12/SR8sy-1.gif


...a na današnji dan se dogodilo


1154 - Na engleski presto je došao Henri II (Henry), prvi vladar dinastije Plantagenet. Učvrstio je kraljevsku vlast i ograničio vlasti barona i sudsku vlast crkve, zbog čega je došao u sukob sa kanterberijskim nadbiskupom Tomasom Beketom (Thomas Becket), koji je po njegovom nalogu ubijen 1170. Započeo je osvajanje Irske 1171.

1741 - Umro je ruski pomorac i istraživač danskog porekla Vitus Bering, na dotad nepoznatom ostrvu koje je kasnije dobilo njegovo ime. Iste godine u avgustu Bering je otkrio poluostrvo Aljasku. Po njemu je severni deo Tihog okeana nazvan Beringovo more, kao i prolaz koji spaja Severno more s Tihim okeanom.

1793 - General Napoleon Bonaparta (Bonaparte) dobio je prvuz načajnu bitku kada je od Engleza preuzeo Tulon.

1842 - SAD su priznale nezavisnost Havaja, ali američki uticaj ostao je dominantan. Havajska ostrva su anektirana 1898, a 31. avgusta 1959. postala su 50. država SAD.

1851 - Umro je engleski slikar Džozef Malord Vilijam Tarner (Joseph Mallord William Turner), jedan od najvećih pejzažista u istoriji slikarstva. Tarnerov slikarski postupak oslobođen akademizma i njegovo otkriće pune svetlosti i čiste boje značajno su uticali na francuske impresioniste i poentiliste.

1863 - Engleski pronalazač Frederik Volton (Frederick Walton)patentirao je u Londonu podni prekrivač - linoleum.

1902 - Rođen je glumac Ralf Ričardson (Ralph R i c h a r d s on), jednaod najznačajnijih ličnosti engleskog pozorišta. S jednako velikim uspehom tumačio je uloge u Šekspirovim i modernim dramama, u komedijama i tagedijama, a proslavio se i na filmu ("Ričard III", "Naš čovek u Havani", "Dr Živago", "Kartum", "Ana Karenjina").

1905 - Usvojen je prvi ustav Crne Gore, "Nikoljdanski ustav", kojim je država konstituisana kao ustavna monarhija.

1906 - Rođen je ruski državnik Leonid Iljič Brežnjev, predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta ŠSR od 1960, a nakon smenjivanja Nikite Hruščova 1964. generalni sekretar Komunističke partije ŠSR i glavni protagonist sovjetske unutrašnje i spoljne politike do smrti 1982.

1941 - Posle neuspele ofanzive na Moskvu u Drugom svetskom ratu, Adolf Hitler je smenio komandanta nemačkih kopnenih trupa feldmaršala Valtera fon Brauhiča (Walter von B r a u c h i t s c h) i lično preuzeo komandu nad armijom.

1946 - U Indokini je izbio rat između vojske pod vođstvom Ho Ši Mina (C h i Minh) i francuskih kolonijalnih trupa.

1950 - Savet NATO-a imenovao je američkog generala Dvajta Ajzenhauera (Dwight Eisenhower) vrhovnim komandantom snaga NATO u Evropi. Ajzenhauer je bio jedan od najznačajnijih savezničkih komandanata u Drugom svetskom ratu i predsednik SAD 1952. i 1956.

1958 - Predsednik SAD Ajzenhauer uputio je, prvi put u svetu, božićne čestitke preko satelita.

1965 - Sa 54,5 procenata glasova birača Šarl de Gol (C h a r l e s de Gaulle) je pobedio na predsedničkim izborima u Francuskoj Fransoa Miterana (Francois Mitterrand).

1972 - Južnokorejski tanker "Južna zvezda" ispustio je više od 100.000 tona nafte pored Omana.

1972 - Kapsula vasionskog broda "Apolo 17" spustila se u Tihi okean. Time je okončan američki program "Apolo" letova na Mesec sa ljudskom posadom.

1984 - Britanski i kineski premijeri Margaret Tačer (T h a t c h e r) i Džao Cijang (Zhao Ziyang) potpisali su u Pekingu sporazum prema kojem Hongkong od 1. jula 1997, posle 99 godina britanske uprave, prelazi pod suverenitet Kine.

1991 - Republika Srpska Krajina proglasila je Knin za glavni grad, a Milan Babić, dotadašnji predsednik vlade, preuzeo je funkciju predsednika Republike. Time su ujedinjene dve teritorijalno nepovezane jedinice u Hrvatskoj pod kontrolom Srba - Krajina i Srpska oblast Slavonija, Baranja i Zapadni Srem. RSK je prestala da postoji u avgustu 1995, kada su hrvatske snage zauzele te teritorije, a oko 250.000 Srba izbeglo je u Bosnu i SR Jugoslaviju.

1995 - Prvi vojnici iz Rusije stigli su u Bosnu gde će se uključiti u misiju očuvanja mira (IFOR), koja je po odluci Saveta bezbednosti UN poverena snagama NATO.

1996 - Umro je Marčelo Mastrojani (Marcello Mastroianni), zvezda italijanske kinematografije ("Devojke sa Španskog trga", "Sladak život", "Osam i po", "Privatan život", "Leo poslednji").

1997 - Singapurski putnički avion "Boing 737-300" srušio se blizu indonežanskog grada Palembangare. Nesreću nije preživeo niko od 104 putnika i člana posade.

2001 - U socijalnim nemirima koji su zahvatili Argentinu na hiljade ljudi širom zemlje opljačkalo je oko 100 samoposluga. Protesti u kojima je poginulo više od 20, a ranjeno preko 100 ljudi, izbili su kada je vlada najavila da će uvesti strože ekonomske mere kako bi otplatila strani dug od 132 milijarde dolara.

2002 - Hrvatska vlada usvojila je Rezoluciju o pristupanju EU.

2003 - U Zagrebu je umro profesor Ekonomskog fakulteta i poznati hrvatski ekonomista Branko Horvat (76).

2003 - Predsednik Libije Moamer Gadafi prihvatio je da njegova zemlja odustane od programa za razvoj oružja za masovne uništenje i pristao na poštovanje Sporazuma o neširenju nuklearnog naoružanja.

2004 - Umrla je slavna italijanska operska pevačica Renata Tebaldi, za koju je čuveni dirigent Arturo Toskanini rekao da ima "glas anđela".

2005 - U Avganistanu je konstituisan parlament, po prvi put, nakon više od 30 godina i posle desetina godina krvoprolića.

2006 - Umro je Džo Barbera (Joe) član čuvenog animatorskog dvojca Hana-Barbera, koji je stvorio neke od najpoznatijih likova crtanih filmova poput "Tom i Džeri", "Medved Jogi", "Porodica Kremenko" i "Skubi du". Prve legendarne epizode o mišu i mački koji se nadmudruju osvojile su sedam Oskara. Barbera i Vilijam Han (William Hanna) udružili su se 30-tih godina prošlog veka dok su radili za Metro Goldvin Majer (MGM).

[Bisernica]

20. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101219_109-ItemID-187086-lrg.jpg


1355 - Umro je srpski car Dušan Stefan Nemanjić, sin kralja Stefana Dečanskog, kralj Srbije od 1331. U Skoplju je 1346. krunisan za cara Srba, Grka i Arbanasa. U vreme njegove vladavine Srbija je bila na vrhuncu moći, prostirala se od Korintskog zaliva na jugu do Dunava na severu i od Jadrana na zapadu do Egejskog mora na istoku. Odnose u državi uredio je zbirkom zakona (Dušanov zakonik) koja je objavljena 1349, a dopunjena 1354. i koju istoričari smatraju ustavom tadašnje feudalne srpske države. Sahranjen je u manastiru Svetih Arhanđela kod Prizrena koji je u vreme turskih osvajanja srušen do temelja.

1582 - U Francuskoj je prihvaćen Gregorijanski kalendar.

1795 - Rođen je nemački istoričar Leopold fon Ranke, osnivač moderne građanske istoriografije. Pored romansko-germanske, bavio se i istorijom jugoistočne Evrope, posebno istorijom Srba i Turaka, pri čemu mu je savetnik i saradnik bio Vuk Karadžić. Njegovo delo "Srpska revolucija" (1829) smatra se jednom od najboljih knjiga o Prvom i Drugom srpskom ustanku.

1912 - U Londonu je počela mirovna konferencija Turske i balkanskih zemalja, posle pobede balkanskih saveznika i osvajanja gotovo svih turskih poseda u Evropi. Konferencija je završena potpisivanjem Londonskog mirovnog ugovora 30. maja 1913, kojim se Turska odrekla evropskih provincija do linije Enos-Midija, ali su sukobi među balkanskim saveznicima oko razgraničenja vodili u novi rat.

1937 - Umro je nemački general Erih Ludendorf (E r i c h Ludendorff)jedan od ključnih nemačkih komandanata u Prvom svetskom ratu. Smenjen je 1918. nakon neuspelih ofanziva u proleće i leto te godine. Bio je poslanik nacionalsocijalističke stranke u Rajhstagu (1924-28) i jedan je od ideologa kasnije nacističke agresivne vojne doktrine i pobornik totalnog rata.

1945 - Karl Rener (Renner) je izabran za prvog predsednika austrijske Druge republike.

1960 - Osnovan je Front nacionalnog oslobođenja Južnog Vijetnama, komunističko političko krilo antiameričkih gerilskih snaga Vijetkong.

1968 - Umro je američki pisac Džon Stajnbek (John Steinbeck) dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1962. Postao je slavan tridesetih godina 20. veka s romanima koji se bave posledicama velike ekonomske krize i pobunom nekonformističke mlade generacije ("Plodovi gneva" "Zima našeg nezadovoljstva", "Istočno od raja").

1970 - Pod pritiskom radničkih nemira i štrajkova, ostavku je podneo šef vladajuće Poljske ujedinjene radničke partije (komunisti) Vladislav Gomulka (Wladyslaw Gomolka). Nasledio ga je Edvard Gjerek (Edward Gierek).

1971 - Predsednik Pakistana Aga Mohamed Jahja Kan (Agha Mohammed Yahya Khan) podneo je ostavku posle poraza pakistanskih trupa u ratu s Indijom u Istočnom Pakistanu (Bangladeš) i predao je vlast Zulfikaru Ali Butu (Bhutto).

1973 - U Madridu je ubijen španski premijer i blizak saradnik generala Franka, Luis Karero Blanko (Carrero Blanco), u eksploziji bombe aktivirane kad je naišao njegov automobil.

1974 - Umro je srpski vajar Risto Stijović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Autor je mnogih spomenika, izvanredno stilizovanih životinja i ptica u kamenu, a najbolja dela ostvario je u drvetu koje je obrađivao virtuoznom veštinom.

1982 - U 95. godini umro je Artur Rubinštajn (Rubenstein) američki pijanista poljskog porekla, jedan od najčuvenijih u 20. veku, posebno poznat po interpretacijama Šopena (C h o p i n) i novije španske klavirske muzike.

1986 - U najvećim demonstracijama od početka Kulturne revolucije u Kini, preko 30.000 studenata protestovalo je u Šangaju tražeći demokratske slobode.

1987 - U najtežoj mirnodopskoj nesreći na moru, sudar filipinskog feribota "Dona Paz" i jednog tankera preživelo je samo 11 od 4.397 putnika i članova posade feribota. Feribot "Dona Paz" je bio registrovan za prevoz najviše 1.500 ljudi.

1989 - SAD su počele invaziju Paname s 12.000 vojnika, kojima se pridružilo još toliko američkih vojnika stacioniranih u Panami, radi zbacivanja bivšeg američkog štićenika premijera Manuela Antonija Norijege (Antonio Noriega).

1990 - Šef sovjetske diplomatije Eduard Ševardnadze, ključna ličnost sovjetskih reformi koje su dovele do okončanja hladnog rata, podneo je ostavku upozorivši parlament na opasnost uspostavljanja diktatorskog poretka u zemlji.

1991 - Predsednik reformske vlade SFR Jugoslavije Ante Marković podneo je ostavku, zbog opstrukcije reformskog programa savezne vlade koju su sprovodili republički politički lideri. Marković nije želeo da prihvati savezni budžet koji je nazvao "ratnim budžetom". Nakon njegove ostavke reforme su zaustavljene, a Jugoslavija se ubrzo raspala u krvavom ratu.

1992 - U SR Jugoslaviji su održani prevremeni savezni, republički i lokalni izbori. Na izborima za predsednika Srbije Slobodan Milošević pobedio je u prvom krugu Milana Panića. Predstavnici opozicije ukazali su na brojne nepravilnosti i manipulacije tokom izbora.

1995 - Američki avion "Boing 757" sa 164 putnika i člana posade, koji je leteo od Majamija ka kolumbijskom gradu Kali, srušio se u planinama jugozapadne Kolumbije. Nesreću je preživelo četvoro ljudi i jedan pas.

1996 - U Beograd je doputovala Komisija OEBS na čelu sa bivšim španskim premijerom Felipeom Gonzalesom (Gonzalez) da ispita regularnost lokalnih izbora u Srbiji, nakon što je, pod pritiskom inostrane javnosti i svakodnevnih protesta širom Srbije, predsednik Slobodan Milošević bio prisiljen da prihvati arbitražu OEBS.

1998 - Amerikanka nigerijskog porekla Nkem Čukvu (C h u k w u) rodilaje osmorke, što je bio prvi takav poznat slučaj. Najmanja beba umrla je sedam dana kasnije.

1999 - Na osnovu optužnice Međunarodnog suda za ratne zločine, pripadnici mirovnih snaga u Bosni (SFOR) uhapsili su general-potpukovnika Vojske Republike Srpske Stanislava Galića, komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa od oktobra 1992. do penzionisanja u maju 1994. Galića je 5. decembra 2003. godine Haški tribunal osudio na 20 godina zatvora zbog zločina protiv čocečnosti nad civilima u Sarajevu od 1992. do 1994.godine.

2001 - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o slanju "Međunarodnih bezbednosnih snaga za pomoć Avganistanu" (ISAF) pod komandom Velike Britanije, kao podršku privremenoj antitalibanskoj vladi.

2001 - U 95. godini umro je bivši predsednik Senegala (1960-80)Leopold Sedar Sengor. Poznat i kao jedan od najznačajnijih frankofonskih pesnika, Sengor je bio prvi Afrikanac koji je postao član francuske Akademije nauka i umetnosti.

2002 - U Nemačkoj je, na osnovu poternice Interpola, uhapšena vlasnica propale piramidalne "Dafiment banke" Dafina Milanović i izručena Beogradu, gde je optužena za proneveru oko 19 miliona nemačkih maraka.

2006 - U Beogradu je preminuo novinar Dušan Simić, dugogodišnji dopisnik i urednik beogradskog dnevnika "Politika", koji je u srpskom novinarstvu bio istaknuta ličnost više od 40 godina.

[Bisernica]

21. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101220_189-ItemID-187189-lrg.jpg


1118 - Rođen je Tomas Beket (Thomas Becket), kanterberijski nadbiskup od 1162. Zbog protivljenja nameri kralja Henrija II (Henry) da ograniči vlast crkve, kraljeve pristalice ubile su ga 1170. u Kenterberijskoj katedrali. Papa Aleksandar III proglasio ga je 1173. svecem, a kralj je bio prisiljen da povuče "Klarendonske konstitucije" o odnosima crkve i države.

1375 - Umro je italijanski pisac Đovani Bokačo (Giovanni B o c c a c c i o), autor zbirke od sto novela "Dekameron", remek dela italijanske proze koje je postalo izvor nadahnuća i nenadmašni uzor italijanske proze.

1781 - Austrijski car Josif II (Joseph) priznao je Ediktom o toleranciji slobodu veroispovesti i oduzeo katoličkoj crkvi položaj državne crkve.

1804 - Rođen je engleski državnik i pisac Bendžamin Dizraeli(Benjamin Disraeli), osnivač i vođa konzervativaca, premijer (1868. i 1874-80), jedan od tvoraca britanskog imperijalizma.

1879 - Rođen je sovjetski diktator poreklom iz Gruzije Josif Visarionovič Džugašvili (Staljin). Kao generalni sekretar Komunističke partije od 1922. do smrti 1953. bio je neprikosnoveni vladar ŠSR i lider komunističkog sveta. U "čistkama" koje je sprovodio da bi se održao na vlasti stradalo je nekoliko miliona ljudi, među kojima su bili istaknuti političari, generali, intelektualci. Hegemonističkom politikom doprineo je zaoštravanju međunarodnih odnosa u vreme hladnog rata i okrnjio je ogroman ugled ŠSR stečen značajnom ulogom u slamanju fašizma u Drugom svetskom ratu. Rezolucijom Informbiroa pokušao je 1948. da Jugoslaviju stavi pod sovjetsku zonu uticaja.

1881 - U Beogradu je osnovano Društvo novinara Srbije, jedno od najstarijih u Evropi. U Beogradu su tada izlazila 22 lista i časopisa. Predsednik prvog Upravnog odbora Društva bio je srpski pisac Laza Kostić, tada urednik "Srpske nezavisnosti".

1892 - Rođena je engleska književnica Sisili Izabel Ferfild (Cecily Isabel Fairfield), poznata kao Rebeka Vest (R e b e c c a West), koja je posle boravka u Jugoslaviji 1937. i 1941. napisala opsežno putopisno-istorijsko delo "Crno jagnje i sivi soko".

1917 - Rođen je nemački pisac Hajnrih Teodor Bel (H e i n r i c h Theodor Boell), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972, majstor kratke priče, najprevođeniji nemački pisac posle Drugog svetskog rata ("Mišljenja jednog klovna", "Grupna slika s damom", "Izgubljena čast Katarine Blum").

1937 - U Holivudu je održana premijera filma Volta Diznija (Walt Disney) "Snežana i sedam patuljaka", prvog celovečernjeg crtanog filma u filmskoj istoriji.

1940 - Umro je američki pisac Frensis Skot Ficdžerald (Francis Scott Fitzgerald). Proslavio se već prvim delima u kojima je opisao "godine džeza", a njegov roman "Veliki Getsbi" smatra se jednim od remek dela o "izgubljenoj generaciji".

1945 - Umro je američki general Džordž Smit Paton (George Smith Patton), posle saobraćajne nesreće u Nemačkoj. U Drugom svetskom ratu istakao se kao briljantan komandant oklopnih jedinica u bitkama u severnoj Africi, na Siciliji, u Ardenima. Posmrtno je objavljen njegov dnevnik "Rat kako sam ga ja video".

1948 - U Irskoj je potpisan zakon o konstituisanju Irske Republike. Irska je 1949. proglasila punu nezavisnost od Velike Britanije i istupila je iz Komonvelta.

1958 - General Šarl de Gol (C h a r l e s, Gaulle) izabran je za prvog predsednika Pete republike.

1967 - Luis Vaškanski (Louis Washkansky), prvi čovek kojem je presađeno tuđe srce, umro je u južnoafričkom gradu Kejptaun 18 dana posle operacije.

1972 - Istočna i Zapadna Nemačka potpisale su ugovor o dobrosusedskim odnosima i uspostavile diplomatske veze, formalno okončavši neprijateljstvo koje je trajalo više od dve decenije. Time je otvoren put i za međunarodno priznanje Istočne Nemačke.

1973 - U Ženevi je otvorena prva mirovna konferencija posvećena Izraelu i njegovim arapskim susedima. U radu konferencije učestovali su Jordan, Izrael, Egipat, SAD, ŠSR i UN.

1979 - U Velikoj Britaniji je potpisan mirovni ugovor kojim je okončan sedmogodišnji gerilski rat u Rodeziji i 15-godišnja pobuna protiv britanske krune.

1988 - Avion američke kompanije "Pan Am" na liniji London-Njujork eksplodirao je iznad škotskog mesta Lokerbi i u nesreći je poginulo svih 259 ljudi u "Boingu 747" i 11 na zemlji. Libija je kasnije optužena da je odgovorna za taj teroristički akt.

1990 - Albanska vlada naredila je da se uklone sve statue Josifa Staljina i svi simboli koji nose njegovo ime.

1993 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin raspustio je Ministarstvo bezbednosti (bivši KGB) jer ga nije blagovremeno upozorilo na opasan razvoj događaja u zemlji i zato što, kako je rekao, instituciju koja je decenijama zastrašivala građane, nije moguće reformisati.

1997 - U drugom krugu predsedničkih izbora u Srbiji, na koje je izašlo 50,98 odsto birača, pobedio je sa 59,23 odsto glasova Milan Milutinović, kandidat koalicije Socijalističke partije Srbije, Jugoslovenske levice i Nove demokratije. Njegov rival Vojislav Šešelj dobio je 37,57 odsto glasova.

2001 - Predsednik Argentine Fernando de la Rua podneo je ostavku, nakon žestokih sukoba demonstranata i policije u najvećim socijalnim nemirima u istoriji Argentine i nako što je peronistička opozicija odbila da mu da podršku.

2002 - Umro je Hoze Hiero (Jose Hierro), jedan od najcenjenijih španskih pisaca, koji je 1988. dobio nagradu "Servantes", za knjigu "Njujork beleška" (Cuaderno de Nueva York).

2005 - Najpoznatiji britanski homoseksualni par, pop zvezda Ser Elton Džon (John) i kanadski filmski producent Dejvid Furniš (David Furnish) venčali su se, odmah po usvajanju novog Zakona u Britaniji koji dozvoljava sklapanje braka osobama istog pola.

[Bisernica]

22. decembar


http://razbibriga.net/imported/2010/12/1D_Dreyfus_torture_v3-1.jpg


640 - Saraceni su zauzeli Aleksandriju, dve godine nakon početka invazije na Egipat.

1639 - Rođen je francuski pesnik i dramski pisac Žan Rasin (Jean Racine), istaknuti predstavnik klasicizma, koji je do savršenstva doveo francusku tragediju. Od 1667. bio je dvorski istoriograf Luja XIV (Luis) ("Andromaha", "Fedra", "Britanikus", "Berenisa", "Mitridat", "Atalija").

1666 - Umro je italijanski slikar Gverčino (Guercino), pripadnik bolonjske slikarske škole, vodeći barokni majstor. Posebno je poznat po kompoziciji "Aurora" u rimskoj palati Kasino Ludovizi.

1790 - Ruske trupe pod komandom Aleksandra Suvorova preuzele su od Turaka grad Ismail, važnu luku u delti Dunava.

1858 - Rođen je Đakomo Pučini (Giacomo), uz Verdija, najznačajniji italijanski operski kompozitor. Operom "Boemi" stvorio je prototip italijanske opere lirsko-sentimentalnog, građanskog karaktera s kraja XIX veka ("Toska", "Madam Baterflaj", "Turnadot", "Manon Lesko").

1880 - Umrla je engleska književnica Meri En Evans (Mary Ann) poznata kao Džordž Eliot (George), jedan od utemeljivača engleskog psihološko-socijalnog romana ("Sajlas Marner", "Mlin na Flosi").

1894 - Francuski artiljerijski kapetan Alfred Drajfus (Dreyfus) osuđen je na doživotnu robiju na osnovu lažne optužbe da je Nemcima prodavao vojne tajne i poslat u zatvor na Đavolska ostrva u Francuskoj Gijani. Pod pritiskom javnog mnjenja u koje je bio uključen i književnik Emil Zola (Emile) rehabilitovan je 1906.

1917 - U Brest-Litovsku su u Prvom svetskom ratu otpočeli mirovni pregovori sila Osovine i nove ruske vlade uspostavljene Oktobarskom revolucijom. Sile Antante nisu prihvatile poziv Rusije da učestvuju u tim pregovorima, koji su završeni u martu 1918. potpisivanjem veoma nepovoljnog mirovnog ugovora za Rusiju.

1941 - U mestu Rudo u Bosni u Drugom svetskom ratu osnovana je Prva proleterska brigada Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. Posle rata taj datum je slavljen kao Dan Jugoslovenske narodne armije.

1942 - Američki bombarderi napali su glavni grad Burme Rangun, koji su u Drugom svetskom ratu okupirali Japanci.

1956 - Poslednji britanski i francuski vojnici napustili su egipatski lučki grad Port Said nakon završetka Sueckog rata.

1968 - Severna Koreja je, nakon 11 meseci zarobljeništva, oslobodila 82 člana posade američkog špijunskog broda "Pueblo".

1969 - Umro je američki filmski režiser austrijskog porekla Džozef fon Šternberg (Josef von Sternberg), poznat po filmu "Plavi anđeo" u kojem je svetsku slavu stekla glumica Marlen Ditrih (Marlene D i e t r i c h) ("Maroko", "Šangaj ekspres", "Makao").

1975 - Nakon 20 časovne opsade sedišta OPEC u Beču, palestinski teroristi su sa taocima odleteli avionom koji im je ustupila austrijska vlada u pravcu Bliskog Istoka.

1979 - Umro je američki filmski producent Deril Frensis Zanuk (Darryl Francis Zanuck), osnivač filmske kompanije "Tventi senčeri foks" (1933) i producent niza značajnih filmova kao što su "Plodovi gneva", "Sve o Evi", "Viva Zapata!", "Najduži dan", "Koreni neba", "Mladi gospodin Linkoln".

1988 - Južna Afrika, Kuba i Angola potpisale su u UN sporazum kojim je Namibija, poslednja kolonija u Africi dobila nezavisnost. Ta bivša nemačka kolonija, od Prvog svetskog rata bila je pod upravom Južne Afrike.

1989 - Umro je irski pisac Semjuel Beket (Samuel Beckett), uz Joneska (Ionesco) i Ženea (Genet) najznačajniji predstavnik "teatra apsurda". Njegove drame, sinteza pesimizma, apsurda i nihilizma, izvršile su ogroman uticaj na razvoj modernog evropskog pozorišnog izraza. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1969. ("Čekajući Godoa", "Kraj igre", "Srećni dani").

1989 - U strahu od pobunjenog naroda predsednik Rumunije Nikolae Čaušesku (Nicolae Ceausescu) pobegao je sa suprugom Elenom helikopterom iz Bukurešta, čime je okončana njegova 24-godišnja diktatorska vladavina. Uhvaćeni su i tri dana kasnije streljani u mestu Trgovište.

1990 - Lider sindikalnog pokreta "Solidarnost" Leh Valensa (L e c h Walesa) preuzeo je, posle izborne pobede, dužnost predsednika Poljske.

1990 - Sabor Hrvatske usvojio je novi Ustav kojim je Republika Hrvatska proglašena "nacionalnom državom hrvatskog naroda".

1993 - Južnoafrički parlament sastavljen od belaca okončao je eru aparthejda, izglasavši većinom od 237 prema 45 prelazni ustav zemlje, što je omogućilo održavanje prvih sverasnih izbora u Južnoj Africi.

1993 - Alina Fernandes Revuelta (Fernandez), ćerka kubanskog predsednika Fidela Kastra (Castro), napustila je Kubu i dobila politički azil u SAD.

1993 - Umro je jugoslovenski pisac i likovni kritičar Oto Bihalji Merin, koji je s bratom Pavlom 1928. osnovao izdavačku kuću "Nolit" i uređivao književno-politički časopis "Nova literatura". (roman "Doviđenja u oktobru", eseji i umetnička kritika "Osvajanje neba", "Graditelji moderne misli", "Prodori moderne umetnosti").

1994 - Italijanski premijer Silvio Berluskoni (Berlusconi) je, zbog optužbi za korupciju, podneo ostavku sedam meseci nakon što je došao na čelo koalicione konzervativne vlade, 53. od Drugog svetskog rata.

1996 - Gerilci peruanskog levičarskog pokreta "Tupak Amaru" su "božićnim gestom", kako su ga nazvali, oslobodili 225 talaca u japanskoj ambasadi u Limi, a zadržali još 140.

2000 - Svetska zdravstvena organizacija upozorla je na mogućnost širenja bolesti "ludih krava" izvan Evrope. Bolest, koja se smatra verovatnim uzrokom nove varijante smrtonosne Krojcfelt-Jakobove bolesti mozga kod ljudi, otkrivena je 1986. u Velikoj Britaniji.

2002 - Umro je Dezmond Hojt (Desmond Hoyte), bivši predsednik Gvajane, koji je na čelu države bio od 1985 do 1992. i sproveo tranziciju u zemlji.

2002 - Umro je Džo Stramer (Joe Strummer), frontmen britanske pank grupe "Kleš", čiji je najpoznatiji singl iz 1979. godine "London Calling".

2004 - Usvajanjem Zakona o diskriminaciji u Francuskoj je i zvanično zabranjen seksistički i anti-homoseksualni govor.

2009 - Predsednik Srbije Boris Tadić predao je u Stokholmu zahtev za kandidaturu Srbije za članstvo u EU švedskom premijeru Frederiku Rejnfeltu čija je zemlja predsedavala EU u tom šestomesečnom periodu.

[Bisernica]

23. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101220_197-ItemID-187408-lrg.jpg


1588 - Tokom zasedanja Skupštine staleža u dvorcu Bloa, po nalogu francuskog kralja Anrija III (Henry), ubijene su vođe katoličke Lige vojvoda od Gize (Guise), njegov brat Luj (Luis) i kardinal od Gize. Kardinal Burbonski uhapšen je i do kraja života bio je u zatočeništvu.

1732 - Rođen je engleski pronalazač i industrijalac Ričard Arkrajt (R i c h a r d Arkwright), koji je usavršio i prvi u proizvodnji primenio mehaničku predilicu, što je imalo presudan uticaj na procvat pamučne industrije u Engleskoj u 19. veku.

1777 - Rođen je ruski car Aleksandar I Romanov, koji je tokom vladavine od 1801. sproveo liberalne reforme i teritorijalno proširio Rusiju pripojivši Finsku, velike delove Poljske i Besarabiju. Nakon Napoleonovog neuspešnog pohoda na Rusiju 1812, uništio je njegovu vojsku u povlačenju, a 1814. trijumfalno je ušao u Pariz gde su vođeni mirovni pregovori posle Napoleonove kapitulacije.

1790 - Rođen je francuski egiptolog Žan Fransoa Šampolion (Jean Fransois C h a m p o l l i o n), osnivač egiptologije. Dešifrovao je 1822. hijeroglife s ploče pronađene 1799. u egipatskom mestu Rešid i utvrdio da oni nisu samo simboličko nego i fonetsko pismo.

1810 - Rođen je nemački egiptolog Karl Ričard Lepsijus (R i c h a r d Lepsius), koji se smatra osnivačem moderne arheologije. Njegove "Egipatske hronologije" utemeljile su naučno izučavanje rane egipatske istorije.

1832 - Francuska je zauzela Antverpen i prisilila Holandiju da prizna nezavisnost Belgije.

1861 - Turska je prihvatila ujedinjenje Vlaške i Moldavije, dunavskih kneževina pod njenim suverenitetom, u jednu državu pod nazivom Rumunija.

1920 - Francuska i Velika Britanija su odobrile konvenciju kojom su utvrđene granice Sirije i Palestine.

1933 - Rođen je japanski car Akihito, koji je na presto stupio 1990, posle smrti oca, cara Hirohita.

1943 - Vrhovna komanda savezničkih snaga za Sredozemlje i Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije postigli su u Drugom svetskom ratu sporazum o prihvatanju jugoslovenskih izbeglica i njihovom prebacivanju u severnu Afriku.

1948 - U Tokiju su pogubljeni bivši japanski premijer Hidekija Tođo (Tojo) i još šestorica bivših visokih funkcionera, koje je Međunarodni vojni sud osudio na smrt zbog zločina protiv čovečnosti u Drugom svetskom ratu.

1953 - Streljan je bivši šef zloglasne sovjetske političke policije NKVD i potpredsednik sovjetske vlade Lavrentije Berija, ključna ličnost u Staljinovim "velikim čistkama". Osuđen je na smrt pod optužbom da je kovao zaveru s ciljem da nasledi Staljina.

1963 - Na grčkom putničkom brodu "Lakonija", zahvaćenom požarom posle eksplozije u severnom Atlantiku, poginulo je 128 ljudi, a 908 je spašeno pre potonuća broda 29. decembra.

1964 - Veoma snažan ciklon na Cejlonu (Šri Lanka) prouzrokovao je smrt najmanje 2.000 ljudi.

1972 - Umro je sovjetski konstruktor aviona Andrej Nikolajevič Tupoljev, koji je rukovodio izradom više od sto tipova aviona, uključujući bombardere i džinovski ANT-20 "Maksim Gorki". Posle Drugog svetskog rata konstruisao je putničke avione, među kojima i "TU-144", prvi supersonični avion u svetu.

1972 - U zemljotresu koji je pogodio glavni grad Nikaragve Managvu poginulo je 7.000 ljudi.

1989 - SAD su ojačale svoje trupe od 24.000 vojnika u Panami sa još 2.000 da bi savladale neočekivano jak otpor pristalica bivšeg panamskog premijera generala Manuela Antonija Norijege (Antonio Noriega).

1990 - Slovenci su se na plebiscitu izjasnili za izdvajanje iz SFR Jugoslavije.

1994 - Republika Srpska i bosanska vlada u Sarajevu, uz posredovanje bivšeg predsednika SAD Džimija Kartera (Jimmy Carter), potpisale su četvoromesečno primirje koje će stupiti na snagu 1. januara 1995.

1995 - U indijskom gradu Dabali, severno od Nju Delhija, u požaru koji je izbio u svečanoj sali za vreme školske zabave život je izgubilo 538 ljudi, među kojima najveći broj dece između pet i 14 godina.

1997 - Umro je japanski glumac Toširo Mifune (Toshiro), koji je svetsku slavu stekao tumačenjem uloga samuraja, posebno u filmovima režisera Akire Kurosave ("Rašomon", "Sedam samuraja", "Legenda o Musašiju", "Šogun", "Krvavi presto").

2000 - Na prvim parlamentarnim izborima u Srbiji nakon odlaska sa vlasti Slobodana Miloševića početkom oktobra, ubedljivu pobedu odnela je Demokratska opozicija Srbije (DOS).

2001 - Nigerijski državni tužilac, Bola Ige, ubijen je u svojoj kući u mestu Ibadan u jugozapadnoj Nigeriji.

2003 - U eksploziji prirodnog gasa, na jugozapadu Kine, poginulo je najmanje 198 osoba, a oko 16.000 ljudi je evakuisano.

2003 - U Americi je, u državi Vašington, otkriven prvi slučaj smrtonosnog kravljeg ludila.

2005 - Poslednji preživeli član takozvane četvoročlane bande Jao Venjuan preminuo je u Kini. On je proveo 20 godina u zatvoru zbog političkog nasilja tokom kineske Kulturne revolucije (1966-1976).

2007 - Umro je kanadski džez kompozitor i pijanista Oskar Piterson (Oscar Peterson) poznat po svom karakterističnom stilu sviranja klavira, u kojem je koristio elemente džeza, bugi-vugija i bibopa.

2007 - Umro je američki koreograf Majkl Kid (M i c h a e l Kid) idejni tvorac nekih od najslavnijih mjuzikala na Brodveju. Tokom karijere osvojio je pet nagrada Toni, a 1997. je dobio Oskara za životno delo.

[Bisernica]

24. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101223_464-ItemID-187506-lrg.jpg


1491 - Rođen je španski sveštenik Injasio de Lojola (Ignacio, Loyola), osnivač "Družbe Isusove" (jezuiti) 1534. Nakon što ga je Inkvizicija oslobodila od optužbi da je jeretik, dobio je 1540. od pape Pavla III potvrdu novog rimokatoličkog reda i izabran za prvog starešinu (generala). Izradio je ustav jezuita i priručnik "Duhovne vežbe za vladavinu nad samim sobom".

1524 - Umro je portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco), koji je 1498. pronašao pomorski put u Indiju ploveći oko Afrike. Prilikom drugog putovanja u Indiju 1502. uspostavio je portugalsku kolonijalnu vlast, a tokom trećeg umro je u Indiji.

1798 - Rođen je poljski pisac Adam Mickijevič (Mickiewicz), najizrazitiji predstavnik poljskog romantizma. Njegov idilični ep "Pan Tadeuš" u kojem je dao viziju stare Poljske u nestajanju, smatra se najvećim delom poljskog romantizma.

1814 - SAD i Velika Britanija potpisale su mir u Gentu u Belgiji, okončavši rat započet 1812.

1818 - Rođen je engleski fizičar Džejms Preskot Džul (James Prescott Joule). Odredio je toplotni ekvivalent eletrične struje (1843) i mehanički ekvivalent topline (1850) i time dao jedan od dokaza zakona o očuvanju energije. Po njemu je merna jedinica za energiju, rad i količinu toplote nazvana "džul" (J).

1838 - Pod pritiskom Rusije, Porte, i političkih protivnika u Srbiji knez Miloš Obrenović prihvatio je tzv. Turski ustav kojim je ograničena apsolutna kneževa vlast.

1863 - U Kalkuti je umro engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri (William Makepeace Thackeray), jedan od najznačajnijih satiričara 19. veka, poznat po romanu "Vašar taštine".

1863 - Rođen je Ljuba Davidović, jedan od prvaka Radikalne stranke Srbije. S Jašom Prodanovićem osnovao je 1901. Samostalnu radikalnu stranku, a od 1912. bio je na čelu te stranke. Bio je ministar prosvete u vladi Nikole Pašića i jedna je od tvoraca Krfske deklaracije. Od 1919. predsednik je novoformirane Demokratske stranke. Dva puta je bio premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1919. i 1924.

1865 - U mestu Pulaski u američkoj državi Tenesi osnovana je rasistička organizacija belaca Kju-Kluks-Klan.

1871 - Premijera Verdijeve opere "Aida" održana je u Kairu, mestu gde se i odigrava radnja drame.

1914 - Nemački avion bacio je jednu bombu na Dover u Prvom svetskom ratu, što je bio prvi napad iz vazduha u istoriji Velike Britanije.

1942 - Na nemačkom eksperimentalnom poligonu u mestu Peneminde izvršena je uspešna proba nove rakete zemlja-zemlja "FZG76", kasnije poznate kao raketa "Fau 1" (V-1).

1943 - Američki general Dvajt Ajzenhauer (Dwight Eisenhower) imenovan je u Drugom svetskom ratu za komandanta Vrhovnog štaba savezničkih ekspedicionih snaga za invaziju na okupiranu Francusku.

1944 - U Novom Sadu je izašao prvi broj dnevnog lista na mađarskom jeziku "Sabad Vajdašag", koji je u septembru 1945. promenio naziv u "Mađar so".

1951 - Proglašeno je Ujedinjeno kraljevstvo Libija s emirom el-Idrizom (Idris) kao suverenom. U septembru 1969. kralj Idriz je svrgnut u vojnom udaru pod vođstvom Moamera Gadafija, koji je potom proglasio republiku.

1982 - Umro je francuski pisac Luj Aragon (Louis), jedan od osnivača nadrealističkog pokreta. Od 1930, posle kongresa revolucionarnih pisaca u Harkovu, priklanja se socrealizmu i objavljuje "Traktat za socijalistički realizam". U Drugom svetskom ratu je, uz Elijara (Eluard), najistaknutiji pesnik Pokreta otpora.

1989 - Svrgnuti premijer Paname general Antonio Norijega (Noriega), sklonio se pred američkim okupacionim trupama u diplomatsko predstavništvo Vatikana u Panama Sitiju i zatražio politički azil.

1994 - Islamski teroristi su prilikom otmice francuskog putničkog aviona u Alžiru ubili dvoje ljudi i uzeli za taoce 239 ljudi.

1995 - Na parlamentarnim izborima u Turskoj najviše glasova osvojila je islamistička Partija prosperiteta, što je bila prva izborna pobeda islamista u 72-godišnjoj istoriji sekularne Turske.

1996 - Tokom građanskog protesta u Srbiji zbog falsifikovanja rezultata lokalnih izbora, jake policijske snage intervenisale su u centru Beograda da bi razdvojile dva skupa - pristalica predsednika Srbije Slobodana Miloševića i opozicione koalicije "Zajedno". Pred početak mitinga iz pištolja je teško ranjen Ivica Lazović, član Srpskog pokreta obnove.

1997 - Muslimanski fundamentalisti su u dva masakra ubili 59 civila u Alžiru.

1999 - "Mali princ", delo Antoana d Sent-Egziperija (Antoine de Saint-Exupery) proglašeno je za knjigu veka u Francuskoj.

2000 - Tokom četvorodnevne pobune u zatvorima u Turskoj ubijeno je 28 ljudi.

2008 - Umro je britanski nobelovac i jedan od najpoznatijih dramskih pisaca Harold Pinter, koji je bio poznat i kao oštar kritičar britanske i američke spoljne politike. Njegova najznačajnija dela su: "Nastojnik", "Povratak", "Ničija zemlja", "Stara vremena" i "Rođendan".

[Bisernica]

25. decembar


Božić nije čestitka ,ni darovi skupi
već nešto što se ne kupi.
To je LJUBAV i blagoslov od Boga
da svako još više
ljubi bližnjeg svoga !


Svim hrišćanima zapadnog obreda,
želim da Božić provedu sa svojim najmilijim
u zdravlju,sreći, s ljubavlju u zajedništvu
sa svim ljudima,uz veliki i radosni pozdrav

Sretan Božić i Hristos se rodi !

http://razbibriga.net/imported/2010/12/SmilewithChristmaskeepsmiling93979373953-1.gif


....a 25. decembra se inače dešavalo..

800 - Papa Lav III (Leo) krunisao je u Rimu franačkog vladara Karla Velikog za svetog rimskog cara, što će biti titula nemačkih i austrijskih monarha do vremena Napoleona I.

1000 - Krunisan je prvi mađarski hrišćanski kralj Stefan.

1066 - U Vestminsterskoj katedrali u Londonu normanski vojvoda Vilijam I Osvajač (William the Conqueror) krunisan je za kralja Engleske, nakon što je kod Hestingsa potukao vojsku Harolda II, poslednjeg saksonskog kralja. Od 1070, kada je Vilijam osvojio celu zemlju, Normani su počeli da se stapaju sa pokorenim Anglosasima u englesku naciju.

1642 - Rođen je engleski matematičar, fizičar i astronom, Isak Njutn (Isaac Newton), osnivač moderne fizike. Njegova teorija gravitacije (1666) smatra se jednim od najvećih dostignuća ljudskog uma. Značajna su i njegova otkrića na području matematike, optike, mehanike i astronomije. Epohalnim delom smatra se njegov rad pod naslovom "Matematički principi filozofije prirode" (1687).

1741 - Švedski fizičar Anders Celzijus (Celsius) objavio je pronalazak skale od sto stepeni za merenje temperature.

1745 - U Drezdenu je potpisan mirovni ugovor kojim je okončan Šleski rat između Austrije i Prusije.

1870 - Rođena je nemačka revolucionarka Roza Luksemburg (Rosa Luxemburg), vođa levice u poljskom i nemačkom radničkom pokretu, jedan od osnivača Komunističke partije Nemačke 1918, predstavnik levog krila Druge internacionale. Hapšena i zatvarana, ubijena je zajedno sa Karlom Libknehtom (Liebknećt) posle poraza nemačkih radnika u januarskoj pobuni 1919.

1876 - Rođen je pakistanski državnik Mohamed Ali Džina (Mohammed, Jinah), osnivač i prvi predsednik Pakistana (1947), koji se s Gandijem (Gandhi) i Nehruom borio za nezavisnost indijskog potkontinenta od Velike Britanije. Kasnije se s njima sukobio, tražeći posebnu muslimansku državu.

1914 - U Prvom svetskom ratu na Zapadnom frontu stupilo je na snagu nezvanično "božićnje primirje" kada su dve grupe - britanskih i nemačkih vojnika - obustavile paljbu, izašle iz rovova i susrele se na ničijoj zemlji između zaraćenih strana.

1918 - Rođen je egipatski državnik Anvar el Sadat (Anwar), predsednik Egipta od oktobra 1970. do oktobra 1981, kad su ga na vojnoj paradi u Kairu ubili protivnici sklapanja mira sa Izraelom. Jedan je od protagonista trojnog sporazuma SAD-Izrael-Egipat u Kejmp Dejvidu 1977. i dobitnik Nobelove nagrade za mir 1978. koju je podelio sa izraelskim premijerom Menahemom Beginom.

1926 - Japanski regent princ Hirohito nasledio je presto Japana posle smrti oca cara Jošihita (Yoshihito). Hirohito je umro 1989.

1932 - Britanski kralj DŽordž (George) V uputio je prvi put božićnu poruku naciji preko radio talasa.

1938 - Umro je češki pisac Karel Čapek, poznat po utopističkim romanima "Fabrika apsolutnog" i "Krakatit" u kojima je predočio apsurdnost tehničke civilizacije. U delu "Razgovori s T.G. Masarikom" izneo je filozofske i političke poglede čuvenog češkog političara i filozofa.

1941 - Japanska armija je u Drugom svetskom ratu okupirala Hongkong posle 17 dana opsade.

1942 - Nemci su u Beogradu streljali srpskog kompozitora, dirigenta i muzikologa Vojislava Vučkovića. Bio je profesor muzičke škole "Stanković" i dirigent Beogradske filharmonije, saradnik mnogih listova i časopisa, jedan od pokretača i glavnih urednika Nedeljnih informativnih novina (NIN) ("Herojski oratorijum", "Ozareni put", "Burevesnik").

1974 - Ciklon je gotovo potpuno uništio australijski grad Darvin.

1977 - Umro je engleski filmski glumac, scenarista, režiser i producent Čarli Čaplin (C h a r l i e C h a p l i n), jedan od pionira kinematografije i najvećih umetnika u istoriji filma. Svetsku slavu stekao je u SAD ulogom sentimentalnog klovna-lutalice u komedijama nemog filma. Dobitnik je Oskara za životno delo 1972. ("Moderna vremena", "Svetlosti velegrada", "Veliki diktator").

1979 - Sovjetske trupe ušle su u Avganistan, u prvoj vojnoj intervenciji ŠSR izvan Varšavskog pakta, da bi podržale vladu Babraka Karmala. U ratu, iz kojeg se povukao posle 10 godina, ŠSR je izgubio 27.000 vojnika.

1991 - Mihail Gorbačov je podneo ostavku na mesto predsednika ŠSR-a i predao dužnost Borisu Jeljcinu.

1997 - Na Kubi je prvi put posle tri decenije javno proslavljen Božić. Predsednik Fidel Kastro (Castro) proglasio je taj dan praznikom u čast pape koji je u januaru 1998. posetio Kubu.

2000 - U požaru u jednoj diskoteci u kineskom gradu Liojangu život je izgubilo 311 ljudi.

2001 - Više od 540 ljudi je poginulo u sukobima pobunjenika i vojske Burundija prilikom zauzimanja pobunjeničkog utočišta u šumi Tenga u blizini prestonice Budžumbure.

2005 - Umrla je švedska operska pevačica Birgit Nilson, najveći vagnerijanski sopran posle Drugog svetskog rata. Slavu u Ameerici stekla je 1959. u njujorškoj Metropoliten operi pevajući Izoldu u Vagnerovom "Tristanu i Izoldi".

2006 - Umro je legendarni "kralj soula" Džejms Braun (James Brawn), koji je 1992. dobio Gremi nagradu za životno delo. Njegov ples na sceni bio je uzor mnogim zvezdama poput Mika Džegera i Majkla Džeksona. Poznati hitovi su mu "Out of Singht", "Sex M a c h i n e", "I Got You" (I Feel Good) i "Say It Out Loud - I'm Black and I'm Proud".

[Bisernica]

26. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101226_85-ItemID-187673-lrg.jpg


1716 - Rođen je engleski pisac Tomas Grej (Thomas Gray), autor pesme "Elegija napisana na seoskom groblju" koja se smatra jednom od najlepših pesama napisanih na engleskom jeziku.

1805 - Francuska i Austrija potpisale su u Požunu (Bratislava) mirovni ugovor, posle Napoleonove pobede u bici kod Austerlica, kojim je Francuska dobila Veneciju, Istru bez Trsta, Dalmaciju i Boku Kotorsku i učvrstila svoju poziciju u Evropi. Odredbe sporazuma poništene su 1814. na Bečkom kongresu.

1825 - U Sankt Peterburgu, na dan polaganja zakletve novom caru Nikolaju I izbila je pobuna dekabrista, protivnika carizma u Rusiji.

1883 - Rođen je Moris Utrilo (Maurice Utrillo), samouki slikar pariskih veduta i motiva iz francuskih provincijskih gradova, koji je mimo svih slikarskih pravaca i strujanja izgradio sopstveni doživljaj ambijenta i likovni izraz.

1890 - Umro je nemački arheolog Hajnrih Šliman (H e i n r i c h S c h l i m a n n), koji je 1868. otkrio Troju, koristeći se podacima iz Homerovih spevova "Ilijada" i "Odiseja". Otkrio je i Mikenu, Orhomen i Tirint, utrošivši na arheološka iskopavanja ceo imetak stečen u mladosti trgovinom.

1893 - Rođen je kineski revolucionar i državnik Mao Cedung (Zedong), jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu i do smrti 1976. bio njen neprikosnoveni lider. Njegove misli i ideje objavljene su u čuvenoj "Crvenoj knjižici". Godine 1966. pokrenuo je "Veliku proletersku kulturnu revoluciju" tokom koje je smenjen veliki broj partijskih funkcionera, mađu kojima i njegovi najbliži saradnici.

1898 - Pjer i Marija Kiri (Pierre, Maria Curie) otkrili su prvi radioaktivni hemijski element i nazvali ga radijum.

1908 - Amerikanac Džek Džonson (Jack Johnson) je pobedom nad Kanađaninom Tomijem Barnsom (Tommy Burns) postao prvi crni bokser prvak sveta u teškoj kategoriji.

1922 - Vođa Oktobarske revolucije Vladimir Ilič Lenjin završio je prvi deo svog "Pisma kongresu", kasnije poznatog kao "Lenjinov testament", u kojem je pozvao komuniste da sačuvaju jedinstvo partije i predložio reforme. U drugom delu "testamenta", koji je napisao 4. januara 1923. Lenjin je sugerisao da Staljin bude smenjen sa mesta generalnog sekretara Komunističke partije.

1941 - Suočen s napredovanjem japanskih snaga u Drugom svetskom ratu ka Manili, američki general Daglas Makartur (Douglas MacArthur) proglasio je filipinsku prestonicu "otvorenim gradom". Uprkos tome u Manili su 1941, 1942. i 1945. vođene teške borbe američkih i japanskih jedinica, tokom kojih su porušeni mnogi delovi grada.

1943 - Britanska mornarica je u Drugom svetskom ratu potopila "Šarnhorst", poslednji veliki nemački bojni brod.

1968 - U Saveznoj narodnoj skupštini usvojeni su amandmani na Ustav SFR Jugoslavije, kojima se širi autonomija pokrajina i one dobijaju status sličan republikama. Pokrajine su dobile pokrajinski Ustavni zakon, čime je otvoren put gotovo potpuno samostalnoj zakonskoj, izvršnoj i sudskoj vlasti. Pokrajini Kosovo i Metohija uveden je naziv Kosovo.

1971 - U znak protesta zbog američkog angažovanja u Vijetnamu, 16 američkih ratnih vetarana Vijetnamskog rata okupiralo je Statuu slobode u njujorškoj luci.

1972 - Umro je Hari Truman (Harry), predsednik SAD 1945-53. Za predsednika je izabran nakon smrti Frenklina Rozevelta (Franklin Roosevelt). Učesnik je Potsdamske konferencije, a avgusta 1945, po njegovom nalogu na Japan je bačena atomska bomba. Godine 1947. uveo je doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim revolucionarnim pokretima, a njegova administracija je iste godine sačinila Maršalov plan o posleratnoj obnovi Evrope. Doneo je zakon protiv radničkih sindikata i osnovao Komisiju za ispitivanje protivameričke delatnosti čiji se rad pretvorio u "lov na veštice" (makartizam). Uveo je SAD u Korejski rat.

1975 - Letom na liniji Moskva-Alma Ata, "Tupoljev-144" je postao prvi supersonični avion u svetu u redovnom saobraćaju.

1989 - Rumunski Front nacionalnog spasa naimenovao je novu vladu s Jonom Ilijeskuom (Ion Iliescu) na čelu, dan posle pogubljenja Nikolae Čaušeskua (Nicolae Ceausescu).

1990 - Skupština Slovenije proglasila je samostalnost te republike, nakon plebiscita 23. decembra na kome se 86 odsto glasača izjasnilo za nezavisnu slovenačku državu.

1991 - U Alžiru su održani prvi višepartijski parlamentarni izbori od sticanja nezavisnosti od Francuske 1962.

1994 - Napadom komandosa na oteti francuski putnički avion na aerodromu u Marseju oslobođeno je 239 putnika i članova posade koje su islamski teroristi držali kao taoce posle otmice 24. decembra u Alžiru. Komandosi su ubili svu četvoricu terorista.

1998 - Bivši lideri Crvenih Kmera Kije Sampan (Khieu Samphan) i Nuon Čea (C h e a) predali su se kambodžanskoj vladi. Za vreme režima Crvenih Kmera sredinom sedamdesetih godina 20. veka u Kambodži je ubijeno ili je umrlo od gladi i bolesti 1,7 miliona ljudi.

1998 - Srpske snage bezbednosti na Kosovu počele su napad na području mesta Podujevo, nakon što je u selu Obrandže ubijen jedan Srbin.

2000 - U požaru u diskoteci u kineskom gradu Liojangu život je izgubilo 311 ljudi.

2001 - Izraelski ministar odbrane Bendžamin Ben-Elizer izabran je za predsednika Laburističke partije.

2003 - U zemljotresu jačine 6,3 stepena Rihterove skale koji je pogodio iranski grad Bam, poginulo je oko 50.000 ljudi.

2004 - U naletu plimnog talasa cunamija izazvanog zemljotresom jačine devet stepeni Rihterove skale, nedaleko od indonežanskog ostrva Sumatre, stradalo je preko 300.000 ljudi u zemljama regiona: Malezija, Indija, Bangladeš, Šri Lanka, Tajland, Indonezija, Maldivi, Somalija, Tanzanija, Sejšeli, Mjanmar, Kenija i Madagaskar.

[Bisernica]

27. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101226_86-ItemID-187679-lrg.jpg


1571 - Rođen je nemački astronom, matematičar i fizičar Johan Kepler (Johann), koji je s tri fundamentalna zakona o kretanju planeta dokazao Kopernikovu hipotezu o heliocentričnom sistemu.

1822 - Rođen je francuski hemičar i biolog Luj Paster (Louis Pasteur), pronalazač vakcina protiv besnila, antraksa i crvenog vetra. Otkrio je postupak konzerviranja hrane sprečavanjem razmnožavanja bakterija, koji je kasnije nazvan "pasterizacija". Osnovao je mikrobiologiju i stereohemiju i organizovao 1888. čuveni institut, nazvan njegovim imenom.

1831 - Engleski prirodnjak Čarls Darvin (C h a r l e s Darwin)isplovio je brodom "Bigl" iz Plimuta i započeo petogodišnju naučnu ekspediciju. Na istraživanjima koja je obavio tokom tog putovanja zasnovao je čuvenu teoriju o evoluciji živih bića objavljenu 1859. u kapitalnom delu "Poreklo vrsta".

1882 - Ukazom kneza Milana Obrenovića o odobrenju Trgovinskog sporazuma i Konzularne konvencije sa SAD, uspostavljeni su diplomatski odnosi Srbije i SAD.

1927 - Jedan od vođa Oktobarske revolucije i prvi šef sovjetske diplomatije Lav Trocki isključen je iz Komunističke partije, nakon što je u političkim sukobima pobedila frakcija Josifa Staljina. Trocki je potom proteran iz ŠSR-a i ubijen u Meksiku 1940. po Staljinovom nalogu.

1945 - U Vašingtonu je osnovan Međunarodni monetarni fond. Pravilnik o radu Fonda izradila je monetarna i finansijska konferencija 44 zemlje UN, koju je u leto 1944. u Breton Vudsu sazvao predsednik SAD Frenklin Rozevelt (Franklin Roosevelt).

1948 - Mađarske vlasti su uhapsile rimokatoličkog kardinala Jožefa Mindsentija (Jozsef Mindszenty) zbog antikomunističkog delovanja.

1949 - Holandska kraljica Julijana (Juliana) potpisala je dokument kojim je Indonezija dobila suverenitet posle više od tri veka holandske kolonijalne uprave. Za prvog predsednika Indonezije izabran je Ahmed Sukarno, vođa oslobodilačkog pokreta.

1956 - Flota UN počela je čišćenje Sueckog kanala koji su Egipćani onesposobili tokom Sueckog rata potopivši u njemu veći broj brodova.

1969 - Libija, Sudan i Ujedinjena Arapska Republika (unija Egipta i Sirije) postigli su dogovor o stvaranju vojnog, političkog i ekonomskog saveza.

1972 - Umro je kanadski državnik Lester Bouls Pirson (Bowles Pearson), šef diplomatije (1948-57), premijer (1963-68) i dobitnik Nobelove nagrade za mir 1957. za napore uložene u rešavanju Suecke krize.

1972 - Australija je obustavila vojnu pomoć Južnom Vijetnamu i time okončala učešće u Vijetnamskom ratu.

1975 - Više od 400 rudara poginulo je prilikom eksplozije u rudniku uglja u Časnali u indijskoj državi Bihar.

1978 - Umro je alžirski državnik Huari Bumedijen (Houari Boumedienne), predsednik Alžira od juna 1965, kada je državnim udarom oborio s vlasti Ahmeda Ben Belu (Bella).

1979 - Avganistanski predsednik Hafizula Amin (Hafizullah) pogubljen je posle državnog udara koji su podržale sovjetske trupe, ušavši dva dana ranije u Avganistan, u prvoj vojnoj intervenciji ŠSR izvan zemalja Varšavskog pakta.

1985 - U istovremenim napadima palestinskih terorista na putnike ispred šaltera izraelske avikompanije "El Al" na aerodromima u Rimu i Beču ubijeno je 16 ljudi, među kojima i jedan napadač, a ranjeno je više od 100.

1989 - Egipat i Sirija su posle 12 godina prekida obnovili pune diplomatske odnose.

1995 - Francuska je izvršila petu u seriji nuklearnih proba u Južnom Pacifiku, što je izazvalo osude širom sveta.

1996 - U Ruandi je počelo prvo suđenje za genocid učesnicima masakra nad 800.000 pripadnika plemena Tutsa 1994.

1996 - Bivši španski premijer Felipe Gonzales (Gonsales) saopštio je da je Komisija OEBS-a utvrdila da je koalicija "Zajedno" pobedila na lokalnim izborima u 13 gradova u Srbiji i u devet beogradskih opština. Mirni protesti građana u Srbiji, koji su tražili priznavanje izbornih rezultata, nastavljeni su uprkos intervencije policije.

1998 - Na severu Kosova su, nakon kratkotrajnog primirja, obnovljeni sukobi srpskih snaga bezbednosti i kosovskih Albanaca.

1998 - Irak je saopštio da ne priznaje zone zabranjenog leta, koje je posle Zalivskog rata 1991. Zapad uspostavio iznad severa i juga te zemlje, i počeo seriju sukoba s američkim snagama.

2000 - Većina Rusa izabrala je za ličnost stoleća vođu Oktobarske revolucije Vladimira Iljiča Lenjina.

2000 - Kina i Kuba su potpisale u Havani protokol o jačanju vojne saradnje.

2001 - Na opštim izborima u Zambiji glasači su satima čekali da glasaju. To su treći opšti izbori u toj zemlji od sticanja nezavisnosti.

2002 - U bombaškom napadu čečenskih pobunjenika, bombaša samoubica, na zgradu lokalnih vlasti u Groznom, poginulo je 63, a povređeno 178 osoba, a od siline detonacije srušena je kompletna zgrada.

2004 - Umrla je Suzan Zontag (Sontag) radikalna američka književnica i kritičarka.

2006 - Umro je francuski tekstopisac Pjer Delanoe (Pierre), koji je pisao za desetine francuskih pevača od Edit Pjaf (Edith Piaf) i Šarla Aznavura (Sharles Aznavour) do rokera Džonija Halideja (Johnny Hallydey).

2007 - U samoubilačkom napadu u predgrađu Islamabada ubijena je bivša pakistanska premijerka i liderka opozicije Benazir Buto, nakon predizbornog mitinga u gradu Ravalpindi. U napadu je poginulo još najmanje 20 ljudi, a u neredima koji su usledili ubijeno je više desetina osoba.

2007 - Umro je francuski tekstopisac Pjer Delanoe (Pierre), koji je pisao za slavne francuske pevače, od Edit Pjaf (Edith Piaf) i Šarla Aznavura (C h a r l e s Aznavour) do rokera Džonija Holideja (Johnny Hollyday).

[Bisernica]

28. decembar

http://razbibriga.net/imported/2010/12/braca_limijer-1.jpg


1836 - Španija priznala nezavisnost Meksika, koji su španski konkvistadori osvojili 1526, razorivši državu Asteka.
1869 - Vilijem Sempl iz Ohaja patentirao žvakaću gumu.
1879 - U udesu putničkog voza na liniji Edinburg-Dandi u Škotskoj, koji se survao u reku kada je popustio most preko kojeg je prelazio, poginulo 90 ljudi.
1895 - U pariskom restoranu "Gran kafe" braća Luj i Ogist Limijer organizovala prvu filmsku projekciju. Prikazani kratki filmovi o izlasku radnika iz fabrike, železničkoj stanici s putnicima i vozom koji juri. Dan rođenja kinematografije.
1897. - Charles i Emile Path osnovali su u Parizu "Pate Cinema", prvi tvrtku na svijetu za proizvodnju filmova. Ova pariška tvrtka ubrzo je zavladala međunarodnim tržištem pokretnih slika.
1908 - U zemljotresu koji je razorio Mesinu, drugi po veličini grad na italijanskom ostrvu Siciliji, poginulo više od 82.000 ljudi.
1942 - Japanski avioni u Drugom svetskom ratu bombardovali indijski grad Kalkutu.
1948 - Tokom višemesečnih socijalnih nemira i nasilja u Egiptu ubijen premijer Nokraši Paša.
1950 - U Korejskom ratu, kineske trupe prešle 38. paralelu.
1959 - U Vinči kod Beograda pušten u rad prvi nuklearni reaktor u Jugoslaviji.
1962 - U Mozambiku, portugalskoj koloniji u Africi, osnovan Front za oslobođenje Mozambika, pod čijim je vođstvom zemlja posle dugotrajne borbe stekla nezavisnost 1975. Po sticanju nezavisnosti izbio građanski rat Frelima i rivalskog pokreta Renamo, koji je trajao gotovo dve decenije.
1966 - Kina izvršila petu nuklearnu probu.
1968 - U napadu na aerodrom u Bejrutu izraelski komandosi uništili 13 arapskih aviona.
1974 - U zemljotresu koji je razorio sela u pakistanskoj planiskoj oblasti Karakom poginulo oko 5.200 ljudi.
1974. - U Bangladešu je vlada uvela izvanredno stanje u zemlji koje je dopuštalo premijeru Mujibu Rahmanu gotovo neograničenu političku moć.
1981. - rođena je prva američka "beba iz epruvete", u Norfloku (SAD).
1989 - Bivši prvi sekretar Komunističke partije Aleksandar Dubček izabran za predsednika parlamenta Čehoslovačke, vrativši se posle dve decenije na političku scenu. Glavni inspirator i vođa "Praškog proleća" smenjen po intervenciji Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj 1968.
1989 - Litvanija postala prva država Sovjetskog Saveza u kojoj je uveden višepartijski politički sistem.
1992 - Inflacija u Jugoslaviji postigla svetski rekord, 19.810,2 odsto za tu godinu.
2000 - Vlada Crne Gore usvojila Platformu za redefinisanje odnosa Srbije i Crne Gore na osnovu koje bi te dve federalne jedinice Jugoslavije trebalo da postanu suverene i nezavisne države.
2001 - Evropska unija objavila spisak organizacija koje se smatraju terorističkim, posebno navodeći radikalne Baskijske separatiste, i grupe u Severnoj Irskoj i Srednjem istoku.

[Bisernica]

29. decembar


http://razbibriga.net/imported/2010/12/St20Thomas20Becketthumb300x302-1.jpg


1170 - Nadbiskup Tomas Beket ubijen po nalogu engleskog kralja Henrija II pred oltarom Kenterberijske katedrale. Ranije blizak kraljev prijatelj i kancelar do izbora za nadbiskupa 1162, usprotivio se nameri Henrija II da ograniči crkvenu vlast i odbio da položi zakletvu na kraljeva "Klarendonska pravila" o odnosima crkve i države. Papa Aleksandar III ga 1173. proglasio za sveca.
1721 - Francuska je okupirala ostrvo Mauricijus u Indijskom okeanu. Ostrvo 1810. potpalo pod britansku vlast, a nezavisnost steklo 1968.
1890 - Američki vojnici kod "Ranjenog kolena" u Južnoj Dakoti masakrirali više od 200 Indijanaca iz plemena Sijuks, među njima veliki broj žena i dece.
1911 - Revolucionarna privremena skupština za prvog predsednika Kine izabrala Sun Jat Sena, čime je posle više od tri milenujuma ukinuta monarhija.
1914 - Počela bitka kod Sarikamisa u Prvom svetskom ratu, u kojoj je mnogo slabija ruska vojska nanela težak poraz turskoj armiji. Otomanski Imperij je izgubio 77.000 od 95.000 vojnika.
1933. - Rumunjski premijer Ion G. Duca postao je u Sinaji žrtvom atentata fašističke tajne udruge "željezna garda ".
1940. - Drugi svjetski rat: Njemačko bombardiranje Londona, ubijeno 3,000 civila
1944 - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu ušle u Budimpeštu.
1963. - Grčka je vlada poslala trupe na Cipar kako bi prekinula građanski rat koji je tamo izbio.
1973 - Filipinski diktator Ferdinand Markos nastavio da vlada po okončanju drugog predsedničkog mandata, iako po Ustavu nije mogao ponovo da bude biran. Na osnovu vanrednog stanja koje je zaveo 1972. vladao dekretima dok u pobuni 1986. nije zbačen sa vlasti.
1975. - Eksplozija bombe u zračnoj luci LaGuardia u New Yorku, 11 poginulih. Iako za napad nitko nije preuzeo odgovornost, sumnjalo se da iza njega stoje hrvatski "nacionalisti"
1989 - Parlament Čehoslovačke za šefa države izabrao češkog pisca Vaclava Havela, dugogodišnjeg disidenta pod komunističkim režimom, koji je kao "državni neprijatelj" proveo pet godina u zatvoru. Havel nasledio Gustava Husaka koji je prethodno pod pritiskom javnosti podneo ostavku.
1992. - U Ženevi su se SAD i Rusija složile oko sporazuma SRART II kojim se reducira strateško nuklearno naoružanje.
1992 - Skupština Jugoslavije izglasala nepoverenje prvoj Vladi SR Jugoslavije i smenila premijera, srpskog biznismena iz SAD Milana Panića. Za vršioca dužnosti premijera imenovan potpredsednik Vlade Radoje Kontić. Smenjivanje Panića usledilo posle njegovih sukoba s predsednikom Srbije Slobodanom Miloševićem oko sprovođenja mirovne politike prema bivšim jugoslovenskim republikama.
1996 - Vlada Gvatemale i vođe gerilskog pokreta potpisali sporazum kojim je posle 36 godina zvanično okončan poslednji i najduži građanski rat u Centralnoj Americi.
1999 - U nevremenu koje je zahvatilo više evropskih zemalja život izgubilo oko 130 ljudi.
2000 - Ministar odbrane Rusije Igor Sergejev potpisao dokument kojim se dozvoljava obuka iranskih oficira u Rusiji.
2001 - U Kabulu prvi put patrolirale avganistanske i britanske trupe, što je bila proba za mirovne operacije.
2001 - Oko 300 ljudi poginulo, najmanje 120 povređeno, u požaru koji je izazvao vatromet u trgovinskom centru u Limi, glavnom gradu Perua.

[Bisernica]

30. decembar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20101227_180-ItemID-187980-lrg.jpg


1691 - Umro je engleski hemičar i fizičar Robert Bojl (Boyle) koji je prvi uočio razliku između hemijskih elemenata i spojeva i postavio zakon o odnosu pritiska i zapremine. Izolovao je metil alkohol i aceton.

1803 - Bivša francuska kolonija Luizijana, koju je te iste godine francuski car Napoleon I prodao Amerikancima, ušla je u sastav SAD. Time je skoro udvostručena tadašnja teritorija SAD.

1864 - Rođen je srpski slikar Marko Murat, jedan od osnivača umetničkog društva "Lada" 1904. u Beogradu. Najuspešnijim njegovim delima smatraju je pejsaži u kojima prikazuje autentičnu atmosferu Dalmacije ("Šipanska luka", "Proleće u Šipanu"...).

1865 - U Bombaju je rođen engleski pisac Rađard Kipling (Rudyard) majstor kratkih priča u kojima je prikazao život u Indiji. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1907. ("Knjiga o džungli", "Hrabri kapetan", "Kim", "Priče za decu"...).

1886 - Nemačka i Portugal potpisali su sporazum kojim su odredile granice između Angole i nemačke Jugozapadne Afrike (Namibija).

1903 - U požaru u čikaškom pozorištu "Irikvoi" poginulo je 588 ljudi.

1906 - Rođen je Kerol Rid (Carol Reed), uz Dejvida Lina (David Lean), vodeći britanski filmski režiser posle Drugog svetskog rata ("Zvezde gledaju s neba", "Treći čovek", "Naš čovek u Havani", "Agonija i ekstaza"...). Dobitnik je Oskara za mjuzikl "Oliver".

1915 - Nemačka podmornica je kod Krita u Prvom svetskom ratu torpedovala britanski putnički brod "Persija". Poginulo je 330 od 501 putnika i člana posade.

1916 - U Petrogradu je ubijen i bačen u reku Nevu kaluđer mistik Grigorij Jefimovič Raspućin, veoma uticajna ličnost na dvoru ruskog cara Nikolaja II Romanova i miljenik carice Aleksandre. Ubistvo je izvršila grupa oficira koji su njegovom smrću želeli da spase ugled monarhije.

1922 - Zvanično je osnovan ŠSR (Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika), stvaranjem konfederacije Rusije, Belorusije, Ukrajine i Transkavkaske Federacije.

1933 - Pripadnik rumunske organizacije "Gvozdena garda" ubio je premijera Jona Duku (Ion Duca). Na mesto premijera došao je profašista George Tartaresku (Tartarescu), koji je potom Rumuniju približio silama Osovine.

1944 - Umro je francuski pisac i muzikolog Romen Rolan (Romain Rolland), kosmopolit, pacifista, često nazivan francuskim Tolstojem i savešću svoga vremena. Njegov književni opus sadrži 75 knjiga iz različitih oblasti, a najpoznatiji su romani "Žan Kristof", "Kola Brenjan" i romansirane biografije. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1915.

1947 - Rumunski kralj Mihal I abdicirao je pod pritiskom komunista koji su potom proglasili Narodnu Republiku Rumuniju.

1968 - Umro je norveški državnik Trigve Li (Trygve Lie), prvi generalni sekretar UN, od 1946. do 1952. Pre Drugog svetskog rata bio je sekretar Socijalističke partije Norveške i ministar pravosuđa, a posle nemačke invazije na Norvešku 1940. šef diplomatije u izbegličkoj vladi u Londonu.

1988 - Jugoslovenski premijer Branko Mikulić i njegova vlada podneli su ostavku zbog brojnih kritika da vlada nije u stanju da reši ekonomsku krizu u zemlji.

1990 - Vlasti Albanije su prvi put dozvolile Jevrejima iseljavanje u Izrael.

1991 - Na sastanku u glavnom gradu Belorusije Minsku lideri Zajednice Nezavisnih Država (ZND), nastale posle raspada ŠSR-a, nisu uspeli da se dogovore o zajedničkoj vojsci, pa je svim bivšim sovjetskim republikama prepušteno da formiraju sopstvene oružane snage.

1993 - Izrael i Vatikan su, posle dva milenijuma uglavnom neprijateljskih odnosa rimokatoličke crkve i Jevreja, potpisali sporazum o međusobnom priznavanju i uspostavljanju punih diplomatskih odnosa.

1997 - Kina i Južna Afrika su potpisale sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa od 1. januara 1998.

2000 - General Omar el-Bašir izabran je po drugi put za predsednika Sudana i obećao da će nastaviti napore za uspostavljenje mira u zemlji u kojoj je oko dva miliona ljudi poginulo u sukobima u građanskom ratu ili umrlo od gladi. El-Bašir je došao na vlast državnim udarom 1989, a pobedio je na izborima 1995. godine.

2003 - Bivši predsedik Kambodže i lider Crvenih kmera Kije Sampan, jedan od glavnih pristalica Pola Pota, priznao je da su tokom njihove vladavine (1975-1979) u Kambodži počinjeni zločini i masakri. Za vreme tog režima poginulo je oko 1.700.000 građana Kambodže, od kojih su mnogi pogubljeni, a veliki broj njih umro je od gladi i bolesti.

[Bisernica]

31. decembar


...dan kada ispraćamo staru i dočekujemo Novu godinu.
Razbibrigancima - forumašima,gostima i svima koji su se sa nama družili u ovoj koja je na izmaku
želim u Novoj 2011.

http://razbibriga.net/imported/2010/12/SRECNANOVAGODINA1-1.jpg

...i još vam želim,mnogo dobrih vibracija uz Radio Razbibrigu :)

....a u svetu se na svaki dan stare godine dogadjalo ....

1494 - U Rim su ušle snage francuskog kralja Šarla VIII (C h a r l e s). U nameri da osvoji Italiju i pripremi krstaški rat protiv Turske, francuski kralj je prodro do Napulja, ali je bio prisiljen da se povuče pred vojnim savezom pape, Španije, Mletaka i milanskog vojvode.

1600 - Engleska kraljica Elizabeta I (Elizabeth) izdala je povelju o osnivanju Istočnoindijske kompanije za trgovinu, koja je krajem 17. veka imala znatna suverena prava kao što su pravo na vođenje rata i sklapanje mira, kovanje novca, da bi 1757. postala najjača vlast u Indiji. Velika Britanija je 1858. preuzela sve upravne funkcije kompanije.

1617 - Rođen je španski slikar Bartolomeo Esteban Muriljo (Murillo), koji je stvorio tip Madone po modelu crnokose španske žene (slike za crkve u Sevilji). Pored religioznih tema, slikao je i prizore sa ulice - "Mali prosjak", "Deca jedu dinju".

1719 - Umro je engleski astronom Džon Flemstid (John Flamsteed), prvi kraljevski astronom, osnivač nacionalne opservatorije u Griniču (1675).

1845 - Rođen je srpski državnik Nikola Pašić, jedan od najznačajnijih političara u istoriji Srbije i Jugoslavije, osnivač i vođa Narodne radikalne stranke (1881-1926). Prvi put je bio predsednik vlade Srbije 1891, a od 1903. sastavio je 22 vlade u vreme tri kralja: Aleksandra Obrenovića, Petra i Aleksandra Karađorđevića. Bio je šef jugoslovenske delegacije na Versajskoj mirovnoj konferenciji 1919-20.

1877 - U Švajcarskoj je umro francuski slikar Gistav Kurbe (Gustave Courbet), osnivač realističke škole i jedan od prvih umetnika koji je radio u prirodi, učesnik Pariske komune 1871. Osuđivan i progonjen zbog svoje demokratske političke delatnosti emigrirao je u Švajcarsku 1873.

1879 - Američki pronalazač Tomas Alva Edison (Thomas) prvi put je javno demonstrirao u Menlo Parku, Nju Džersi, električnu sijalicu.

1880 - Rođen je američki general Džordž Maršal (George Marshall), načelnik Generalštaba kopnene vojske SAD (1939-45). Kao državni sekretar SAD (1947-49) sačinio je plan za obnovu posleratne Evrope (Maršalov plan) koji je prihvaćen na konferenciji 16 zemalja 1947. u Parizu. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1953.

1911 - Marija Sklodovska Kiri (Maria Sklodowska Curie) dobila je drugu Nobelovu nagradu za hemiju za istraživanje radioaktivnih elemenata. Prvu je 1903. podelila je sa suprugom Pjerom (Pierre) i Bekerelom (Becqerel).

1938 - U Indijanopolisu, SAD prvi put je zvanično uveden test na alkohol za vozače ("drunkometer").

1945 - U saobraćaj je pušten treći put obnovljen železnički most preko Save kod Beograda.

1946 - Predsednik SAD Hari Truman (Harry) formalno je proglasio kraj Drugog svetskog rata.

1968 - Supersonični sovjetski putnički avion "TU-144" obavio je prvi let, nekoliko meseci pre britansko-francuske supersonične letelice "Konkord".

1971 - Austrijski političar i diplomata Kurt Valdhajm (Waldheim) preuzeo je dužnost generalnog sekretara UN, nakon što se sa tog mesta povukao burmanski političar U Tant (Thant).

1981 - U vojnom udaru koji je predvodio poručnik vazduhoplovstva Džeri Rolings (Jerry Rawlings), u Gani je oborena civilna vlada Hile Limana (Hilla Limann).

1983 - U vojnom udaru u Nigeriji svrgnut je predsednik Šehu Šagari (Shehu Shagari), koji je na vlast došao na izborima 1979. na kojima je okončana 13-godišnja vojna vladavina. Novi predsednik postao je šef vojne hunte general Mohamed Buhari (Muhammadu).

1988 - Indijska i pakistanska vlada su sklopile sporazum kojim su se obavezale da neće napadati nuklearna postrojenja u Pakistanu, odnosno Indiji.

1995 - Američki inženjerci su završili pontonski most preko Save, a potom su američki tenkovi i trupe iz sastava snaga UN za održanje mira ušli u Bosnu.

1996 - Širom Srbije stotine hiljada građana, koji su gotovo dva meseca svakodnevno protestovali tražeći priznavanje rezultata lokalnih izbora na kojima je pobedila opozicija, okupili su se na centralnim gradskim trgovima da dočekaju Novu godinu.

1998 - Ministri finansija Evropske unije saopštili su definitivne kurseve prema kojima će se nacionalne valute 11 zemalja EU menjati u evro kad jedinstvena evropska valuta 1. januara 1999. bude zvanično puštena u promet.

1999 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin podneo je ostavku i za vršioca dužnosti šefa države imenovao Vladimira Putina, dotadašnjeg premijera.

1999 - Predsednik Paname Mireja Moskoso (Mireya Moscoso) povratio je od SAD formalno kontrolu svoje zemlje nad Panamskih kanalom.

2000 - Saudijska Arabija, Kuvajt, Bahrein, Katar, Oman i Ujedinjeni Arapski Emirati, članice Saveta za saradnju u Zalivu potpisale su pakt o zajedničkoj odbrani po kojem se napad na jednu od zemalja članica smatra napadom na svih šest zemalja GČ.

2001 - Pakistanske vlasti uhapsile su više od dvadeset članova jedne od dve muslimanske militantne grupe, Laškar-e-Taiba, koju je Indija optužila za napad na Parlament, kada je ubijeno 14 osoba.

2004 - U Tajvanu je otvoren najviši oblakoder na svetu - poslovna zgrada "Tajpei 101", visoka 508 metara sa 101 spratom.

2004 - U požaru tokom koncerta u jednom noćnom klubu u Buenos Airesu u Brazilu poginulo je 186 ljudi, više stotina je povređeno.

2007 - U sukobima u Keniji, nastalim zbog reizbora predsednika Mvaija Kibakija, koji je tesnom pobedom osvojio drugi petogodišnji mandat, poginulo je oko 300 osoba, a oko 100.000 ljudi je raseljeno.

[Bisernica]

1. januar

Razbibrigi i svim razbibrigancima ,
onima koji dolaze redovno i onima koji
navrate ponekad,
onima koji pišu srcem ,i onima koji reči
iz srca kriju,
onima koji se brane jezikom,da ne otkriju
slabe tačke,i onima koji svoje ne kriju,
želim dobro zdravlje,sreću kao pratilju i
iznad svega LJUBAV - neka nas vodi u Novoj 2011.

SRETNA TI NOVA GODINA RAZBIBRIGO !!



Man
Lilu,Sani
Priča,Bisa,G
Zaga,Пркос,Ciciban,
Kvin,Kojica,Zazijavalo,
PRCKO,Crush and Burn,Marko
ubarzagronje,Poštar,affrodita,Aknesaj
Ambasador,Alians,andjelica,Alexanna,Maca
Boti,Ninani,ALF,Bandit,BanovanKorisnik,Crnokosa
dlakavi, Don Kihot, dr.Kadžija, Dusala, Enis Urac,eva,
Fidelio, Francuska sobarica, Goodfather, john preston, keks,
Kovač, Kukurek, ljubinkalju, markoni982, mica, milos1993,
mona, Moonlight, Mujo, Nikita, Oko, Ometač,
Sibi,Sajber Kurajber, Sale, Steffan,
supermen*prvi,Only Marko now,

viking, The6th
Day, Tol,VIKTOR,
Vragolanka, vucica
4ever, Waterfall,
Zaga, Tiberius,





http://razbibriga.net/imported/2010/12/2wq4q5e-1.jpg


...a ,svakog prvog januara se dešavalo,

45. p.n.e. - Stupio je na snagu novi, Julijanski kalendar, kojim je Gaj Julije Cezar, prema savetima grčkog astronoma iz Aleksandrije Sosigena (Sosigenes), reformisao računanje vremena tako što je za početak godine odredio 1. januar umesto 1. marta. Papa Grgur XIII je reformisao taj kalendar 1582, što je najveći broj zemalja prihvatio, dok su Julijanski zadržale srpska, ruska i još neke pravoslavne crkve.

1502 - Portugalski moreplovci uplovili su u zaliv Guanabara inazvali to mesto Rio de Žaneiro (Januarska reka). Grad koji je potom nastao bio je prestonica Brazila od 1763. do 1960, kada je za glavni grad određena novoizgrađena Brazilija.

1526 - Hrvatsko plemstvo je na saboru u gradu Cetinu izabralo za kralja Ferdinanda Habsburga, nadajući se da će im nadvojvoda Ferdinand obezbediti bolju odbranu od Turaka nego erdeljski knez Ivan Zapolja. Hrvatska je postala deo Habsburške monarhije.

1801 - Stupio je na snagu akt o ujedinjenju Velike Britanije i Irske, čime je stvoreno Ujedinjeno Kraljevstvo.

1803 - Danska je zabranila uvoz robova u dansku Zapadnu Indiju i postala prva zemlja koja je zabranila ropstvo.

1823 - Rođen je mađarski pesnik Šandor Petefi (Sandor Petoefi), jedan od vođa nacionalnog pokreta 1948. Otac mu je bio Srbin Stevan Petrović, a Šandorovo kršteno ime je Aleksandar. Smatra se najtalentovanijim i najboljim mađarskim lirskim pesnikom 19. veka. Njegova poezija je imala veliki uticaj na južnoslovenske pesnike, posebno na Đuru Jakšića i Jovana Jovanovića Zmaja. Poginuo je 1849. u bici kod Šegešvara ("Petefijeve pesme", "Apostol", "Vitez Janoš").

1833 - Velika Britanija je proglasila suverenitet nad Foklandskim ostrvima u Atlantiku, koja su pre toga bila pod španskom kolonijalnom vlašću.

1863 - Tokom Američkog građanskog rata predsednik SAD Abraham Linkoln (Lincoln) potpisao je Zakon o oslobađanju robova (Emancipation Proclamation).

1877 - Britanska kraljica Viktorija I (Victoria) proglašena je caricom Indije.

1880 - U Srbiji su uvedene obavezne metarske mere, merna jedinica za dužinu postao je metar i zvanično su prestale da važe mere poput aršina, lakta, pedlja.

1901 - Države Novi Južni Vels, Viktorija, Kvinslend, Južna Australija, Zapadna Australija i Tasmanija su osnovale australijsku zajednicu s Edmundom Bartonom kao prvim premijerom, koja je te godine u statusu dominiona postala član Britanskog komonvelta.

1915 - Rođen je srpski pisac Branko Ćopić, nastavljač tradicije seoske pripovetke srpskog realizma (Kočić, Ćorović, Veselinović). Humorista, autor rodoljubive i dečije poezije, jedan je od najplodnijih i najpopularnijih jugoslovenskih pisaca u periodu posle Drugog svetskog rata. Godine 1984. izvršio je samoubistvo ("Pod Grmečem", "Doživljaji Nikoletine Bursaća", "Gluvi barut", "Osma ofanziva", "Bašta sljezove boje").

1925 - Naziv glavnog grada Norveške Kristijanija (od 1674), promenjen je u Oslo.

1958 - Stupio je na snagu ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice, poznate kao Zajedničko tržište, koji su 25. marta 1957. u Rimu potpisale Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija.

1959 - Posle dvogodišnjeg gerilskog rata na Kubi je preuzeo vlast vođa revolucionarnog pokreta "26. jul" Fidel Kastro (Castro), a diktator Fulhesio Batista (Fulgencio) je pobegao u Dominikansku Republiku.

1965 - Pod vođstvom lidera pokreta "Al fatah" Jasera Arafata (Y a s s e r) formirana je Palestinska oslobodilačka organizacija.

1972 - Umro je francuski pevač i glumac Moris Ševalije (Maurice C h e v a l i e r). Popularni interpretator u operetama i pariskim zabavnim pozorištima najzapaženije uloge na filmu ostvario je u filmskim muzičkim komedijama ("Ljubavna parada", "Vesela udovica", "Žiži").

1979 - SAD i Kina su uspostavile diplomatske odnose, 30 godina posle osnivanja Narodne Republike Kine.

1993 - Radio Televizija Srbije otpustila je više od 1.500 radnika u Beogradu, među kojima je najviše bilo novinara koji su se suprotstavljali ratnoj propagandnoj politici radija i TV, "govoru mržnje", nepoštovanju profesionalnog kodeksa i kršenju profesionalnih kriterijuma uređivačke politike.

1993 - Češka i Slovačka su postale samostalne države, čime je prestala da postoji Čehoslovačka, osnovana 1918.

1994 - U SR Jugoslaviji rast cena dostigao je fantastičnu cifru od 315.563.558 odsto, cene su se u proseku povećavale 62 odsto dnevno, dva odsto na sat i O,029 odsto u minuti.

1995 - U Bosni je stupio na snagu četvoromesečni prekid neprijateljstava postignut uz posredovanje bivšeg predsednika SAD Džimija Kartera (Jimmy Carter).

1998 - Islamski fundamentalisti su na zapadu Alžira masakrirali više od 400 ljudi, uključujući žene i decu, u najgorem nasilju tokom šestogodišnjeg terora oružanih islamističkih grupa.

1999 - Zvanično je puštena u promet jedinstvena evropska valuta evro i oko 300 miliona ljudi u 11 od 15 zemalja Evropske unije dobilo je istu valutu prvi put od vremena Rimskog carstva. Grčka se, kao 12. članica, pridružila 2001, a zamena nacionalnih valuta u evro počela je 1. januara 2002.

2000 - Velika Britanija je zvanično ukinula stare imperijalne mere, kao što su funta (453,59 grama) i unca (28,35 grama) i uvela evropski merni sistem.

2001 - U Zagrebu je preminuo Fabijan Šovagović (68) jedan od najvećih glumaca Hrvatske i bivše Jugoslavije.

2002 - Evro je postao zvanična valuta u 12 zemalja Evropske unije. Britanija, Švedska i Danska su jedine članice EU koje su zadržale svoje nacionalne valute.

2003 - Policijske snage EU zamenile su u BiH međunarodne policijske snage UN, čime je počela prva zajednička odbrambena i bezbednosna akcija svih 15 zemalja-članica EU.

2003 - U Brazilu je inaugurisan Luis Inasio Lula da Silva (Luiz Inaciio), prvi brazilski predsednik iz radničke klase

2005 - U Holandiji je, po prvi put posle II svetskog rata, stupio na snagu Zakon kojim su pripadnici policije obavezni da poseduju identifikaciona dokumenta.

2007 - Rumunija i Bugarska su postale punopravne članice Evropske unije.

[Bisernica]

2. januar


Danas su Oci :)
Svim očevima želim zadovoljstva koja nosi današnji dan .
Budite velikodušni u poklanjanju ljubavi i osmeha onima koji
su ljubavi i osmeha najvredniji !!



http://www.youtube.com/watch?v=OtdmJjKyFhY



...a 2. januara se dešavalo....

1492 - Španija je, pod kraljem Ferdinandom Aragonskim, preuzela od Mavara grad Granadu, poslednje mavarsko uporište na Pirinejskom poluostrvu.

1799 - Trupe francuskog generala Napoleona Bonaparte ušle su u Siriju.

1837 - Rođen je ruski kompozitor, pijanista i dirigent Milij Balakirjev, pokretač i idejni vođa kompozitorske grupe Balakirjevljev kružok ili "Velika petorica", koju su još činili Kjuj, Musorgski, Rimski-Korsakov i Borodin. U muzička dela unosio je elemente ruskog i orijentalnog folklora ("Rusija", "Tamara").

1839 - Francuski pronalazač i začetnik fotografije Luj Dager (Louis Daguerre) snimio je prvu fotografiju Meseca.

1898 - Rođena je srpska glumica Ljubinka Bobić, članica Narodnog pozorišta u Beogradu od 1920. Tokom duge karijere tumačila je najrazličitije likove, a nenadmašnom se smatra njena interpretacija Živke u komediji "Gospođa ministarka" Branislava Nušića.

1905 - Rusija je u rusko-japanskom ratu prinuđena da Japanu preda lučki grad Port Artur. Japanci su zarobili rusku flotu u luci tako što su potopili trgovačke brodove i zatvorili ulaz u luku.

1915 - Okončana je petodnevna bitka kod Sarikamisa u Prvom svetskom ratu tokom koje je ruska vojska nanela težak poraz vojsci Ahmet Paše. Turci su izgubili 77.000 od 95.000 vojnika.

1918 - Umro je francuski pisac Edmon Rostan (Edmond Rostand), koji je u jeku naturalizma oživeo romantični teatar i pokušao da mu vrati stari sjaj. Njegov "Sirano d Beržerak" (1897) osvojio je tadašnju publiku i održao se na pozorišnim repertoarima do danas.

1920 - Rođen je Isak Asimov (Isaac), američki pisac naučno-fantastične proze. Ciklusom pripovedaka o robotima "Ja, robot" i nizom knjiga iz serijala "Zadužbina" ("Foundation") značajno je uticao na razvoj naučne fantastike kao književnog žanra.

1942 - Japanci su u Drugom svetskom ratu zauzeli glavni grad Filipina Manilu.

1943 - Odstupajući pred sovjetskom Crvenom armijom, Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli povlačenje s Kavkaza.

1955 - U Panami je ubijen predsednik, pukovnik Hose Antonio Remon(Jose). Nasledio ga je prvi potpredsednik Hose Ramon Gisado (Guizado) koji je bio na vlasti manje od dve sedmice. Oboren je pod optužbom da je učestvovao u zaveri u kojoj je ubijen predsednik Remon.

1959 - Lansiran je prvi vasionski brod ka Mesecu, sovjetska "Luna I" bez ljudske posade.

1971 - Na fudbalskom stadionu "Ajbroks park" u Glazgovu poginulo je 66 navijača kada se, tokom utakmice Seltika i Rendžersa, srušio deo tribine.

1980 - U Velikoj Britaniji počeo je štrajk radnika u čeličanama, prvi od 1926. Štrajk je prekinut 2. aprila.

1992 - Predsednici Srbije i Hrvatske Slobodan Milošević i Franjo Tuđman prihvatili su Sporazum o planu mirovnih operacija u Jugoslaviji (Vensov plan) kojim je prediviđena demilitarizacija zona u Hrvatskoj zahvaćenih ratom, povlačenje Jugoslovenske narodne armije iz tih oblasti i stavljanje tih zona pod zaštitu UN (United Nations Protected Areas); vojni komandanti u Hrvatskoj prihvatili su prekid vatre radi raspoređivanja 10.000 pripadnika mirovnih snaga UN.

1994 - Više od 70 ljudi je poginulo i najmanje 670 ranjeno tokomdvodnevnih borbi sukobljenih islamskih frakcija u glavnom gradu Avganistana Kabulu.

1995 - Bivši predsednik Somalije Mohamed Sijad Bare (Siad Barre), koji je na vlast došao pučem 1969. i na isti način zbačen 1991, umro je u izbeglištvu u Nigeriji.

1998 - Vlasti Nigera uhapsile su bivšeg premijera Hamu Amadua(Amadou), pod optužbom da je učestvovao u zaveri u kojoj je ubijen šef države Ibrahim Bare Mainasara (M a i n a s s a ra).

2002 - Peronista Eduardo Dualde (Duhalde) postao je novi predsednik Argentine preuzevši težak zadatak da izvuče zemlju iz najveće ekonomske i finansijske krize u istoriji zemlje. To je bio peti izbor predsednika države u periodu od dve nedelje.

2003 - Komitet za zaštitu novinara (CPJ) objavio je da je u prethodnoj godini u svetu ubijeno 19 novinara, što je najmanji broj od 1985. godine, od kada se beleže njihova stradanja.

2007 - Preminuo je bivši gradonačelnik Jerusalima Teodor "Tedi" Kolek, koji se neumorno zalagao za koegzistenciju Jevreja i palestinaca. Od 1965. kada je izabran, bio je gradonačelnik Jerusalima 28 godina.

[Bisernica]

3. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110101_59-ItemID-188213-lrg.jpg


106. p.n.e. - Rođen je rimski pisac, filozof, političar i čuveni govornik Marko Tulije Ciceron. Zaslužan je za prenošenje i popularizaciju grčke kulture i najznačajniji je predstavnik eklekticizma u filozofiji poslednjeg veka p.n.e. Ubijen je 43. po nalogu Marka Antonija kojeg je oštro napao u svojim besedama - "filipikama" ("Besede o besedništvu", "O besedniku", "O prijateljstvu").

1795 - Nakon poraza ustanka Tadeuša Košćuškog (Tadeusz Kosciuszko) Pruska, Austrija i Rusija sklopile su tajni ugovor o trećoj podeli Poljske.

1815 - Austrija, Britanija i Francuska su stvorile vojni savez protiv Pruske i Rusije.

1868 - U Japanu je ukinuta institucija šoguna i započela "prosvetiteljska era" dinastije Meidži (Meiji). Car Mucuhito (Mutsuhito) uspostavio je centralnu carsku vlast, sproveo reforme po evropskom uzoru i otvorio put ka brzom razvoju Japana.

1875 - Umro je francuski leksikograf i enciklopedista Pjer Atanaz Larus (Pierre Athanase L a r o u s s e), izdavač "Velikog svetskog rečnika XIX veka" u 17 tomova (1866). Izdavačka kuća "Larus" kasnije je postala jedna od najpoznatijih u svetu.

1924 - Engleski egiptolog Hauard Karter (Howard Carter) pronašao je u Dolini kraljeva u blizini Luksora u Egiptu sarkofag faraona Tutankamona.

1926 - Umro je češki pisac Jaroslav Hašek, koji je svetsku slavu stekao nedovršenim humorističko-satiričnim romanom "Doživljaji dobrog vojnika Švejka u svetskom ratu". Roman je preveden na mnoge jezike, po njemu je snimljeno više filmova, a adaptiran je i za pozornicu.

1931 - Umro je francuski maršal Žozef Žak Sezer Žofr (Joseph Jacques Sesaire Joffre), tvorac ratnog plana Francuske u Prvom svetskom ratu i pobednik bitke na Marni 1914. Krajem 1916. je smenjen s položaja glavnokomandujućeg francuskih armija zbog neuspeha u operacijama 1915. i 1916.

1961 - SAD su prekinule diplomatske odnose s Kubom.

1967 - Džek Rubi (Jack Ruby), koji je ubio Li Harvi Osvalda (Lee Harvey Oswald) pre nego što je Osvald stigao na sud zbog ubistva predsednika SAD DŽona Kenedija (John Kennedy), umro je u bolnici.

1970 - U Brazavilu je usvojen ustav kojim je Kongo-Brazavil proglašen Narodnom Republikom Kongo.

1977 - Međunarodni monetarni fond odobrio je Velikoj Britaniji oko četiri milijarde dolara zajma za podršku britanskoj valuti. To je bio najveći zajam u tridesetgodišnjoj istoriji MMF-a.

1980 - Predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito primljen je u Klinički centar u Ljubljani. Pošto operacija na krvnim sudovima nije uspela, 3. februara mu je amputirana noga.

1990 - Panamski general Manuel Antonio Norijega (Noriega), predao se trupama SAD nakon 10 dana provedenih u vatikanskoj ambasadi. Norijega je potom deportovan na Floridu gde mu je suđeno.

1990 - U železničkoj nesreći na jugu Pakistana poginulo je 307 ljudi kada je ekspresni voz udario u kompoziciju teretnog voza.

1993 - Predsednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Džordž Buš (George Bush) potpisali su sporazum o smanjenju nuklearnog oružja za dve trećine (START-II).

1994 - U Sibiru se srušio ruski putnički avion "Tupoljev-154". Poginula su sva 124 putnika i člana posade.

1996 - Predstavnici međunarodnih mirovnih snaga u Bosni saopštili su da je u toj zemlji, nakon završetka rata, ostalo četiri do pet miliona mina i da će ćišćenje minskih polja trajati oko 30 godina.

1997 - Širom Srbije nastavljeni su masovni građanski i studentski protesti, uprkos jakim policijskim snagama koje su od 26. decembra 1996. počele da sprečavaju protestne šetnje. Protesti su počeli u novembru 1996. zbog falsifikovanja rezultata na lokalnim izborima na kojima je pobedila opoziciona koalicija "Zajedno".

2000 - Na prvim parlamentarnim izborima u Hrvatskoj nakon smrti predsednika Franje Tuđmana, ubedljivo je pobedila koalicija opozicionih stranaka, a odziv birača bio je 80 odsto, najveći od 1990, kada su održani prvi višestranački izbori.

2001 - Letonski supermaratonac Georg Jermolajev postavio je novi svetski rekord u trčanju na duge staze, pretrčavši pet hiljada kilometara za 888 časova i 42 minuta. To je bio prvi svetski rekord u novom milenijumu.

2002 - Generalni sekretar UN Kofi Anan (Annan) odobrio je osnivanje suda za ratne zločine počinjene tokom desetogodišnjeg rata u Sijera Leoneu.

2003 - U intervenciji policije na smirivanju uličnih protesta u Karakasu (Venecuela) između grupe simpatizera i protivnika predsednika Huga Čaveza, poginule su najmanje dve osobe, a 78 je povređeno.

2004 - Egipatski avion "boing 737" srušio se u Crveno more. Poginulo je svih 148 putnika i članova posade, uglavnom Francuza koji su letovali u Egiptu.

2006 - Umro je Urbano Lacaro (Lažaro) koji je uhvatio fašističkog diktatora Benita Musolinija u trenutku kada je on pokušao da izbegne savezničke snage. Lacaro je bio pripadnik italijanskog pokreta Otpor za vreme II svetskog rata,

2007 - Odlukom švedskog parlamenta najstarije novine na svetu, "Post-ok Inrikes Tidnigar" prestale su da izlaze u štampanoj formi i od tada su dostupne samo na Internetu. Te novine su počele da izlaze 1645. godine.

[Bisernica]

4. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110103_123-ItemID-188254-lrg.jpg


1494 - Štamparija u Cetinju štampala je prvu knjigu na srpskom jeziku - "Oktoih prvoglasnik" Đurđa Crnojevića i štampara Makarija, jednu od najviše korišćenih bogoslužnih knjiga u Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

1717 - Engleska, Francuska i Holandija formirale su Trojnu alijansu da bi se suprotstavile ambicijama Španije u južnoj Evropi.

1785 - Rođen je nemački pisac Jakob Grim (Grimm), osnivač savremene germanistike. S bratom Vilhelmom (Wilhelm) sakupio je i objavio čuvene priče i bajke za decu. Započeo je rad na velikom "Nemačkom rečniku" (1852). Prevodio je srpske narodne pesme koje je sakupio Vuk Stefanović Karadžić.

1797 - Francuski general Napoleon Bonaparta (Bonaparte) pobedio je Austrijance kod Rivolija u Italiji.

1809 - Rođen je francuski učitelj Luj Braj (Louis Braille), koji je 1829. pronašao sistem pisma za slepe (Brajova azbuka).

1842 - U dvorani Teatra na Đumruku vojni kapelmajstor Josif Šlezinger, kapelnik kneza Miloša Obrenovića, priredio je prvi javni muzički koncert u Beogradu.

1890 - Rođen je srpski političar, slikar i novinar Moša Pijade, član Komunističke partije od 1920. i visoki državni i partijski funkcioner posle Drugog svetskog rata. U novembru 1943. organizovao je u Jajcu Telegrafsku agenciju nove Jugoslavije (Tanjug), a posle rata je bio predsednik Skupštine FNR Jugoslavije.

1892 - Rođen je srpski pisac i književni kritičar Milan Bogdanović. Bio je urednik "Srpskog književnog glasnika", časopisa "Danas" (s Krležom) i "Književnih novina", upravnik pozorišta u Novom Sadu i Beogradu, član Srpske akademije nauka. Celokupna njegova dela objavljena su u višetomnoj knjizi "Stari i novi".

1932 - Vlada Indije proglasila je ilegalnim Indijski nacionalni kongres i uhapsila vođu Mahatmu Gandija (Gandhi), što je izazvalo talas štrajkova u zemlji.

1944 - Savezničke snage su u Drugom svetskom ratu počele napad na nemačke položaje na Monte Kasinu, duž najvišeg dela Apeninskog poluostrva. U žestokim borbama je razoren gradić Kasino i najstariji benediktinski manastir, koji je 529. podigao osnivač tog reda Sveti Benedikt (Benedict) od Nursije.

1948 - Velika Britanija je priznala Burmu kao nezavisnu republiku s prvim premijerom Takinom Nuom (Thakin).

1951 - Severnokorejske i kineske trupe su u Korejskom ratu zauzele Seul.

1958 - Sovjetski "Sputnjik I", prvi veštački satelit lansiran u oktobru 1957, raspao se i pao na Zemlju.

1960 - U saobraćajnoj nesreći je poginuo francuski pisac Alber Kami (Albert Camus), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1957. Njegov književni opus, u kojem su najpoznatiji romani "Stranac" i "Kuga" i eseji ""Mit o Sizifu" i "Pobunjeni čovek", zasnovan je na ideji o apsurdnosti ljudske sudbine.

1965 - Umro je engleski pisac američkog porekla Tomas Sterns Eliot (Thomas Stearns), jedan od najpoznatijih evropskih pesnika 20. veka, dobitnik mnogih nagrada među kojima Nobelove 1948. i Geteove 1954. Nosilac je 16 počasnih doktorata. ("Sabrane pesme", "Sabrani eseji", poetske drame "Ubistvo u katedrali", "Porodični sastanak", "Koktel-partija").

1967 - Poginuo je engleski vozač brzih automobila i čamaca Donald Malkolm Kempbel (Malcolm Campbell). Svetski rekord u vožnji automobilom od 648,7 kilometara na čas postavio je 1964. Poginuo je vozeći čamac s mlaznim motorom "Plava ptica" na jezeru Koniston.

1973 - Pokraden je Muzej umetnosti u Montrealu. Odnete su slike u vrednosti od dva miliona dolara, među kojima i jedna Rembrantova čija je vrednost milion dolara.

1993 - Bosanski Srbi i Muslimani odbili su na konferenciji u Ženevi Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu. Pregovori su supendovani, a rat u Bosni nastavljen je još većom žestinom.

1994 - Gradu Foča u Bosni je posle 500 godina, po odluci Skupštine Republike Srpske, promenjen naziv u Srbinje.

1995 - Domaća i svetska javnost oštro je protestovala zbog preuzimanja lista "Borba" od strane države i pritiska vlasti na ostale nezavisne medije. Taj nezavisni beogradski dnevnik privatizovan je početkom 90-ih u vreme reformske vlade Ante Markovića u bivšoj SFR Jugoslaviji.

1998 - Šef izraelske diplomatije David Levi (Levy) podneo je ostavku, rekavši da više ne želi da se jedini brine o pitanjima mira i socijalnim problemima u zemlji.

2003 - Islamska militantna grupa napala je iz zasede vojni konvoj u severo-istočnom Alžiru i ubila 43, a ranila 19 vojnika. To je najkrvaviji napad na alžirske trupe u poslednjih pet godina.

2004 - Avganistan je usvojio novi Ustav, čime je stvorena mogućnost održavanja prvih slobodnih izbora posle skoro 25 godina rata u toj zemlji.

2007 - Liberalni demokrata Nensi Pelozi izabrana je za predsednicu američkog Kongresa i ona je prva žena predsednica najvišeg zakonodavnog tela SAD u više od 200 godina njegove istorije.

2007 - Daval Patrik položio je zakletvu kao prvi guverner crne puti američke države Masačusets, a kao drugi u istoriji SAD.

[Bisernica]

5. januar


http://razbibriga.net/imported/2011/01/71137_291245637653_5487308_n-1.jpg

...još jedan prodje dan ,a mi smo i dalje najbolji i neuništivi !!!


....dok je u ostatku sveta bilo....

1066 - Umro je Eduard Ispovednik (Edward the C o n f e s s o r), anglosaksonski kralj od 1042, po kojem su nazvani anglosaksonski pravni običaji, kodifikovani posle njegove smrti - "Leges Edwardi c o n f e s s o r i s".

1589 - Umrla je francuska kraljica italijanskog porekla Katarina de Mediči (Catherine, Medicis), ćerka gospodara Firence Lorenca II, koja je posle smrti muža Anrija II (Henri) od 1560. vladala Francuskom kao regentkinja. Uz podršku pape Grgura XIII organizovala je 1572. pokolj hugenota (protestanata) poznat kao Vartolomejska noć.

1592 - Rođen je Šah Džehan (Shah Jahan) poznat i kao princ Haram (Khurram), mogulski car od 1628. do 1658, kad ga je zbacio sin Aurangzeb. Sagradio je čuveni mauzolej Tadž Mahal za caricu Mumtaz Mahal u kojem je i on sahranjen 1666. Premestio je 1648. prestonicu iz Agre u Delhi.

1834 - U Kragujevcu su izašle "Novine serbske", prvi srpski informativni list štampan u zemlji, službeno glasilo kneževine Srbije. Prvi urednik bio je Dimitrije Davidović, osnivač "Novina serbskih" u Beču (1813-21).

1895 - Nemački fizičar Vilhelm Konrad Rentgen (Wilhelm, Roentgen) objavio je da je pronašao x-zrake, kasnije po njemu nazvane "Rentgenovi zraci".

1916 - Pred Medovskim zalivom u Albaniji potonuo je italijanski brod "Brindizi" s južnoslovenskim iseljenicima, dobrovoljcima iz Kanade i SAD koji su krenuli da pomognu Srbiji i Crnoj Gori u Prvom svetskom ratu. Poginulo je 390 ljudi, a 102 su spašena.

1919 - Osnovana je Nemačka radnička partija, koja je kasnije nazvana Nacional-socijalistička. Na vlast je došla 1933, a njen lider Adolf Hitler postao je kancelar Nemačke.

1919 - U Berlinu je počeo ustanak predvođen komunističkom organizacijom "Savez Spartaka" s Rozom Luksemburg (Rosa Luxemburg) i Karlom Libknehtom (L i e b k n e c h t) na čelu.

1925 - Guverner američke savezne države Vajoming je postala Neli Tejlor Ros (Nellie Taylor R o s s), prva žena guverner u istoriji SAD.

1928 - Rođen je Zulfikar Ali Buto (Bhutto), predsednik Pakistana (1971-73). Od avgusta 1973. bio je predsednik vlade koja je priznala nezavisnost Bangladeša. U julu 1977. vojnim pučem ga je zbacio s vlasti general Mohamed Zija ul Hak (Mohammad Zia-ul Haq), u martu 1978. osuđen je na smrt pod optužbom da je naredio ubistva političkih protivnika. Obešen je u aprilu 1979.

1938 - Rođen je španski kralj Huan Karlos I (Juan Carlos), koji je posle smrti diktatora Fransiska Franka (Francisco Franco) 1975. imao presudnu ulogu u uspostavljanju demokratskog poretka u Španiji.

1942 - Na osnovu sporazuma s nacističkom Nemačkom, Prvi korpus bugarske fašističke vojske započeo je u Drugom svetskom ratu okupaciju jugoistoka Srbije.

1949 - Na sastanku u Moskvi vlade ŠSR, Bugarske, Čehoslovačke, Mađarske, Poljske i Rumunije donele su odluku o stvaranju Saveta za uzajamnu ekonomsku pomoć (SEV) radi organizacije i usklađivanja dugoročnog razvoja zemalja članica. Iste godine SEV-u je pristupila Albanija, a 1950. Istočna Nemačka. Savet je rasformiran 1991.

1964 - Tokom posete Svetoj zemlji papa Pavle VI sastao se u Jerusalimu s patrijarhom Atinagorom I. To je bio prvi susret poglavara dve crkve od 15. veka i prva poseta rimokatoličkog poglavara Svetoj zemlji.

1969 - ŠSR je lansirao vasionski brod "Veneru 5" u pravcu Venere, a pet dana potom i "Veneru 6", koji su do te planete stigli 16, odnosno 17. maja.

1976 - U Kambodži u vreme režima Crvenih Kmera proglašen je novi ustav kojim je naziv zemlje promenjen u Demokratska Kampućija.

1991 - Umro je srpski pisac Vasko Popa, clan Srpske akademije nauka i umetnosti, najprevođeniji srpski pesnik u drugoj polovini 20. veka. Nazivan je jezičkim čudotvorcem i poslednjim velikim originalnim pesnikom ("Kora", "Nepočin-polje", "Sporedno nebo", "Od zlata jabuka", "Urnebesnik").

1993 - Tanker "Braer" ispustio je 85.000 tona sirove nafte pored obala Velike Britanije.

1996 - U Gazi je ubijen palestinski terorista Jahja Ajaš (Yahya Ayyash), zvani "inženjer", osumnjičen da je organizator talasa samoubilačkih terorističkih napada u Izraelu u kojima je poginulo desetine jevrejskih civila. Poginuo je pošto je u njegovim rukama eksplodirao mobilni telefon.

1997 - Rusija je povukla poslednje jedinice Ministarstva odbrane iz Čečenije, privremeno okončavši vojnu kampanju protiv islamskih terorista u toj republici.

1999 - SAD su produžile ekonomske sankcije protiv SR Jugoslavije uvedene u junu 1998. zbog eskalacije kosovske krize; beogradski Fond za humanitarno pravo objavio je podatke prema kojima je 2.000 ljudi nasilno izgubilo život tokom 1998. na Kosovu.

2003 - Umro je Masimo Điroti (M a s s i m o Girotti) jedan od najpopularnijih filmskih umetnika u posleratnoj italijanskoj kinematografiji, poznat po ulogama u filmovima Lukina Viskontija "Opsesija", "Smisao" i "Veštice".

2006 - U muslimanskom svetom gradu Meki (Saudijska Arabija) poginulo je najmanje 76 osoba, a 62 su povređene, kada se jedna četvorospratnica srušila tokom tradicionalnog hadžiluka.

[Bisernica]

6. januar

http://www.pressonline.rs/upload/boxImageData/2010/0/6/85766/bozic_badnje_vece400.jpg

Danas je Badnji dan po Julijanskom kalendaru.
Pored Srpske pravoslavne crkve, Julijanski kalendar koriste i Jerusalimska i
Moskovska partijaršija, Gruzijska pravoslavna crkva, grčki starokalendarci i
monasi Svete Gore, pa Badnji dan i Božić proslavljaju 6. i 7. januara po novom kalendaru.


Svim pravoslavcima koji danas zorom prislanjaju Badnjak uz kućni prag
želim da nam Bog podari zdravlja i pomogne nam da istrajemo
u svemu što smo započeli... i neka nam ova godina bude mnogo
bolja od prethodnih.



Dan uoči Božića zove se Badnji dan, a noć koja sledi Badnje veče, zbog toga što se toga dana i te večeri bdeniše (ne spava), nego sa nestrpljenjem očekuje Rođenje Bogomladenca Hrista. Zbog toga se i vidljivi simbol Njegov, koji sa naročitim pesmama i molitvama unosimo u domove svoje, zove Badnjak. Badnjak (mlad cerić ili hrastić, mada može i cerova ili hrastova grančica) simbolički predstavlja Isusa Hrista, koji je u naponu svoje snage, sebe prineo za grehe sveta. Tako mlad cerić, odnosno hrastić, silinom svojom, razbuktava vatru na ognjištu, a jarkim plamenom svojim osvetljava sve kutove domova naših.

I hrišćanski Badnjak kao i Božićnjar vodi poreklo od one čudesne božanstvene vitlejemske noći kada se u pastirskoj pećini rodio Spasitelj čovečanstva, a pastiri koji „čuvahu noću stražu kod stada svojega (Lk 2,8), požili vatru i grejali se. Na glas anđela Gospodnjeg, koji im se javi i reče: „Ne bojte se; jer, gle, javljam vam veliku radost... danas vam se rodio Spas, koji je Hristos Gospod... Naći ćete dijete povijeno gde leži u jaslama". — „Kada su, po dogovoru, pošli do Vitlejema da vide šta se tamo dogodilo što im kaza Gospod" (Jk2,10, Pi15), nasekli su i poneli dosta grana da nalože vatru i pored Novorođenčeta i pored Majke Njegove, jer noć ona beše vrlo hladna.

Vremenom se u našem pravoslavnom narodu ova simvolika Roždestva pretvorila u običaj koji je teško izbrisati, iako su u istoriji postojali takvi pokušaji, ako ne da se izbrišu, a onda da se izvitopere i izopače.


....a svakog Badnjeg dana se dešavalo ....

1066 - Krunisan je Harold II, poslednji engleski anglo-saksonski kralj. Poginuo je iste godine kod Hestingsa u bici protiv pretendenta na engleski presto, normanskog vojvode Vilijama Osvajača (William).

1322 - U manastiru Žiča krunisan je srpski kralj Stefan Dečanski Nemanjić, sin kralja Milutina. Tokom vladavine do 1331. pobedio je vojsku bosanskih feudalaca, Bugare kod Velbužda (1330) i osigurao prevlast nad Makedonijom. Zbacio ga je s prestola sin Dušan. Umro je pod nerazjašnjenim okolnostima u zatočeništvu u Zvečanu. Podigao je manastir Visoki Dečani.

1492 - Kralj Ferdinand i kraljica Izabela (Isabella) pobedonosno su ušli u Granadu, pošto je njihova vojska porazila Boabdila, poslednjeg emira Granade. Time je okončana Rekonkvista - ponovno osvajanje Pirinejskog poluostrva koje je od 711. bilo pod arapskom vlašću.

1745 - Rođen je francuski pronalazač Žak Etjen Mongolfje (Jacques Etienne Montgolfier) koji je s bratom Žozefom Mišelom (Joseph M i c h e l) 1783. konstruisao prvi balon napunjen zagrejanim vazduhom.

1810 - Mirom u Konstantinopolju Turska je predala Rusiji poluostrvo Krim i oblast Kuban.

1822 - Rođen je nemački arheolog Hajnrih Šliman (H e i n r i c h S c h l i m a n n) koji je svoje celokupno bogatstvo stečeno u mladosti trgovinom potrošio na arheološka istraživanja. Otkrio je 1868. Troju, koristeći se podacima iz Homerovih spevova "Ilijada" i "Odiseja", a potom i Mikenu, Orhomen i Itaku.

1829 - Umro je češki slavista Jozef Dobrovski (Josef Dobrovsky), otac slavistike, tvorac češke gramatike i gramatike staroslovenskog jezika, glavna ličnost češkog narodnog preporoda ("Istorija češkog jezika i književnosti", "Gramatika češkog jezika", "Gramatika staroslovenskog jezika").

1884 - Umro je češki sveštenik, biolog i botaničar Gregor Mendel koji je prvi došao do jasnih i preciznih formulacija o prenošenju naslednih osobina i time postavio temelje moderne genetike. Rezultate koji su potvrđeni 1900, izložio je 1865. u delu "Eksperimenti s biljnim hibridima".

1916 - Počela je Mojkovačka bitka u Prvom svetskom ratu u kojoj su Crnogorci, pod komandom serdara Janka Vukotića, odbili ofanzivu znatno jačih austrougarskih snaga i time omogućili srpskoj vojsci odstupnicu prema Jadranu.

1919 - Umro je Teodor Ruzvelt (Theodore Roosevelt), predsednik SAD (1901-09) čija je politika stvorila svetsku silu od dotad izolacionističke države. Dužnost predsednika je preuzeo kao potpredsednik SAD, posle ubistva predsednika Vilijama Mekinlija (William McKinley) 1901. Sproveo je plan za izgradnju Panamskog kanala, a za posredovanje u rusko-japanskom ratu 1905. dobio je 1906. Nobelovu nagradu za mir.

1929 - Kralj Jugoslavije Aleksandar I Karađorđević je ukinuo Vidovdanski ustav, raspustio Narodnu skupštinu i zaveo ličnu vlast u državi.

1941 - Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt (Franklin Roosevelt) je ugovorom u Kongresu definisao američki cilj o "četiri slobode" - slobodu govora, slobodu religije, slobodu od straha i slobodu od siromaštva.

1945 - Predsednik Nacionalnog komiteta za oslobođenje Jugoslavije i vrhovni komandant Narodno-oslobodilačke vojske, maršal Josip Broz - Tito i šef britanske vojne misije Ficroj Meklin (Fitzroy Maclean) su sklopili sporazum o uspostavljanju vazduhoplovne baze kod Zadra za potrebe savezničkog vazduhoplovstva u borbi protiv nemačkih snaga pred kraj Drugog svetskog rata. 1949 - Umro je američki filmski režiser Viktor Fleming (Victor) koji je svetsku slavu stekao filmom "Prohujalo sa vihorom".

1963 - Iranski šah Reza Pahlavi počeo je "belu revoluciju" uvođenjem agrarne reforme i prava glasa za žene.

1978 - U Mađarsku je vraćena jruna Svetog Stefana, prvog hrišćanskog kralja Mađara, koju su odneli Amerikanci posle Drugog svetskog rata. 1993 - Umro je američki trubač, pevač i kompozitor Džon Birks - "Dizi" Gilespi (John, Dižy Gillespie), jedan od najboljih trubača i improvizatora u istoriji džeza. Odigrao je presudnu ulogu u stvaranju bi-bap muzike.

1993 - Umro je ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev, zvezda svetske baletske scene. Jedan od najvećih igrača 20. veka zatražio je politički azil u Parizu 1961, posle čega je počela njegova svetska karijera.

2000 - Jake policijske snage razdvajale su dva skupa na Cetinju u Crnoj Gori gde su Srpska pravoslavna crkva i samoproklamovana Crnogorska pravoslavna crkva održavale centralno božićno slavlje na Badnji dan.

2002 - Petnaestogodišnji Čarls Bišop poginuo je kada se u avionu "cesna-172" obrušio na zgradu Banke Amerike u centru grada Tampa na Floridi. U poruci koja je potom nađena, izrazio je simpatije prema Osami bin Ladenu i podržao terorističke napade na Njujork i Vašington 11. septembra 2001.

2003 - Mirovni pregovori Tamilskih tigrova i vlade Šri Lanke označili su mali pomak ka pomirenju posle 19 godina građanskog rata. 2004 - Iran je pristao da, posle 25 godina prekida, obnovio odnose sa Egiptom.

2005 - Dečak rođen u Kini u prvim minutima 2005. godine proglašen je 1,3 milijarditim stanovnikom te države.

[Bisernica]

7. januar


MIR BOŽIJI,HRISTOS SE RODI !!

http://img148.imageshack.us/img148/8801/bozic.jpg


Svima koji Roždestvo Hristovo slave po Julijanskom kalendaru želim
mir,ljubav i sreću.Snagu da izdrže sva životna iskušenja i veštinu
da preskoče sve prepreke koje život pred njih postavlja,radosnim
pozdravom MIR BOŽIJI HRISTOS SE RODI !
Iste želje upućujem i onima koji danas ne lome Česnicu



...a na današnji dan se desilo....


1536 - Umrla je engleska kraljica španskog porekla Katarina Aragonska (Catherine of Aragon), prva od šest žena engleskog kralja Henrija VIII (Henry). Njihov razvod bez dozvole pape je izazvao englesku crkvenu reformaciju i raskid s Vatikanom.

1598 - Na ruski presto je stupio Boris Godunov, posle smrti Fjodora I, poslednjeg cara iz dinastije Rjurikovič.

1610 - Italijanski astronom i matematičar Galileo Galilej (Galilei) otkrio je Jupiterove mesece Io, Evropu, Ganimed i Kalisto.

1785 - Džon Džefris (John Jeffries) i Žan Pjer Blanšar (Jean Pierre B l a n c h a r d) prvi su preleteli kanal Lamanš balonom napunjenim zagrejanim vazduhom.

1789 - Na prvim predsedničkim izborima u SAD pobedio je vođa iz Rata za nezavisnost Džordž Vašington (George Vashington). Ponovo je izabran 1792, a 1796. je odbio da se kandiduje.

1807 - Velika Britanija je proglasila blokadu Francuske i zemalja saveznica francuskog cara Napoleona I Bonaparte.

1844 - Rođena je Francuskinja Mari Bernar Subiru (Marie-Bernard Soubirous), Sveta Bernadet (Bernadette) iz Lurda, koja je objavila da joj se prikazala Devica Marija. Od 1858. Lurd je postao jedno od glavnih hodočasničkih mesta u Evropi.

1847 - Rođen je srpski pisac, satiričar Milovan Glišić, jedan od začetnika realizma u srpskoj književnosti. Bio je aktivan učesnik u socijalističkom pokretu Svetozara Markovića i saradnik prvih socijalističkih novina u Srbiji, a u svojim pripovetkama je, uz prizore iz seoskog života opisao ekonomsko propadanje sela krajem 19. ("Glava šećera", "Šilo za ognjilo", "Prva brazda").

1872 - Izašao je prvi srpski pozorišni list "Pozorište", koji je pokrenulo Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu. List je izlazio do 1908.

1927 - Uspostavljena je redovna transatlantska telefonska veza između Londona i Njujorka.

1932 - Umro je francuski političar Andre Mažino (Maginot). Kao ministar rata (1922-24. i 1929-32) pokrenuo je izgradnju odbrambene linije utvrđenja duž francusko-nemačke granice, koja je po njemu dobila naziv "Mažino linija". Veliki odbrambeni sistem pokazao se nekorisnim u Drugom svetskom raru, kada su Nemci 1940. napali Francusku iz Belgije, zaobišavši "Mažino liniju",

1943 - U Njujorku je umro Nikola Tesla, srpski naučnik i pronalazač na polju elektrotehnike i radio-tehnike. Od 1884. do smrti živeo je u SAD, gde je patentirao oko 700 pronalazaka od kojih nekoliko desetina ima široku primenu. Među njima je i serija izuma (1896-1914) koji čine temelj savremene radio-tehnike.

1946 - Zapadne sile su priznale Austriju u granicama iz 1937.

1953 - Američki predsednik Hari Truman (Harry) je objavio da je u SAD izrađena hidrogenska bomba.

1979 - Kambodžanski pobunjenici su, uz pomoć vijetnamskih snaga nakon dvonedeljne opsade, zauzeli Pnom Pen i srušili vladu Crvenih Kmera Pola Pota. Smatra se da je za vreme režima Crvenih Kmera od aprila 1975. u Kambodži ubijeno ili umrlo od gladi i iscrpljenosti između milion i dva miliona ljudi.

1989 - Umro je japanski car Hirohito. Njegova vladavina od 1926. obeležena je agresivnom militarističkom politikom Japana (napad na Kinu, Mandžuriju 1931. i 1937, pakt s Hitlerom 1940). Napadom na SAD (Perl Harbur 1941) ušao je u Drugi svetski rat, u avgustu 1945. objavio je bezuslovnu kapitulaciju Japana, a 1946. se odrekao "božanskog porekla". Međunarodni sud oslobodio ga je 1948. optužbe za ratne zločine.

1990 - Krivi toranj u Pizi je prvi put posle 800 godina svog postojanja zatvoren za turiste radi restauracije.

1992 - Avion Jugoslovenske narodne armije oborio je kod Novog Marofa u Hrvatskoj helikopter s posmatračima Evropske zajednice. Poginulo je svih pet ljudi u helikopteru.

1997 - U Alžiru je, u eksploziji bombe koju su u autobus podmetnuli islamski ekstremisti, poginulo najmanje 13 i ranjeno oko sto ljudi.

1998 - Ilegalna Oslobodilačka vojska Kosova, koja se proglasila odgovornom za seriju napada na policijske stanice na Kosovu, preuzela je odgovornost i za terorističke akcije u Makedoniji, iako je makedonsko Ministarstvo unutrašnjih poslova demantovalo povezanost OVK s bombaškim napadima u Makedoniji.

1999 - Američki Senat počeo je suđenje u postupku impičmenta predsedniku SAD Bilu Klintonu (Bill Clinton), prvo posle više od 130 godina protiv aktuelnog šefa države. Klinton je bio optužen za krivokletstvo i opstrukciju pravde u aferi sa bivšom pripravnicom u Beloj kući Monikom Levinski (Monica Lewinsky).

2002 - Prilikom loženja božičnog badnjaka u gradskom parku u Beranama, u Crnoj Gori jake policijske snage sprečile su sukob pristalica Srpske pravoslavne crkve i nepriznate Crnogorske pravoslavne crkve i uhapsile više lica.

2002 - Francuski legendarni modni kreator Iv Sen Loran (Yves Saint Laurent) povukao se iz sveta visoke mode. Modnu kuću osnovao je 1962, a proslavio se 1966. kolekcijom prvih smokinga za žene koji su postali modni hit.

2004 - Zvaničnici ZOO vrta u Buenos Airesu u Argentini su saopštili da je rođeno šest retkih bengalskih belih tigrova, čime je njihova populacija uvećana na 210.

2005 - Šef irske policije je saopštio da je Irska republikanska armija ukrala 50 miliona dolara iz Belfast banke.

2006 - Umro je austrijski planinar Hajnrih Harer (H e i n r i c h Harrer) čiji je život detaljno opisan u njegovoj autobiografskoj knjizi, po kojoj je kasnije snimljen film - "Sedam godina na Tibetu".

[причалица]

8. januar

1324. - Marko Polo iz Venecije, poreklom sa Korčule, najpoznatiji svetski putnik srednjeg veka, preminuo je u 70. godini. Godine 1271. krenuo je na Daleki istok i proputovao jugozapadnu i srednju Aziju i stigao u Peking 1275. godine. Prvi je Evropljanin koji je prešao preko Pamira, Turkestana i Mongolije. Proputovao je skoro celu Kinu, a u Evropu se vratio 1295. godine, preko Indonezije, Singapura, Indijskog okeana, Persije i Crnog mora. Opis svojih putovanja objavio je 1928. godine u knjizi koju je po njegovom kazivanju napisao italijanski pisac Rusticijano.

1589. - Rođen je srpski pisac Ivan (Dživo) Gundulić, čija je poezija prožeta strasnim pozivima na slobodu i borbu porobljenih Slovena protiv Turaka. U najznačajnijem delu, epu "Osman", opevao je turski poraz u Hoćimskoj bici 1621. i smrt sultana Osmana II u janičarskoj pobuni godinu dana kasnije, videći u tim događajima predznak propasti Otomanskog carstva i oslobođenja Južnih Slovena. U mladosti je pisao melodrame, pastorale i lirske pesme, koje su najvećim delom izgubljene. Ostala dela: drama "Dubravka", spev "Suze sina razmetnoga".

1807. - Srbi su u Prvom srpskom ustanku izbacili Turke iz Kalemegdanske tvrđave i Beograd je, posle 380 godina, ponovo postao prestonica srpske države. Prethodno su ustanici 12. decembra 1806. oslobodili beogradsku varoš i potisli Turke u Kalemegdansku tvrđavu, a turski komandant Alija Gušanac je krajem decembra utekao iz tvrđave, uvidevši da je njena odbrana beznadežna. Novom komandantu Sulejman-paši potom je preostalo jedino da se sa svojim snagama preda ustanicima pod Karađorđevim vođstvom.

1856. - Doktor John A. Veatch otkrio je boraks, natrijumovu so borne kiseline. Danas se široko upotrebljava u industriji stakla, u kozmetici, medicini i domaćinstvu.

1900. - Rođena je princeza Marija, druga kćer rumunskog kralja Ferdinanda Hoencolerna i kraljice Marije, princeze od Britanije i Irske. Princeza Marija se 1922. godine udala za kralja Aleksandra Karađorevića, sa kojim je dobila tri sina: Petra, Tomislava i Andreja. Umrla je 1961. godina u izgnanstvu u Londonu.

1916. - Posle dugotrajne i žestoke borbe, povučene su sve savezničke trupe sa Galipolja. Ovde je u aprilu 1915. godine obrazovan Galipoljski front, na kome su se protiv Turaka borili uglavnom australijske, novozelandske, južnoafričke i kanadske trupe.

1918. - Američki predsednik Vudrov Vilson objavio je Četrnaest tačaka u kojima je izneo načela za uspostavljanje svetskog mira. U jednoj tački govori se o "autonomiji naroda u Austrougarskoj", što je bio pokušaj da se parira Dekretu o miru koji je objavila sovjetska vlada.

1954. - Elvis Prisli platio je četiri dolara memfiskom studiju za snimanje svojih prvih dveju pesama: "Casual Love" i "I'll Never Stand in Your Way".

1993. - Majkl Džordan, igrač Čikago bulsa, postigao je svoj 20.000-ti poen u karijeri.

[Bisernica]

9. januar


Danas je Sveti Stevan - Stevanjdan - slava u Srba
Svima koji slave neka je sretna slava.

http://razbibriga.net/imported/2011/01/154ba8278b908c033d39f0cab5f7369e_header-1.jpg



1792 - Mirom u Jašiju, kojim je okončan rusko-turski rat započet u avgustu 1787, Rusija je proširila svoju granicu do Dnjestra.

1793 - Francuz Žan Pjer Blanšar (Jean Pierre B l a n c h a r d) je izveo prvi let balonom iznad severnoameričkog kontinenta.

1804 - Ispred manastira Moravica Turci su ubili srpskoga rhimandrita Georgija Đorđevića Hadži-Đeru, narodnog prvaka u rudničkom kraju. Šest dana potom počela je "seča knezova", što je ubrzalo izbijanje Prvog srpskog ustanka.

1856 - Rođen je srpski kompozitor i muzički pedagog Stevan Stojanović Mokranjac, član Srpske kraljevske akademije, horovođa Beogradskog pevačkog društva, jedan je od osnivača prve "Srpske muzičke škole" (1899) (Muzička škola "Mokranjac"). Njegovo delo smatra se najznačajnijom etapom u razvoju srpske nacionalne muzike u 19. veku ("Rukoveti", "Primorski napjevi", "Liturgija")

1873 - Umro je Šarl Luj Napoleon III, nećak Napoleona Bonaparte (C h a r l e s Louis), predsednik Francuske od 1848. do 1852, car do 1870. Tokom njegove vladavine Francuska je zaposela Nicu i Savoju i započela kolonijalno osvajanje Indokine. Započeo je rat protiv Pruske, ali je zarobljen 1. oktobra 1870. u bici kod Sedana i zbačen s prestola. Posle zaključenja mira s Pruskom 1871. emigrirao je u Englesku gde je umro.

1878 - U srpsko-turskom ratu srpska vojska je ušla u Niš, a Turci su narednog dana predali tvrđavu i varoš, čime je okončana turska uprava u tom gradu. Borbe su trajale 25 dana, a odlučujuća je bila pobeda Braničevske brigade na Čegru.

1878 - Umro je italijanski kralj Vitorio Emanuele II (Vittorio), prvi vladar ujedinjene Italije, popularni "padre della patria", koji je po dolasku na presto 1861. inaugurisao parlamentarnu monarhiju.

1908 - Rođena je francuska književnica Simon de Bovoar (Simone, Beauvoir), životna saputnica filozofa Žan-Pol Sartra (Jean Paul Sartre), autor romana, pozorišnih komada i filozofskih eseja ("Mandarini", "Svi su ljudi smrtni", "Drugi pol", memoari "Uspomene dobro vaspitane devojke".

1913 - Rođen je američki državnik Ričard Nikson (R i c h a r d Nixon), jedini šef države u istoriji SAD koji je podneo ostavku pod pretnjom smenjenjivanja postupkom impičmenta. Predsednik SAD postao je 1969, ponovo je izabran 1972, a 1974. se povukao zbog afere "Votergejt". Normalizovao je 1972. odnose s Kinom.

1922 - Rođen je gvinejski državnik i pisac Ahmed Seku Ture (Sekou Toure), prvi predsednik posle sticanja nezavisnosti Gvineje 1958. Jedan je od osnivača Afričkog demokratskog zbora (1946), Demokratske stranke Gvineje (1947), a od 1956. na čelu je afričkog sindikata Generalne konfedracije radnika crne Afrike. Bio je poslanik teritorijalne skupštine Gvineje 1953, a 1956-58. Narodne skupštine Francuske.

1942 - U Petrovgradu (Zrenjanin), Kikindi i drugim mestima u Banatu, Nemci su u Drugom svetskom ratu streljali 150 komunista i simpatizera partizana. Istog dana mađarske okupacione vlasti su počele masovno hapšenje i ubijanje Srba s druge strane reke Tise. U Đurđevu kod Žablja, Šajkašu i Gospođincima streljano je 60 Srba.

1945 - Počelo je iskrcavanje američkih trupa u Drugom svetskom ratu na najveće filipinsko ostrvo Luzon. Borbe su okončane 15. avgusta kapitulacijom japanskih snaga.

1953 - Potonuo je južnokorejski putnički feribot. Život je izgubilo 349 ljudi.

1962 - ŠSR i Kuba su potpisali trgovinski sporazum na osnovu kojeg je Kuba dobijala robu po povlašćenim, niskim cenama. Ugovor je prestao da važi 1991.

1978 - U Iranu je počela islamska revolucija u kojoj je godinu dana kasnije zbačen s vlasti šah Reza Pahlavi.

1992 - Reagujući na odluku bosanskih Muslimana i Hrvata da zatraže priznanje suverene Bosne i Hercegovine od Evropske zajednice, Srbi su proglasili Republiku srpskog naroda u BiH i saopštili da je ta republika federalna jedinica Jugoslavije.

1996 - Čečenski pobunjenici zauzeli su bolnicu i najmanje 2000 talaca u dagestanskom gradu Kizliar. Pobunjenici su tražili da se prekine rat u njihovoj državi.

1996 - Obustavljen je vazdušni humanitarni most za Sarajevo, najveći vazdušni most u istoriji vazduhoplovstva posle sovjetske blokade Berlina (1948). Tokom tri i po godine rata u Bosni, obavljeno je 13.000 humanitarnih letova kojima je dopremljeno više od 160.000 tona pomoći.

1999 - Prilikom hapšenja pripadnici Sfora ubili su bosanskog Srbina Dragana Gagovića (39), optuženog pred Međunarodnim sudom u Hagu za ratne zločine počinjene u Bosanskom ratu (1992-95).

2002 - SAD su ukinule sankcije na prodaju oružja SR Jugoslaviji uvedene 1996.

2002 - Američka vlada je pokrenula istragu o stečaju multinacionalne elektrodistributerske kompanije "Enron", najvećem bankrotstvu u američkoj istoriji.

2003 - U izveštaju Savetu bezbednosti inspektori za oružje, Hans Bliks i Mohamed el Baradej su naveli da do tada nisu otkrili nijedan dokaz da Irak poseduje ili da razvija hemijsko, biološko ili nuklearno oružje.

2004 - Turska je potpisala protokol kojim se ukida smrtna kazna čak i u slučaju rata, što predstavlja početni korak u pravcu otpočinjanja pregovora o ulasku u EU.

2005 - Palestinci su izabrali Mahmuda Abasa za naslednika njihovog dugogodišnjeg lidera Jasera Arafata.

2005 - Sudanska islamistička vlada i pobunjenici sa juga zemlje potpisali su mirovni sporazum, kojim je završen najduži građanski rat u Africi, koji je trajao punih 21 godinu.

2007 - Japan je zvanično formirao ministarstvo odbrane, prvi put posle Drugog svetskg rata.

2007 - Umro je Ivao Takamoto, animator koji je stvorio likove za crtane filmove Skubi-Du, "Porodica Kremenko" i "The Jetsons". Tokom karijere, duge više od šest decenija sarađivao je i na nekim od najpoznatijih dugometražnih i televizijskih crtanih ostvarenja za kompaniju Dizni i tim Hana-Barbera.

[Bisernica]

10. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110109_125-ItemID-188659-lrg.jpg


49. p.n.e. - Gaj Julije Cezar izgovorio je čuvenu rečenicu "Alea iacta est" (Kocka je bačena) i prešao reku Rubikon (po jednoj varijanti današnja rečica Fiumicino u gornjoj Italiji, po drugoj Pisatelo kod Ravene, granica između Italije i Galije), što je označilo novo razdoblje u istoriji Rimskog carstva - počeo je građanski rat protiv Pompeja i Senata koji je završen uvođenjem Cezarove diktature. Pripadnici republikanske opozicije ubili su Cezara 44. p.n.e.

1356 - Na državnom saboru u Nirnbergu prihvaćen je glavni deo Zlatne bule cara Karla IV, velikog ustavnog zakona nemačke carevine, koji je u svojim osnovama trajao do 1806.

1778 - Umro je švedski prirodnjak Karl fon Line (Carl von Linne). Uveo je binarnu nomenklaturu po kojoj svaka biljka i životinja ima naziv roda i vrste. Osnivač je Prirodnjačkog muzeja u Upsali i prvi predsednik Švedske akademije nauka (1973).

1863 - U Londonu je otvorena prva linija podzemne železnice u svetu.

1882 - Počeo je hercegovačko-bokeljski ustanak Srba i muslimana protiv Austro-Ugarske, kao odgovor na uvođenja zakona o vojnoj obavezi i regrutovanja. Ustanak, koji je potajno podržala Crna Gora, ugušen je posle nekoliko meseci.

1889 - Francuska je uspostavila protektorat nad Obalom Slonovače.

1890 - Umro je srpski pisac i lekar Laza Lazarević, koji se s devet pripovedaka, koliko je ukupno napisao, svrstao među najznačajnije prozne stvaraoce srpske književnosti. Smatra se tvorcem srpske psihološke pripovetke i jednim od najboljih stilista ("Prvi put s ocem na jutrenje", "Sve će to narod pozlatiti", "Vetar", "Na bunaru", "Školska ikona", "U dobri čas hajduci", "Verter", "Švabica", "On zna sve").

1909 - Rođen je srpski fizičar i hemičar Pavle Savić, koji je svetski renome stekao kada je sa Irenom Žolio Kiri (Irene Joliot Curie) 1937. i 1938. u Parizu otkrio izotope poznatih elemenata bombardovanjem atoma urana sporim neutronima. Od 1947. rukovodio je izgradnjom Nuklearnog instituta u Vinči i do 1960. bio direktor instituta. Od 1971. do 1981. bio je predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti.

1917 - Umro je Frederik Kodi (Frederick Cody), poznat kao Bafalo Bil (Buffalo Bill), poštanski jahač "Poni ekspresa", vodič i tragač u američkoj vojsci, plaćeni borac protiv Indijanaca, profesionalni lovac na bivole i bizone. Godine 1883, legendarna ličnost američke istorije organizovao je reviju kaubojskih veština "Revija divljeg zapada", u kojoj je nastupao kao glavna zvezda. Kasnije je nastupao i u Evropi i gostovao je i u Srbiji.

1920 - U Ženevi je izabrano veće Lige naroda koje su činili Francuska, Italija, Japan, Velika Britanija. Kasnije su članice Veća postale Nemačka i ŠSR. Zbog političkog neuspeha Liga naroda je prestala da postoji 1939, mada je formalno ukinuta 1946, kada je u Londonu održana prva sednica Generalne skupštine UN.

1922 - Artur Grifit (Arthur Griffith) je postao prvi predsednik Irske posle sticanja nezavisnosti te zemlje od Velike Britanije.

1934 - U Nemačkoj je pogubljen Marinus van der Lube (Lubbe), nakon što je proglašen krivim za potpaljivanje Rajhstaga 27. februara 1933.

1969 - Švedska je kao prva zapadna zemlja uspostavila diplomatske odnose sa Severnim Vijetnamom.

1971 - Umrla je francuska modna kreatorka Gabrijela "Koko" Šanel, jedna od najčuvenijih u 20. veku koja je gotovo šest decenija suvereno vladala visokom pariskom modom.

1996 - Izrael je pustio iz zatvora stotine Palestinaca, nekoliko dana uoči prvih palestinskih nacionalnih izbora u Gazi i na Zapadnoj obali.

1997 - Arnoldo Aleman postao je predsednik Nikaragve u prvoj demokratskoj i mirnoj smeni vlasti u modernoj istoriji te zemlje.

1997 - Tokom antivladinih protesta u Sofiji demonstranti su probili policijski kordon, upali u zgradu parlamenta i demolirali je.

2001 - Bivša predsednica Republike Srpske Biljana Plavšić dobrovoljno se predala Međunarodnom sudu u Hagu pred kojim je optužena za genocid i druge zločine počinjene 1991-92. tokom Bosanskog rata. Nakon priznanja krivice osuđena je 27. februara 2003. na 11 godina zatvora i upućena na izdržavanje kazne u Švedsku.

2002 - Izraelski tenkovi i buldožeri sravnili su 73 palestinske kuće u Rafi, nakon napada naoružanih Palestinaca na izraelske vojnike.

2003 - Severna Koreja se povukla iz Ugovora o neširenju nuklearnog naoružanja iz 1970. godine, optužujući SAD za nametanje svog političkog sistema. S. Koreja je taj ugovor potpisala 1985. godine.

2005 - Viktoru Jušcenku je potvrđena pobeda napredsedničkim izborima u Ukrajini. Njegovom pobedom je omogućena promena vlasti koju je njegov protivkandidat, premijer Viktor Janukovič nazvao "revolucijom".

2007 - Umro je italijanski filmski producent Karlo (Carlo) Ponti,koji je radio sa nizom najpoznatijih reditelja, kao što su Federiko Felini (Federico Fellini), Žan-Lik Godar (Jan-Luc Godard) i Dejvid Lin (David Lean). Tokom 50-to godišnje karijere bio je producent više od 260 filmova.

2009 - Umro je Žorž Kraven (Georges Gravemme) tvorac najvećefrancuske filmske nagrade Cezar.

2010 - Za predednika Hrvatske izabran je Ivo Josipović, kandidat Socijaldemokratske partije (SDP).

[Bisernica]

11. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110110_15-ItemID-188779-lrg.jpg


347 - Rođen je vizantijski car Flavije Teodosije I, nazvan Teodosije Veliki, poslednji vladar jedinstvenog Rimskog carstva (379-395). Želeći da uspostavi što čvršće državno jedinstvo proglasio je hrišćanstvo državnom religijom i zabranio paganske kultove. Posle njegove smrti vlast su preuzeli njegovi sinovi, na Zapadu Honorije, a na Istoku Arkadije.

1503 - Rođen je italijanski slikar i bakrorezac Đirolamo Frančesko Marija Macola (Girolamo Francesco Maria Mažola), poznat kao Parmiđanino (Parmigianino), najznačajniji predstavnik manirizma u gornjoj Italiji. Otkrio je nove mogućnosti u tehnici bakropisa. Poznat je kao portretista i slikar fresaka u Parmi, Rimu i Bolonji.

1569 - U Engleskoj je, pod patronatom kraljice Elizabete I (Elizabeth), u katedrali svetog Pavla u Londonu prvi put organizovana lutrija. Prihod je korišten za obnovu utvrđenja, luka i drugih javnih radova.

1735 - Umro je crnogorski vladika Danilo I Petrović, osnivač dinastije Petrovića, koji su kasnije postali i svetovni vladari. Zavladičio ga je srpski patrijarh Arsenije Čarnojević 1696. u Sečuju. Na poziv Rusije ušao je 1711. u rat protiv Turske, a 1718. učestvovao je u mletačko-austrijskom ratu protiv Turaka. Učvrstio je odnose s Rusijom posetom caru Petru Velikom 1715. i znatno je podigao ugled Crne Gore. Posle smrti ga je nasledio sinovac Sava Petrović. Lik vladike Danila u akciji protiv poturica opevao je Njegoš u "Gorskom vencu".

1811 - Skupština svih narodnih starešina u Srbiji osnovala je u vreme Prvog srpskog ustanka prva popečiteljstva (ministarstva). Ministar prosvete postao je najučeniji Srbin tog vremena, rektor Velike škole u Beogradu Dositej Obradović.

1843 - Austrijski car Ferdinand I je u vreme najvećeg uspona Ilirskog preporoda zabranio upotrebu ilirskog imena, posebno u "novinama i javnim spisima".

1886 - U Njujorku je počeo prvi šahovski meč za prvaka sveta između Vilhelma Štajnica (Wilhelm Steinitz) i Johana Cukertorta (Johannes Zukertort), koji je dobio Štajnic rezultatom 10:5, uz pet remija. Titulu je odbranio 1889. i 1892. u mečevima protiv Mihaila Čigorina, ali je 1894. poražen od Emanuela Laskera. Napisao je "Udžbenik modernog šaha", koji se smatra osnovom moderne šahovske strategije.

1919 - Rumunija je anektirala Transilvaniju koja je bila u sastavu Austo-Ugarske monarhije do njenog raspada 1918. Mirom u Trianonu 1920. Transilvanija je formalno dodeljena Rumuniji.

1922 - Prvi pacijent izlečen insulinom od šećerne bolesti je postao 14-godišnji Kanađanin Leonard Tomson (Leonard Thompson).

1928 - Umro je engleski pisac Tomas Hardi (Thomas Hardy). Važio je za najboljeg engleskog pisca svoga vremena, nazivan "poslednjim velikim viktorijancem", ali je zbog slobodumnog stava o ljubavi i braku dolazio u sukob s društvenim konvencijama ("Pod zelenim drvetom", "Daleko od razuzdane gomile", "Povratak domoroca", "Tesa od D'Arbervilovih", "Neznani Džud").

1942 - Japanci su u Drugom svetskom ratu zauzeli Kuala Lumpur.

1946 - Ustavotvorna skupština u Tirani je proglasila Narodnu Republiku Albaniju.

1962 - Pod snežnom lavinom, koja je u peruanskim Andima zatrpala selo Huaskaran, život je izgubilo više od 3.000 ljudi.

1966 - Umro je švajcarski skulptor i slikar italijanskog porekla Alberto Đakometi (Giacometti), čije obimno, raznovrsno i osobeno delo predstavlja izraz gotovo svih dominantnih strujanja umetnosti 20. veka. Od 1931. radi nadrealističke prostorne konstrukcije i ekstremno izdužene bronzane ljudske likove ("Kola", "Projekat za jedan trg", "Sedam figura i jedna glava").

1970 - Nigerijska armija je posle 32 meseca borbi u građanskom ratu u kojem je poginulo milion i po ljudi, ugušila pobunu secesionista u provinciji Bijafra. Vođa pobunjenika general Čukvuemeka Odumegvu Odžukvu (C h u k w u e m e k a Odumegwu Ojukwu) napustio je zemlju dan posle pada Overija, glavnog grada Bijafre.

1989 - Ispred Skupštine Crne Gore održan je masovni miting građana na kojem je zatraženo smenjivanje državnog i partijskog rukovodstva. Pod velikim dvodnevnim pritiskom demonstranata to rukovodstvo je podnelo ostavke, a na političku scenu Crne Gore stupila je grupa mladih komunista na čelu s Momirom Bulatovićem i Milom Đukanovićem.

2000 - Predsednik Alžira Abdelaziz Buteflika (Bouteflika) doneo je opštu amnestiju za pripadnike Islamske armije spasa i za uzvrat zatražio raspuštanje njihove organizacije.

2001 - Vlada Burundija i pobunjenička grupa Hutu, jedna od dve etničke manjine, postigli su dogovor o povlačenju svojih trupa iz Demokratske Republike Kongo.

2003 - Indijska vlada i pokret Naga, jedan od najstarijih separatističkih pokreta u Aziji, postigli su dogovor da petogodišnji prekid vatre postane stalan.

2008 - Umro je ser Edmund Hilari (Hillary) Novozelanđanin, prvi čovek koji je osvojih vrh sveta Mont Everest i ušao u legendu kao jedan od najvećih avanturista 20. veka.

[Bisernica]

12. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110111_379-ItemID-188874-lrg.jpg


812 - Izaslanici vizantijskog cara Mihaila I Rangabe sklopili su mir u Ahenu s franačkim carem Karlom Velikim, nakon više od decenije rata između Vizantije i Franačkog carstva. Jedan od uzroka rata bio je što je rimski papa, potraživši oslonac u Franačkom carstvu, krunisao Karla Velikog (800).

1519 - Umro je Maksimilijan I (Maximilian), nemački kralj od 1493. i rimsko-nemački car od 1508, kada je tu titulu uzeo uz pristanak pape Julija II, mada ga papa nikada nije krunisao. Od tada su nemački kraljevi odmah po svom izboru za kralja uzimali carsku titulu. Tokom njegove vladavine Habsburgovci su ženidbenim vezama postali najmoćnija dinastija u Evropi.

1628 - Rođen je francuski pisac Šarl Pero (C h a r l e s Perrault), autor čuvene zbirke bajki "Vilinske priče", koja sadrži širom sveta poznate bajke "Mačak u čizmama", "Crvenkapa", "Plavobradi", "Uspavana lepotica".

1829 - Umro je nemački pisac Fridrih fon Šlegel (F r i e d r i c h von S c h l e g e l), najznačajniji teoretičar nemačkog romantizma. S bratom Vilhelmom (Wilhelm) uređivao je glavni romantičarski časopis "Aneteum". Pored radova o antičkoj književnosti, pisao je eseje, pesme i pripovetke, a u romanu "Lucinda" propagira romantičarsku ideju slobodne ljubavi. Njegova "Istorija stare i nove književnosti" jedan je od prvih pregleda celokupne svetske literature.

1876 - Rođen je američki pisac Džon Grifit (John Griffith), poznat kao Džek London (Jack), jedan od najčitanijih u prvoj polovini 20. veka. Napisao je oko 50 pripovedaka i romana među kojima su najpoznatiji "Zov divljine" i "Beli očnjak".

1899 - Rođen je švajcarski biohemičar Paul Herman Miler (Mueller), koji se bavio istraživanjem zaštite biljaka. Godine 1939. otkrio je insekticidno delovanje DDT. Dobitnik je Nobelove nagrade za medicinu 1948.

1932 - Heti Karavej (Hattie Caraway), demokrata iz Arkanzasa, je postala prva žena izabrana u Senat SAD.

1953 - Skupština FNR Jugoslavije usvojila je novi ustav. Ukinuto je Veće naroda i formirano Veće proizvođača, čime je izgubljeno nacionalno obeležje institucionalne skupštinske strukture.

1964 - U Zanzibaru je, mesec dana nakon što je zemlja stekla nezavisnost, zbačen s vlasti sultan i proglašena je republika s predsednikom Abeidom Karumeom. Četiri meseca kasnije Zanzibar se ujedinio s Tanganjikom u Tanzaniju.

1976 - Umrla je engleska književnica Agata Kristi (Agatha C h r i s t i e), čuvena autorka kriminalističkih romana. Napisala je 79 romana i zbirki kratkih priča, koje su prodate u dve milijarde primeraka širom sveta i prevedene na više od 50 jezika, a njena drama "Mišolovka", prikazana prvi put 1952, imala je preko 20.000 izvođenja na londonskom Vest Endu i najduže je izvođena predstava na svetu.

1977 - Izraelci su masovnim demonstracijama izrazili protest zbog odluke Francuske da pusti na slobodu Abu Dauda (Daoud), vođu palestinskih terorista koji su 1972. izvršili masakr nad izraelskim atletičarima na Olimpijadi u Minhenu.

1990 - Rumunski predsednik Jon Ilijesku (Ion Iliescu) je saopštio da je Komunistička partija Rumunije stavljena van zakona.

1991 - Kongres SAD odobrio je predsedniku Džordžu Bušu (George Bush) upotrebu vojne sile da bi prisilio iračku armiju da napusti Kuvajt.

1992 - Vlada Alžira je dan posle ostavke šefa države Bendžedida Šadlija (Benđedid C h a d l i) odložila drugu rundu parlamentarnih izbora, obrazloživši to "nemogućnošću nastavljanja izbornog procesa". Na izborima je vodio islamski Front nacionalnog spasa. Islamisti su se potom prihvatili oružja i u narednim godinama ubijeno je više desetina hiljada Alžiraca.

1993 - Visoki komeserijat UN za izbeglice saopštio je da je 1992. u svetu bilo više od 18,5 miliona izbeglica. Broj izbeglica povećan je za 3,5 miliona u odnosu na 1991. od čega je tri miliona raseljeno i izbeglo s teritorije bivše Jugoslavije.

1996 - Prve ruske jedinice u sastavu Ifora stigle su u Bosnu i Hercegovinu, u prvoj zajedničkoj vojnoj misiji s trupama SAD i ostalih zapadnih zemalja posle Drugog svetskog rata.

1998 - Devetnaest evropskih država potpisalo je dokument o zabrani kloniranja ljudskih bića.

1998 - U Beogradu je počeo štrajk Gradskog saobraćajnog preduzeća. Prvi put u stogodišnjoj istoriji javnog prevoza na beogradske ulice nije izašlo nijedno vozilo GSP. Štrajk je trajao šest dana.

2002 - U 82. godini umro je Sajrus Vens (Cyrus Vance), državni sekretar u administraciji Džimija Kartera (Jimmy Carter), jedan od autora mirovnog plana za Bosnu i Hercegovinu 1993, koji su bosanski Srbi odbili.

2003 - Umro je bivši argentinski vojni diktator, general Leopoldo Galtijeri (Galtieri), koji je Argentinu uveo u katastrofalni rat 1982. godine sa Velikom Britanijom oko Foklandskih ostrva.

2005 - Evropski parlament usvojio je prvi Ustav Evropske unije, koji nikada nije zaživeo jer je predlog tog ustava odbačen u Francuskoj i Holandiji. Ustav EU zamenio je "Lisabonski ugovor" koji je stupio na snagu 1. decembra 2009. nakon ratifikacije u parlamentima zemalja članica EU.

2010 - U razornom zemljotresu koji je pogodio Haiti poginulo je preko 200.000 ljudi, oko 300.000 je povređeno, a preko milion ljudi je ostalo bez kuća.

[Bisernica]

13. januar

....zadnji dan stare godine po Julijanskom kalendaru.
U Srbiji se večeras dočekuje Nova godina - naša,pravoslavna !
Dočekali je živi ,zdravi ,veseli i razbibrižni :)

http://www.nadlanu.com/Uploads/Logos01/sv-sava-77978-1-2.jpg


1691 - Umro je Džordž Foks (George Fox), osnivač Društva prijatelja, verske zajednice Kvekera. Obuzet idejom "božijeg nadahnuća" Foks je 1648. počeo držati javne propovedi u kojima se zalagao za uspostavljanje rigoroznog morala u duhu starozavetne Biblije. Stekao je brojne pristalice.

1806 - Rođen je srpski pisac Jovan Sterija Popović, prvi srpski komediograf, "otac" srpske drame. Kao načelnik ministarstva prosvete Srbije (od 1842) obavio je pionirski rad u organizovanju školstva, pokrenuo inicijativu za osnivanje Akademije nauka, Narodne biblioteke i Narodnog muzeja. Učestvovao je u organizovanju prvog beogradskog teatra (Pozorište na Đumruku) koji je 1841. otvoren njegovom tragedijom "Smrt Stefana Dečanskog". Sterijine drame su više od 100 godina na pozorišnim repertoarima ("Laža i paralaža, "Pokondirena tikva", "Kir Janja", "Rodoljupci").

1842 - Prilikom povlačenja iz avganistanskog grada Kabula, britanske trupe od 9.000 vojnika masakrirane su u Kiber Pasu.

1854 - Japanski šogun Tokugava potpisao je prvi trgovinski ugovor kojim su za SAD otvorene neke japanske luke. Kasnije su potpisani ugovori s Velikom Britanijom, Rusijom, Francuskom, čime je Japan prekinuo politiku izolovanosti i počeo da se uključuje u međunarodne odnose.

1898 - Francuski pisac Emil Zola (Emile) je pod naslovom "Optužujem" objavio u listu "L'oror" otvoreno pismo predsedniku Republike u kojem je ukazao na mahinacije najviših vojnih krugova i zatražio oslobađanje kapetana Alfreda Drajfusa (Dreyfus), koji je na procesu 1894. osuđen na doživotnu robiju zbog navodnog odavanja vojnih tajni Nemačkoj. Drajfus je na obnovljenom procesu oslobođen optužbi i 1906. rehabilitovan, vraćen u vojsku i unapređen u čin majora.

1906 - Umro je ruski fizičar i elektroinženjer Aleksandar Stepanovič Popov, jedan od pionira rado-tehnike, izumitelj antene. Godine 1896. ostvario je prenos signala pomoću radio-talasa na udaljenost od 250 metara i utvrdio da se radio-talasi reflektuju od većih objekata.

1910 - Emitovan je prvi radio-prenos opere uživo iz njujorške "Metropoliten opere", Leonkavalovi "Pajaci" i Maskanjijeva "Kavalerija rustikana".

1915 - U gradu Avecano u centralnoj Italiji u zemljotresu je poginulo 30.000 ljudi.

1935 - Na plebiscitu u oblasti Sar, kojom je na osnovu mandata Lige naroda upravljala Francuska, ubedljivom većinom izglasano je pripajanje Nemačkoj.

1941 - Umro je irski pisac Džejms Džojs (James Joyce), koji je eksperimentima u narativnoj tehnici i strukturi romana i primeni toka svesti dao nov pravac modernoj književnosti. Njegov roman "Uliks" smatra se biblijom evropskog proznog modernizma. Uprkos vrlo oštroj i ekstremističkoj polemici oko Džojsovog književnog dela, izvan svake sumnje je njegov ogroman uticaj na razvoj književne proze 20. veka ("Portret umetnika u mladosti", "Fineganovo bdenje", pesme "Kamerna muzika", pripovetke "Dablinci", drama "Izgnanici").

1963 - U vojnom udaru je ubijen prvi predsednik Togoa Silvanus Olimpio (Sylvanus Olympio) i vojska je na vlast dovela Nikolasa Granickog (Nicolas Grunitzky), koji je od 1961. bio u izbeglištvu. Istog dana 1967. vojnim udarom vlast je preuzeo potpukovnik Etjen Gnasingbe Ejadema (Etienne Gnašingbe Eyadema).

1972 - Vojska je u Gani zbacila civilnu vladu predsednika Edvarda Akufa Ada (Edward, Addo), a vlast je preuzeo potpukovnik Ignacijus Ačempong (Ignatius Aćeampong).

1977 - Umro je francuski režiser i scenarista Anri Žorž Kluzo (Henri Georges Clouzot), dobitnik Zlatnog lava za film "Kej Orfevr" i Zlatne palme za film "Misterija Pikaso". Poznat je i po filmovima "Nadnica za strah", "Gavran', "Istina".

1985 - Prilikom pada voza u provaliju, oko 250 kilometara istočno od glavnog grada Etiopije Adis Abebe, poginulo je 428 putnika, a 370 je povređeno.

1991 - Na svetskom prvenstvu u australijskom gradu Pert jugoslovenski vaterpolisti osvojili su zlatnu medalju. Jugoslavija je prvi put postala prvak sveta u vaterpolu u Madridu 1987.

1993 - Na osnovu odluke nemačkog Ustavnog suda obustavljen je sudski postupak protiv bivšeg predsednika Demokratske Republike Nemačke Eriha Honekera (Honecer). Sud je zaključio da proces protiv 80. godišnjeg Honekera, teško obolelog od raka predstavlja povredu ljudskog dostojanstva. Honeker je nakon 169 dana provedenih u istražnom zatvoru emigrirao u Čile gde je umro u maju 1994.

2001 - U Beogradu je umro jugoslovenski književnik Branko V. Radičević. Pesnik, romansijer, novinar i dečji pisac objavio je oko 70 knjiga, od kojih su najpoznatije "Pesme o majci", "Priča o životinjama", "Sa Ovčara i Kablara", "Vojničke pesme", "Ponoćni svirači", "Seljaci" i "Antologija srpskog pesništva". Napravio je i dve monografije o seoskim spomenicima - krajputašima. Pokretač je muzičke manifestacije Dragačevska truba u Guči i pesničkog Disovog proleća u Čačku.

2001 - U zemljotresu u Salvadoru poginula je 701 osoba i 3.883 su ranjene, a 160.598 stambenih objekata je uništeno, ozbiljno oštećeno ili zatrpano zemljom.

2002 - U Beogradu je u 78. godini umro srpski književnik Antonije Isaković, potpredsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1980. do 1992. Dobitnik mnogih književnih nagrada, poznat je i kao pisac čija dela su u Jugoslaviji najviše ekranizovna ("Gospodar i sluga", "Tren 1" i "Tren 2", "Govori i razgovori").

2002 - Na Kubi je umro Gregorio Fuentes, kapetan broda Ernesta Hemingveja, koji je bio inspiracija poznatom američkom piscu za roman "Starac i more".

2003 - Avganistan je ratifikovao rimski sporazum o osnivanju Međunarodnog krivičnog suda, čime je otvoren put za ekstradicije i suđenja za ratne zločine i kršenje ljudskih prava u toj zemlji.

2005 - Mark Tačer (Thatćer), sin bivše britanske premijerke Margaret Tačer osuđen je na novčanu kaznu od oko 380.000 evra i na uslovnu kaznu od pet godina zatvora. On je ranije, u okviru nagodbe sa sudom, priznao krivicu za pokušaj finansiranja državnog udara u Ekvatorijalnoj Gvineji i time izbegao zatvor.

[Bisernica]

14. januar


Prvi dan Nove godine po Julijanskom kalendaru.
Razbibrigi ,svim razbibrižnima i mnogobrojnim gostima,
želim SRETNU NOVU PRAVOSLAVNU !


http://razbibriga.net/imported/2011/01/SRECNASRPSKAPRAVOSLAVNA-1.jpg

Svima želim sreću,zdravlje ,ljubav i osmeh razbibrižni na licu :)
uz zvuke radio Razbibriga ,zakoračite u Novu,korakom smelim.


....A danas je zadnji dan jednogodišnjeg Vremeplova ...početak je bio sa 15. januarom,
pa nadam se da će tema živeti i dalje ...mora ,makar do septembra ,jer je taj mesec ovde,iz (ne)opravdanih razloga,nedostajući.

1742 - Umro je engleski astronom i geofizičar Edmund Halej (Halley), direktor Griničke opservatorije i kraljevski astronom, po kojem je dobila naziv Halejeva kometa. Prvi je utvrdio da su komete uočene 1682, 1601. i 1551. zapravo isto telo koje se periodično pojavljuje. Izradio je prvi katalog sjajnih zvezda južnog neba i prvu meteorološku kartu.

1784 - SAD su ratifikovale mirovni ugovor s Velikom Britanijom, čime je i formalno okončan Američki rat za nezavisnost.

1809 - Engleska i Španija su sklopile savez protiv francuskog cara Napoleona I.

1826 - U Pešti je osnovana Matica srpska na inicijativu Jovana Hadžića (Miloš Svetić) i uz pomoć bogatih srpskih trgovaca iz Pešte i Budima. To književno i kulturno društvo odigralo je ogromnu ulogu u procvatu nauke i kulture Srba u Vojvodini. Ubrzo po osinivanju počelo je da izdaje "Letopis Matice srpske", najstariji srpski književni časopis. Preseljena je 1864. u Novi Sad.

1840 - U kneževini Srbiji za školsku slavu je proglašen Savindan, praznik u spomen na velikog srpskog prosvetitelja i zaštitnika školstva svetog Savu. Prva proslava Savindana održana je 1812. u Zemunu, a himna svetom Savi je prvi put izvedena 1839. u Segedinu.

1867 - U okviru balkanskih nacionalno-oslobodilačkih saveza protiv Otomanskog carstva, srpska vlada sklopila je s Bugarskim revolucionarnim komitetom u Bukureštu sporazum o stvaranju zajedničke države koja bi se zvala Bugaro-Srbija ili Srbo-Bugarska, a za vladara je bio predviđen srpski knez Mihailo Obrenović.

1892 - Rođen je srpski klasični filolog Miloš Đurić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, predsednik Srpske književne zadruge i urednik časopisa "Živa antika". Objavio je više od 200 radova iz klasične književnosti i filozofije, prevodio je Platona, Aristotela, Tukidida i druge pisce i sve velike antičke tragičare ("Istorija helenske književnosti", "Istorija helenske etike").

1897 - Rođen je srpski istoričar Vasa Čubrilović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Kao učesnik atentata na austrugarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda (Franz) 1914. u Sarajevu, osuđen je na 16 godina zatvora i do sloma Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu bio je u zatvoru. U Drugom svetskom ratu bio je zatvoren u logor na Banjici. Posle oslobođenja zemlje bio je direktor Balkanološkog instituta i ministar u vladi FNR Jugoslavije.

1898 - Umro je engleski pisac i matematičar Luis Kerol (Lewis Carroll), autor fantastičnih bajki "Alisa u zemlji čuda" i "Alisa s onu stranu ogledala".

1907 - Zemljotres je razorio grad Kingston na Jamajci i usmrtio oko 1.000 ljudi.

1941 - Rođen je slovenački političar i državnik Milan Kučan, predsednik Slovenije u presudnim trenucima raspada SFR Jugoslavije (1991). Slovenija je u njegovo vreme proglasila nezavisnost (25. juna 1991) i postala jedna od najuspešnijih bivših komunističkih zemalja u sprovođenju radikalnih političkih i privrednih reformi. Ponovo je biran za predsednika Slovenije 1994. i 1998.

1943 - U Kazablanki je počela konferencija lidera savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu Ruzvelta (Roosevelta), Čerčila (C h u r c h i l l a) i De Gola (Gaulle). Na konferenciji koja je završena 26. januara zaključeno je da sile Osovine moraju bezuslovno kapitulirati i preciziran je datum iskrcavanja Saveznika u Italiji.

1953 - Narodna skupština FNR Jugoslavije izglasala je ustavni zakon kojim je uvedeno društveno vlasništvo i samoupravljanje proizvođača. Umesto vlada i ministarstava uvedena su izvršna veća i državni sekretarijati. Prvi predsednik Saveznog izvršnog veća postao je Josip Broz Tito.

1957 - Umro je Hemfri Bogart (Humphrey), jedan od najpopularnijih američkih filmskih glumaca pedesetih godina. Dobitnik Oskara 1951. za film "Afrička kraljica", legendarnu popularnost stekao je u filmovima "Kazablanka" i "Malteški soko".

1969 - Lansiran je sovjetski vasionski brod "Sojuz 4" s kosmonautom Vladimirom Šatalovim, dan kasnije "Sojuz 5" u kojem su bili Boris Voljanov, Aleksej Jelisejev u Jevgenij Krunov. Dva borda su se potom spojila, kosmonauti Jelisejev i Krunov prešli su u "Sojuz 4". To je bilo prvo spajanje vasionskih brodova s ljudskom posadom u zemljinoj orbiti.

1991 - Umro je srpski filolog Mihailo Stevanović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je više od 600 radova, uključujući monumentalno delo "Savremeni srpskohrvatski jezik".

1991 - U Tunisu su ubijena tri bliska saradnika Jasera Arafata(Y a s s e r), među kojima i Abu Ijad (Iyad), jedan od osnivača Palestinske oslobodilačke organizacije.

2000 - Petorica bosanskih Hrvata Zoran, Vlatko i Marjan Kupreškić, Vladimir Šantić i Drago Josipović proglašeni su krivim pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu za brutalni masakr nad 116 Muslimana u Ahmićima u Bosni 1993. Oni su osuđeni na zatvorske kazne od 5 do 25 godina. Kupreškići su 23. oktobra 2001. proglašeni nevinim i oslobođeni, a ostaloj dvojici kazna je smanjena.

2003 - U najvećim demonstracijama u tursko-kiparskoj istoriji desetine hiljada ljudi je u Nikoziji zahtevalo kraj višedecenijske izolacije.

2004 - Italijanska i egipatska policija uhapsile su Ritu Algranati, pripadnicu levičarske terorističke grupe Crvene brigade, koja je učestvovala u otmici i ubistvu bivšeg italijanskog premijera Alda Mora, 1978. godine.

2008 - Umro je Anhel Gonsales (Angel Gonzalez) jedan od najvećih španskih pesnika i pripadnik generacije književnika poznatih po borbi protiv diktature Fransiska Franka (Francisco Franko).

2009 - Umro je istaknuti hrvatski vajar Dušan Džamonja.

2009 - Sud u Parizu oslobodio je šest lekara i farmaceuta optužbe za smrt 117 dece koja su 1980-tih tretirana hormonom rasta i potom obolela od Krojcfeld-Jakobsove bolesti.

2010 - Umro je američki pevač i tekstopisac Bobi Čarls (Bobby C h a r l e s) autor poznatih hitova "See You later Alligator" i "Walking to New Orleans".

[Bisernica]

15. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110114_375-ItemID-189155-lrg.jpg


1535 - Engleski kralj Henri VIII (Henry) preuzeo je vrhovno poglavarstvo nad crkvom prema povelji koju je prethodno usvojio engleski parlament (Act of Supremacy).

1559 - Elizabet Tjudor (Elizabeth Tudor), ćerka Henrija VIII (Henry) i Ane Bolen (Boleyn), krunisana je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu kao Elizabet I, jedan od najznačajnijih vladara u istoriji Engleske. Na presto je stupila posle smrti kraljice Meri I (Mary).

1582 - Poljska i Rusija su, uz posredovanje pape Grgura XIII, potpisale mirovni ugovor kojim je Rusija izgubila izlaz na Baltičko more.

1804 - Janjičarske starešine, dahije, koji su 1801. godine uzurpirali vlast u Beogradskom pašaluku, počeli su "seču knezova" u pokušaju da spreče pobunu srpskog naroda. Oni su na prevaru uhvatili i pogubili oko 70 najuglednijih srpskih knezova, viđenih ljudi i sveštenih lica, među kojima Aleksu Nenadovića, Iliju Birčanina, Hadži-Ruvima i Hadži-Đeru. Taj tragični događaj ubrzao je izbijanje Prvog srpskog ustanka.

1906 - Rođen je grčki brodovlasnik Aristotel Onazis (O n a s s i s), jedan od prvih brodovlasnika u svetu koji je počeo gradnju brodova-tankera za prevoz nafte, na čemu je stekao ogromno bogatstvo. Poznat je i po dugogodišnjoj ljubavnoj vezi s čuvenom operskom pevačicom Marijom Kalas (Maria Callas) i po ženidbi sa Žaklinom Kenedi (Jacqueline Kennedy), udovicom bivšeg predsednika SAD DŽona Kenedija (John) koji je 1963. ubijen u Dalasu.

1908 - Rođen je američki fizičar mađarskog porekla Eduard Teler (Edward Teller). Radio je u atomskoj laboratoriji u Los Alamosu i smatra se izumiteljem američke hidrogenske bombe.

1910 - Francuski Kongo postao je sastavni deo Francuske Ekvatorijalne Afrike.

1912 - Tokom italijansko-turskog rata (1911-12) prvi put su bačeni iz aviona propagandni leci.

1918 - Rođen je Gamal Abdel Naser (N a s s e r), predsednik Egipta od 1956. do smrti 1970, tvorac modernog Egipta i jedan od osnivača pokreta nesvrstanih. Bio je jedan od vođa zavereničke organizacije "slobodni oficiri" i inicijator udara u julu 1952. kojim je svrgnut kralj Faruk I (Farouk). Nacionalizovao je 1956. Suecku kompaniju.

1919 - U Berlinu su posle neuspelog ustanka ubijene vođe nemačkog radničkog pokreta Roza Luksemburg (Rosa Luxsembourg) i Karl Libkneht (Carl L i e b k n e c h t).

1929 - Rođen je američki baptistički sveštenik Martin Luter King (Luther), borac za građanska prava. U borbi za ravnopravnost crnaca u SAD koristio je gandijevske metode nenasilja i građanske neposlušnosti. Ubijen je 4. aprila 1968. u Memfisu uoči promocije "Kampanje siromašnih", koju je pokrenuo početkom te godine. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1964.

1943 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu potisnule Japance s pacifičkog ostrva Gvadalkanal i time zaustavili njihovo napredovanje prema Australji.

1971 - Predsednici Egipta i Prezidijuma Vrhovnog sovjeta ŠSR Anvar el Sadat (Anwar) i Nikolaj Podgorni svečano su otvorili Asuansku branu na reci Nil. Radovi na tom kapitalnom objektu hidroenergentskog i melioracionog sistema trajali su 11 godina.

1973 - Izraelski premijer Golda Meir je u Vatikanu razgovarala s papom Pavlom VI, koji je tom prilikom rekao da podržava međunarodni status Jerusalema. To je bio prvi susret jednog predsednika vlade jevrejske države s poglavarom rimokatoličke crkve.

1992 - Evropska zajednica je priznala bivše jugoslovenske republike Sloveniju i Hrvatsku kao nezavisne države.

1993 - SAD su naredile pomorsku blokadu Haitija, uz obrazloženje da talas izbeglica iz te zemlje može dovesti do "masovnog gubitka života u moru".

1998 - Inauguracija Mila Đukanovića za predsednika Crne Gore izazvala je burne proteste pristalica bivšeg predsednika Momira Bulatovića, vođe promiloševićeve struje u Crnoj Gori. Taj događaj označio je ozbiljan rascep u jugoslovenskoj vladajućoj nomenklaturi. Predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević nikada nije priznao pobedu Đukanovića, što je saveznu državu dovelo u stanje provizorijuma, koje se održalo i nakon odlaska Miloševića s vlasti u oktobru 2000.

1999 - U selu Račak na Kosovu pronađena su tela 45 Albanaca, za čije su ubistvo optužene srpske snage bezbednosti. Iako ekspertiza finskih patologa koje je angažovala Evropska unija nije dokazala da se radi o masakru nad civilima, ovaj događaj je presudno uticao na donošenje odluke o bombardovanju Jugoslavije od strane NATO 1999.

2000 - U hotelu "Interkontinental" u Beogradu ubijen je Željko Ražnatović Arkan vođa paramilitarnih jedinica u ratovima na prostoru bivše Jugoslavije i lider Stranke srpskog jedinstva. Ražnatović je bio optužen pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu.

2001 - Senat Kambodže doneo je zakon o formiranju tribunala sastavljenog od kambodžanskih i međunarodnih sudija koji će suditi liderima Crvenih Kmera za zločine počinjene tokom njihove vladavine od 1975. do 1979, kada je umrlo od gladi, bolesti ili bilo ubijeno oko 1,7 miliona Kambodžanaca.

2001 - Umro je Leo Marks, šef kriptografa britanskih specijalnih snaga tokom Drugog svetkog rata, koji je unapređenjem sigurnosti ratnih šifara spasao živote mnogih tajnih agenata.

2002 - Hrvati su obeležili 10 godina međunarodnog priznanja nezavisnosti njihove države, izrazivši žaljenje zbog krvoprolića tokom ratova 90-tih godina, ali i ubeđenje da su bili u pravu što su se izdvojili iz Jugoslavije.

2004 - Novčanice na kojima je odštampan lik bivšeg iračkog predsednika Sadama Huseina prestale su da važe kao sredstvo plaćanja u Iraku. Nova zvanična valuta u toj zemlji postao je američki dolar.

2006 - Umro je kuvajtski emir, šeik Džaber Al Sabah (80). Za novog šefa države imenovan je prestolonaslednik, šeik Saad Al Aabdulah Al Sabah.

2006 - Lekarka Mišel Bašele (M i c h e l l e B a c h e l e t), socijalista ibivša politička zatvorenica, pobedila je na predsedničkim izborima u Čileu i postala prva predsednica ove države.

2010 - Umro je američki fotograf Denis Stok (Dennis Stock) poznat po fotografijama holivudskih zvezda i džez muzičara. Serija fotografija legendarnog glumca Džejmsa Dina (James Dean) spada u njegove najpoznatije radove.

[Bisernica]

16. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110115_94-ItemID-189192-lrg.jpg


1547 - U Moskvi je za prvog ruskog cara krunisan Ivan IV Vasiljevič. Poznat je po veoma značajnim reformama u Rusiji, ali i okrutnosti prema bojarima koju je primenjivao u nastojanju da centralizuje vlast i zbog ubistva vlastitog sina zbog čega je dobio naziv Grozni. Osnovao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a radi jačanja trgovine sa zapadnom Evropom, 1584. podigao je grad Arhangelsk. Potukao je Mongole i osvojio Kazan 1552. i Astrahan 1556, a potom je pripojio Sibir.

1778 - Francuska je priznala nezavisnost SAD tokom Američkog rata za nezavisnost od britanske kolonijalne uprave (1775-83). U februaru iste godine u Parizu je potpisan sporazum o savezu u tom ratu, a hiljade dobrovoljaca krenulo je da pomogne Amerikancima, među kojima i Lafajet (Lafayette), Sen Simon (Saint), Košćuško (Kosciuszko).

1794 - Umro je engleski istoričar Edvard Gibon (Edward Gibbon), autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva", koje se smatra jednim od najznačajnijih u svetskoj istoriografiji.

1864 - Austrija i Pruska uputile su ultimatum Danskoj zahtevajući da povuče ustav po kojem su pokrajine Šlezvig i Holštajn postale sastavni deo Danske. U ratu koji je usledio Danci su poraženi, a sporna vojvodstva potpala su pod zajedničku upravu Pruske i Austrije.

1908 - U Beogradu je otvoren hotel "Moskva", podignut na mestu kafane "Velika Srbija". Zgradu su projektovali arhitekta Jovan Ilkić i grupa arhitekata iz Sankt Peterburga.

1920 - U SAD je stupila na snagu prohibicija, zakonska zabrana proizvodnje i prodaje alkohola.

1927 - Umro je srpski geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije i Geografskog društva u Beogradu (1910). Predsednik Srpske kraljevske akademije od 1921. do smrti i počasni doktor više inostranih univerziteta i akademija, predsednik teritorijalne komisije na Mirovnim pregovorima u Versaju (1919-20) ("Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja").

1945 - Pobedom savezničkih snaga pod komandom generala Bernarda Montgomerija (Montgomery) i Omara Bredlija (Bradley) okončana je nemačka ofanziva u Ardenima, u Belgiji. Nemci su u toj operaciji izgubili 220.000 vojnika (110.000 zarobljih), savezničke snage 77.000 (21.000 zarobljenih).

1957 - Umro je italijanski dirigent Arturo Toskanini (Toscanini), jedan od najznačajnijih u 20. veku. Dirigovao je u milanskoj Skali i Metropoliten operi u Njujorku gde je organizovao i simfonijski orkestar.

1969 - U centru Praga češki student Jan Palah (P a l a c h) izvršio je samoubistvo spaljivanjem u znak protesta zbog okupacije Čehoslovačke koju su, po nalogu Sovjetskog Saveza, izvršile članice Varšavskog ugovora u avgustu 1968.

1969 - Sovjetski kosmonauti u svemirskim brodovima "Sojuz 4" Vladimir Šatalov i "Sojuz 5" Boris Voljanov, Aleksej Jelisejev i Jevgenij Krunov su prvi put u istoriji spojili dve letilice s ljudskom posadom u orbiti oko Zemlje.

1979 - Šah Irana Reza Pahlavi je napustio zemlju pod pritiskom sledbenika ajatolaha Homeinija (Khomeini) koji su potom preuzeli vlast.

1987 - Šef Komunističke partije Kine Hu Jaobang (Yaobang) podneo je ostavku, prihvativši krivicu za političke greške koje su izazvale studentske nemire. Funkciju generalnog sekretara Partije preuzeo je Džao Cijang (Zhao Ziyang).

1991 - SAD i zapadni saveznici započeli su u Zalivskom ratu operaciju "Pustinjska oluja" masovnim vazdušnim udarima po vojnim i industrijskim ciljevima u Iraku i Kuvajtu, 19 časova posle isteka ultimatuma UN Bagdadu.

1993 - U opkoljenom Sarajevu, koje je već mesecima bez struje i vode, poginulo je osam, a ranjeno 19 ljudi od eksplozije granate koja je pala na mesto gde su ljudi čekali u redu za vodu.

1996 - Premijer Rusije Anatolij Čubajs, tvorac programa privatizacije, podneo je ostavku.

1998 - U eksploziji metana u rudniku "Soko" u Čitluku kod Sokobanje poginulo je 29 rudara.

2000 - Za predsednika Čilea izabran je Rikardo Lagos. On je prvi predsednik socijalista posle svrgnutog Salvadora Aljendea, koga su 1973. ubili pučisti predvođeni generalom Augustom Pinočeom.

2001 - U pokušaju državnog udara u Demokratskoj Republici Kongo(Zair) ubijen je predsednik Loran Dezire Kabila, a dužnost predsednika preuzeo je njegov sin Žozef (Joseph). Kabila je na vlast došao u maju 1997. godine posle pobune, koju su podržale Uganda i Ruanda, protiv tadašnjeg diktatora Mobutua Sese Sekoa.

2001 - U Ljubljani je umro Sergej Krajger, poznati slovenački i jugoslovenski političar iz vremena komunizma. Bio je član Predsedništva SFR Jugoslavije od 1970. i predsednik Predsedništva od maja 1981. do maja 1982.

2002 - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio sankcije protiv terorističke mreže Al Kaida i ostataka Talibana u Avganistanu i van te zemlje.

2003 - Iz svemirskog centra Kenedi na Floridi, lansiran je šatl "Kolumbija". Neposredno pred sletanje na Floridi (1. februar) posle 16-dnevne misije, šatl se raspao u plamenu iznad Teksasa. Poginulo je svih sedam astronauta, među kojima je bio i prvi izraelski astronaut Ilon Ramon.

2004 - Vrhovni sud Španije podržao je zabranu radikalne baskijske separatističke partije Batasuna, za koju se dugo veruje da predstavlja političko krilo oružane baskijske terorističke grupe ETA. Batasuna je prva partija koja je od 1975. godine zabranjena u Španiji.

2005 - Na izborima u Hrvatskoj predsednik Stjepan Mesić osvojio je, u drugom izbornom krugu, novi petogodišnji mandat.

2006 - Amerikanac koji je dezertirao iz redova marinaca tokomrata u Vijetnamu, uhapšen je u Teksasu nakon 36 godina bekstva.

2009 - Preminuo je beogradski novinar, publicista i jedan od najpoznatijih filmskih kritičara Bogdan Tirnanić.

[Bisernica]

17. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110116_83-ItemID-189218-lrg.jpg


1377 - Papa Grgur XI obnovio je papsko sedište u Rimu i time okončao avinjonsko "zatočeništvo" rimskih papa. Sedište papa bilo je premešteno u Avinjon (Francuska) 1309. nakon poraza Bonifacija VIII u sukobu s franačkim kraljem Filipom IV Lepim (Philippe).

1562 - Stupio je na snagu edikt iz Sen Žermena (Januarski edikt) kojim su priznati hugenoti (protestanti) u Francuskoj. Istog dana, vođe katolika, vojvoda od Giza i kardinal od Lorene, formirali su uniju (kasnije Sveta liga) koja će blokirati primenu edikta i izazvati verske ratove koji su, uz povremene prekide 36 godina razarali Francusku. Ratovi su prekinuti Nantskim ediktom koji je 1598. izdao Anri IV.

1600 - U Madridu je rođen Pedro Kalderon de la Barka (Calderon, Barca), jedan od najvećih španskih dramatičara. Proslavio se jednočinkama s motivima iz Biblije, a njegova filozofska drama "Život je san" zadržala se do danas na pozorišnim repertoarima.

1706 - Rođen je američki naučnik i političar Bendžamin Frenklin (Benjamin Franklin), borac za slobodu čoveka, učesnik u Američkom ratu za nezavisnost, jedan od tvoraca "Deklaracije o nezavisnosti" i američkog ustava. Kao naučnik poznat je kao izumitelj gromobrana i otkrića toka i karakteristika Golfske struje. Osnovao je prvu javnu biblioteku u Americi, filozofsko društvo Pensilvanije i "Akademiju" koja je prerasla u Pensilvanijski univerzitet.

1732 - Rođen je poljski kralj Stanislav II Ponjatovski. Tokom vladavine (1764-95) bio je prisiljen na tri deobe Poljske 1772, 1793. i 1795. Abdicirao je nakon potpisivanja treće deobe.

1773 - Engleski moreplovac Džejms Kuk (James Cook) je brodom "Rezolušn" prvi prešao Antarktički krug.

1863 - Rođen je ruski pozorišni glumac, teatrolog i reditelj Konstantin Sergejevič Stanislavski, osnivač Hudožestvenog teatra u Moskvi 1898. i umetnički rukovodilac i ideolog tog pozorišta do kraja života 1938. Kao veliki pozorišni inovator imao je značajan uticaj na savremenike.

1863 - Rođen je engleski državnik Dejvid Lojd Džordž (David Lloyd George), ministar u vladi liberala 1905-15. i u koalicionoj vladi 1915-16, premijer 1916-22. Jedan je od utemeljivača engleskog radničkog zakonodavstva kojim je uvedeno osmočasovno radno vreme za rudare, pravo na štrajk, državne penzije, zdravstveno i socijalno osiguranje. Bio je jedan od glavnih učesnika mirovne konferencije u Versaju i znatno je uticao na prilike u posleratnoj Evropi.

1874 - Umrla su braća Čang i Eng, blizanci srasli levom, odnosno desnom stranom grudnog koša. Rođeni su u Sijamu (Tajland) i od njih potiče naziv sijamski blizanci. Bili su svetska atrakcija i proživeli su 63 godine materijalno osigurani zaradom od nastupa u cirkusima.

1919 - Poljski kompozitor Ignaci Jan Paderevski (Ignace, Paderewski), pijanista svetskog glasa, postao je prvi premijer republike Poljske, uspostavljene posle završetka Prvog svetskog rata.

1945 - Sovjetske trupe i Poljske patriotske snage su u Drugom svetskom ratu oslobodile Varšavu, više od pet godina nakon pada glavnog grada Poljske u ruke nemačkih nacista.

1959 - Senegal i Francuski Sudan doneli su odluku o formiranju federalne države pod nazivom Republika Mali. Odluka je stupila na snagu u aprilu.

1961 - Ubijen je kongoanski državnik Patris Lumumba, bivši premijer Konga, tvorac nezavisnosti zemlje, simbol borbe protiv kolonijalizma i heroj "crne Afrike". Protivustavno je smenjen s položaja premijera 5. septembra 1960, a 1. decembra uhvatili su ga vojnici generala Mobutua i odveli u Katangu, gde je ubijen pod nerazjašnjenim okolnostima.

1964 - Umro je srpski slikar i grafičar Đorđe Andrejević-Kun, član Srpske akademije nauka i umetnosti, poznat po monumentalnim realističnim kompozicijama i grafičkim mapama u kojima je prikazao zločine okupatora u vreme Drugog svetskog rata i motive iz obnove i izgradnje zemlje. Ilustrovao je i opremio brojna književna dela.

1966 - U sudaru iznad Španije američkog bombardera "B-52" i španskog aviona za snabdevanje gorivom poginulo je osam ljudi, a a bombarder je bio prinuđen da u Atlantski okean baci hidrogensku bombu koja nije eksplodirala.

1991 - SAD i zapadni saveznici izveli su u Zalivskom ratu drugi i treći talas masovnog bombardovanja ciljeva u Iraku i Kuvajtu; tri iračke rakete "skad" eksplodirale su u Tel Avivu.

1995 - U zemljotresu koji je pogodio šire područje japanskog grada Kobea poginulo je više od 6.400 ljudi, a materijalna šteta je procenjena na 85,5 milijardi dolara.

1997 - U Dablinu je sud proglasio prvi razvod braka u istoriji Irske, na osnovu zakona odobrenog na referendumu, čemu se žestoko protivila rimokatolička crkva.

2000 - U Centru bezbednosti u Cetinju registrovana je Crnogorska pravoslavna crkva. Tu crkvu do sada nije priznala nijedna druga crkva, a na njenom čelu su sveštenici koji su isključeni iz ostalih crkava.

2002 - U erupciji vulkana Njiragongo u Demokratskoj Republici Kongo razoreni su grad Goma i okolna sela, život je izgubilo više od 100 ljudi, a desetne hiljada ostalo je bez svojih domova.

2002 - U 85 godini umro je španski pisac Kamilio Hoze Sela (Camilo Jose Cela), dobitnik Nobelove nagrade za knjževnost 1989. godine. Autor je romana "Porodica Paskvala Duartea".

2003 - Vlada Bugarske ukinula je sankcije protiv SR Jugoslavije uvedene 1998, ali su ostala zamrznuta sredstva koja pripadaju bivšem predsednika SRJ Slobodanu Miloševiću, njegovoj porodici i osmorici bivših visokih funkcionera.

2004 - Umro je Rej (Ray) Stark, holivudski producent i "lovac na talente" čiji opus obuhvata preko 125 filmova, među kojima su i poznati filmovi "Smešna devojka" (Funny girl) i "Noć iguane" (Night of the iguana).

2005 - Umro je bivši lider Komunističke partije Kine Džao Cijang koji se 1989. godine usprotivio brutalnoj primeni vojne sile protiv studenata koji su demonstrirali na trgu Tjenanmen u Pekingu, tražeći demokratizaciju zemlje. Nakon toga je smenjen i ostatak života proveo je u kućnom pritvoru.

2010 - Irački sud osudio je na smrt vešanjem Alija Hasana al-Madžida, poznatijeg kao "Hemijski Ali", jer je 1988. naredio bombardovanje otrovnim gasom kurdskog sela Halabdža u kojem je stradalo 5.000 ljudi.

[Bisernica]

18. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110118_37-ItemID-189359-lrg.jpg


1520 - Kralj Danske i Norveške Kristijan II (C h r i s t i a n) pobedio je Šveđane i osvojio Švedsku.

1535 - Španski konkvistador Fransisko Pisaro (Francisco Pizarro) osnovao je Limu, sada glavni grad Perua.

1654 - Vođa zaporoških kozaka hetman Bogdan Hmeljnicki priznao je vrhovnu vlast moskovskog cara. Time se Ukrajina ujedinila s Rusijom, što je izazvalo rusko-poljski rat (1654-67).

1689 - Rođen je francuski filozof Šarl Luj de Sekonda Monteskje (C h a r l e s Louis, Secondat, Montescquieu), autor kapitalnog dela "Duh zakona" u kojem je razvio teoriju o podeli vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku koja je postala temelj parlamentarne demokratije.

1778 - Engleski moreplovac Džejms Kuk (James Cook) otkrio je Havaje, koje je nazvao Sendvič ostrva po imenu lorda Sendviča (S a n d w i c h).

1871 - U dvorani ogledala palate u Versaju pruski kralj Vilhelm I (Wilhelm) proglašen je za prvog cara novostvorenog Nemačkog carstva.

1882 - Rođen je engleski pisac Alen Aleksander Miln (Alan Alexandre Milne), autor popularnih romana za decu "Kad smo bili vrlo mladi", "Vini Pu", "Kuća na Puovom uglu", "Sad nas je šestoro".

1904 - Rođen je američki filmski glumac engleskog porekla Arčibald Aleksander Lič (A r c h i b a l d Alexander L e a c h), poznat kao Keri Grant (Cary), sjajan komičar u komedijama Hauarda Hoksa (Howard Hawks) i tumač karakternih uloga u filmovima Alfreda Hičkoka (H i t c h c o c k) ("Strašna istina", "Filadelfijska priča", "Sever-severozapad", "Drž'te lopova!").

1909 - Rođen je srpski i jugoslovenski pisac Oskar Davičo, koji je 50-ih i 60-ih godina 20. veka izvršio značajan uticaj na srpsku poeziju. U tom periodu Davičo je i jedna od najaktivnijih i najdinamičnijih ličnosti u književnom životu Beograda i Jugoslavije (zbirke pesama "Višnja za zidom", "Nastanjene oči", romani "Pesma", "Beton i svici").

1919 - Francuski premijer Žorž Klemanso (Georges Clemenceau) otvorio je Versajsku mirovnu konferenciju nakon okončanja Prvog svetskog rata. Mirovnim ugovorom potpisanim 28. juna, Nemačka je preuzela odgovornost za rat, obavezala se na isplatu ratne štete i zabranjeno joj je naoružavanje. Stvorene su nove države Poljska, Mađarska, Čehoslovačka, Estonija, Letonija, Litvanija i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

1944 - Nakon sedmodnevnih žestokih borbi sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu okončale blokadu Lenjingrada, u kojem je tokom nemačke opsade od septembra 1941. od iscrpljenosti i gladi umrlo oko 620.000 ljudi.

1974 - Posle sedmodnevnih pregovora Egipat i Izrael potpisali su sporazum o dezangažovanju vojnih snaga duž Sueckog kanala.

1977 - U avionskoj nesreći blizu Sarajeva poginuli su predsednik vlade SFR Jugoslavije Džemal Bijedić, njegova supruga Razija i još šest putnika.

1977 - U najtežoj železničkoj nesreći u Australiji, oko 80 ljudi je poginulo kada je voz u Sidneju udario u betonski most.

1989 - Četvrti dan zaredom hiljade Čehoslovaka slivalo se ka centralnom praškom trgu Vaclavske namesti pevajući "sloboda", "istina" i "ljudska prava" u mirnom protestu protiv komunističkih vlasti.

1991 - Parlament Jordana je osudio vazdušne napade na Irak u operaciji "Pustinjska oluja" i pozvao arapske i islamske zemlje na akciju protiv SAD i njenih saveznika; Irak je lansirao osam raketa "skad" na Izrael, u pokušaju da jevrejsku državu uvuče u Zalivski rat.

1996 - Vladajuća socijalistička partija (PASOK) izabrala je Kostasa Simitisa (Costas) za premijera Grčke, nakon što je teško oboleli osnivač PASOK-a Andreas Papandreu (Papandeou) podneo ostavku.

1997 - Franc Vranicki (Franz Vranitzky) podneo je ostavku na položaj austrijskog kancelara na kojem je bio skoro 11 godina.

1999 - Odluka vlade SR Jugoslavije da predstavnika OEBS na Kosovu Vilijama Vokera (William Walker) proglasi "personom non grata" i da uskrati dozvolu glavnom tužiocu Međunarodnog suda za ratne zločine Luiz Arbur da uđe u zemlju, dodatno je zaoštrila jugoslovenske odnose s međunarodnom zajednicom.

2001 - SAD su ukinule sankcije SR Jugoslaviji uvedene početkom 1999. zbog politike režima Slobodana Miloševića prema Albancima na Kosovu. Američkim firmama tada je bilo zabranjeno da posluju sa Jugoslavijom. Pored skidanja te zabrane, ukidanje američkih sankcija otvorilo je vrata za ulazak stranih kredita u SR Jugoslaviju.

2002 - Vlada Sijera Leonea objavila je kraj građanskog rata tokom kojeg je ubijeno oko 50.000 ljudi, mahom civila. Rat protiv vlade vodio je Ujedinjeni revolucionarni front (RUF) poznat po svojoj brutalnosti.

2003 - Na Šestom vanrednom kongresu Socijalističke partije Srbije (SPS) za predsednika partije ponovo je izabran haški zatvorenik Slobodan Milšević.

2005 - Evropski proizvođač aviona "Erbas" predstavio je u Tuluzu (Francuska) svoj novi avion A380, najveći putnički mlaznjak koji je ikad napravljen. Novi dvospratni avion ima raspon krila od 80 metara, rep visok kao sedmospratnica i preko 550 sedišta. U njegov razvoj uloženo je 13 milijardi dolara.

2008 - Umro je bivši svetski šampion u šahu Robert Bobi Fišer, koji je u 14 godini postao šampion, velemajstor sa 15, a svetsku slavu je dostigao 1972. kada je pobedio Borisa Spaskog u seriji mečeva u Rejkjaviku.


1520 - Kralj Danske i Norveške Kristijan II (C h r i s t i a n) pobedio je Šveđane i osvojio Švedsku.

1535 - Španski konkvistador Fransisko Pisaro (Francisco Pizarro) osnovao je Limu, sada glavni grad Perua.

1654 - Vođa zaporoških kozaka hetman Bogdan Hmeljnicki priznao je vrhovnu vlast moskovskog cara. Time se Ukrajina ujedinila s Rusijom, što je izazvalo rusko-poljski rat (1654-67).

1689 - Rođen je francuski filozof Šarl Luj de Sekonda Monteskje (C h a r l e s Louis, Secondat, Montescquieu), autor kapitalnog dela "Duh zakona" u kojem je razvio teoriju o podeli vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku koja je postala temelj parlamentarne demokratije.

1778 - Engleski moreplovac Džejms Kuk (James Cook) otkrio je Havaje, koje je nazvao Sendvič ostrva po imenu lorda Sendviča (S a n d w i c h).

1871 - U dvorani ogledala palate u Versaju pruski kralj Vilhelm I (Wilhelm) proglašen je za prvog cara novostvorenog Nemačkog carstva.

1882 - Rođen je engleski pisac Alen Aleksander Miln (Alan Alexandre Milne), autor popularnih romana za decu "Kad smo bili vrlo mladi", "Vini Pu", "Kuća na Puovom uglu", "Sad nas je šestoro".

1904 - Rođen je američki filmski glumac engleskog porekla Arčibald Aleksander Lič (A r c h i b a l d Alexander L e a c h), poznat kao Keri Grant (Cary), sjajan komičar u komedijama Hauarda Hoksa (Howard Hawks) i tumač karakternih uloga u filmovima Alfreda Hičkoka (H i t c h c o c k) ("Strašna istina", "Filadelfijska priča", "Sever-severozapad", "Drž'te lopova!").

1909 - Rođen je srpski i jugoslovenski pisac Oskar Davičo, koji je 50-ih i 60-ih godina 20. veka izvršio značajan uticaj na srpsku poeziju. U tom periodu Davičo je i jedna od najaktivnijih i najdinamičnijih ličnosti u književnom životu Beograda i Jugoslavije (zbirke pesama "Višnja za zidom", "Nastanjene oči", romani "Pesma", "Beton i svici").

1919 - Francuski premijer Žorž Klemanso (Georges Clemenceau) otvorio je Versajsku mirovnu konferenciju nakon okončanja Prvog svetskog rata. Mirovnim ugovorom potpisanim 28. juna, Nemačka je preuzela odgovornost za rat, obavezala se na isplatu ratne štete i zabranjeno joj je naoružavanje. Stvorene su nove države Poljska, Mađarska, Čehoslovačka, Estonija, Letonija, Litvanija i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

1944 - Nakon sedmodnevnih žestokih borbi sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu okončale blokadu Lenjingrada, u kojem je tokom nemačke opsade od septembra 1941. od iscrpljenosti i gladi umrlo oko 620.000 ljudi.

1974 - Posle sedmodnevnih pregovora Egipat i Izrael potpisali su sporazum o dezangažovanju vojnih snaga duž Sueckog kanala.

1977 - U avionskoj nesreći blizu Sarajeva poginuli su predsednik vlade SFR Jugoslavije Džemal Bijedić, njegova supruga Razija i još šest putnika.

1977 - U najtežoj železničkoj nesreći u Australiji, oko 80 ljudi je poginulo kada je voz u Sidneju udario u betonski most.

1989 - Četvrti dan zaredom hiljade Čehoslovaka slivalo se ka centralnom praškom trgu Vaclavske namesti pevajući "sloboda", "istina" i "ljudska prava" u mirnom protestu protiv komunističkih vlasti.

1991 - Parlament Jordana je osudio vazdušne napade na Irak u operaciji "Pustinjska oluja" i pozvao arapske i islamske zemlje na akciju protiv SAD i njenih saveznika; Irak je lansirao osam raketa "skad" na Izrael, u pokušaju da jevrejsku državu uvuče u Zalivski rat.

1996 - Vladajuća socijalistička partija (PASOK) izabrala je Kostasa Simitisa (Costas) za premijera Grčke, nakon što je teško oboleli osnivač PASOK-a Andreas Papandreu (Papandeou) podneo ostavku.

1997 - Franc Vranicki (Franz Vranitzky) podneo je ostavku na položaj austrijskog kancelara na kojem je bio skoro 11 godina.

1999 - Odluka vlade SR Jugoslavije da predstavnika OEBS na Kosovu Vilijama Vokera (William Walker) proglasi "personom non grata" i da uskrati dozvolu glavnom tužiocu Međunarodnog suda za ratne zločine Luiz Arbur da uđe u zemlju, dodatno je zaoštrila jugoslovenske odnose s međunarodnom zajednicom.

2001 - SAD su ukinule sankcije SR Jugoslaviji uvedene početkom 1999. zbog politike režima Slobodana Miloševića prema Albancima na Kosovu. Američkim firmama tada je bilo zabranjeno da posluju sa Jugoslavijom. Pored skidanja te zabrane, ukidanje američkih sankcija otvorilo je vrata za ulazak stranih kredita u SR Jugoslaviju.

2002 - Vlada Sijera Leonea objavila je kraj građanskog rata tokom kojeg je ubijeno oko 50.000 ljudi, mahom civila. Rat protiv vlade vodio je Ujedinjeni revolucionarni front (RUF) poznat po svojoj brutalnosti.

2003 - Na Šestom vanrednom kongresu Socijalističke partije Srbije (SPS) za predsednika partije ponovo je izabran haški zatvorenik Slobodan Milšević.

2005 - Evropski proizvođač aviona "Erbas" predstavio je u Tuluzu (Francuska) svoj novi avion A380, najveći putnički mlaznjak koji je ikad napravljen. Novi dvospratni avion ima raspon krila od 80 metara, rep visok kao sedmospratnica i preko 550 sedišta. U njegov razvoj uloženo je 13 milijardi dolara.

2008 - Umro je bivši svetski šampion u šahu Robert Bobi Fišer, koji je u 14 godini postao šampion, velemajstor sa 15, a svetsku slavu je dostigao 1972. kada je pobedio Borisa Spaskog u seriji mečeva u Rejkjaviku.

[Bisernica]

19. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110117_36-ItemID-189461-lrg.jpg


1419 - U Stogodišnjem ratu Francuske i Engleske grad Ruan predao se engleskom kralju Henriju V (Henry), koji je time okončao osvajanje Normandije.

1736 - Rođen je škotski inženjer i fizičar Džejms Vat (James Watt). Svojim pronalascima (1765) razvio je i usavršio konstrukciju parne mašine koja je postala glavni pokretač industrijske revolucije u drugoj polovini 18. i prvoj polovini 19. veka.

1785 - U Novom Sadu umro je Zaharija Stefanović Orfelin, pesnik, istoričar, naučnik, bogoslov, izdavač, kartograf, kaligraf prevodilac, leksikograf i farmaceut. Rođen je u Vukovaru 1726. i bio je jedan od najprosvećenijih Srba 18. veka. Njegovo najznačajnije književno delo je "Život Petra Velikog", a delo "Kaligrafija" (1778) donela mu je članstvo u Bečkoj umetničkoj akademiji.

1809 - Rođen je američki pisac Edgar Alan Po (Allan Poe). Za života gotovo nepoznat, postao je jedan od najuticajnijih pesnika kada su vrednost njegovog dela otkrili francuski pesnici Bodler (Baudelaire), Malarme (Mallarme) i Valeri (Valery). U spisu "Filozofija kompozicije" analizirao je pesnicki postupak najčuvenije poeme "Gavran". Njegove kratke pripovetke smatraju se pretečom detektivskog romana.

1853 - U Rimu je prvi put izvedena Verdijeva opera "Trubadur".

1878 - Srpska vojska je u srpsko-turskom ratu osvojila Vranje.

1899 - Velika Britanija i Egipat uspostavili su zajedničku kontrolu nad Sudanom.

1902 - U Petrogradu je rođen vizantolog Georgije Ostrogorski. Dugogodišnji profesor vizantijske istorije na Beogradskom univerzitetu i osnivač Vizantološkog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, jedno je od najvećih imena vizantologije u 20. veku. U mnogobrojnim delima proučavao je sve vidove života Vizantije, a njegova "Istorija Vizantije" prevedena je na više svetskih jezika.

1916 - Na grčko ostrvo Krf u Jonskom moru počele su da stižu prve jedinice srpske vojske posle povlačenja preko Albanije u Prvom svetskom ratu. Do aprila na Krf je prebačeno oko 140.000 srpskih vojnika.

1918 - Boljševici su u Petrogradu raspustili Ustavotvornu skupštinu Rusije.

1919 - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca je u Srbiji i Crnoj Gori zamenila Julijanski kalendar Gregorijanskim, koji je u drugim delovima novostvorene države već bio u upotrebi. Srpska pravoslavna crkva je zadržala Julijanski kalendar.

1938 - Umro je Branislav Nušić, najveći srpski i jugoslovenski komediograf, član Srpske kraljevske akademije. Uzori su mu bili Gogolj i raniji srpski komediografi Sterija i Trifković. Njegove komedije i danas su na pozorišnim repertoarima ("Sumnjivo lice", "Gospođa ministarka", "Narodni poslanik", "Protekcija", "Ožalošćena porodica", "Pokojnik").

1938 - Vazduhoplovstvo generala Fransiska Franka (Francisco Franco) bombardovalo je u Španskom građanskom ratu Barselonu i Valensiju. Poginulo je najmanje 700 ljudi.

1945 - Sovjetska Crvena armija je u prodoru ka Berlinu u Drugom svetskom ratu, zauzela poljski grad Krakov.

1966 - Indira Gandi (Gandhi) izabrana je za šefa vlade Indije, osam dana posle iznenadne smrti premijera Lala Bahadura Šastrija (Shastri). Siki ekstremisti, pripadnici njenog ličnog obezbeđenja ubili su je 31. novembra 1984. ispred rezidencije u Nju Delhiju.

1983 - Umro je srpski lekar i naučnik Aleksandar Kostić, autor prvih jugoslovenskih udžbenika "Osnove histologije" i "Osnove embriologije" i "Medicinskog rečnika" koji je preveden na više stranih jezika.

1983 - U Boliviji je uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi (Barbie), zloglasni nacistički šef Liona u Francuskoj pod nemačkom okupacijom u Drugom svetskom ratu.

1989 - ŠSR je saopštio da će jednostrano povući iz Evrope deo nuklearnih raketa kratkog dometa.

1993 - Prve američke jedinice napustile su Somaliju posle neuspele intervencije SAD u toj afričkoj zemlji.

1995 - Ruske trupe zauzele su predsedničku palatu u Groznom, glavnom gradu Čečenije.

2000 - U egzilu u Tunisu umro je bivši italijanski premijer Betino Kraksi (Bettino Craxi), koji je napustio Italiju 1994. nakon što je optužen za korupciju.

2002 - Umro je Marti Mietunen (94), koji je, kao član Partije centra, od 50-tih do kasnih 70-tih bio član nekoliko vlada u Finskoj, a potom i premijer u više mandata.

2003 - Vlasti u Indiji su saopštile da je zbog izuzetno hladnog talasa u delovima Indije, Bangladeša i Nepala, od decembra 2002. umrlo 1.300 ljudi širom tog regiona.

2003 - Umrla je Fransoaz Žiru (Francoise Giroud) poznata novinarka, koja je pisala o politici, seksu i feminizmu. Bila je glavni i odgovorni urednik ženskog magazina "El", a potom i suosnivač vodećeg nedeljnika "L'Ekspres" - 1953. godine. Žiru je bila prvi francuski ministar za ženska pitanja.

2006 - Umro je veteran soula Vilson Piket (Wilson Pickett) poznat po hitovima "Mustang Sallhy", "In the Midnight Hour" i "Fanky Broadway".

2007 - U Itanbulu je ubijen novinar jermenskog porekla Hrant Dink, istaknuti član jermenske zajednice u Turskoj i česta meta nacionalističkih napada zbog svojih izjava o genocidu nad Jermenima u Prvom svetkom ratu.


1419 - U Stogodišnjem ratu Francuske i Engleske grad Ruan predao se engleskom kralju Henriju V (Henry), koji je time okončao osvajanje Normandije.

1736 - Rođen je škotski inženjer i fizičar Džejms Vat (James Watt). Svojim pronalascima (1765) razvio je i usavršio konstrukciju parne mašine koja je postala glavni pokretač industrijske revolucije u drugoj polovini 18. i prvoj polovini 19. veka.

1785 - U Novom Sadu umro je Zaharija Stefanović Orfelin, pesnik, istoričar, naučnik, bogoslov, izdavač, kartograf, kaligraf prevodilac, leksikograf i farmaceut. Rođen je u Vukovaru 1726. i bio je jedan od najprosvećenijih Srba 18. veka. Njegovo najznačajnije književno delo je "Život Petra Velikog", a delo "Kaligrafija" (1778) donela mu je članstvo u Bečkoj umetničkoj akademiji.

1809 - Rođen je američki pisac Edgar Alan Po (Allan Poe). Za života gotovo nepoznat, postao je jedan od najuticajnijih pesnika kada su vrednost njegovog dela otkrili francuski pesnici Bodler (Baudelaire), Malarme (Mallarme) i Valeri (Valery). U spisu "Filozofija kompozicije" analizirao je pesnicki postupak najčuvenije poeme "Gavran". Njegove kratke pripovetke smatraju se pretečom detektivskog romana.

1853 - U Rimu je prvi put izvedena Verdijeva opera "Trubadur".

1878 - Srpska vojska je u srpsko-turskom ratu osvojila Vranje.

1899 - Velika Britanija i Egipat uspostavili su zajedničku kontrolu nad Sudanom.

1902 - U Petrogradu je rođen vizantolog Georgije Ostrogorski. Dugogodišnji profesor vizantijske istorije na Beogradskom univerzitetu i osnivač Vizantološkog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, jedno je od najvećih imena vizantologije u 20. veku. U mnogobrojnim delima proučavao je sve vidove života Vizantije, a njegova "Istorija Vizantije" prevedena je na više svetskih jezika.

1916 - Na grčko ostrvo Krf u Jonskom moru počele su da stižu prve jedinice srpske vojske posle povlačenja preko Albanije u Prvom svetskom ratu. Do aprila na Krf je prebačeno oko 140.000 srpskih vojnika.

1918 - Boljševici su u Petrogradu raspustili Ustavotvornu skupštinu Rusije.

1919 - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca je u Srbiji i Crnoj Gori zamenila Julijanski kalendar Gregorijanskim, koji je u drugim delovima novostvorene države već bio u upotrebi. Srpska pravoslavna crkva je zadržala Julijanski kalendar.

1938 - Umro je Branislav Nušić, najveći srpski i jugoslovenski komediograf, član Srpske kraljevske akademije. Uzori su mu bili Gogolj i raniji srpski komediografi Sterija i Trifković. Njegove komedije i danas su na pozorišnim repertoarima ("Sumnjivo lice", "Gospođa ministarka", "Narodni poslanik", "Protekcija", "Ožalošćena porodica", "Pokojnik").

1938 - Vazduhoplovstvo generala Fransiska Franka (Francisco Franco) bombardovalo je u Španskom građanskom ratu Barselonu i Valensiju. Poginulo je najmanje 700 ljudi.

1945 - Sovjetska Crvena armija je u prodoru ka Berlinu u Drugom svetskom ratu, zauzela poljski grad Krakov.

1966 - Indira Gandi (Gandhi) izabrana je za šefa vlade Indije, osam dana posle iznenadne smrti premijera Lala Bahadura Šastrija (Shastri). Siki ekstremisti, pripadnici njenog ličnog obezbeđenja ubili su je 31. novembra 1984. ispred rezidencije u Nju Delhiju.

1983 - Umro je srpski lekar i naučnik Aleksandar Kostić, autor prvih jugoslovenskih udžbenika "Osnove histologije" i "Osnove embriologije" i "Medicinskog rečnika" koji je preveden na više stranih jezika.

1983 - U Boliviji je uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi (Barbie), zloglasni nacistički šef Liona u Francuskoj pod nemačkom okupacijom u Drugom svetskom ratu.

1989 - ŠSR je saopštio da će jednostrano povući iz Evrope deo nuklearnih raketa kratkog dometa.

1993 - Prve američke jedinice napustile su Somaliju posle neuspele intervencije SAD u toj afričkoj zemlji.

1995 - Ruske trupe zauzele su predsedničku palatu u Groznom, glavnom gradu Čečenije.

2000 - U egzilu u Tunisu umro je bivši italijanski premijer Betino Kraksi (Bettino Craxi), koji je napustio Italiju 1994. nakon što je optužen za korupciju.

2002 - Umro je Marti Mietunen (94), koji je, kao član Partije centra, od 50-tih do kasnih 70-tih bio član nekoliko vlada u Finskoj, a potom i premijer u više mandata.

2003 - Vlasti u Indiji su saopštile da je zbog izuzetno hladnog talasa u delovima Indije, Bangladeša i Nepala, od decembra 2002. umrlo 1.300 ljudi širom tog regiona.

2003 - Umrla je Fransoaz Žiru (Francoise Giroud) poznata novinarka, koja je pisala o politici, seksu i feminizmu. Bila je glavni i odgovorni urednik ženskog magazina "El", a potom i suosnivač vodećeg nedeljnika "L'Ekspres" - 1953. godine. Žiru je bila prvi francuski ministar za ženska pitanja.

2006 - Umro je veteran soula Vilson Piket (Wilson Pickett) poznat po hitovima "Mustang Sallhy", "In the Midnight Hour" i "Fanky Broadway".

2007 - U Itanbulu je ubijen novinar jermenskog porekla Hrant Dink, istaknuti član jermenske zajednice u Turskoj i česta meta nacionalističkih napada zbog svojih izjava o genocidu nad Jermenima u Prvom svetkom ratu.

[Bisernica]

20. januar

http://files.myopera.com/SerbianFighter/albums/37867/Sv%20Jovan%20Krstitelj%20Jovandan.jpg


Danas je Sabor svetog Jovana Krstitelja - Jovanjdan, slava u Srba.

Svim slavarima - SRETNA SLAVA !

Jovanjdan se obeležava dan posle Bogojavljenja. Uz Nikoljdan i Đurđevdan,
kod srpskog naroda jedna od najrasprostranjenijih slava.


1265 - Prvi put je sazvan engleski parlament. Donji dom činila su dva predstavnika nižeg plemstva iz svake grofovije i dva građanina iz svih većih gradova, a Gornji dom baroni i više sveštenstvo.

1612 - U duševnom rastrojstvu umro je Rudolf II, rimsko-nemački car od 1576. Njegova nesposobnost da izmiri rimokatolike i protestante u mnogome je doprinela tridesetogodišnjim verskim ratovima u Evropi.

1667 - Završen je trinaestogodišnji rat Rusije i Poljske, koji je izbio kada su pobunjeni ukrajinski Kozaci priznali vrhovnu vlast ruskog cara. Mirom u selu Andrusovu kod Smolenska, Poljska je bila primorana da Rusiji ustupi Kijev, Smolensk i deo Ukrajine na levoj obali Dnjepra.

1841 - Završen je Prvi opijumski rat Velike Britanije i Kine. Mirom u Nankingu poražena Kina je bila primorana da Britancima plati ratnu odštetu i da im prepusti Hong Kong.

1876 - U Cetinju je održana prva konferencija Crvenog krsta Crne Gore.

1887 - SAD i Havaji su sklopili ugovor po kojem su Amerikanci dobili pravo da Perl Harbur koriste kao pomorsku bazu.

1921 - Umro je srpski vojvoda Živojin Mišić, jedan od najboljih srpskih vojskovođa, vojni pisac i profesor na Vojnoj akademiji. Kao komandant Prve armije (1914-15) komandovao je operacijama u Kolubarskoj bici, drugoj velikoj pobedi Srba nad austro-ugarskom vojskom (1914) u Prvom svetskom ratu. Napisao je više vojnih dela, među kojima je najznačajnije "Strategija" (1907).

1936 - Umro je Džordž V (George) britanski kralj od 1911. Tokom njegove vladavine Britanija je stekla (Versajskim ugovorom 1919) neke nemačke kolonije i mandat nad nekim turskim posedima (Severski ugovor 1920). Nasledio ga je Eduard VIII (Edward) koji je iste godine abdicirao.

1945 - Frenklin Delano Ruzvelt (Franklin Roosevelt) inaugurisan je četvrti put za predsednika SAD, jedini u istoriji SAD koji je četiri puta biran za predsednika.

1945 - Umro je srpski vojvoda Petar Bojović, učesnik u svim ratovima od 1876. do 1912, kada je unapređen u čin generala. Od 1915. bio je načelnik Generalštaba, a u septembru 1918. komandovao je srpskim snagama u proboju Solunskog fronta, posle čega je dobio čin vojvode.

1961 - Džon Kenedi (John Kennedy) je u 43. godini inaugurisan za predsednika SAD kao najmlađi šef države u njenoj istoriji.

1973 - U Konakriju je ubijen A*****r Kabral (Amilcar Cabral), jedan od vođa borbe protiv portugalskog kolonijalizma u zapadnoj Africi, osnivač i generalni sekretar Afričke partije za nezavisnost Gvineje Bisao i Zelenortskih ostrva.

1981 - Ronald Regan (Reagan) je u 70. godini preuzeo dužnost šefa države, postavši najstariji predsednik u istoriji SAD.

1981 - Posle 444 dana u zarobljeništvu, iz ambasade SAD u Teheranu su oslobođena 52 američka taoca.

1984 - Umro je američki sportista i filmski glumac Džoni Vajsmiler (Johnny W e i s s m u l l e r), prvi čovek koji je preplivao 100 metara za manje od jedne minute, tumač naslovne uloge u nizu filmova o Tarzanu. Osvojio je tri zlatne medalje na Olimpijskim igrama 1924. i dve 1928.

1987 - U Libanu je kidnapovan Teri Vajt (Terry Waite), specijalni izaslanik Kenterberijskog nadbiskupa. U zatočeništvu je proveo skoro pet godina.

1990 - U Beogradu je održan poslednji kongres Saveza komunista Jugoslavije (14. vanredni kongres SKJ). Zbog neslaganja u rešavanju ključnih problema jugoslovenske zajednice, slovenačka i hrvatska delegacija napustile su taj skup. To je bio kraj Saveza komunista Jugoslavije, a mnogi smatraju da je time počeo raspad SFRJ.

1993 - Umrla je američka glumica holandskog porekla Odri Hepbern(Audrey Hepburn), dobitnica Oskara za film "Praznik u Rimu", ambasador dobre volje UNICEF-a ("Doručak kod Tifanija", "Moja draga ledi", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne").

1996 - Na izborima u Gazi i na Zapadnoj obali, održanim premasporazumu Izraela i Palestinaca, vođa PLO Jaser Arafat (Y a s s e r) postao je prvi demokratski izabran lider palestinskog naroda, sa 88,1 odsto glasova.

2000 - U Ankari su se prvi put od 1962. sastali ministri inostranih poslova Grčke i Turske.

2001 - Filipinski predsednik Đozef Estrada (Josef) povukao se sa vlasti pod pritiskom demonstranata i vojske, a 16. aprila se predao Specijalnom sudu za borbu protiv korupcije.

2003 - Bivši predsednik Srbije Milan Milutinović dobrovoljno se predao Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za zločine na Kosovu tokom 1999. godine.

2005 - Vrhovni sud Ukrajine potvrdio je pobedu Viktora Juščenka na ponovljenim predsedničkim izborima.

2008 - U drugom krugu predsedničkih izbora u Srbiji, lider DS Boris Tadić ponovo je izabran za šefa države.


1265 - Prvi put je sazvan engleski parlament. Donji dom činila su dva predstavnika nižeg plemstva iz svake grofovije i dva građanina iz svih većih gradova, a Gornji dom baroni i više sveštenstvo.

1612 - U duševnom rastrojstvu umro je Rudolf II, rimsko-nemački car od 1576. Njegova nesposobnost da izmiri rimokatolike i protestante u mnogome je doprinela tridesetogodišnjim verskim ratovima u Evropi.

1667 - Završen je trinaestogodišnji rat Rusije i Poljske, koji je izbio kada su pobunjeni ukrajinski Kozaci priznali vrhovnu vlast ruskog cara. Mirom u selu Andrusovu kod Smolenska, Poljska je bila primorana da Rusiji ustupi Kijev, Smolensk i deo Ukrajine na levoj obali Dnjepra.

1841 - Završen je Prvi opijumski rat Velike Britanije i Kine. Mirom u Nankingu poražena Kina je bila primorana da Britancima plati ratnu odštetu i da im prepusti Hong Kong.

1876 - U Cetinju je održana prva konferencija Crvenog krsta Crne Gore.

1887 - SAD i Havaji su sklopili ugovor po kojem su Amerikanci dobili pravo da Perl Harbur koriste kao pomorsku bazu.

1921 - Umro je srpski vojvoda Živojin Mišić, jedan od najboljih srpskih vojskovođa, vojni pisac i profesor na Vojnoj akademiji. Kao komandant Prve armije (1914-15) komandovao je operacijama u Kolubarskoj bici, drugoj velikoj pobedi Srba nad austro-ugarskom vojskom (1914) u Prvom svetskom ratu. Napisao je više vojnih dela, među kojima je najznačajnije "Strategija" (1907).

1936 - Umro je Džordž V (George) britanski kralj od 1911. Tokom njegove vladavine Britanija je stekla (Versajskim ugovorom 1919) neke nemačke kolonije i mandat nad nekim turskim posedima (Severski ugovor 1920). Nasledio ga je Eduard VIII (Edward) koji je iste godine abdicirao.

1945 - Frenklin Delano Ruzvelt (Franklin Roosevelt) inaugurisan je četvrti put za predsednika SAD, jedini u istoriji SAD koji je četiri puta biran za predsednika.

1945 - Umro je srpski vojvoda Petar Bojović, učesnik u svim ratovima od 1876. do 1912, kada je unapređen u čin generala. Od 1915. bio je načelnik Generalštaba, a u septembru 1918. komandovao je srpskim snagama u proboju Solunskog fronta, posle čega je dobio čin vojvode.

1961 - Džon Kenedi (John Kennedy) je u 43. godini inaugurisan za predsednika SAD kao najmlađi šef države u njenoj istoriji.

1973 - U Konakriju je ubijen A*****r Kabral (Amilcar Cabral), jedan od vođa borbe protiv portugalskog kolonijalizma u zapadnoj Africi, osnivač i generalni sekretar Afričke partije za nezavisnost Gvineje Bisao i Zelenortskih ostrva.

1981 - Ronald Regan (Reagan) je u 70. godini preuzeo dužnost šefa države, postavši najstariji predsednik u istoriji SAD.

1981 - Posle 444 dana u zarobljeništvu, iz ambasade SAD u Teheranu su oslobođena 52 američka taoca.

1984 - Umro je američki sportista i filmski glumac Džoni Vajsmiler (Johnny W e i s s m u l l e r), prvi čovek koji je preplivao 100 metara za manje od jedne minute, tumač naslovne uloge u nizu filmova o Tarzanu. Osvojio je tri zlatne medalje na Olimpijskim igrama 1924. i dve 1928.

1987 - U Libanu je kidnapovan Teri Vajt (Terry Waite), specijalni izaslanik Kenterberijskog nadbiskupa. U zatočeništvu je proveo skoro pet godina.

1990 - U Beogradu je održan poslednji kongres Saveza komunista Jugoslavije (14. vanredni kongres SKJ). Zbog neslaganja u rešavanju ključnih problema jugoslovenske zajednice, slovenačka i hrvatska delegacija napustile su taj skup. To je bio kraj Saveza komunista Jugoslavije, a mnogi smatraju da je time počeo raspad SFRJ.

1993 - Umrla je američka glumica holandskog porekla Odri Hepbern(Audrey Hepburn), dobitnica Oskara za film "Praznik u Rimu", ambasador dobre volje UNICEF-a ("Doručak kod Tifanija", "Moja draga ledi", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne").

1996 - Na izborima u Gazi i na Zapadnoj obali, održanim premasporazumu Izraela i Palestinaca, vođa PLO Jaser Arafat (Y a s s e r) postao je prvi demokratski izabran lider palestinskog naroda, sa 88,1 odsto glasova.

2000 - U Ankari su se prvi put od 1962. sastali ministri inostranih poslova Grčke i Turske.

2001 - Filipinski predsednik Đozef Estrada (Josef) povukao se sa vlasti pod pritiskom demonstranata i vojske, a 16. aprila se predao Specijalnom sudu za borbu protiv korupcije.

2003 - Bivši predsednik Srbije Milan Milutinović dobrovoljno se predao Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za zločine na Kosovu tokom 1999. godine.

2005 - Vrhovni sud Ukrajine potvrdio je pobedu Viktora Juščenka na ponovljenim predsedničkim izborima.

2008 - U drugom krugu predsedničkih izbora u Srbiji, lider DS Boris Tadić ponovo je izabran za šefa države.

[Bisernica]

21. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110120_353-ItemID-189672-lrg.jpg


1793 - Na giljotini je pogubljen francuski kralj Luj XVI (Louis). Revolucionarni Konvent svrgnuo ga je s prestola u septembru 1792, a potom je osuđen na smrt zbog veleizdaje.

1861 - Rođen je srpski vajar Đorđe Jovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu. Izradio je veliki broj spomenika, bista, medalja i žanr-figura (Spomenik Kosovskim junacima u Kruševcu, Miloš Obrenović u Požarevcu, Josif Pančić i vojvoda Živojin Mišić u Beogradu, Branko Radičević u Sremskim Karlovcima).

1911 - U Monte Karlu je održan prvi auto-reli.

1919 - U Dablinu je Kongres partije "Šin fejn" usvojio rezoluciju o nezavisnosti Irske. Britanija nije priznala taj akt i dala je Irskoj status dominiona 1921. Samostalnost Irske priznala je 1949, ali bez Alstera (Severna Irska).

1924 - U Gorkom kod Moskve umro je Vladimir Iljič Uljanov Lenjin, vođa Oktobarske revolucije 1917, tvorac sovjetske Rusije, teoretičar marksizma koji je značajno uticao na međunarodni radnički pokret. Njegovo balsamovano telo izloženo je u u mauzoleju na Crvenom trgu u Moskvi.

1936 - Eduard VIII (Edward) postao je kralj Velike Britanije nakon smrti oca DŽordža V (George). Abdicirao je u decembru iste godine da bi mogao da se oženi Amerikankom Volis Simpson (Wallis).

1938 - Umro je Žorž Melijes (Georges Melies), koji se smatra prvim filmskim režiserom i prvim sineastom u svetu. Snimio je oko 500 filmova, među kojima prvi kratki film "Partija karata" (1896) i prvi dugometražni "Drajfusova afera" (1899). Njegov skromni atelje propao je 1908. u naglom razvoju filmske industrije.

1941 - Rođen je španski operski pevač Plasido Domingo (Placido). Debitovao je 1966. u Meksiku i vrlo brzo stekao reputaciju jednog od najvećih tenora u drugoj polovini 20. veka.

1942 - Nemačke snage pod komandom Ervina Romela (Erwin Rommel) počele su kontraofanzivu protiv savezničke vojske pod britanskom komandom u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu.

1942 - Mađarski fašisti su u Drugom svetskom ratu u Novom Sadu sproveli raciju i u naredna dva dana ubili i bacili u Dunav 1.300 novosadskih Jevreja, Srba i Roma.

1950 - Umro je britanski pisac satiričar Džordž Orvel (George Orwell), autor pripovedaka, eseja i romana, među kojima su najpoznatiji "1984" i "Životinjska farma".

1954 - SAD su porinule prvu podmornicu na atomski pogon "Nautilus".

1957 - Umro je srpski kompozitor, dirigent i muzički pedagog Petar Krstić. Dirigent beogradskog Narodnog pozorišta (1903-12), direktor Srpske muzičke škole (1914-21) i muzičkih škola "Stanković" i "Mokranjac" (scenska muzika "Koštana", "Dorćolska posla", opere "Zulumćar", "Ženidba Janković Stojana", orkestarski "Skerco d-mol").

1959 - Umro je američki filmski režiser i producent Sesil Blaunt de Mil (Cecil Blount, Mille), poznat po istorijskim spektaklima i melodramama ("Deset zapovesti", "Samson i Dalila", "Krstaši")

1976 - Dva anglo-francuska konkorda poletela su istovremeno iz Pariza i Londona na prvim redovnim putničkim linijama supersoničnog aviona.

1976 - U ŠSR-u je prvi put dozvoljena prodaja zapadnih listova, među kojima "Njujork tajms" i "Fajnenšenel tajms".

1986 - U eksploziji automobila-bombe u istočnom Bejrutu u blizini sedišta hrišćanske Falanga partije predsednika Libana Amina DŽemaila (Gemayal), poginule su 22 osobe, a 102 ranjene.

1993 - Hrvatske snage napale su teritoriju Republike Srpske Krajine u zonama pod zaštitom UN u nameri da zauzmu Maslenički most, aerodrom Zemunik kod Zadra i branu Peruća.

1997 - Kancelar Nemačke Helmut Kol (Kohl) i premijer Češke Vaclav Klaus potpisali su deklaraciju o pomirenju u kojoj je Nemačka izrazila žaljenje zbog nacističke okupacije Čehoslovačke 1938-45, a Češka zbog proterivanja Nemaca iz Sudetske oblasti posle Drugog svetskog rata.

1998 - Na poziv kubanskog predsednika Fidela Kastra (Castro), papa Jovan Pavle II počeo je petodnevnu istorijsku posetu toj komunističkoj zemlji.

1998 - U Bosni i Hercegovini je predstavljena konvertibilna marka, nova zajednička moneta za oba entiteta - Federaciju BiH i Republiku Srpsku.

2000 - Prvi oficiri Kosovskog zaštitnog korpusa (KZK) položili su zakletvu u Prištini. KZK je formiran transformacijom Oslobodilačke vojske Kosova koja je od 1996. vršila oružane napade na policijske stanice Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije na Kosovu, a tokom 1998. i 1999. ušla je u otvoreni sukob sa srpskim snagama bezbednosti. Srbi sa Kosova odbili su da uđu u sastav KZK.

2002 - U Los Anđelesu je umrla Pegi Li (Peggy Lee) legenda džez i pop muzike.

2002 - Kanađanka An Karson (Anne Carson) prva je žena koja je osvojila književnu nagradu T.S. Eliot za najnoviju zbirku poezije koja je objavljena u Velikoj Britaniji i Irskoj.

2003 - Umro je Albert Hiršfeld (H i r s c h f e l d), karikaturista poznat po svojim karikaturama od braće Marks do Dzeja Lenoa. Njegove karikature je sedam decenija objavljivao "Njujork Tajms".

2006 - Umro je predsednik Kosova Ibrahim Rugova, prvi i višegodišnji lider Demokratskog saveza Kosova (DSK).

[Bisernica]

22. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110119_42-ItemID-189775-lrg.jpg


1440 - Rođen je Ivan III Vasiljević, veliki knez moskovski, a od 1462. i "svih Rusa", nakon što je ujedinio veliki broj kneževina. Oslobodio je delove zemlje od Mongola, ojačao centralnu vlast, a 1497, izdao je prvi ruski zbornik zakona "Sudbenik". Zbog ženidbe s vizantijskom princezom Zoe smatrao se naslednikom Istočnorimskog carstva i u njegovo vreme prvi put se javila ideja o misiji Ruskog carstva kao zaštitnika pravoslavlja u kojem bi Moskva bila "Treći Rim".

1517 - Vojska turskog sultana Selima I potukla je u bici kod Rajdanije blizu Kaira memelučke snage i sedam dana potom ušla u Kairo, priključivši Egipat Otomanskom carstvu.

1729 - Rođen je nemački pisac, kritičar i teoretičar umetnosti Gothold Efraim Lesing (Gotthold Ephraim L e s s i n g), jedan od najznačajnijih pobornika evropskog prosvetiteljstva. Autor je prve nemačke građanske drame "Mis Sara Sampson" (1755), a delom "Laokon ili o granicama slikarstva i pesništva" postavio je temelje modernoj estetici.

1771 - Španija je ustupila Foklandska ostrva Velikoj Britaniji.

1775 - Rođen je francuski fizičar i matematičar Andre Mari Amper (Marie Ampere), osnivač elektrodinamike. Zasnovao je teoriju magnetizma u nerazdvojivoj vezi s elektricitetom i proučio uzajamno dejstvo električnih struja. Po njemu je dobila naziv jedinica za merenje jačine električne struje.

1788 - Rođen je engleski pisac Džordz Gordon Bajron (George, Byron), najistaknutiji pesnik romantizma i jedna od najpopularnijih ličnosti svoga vremena. Književnu slavu stekao je romantičnim epom "Čajld Herold" (1812), a potom i poemom "Don Žuan" i poetskim dramama "Manfred" i "Kain". Umro je od malarije 1824. u Grčkoj, gde je pomagao oslobodilačku borbu protiv Turske.

1808 - Portugalski kralj Žoao VI (Joao) pobegao je pred Napoleonovim trupama, zajedno s kraljevskom porodicom, u Brazil i premestio dvor iz Lisabona u Rio de Žaneiro.

1840 - Prvi britanski doseljenici stigli su na Novi Zeland.

1863 - U delu Poljske koji je na osnovu odluke Bečkog kongresa 1814-15. priključen Rusiji izbio je ustanak pod vođstvom "stranke crvenih" Jaroslava Dombrovskog (Jaroslaw Dabrowski). Ustanak je ugušen posle nekoliko meseci, a Poljska je 1864. pretvorena u rusku guberniju.

1894 - Umro je pesnik Vojislav Ilić, koji se smatra osnivačem moderne srpske lirike i tvorcem verističkog izraza. Značajno je uticao na srpsku poeziju pred kraj 19. veka ("Ja ništa više ne verujem", "Zimska idila", "Jesen", "Tamara").

1901 - Umrla je britanska kraljica Viktorija (Victoria). Tokom njene dugogodišnje vladavine od 1837, koja je obeležila epohu ("viktorijansko doba"), Britanska imperija bila je na vrhuncu privredne i političke moći.

1905 - Carske trupe pucale su u Petrogradu na demonstrante, uglavnom radnike, koji su u maršu krenuli na carski Zimski dvorac, zahtevajući demokratske slobode, kraj rata s Japanom i uspostavljanje ustavotvorne skupštine. U "krvavoj nedelji", kako je kasnije nazvan taj dan, ubijeno je najmanje 500, a ranjeno više hiljada ljudi.

1917 - Umro je srpski arhitekta Jovan Ilkić, koji je znatno uticao na razvoj arhitekture u Srbiji u prvoj polovini 20. veka. Bio je 30 godina glavni projektant Ministarstva građevina i projektovao je mnoga značajna zdanja u Beogradu: Skupština Jugoslavije, hotel "Moskva", "Oficirski dom", zgrada Protokola.

1941 - Italijanske snage su u Drugom svetskom ratu kapitulirale u Tobruku pred britanskom Osmom armijom posle 11 dana opsade.

1944 - Počelo je iskrcavanje savezničkih snaga kod Ancija u Italiji u Drugom svetskom ratu.

1964 - najznačajniji dan u ovoj godini.U mom životu je sve počelo sa njim ;) :).

1973 - U udesu jordanskog "Boinga 707" s muslimanskim hodočasnicima na povratku iz Meke, koji se u plamenu srušio na aerodromu u nigerijskom gradu Kano, poginulo je 176 ljudi.

1973 - Umro je bivši predsednik SAD Lindon Bejnz Džonson (Lyndon Baines Johnson). Potpredsednik od 1960. za vreme mandata Džona Kenedija (John Kennedy), postao je predsednik kada je Kenedi ubijen u Dalasu 1963, a ponovo je izabran 1964. Tokom njegovog mandata došlo je do eskalacije rata u Vijetnamu, što je u svetu i u SAD izazvalo oštre kritike njegove politike.

1980 - Sovjetski disident fizičar Andrej Saharov, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. uhapšen je, oduzete su mu počasti i proteran je iz Moskve u Gorki.

1993 - Nakon godinu dana relativnog mira, ponovo se rasplamsao rat u Hrvatskoj kada su hrvatske snage napale krajiške Srbe u zonama pod zaštitom UN. Predsednik Republike Srpske Krajine Goran Hadžić proglasio je ratno stanje i zatražio pomoć SR Jugoslavije, a u Srbiji je počela prisilna mobilizacija srpskih izbeglica iz Hrvatske. Paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana i kapetana Dragana iz Srbije stigle su na hrvatsko ratište.

1995 - U samoubilačkoj bombaškoj akciji palestinskog teroriste u Izraelu poginulo je 19 i ranjeno oko 60 ljudi, među kojima je bio veći broj izraelskih vojnika koji su na autobuskoj stanici čekali prevoz.

1998 - Američki vojnici iz sastava Sfora uhapsili su u Bijeljini Gorana Jelisića optuženog za ratne zločine počinjene na području Brčkog 1992.

2001 - SR Jugoslavija je dobila status specijalnog gosta u Savetu Evrope, kao znak podrške demokratskim promenama u zemlji nakon odlaska s vlasti Slobodana Miloševića u oktobru 2000.

2002 - Bosna i Hercegovina postala je punopravni član Parlamentarne skupštine Saveta Evrope.

2002 - Na dvodnevnoj međunarodnoj donatorskoj konferenciji za obnovu Avganistana održanoj u Tokiju obećana je pomoć od 4,5 milijarde dolara.

2004 - Vaseljenski patrijarh Vartolomej, duhovni vođa pravoslavne crkve, posetio je Kubu, gde je otvorio prvu pravoslavnu crkvu, izgrađenu od revolucije 1959. godine.

2004 - Umro je Bili Mej, čuveni američki muzički aranžer, koji je tokom šest decenija duge karijere aranžirao pesme Frenka (Frank) Sinatre i Neta (Nat) Kinga Kola. Takođe je pisao i muziku za značajne džez pevače od Ele Ficdžerald (Ella Fitzgerald) i Anite O'Dej do Luisa Armstronga i Binga Krozbija (Krosby).


1440 - Rođen je Ivan III Vasiljević, veliki knez moskovski, a od 1462. i "svih Rusa", nakon što je ujedinio veliki broj kneževina. Oslobodio je delove zemlje od Mongola, ojačao centralnu vlast, a 1497, izdao je prvi ruski zbornik zakona "Sudbenik". Zbog ženidbe s vizantijskom princezom Zoe smatrao se naslednikom Istočnorimskog carstva i u njegovo vreme prvi put se javila ideja o misiji Ruskog carstva kao zaštitnika pravoslavlja u kojem bi Moskva bila "Treći Rim".

1517 - Vojska turskog sultana Selima I potukla je u bici kod Rajdanije blizu Kaira memelučke snage i sedam dana potom ušla u Kairo, priključivši Egipat Otomanskom carstvu.

1729 - Rođen je nemački pisac, kritičar i teoretičar umetnosti Gothold Efraim Lesing (Gotthold Ephraim L e s s i n g), jedan od najznačajnijih pobornika evropskog prosvetiteljstva. Autor je prve nemačke građanske drame "Mis Sara Sampson" (1755), a delom "Laokon ili o granicama slikarstva i pesništva" postavio je temelje modernoj estetici.

1771 - Španija je ustupila Foklandska ostrva Velikoj Britaniji.

1775 - Rođen je francuski fizičar i matematičar Andre Mari Amper (Marie Ampere), osnivač elektrodinamike. Zasnovao je teoriju magnetizma u nerazdvojivoj vezi s elektricitetom i proučio uzajamno dejstvo električnih struja. Po njemu je dobila naziv jedinica za merenje jačine električne struje.

1788 - Rođen je engleski pisac Džordz Gordon Bajron (George, Byron), najistaknutiji pesnik romantizma i jedna od najpopularnijih ličnosti svoga vremena. Književnu slavu stekao je romantičnim epom "Čajld Herold" (1812), a potom i poemom "Don Žuan" i poetskim dramama "Manfred" i "Kain". Umro je od malarije 1824. u Grčkoj, gde je pomagao oslobodilačku borbu protiv Turske.

1808 - Portugalski kralj Žoao VI (Joao) pobegao je pred Napoleonovim trupama, zajedno s kraljevskom porodicom, u Brazil i premestio dvor iz Lisabona u Rio de Žaneiro.

1840 - Prvi britanski doseljenici stigli su na Novi Zeland.

1863 - U delu Poljske koji je na osnovu odluke Bečkog kongresa 1814-15. priključen Rusiji izbio je ustanak pod vođstvom "stranke crvenih" Jaroslava Dombrovskog (Jaroslaw Dabrowski). Ustanak je ugušen posle nekoliko meseci, a Poljska je 1864. pretvorena u rusku guberniju.

1894 - Umro je pesnik Vojislav Ilić, koji se smatra osnivačem moderne srpske lirike i tvorcem verističkog izraza. Značajno je uticao na srpsku poeziju pred kraj 19. veka ("Ja ništa više ne verujem", "Zimska idila", "Jesen", "Tamara").

1901 - Umrla je britanska kraljica Viktorija (Victoria). Tokom njene dugogodišnje vladavine od 1837, koja je obeležila epohu ("viktorijansko doba"), Britanska imperija bila je na vrhuncu privredne i političke moći.

1905 - Carske trupe pucale su u Petrogradu na demonstrante, uglavnom radnike, koji su u maršu krenuli na carski Zimski dvorac, zahtevajući demokratske slobode, kraj rata s Japanom i uspostavljanje ustavotvorne skupštine. U "krvavoj nedelji", kako je kasnije nazvan taj dan, ubijeno je najmanje 500, a ranjeno više hiljada ljudi.

1917 - Umro je srpski arhitekta Jovan Ilkić, koji je znatno uticao na razvoj arhitekture u Srbiji u prvoj polovini 20. veka. Bio je 30 godina glavni projektant Ministarstva građevina i projektovao je mnoga značajna zdanja u Beogradu: Skupština Jugoslavije, hotel "Moskva", "Oficirski dom", zgrada Protokola.

1941 - Italijanske snage su u Drugom svetskom ratu kapitulirale u Tobruku pred britanskom Osmom armijom posle 11 dana opsade.

1944 - Počelo je iskrcavanje savezničkih snaga kod Ancija u Italiji u Drugom svetskom ratu.

1973 - U udesu jordanskog "Boinga 707" s muslimanskim hodočasnicima na povratku iz Meke, koji se u plamenu srušio na aerodromu u nigerijskom gradu Kano, poginulo je 176 ljudi.

1973 - Umro je bivši predsednik SAD Lindon Bejnz Džonson (Lyndon Baines Johnson). Potpredsednik od 1960. za vreme mandata Džona Kenedija (John Kennedy), postao je predsednik kada je Kenedi ubijen u Dalasu 1963, a ponovo je izabran 1964. Tokom njegovog mandata došlo je do eskalacije rata u Vijetnamu, što je u svetu i u SAD izazvalo oštre kritike njegove politike.

1980 - Sovjetski disident fizičar Andrej Saharov, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. uhapšen je, oduzete su mu počasti i proteran je iz Moskve u Gorki.

1993 - Nakon godinu dana relativnog mira, ponovo se rasplamsao rat u Hrvatskoj kada su hrvatske snage napale krajiške Srbe u zonama pod zaštitom UN. Predsednik Republike Srpske Krajine Goran Hadžić proglasio je ratno stanje i zatražio pomoć SR Jugoslavije, a u Srbiji je počela prisilna mobilizacija srpskih izbeglica iz Hrvatske. Paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana i kapetana Dragana iz Srbije stigle su na hrvatsko ratište.

1995 - U samoubilačkoj bombaškoj akciji palestinskog teroriste u Izraelu poginulo je 19 i ranjeno oko 60 ljudi, među kojima je bio veći broj izraelskih vojnika koji su na autobuskoj stanici čekali prevoz.

1998 - Američki vojnici iz sastava Sfora uhapsili su u Bijeljini Gorana Jelisića optuženog za ratne zločine počinjene na području Brčkog 1992.

2001 - SR Jugoslavija je dobila status specijalnog gosta u Savetu Evrope, kao znak podrške demokratskim promenama u zemlji nakon odlaska s vlasti Slobodana Miloševića u oktobru 2000.

2002 - Bosna i Hercegovina postala je punopravni član Parlamentarne skupštine Saveta Evrope.

2002 - Na dvodnevnoj međunarodnoj donatorskoj konferenciji za obnovu Avganistana održanoj u Tokiju obećana je pomoć od 4,5 milijarde dolara.

2004 - Vaseljenski patrijarh Vartolomej, duhovni vođa pravoslavne crkve, posetio je Kubu, gde je otvorio prvu pravoslavnu crkvu, izgrađenu od revolucije 1959. godine.

2004 - Umro je Bili Mej, čuveni američki muzički aranžer, koji je tokom šest decenija duge karijere aranžirao pesme Frenka (Frank) Sinatre i Neta (Nat) Kinga Kola. Takođe je pisao i muziku za značajne džez pevače od Ele Ficdžerald (Ella Fitzgerald) i Anite O'Dej do Luisa Armstronga i Binga Krozbija (Krosby).

[Bisernica]

23. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110122_112-ItemID-189827-lrg.jpg


1516 - Umro je Fernando II, kralj Aragonije od 1479, koji je sa ženom Izabelom I (Isabelle), kraljicom Kastilje od 1474, ujedinio te dve glavne pirinejske države od kojih je kasnije nastala Španija. Tokom njihove vladavine osvojena je Granada 1492, poslednje mavarsko uporište, iste godine proterani su Jevreji, a 1480. uspostavljen je inkvizicijski sud. Opremili su ekspediciju Kristofera Kolumba (Cristoforo Colombo) koja je otkrila Ameriku, a 1503. preuzeli od Francuske Napuljsku kraljevinu.

1719 - Ujedinjenjem Vaduza i Šelenberga stvorena je kneževina Lihtenštajn.

1783 - Rođen je francuski pisac Mari Anri Bejl (Marie Henri Beyle), poznat pod pseudonimom Stendal (Stendhal), začetnik velike književne epohe francuskog realizma ("Crveno i crno", "Parmski kartuzijanski manastir", Lisjen Leven").

1793 - Rusija i Pruska sporazumele su se o drugoj podeli Poljske.

1806 - Umro je engleski državnik Vilijam Pit Mlađi (William Pitt the Younger), koji je u 24. godini postao 1783. najmlađi premijer u istoriji Velike Britanije. Vodio je ekspanzivnu kolonijalnu politiku, učvrstio britansku vlast u Indiji, a u Evropi je bio glavni organizator koalicija protiv revolucionarne i Napoleonove Francuske.

1832 - Rođen je francuski slikar Eduar Mane (Edouard Manet), preteča impresionizma i začetnik novog likovnog izraza koji je označio prekretnicu u francuskom i evropskom slikarstvu ("Doručak na travi", "Bal u Foli Beržeru", "Balkon", "Olimpija").

1878 - Tokom rusko-turskog rata Britanija je, na zahtev sultana Abdul Hamida II poslala svoju flotu u Konstatinopolj.

1898 - Rođen je Sergej Mihajlovič Ejzenštejn, najznačajniji ruski filmski režiser i teoretičar koji je snažno uticao na tokove svetske kinematografije. Svoje ideje i iskustva izneo je u dve knjige izdate u Njujorku - "Filmsko osećanje" (1942) i "Filmski oblik" (1949), a njegov film "Oklopnjača Potemkin" (1925), jedno je od remek-dela filmske umetnosti.

1920 - Holandija je odbila da izruči saveznicima bivšeg nemačkog cara Vilijema II, koji je nakon abdikacije u novembru 1918. emigrirao u Holandiju. Njegovo izručenje traženo je da bi bio kažnjen zbog zločina koje su Nemci počinili u Prvom svetskom ratu.

1928 - Rođena je francuska filmska glumica Žana Moro (Jeanne Moreau), koja se proslavila u filmovima francuskog "novog talasa" posle Drugog svetskog rata ("Lift za gubilište", "Ljubavnici", "Opasne veze", "Moderato kantabile", "Žil i Džim").

1931 - Umrla je ruska balerina Ana Pavlovna Pavlova, najveća umetnica klasičnog baleta početkom 20. veka. Karijeru je počela u Petrogradu s čuvenim Vaclavom Nižinskim u Ruskom baletu Sergeja Đagiljeva. Potom je osnovala sopstvenu grupu s kojom je sa ogromnim uspehom nastupala širom sveta.

1943 - Britanska Osma armija pod komandom feldmaršala Montgomerija (Montgomery) zauzela je u Drugom svetskom ratu Tripoli u Libiji.

1944 - Umro je norveški slikar Eduard Munk ((Edvard M u n c h), jedan od začetnika ekspresionističkog likovnog izraza, autor čuvene slike "Krik".

1945 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu, napredujući ka Berlinu, izbile na reku Odru u Poljskoj.

1968 - Mornarica Severne Koreje je u teritorijalnim vodama zarobila američki špijunski brod "Pueblo". Posada broda puštena je na slobodu u decembru.

1989 - Umro je španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih umetnika 20. veka. Radio je i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela (Louis Bonuel) "Andalužanski pas" i "Zlatno doba". Sahranjen je u kripti ispod staklene kupole u Dalijevom muzeju u mestu Figueras u Kataloniji.

1997 - Beogradski studenti su vatrometom, pištaljkama i trubama obeležili stoti sat neprekidnog stajanja pred policijskim kordonom u Kolarčevoj ulici u centru Beograda. Policija je od 24. decembra počela da sprečava studentske i građanske antirežimske demonstracije koje su počele 20. novembra zbog falsifikovanja rezultata na lokalnim izborima u Srbiji.

2000 - Više od milion demonstranata prošlo je kroz centar Madrida protestujući zbog eskalacije nasilja baskijske separatističke grupe ETA u čijim je nasilničkim akcijama tokom 32 godine ubijeno oko 800 ljidi.

2002 - U Parizu je umro jedan od najpoznatijih francuskih i svetskih sociologa Pjer Burdije (Pierre Bourdieu), pokretač pravca kritičke sociologije novog doba, žestoki kritičar neoliberalizma i globalizacije. Njegovo knjiga "Mizerija sveta" (1993) doživela je komercijalni uspeh kao nijedno drugo delo iz oblasti sociologije.

2002 - U pakistanskom glavnom gradu Karačiju kidnapovan je, a mesec dana kasnije i ubijen, dopisnik američkog "Vol strit žurnala" Daniel Perl, koji je istraživao na temu islamskih militantnih grupa u toj zemlji.

2003 - U Boliviji su ugledni biznismeni uputili apel vladi da odmah proglasi vanredno stanje i time okonča proteste širom zemlje, koji su doveli do gušenja ekonomije i gubitka ljudskih života. Osam osoba je poginulo tokom demonstracija stotine hiljada ljudi koji su su danima blokirali autoputeve zahatevajući smanjenje siromaštva.

2003 - U Italiji je umro Đovani Anjeli (Giovanni Agnelli), koji se na čelu poznate auto-kompanije Fiat nalazio oko 30 godina i koji je uspeo da tu porodičnu auto kuću, koju je 1899. godine osnovao njegov deda, pretvori u veliki industrijski konglomerat.

2004 - Međunarodna organizacija za rad pri UN je saopštila da je broj nezaposlenih u svetu dostigao cifru od 185,9 miliona, odnosno 6,2 procenta od ukupnog broja zaposlenih.

2005 - Umro je Džoni Karson (Johnny Carson), američki komičar koji je blizu 30 godina vodio najpopularniju televizijsku emisiju "Večerašnji šou".

2006 - U železničkoj nesreći na pruzi Bijelo Polje-Bar, kod mesta Bioče, u blizini Podgorice, poginulo je 45, a više od 200 putnika je povređeno.

2010 - Umrla je bitanska glumica Džin Simons (Jeans Simmons) zvezda, koja je, pored ostalog, igrala Ofeliju uz Lorensa Olivijea kao Hamleta, pevala u mjuziklu sa Marlonom Brandom i glumila uz Gregorija Peka, Pola Njumena i Kirka Daglasa.


1516 - Umro je Fernando II, kralj Aragonije od 1479, koji je sa ženom Izabelom I (Isabelle), kraljicom Kastilje od 1474, ujedinio te dve glavne pirinejske države od kojih je kasnije nastala Španija. Tokom njihove vladavine osvojena je Granada 1492, poslednje mavarsko uporište, iste godine proterani su Jevreji, a 1480. uspostavljen je inkvizicijski sud. Opremili su ekspediciju Kristofera Kolumba (Cristoforo Colombo) koja je otkrila Ameriku, a 1503. preuzeli od Francuske Napuljsku kraljevinu.

1719 - Ujedinjenjem Vaduza i Šelenberga stvorena je kneževina Lihtenštajn.

1783 - Rođen je francuski pisac Mari Anri Bejl (Marie Henri Beyle), poznat pod pseudonimom Stendal (Stendhal), začetnik velike književne epohe francuskog realizma ("Crveno i crno", "Parmski kartuzijanski manastir", Lisjen Leven").

1793 - Rusija i Pruska sporazumele su se o drugoj podeli Poljske.

1806 - Umro je engleski državnik Vilijam Pit Mlađi (William Pitt the Younger), koji je u 24. godini postao 1783. najmlađi premijer u istoriji Velike Britanije. Vodio je ekspanzivnu kolonijalnu politiku, učvrstio britansku vlast u Indiji, a u Evropi je bio glavni organizator koalicija protiv revolucionarne i Napoleonove Francuske.

1832 - Rođen je francuski slikar Eduar Mane (Edouard Manet), preteča impresionizma i začetnik novog likovnog izraza koji je označio prekretnicu u francuskom i evropskom slikarstvu ("Doručak na travi", "Bal u Foli Beržeru", "Balkon", "Olimpija").

1878 - Tokom rusko-turskog rata Britanija je, na zahtev sultana Abdul Hamida II poslala svoju flotu u Konstatinopolj.

1898 - Rođen je Sergej Mihajlovič Ejzenštejn, najznačajniji ruski filmski režiser i teoretičar koji je snažno uticao na tokove svetske kinematografije. Svoje ideje i iskustva izneo je u dve knjige izdate u Njujorku - "Filmsko osećanje" (1942) i "Filmski oblik" (1949), a njegov film "Oklopnjača Potemkin" (1925), jedno je od remek-dela filmske umetnosti.

1920 - Holandija je odbila da izruči saveznicima bivšeg nemačkog cara Vilijema II, koji je nakon abdikacije u novembru 1918. emigrirao u Holandiju. Njegovo izručenje traženo je da bi bio kažnjen zbog zločina koje su Nemci počinili u Prvom svetskom ratu.

1928 - Rođena je francuska filmska glumica Žana Moro (Jeanne Moreau), koja se proslavila u filmovima francuskog "novog talasa" posle Drugog svetskog rata ("Lift za gubilište", "Ljubavnici", "Opasne veze", "Moderato kantabile", "Žil i Džim").

1931 - Umrla je ruska balerina Ana Pavlovna Pavlova, najveća umetnica klasičnog baleta početkom 20. veka. Karijeru je počela u Petrogradu s čuvenim Vaclavom Nižinskim u Ruskom baletu Sergeja Đagiljeva. Potom je osnovala sopstvenu grupu s kojom je sa ogromnim uspehom nastupala širom sveta.

1943 - Britanska Osma armija pod komandom feldmaršala Montgomerija (Montgomery) zauzela je u Drugom svetskom ratu Tripoli u Libiji.

1944 - Umro je norveški slikar Eduard Munk ((Edvard M u n c h), jedan od začetnika ekspresionističkog likovnog izraza, autor čuvene slike "Krik".

1945 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu, napredujući ka Berlinu, izbile na reku Odru u Poljskoj.

1968 - Mornarica Severne Koreje je u teritorijalnim vodama zarobila američki špijunski brod "Pueblo". Posada broda puštena je na slobodu u decembru.

1989 - Umro je španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih umetnika 20. veka. Radio je i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela (Louis Bonuel) "Andalužanski pas" i "Zlatno doba". Sahranjen je u kripti ispod staklene kupole u Dalijevom muzeju u mestu Figueras u Kataloniji.

1997 - Beogradski studenti su vatrometom, pištaljkama i trubama obeležili stoti sat neprekidnog stajanja pred policijskim kordonom u Kolarčevoj ulici u centru Beograda. Policija je od 24. decembra počela da sprečava studentske i građanske antirežimske demonstracije koje su počele 20. novembra zbog falsifikovanja rezultata na lokalnim izborima u Srbiji.

2000 - Više od milion demonstranata prošlo je kroz centar Madrida protestujući zbog eskalacije nasilja baskijske separatističke grupe ETA u čijim je nasilničkim akcijama tokom 32 godine ubijeno oko 800 ljidi.

2002 - U Parizu je umro jedan od najpoznatijih francuskih i svetskih sociologa Pjer Burdije (Pierre Bourdieu), pokretač pravca kritičke sociologije novog doba, žestoki kritičar neoliberalizma i globalizacije. Njegovo knjiga "Mizerija sveta" (1993) doživela je komercijalni uspeh kao nijedno drugo delo iz oblasti sociologije.

2002 - U pakistanskom glavnom gradu Karačiju kidnapovan je, a mesec dana kasnije i ubijen, dopisnik američkog "Vol strit žurnala" Daniel Perl, koji je istraživao na temu islamskih militantnih grupa u toj zemlji.

2003 - U Boliviji su ugledni biznismeni uputili apel vladi da odmah proglasi vanredno stanje i time okonča proteste širom zemlje, koji su doveli do gušenja ekonomije i gubitka ljudskih života. Osam osoba je poginulo tokom demonstracija stotine hiljada ljudi koji su su danima blokirali autoputeve zahatevajući smanjenje siromaštva.

2003 - U Italiji je umro Đovani Anjeli (Giovanni Agnelli), koji se na čelu poznate auto-kompanije Fiat nalazio oko 30 godina i koji je uspeo da tu porodičnu auto kuću, koju je 1899. godine osnovao njegov deda, pretvori u veliki industrijski konglomerat.

2004 - Međunarodna organizacija za rad pri UN je saopštila da je broj nezaposlenih u svetu dostigao cifru od 185,9 miliona, odnosno 6,2 procenta od ukupnog broja zaposlenih.

2005 - Umro je Džoni Karson (Johnny Carson), američki komičar koji je blizu 30 godina vodio najpopularniju televizijsku emisiju "Večerašnji šou".

2006 - U železničkoj nesreći na pruzi Bijelo Polje-Bar, kod mesta Bioče, u blizini Podgorice, poginulo je 45, a više od 200 putnika je povređeno.

2010 - Umrla je bitanska glumica Džin Simons (Jeans Simmons) zvezda, koja je, pored ostalog, igrala Ofeliju uz Lorensa Olivijea kao Hamleta, pevala u mjuziklu sa Marlonom Brandom i glumila uz Gregorija Peka, Pola Njumena i Kirka Daglasa.

[Bisernica]

24. januar



http://razbibriga.net/imported/2011/01/hadrian01-1.jpg


76. - Rođen je Publije Elije Hadrijan, naslednik Trajanov i rimski imperator od 117. do 138. godine. Uvidevši da Rimska imperija slabi, odrekao se novih osvajanja i sa svojim naslednicima poveo defanzivnu politiku prema varvarima. U duhu te politike, podigao je na severnoj granici provincije Britanije, između zaliva Klida i Forta, tzv. Hadrijanov zid, koji je trebalo da štiti od Pikta i Škota. Podigao je i mnoga nova utvrđenja prema Germaniji. Za njegove vladavine pojačalo se nezadovoljstvo upropašćenih slobodnih seljaka, pa tada počinju i prvi veći ustanci po provincijama. Hadrijan je pokušao da suzbije nezadovoljstvo najpre reformama, a kada one nisu uspele, pokušao je sa jačanjem vojno-birokratskog aparata i vladarske centralne vlasti. Bio je veliki poštovalac grčke kulture i mecena književnosti i umetnosti. I sam je pisao stihove, vajao i slikao. Boraveći na Balkanu, ukrasio je Atinu novim građevinama, a na donjoj Marici podigao je Hadrijanov grad, današnje Jedrene. Umro je 138. godine.

1458. - Matija Korvin postao je mađarsko-hrvatski kralj. Vladao je do 1490. godine. Ostao je upamćen kao uspešan vojskovođa, zakonodavac i organizator. Pomagao je razvitak gradova i osnovao je Univerzitet u Požunu, veliku biblioteku i prvu štampariju.

1847. - Rođen je srpski vojskovođa vojvoda Radomir Putnik, koji se kao sjajan strateg posebno iskazao u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu i bio učesnik svih ratova Srbije od 1876. do 1916. U dva srpsko-turska rata od 1876. do 1878. komandovao je Rudničkom brigadom i Veterničkim odredom, jedinicama koje su se istakle u borbama na Javoru, Krevetu, Velikom Šiljegovcu, Đunisu, oko Pirota i u oslobađanju Niša, Vranja i Gnjilana. U srpsko-bugarskom ratu 1885. bio je načelnik Štaba Dunavske divizije, a 1890. postavljen je za pomoćnika načelnika Glavnog generalštaba. Tada je u program obuke starešina uveo rešavanje taktičkih zadataka na Višoj školi Vojne akademije, gde je predavao taktiku i generalštabnu službu. Komanda nad Šumadijskom divizijskom oblašću poverena mu je 1893, ali mu je 1895. oduzeta i 1896. je penzionisan pod sumnjom da sarađuje s Radikalnom strankom. Reaktiviran je 1903. posle ubistva kralja Aleksandra Obrenovića i otad je kao načelnik Glavnog generalštaba i ministar vojske 1904, od 1906. do 1908. i 1912. rukovodio ratnim pripremama. Zahvaljujući njemu, srpska vojska je naoružana brzometnim oružjem i teškom artiljerijom, utvrđena je njena doktrina, povećan je i obučen rezervni starešinski kadar, otvorene su oficirske škole rodova, obučeno je više generacija generalštabnih oficira, izrađeni su ratni planovi i propisani postupci mobilizacije. U Prvom balkanskom ratu je kao načelnik Štaba Vrhovne komande znatno doprineo pobedi srpskih armija u neočekivanom sudaru s turskom vojskom u Kumanovskoj, a zatim u Bitoljskoj bici u oktobru i novembru 1912. U Drugom balkanskom ratu 1913. pravovremeno je rasporedio i pripremio vojsku, predvidevši bugarski napad, što je bilo odlučujuće za trijumf u Bregalničkoj bici. U Prvom svetskom ratu 1914. doprineo je veštim manevrisanjem i grupisanjem glavnine srpskih snaga slamanju nadmoćnih austrougarskih trupa u Cerskoj i Kolubarskoj bici. Rukovodio je povlačenjem srpske vojske 1915, osujetivši nizom manevara nameru nemačke Vrhovne komande da je u sadejstvu s bugarskim i austrougarskim trupama opkoli i uništi, ali su ga prethodno saveznici - pogrešno procenivši situaciju - onemogućili da ofanzivom spreči Bugarsku da stupi u rat na strani Centralnih sila. U toku povlačenja srpske vojske teško je oboleo i upućen je na lečenje u Francusku, gde je umro 1917.

1892. - Rođen je srpski revolucionar Aleksa Dundić, heroj Oktobarske revolucije, proslavljeni komandant konjičkog bataljona. Njegovo pravo ime i prezime i mesto rođenja nisu pouzdano utvrđeni, ali je najverovanija pretpostavka da je rođen u selu Ražana kod Kosjerića u zapadnoj Srbiji. Kao dobrovoljac srpske vojske, u Prvom svetskom ratu je posle ranjavanja pao u austrougarsko zarobljeništvo, odakle je prebegao u Rusiju i pridružio se Crvenoj armiji. Postao je čuven po hrabrosti i među prvima je odlikovan Ordenom crvene zastave. Poginuo je 1920. u bici kod Rovna u Ukrajini kao pomoćnik komandanta puka Šeste konjičke divizije Crvene armije. U znak priznanja, urna s njegovim pepelom položena je u zidine Kremlja, a u Rovnu mu je podignut spomenik.

1935. - Proizvedeno je prvo pivo u konzervi marke "Krueger Cream Ale".

1937. - Zaključen je jugoslovensko-bugarski pakt o večnom prijateljstvu. Bugarska nije htela da pristupi Balkanskom paktu koji je garantovao granice, ali joj je odgovaralo zbiliženje s najjačom balkanskom silom kako bi lakše ostvarila pretenzije prema Grčkoj (Trakija) i Rumuniji (južna Dobrudža).

[Bisernica]

25. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110124_378-ItemID-189983-lrg.jpg


1579 - Severne nizozemske pokrajine Holandija, Zelandija, Utreht, Gelderlend, Frizija, Groningen i Overajsel proglasile su Utrehtsku uniju radi suprotstavljanja španskoj vlasti. Unija se 1581. otcepila od Španije, a Vestfalskim mirom 1648. dobila nezavisnost i potom prihvatila naziv Holandija prema najvećoj i najbogatijoj provinciji.

1759 - Rođen je škotski pesnik Robert Berns (Burns), poslednji veliki pesnik koji je pisao na škotskom dijalektu. Nastavio je i do savršenstva doveo tradiciju škotske narodne poezije ("Tam O'Šanter", "Uprkos svemu").

1831 - Poljski parlament (Sejm) proglasio je nezavisnost Poljske i svrgnuo ruskog cara Nikolaja I s poljskog prestola. Veliki deo Varšavskog vojvodstva, pod nazivom Poljsko kraljevstvo priključen je 1815. Rusiji, a ruski car postao je i kralj Poljske. Rusi su u septembru ugušili poljski ustanak, ukinut je ustav i raspušten Sejm.

1878 - U rusko-turskom ratu potopljen je turski brod nakon što su ga Rusi pogodili torpedom. To je bio prvi brod pogođen i potopljen tim podvodnim oružjem.

1882 - Rođena je engleska knjizevnica Adelina Virdžinija Vulf (Adeline Virginia Woolf), autor psiholoških romana u kojima je koristila tehniku unutrašnjeg monologa i "toka svesti". Ubraja se među najbolje engleske romanopisce 20. veka. U nastupu depresije izazvane Drugim svetskim ratom, izvršila je samoubistvo 1941. ("Izlet na svetionik", "Gospođa Delovej", "Talasi").

1899 - U Požarevačkom zatvoru je umro srpski revolucionar i publicista Vasa Pelagić, jedan od prvih pobornika ideje socijalizma u Srbiji i na Balkanu. Bio je plodan i popularan pisac, a radovi objavljeni za njegovog života štampani su u 250.000 primeraka.

1904 - U Beogradu je počeo izlaziti dnevni list "Politika", čiji je osnivač i prvi urednik bio Vladislav Ribnikar.

1919 - Osnovana je Liga naroda, preteča Ujedinjenih nacija.

1924 - U francuskom gradu Šamoni otvorene su prve zimske Olimpijske igre.

1942 - Tajland je u Drugom svetskom ratu objavio rat Velikoj Britaniji i SAD.

1947 - Umro je najpoznatiji američki gangster Al Kapone (Capone). Organizator podzemlja u Čikagu i šef jednog od najvećih gangsterskih gangova, bio je u zatvoru (1931-39) zbog utaje poreza.

1961 - Predsednik SAD DŽon Kenedi (John Kennedy) održao je u Stejt departmentu u Vašingtonu prvu konferenciju za novinare koju je televizija prenosila uživo. Kenedi je odgovorio na 31 pitanje.

1971 - General Idi Amin je vojnim udarom oborio s vlasti predsednika Ugande Miltona Obotea i potom se proglasio za predsednika.

1978 - Umro je srpski pisac Skender Kulenović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, autor poeme "Stojanka majka Knežpoljka". Posle Drugog svetskog rata bio je direktor drame u sarajevskom pozorištu i urednik beogradske izdavačke kuće "Prosveta".

1983 - Kineske vlasti su preinačile u doživotnu robiju smrtnu kaznu izrečenu istog dana 1981. Mao Cedungovoj (Zedong) udovici Đang Ćin (Jiang Qing).

1987 - Umro je istaknuti srpski slikar Predrag Peđa Milosavljević, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Međunarodnu reputaciju stekao je 1937. na izložbi u Parizu kada je dobio "Gran pri". Napisao je eseje "Između trube i tišine" i dramu "Zopir".

1991 - Skupština (Sobranje) Makedonije, jedne od republika SFR Jugoslavije usvojila je deklaraciju o nezavisnosti i platformu za pregovore o budućnosti Jugoslavije.

1996 - Parlamentarna Skupština Saveta Evrope primila je Rusiju u članstvo te organizacije i pored oštrih kritika zbog ruskog vojnog angažovanja u Čečeniji.

1997 - Od teških povreda zadobijenih prilikom pokušaja samoubistva 16. januara, na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu umro je srpski književnik i bivši potpredsednik Republike Srpske Nikola Koljević.

1999 - U seriji zemljotresa u Kolumbiji, koji je pogodio regiju uzgajivača kafe, poginulo je oko 2.000 ljudi, a stotine hiljada ostalo je bez domova.

2002 - Umrla je Doroti Karington, britanska istoričarka, antropolog i književnica poznata po svojim knjigama o ostrvu Korzika gde je živela.

2004 - Beogradski dnevnik "Politika" proslavio je 100 godina postojanja.

2005 - U stampedu tokom hodočašća ka hramu boginje Mande Devi na zapadu Indije, poginulo je najmanje 258 hindustičkih hodočasnika, uključujući žene i decu.

2006 - Na prvim parlamentarnim izborima na teritorijama pod palestinskom upravom pobedilo je Islamski radikalni pokret Hamas, koji je formirao novu vladu na čijem je čelu istaknuti lider tog pokreta Ismail Hanije.

[Bisernica]

26. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110125_462-ItemID-190121-lrg.jpg


1500 - Španski moreplovac Visente Janjes Pinson (Vicente Yanes Pinzon) otkrio je Brazil.

1531 - Snažan zemljotres pogodio je Portugal, glavni grad Lisabon potpuno je razoren, a poginulo je više od 30.000 ljudi.

1699 - Potpisan je Karlovački mir, kojim je posle 16 godina okončan rat između Turske i Svete alijanse. Sporazumom koji su u Sremskim Karlovcima s Turskom sklopile Austrija, Rusija, Poljska i Venecija, Turci su izgubili Ugarsku, Slavoniju, Liku i Baniju, zadržali Banat i deo Srema do Mitrovice. Venecija je dobila srednju Dalmaciju, Boku Kotorsku do Risna i Moreju (Peloponez).

1788 - Britanski brodovi s prvim naseljenicima iz Engleske, uključujući grupu robijaša, uplovili su u zaliv Botani Bej (Sidnej) u Australiji gde su osnovali koloniju.

1823 - Umro je engleski lekar Edvard Džener (Edward Jenner), koji je 1796. pronašao vakcinu protiv velikih boginja.

1885 - Sudanski ustanici Muhameda Ahmeda Abdule zauzeli su Kartum i pogubili engleskog generala Čarlsa Gordona (C h a r l e s). Britanci su ponovo preuzeli vlast 1898, a Sudan je ostao pod britanskom vlašću do 1. januara 1956.

1891 - Umro je nemački inženjer Nikolaus August Oto (Otto), koji je 1861. napravio prvi benzinski motor, a 1876. je izumeo četvorotaktni motor s unutrašnjim sagorevanjem, poznat kao "Oto motor".

1905 - Kod Pretorije u Južnoj Africi pronađen je najveći dijamant na svetu "Kalinan". U sirovom stanju on je težio 622 grama i imao je 3.106 karata.

1930 - Mahatma Gandi, lider pokreta za nezavisnost Indije započeo je marš kroz Indiju zbog poreza na so. "Marš soli" trebalo je da ohrabri Indijce da samostalno proizvode so kao simbol nezavisnosti.

1934 - Potpisan je desetogodišnji nemačko-poljski pakt o nenapadanju, koji je Hitler prekršio napadom na Poljsku 1. septembra 1939.

1935 - Izašao je prvi broj beogradskog nedeljnika "Nedeljne informativne novine" (NIN).

1942 - Prve trupe SAD u Drugom svetskom ratu stigle su u Evropu, u Severnu Irsku, a u borbe na evropskom ratištu uključile su se 1943. napadom na Italiju.

1947 - U avionskoj nesreći u Danskoj poginuo je švedski prestolonaslednik Gustav Adolf (Gustaf) (40). Bez oca je ostalo petoro dece, među kojima i sadašnji kralj Švedske Karl Gustav XVI (Carl).

1950 - Indija je formalno proglašena republikom u okviru Britanskog komonvelta.

1965 - Hindi je postao zvanični jezik Indije, što je izazvalo nemire na jugu zemlje gde stanovništvo govori drugim jezicima, pa je vlada Indije u februaru 1965. odlučila da u zvaničnoj upotrebi ostane i engleski.

1972 - Iznad Čehoslovačke je, posle eksplozije podmetnute bombe, pao avion JAT-a "DC-9" na liniji Kopenhagen-Beograd. Poginulo je 26 putnika i članova posade, a preživela je jedino stjuardesa Vesna Vulović.

1990 - Umrla je američka filmska glumica Ava Gardner i holivudska zvezda pedesetih godina. Snimila je oko 60 filmova, od kojih su najpoznatiji "Bosonoga kontesa", "Mambo" "Snegovi Kilimandžara", "Sunce se ponovo rađa".

1993 - Književnik Vaclav Havel izabran je za predsednika nove Češke Republike, nakon raspada čehoslovačke federacije.

1994 - Rumunija je, kao prva zemlja bivši hladnoratovski protivnik NATO, potpisala dokument "Partnerstvo za mir" tog vojnog saveza.

1996 - Senat SAD je odobrio sporazum START-2 o smanjivanju broja američkih i ruskih strateških nuklearnih raketa.

2000 - Međunarodni sud za ratne zločine doneo je konačnu presudu bosanskom Srbinu Dušku Tadiću u postupku koji je trajao skoro četiri godine. Prvi čovek kojem je suđeno za zločine počinjne tokom bosanskog rata (1992-95) osuđen je na 20 godina zatvora.

2001 - U zemljotresu jačine 7,7 stepeni Rihterove skale u zapadnoj Indiji poginulo je oko 18.000 ljudi.

2003 - Sletanjem u Šangaj, obavljen je prvi komercijalni let tajvanske avio kompanije u Kinu, nakon više od 50 godina.

[Bisernica]

27. januar

Danas je sveti Sava - Savindan ,krsna slava u Srba


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110126_432-ItemID-190244-lrg.jpg


Svima koji slave svetog Savu ,da proslave krsnu slavu
u zdravlju i veselju.


1235 - U Trnovu, u Bugarskoj umro je Sava Nemanjić (Sveti Sava), utemeljivač Srpske pravoslavne crkve, države i školstva. Godine 1219. izdejstvovao je autokefalnost SPC, a njegova dela "Nomokanon" (1220) i "Sinodik pravoslavlja" (1221) postali su pravni i duhovni stubovi srpske državnosti. Njegovom zaslugom osnovani su književni i školski centri u manastirima. Mošti Svetog Save prebačene su i sahranjene u maju 1237. u manastiru Mileševa, a za vreme Otomanskog carstva Turci su ih izvadili i 1594. spalili na Vračaru u Beogradu.

1822 - Na skupštini u Epidauru grčki ustanici proglasili su nezavisnost Grčke, koju je Turska priznala 1829.

1859 - Rođen je nemački car i pruski kralj Fridrih Vilhelm II Viktor Albert (F r i e d r i c h Wilhelm). Na presto je stupio 1888, a 1918. je, posle poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu, primoran da abdicira. Pobegao je u Holandiju, koja je odbila da ga izruči saveznicima radi suđenja za ratne zločine. Umro je 1941. u Holandiji.

1865 - Španija je priznala nezavisnost Perua.

1885 - Rođen je američki kompozitor Džerom Kern (Jerome), otac modernog mjuzikla. Njegova opereta "Ploveće pozorište" smatra se jednom od najboljih u istoriji pozorišta SAD. Komponovao je i filmsku muziku.

1901 - Umro je italijanski kompozitor Đuzepe Verdi (Giuseppe), jedan od najvećih muzičkih stvaralaca 19. veka. Svetsku slavu stekao je operama "Aida", "Otelo", "Travijata", "Rigoleto", "Nabuko", koje su i danas ključna dela repertoara operskih kuća širom sveta. Njegovoj sahrani u Milanu prisustvovalo je 200.000 ljudi.

1924 - Vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca potpisala je u Rimu pakt o prijateljstvu i saradnji s Italijom i sporazum kojim je Rijeka predata Italiji.

1926 - Engleski pronalazač Džon Logi Berd (John Logie Baird) je u Londonu prvi put javno demonstrirao televiziju.

1943 - Avijacija SAD izvršila je u Drugom svetskom ratu prvi napad na Nemačku celodnevnim bombardovanjem ratne luke Vilhelmšafen.

1945 - Sovjetske jedinice su oslobodile Aušvic, nacistički koncentracioni logor u Drugom svetskom ratu u kojem je ubijeno milion i po ljudi, među kojima više od milion Jevreja. Taj datum obeležava se u Evropi kao Dan holokausta.

1964 - Francuska je uspostavila diplomatske odnose s Narodnom Republikom Kinom.

1967 - Tokom proba za let na Mesec u bazi Kejp Keneveral, trojica američkih astronauta su poginula u kapsuli svemirskog broda "Apolo 1" u kojem je izbio požar.

1967 - Predstavnici 60 zemalja potpisali su sporazum o zabrani upotrebe oružja za masovno uništavanje u svemiru.

1973 - Potpisivanjem mirovnog ugovora u Parizu završen je Vijetnamski rat i okončano vojno angažovanje SAD u toj zemlji. Glavni pregovarači američki državni sekretar Henri Kisindžer (Henry K i s s i n g e r) i severnovijetnamski ministar Le Duk To dobili su iste godine Nobelovu nagradu za mir.

1981 - Najmanje 500 ljudi je poginulo na indonežanskom feribotu "Tampomas II" koji je posle požara potonuo u Javanskom moru.

1991 - Američka avijacija je u Zalivskom ratu otpočela masovno bombardovanje drugog po veličini iračkog grada Basre.

1991 - Poslanici Sobranja izabrali su Kiru Gligorova za predsednika SR Makedonije.

1993 - U Nju Delhiju policija je upotrebila suzavac da rastera pobunjene Hinduse koji su napali džamiju i Muslimane koji su napali hinduski hram i tom prilikom spalili desetine radnji.

1996 - U Nigeru je vojnim udarom oboren prvi demokratski izabran predsednik, Mahamane Osman (Ousmane).

1997 - Uoči Svetosavske litije, u kojoj je te godine učestvovalo više od 100.000 ljudi, povukao se policijski kordon u Kolarčevoj ulici u centru Beograda. Policija i studenti demonstranti stajali su neprekidno sedam dana jedni spram drugih tokom protesta zbog falsifikovanja lokalnih izbora u Srbiji u novembru 1996. Studenti su bučno proslavili završetak akcije "kordonom na kordon", kako su to nazvali, i krenuli u protestnu šetnju ulicama Beograda.

1998 - Evropska unija i NATO izrazili su zabrinutost zbog zaoštravanja situacije na Kosovu, gde su učestali sukobi naoružanih Albanaca i srpskih snaga bezbednosti.

1999 - Beogradska kancelarija Visokog komesarijata UN za izbeglice saopštila je da u 98 sela u centralnom i zapadnom Kosovu više nema srpskog stanovništva.

2002 - U seriji eksplozija u vojnom skladištu u Lagosu i požaru izazvanom eksplozijama poginulo je više od 1.000 ljudi.

2003 - Skupština Srbije usvojila je Ustavnu povelju nove državne zajednice pod imenom Srbija i Crna Gora kao i Zakon o njenom sprovođenju.

2004 - U Varšavi je umro doajen poljskog parlamentarizma i demokratije, pisac i političar Aleksander Malahovski (M a l a c h o w s k i).

2005 - Svetski lideri i preživelli zatvorenici okupili su se u Poljskoj na ceremoniji obeležavanja 60-godišnjice oslobođenja koncentracionog logora Aušvic.

2006 - Umro je bivši nemački predsednik Johanes (Johannes) Rau, istaknuta politička ličnost u posleratnoj Nemačkoj.

2007 - Umro je bivši predsednik Indonezije general Suharto, čija je autoritarna vladavina trajala 32 godine i bila obeležena korupijom, nepotizom i kršenjem ljudskih prava.

2009 - Umro je američki književnik Džon Apdajk, dobitnik dve Pulicerove nagrade za romane "Zeka je bogat" i "Zeka je umro". Među njegovim najpoznatijim delima su "Kentaur" i "Parovi".

2010 - Umro je američki romanopisac i pripovedač Džerom Dejvid Selindžer (Jerome David Salinger) autor kultnog romana "Lovac u raži". Osim ovog najpoznatija njegova dela su "Freni i Zui", "Za Esme", "Visoko podignite krovnu gredu, tesari" i "Simor: uvod".

[Bisernica]

28. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110127_366-ItemID-190352-lrg.jpg


814 - Umro je Karlo I Veliki, franački kralj od 768.irimsko-nemački car od 800, kada ga je krunisao papa Lav III. Znatno je proširio kraljevstvo i postao gospodar gotovo cele zapadne i srednje Evrope. Uveo je sistem kraljevskih vazala kojima je dodeljivao nasledne posede (feude) i tako stvorio vladajuću klasu velikih zemljoposednika.

1547 - Umro je engleski kralj Henri VIII (Henry), koji je nakon dolaska na presto 1509. proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku i izgradnjom jake flote postavio temelj budućoj pomorskoj sili. Ženio se šest puta, a nakon sukoba s papom, koji je odbio da poništi njegov prvi brak, oduzeo je papi vlast nad crkvom u Engleskoj, proglasio 1534. sebe vrhovnim crkvenim poglavarom i utemeljio anglikansku crkvu.

1573 - Počela je velika hrvatsko-slovenska seljačka pobuna pod vođstvom Matije Gupca. Pobuna je u krvi ugušena 9. februara, a njen vođa je zarobljen i nakon nekoliko dana je umro od posledica svirepog mučenja.

1596 - Umro je engleski gusar i admiral Frensis Drejk (Francis Drake) prvi Englez koji je oplovio svet (1577-80). Gusarskim napadima na španske brodove doprineo je engleskom osvajanju kolonija, posebno u severnoj Americi, a imao je i značajnu ulogu u pobedi britanske ratne mornarice 1588. nad španskom "Nepobedivom armadom" u bici u Lamanšu. Preneo je 1586. krompir u Evropu iz Amerike.

1689 - Engleski parlament objavio je abdikaciju kralja Džejmsa II (James). Poslednji vladar iz dinastije Stjuart (Stuart) bio je prisiljen da napusti presto zbog njegovih pokušaja da vrati katolicizam u Englesku.

1812 - Rođen je srpski državnik Ilija Garašanin, jedan od vođa ustavobranitelja i višegodišnji ministar unutrašnjih poslova u ustavobraniteljskim vladama. Tvorac je srpskog spoljnopolitičkog i nacionalnog programa "Načertanije" (1844), koji je bio temelj srpske spoljne politike sve do Prvog svetskog rata. Smatra se prvim velikim srpskim političarem 19. veka.

1846 - Na balu u Beču prvi put je izveden "Srpski kvadril", delo koje je Johan Štraus mlađi (Johann S t r a u s s) komponovao po nalogu kneza Miloša Obrenovića.

1857 - Rođen je srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od osnivača Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918). Izdavao je i uređivao časopis "Delo" i list "Ođek". Pisac je odgovora na austro-ugarski ultimatum Srbiji 1914.

1871 - Francuska "Vlada narodne odbrane", koja je formirana u Parizu nakon što je svrgnut Napoleon III i proklamovana republika, prihvatila je kapitulaciju u ratu s Pruskom, u kojem je francuska vojska teško poražena.

1878 - U Nju Hevnu u SAD je puštena u rad prva telefonska centrala, dve godine nakon što je Aleksander Grejem Bel (Alexander Graham Bell) patentirao telefon.

1887 - Rođen je poljski pijanista Artur Rubinštajn.

1935 - Island je postao prva zemlja u kojoj je legalizovan abortus.

1939 - Umro je irski pesnik i dramski pisac Vilijam Batler Jejts(William Butler Yeats), najznačajnija ličnost irskog nacionalnog preporoda, jedan od osnivača i upravnik narodnog pozorišta (Teatar Ebi). Njegova delatnost nadahnula je procvat irske nacionalne drame, a učestvovao je i u javnom političkom životu i bio senator od 1922. do 1928. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1923.

1986 - U eksploziji američkog vasionskog šatla "Čelendžer", 72 sekunde posle lansiranja iz Kejp Kaneverala, poginulo je svih sedam astronauta.

1994 - Tri italijanska novinara ubijena su u Mostaru, a u Zenici je jedan Britanac ubijen, a dvojica teško ranjeni. Britanci su bili službenici agencije za dostavljanje humanitarne pomoći u Bosni.

1995 - U najkrvavijem sukobu od početka nasilja islamskih ekstremista u Egiptu, poginulo je 14 ekstremista, dvoje policajaca i dvojica prolaznika koji su se našli u unakrsnoj vatri.

1998 - U Indiji je osuđeno na smrt svih 26 optuženih za učešće u zaveri i ubistvu bivšeg premijera Radživa Gandija (Rajiv Gandhi).

2001 - U Zagrebu je umro hrvatski književnik Ranko Marinković. Dobitnik je mnogih književnih nagrada a njegova dela, poput romana "Kiklop" i "Glorija", uz stvaralaštvo Miroslava Krleže svrstavaju se u najveća dostignuća hrvatske književnosti.

2002 - U Stokholmu je umrla švedska književnica Astrid Lindgren, tvorac Pipi Duge Čarape. Napisala je više od 100 dela, a njene knjige prodate su u više od 100 miliona primeraka.

2002 - U Beogradu je održana prva sednica Međudržavne komisije za utvrđivanje granica i pripremu ugovora o državnoj granici između SR Jugoslavije i Hrvatske.

2003 - U Beogradu je preminuo Miloš Milutinović, jedan od najboljih jugoslovenskih fudbalera svih vremena.

2003 - Na opštim izborima u Izraelu pobedila je desničarska partija Likud, čiji je lider izraelski premijer Ariel Šaron.

2004 - Predsednik britanske medijske korporacije Bi-Bi-Sija (BBC) Gevin Dejvis podneo je ostavku, a kompanija se izvinila zbog propusta u izveštavnju o naoružanju Iraka pred rat u toj zemlji. Dva dana kasnije otkaz je dao i novinar BBC Endru Giligan, autor spornih tekstova u kojima se optužuje britanska vlada da je preuveličala opasnost od iračkog naouržanja.

2005 - General Vojske SCG u penziji Vladimir Lazarević dobrovoljno se predao Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za zločine na Kosovu. Osuđen je 26. februara 2009. na 15. godina zatvora.

[Bisernica]

29. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110128_452-ItemID-190470-lrg.jpg


1412 - U Novom Brdu izdat je "Zakon o rudnicima despota Stefana" koji sadrži dragocene podatke o načinu života srpskog naroda na početku XV veka. Zakonik je značajan dokument srpske pismenosti i srpskog pravnog sistema u srednjem veku.

1635 - Osnovana je Francuska akademija, jedna od najčuvenijih u Evropi. Akademiju je osnovao kardinal Rišelje (R i c h e l i e u), ministar kralja Luja XIII (Louis).

1860 - Rođen je ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, jedan od najistaknutijih predstavnika novelističkog žanra u ruskoj i svetskoj književnosti. Kao dramski pisac smatra se nenadmašnim majstorom atmosfere i dijaloga, a njegove drame "Galeb", "Tri sestre" i "Višnjev sad" i danas su na repertoarima svetskih pozorišta.

1872 - Rođen je Goce Delčev, vođa nacionalno-revolucionarnog pokreta u Makedoniji s kraja 19. i početka 20. veka. Poginuo je u borbi s Turcima u maju 1903, tri meseca pre izbijanja Ilindenskog ustanka, čiji je početak odlagao smatrajući da je preuranjen i slabo pripremljen.

1886 - Nemački inženjer Karl Benc (Benz) patentirao je prvi uspešan automobil na benzin.

1889 - Austrougarski princ prestolonaslednik Rudolf, jedini sin Franca Josipa I nađen je mrtav zajedno s ljubavnicom Marijom Večerom u dvorcu Majerling kraj Beča.

1896 - Američki lekar Emil Grab (Emile Grubbe) prvi je upotrebio terapiju zračenjem u lečenju raka pluća, primenivši je u Čikagu na pacijentkinji Rouz Li (Rose Lee).

1899 - Umro je francuski slikar engleskog porekla Alfred Sisle (Sisley) jedan od stvaralaca francuskog impresionizma. Izlagao je na njihovoj prvoj izložbi 1874. u Parizu.

1916 - Nemci su u Prvom svetskom ratu prvi put bombardovali Pariz iz cepelina.

1934 - Rođen je srpski pisac Branko Miljković, koji se prvom zbirkom pesama "Uzalud je budim" (1957) uvrstio među značajne srpske liričare druge polovine 20. veka ("Poreklo nade", "Vatra i ništa", "Smrću protiv smrti" - napisao zajedno s Blažom Šćepanovićem). Izvršio je samoubistvo 1961.

1941 - Umro je grčki general i državnik Joanis Metaksas (Ioannis Metaxas). Kao premijer i ministar vojske 1936. raspustio je parlament i uspostavio ličnu diktaturu. U Drugom svetskom ratu u oktobru 1940. odbio je ultimatum fašističke Italije i organizovao otpor italijanskoj agresiji.

1942 - Peru i Bolivija su potpisivanjem protokola u Rio de Žaneiru okončali rat započet 1941. godine zbog sporne pogranične teritorije između dveju zemalja u području amazonske džungle, ali sporno pitanje time nije rešeno.

1950 - Počela je prva u nizu pobuna u Johanesburgu, izazvane rasističkom politikom vlade Južne Afrike.

1959 - Danski putnički brod "Hans Hedtoft" udario je, ploveći pored obala Grenlanda u ledeni breg i potonuo. Poginulo je 95 ljudi.

1963 - Francuska je stavila veto na ulazak Velike Britanije u Evropsku ekonomsku zajednicu (Evropska unija).

1989 - Posle sedam godina nesporazuma i međunarodne arbitraže, Izrael je vratio Egiptu grad Tabu na Crvenom moru, koji je okupirao u izraelsko-arapskom ratu 1967.

1994 - Austrijanka Ulrike Majer (Maier), dvostruka svetska prvakinja u smučanju, umrla je od povreda zadobijenih prilikom pada u takmičenju u spustu za Svetski kup.

1996 - Venecijanska operska kuća "La Feniče" izgorela je u požaru, drugi put u 204 godine svoje istorije.

1999 - Kontakt grupa je pozvala srpske vlasti i predstavnike kosovskih Albanaca da do 6. februara pristupe mirovnim pregovorima u francuskom zamku Rambuje u blizini Pariza.

2001 - U Sen Tropeu, na Azurnoj obali, u 91. godini umro je istaknuti francuski pozorišni i filmski glumac Žan-Pjer Omon (Jean-Pierre Aumont). Uz Šarla Boajea (C h a r l e s Boyer) bio je jedan od retkih francuskih glumaca koji je napravio karijeru i u Holivudu ("Američka noć", "Mačka i miš").

2002 - Predsednik SAD Džordž Buš (George Bush) izjavio je u američkom Kongresu da počinje rat protiv terorizma i upozorio da "osovina zla" koju čine Iran, Irak i Severna Koreja preti miru u svetu.

2002 - U Kabulu se zavijorila stara avganistanska zastava, po prvi put od komunističkog prevrata 1978. godine koji je označio početak 23-godišnjeg period ratova i kriza u zemlji.

2003 - Američki predsednik Džordž Buš (George Bush) najavio da će 15 milijardi dolara u narednih pet godina biti iskorišćeno za lečenje AIDS-a i prevenciju u 12 afričkih i dve karibske zemlje.

2005 - Umro je Efraim Kišon (Ephraim Kishon) Jevrejin, koji je preživeo holokaust i postao jedan od najpoznatijih i najprevođenijih izraeskih pisaca. Među najpoznatijim knjigama su "Nije fer Davide", "Kita boli more", "Jabuka je svemu kriva", "Knjiga za poreske obveznike", "Kod kuće je najgore" i "Pomozite svetu na svoju štetu".

[Bisernica]

30. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110129_152-ItemID-190532-lrg.jpg


1648 - Potpisivanjem ugovora u Minsteru okočan je osmogodišnji rat Španije i Ujedinjenih Provincija Nizozemske (Holandija). Španija je u oktobru iste godine prinuđena da prizna nezavisnost Holandije, što je omogućilo ubrzani ekonomski i kulturni procvat nove države.

1649 - U Londonu je zbog izdaje pogubljen engleski kralj Čarls I (C h a r l e s), nakon što su poražene njegove snage u građanskom ratu s republikanskim snagama Olivera Kromvela (Cromwell). Njegovo pogubljenje izazvalo je ogorčenje i bes na evropskim dvorovima, a u Holandiji i Španiji su pobijeni diplomatski predstavnici Kromvelove države. Monarhija je u Engleskoj obnovljena 1660.

1835 - Predsednik SAD Endrju Džekson (Andrew Jackson) preživeo atentat. To je bio prvi atentat izvršen na šefa države u američkoj istoriji.

1882 - Rođen je Frenklin Delano Ruzvelt (Franklin, Roosevelt), koji je od 1932. do smrti 1945. četiri puta biran za predsednika SAD što je jedinstven slučaj u američkoj istoriji. Politikom "Nju dila" uspeo je da izvuče SAD iz velike ekonomske krize, uspostavio je diplomatske odnose sa ŠSR (1935), a u Drugom svetskom ratu bio je jedna od najznačajnijih ličnosti u antihitlerovskoj koaliciji.

1933 - Predsednik Nemačke feldmaršal Paul fon Hindenburg je imenovao Adolfa Hitlera za kancelara. Istog dana 1937. Hitler je izjavio u Rajhstagu da Nemačka povlači svoj potpis sa Versajskog mirovnog ugovora.

1937 - Trinaest visokih funkcionera Komunističke partije ŠSR-a osuđeno je na smrt zbog navodnog učešća u zaveri Lava Trockog protiv vrha države.

1937 - Rođen je ruski velemajstor Boris Vasiljevič Spaski, svetski šahovski prvak od 1969. Titulu je izgubio u meču s američkim velemajstorom Bobijem Fišerom (F i s c h e r), koji ga je 1972. u Rejkjaviku pobedio rezultatom 12,5:8,5.

1943 - Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu otpočelo prvo danonoćno bombardovanje Berlina.

1948 - U Nju Delhiju je ubijen Mahatma Gandi (Gandhi), vođa pokreta za nezavisnost Indije, pola godine posle sticanja nezavisnosti Indije. Ubio ga je Naturam Godse (Nathuram), fanatik iz sekte "Hindu Mahasabha" koja se protivila njegovoj politici pomirenja Hindusa i muslimana.

1948 - Umro je američki pilot i konstruktor aviona Orvil Rajt (Orville Wright), pionir avijacije, koji je 1903. s bratom Vilburom (Wilbur) u avionu koji su sami konstruisali, izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva.

1964 - U ŠSR-u su prvi put u istoriji kosmonautike uz pomoć jedne rakete lansirani sateliti u različite orbite - "Elektron 1" i "Elektron 2".

1967 - Papa Pavle VI se susreo s predsednikom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta ŠSR Nikolajem Podgornim, prvim šefom sovjetske države koji je posetio Vatikan.

1968 - U Vijetnamskom ratu je počela jednomesečna ofanziva nazvana "Tet" (Nova godina) pod komandom severnovijetnamskog generala Vo Ngujen Đapa (Nguyen Giap), tokom koje su severnovijetnamske trupe i južnovijetnamski gerilci napali Sajgon i više od sto drugih mesta u Južnom Vijetnamu.

1972 - Britanski vojnici su u Londonderiju, u Severnoj Irskoj ubili 13 ljudi, učesnika zabranjenog marša za ljudska prava katolika. Taj sukob nazvan je "Bloody Sunday" (Krvava nedelja).

1972 - Pakistan je napustio Komonvelt u znak protesta zbog odluke Velike Britanije, Australije i Novog Zelanda da priznaju Bangladeš (bivši Istočni Pakistan).

1992 - Argentina je otvorila dosijea nacista koji su posle Drugog svetskog rata pobegli u Južnu Ameriku.

1995 - U jednom od najtežih napada tokom trogodišnje pobune islamskih ekstremista u Alžiru, u eksploziji automobila-bombe poginulo je najmanje 20, a ranjeno oko 60 ljudi.

2000 - Cijanid koji se izlio iz rumunskog rudnika Baja Mare u pritoke reke Tise, Lapoš i Samoš, a potom u Dunav, izazvao je ekološku katastrofu ogromnih razmera. U rečni sliv ispušteno je 120 tona cijanida i 20.000 tona taloga koji sadrži teške metale.

2000 - Povodom Dana holokausta više stotina neonacista demonstriralo je u Berlinu i prošlo kroz Brandenburšku kapiju podsećajući na vreme kada su nacisti u Nemačkoj bili na vlasti.

2003 - U Skupštini SR Jugoslavije (SRJ) ratifikovan je Sporazum o dvojnom državljanstvu SRJ i Bosne i Hercegovine (BiH).

2003 - Sud u Bostonu (SAD) osudio je na doživotni zatvor Britanca Ričarda Rajda (R i c h a r d Reid), sledbenika Osame bin Ladena, koji je u oktobru 2002. pokušao da eksplozivom digne u vazduh avion koji je trebalo da leti preko Atlantika.

2005 - U Iraku su održani prvi višepartijski izbori u poslednjih 50 godina i prvi posle svrgavanja Sadama Huseina.

[Bisernica]

31. januar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110128_53-ItemID-190577-lrg.jpg


1747 - U londonskoj bolnici "Lok" otvorena je prva klinika u svetu za venerične bolesti.

1808 - Napoleon je anektirao Dubrovačku republiku. Aneksiju je proglasio general Ogist Marmon (Auguste Marmont), vojvoda od Raguze. Time je prestala da postoji Dubrovačka republika, a grad Dubrovnik je 1815. na Bečkom kongresu dodeljen Austriji.

1841 - Rođen je Laza Kostić, začetnik moderne srpske poezije, poslednji veliki pesnik među srpskim romantičarima. Pored poezije, pisao je drame, eseje, kritike, bavio se filozofijom, prevođenjem i novinarstvom. Pristalica vođe vojvođanskih Srba Svetozara Miletića i borac za srpsko ujedinjenje, bio je poslanik u ugarskom saboru (zbirka "Pesme" među kojima je najpoznatija "Santa Maria della Salute", drame "Maksim Crnojević", "Pera Segedinac").

1917 - Nemačka je u Prvom svetskom ratu objavila "totalni rat na moru" u nameri da neograničenim podmorničkim ratom prinudi Veliku Britaniju na kapitulaciju. Torpedovanje američkih brodova nagnalo je dotad neutralne SAD da uđu u rat protiv Centralnih sila.

1918 - U Rusiji je 31. januar bio poslednji dan računanja vremena prema Julijanskom kalendaru, a sledećeg dana datum je označen kao 14. februar prema Gregorijanskom kalendaru.

1930 - Počela je Londonska pomorska konferencija, koja je završena 22. aprila sporazumom Velike Britanije, SAD, Francuske, Italije i Japana o regulisanju podmorničkog ratovanja.

1946 - Ustavotvorna skupština donela je prvi Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije.

1950 - Predsednik SAD Hari Truman (Harry) objavio je da je naložio proizvodnju hidrogenske bombe.

1956 - Umro je engleski pisac Alen Aleksander Miln (Alan Alexandre Milne), autor popularnih priča za decu "Vini Pu".

1958 - Prvi američki veštački satelit "Eksplorer I" lansiran je iz baze Kejp Kanaveral, na Floridi.

1962 - Na inicijativu SAD, na skupu u Urugvaju, Kuba je isključena iz Organizacije američkih država i doneta je rezolucija o zabrani trgovine s njom.

1962 - Umro je karikaturista Petar (Pjer) Križanić, jedan od rodonačelnika jugoslovenske karikature, pisac i esejista, i jedan od osnivača "Ošišanog ježa" (1935). Posle Drugog svetskog rata objavio je mapu "Protiv fašizma".

1964 - Ka Mesecu je lansirana sovjetska automatska stanica "Luna 9" koja se tri dana kasnije meko spustila i emitovala prve TV snimke površine Mecesa.

1971 - Između Istočnog i Zapadnog Berlina uspostavljen je ograničeni telefonski saobraćaj, prvi put posle 19 godina.

1974 - Umro je američki filmski producent Semjuel Goldvin (Samuel Goldwyn), jedan od osnivača kompanije "Metro-Goldvin-Majer" ("Najbolje godine našeg života", "Male lisice", Porgi i Bes").

1990 - U Moskvi je otvoren američki restoran "brze hrane" "Mekdonalds".

1994 - U glavnom gradu Somalije Mogadišu američki marinci u pratnji konvoja, u kojem su bile diplomate SAD, otvorili su vatru na ljude okupljene kod centra za raspodelu hrane i ubili najmanje pet civila, a mnoge ranili.

1996 - Specijalni izaslanik generalnog sekretara UN za ljudska prava Elizabet Ren saopštila je da u Bosni ima oko 200 do 300 masovnih grobnica i da su za zločine tokom rata, pored Srba, odgovorni i bosanski Hrvati i Muslimani.

1996 - Tamilski bombaš-samoubica uleteo je kamionom punim eksploziva u centralnu banku Šri Lanke u Kolombu. U eksploziji je poginulo 90 i ranjeno od 1.400 ljudi.

1997 - U sukobu naoružanih Albanaca i pripadnika srpske policije kod Vučitrna na Kosovu poginula su tri Albanca i ranjena tri pripadnika MUP-a Srbije.

1998 - Skupština Republike Srpske na zasedanju u Banjaluci odlučila je da se sedište vlade Republike Srpske sa Pala premesti u Banjaluku.

2001 - Posle devetomesečnog suđenja škotski sud osudio je na doživotnu robiju Libijca Abdel Baset al Megraha (49) zbog podmetanja bombe u avion Pan Am-a, koji se decembra 1988. srušio iznad škotskog grada Lokberija i usmrtio 270 ljudi. Njegov saučesnik Amin Kalifa Fahim je oslobođen optužbi.

2002 - Katolička crkva u Irskoj pristala je da plati 110 miliona dolara odštete ljudima koji su detinjstvo proveli u crkvenim sirotištima, gde su ih sveštenici seksualno zlostavljala. Tužbe je podnelo 3.500 ljudi.

2006 - Umrla je Koreta Skot (Coretta Scott) King, supruga Martina Lutera (Luther) Kinga, koja je posle njegove smrti postala lider borbe za rasnu jednakost u SAD.

2007 - Umro je američki romanopisac Sidni Šeldon (Sydney Sheldon) dobitnik Oskara za najbolji scenario 1948. godine za komediju "The Baćelor and the Bobby Soxer" sa Kerijem Grantom (Cery), Mirnom Loj (Myrna Loy) i Širli Templ (Shirley Temple) u glavnim ulogama.

[Bisernica]

1. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110130_107-ItemID-190661-lrg.jpg


1650 - U Stokholmu, gde je boravio na poziv kraljice Kristine, umro je francuski filozof, matematičar i fizičar Rene Dekart (Descartes). Odbacivši svaku dogmu ili doktrinarnost učenja, Dekart je četiri osnovna pravila mišljenja izneo u čuvenom delu "Rasprava o metodi". Smatra se začetnikom moderne filozofije racionalizma.

1748 - Ukazom carice Marije Terezije (Maria Theresia), Novi Sad je dobio status slobodnog kraljevskog grada u okviru austrijske monarhije. Taj dan proglašen je za Dan grada kada je lokalnu vlast 1996. godine u Novom Sadu osvojila opoziciona koalicija "Zajedno".

1793 - Revolucionarna Francuska je, nepune dve sedmice posle pogubljenja kralja Luja XVI (Louis), objavila rat Velikoj Britaniji i Holandiji.

1840 - U američkom gradu Baltimor je otvoren prvi stomatološki fakultet u svetu.

1893 - Tomas Edison (Thomas) je u Vest Orindžu u Nju Džersiju otvorio prvi filmski studio u svetu.

1896 - Podstaknuti pobunom u Grčkoj, stanovnici ostrva Krit počeli su ustanak protiv turske vlasti. Uz intervenciju evropskih sila, Krit je 1898. dobio autonomiju, a 1912. pripojen je Grčkoj.

1901 - U Beogradu je izašao prvi broj Srpskog književnog glasnika, časopisa za književnost. Prvi urednik je bio Bogdan Popović, jedan od najpoznatijih književnih kritičara i teoretičara tog doba.

1908 - U Lisabonu su ubijeni portugalski kralj Karlos I (Carlos) i njegov sin, princ prestolonaslednik. Atentat su izvršile pristalice republikanaca.

1918 - Topovskim pucnjem sa admiralskog broda "Sankt Georg" označen je početak pobune oko 6.000 mornara u austrougarskoj ratnoj floti u Boki Kotorskoj. Pobuna je ugušena 3. februara, uhapšeno je 800 mornara i podoficira, a pred preki sud u Kotoru izvedeno je 40, od kojih su četvorica osuđena na smrt i potom streljani. Veliki broj oslobođen je nakon suđenja u septembru, a krivični postupak protiv ostalih prekinut je slomom Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu.

1924 - Prva laburistička vlada Velike Britanije priznala je ŠSR, što je znatno doprinelo smanjenju diplomatske izolacije prve socijalističke zemlje u svetu.

1942 - Vođa norveških nacista Vidkun Kvisling (Quisling) postao je u okupiranoj Norveškoj u Drugom svetskom ratu predsednik marionetske vlade.

1946 - Norveški diplomata Trigve Li (Trygve Lie) izabran je za prvog generalnog sekretara UN.

1946 - Mađarska je proglašena republikom, s predsednikom Zoltanom Tildijem (Tildy) i premijerom Ferencom Nađom (Nagy).

1966 - Umro je američki filmski glumac i režiser Baster Kiton (Buster Keaton), jedan od najpoznatijih komičara nemog filma.

1974 - U požaru koji je zahvatio novoizgrađeni soliter u brazilskom gradu Sao Paolo poginulo je više od 220 ljudi.

1979 - Iranski verski vođa ajatotah Ruholah Homeini (Ruhollah Khomeini) vratio se u zemlju iz Pariza posle 15 godina izgnanstva, koje je proveo uglavnom u Iraku. Time je nastupila nova faza islamske revolucije kojom je u Iranu uspostavljena islamska teokratska država.

1990 - Da bi suzbila masovne demonstracije kosovskih Albanaca, Jugoslovenska narodna armija izvela je tenkove na ulice kosovskih gradova, a borbeni avioni nadletali su Prištinu. U sukobima demonstranata i policije poginulo je 27 demonstranata i jedan policajac, a ranjeno oko sto ljudi na obe strane.

1991 - U zemljotresu koji je pogodio pogranične oblasti Avganistana i Pakistana poginulo je više od 1.200 ljudi.

1992 - Predsednici SAD i Rusije DŽordž Buš (George Bush) i Boris Jeljcin potpisali su u Kejmp Dejvidu deklaraciju o prestanku neprijateljstava dve zemlje, cime je formalno završen "hladni rat".

1995 - Poplave u Holandiji su naterale oko 250.000 ljudi da napuste domove, što je bio najveći egzodus u istoriji te zemlje.

1996 - Predsednik Žak Širak (Jacques Ćirac) objavio je da je Francuska okončala nuklearne probe "jednom zauvek".

2000 - Zbog učestalih napada naoružanih Albanaca na policijske i druge objekte, srpske vlasti su pojačale prisustvo snaga bezbednosti i Vojske Jugoslavije na jugu Srbije u regionu opština Preševo, Bujanovac i Medveđa u kojima Albanci čine većinu stanovništva.

2002 - Na suđenju u Rijeci za ratne zločine počinjene nad Srbima 1991-92, bivši načelnik policije iz Gospića Ivan Dasović potvrdio je da je tadašnji politički vrh Hrvatske znao za ubistva Srba u Gospiću.

2003 - U nesreći Spejs šatl "Kolumbija" koji se zapalio i raspao na visini od oko 60 kilometara iznad Teksasa (SAD) poginulo je svih sedam astronauta.

2004 - U dvostrukom samoubilačkom napadu u Erbilu, na severu Iraka, na kancelarije dve glavne kurdske frakcije: Patriotske unije Kurdistana i Demokratske partije Kurdistana, poginulo je najmanje 117 osoba, među kojima i guverner Erbila Akram Mintik.

2004 - Najmanje 251 muslimanski vernik poginulo je u jurnjavi tokom godišnjeg hadžiluka u Mini, u blizini Meke, u Saudijskoj Arabiji.

2007 - Umro je Đan Karlo Menoti (Gian Carlo Menotti) slavni kompozitor i osnivač festivala "Dva sveta" u gradu Spoleto u italijanskoj provinciji Umbrija 1957. godine, a kasnije i festival "Spoleto SAD" u Čarlstonu u Južnoj Karolini, potom u Melburnu u Australiji. Dobitnik je dve Pulicerove nagrade za muziku: za operu "Konzul" i za operu "Svetac iz Bliker ulice".

[Bisernica]

2. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110201_401-ItemID-190750-lrg.jpg


1509 - Portugalci su pod komandom Fransiska de Almeide (Francisco, Almeida) uništili muslimansku flotu u bici kod grada Diu u Indijskom okeanu i uspostavili kontrolu u indijskim vodama.

1536 - Španski istraživač Pedro de Mendosa (Mendoza) osnovao je na ušću reke La Plata grad Buenos Ajres, glavni grad Argentine od 1880.

1709 - Škotski mornar Aleksander Selkrik (Alexander) izbavljen je s pustog pacifičkog ostrva na koje je 1704. prispeo posle brodoloma. Njegova priča inspirisala je Danijela Defoa (Daniel) da napiše roman "Robinson Kruso".

1808 - Napoleonove trupe okupirale su Rim nakon što je papa Pije VII odbio da prizna Napuljsko kraljevstvo pod francuskom vlašću i da se pridruži alijansi protiv Velike Britanije. Napoleon je potom 1809. odveo papu u zatočeništvo u Fontenblo. Papska država restaurisana je posle Napoleonovog pada 1814.

1834 - Srpski knez Miloš Obrenović objavio je treći hatišerif turskog sultana Mahmuda II, kojim je uobličen politički status i pravni karakter Kneževine Srbije. Tim dokumentom Srbiji je pripojeno šest nahija, a posebnim beratom knez Miloš je dobio dostojanstvo srpskog i naslednog kneza.

1848 - Mirom u gradu Gvadelupe Idalgo okončan je dvogodišnji rat Meksika i SAD. Poraženi Meksiko ustupio je SAD Teksas, Novi Meksiko, Arizonu i Kaliforniju.

1878 - Grčka je objavila rat Turskoj.

1895 - Umro je srpski pisac Ljubomir Nenadović, koji se ubraja među najčitanije srpske pisce u drugoj polovini 19. veka. Rođen u jednoj od najistaknutijih porodica u Srbiji pripadao je prvoj generaciji srpskih intelektualaca školovanih u inostranstvu. U njegovom književnom opusu najvrednijim se smatraju putopisi ("Pisma iz Nemačke", "Pisma iz Italije", "O Crnogorcima").

1907 - Umro je ruski hemičar Dmitrij Ivanovič Mendeljejev, koji se uvrstio među najistaknutije naučnike svoga vremena otkrićem periodičnog sistema hemijskih elemenata (1869), prema kojem svojstva hemijskih elemenata zavise od njihove atomske težine.

1920 - Mirovnim ugovorom u Dorpatu (Tart) Sovjetska Rusija priznala je nezavisnost Estonije, koja je od 1721. bila pod ruskim suverenitetom. Sovjetske trupe zaposele su tu zemlju u junu 1940, posle čega je Estonija postala sastavni deo ŠSR-a.

1924 - Umro je srpski pisac Aleksa Šantić, autor antologijskih pesama "Ostajte ovđe", "Emina", "Veče na školju". Pripadao je mostarskom krugu oko književnog lista "Zora", koji je pokrenuo s Jovanom Dučićem i Svetozarom Ćorovićem.

1943 - Kod Staljingrada (Volgograd) sovjetska Crvena armija je posle šestomesečnih borbi prisilila nemačku Šestu armiju na kapitulaciju. Time je završena jedna od ključnih bitaka u Drugom svetskom ratu.

1964 - Umro je srpski pisac, kritičar i prevodilac Milan Bogdanović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Uređivao je list "Republika" i časopise "Danas", "Srpski književni glasnik", "Književne novine". Bio je upravnik Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu i Narodnog pozorišta u Beogradu. Celokupna njegova dela objavljena su u pet knjiga pod nazivom "Stari i novi".

1970 - U 97. godini umro je engleski filozof, matematičar i pisac Bertrand Rasel (R u s s e l l), jedan od rodonačelnika analitičke filozofije, osnivač i predsednik Međunarodnog suda za utvrđivanje ratnih zločina u Vijetnamskom ratu. Bio je angažovan u borbi za mir i razoružanje zbog čega je dva puta hapšen. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1950.

1978 - Dvojica sovjetskih kosmonauta sa svemirskog broda "Saljut" su u otvorenom svemiru, prvi put u istoriji kosmičkih letova, obavila operaciju dopune goriva.

1986 - U kneževini Lihtenštajn žene su prvi put glasale na parlamentarnim izborima.

1990 - Južnoafrički predsednik Ferdinand de Klerk je ukinuo zabranu Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mandele.

1996 - Umro je američki filmski glumac i igrač Džin Keli (Gene Kelly) zvezda holivudskog mjuzikla ("Amerikanac u Parizu", "Ples na kiši").

1997 - U Beogradu, policija je grubom silom, koristeći vodene topove rasterala mirne demonstracije građana koji su od novembra 1996. svakodnevno protestovali zbog odbijanja vlasti da prizna pobedu opozicije na lokalnim izborima u Srbiji.

2002 - Holandski princ Wilem-Aleksander (Willem-Alexander) oženio se Maksimom Zoreguietom, Argentinkom, čiji je otac bio pripadnik hunte, i time oživeo tradiciju kontroverznih brakova holandske kraljevske porodice.

2003 - U snažnoj eksploziji u Lagosu uništena je Nigerijska banka, a najmanje 33 osobe su poginule. Nakon toga su izbili veliki neredi, jer se više stotina ljudi potuklo kako bi uzelo novac iz srušene banke.

2004 - Umro je britanski istoričar Alan Bulok (Bullock) autor biografije nacističkog lidera Adolfa Hitlera: "Hitler: studija tiranije" (Hitler: a study in tyranny).

2005 - Umro je Maks Šmeling, bokserska legenda i prvi Evropljanin šampion sveta. Bivši nemački bokser je titulu svetskog prvaka osvojio 1930. pobedivši Džeka Šarkija. U istoriju boksa ušao je i njegov čuveni nokaut iz 1936, takođe, legendarnog američkog boksera Džoa Luisa u 12. rundi meča.

2007 - Umro je pijanista Džo Hanter (Joe Hunter) dobitnik tri muzičke nagrade "Gremi".

[Bisernica]

3. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110202_388-ItemID-190852-lrg.jpg


1014 - Umro je danski kralj Svend I koji je 1002, nakon pokolja Danaca u Engleskoj, napao i osvojio veliki deo engleske teritorije. Nasledio ga je sin Knut II Veliki koji je bio kralj Danske, Engleske i od 1028. Norveške.

1194 - Nemački kralj Henrik VI (Henrick) oslobodio je uz veliku otkupninu engleskog kralja Ričarda (R i c h a r d) I (Lavlje Srce), kojeg je na povratku iz Krstaškog rata 1192. zarobio austrijski vojvoda Leopold.

1591 - U nemačkom gradu Torgau osnovana je Nemačka protestantska liga.

1809 - Rođen je nemački kompozitor i dirigent Feliks Mendelson (Felix M e n d e l s s o h n), istaknuti predstavnik muzičkog romantizma, osnivač Konzervatorijuma u Lajpcigu. Kao pijanista debitovao je u devetoj godini, u 15. je napisao prvu simfoniju, a u 16. majstorsko delo, scensku muziku za "San letnje noći".

1830 - Na mirovnoj konferenciji u Londonu Grčkoj je priznata nezavisnost od Otomanskog carstva, u čijem je sastavu bila od 1453.

1867 - Princ Mucuhito (Mutsuhito) postao je u 14. godini japanski car Meiđi (Meiji). Tokom njegove vladavine, do smrti 1912, Japan je modernizovan, privredni razvoj je naglo ubrzan i zemlja je od zaostale feudalne preobražena u modernu kapitalističku državu.

1881 - Potpisan je ugovor o izgradnji pruge Beograd-Niš, prve železničke pruge u Srbiji. Knez Milan Obrenović je u junu 1881. srebrnim budakom obeležio početak radova, a prvi putnički voz ka Nišu krenuo je s beogradske železničke stanice u septembru 1884.

1915 - U Sarajevu je obešen srpski učitelj Veljko Čubrilović, jedan od učesnika u atentatu 28. juna 1914. na austrougarskog prestolonaslednika nadvojvodu Franca Ferdinanda (Franz).

1917 - SAD su u Prvom svetskom ratu prekinule diplomatske odnose s Nemačkom, posle saopštenja Berlina da će otpočeti neograničeni podmornički rat.

1919 - U Parizu je održana prva sednica Lige naroda, devet dana posle osnivanja te svetske organizacije.

1924 - Umro je američki državnik Vudro Tomas Vilson (Woodrow Thomas Wilson), predsednik SAD od 1913. do 1921, začetnik ideje o stvaranju Lige naroda, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1919.

1943 - Britanski avioni su u Drugom svetskom ratu bombardovali nemački grad Hamburg.

1945 - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu izbacili 3.000 tona eksploziva na Berlin, a američke trupe na Filipinima preuzele su Manilu od Japanaca.

1958 - Potpisan je sporazum o ekonomskoj uniji Belgije, Holandije i Luksemburga.

1969 - Palestinski nacionalni kongres je izabrao Jasera Arafata (Y a s s e r) za šefa Palestinske oslobodilačke organizacije.

1973 - U Južnom Vijetnamu je na osnovu mirovnog sporazuma potpisanog u Parizu stupio na snagu prekid vatre.

1977 - Snage lojalne potpukovniku Mengistu Haile Marijamu (Mariam) ubile su šefa privremene vojne vlade Etiopije generala Teferi Bentija i njegove najbliže saradnike.

1981 - Gro Harlem Bruntland (Brundtland) je posle ostavke Odvara Nordlija izabrana za prvu ženu premijera Norveške.

1989 - Umro je američki filmski režiser i glumac Džon Kasavetis (John C a s s a v et e s), vodeći predstavnik "njujorške škole", nezavisne produkcije ("Senke", "Zakasneli bluz", "Lica", "Glorija", "Dvanaest žigosanih", "Rozmarina beba").

1994 - Predsednik SAD Bil Klinton (Bill Clinton) ukinuo je trgovinski embargo Vijetnamu, zaveden po završetku Vijetnamskog rata 1975. To je, nakon decenija neprijatljstva, bio dramatićan preokret u odnosima dve zemlje.

1995 - NATO je održao prvu vojnu vežbu na teritoriji nekadašnje Istočne Nemačke.

1996 - U zemljotresu na jugozapadu Kine poginulo je više od 300 ljudi.

1996 - Na osnovu Dejtonskog mirovnog sporazuma, 57.000 pripadnika međunarodnih snaga za održavanje mira (IFOR) stiglo je u Bosnu i Hercegovinu. Uspostavljeno je 10 brigadnih i tri divizijska glavna štaba.

1998 - Američki vojni avion "EA-6B" je, leteći prenisko, udario u kabl uspinjače u zimskom turističkom centru Kavaleze na severu Italije. U gondoli koja je pala s visine od 200 metara poginulo je svih 20 ljudi.

2000 - Prilikom napada albanskih ekstremista na autobus UNHCR-a na Kosovu ubijena su dvojica Srba, a u sukobima ruskih pripadnika Kfora s Albancima ranjeno je više osoba. U narednim danima talas nasilja, u kojem je stradalo devet osoba, zahvatio je severni deo Kosova.

2002 - U snažnom zemljotresu koji je pogodio tursku provinciju Afjon, 43 osobe su poginule, povređeno je 300 ljudi, a više od 600 kuća je oštećeno.

2003 - Legendarni američki rok producent, Fil (Phil) Spektor, koji je svojom tehnikom snimanja poznatom pod nazivom "zvučni zid" napravio revoluciju u pop muzici, uhapsen je zbog ubistva.

2006 - Egipatski feribot "Al Salam 98" sa 1.414 putnika, mahom egipatskih radnika, potonuo je u Crvenom moru. U toj nesreći preživelo je 387 putnika.

2007 - U samoubilačkom bombaškom napadu u blizini pijace u četvrti Sadirija u Bagdadu poginulo je 137 osoba.

[Bisernica]

4. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110203_400-ItemID-190968-lrg.jpg


1536 - Francuski kralj Fransoa I ušao je u savez s turskim sultanom Sulejmanom I da bi se suprotstavio Habsburgovcima.

1746 - Rođen je poljski nacionalni junak Tadeuš Košćuško (Tadeusz Kosciuszko), borac protiv podele Poljske i vođa ustanka protiv Rusa 1794. Učestvovao je u Američkom ratu za nezavisnost od 1776. i bio ađutant DŽordža Vašingtona (George Washington).

1783 - Velika Britanija je u Parizu potpisala sporazum o priznanju SAD, čime je okončan osmogodišnji britansko-američki rat, poznat kao Američki rat za nezavisnost.

1789 - Za prvog predsednika SAD izabran je Džordž Vašington (George Washington), koji je u ratu za nezavisnost od Velike Britanije (1775-83) komandovao vojskom kolonista. Bio je predsednik osam godina, i povukao se iz politike 1797. odbivši da se treći put kandiduje za šefa države.

1897 - Rođen je nemački političar i ekonomista Ludvig Erhard(Ludwig), zapadnonemački kancelar od 1963. do 1966, pobornik neoliberalne ekonomije i glavni tvorac nemačkog "privrednog čuda".

1900 - Rođen je francuski pisac Žak Prever (Jacques Prevert), "pesnik ljubavi, prijateljstva i sreće", autor čuvene "Barbare", veoma popularan među mladima pedesetih godina 20. veka. Poznat je i po scenarijima za filmove Marsela Karnea (Marcel Carnet) "Obala u magli", "Hotel Sever", "Deca raja", "Ljubavnici iz Verone".

1901 - Umro je srpski političar, novinar i pisac Svetozar Miletić, vođa Srba u Vojvodini u borbi za nacionalna prava u Austro-Ugarskoj. Bio je gradonačelnik Novog Sada (1861) i predvodnik liberalne struje na Blagoveštenskom saboru (1861). Pokrenuo je čuveni list "Zastava", vodeće glasilo vojvođanskih Srba.

1904 - Japanska ratna mornarica je blokirala rusku dalekoistočnu luku Port Artur, što je označilo početak rusko-japanskog rata.

1938 - Adolf Hitler je preuzeo resor ministra rata nacističke Nemačke, a za šefa diplomatije je imenovao Joahima fon Ribentropa (J o a c h i m von Ribbentrop).

1945 - U mestu Jalta na Krimu sastali su se britanski premijer Čerčil (C h u r c h i l l), predsednik SAD Ruzvelt (Roosevelt) i sovjetski lider Staljin da bi se dogovorili o akcijama za završetak Drugog svetskog rata i planovima u posleratnom periodu. Smatra se da je na toj konferenciji dogovorena podela "sfera uticaja" tadašnjih svetskih sila, što je kasnije dovelo do hladnog rata između komunističkog Istoka i kapitalističkog Zapada.

1946 - Bivši predsednik srpske vlade general Milan Nedić izvršio je samoubistvo tokom istražnog postupka. Nedić je bio optužen za izdaju i ratne zločine u okupiranoj Srbiji u Drugom svetskom ratu.

1961 - U Angoli je počeo ustanak protiv portugalske kolonijalne vlasti. Oslobodilački rat okončan je 1974, a u oktobru 1975. Angola je stekla nezavisnost.

1966 - Prilikom pada japanskog putničkog aviona "Boing 727" u Tokijski zaliv, poginula su 133 putnika i člana posade.

1972 - Velika Britanija i devet drugih zemalja priznalo je Istočni Pakistan kao nezavisnu državu Bangladeš.

1974 - Grenada je stekla nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta.

1976 - U Gvatemali je u zemljotresu poginulo 23.000 ljudi, a milion i po je ostalo bez domova.

1976 - Glavni grad Mozambika Lorenso Markeš je preimenovan u Maputo.

1980 - Umro je srpski slikar Stojan Aralica, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od vodećih umetnika srpskog slikarstva 20. veka.

1989 - U oružanoj pobuni oboren je diktator Paragvaja Alfredo Štresner (S t r o e s s n e r), koji je vladao 35 godina. U pobuni je poginulo više od 300 ljudi, uglavnom vojnika. Novi predsednik Paragvaja postao je general Andres Rodriges (Rodriguez).

1994 - Tokom bosanskog rata u sarajevskom predgrađu Dobrinja devet ljudi je poginulo i 15 ranjeno od artiljerijske granate. Među nastradalima, koji su čekali u redu za humanitarnu pomoć, bilo je i troje dece.

1997 - U snažnoj oluji sudarila su se dva vojna izraelska transportna helikoptera tipa "Ć-53 Sikorski" koji su prevozili elitne jedinice. Poginula su 73 vojnika.

1998 - U zemljotresu koji je pogodio oblast Rustaka u severnoj avganistanskoj provinciji Tahar poginulo je najmanje 4.500 ljudi.

2000 - Formiranje nove austrijske koalicione vlade sa ekstremno desničarskom Slobodarskom strankom Jerga Hajdera (Joerg Haider) izazvalo je proteste u Beču i drugim mestima u Austriji. Izraelski ambasador napustio je Beč, a Evropska unija je uvela političke sankcije Austriji.

2003 - Oba veća jugoslovenskog parlamenta izglasali su Ustavnu povelju i Zakon o njenom sprovođenju, čime je prestala da postoji Savezna Republika Jugoslavija. Nova država dobila je ime Državna zajednica Srbija i Crna Gora.

2004 - Pakistanski vrhunski nuklearni fizičar, Abdul Kadir Kan prihvatio je punu odgovornost za odavanje podataka o nuklearnoj tehnologiji Iranu, Libiji i Severnoj Koreji i zatražio od nacije da mu oprosti.

2005 - Umro je američki glumac i borac za građanska prava Osi Dejvis (O s s i e Davis) koji je srušio barijere afričko-američkim umetnicima i postao jedan od najpriznatijih karakternih glumaca u SAD.

[Bisernica]

5. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110204_365-ItemID-191063-lrg.jpg


1596 - Japanski šogun Hidejoši (Hideyoshi) zabranio je hrišćanstvo u Japanu i naredio da se pogubi 26 osoba koje su prešle u katoličku veru. To su bili prvi Japanci katolički "mučenici".

1679 - Umro je holandski pisac Jost fan den Fundel (Joost van, Vondel), najplodniji i najznačajniji književnik holandskog baroka. Njegova dela "Noah", "Lucifer" i "Adam u izgnanstvu" ubrajaju se među najveća ostvarenja holandske literature.

1792 - Britanci su zauzeli pola teritorije indijske države Majsor, nakon što su porazili vojsku sultana Tipu Sahiba.

1814 - U Beču je objavljena "Mala prostonarodna slavenoserbska pesmarica" Vuka Karadžića, koja je označila početak upoznavanja Evrope sa srpskom narodnom poezijom.

1840 - Rođen je škotski pronalazač Džon Bojd Danlop (John Boyd Dunlop), koji je 1887. izumeo pneumatsku gumu.

1885 - Belgijski kralj Leopold II je proglasio afrički Kongo za lični posed pod nazivom "Nezavisna država Kongo".

1887 - U milanskoj Skali prvi put je izvedena Verdijeva opera "Otelo".

1893 - Umro je srpski glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca 19. veka.

1917 - Usvajanjem novog ustava, Meksiko je postao federativna republika od 28 saveznih država. Proklamovana je agrarna reforma i crkva je odvojena od države.

1919 - Rođen je grčki državnik i ekonomista Andreas Papandreu(Papandreou), osnivač Svegrčkog socijalističkog pokreta (PASOK) 1974. i prvi socijalistički premijer Grčke od 1981. do 1989. i od 1993. do januara 1996, kad se povukao zbog bolesti.

1971 - U Belfastu je tokom nemira ubijen britanski vojnik, prvi od dolaska britanskih trupa u Severnu Irsku 1969.

1983 - U eksploziji bombe u prostorijama Palestinske oslobodilačke organizacije u Bejrutu poginule su 22 osobe.

1983 - U Lionu je posle izručenja iz Bolivije uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi (Claus Barbie), jedan od šefova Gestapoa u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu. Barbi, nazvan "dželatom iz Liona" skrivao se u Boliviji 32 godine.

1988 - Vrhovni sud ŠSR je ukinuo presudu kojom su u martu 1938. u vreme Staljinovih "čistki" osuđeni i potom ubijeni Nikolaj Buharin, Aleksej Rikov i niz drugih visokih sovjetskih partijskih i državnih rukovodilaca. Oni su potom posmrtno rehabilitovani.

1993 - Umro je američki režiser, scenarista i producent Džoze fLeo Menkievic (Joseph, Mankiewicz), dobitnik dva Oskara za režiju i dva za scenario ("Sve o Evi", "Pisma trima ženama", "Julije Cezar", "Kleopatra", "Bosonoga kontesa" "Iznenada prošlog leta").

1994 - Tokom bosanskog rata na sarajevskoj tržnici Markale u centru grada od granate je poginulo 68, a ranjeno 200 ljudi. Čelnici NATO dali su ultimatum bosanskim Srbima, pod pretnjom bombardovanja njihovih položaja, da u roku od deset dana povuku teško naoružanje na 20 kilometara od centra Sarajeva, a od armije BiH zatraženo je da svoje teško naoružanje u gradu stavi pod kontrolu mirovnih snaga.

1996 - Vlasti u Sarajevu uhapsile su i kasnije predale Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu srpske oficire Đorđa Đukića i Aleksu Krsmanovića, što je izazvalo ozbiljnu političku krizu u tek uspostavljenim kontaktima dva bosanska entiteta. General Đukić je umro u zatvoru a pukovnik Krsmanović je oslobođen optužbe.

1997 - Tri najveće švajcarske banke osnovale su, pod snažnim međunarodnim pritiskom, fond od sto miliona švajcarskih franaka za žrtve holokausta. Pritisak je usledio nakon otkrića da su švajcarske banke sarađivale s nemačkim nacistima u Drugom svetskom ratu u skrivanju novca i dragocenosti od zatočenih i ubijenih Jevreja.

1997 - U akcijama beogradske policije protiv mirnih protesta građana zbog fasifikovanja izbornih rezultata, između 2. i 5. februara uhapšeno je oko 100, a povređeno više od 300 demonstranata. Svakodnevne demonstracije su nastavljene.

1999 - U 76. godini umro je Nevil Boner (Neville Bonner), prvi Aboridžanin poslanik u australijskom parlamentu.

2000 - U 98. godini umro je Klod Otan-Lara (Claude Autant-Lara), jedan od najistaknutijih i najplodnijih francuskih filmskih reditelja.

2001 - U Njujorku je počelo suđenje četvorici optuženih za postavljanje i aktiviranje bombi 1998. u dve američke ambasade u Africi, kada je život izgubilo 224 osobe.

2001 - U eksploziji u moskovskom metrou povređene su najmanje 224 osobe.

2002 - Belgijski ministar inostranih poslova Luis Mišel (Louis M i c h e l) uputio je izvinjenje zbog uloge njegove zemlje 1961. u atentatu na tadašnjeg kongoanskog lidera Patrisa Lumumbu. On je ponudio pomoć od 3,25 miliona dolara Fondu "Patris Lumumba" za promociju demokratije u toj zemlji.

2003 - Severna Koreja je saopštila da je ponovo pokrenula nuklearni reaktor u Jongbjonu. Ona je u decembru 2002. najavila niz akcija kojima će reaktivirati svoje nuklearne programe, uprkos činjenici da je dve godine ranije (1994) potpisala sporazum o njihovoj suspenziji.

2005 - Umro je predsednik zapadnoafričke države Togo, Gnašingbe Ejadema, koji je 38 godina vladao tom zemljom.

[Bisernica]

6. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110205_121-ItemID-191100-lrg.jpg


1515 - Umro je venecijanski izdavač i štampar Aldo Manucio (Manuzio), poznat po tome što je prvi upotrebio kurzivna slova (italic) i uveo mali praktičan format. Njegova izdanja (aldine) danas su bibliofilske retkosti.

1701 - Počeo je rat za špansko nasleđe nakon kojeg je Španija izgubila Gibraltar, posede u Holandiji, Milano, Napulj i Sardiniju. Rat je vođen na evropskom tlu i u kolonijama, a završen je Utrehtskim mirovnim ugovorom 1715.

1793 - Umro je italijanski pisac Karlo Goldoni (Carlo), reformator italijanskog pozorišta. Napisao je preko sto pozorišnih komada i smatra se osnivačem italijanske realističke komedije ("Mirandolina", "Ribarske svađe", "Tvrdica", "Kockar", "Laskavac").

1830 - U Srbiji je objavljen hatišerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije u okviru Otomanskog carstva. Krajem septembra sultan je izdao berat kojim je knezu Milošu Obrenoviću priznato nasledno kneževsko dostojanstvo, pod turskim suverenitetom i ruskom zaštitom.

1864 - U Beču je umro Vuk Stefanović Karadžić, reformator srpskog jezika i pravopisa. Izdao je više zbirki narodnih pesama i pripovedaka, prvu srpsku gramatiku ("Pismenica") i rečnik (1818). Njegovi posmrtni ostaci su 1897. preneti iz Beča i sahranjeni uz Dositeja Obradovića ispred Saborne crkve u Beogradu.

1876 - U Srbiji je osnovano Društvo Crvenog krsta, nepunih 13 godina posle prve Međunarodne konferencije Crvenog krsta u Ženevi. Inicijator je bio vojni lekar Vladan Đorđević, a za prvog predsednika je izabran mitropolit Mihajlo.

1905 - Rođen je poljski političar Vladislav Gomulka (Wladyslaw Gomolka), vođa Poljske radničke partije (komunisti) od 1943. do 1948. i od 1956. do 1970, kada je podneo ostavku pod pritiskom radničkih nemira. Godine 1949. bio je sklonjen iz partijskog rukovodstva i potom uhapšen kao nacionalista. Iz zatvora je pušten krajem 1954. Važio je za simbol otpora sovjetskoj vlasti.

1931 - Rođena je Marija Estela Isabelita Martines (Martinez), kasnije poznata kao Isabela Peron, predsednik Argentine od 1974, kada je na tom položaju nasledila preminulog supruga Huana Dominga Perona (Juan). S vlasti je zbačena vojnim udarom 1976, posle čega je na osnovu odluke vojne hunte bila u zatvoru do 1981.

1932 - Rođen je francuski filmski režiser Fransoa Trifo (Francois Truffaut), jedan od tvoraca "novog talasa" francuskog filma. Svetsku slavu stekao je prvim filmom "400 udaraca", snimljenim 1959, a za film "Američka noć" dobio je Oskara.

1952 - Umro je britanski kralj Džordž VI (George) tokom čije vladavine je Indija stekla nezavisnost (1947), a britanski kraljevi izgubili titulu "car Indije". Nasledila ga je ćerka, kraljica Elizabeta II (Elizabeth).

1958 - U avionskoj nesreći na minhenskom aerodromu poginula su 23 putnika, među kojima osam igrača engleskog fudbalskog kluba "Mančester junajted". Nesreća se dogodila pri povratku iz Beograda gde je engleski tim igrao utakmicu evropskog Kupa šampiona s "Crvenom zvezdom".

1993 - Umro je američki teniser Artur Eš (Arthur Ashe), prvi crni igrač koji je pobedio u Vimbldonu 1975.

1993 - Predstavnici tri zaraćene strane u Bosni odbili su na pregovorima u Njujorku mirovni plan kopredsednika Konferencije o bivšoj Jugoslaviji. Kopredsednici Vens i Oven zatražili su od Saveta bezbednosti UN da obavezujućom rezolucijom podrži taj plan, a predsednik SAD Bil Klinton (Bill Clinton) najavio je alternativni plan za rešavanje bosanske krize.

1994 - Šef opozicionih socijaldemokrata Marti Ahtisari (Martti Ahtisaari) dobio je prve direktne predsedničke izbore u Finskoj, pobedivši ministarku odbrane Elizabet Ren (Elisabeth Renh).

1999 - U zamku Rambuje kod Pariza predsednik Francuske Žak Širak (Jacques Shirac) otvorio je mirovnu konferenciju o Kosovu. Jugoslovensku delegaciju predvodio je potpredsednik vlade Srbije Ratko Marković, a albansku jedan od lidera Oslobodilačke vojske Kosova Hašim Tači (Hashim Thaqi).

2000 - Finska je dobila prvu ženu predsednika države Tarju Halonen, dotadašnjeg ministra inostranih poslova.

2000 - Rusija je objavila završetak vojnih operacija u glavnom gradu Čečenije, Groznom.

2001 - Na izborima u Izraelu pobedila je desničarska partija Likud, a njen lider Arijel Šaron (Sharon) je izabran za premijera, umesto Ehuda Baraka, čija je laburistička partija pretrpela poraz.

2001 - Nakon pedeset godina, po prvi put je kineski brod legalno uplovio i ukotvio se na ostrvu Ćuemoj, koje se nalazilo pod tajvanskom vlašću.

2002 - Katolički sveštenik Atanas (Athanase) Seromba predao se Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za genocid u Ruandi koji su 1994. izvršili pripadnici etničke zajednice Hutu nad Tutsima.

2004 - U samoubilačkom bombaškom napadu u moskovskom metrou poginulo je 41 osoba, a povređeno više od 100 osoba.

[Bisernica]

7. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110206_148-ItemID-191154-lrg.jpg


1478 - Rođen je engleski humanista i državnik Tomas Mor (Thomas More), diplomata i lord-kancelar Henrija VIII (Henry) (1529-32). Pao je u nemilost kada je uskratio podršku kralju u njegovom sporu s papom, a 1535. odbio je da prizna Henrija za poglavara engleske crkve. Potom je osuđen na smrt i pogubljen. Kao pisac poznat je po delu "Utopija" (1516) u kojem je dao viziju idealnog društva.

1792 - Austrija i Pruska su sklopile savez protiv revolucionarne Francuske u strahu od širenja ideja građanske revolucije. To je bila prva od šest koalicija u koje su kasnije, protiv Napoleona, ušle i Rusija, Engleska i Turska i druge manje evropske zemlje.

1812 - Rođen je Čarls Dikens (C h a r l e s Dickens), rodonačelnik socijalnog romana, jedan od najznačajnijih, najuticajnijih i najčitanijih engleskih pisaca ("Dejvid Koperfild", "Oliver Tvist", "Pikvikov klub", "Stara prodavnica retkosti").

1837 - Umro je švedski kralj Gustav IV tokom čije je vladavine (1792-1809) Švedska bila u gotovo potpunoj izolaciji. Nakon neuspeha u ratovima s Rusijom i Danskom (1808), zbačen je s prestola u oficirskoj zaveri (1809), posle čega je živeo u izgnanstvu.

1863 - Na britanskom vojnom brodu "Orfej", koji je potonuo pored obala Novog Zelanda, poginulo je 190 ljudi.

1878 - Umro je papa Pije IX čiji je pontifikat trajao 31 godinui 236 dana, najduže u istoriji katoličke crkve. Za vreme njegovog pontifikata crkvena (papska) država izgubila je najveći deo svojih teritorija, a papa se povukao u Vatikan (1870). Proglasio je 1854. dogmu o bezgrešnom začeću Bogorodice, a 1870. o infabilitetu (nepogrešivosti) pape.

1894 - Umro je belgijski proizvođač duvačkih instrumenata Adolf Saks (Adolphe Sax) koji je 1840. izumeo muzički instrument nazvan po njemu - saksofon.

1913 - Crnogorska vojska i srpski Primorski odred su u Prvom balkanskom ratu počeli napad na Skadar koji su držali Turci. Crnogorci su u aprilu prisilili Esad-pašu da preda grad, ali su se u maju morali povući jer su evropske sile donele odluku da Skadar pripadne Albaniji.

1947 - Britanski plan o podeli Palestine na arapski i jevrejski deo, odbacili su i Jevreji i Arapi.

1962 - Od eksplozije u rudniku uglja kod Sarbrikena u Zapadnoj Nemačkoj poginulo je 298 rudara.

1964 - Popularna britanska pop grupa "Bitls" prvi put je gostovala u SAD.

1968 - Premijeri svih 10 kanadskih provincija odobrili su nacrt ustava prema kojem je status francuskog jezika u celoj Kanadi izjednačen s engleskim.

1969 - Nigerijski avioni bombardovali su prepunu tržnicu u jednom selu u pobunjenoj Bijafri. Poginulo je više od 200 ljudi.

1971 - Žene su u Švajcarskoj referendumom dobile pravo glasa.

1984 - Američki kosmonaut Brus Mekendls (Bruce M c C a n d l e s s) je izašao iz svemirskog broda "Čelendzer" i postao prvi čovek koji je "prošetao" svemirom.

1986 - Predsednik Žan Klod Divalije (Jean Claude Duvalier) je pobegao iz Haitija, okončavši 29-godišnju diktaturu porodice Divalije u toj karipskoj zemlji.

1990 - Plenum Centralnog komiteta Komunističke partije ŠSR prihvatio je predlog lidera Mihaila Gorbačova da se ukine 70-godišnji monopol te partije na vlast čime je otvoren put za višepartijski politički sistem.

1991 - Sveštenik Žan Bertran Aristid (Jean Betrand Aristide) proglašen je predsednikom Haitija, kao prvi demokratski izabran šef države.

1995 - U Islamabadu, u Pakistanu, uhapšen je Ramzi Jusuf (Ramzi Yousef), glavni osumnjičeni za napad na Svetski trgovinski centar u Njujorku 1993, kada je poginulo šest ljudi, a više od 1.000 povređeno. Za taj napad optuženo je i na doživotnu robiju osuđeno šest islamskih ekstremista.

1996 - U "Boingu 757" koji se srušio nekoliko minuta posle poletanja iz Dominikanske Republike ka Nemačkoj, poginulo je svih 189 putnika i članova posade. Većina putnika bili su nemački turisti.

1999 - Umro je kralj Husein (H u s s e i n) koji je vladao Jordanom od 1952. Nasledio ga je sin, princ Abdulah (Abdullah).

2000 - U Beogradu je ubijen ministar odbrane SR Jugoslavije Pavle Bulatović.

2001 - Umrla je američka pevačica i glumica Dejl (Dale) Evans, koja je sa svojim suprugom, Rojem Rodžersom, igrala u 27 vestern filmova i napisala njihovu pesmu "Tragovi sreće".

2003 - Umro je Augusto Monteroso (M o n t e r r o s o) pisac iz Gvatemale, majstor kratke priče, koji je 2000. osvojio špansku nagradu za literaturu "Princ od Asturije".

2010 - Umro je akademik Mihajlo Marković, jedan od najpoznatijih jugoslovenskih disidenata i intelektualaca. Bio je visoki funkcioner i jedan od osnivača Socijalističke partije Srbije (SPS) i autor programskih načela te stranke.

[Bisernica]

8. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110207_158-ItemID-191238-lrg.jpg


1560 - Turske galije naterale su u bekstvo špansku flotu pod komandom vojvode Medine u bici u Sredozemnom moru kod grada Tripolija, koji su Turci 1551. preuzeli od Španije.

1587 - Nakon 19 godina zatočeništva pogubljena je škotska kraljica Meri Stjuart (Mary Stuart), optužena zbog učešća u zaveri za zbacivanje s prestola engleske kraljice Elizabete I (Elizabeth).

1676 - Umro je ruski car Aleksej Mihajlovič Romanov, otac Petra Velikog, koji je tokom vladavine od 1645. do smrti ugušio pobune kmetova i pobunu donskih kozaka pod Stepanom Razinom. Proširio je teritoriju pripojivši Rusiji Ukrajinu do reke Dnjepar i istočne delove Sibira.

1725 - Umro je ruski car Petar I Aleksejevič Romanov (Petar Veliki). Po dolasku na presto 1682. sproveo je, prema evropskim uzorima, dalekosežne reforme države i društva. Ratovima je obezbedio Rusiji jak položaj na Baltiku, izlaz na Crno more i zapadnu obalu Kaspijskog jezera. Osnovao je Akademiju nauka, pokrenuo prve novine ("Vedomosti"), a 1703. na ušću Neve podigao je novu prestonicu - Sankt Peterburg.

1828 - Rođen je Žil Vern (Jules Verne), francuski pisac naučno-fantastičnih romana. Zaokupljen naučnim otkrićima, dalekim zemljama i istraživačkim podvizima, napisao je više od 50 romana među kojima su najpoznatiji "Put oko sveta za 80 dana", "20.000 milja pod morem", "Put na Mesec", "Put u središte Zemlje", "Carev glasnik", "Pet nedelja u balonu", "Deca kapetana Granta").

1861 - Južne države SAD odvojile su se od Unije i osnovale Konfederaciju država Amerike s DŽefersonom Dejvisom (Jefferson Davis) kao predsednikom, što je dovelo do Američkog građanskog rata (1861-65).

1863 - Pruska i Rusija sklopile su savez da bi ugušule revoluciju u Poljskoj.

1894 - Rođen je američki filmski režiser King Volis Vidor (Wallis). Njegov nemi film "Gomila" smatra se remek delom svetske kinematografije. Veliki uspeh postigao je i filmom "Haleluja" u kojem su glavne uloge igrali crnci.

1921 - Umro je ruski revolucionar i geograf Petar Aleksejevič Kropotkin, jedan od najznačajnjih teoretičara anarhizma. Godine 1872. napustio je uspešno bavljenje naukom, prišao Bakunjinu u Ženevi i posvetio se idejama anarhizma ("Anarhija i njena filozofija", "Velika Francuska revolucija", "Zapisi revolucionara").

1924 - Prilikom pogubljenja Gija Džona (Gee Jon) u američkoj državi Nevada prvi put je upotrebljena gasna komora za izvršenje smrtne kazne.

1937 - U Španskom građanskom ratu trupe generala Fransiska Franka (Francisco Franco) zauzele su Malagu uz pomoć 15.000 italijanskih vojnika.

1940 - Nacisti su u Drugom svetskom ratu streljali svakog desetog stanovnika iz dva poljska sela u blizini Varšave zbog ubistva dva nemačka vojnika.

1942 - U manastiru Ostrog održana je skupština sa koje je upućen poziv svim Crnogorcima i Bokeljima, bez obzira na političke i partijske podele, na ustanak protiv okupatora u Drugom svetskom ratu.

1943 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila grad Kursk koji su Nemci okupirali 1941.

1963 - U Iraku je izvršen državni udar. Predsednik Iraka general Abdul Karim Kasem (K a s s em) je streljan, a novi šef države je postao pukovnik Abdul Salem Muhamad Aref (Muhammad).

1975 - Sovjetski i američki kosmonauti su počeli zajedničke pripreme za letove "Sojuz-Apolo".

1984 - Na stadionu "Koševo" u Sarajevu u prisustvu 50.000 gledalaca otvorene su 14. zimske Olimpijske igre. Na prvim olimpijskim igrama održanim u Jugoslaviji učestvovali su sportisti iz 49 država, najveći broj u istoriji ZOI.

1989 - U blizini atlantskih ostrva Azori pao je američki putnički avion s italijanskim turistima i poginulo je svih 144 putnika i članova posade.

1992 - Članice Evropske zajednice potpisale su u Mastrihtu, u Holandiji ugovor kojim je ova ekonomska zajednica postala i političko-pravna unija (Evropska unija).

1993 - U nesreći izazvanoj sudarom vojnog aviona "Suhoj" i putničkog "Tupoljev" blizu Teherana, poginuli su svi putnici i članovi posade, njih 132, pilot i kopilot vojnog aviona.

1994 - Dve grupe ilegalnih imigranata ("ljudi iz čamaca"), pristigavši do obala SAD dobile su različit tretman američkih vlasti - Kubanci su prihvaćeni, a Haićani su bili prisiljeni da se vrate.

2002 - U mestu Salt Lejk Siti (SAD) otvorene su 19. Zimske olimpijske igre.

2004 - Britanski prestolonaslednik princ Čarls doputovao je u Iran u svojstvu predsednika britanskog Crvenog krsta i obišao grad Bam, koji je krajem 2003. razoren u katastrofalnom zemljotresu, u kome je stradalo 43.000 ljudi. Princ Čarls je prvi član britanske kraljevske porodice koji je posetio Iran od revolucije 1979. godine.

[Bisernica]

9. februar


http://img193.imageshack.us/img193/9178/giuseppemazzini.jpg


1540 - U Rudaj Fildsu kod Čestera u Engleskoj održana je prva trka konja.

1788 - Austrijski car Josif II objavio je rat Turskoj. U ratu, koji je završen 1791. po Austriju nepovoljnim Svištovskim mirom, na austrijskoj strani učestvovali su i srpski dobrovoljci pod vođstvom Koče Anđelkovića.

1801 - Mirovnim ugovorom između Austrije i Napoleonove Francuske u Linevilu na severoistoku Francuske prestalo je da postoji Sveto rimsko carstvo, iako se car Franc II Habsburg odrekao titule rimskog cara nemačkog naroda pet godina kasnije.

1849 - Italijanski revolucionar Đuzepe Macini (Giuseppe M a z z i n i) proglasio je Rim republikom.

1881 - Umro je Fjodor Mihajlovič Dostojevski, jedan od najvećih ruskih i svetskih književnika, čije je delo u 20. veku postalo neiscrpan izvor za najraznovrsnije književno-teorijske, estetičke, psihološke i filozofske studije i tumačenja. Uticao je na ukupnu evropsku i američku književnost, a posebno su se na njega pozivali ekspresionisti u književnosti i egzistencijalisti u filozofiji ("Zločin i kazna", "Braća Karamazovi", "Bedni ljudi", "Poniženi i uvređeni", "Zapisi iz mrtvog doma", "Idiot").

1909 - Francuska i Nemačka su postigle sporazum o Maroku, kojim je Berlin priznao posebne interese Pariza u toj zemlji, u zamenu za ekonomske koncesije.

1917 - Zbog pokušaja bugarske vojske da izvrši mobilizaciju srpskih regruta u okupiranim oblastima u južnoj Srbiji u Prvom svetskom ratu, izbio je Toplički ustanak. Pored početnih uspeha i stvaranja slobodne teritorije sa sedištem u Toplici, ustanak je krajem marta ugušen. Bugari su za odmazdu pobili oko 20.000 ljudi, uključujući žene i decu i uništili nekoliko desetina sela između Prokuplja i Leskovca.

1934 - Jugoslavija, Grčka, Turska i Rumunija potpisale su u Atini Balkanski pakt (Balkanska antanta), odbrambeni savez od bugarskih i italijanskih aspiracija. Izbijanjem Drugog svetskog rata savez je oslabio zbog različitih stavova zemalja članica prema Nemačkoj i Italiji, a pristupanjem Rumunije i Jugoslavije Trojnom paktu sasvim se raspao.

1942 - U njujorškoj luci izbio je požar na francuskom putničkom brodu "Normandija", tada najvećem i najelegantnijem u svetu, posle čega je brod potonuo.

1943 - Teške borbe za pacifičko ostrvo Gvadalkanal okončane su u Drugom svetskom ratu pobedom američkih snaga nad japanskom armijom.

1943 - Počeo je protivnapad partizana u Drugom svetskom ratu protiv združenih nemačkih, italijanskih i hrvatskih snaga na Neretvi, poznat kao "Bitka za ranjenike". Početkom marta osam partizanskih brigada odbacilo je glavninu nemačkih trupa i svih 3.500 ranjenika je prebačeno na levu obalu Neretve.

1957 - U Portugaliji je umro Mikloš Horti (Miklos Horthy, mađarski diktator (1920-44). Kao zapovednik krstarice "Navara" učestvovao je u gušenju pobune mornara u Boki Kotorskoj 1918, uveo je Mađarsku u rat na strani Hitlera i učestvovao u agresiji na Jugoslaviju. Odgovoran za istrebljenje Jevreja i zločine nad civilima, nakon zbacivanja s vlasti pobegao je u Portugaliju. U Jugoslaviji je bio proglašen za ratnog zločinca zbog masovnih likvidacija civila u Vojvodini.

1962 - Jamajka je postala nezavisna država u okviru britanskog Komonvelta.

1969 - Boing 747 džambo džet izvršio je prvi probni let.

1977 - Umro je ruski konstruktor aviona Sergej Vladimirovič Iljušin, koji je tokom tri decenije konstruisao više od 50 tipova aviona. Posebno je poznat po oklopnom jurišnom avionu "Il-2" za potrebe sovjetskog ratnog vazduhoplovstva u Drugom svetskom ratu.

1981 - General Vojćeh Jaruzelski (W o j c i e c h) postao je predsednik poljske vlade.

1984 - Umro je Jurij Vladimirovič Andropov, šef sovjetske države i vladajuće Komunističke partije. Bivši šef Komiteta državne bezbednosti (KGB), koji je nasledio Leonida Brežnjeva krajem 1982, bio je na vlasti manje od 16 meseci.

1991 - Na referendumu u Litvaniji, iz kojeg su bili isključeni građani ruske nacionalnosti, više od 90 odsto birača glasalo je za otcepljenje od ŠSR.

1996 - U snažnoj eksploziji u Londonu, koju su podmetnuli pripadnici Irske republikanske armije, poginule su dve osobe, a oko sto je ranjeno. Tim napadom prekinuto je 17-mesečno primirje.

1999 - Kina je prekinula diplomatske odnose s Makedonijom zbog odluke vlade u Skoplju da uspostavi diplomatske odnose s Tajvanom.

2002 - Umrla je britanska princeza Margaret, sestra kraljice Elizabete, poznata po glamuroznom i burnom životu.

[Bisernica]

10. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110209_424-ItemID-191469-lrg.jpg


1258 - Mongoli su zauzeli Bagdad, tadašnji centar islamskog sveta, spalili grad i pobili 10.000 ljudi.

1763 - Mirovnim ugovorom u Parizu završen je Sedmogodišnji rat, prvi oružani sukob svih evropskih sila. Sporazumom, koji su potpisale Velika Britanija, Francuska i Španija, Francuska se gotovo sasvim povukla iz Indije, a Velikoj Britaniji je prepustila i Kanadu. Španija je dobila Luizijanu i Kubu, a Pruska je zadržala Šleziju, koju je preuzela od Austrije.

1837 - U dvoboju je ubijen ruski pisac Aleksandar Sergejevič Puškin, začetnik realizma u ruskoj prozi i jedan od najvećih liričara svetske književnosti ("Evgenije Onjegin", "Boris Godunov", "Pikova dama", "kapetanova kći").

1878 - Konvencijom u El Zanjonu okončan je desetogodišnji ustanak protiv španske kolonijalne vlasti na Kubi.

1879 - U Velikom Trnovu otvoreno je zasedanje prvog bugarskog parlamenta posle oslobođenja od Turaka.

1891 - Zaslugom čuvenog srpskog geologa Jovana Žujovića, na Velikoj školi u Beogradu osnovano je Srpsko geološko društvo, jedno od najstarijih naučnih društava u Srbiji.

1901 - U Beču je umro srpski državnik Milan Obrenović, knez (1872-82), a potom kralj Srbije (1982-89). Tokom njegove vladavine Srbija je stekla međunarodno priznanje na Berlinskom kongresu 1878, kada su joj pripojena i četiri okruga. Zaključio je s Bečom Tajnu konvenciju 1881. kojom je ograničena nezavisnost Srbije u korist Austro-Ugarske. Abdicirao je 1889. u korist maloletnog sina Aleksandra.

1942 - Američki džez muzičar Glen Miler (Glenn Miller) postao je prvi muzičar koji je dobio "zlatnu ploču" za prodaju milionitog primerka kompozicije "C h a t t a n o o g a C h o o C h o o".

1947 - U Parizu su potpisani mirovni ugovori zemalja pobednica u Drugom svetskom ratu i bivših saveznika Hitlerove Nemačke.

1962 - Američki pilot Frensis Geri Pauers (Francis Gary Powers), oboren 1960. dok je preletao ŠSR špijunskim avionom U-2, u Berlinu je zamenjen za sovjetskog obaveštajca Rudolfa Abela.

1964 - U sudaru dva australijska ratna broda u zalivu Džervis potonuo je razarač "Vojadžer" i poginulo je više od 80 mornara.

1979 - U Ljubljani je umro slovenački političar Edvard Kardelj, visoki funkcioner Saveza komunista Jugoslavije i jedan od najbližih saradnika predsednika Jugoslavije Josipa Broza Tita. Od 1963. do 1967. bio je predsednik Skupštine SFR Jugoslavije.

1996 - IMB kompjuter nazvan "Duboko plavo" ušao je u istoriju šaha pobedom nad svetskim prvakom Garijem Kasparovom.

1997 - Hrvati iz zapadnog dela Mostara otvorili su vatru na Muslimane iz istočnog dela grada koji su na hrvatsku stranu došli da posete groblje. Dve osobe su poginule, a 38 je ranjeno. Mostar je u bosanskom ratu, nakon što su Srbi bili prisiljeni da napuste grad, podeljen 1993. na muslimanski i hrvatski deo.

1998 - Umro je bivši francuski ministar inostranih poslova Moris Šuman (M a u r i c e S c h u m a n), tvorac projekta Evropske unije ("Šumanov plan").

2000 - Lider Srpske radikalne stranke i potpredsednik Vlade Srbije Vojislav Šešelj optužio je nezavisne medije da su "američki plaćenici" i "kriminalci", čime je najavio početak žestoke režimske kampanje protiv nezavisnih medija u Srbiji.

2001 - Tokom antivladinih protesta u Teheranu, u sukobu s policijom ranjeno je više desetina studenata, a oko 100 je uhapšeno.

2004 - SAD su obnovile svoje diplomatsko predstavništvo u Tripoliju, posle desetogodišnjih neprijateljskih odnosa dve zemlje, a nakon odluke Libije da napusti program za razvoj oružja za masovno uništenje. Zvanični Vašington je opozvao svog ambasadora u Libiji 1980. godine.

2005 - Umro je poznati televizijski i radijski novinar Milovan Ilić Minimaks (67).

2005 - Severna Koreja je prvi put saopštila da poseduje nuklearno oružje i suspendovala svoje učešće u pregovorima o spornom nuklearnom programu te zemlje.

2005 - Umro je Artur Miler (Arthur Miller), velikan američkog pozorišta koji je napisao "Smrt trgovačkog putnika" i čija su dela uglavnom govorila o običnim ljudima.

2006 - Za predsednika Kosova izabran je Fatmir Sejdiu, visoki funkcioner Demokratskog saveza Kosova (DSK).

2006 - Umro je meksički slikar i vajar Huan (Juan) Soriano, čije se velike skulpture nalaze na značajnijim mestima u glavnom gradu Meksika.

[Bisernica]

11. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110210_434-ItemID-191644-lrg.jpg


1847 - Rođen je američki pronalazač Tomas Alva Edison (Thomas). Registrovao je više od hiljadu patenata, uključujući sijalicu s ugljenim vlaknom, fonograf (gramofon), mikrofon, megafon, fonometar.

1858 - Tokom rata za reformu (1856-61) Benito Huarez (Juarez)proglašen je u Vera Kruzu ustavnim predsednikom Meksika.

1868 - Umro je francuski fizičar Žan Bernar Leon Fuko (Jean Bernard, Foucault), koji je s Armanom Fizoom (Armand Fizeau) izmerio brzinu svetlosti. Ogledom s klatnom (Fukoov eksperiment) dokazao je obrtanje Zemlje, pronašao je žiroskop i usavršio teleskop.

1873 - Pod pritiskom republikanaca abdicirao je španski kralj Amadeo i proglašena je prva španska republika.

1879 - Umro je francuski slikar i vajar Onore Domije (Honore Daumier), najveći karikaturista 19. veka. Godine 1832. proveo je šest meseci u zatvoru zbog karikature kralja Luja Filipa (Louis Philippe).

1889 - U Japanu je usvojen ustav, kojim je predviđen dvodomni parlament, ali je car zadržao izvršnu vlast.

1919 - Fridrih Ebert (Friedrić) je izabran za prvog predsednika Nemačke, koja je posle Prvog svetskog rata postala republika.

1929 - Sporazumom u Luteranu između Italije i Svete stolice stvorena je nezavisna papska država Vatikan. Time je rešeno "Rimsko pitanje" - spor italijanske države i Svete stolice nastao 1870, posle priključenja Italiji papske države i grada Rima.

1945 - U Jalti na Krimu završena je konferencija lidera triju velikih sila antihitlerovske koalicije. Predsednik SAD Ruzvelt (Roosevelt), lider ŠSR Staljin i britanski premijer Čerčil (Ćurćill) uskladili su vojne planove za okončanje Drugog svetskog rata, odredili nove odnose u Evropi i dogovorili se o osnivanju Ujedinjenih nacija.

1967 - Umro je crnogorski slikar Milo Milunović, jedan od osnivača i prvih nastavnika Akademije likovnih umetnosti u Beogradu (1937). Posle Drugog svetskog rata organizovao je Umetničku školu na Cetinju. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1970 - Japan je postao četvrta zemlja u svetu koja je lansirala veštački satelit.

1971 - Predstavnici 63 zemlje potpisali su sporazum o zabrani skladištenja nuklearnog oružja na dnu mora i okeana.

1975 - Margaret Tačer (Thatćer) izabrana je za predsednika Konzervativne stranke, kao prva žena koja je u Velikoj Britaniji postala šef političke partije.

1990 - Lider Afričkog nacionalnog kongresa (ANC) Nelson Mandela pušten je na slobodu nakon 27 godina provedenih u južnoafričkim zatvorima.

1993 - Umrla je srpska književnica Desanka Maksimović, koja je svojim delom doprinela afirmaciji ženskog literarnog stvaranja. Uz Isidoru Sekulić smatra se najznačajnijom srpskom književnicom 20. veka ("Zeleni vitez", "Tražim pomilovanje", "Nemam više vremena").

1994 - Pet američkih kosmonauta (Čarls Bolden, Kenet Rajter, Jan Dejvis, Čang Dijaz Franklin, Ronald Sega) i jedan ruski (Sergej Krikalev) spustili su se u šatlu "Diskaveri" na Zemlju, okončavši prvu američko-rusku spejs šatl misiju.

1997 - Pod pritiskom međunarodne javnosti i tromesečnih građanskih i studentskih protesta predsednik Srbije Slobodan Milošević je posebnim zakonom (lex specialis) priznao rezultate lokalnih izbora na kojima je pobedila opoziciona koalicija "Zajedno".

2000 - U Parizu je u 72. godini umro francuski reditelj Rože Vadim (Roger).

2001 - Oko 7.500 ljudi demonstriralo je u Nemačkoj protiv marša neonacista koji je okupio oko 250 pristalica.

2002 - U Zagrebu je u 82. godini umro kardinal i bivši zagrebački nadbiskup (1970-97) Franjo Kuharić.

2004 - Južnokorejski i američki istraživači su objavili da su uspešno klonirali ljudski embrion koji će se koristiti u medicinske svrhe.

2008 - Umro je američki glumac Roj Šajder (Roy Sćeider) najpoznatiji kao šerif Brodi iz filma "Ajkula".

[Bisernica]

12. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110209_50-ItemID-191744-lrg.jpg


1804 - Umro je nemački filozof Imanuel Kant (Immanuel) začetnik nemačke klasične filozofije, jedan od najuticajnijih filozofa čije je delo donelo revolucionarne promene u modernoj filozofiji ("Kritika čistog uma", "Kritika praktičnog uma", "Kritika rasudne snage", "Opšta istorija prirode i teorije neba").

1809 - Rođen je američki državnik Abraham Linkoln (Abraham Lincoln), predsednik SAD od 1860. do 15. aprila 1865, kada ga je u Vašingtonu ubio jedan fanatični pristalica ropstva. Od 1861. do 1865. vodio je građanski rat protiv otcepljenih južnih država i uspeo sačuvati Uniju, a 1863. je proglasio ukidanje ropstva u SAD.

1818 - Čile je proglasio nezavisnost od Španije.

1832 - Pacifička ostrva Galapagos su pripojena Ekvadoru.

1851 - Edvard Hargrejvs (Edward Hargraves) je našao zlato u Samerhil Kriku u Novom Južnom Velsu, izazvavši zlatnu groznicu u Australiji.

1882 - Rođen je slikar Ljubomir Ivanović. Značajno je doprineo razvoju grafike i crteža u srpskom slikarstvu, a njegovi radovi s motivima iz Srbije i Makedonije, pored umetničke imaju i izuzetnu dokumentarnu vrednost.

1899 - Nemačka je kupila od Španije ostrvo Karolina i Marijanina ostrva u Pacifiku.

1912 - Poslednji kineski car Pu Ji (Yi) iz dinastije Manču (M a n c h u) je abdicirao, Kina je postala republika, a prvi predsednik Sun Jat Sen (Yat).

1942 - Prilikom bekstva iz logora kod Niša u Drugom svetskom ratu, nemački vojnici su ubili 42 logoraša, a 105 je pobeglo. Za odmazdu je streljano 850 ljudi.

1953 - ŠSR je prekinuo diplomatske odnose sa Izraelom posle bombaškog napada na sovjetsko poslanstvo u Tel Avivu.

1961 - Saopšteno je da su pripadnici separatitičkog pokreta Katange ubili premijera Konga i nacionalnog heroja Patrisa Lumumbu (Patrice). Nikada nisu otkriveni datum i okolnosti pod kojima je ubijen.

1973 - Severni Vijetnam je tokom Vijetnamskog rata oslobodio prvu grupu američkih ratnih zarobljenika.

1974 - U Moskvi je uhapšen ruski pisac Aleksandar Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970. Narednog dana oduzeto mu je sovjetsko državljanstvo i proteran je iz zemlje. Posle dve decenije provedene u emigraciji u Vermontu (SAD), 1994. se vratio u Rusiju.

1979 - U Rodeziji je poginulo 59 ljudi u putničkom avionu "Er Rodezija" kojeg su oborili gerilci.

1986 - SAD su izručile SFR Jugoslaviji ratnog zločinca Andriju Artukovića, ministra unutrašnjih poslova ustaške vlade Nezavisne Države Hrvatske u Drugom svetskom ratu. Jugoslovenske vlasti su Artukovića koji je posle rata pobegao, optužile za ratne zločine nad civilima, među kojima je bilo najviše Srba i Jevreja.

1993 - Bivši predsednik Malija Musa Traore (M o u s s a) i trojicavisokih oficira osuđeni su na smrt zbog masovnih ubistava 1991.

1999 - Senat SAD je predsednika Bila Klintona (Bill Clinton) oslobodio optužbi za krivokletstvo i opstrukciju pravde čime je, posle godinu dana, okončana "seksualna afera" sa Monikom Levinski (Monica Lewinsky) i izbegnut "impičment" (smenjivanje).

1999 - Poljska, Mađarska i Češka, prve od bivših članica Sovjetskog bloka, priključile su se NATO-u.

2002 - Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu počelo je suđenje bivšem predsedniku Srbije i SR Jugoslavije Slobodanu Miloševiću, prvom šefu države kome se sudilo pred Međunarodnim sudom. Milošević je u maju 1999. optužen za zločin protiv čovečnosti, kršenje zakona i pravila rata i genocid tokom ratova u Hrvatskoj 1992, Bosni 1992-95. i na Kosovu 1999. Početak "procesa stoleća" pratilo je više od hiljadu svetskih medija. Na zahtev Haškog tribunala, vlasti Srbije su Miloševića isporučile sudu u Hagu 28. juna 2001.

2002 - Pakistanske vlasti uhapsile su militantnog islamistu Ahmada Omara Saeda Šeika, britanskog državljanina, koji je glavni osumnjičeni za otmicu i ubistvo američkog reportera Danijela Perla, izvestača Vol strit džornala.

2003 - U sukobima vojske i pobunjenih pripadnika policije i drugih demonstranata tokom protesta u La Pazu (Bolivija) najmanje 30 ljudi je poginulo, a 160 je povređeno.

2004 - Svetska zdravstvena organizacija potvrdila je da ptičiji grip koji je usmrtio mnogo ljudi, ne može da se prenese sa čoveka na čoveka.

[Bisernica]

13. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110210_28-ItemID-191792-lrg.jpg


1199 - U Hilandaru je umro Stefan Nemanja, rodonačelnik dinastije Nemanjića koja je vladala Srbijom dvesta godina. Veliki župan od 1166. postavio je osnove državne samostalnosti Srbije i njene političke moći. Povukao se sa prestola 1196. u korist sina Stefana (kasnije prvog srpskog kralja Stefana Prvovenčanog) i zamonašio se pod imenom Simeon u manastiru Studenici. Srpska pravoslavna crkva slavi ga kao Svetog Simeona Mirotočivog, prvog sveca iz loze Nemanjića.

1571 - Umro je italijanski vajar i pisac Benvenuto Čelini (Cellini) dvorski zlatar Kozima Medičija (Cosimo Medici), rimskih papa i francuskog kralja Fransoa I (Francois), najbolji izrađivač sitnih zlatarskih predmeta u svoje vreme. Njegova autobiografija "Moj život" predstavlja značajan dokument za kulturnu istoriju renesanse.

1633 - Inkvizicija rimokatoličke crkve u Rimu lišila je slobode astronoma Galilea Galileja (Galilei) zbog njegovog zalaganja za Kopernikov heliocentrični sistem. Ostatak života naučnik je proveo pod stalnim nadzorom Inkvizicije, a zabrana s njegovih dela skinuta je 1757.

1668 - Sporazumom potpisanim u Lisabonu Španija je priznala nezavisnost Portugala.

1689 - Kralj Engleske i Škotske Vilijam III od Oranža (William, Orange) i njegova žena Meri (Mary), kćerka svrgnutog engleskog prokatoličkog kralja Džejmsa II, proglasili su suverenitet nad Velikom Britanijom i Irskom.

1787 - Umro je dubrovački matematičar, fizičar, astronom, filozof i diplomata Ruđer Bošković, osnivač i direktor Brerske astronomske opservatorije kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice, jedan od najvećih naučnika svoga doba.

1793 - Velika Britanija, Pruska, Austrija, Holandija, Španija i Sardinska kraljevina (Pijemont) sklopile su savez protiv revolucionarne Francuske.

1831 - Rođen je srpski državnik i istoričar Jovan Ristić, vođa desnog krila Liberalne stranke, jedan od najznačajnijih srpskih političara 19. veka. Bio je namesnik maloletnom knezu Milanu Obrenoviću (1868-72), predstavnik Srbije na Berlinskom kongresu 1878, predsednik vlade kneževine i kraljevine Srbije (između 1873. i 1887) i namesnik maloletnog kralja Aleksandra Obrenovića (1889-93). Napisao je "Diplomatsku istoriju Srbije".

1883 - Umro je nemački kompozitor Rihard Vagner (R i c h a r d Wagner), stvaralac kasnog romantizma, koji je srušio tradicionalnu strukturu opere da bi ostvario svoju zamisao o sveobuhvatnom umetničkom delu - "muzičkoj drami" ("Holanđanin lutalica", "Tristan i Izolda", "Loengrin", "Nirnberški majstori pevači", "Nibelunški prsten").

1945 - Sovjetska Crvena armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila Budimpeštu, posle 50 dana opsade tokom koje je poginulo 50.000 nemačkih vojnika.

1945 - Američki i britanski avioni su u Drugom svetskom ratu počeli bombardovanje nemačkog grada Drezdena. Grad je tokom dva dana bombardovanja razoren, a računa se da je poginulo oko 135.000 ljudi.

1961 - Savet bezbednosti UN doneo je odluku da se u Kongo upute međunarodne mirovne snage da bi se sprečilo izbijanje građanskog rata u toj zemlji.

1974 - Umro je slikar Petar Lubarda, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih likovnih umetnika 20. veka.

1975 - Kiparski Turci su u severnom delu ostrva, koji je sedam meseci ranije okupirala Turska, proglasili "Tursku federalnu državu Kipar" i formirali ustavotvornu skupštinu. Za prvog predsednika skupštine izabran je vođa kiparskih Turaka Rauf Denktaš.

1984 - Šef Komunističke partije ŠSR-a i države postao je Konstantin Černjenko, nasledivši preminulog Jurija Andropova. Posle Černjenkove smrti, koji je vladao manje od godinu dana, na vlast je stupio Mihail Gorbačov, sedmi i poslednji lider ŠSR-a.

1990 - ŠSR, SAD, Velika Britanija, Francuska i dve nemačke države su objavili plan o ujedinjenju Nemačke.

1991 - Američki bombarderi su razorili sklonište u Bagdadu identifikovano kao vojni položaj, a u kojem su, međutim, civili potražili spas od napada iz vazduha. Prema iračkim izvorima, poginulo je oko 500 ljudi, među kojima veliki broj dece i žena.

1999 - U Beogradu je sahranjen Peko Dapčević, jedan od prvih komandanata Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije u Drugom svetskom ratu. Učesnik je i Španskog građanskog rata (1936-39). Posle rata bio je načelnik Generalštaba Jugoslovenske narodne armije, državni funkcioner i diplomata.

2000 - Papa Jovan Pavle II zatražio je oproštaj za sve grehove Rimokatoličke crkve u prošlosti, uključujući i odnos prema Jevrejima i jereticima.

2001 - Amerikanka En Bankroft (Ann Bancroft) i Norvežanka Liv Arnesen postale su prve žene koje su na skijama prešle Antarktik. Njihovo "putovanje" od 2.700 kilometara trajalo je 90 dana.

2004 - U bombaškom napadu na njegov automobil u Dohi (Katar) ubijen je bivši predsednik Čečenije u egzilu, Zelimkan Jandarbijev (Zelimkhan Yandarbiyev), a njegov maloletni sin je ranjen. Rusija je više puta tražila njegovo izručenje, smatrajući ga odgovornim za smrt više stotina građana u Čečeniji i zbog veza sa al-Kaidom.

[Bisernica]

14. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110213_85-ItemID-191831-lrg.jpg


269 - Tokom progona hrišćana, u vreme cara Klaudija II spaljenje na lomači rimski sveštenik i lekar Valentin, kasnije hrišćanski mučenik Sv. Valentin. Taj datum katolici slave kao Dan zaljubljenih.

869 - Umro je slovenski prosvetitelj poznat po monaškom imenu Kirilo, Grk iz Soluna rođen kao Konstantin. S bratom Metodijem širio je hrišćanstvo među Slovenima, te se smatraju i osnivačima njihove pismenosti i književnosti. Veruje se da je Kirilo tvorac oble glagoljice. Braća su na slovenski jezik prevela veliki broj biblijskih tekstova i crkvenih rukopisa.

1468 - Umro je nemački štampar Johan Gutenberg (Johann), pronalazač tipografije, izuma koji je označio civilizacijski preokret. Usavršio je štamparsku mašinu i osnovao štampariju u rodnom Majncu. Štampao je 1455. Bibliju u više od 100 primeraka, od kojih je četrdesetak sačuvano.

1663 - Kanada je postala francuska kraljevska provincija.

1779 - Engleski moreplovac i istraživač Džejms Kuk (James Cook) ubijen je na Havajima u okršaju sa ostrvljanima. Njegova putovanja i otkrića značajno su doprinela širenju britanskog kolonijalnog carstva.

1797 - Britanska flota pod komandom admirala Džona Džervisa (John Jervis) i Horacija Nelsona (Horatio) potukla je špansku armadu kod rta Sent Vinsent na krajnjem jugu Portugalije.

1804 - Na skupštini srpskih starešina u Orašcu kod Aranđelovca doneta je odluka o podizanju ustanka protiv Turaka. Za vođu je izabran Đorđe Petrović - Karađorđe.

1835 - Na inicijativu dramskog pisca Joakima Vujića, uz novčanu pomoć kneza Miloša Obrenovića, u Kragujevcu je osnovano prvo pozorište u Srbiji. "Knjaževsko-serbski teatar" priređivao je jednom sedmično i prazničnim danima predstave za kneza i njegove činovnike i goste, a na repertoaru su bili Vujićevi komadi ili njegovi prevodi stranih dela.

1922 - Italijanski inženjer Đulielmo Markoni (Guglielmo Marconi) počeo je prvo redovno emitovanje radio programa iz Engleske.

1929 - Al Kaponeovi (Capone) gangsteri ubili su u Čikagu sedmoricu članova rivalske bande Bagsa Morena (Bugs Moran) da bi sprečili krađu krijumčarenog viskija. Taj događaj nazvan je "St Valentine's Day Mašacre".

1943 - Sovjetska Crvena armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila Rostov od Nemaca.

1946 - Na američkom univerzitetu Pensilvanija počeo je da radi elektronski mozak - kompjuter koji je sate računanja pretvorio u sekunde. Nazvan je ENIAC (Elektronski numerički integrator i kompjuter).

1956 - U Moskvi je počeo 20. kongres Komunističke partije ŠSR, na kojem je šef partije Nikita Hruščov osudio politiku Staljina i otvorio put procesu destaljinizacije Sovjetskog Saveza.

1958 - Irački kralj Fejsal (Faisal) i jordanski kralj Husein (H u s s e i n) objavili su ujedinjenje dva kraljevstva u Arapsku Federaciju s Fejsalom kao šefom države. Monarhija u Iraku oborena je u julu iste godine, kralj je ubijen i Federacija se raspala.

1972 - Sovjetski svemirski brod bez ljudske posade "Luna 20" lansiran je ka Mesecu, odakle je 11 dana kasnije doneo uzorke Mesečevog tla.

1989 - Iranski verski vođa ajatolah Ruholah Homeini (Ruhollah Khomeini) je fatvom (edikt) naredio smrtnu kaznu engleskom piscu indijskog porekla Salmanu Rušdiju (Rushdie) zbog njegovog dela "Satanski stihovi" koje je u Iranu ocenjeno kao blasfemija islama. Iranska vlada se 1998. javno ogradila od primene smrtne kazne.

1997 - Međunarodna arbitražna komisija je donela odluku da sporno područje grada Brčko u Bosni bude stavljeno pod međunarodni nadzor do marta 1998.

1998 - Bosanski Srbi Miroslav Tadić i Milan Simić predali su se dobrovoljno Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu. To su bili prvi optuženi za ratne zločine tokom ratova u SFRJ 1991-95. koji su se dobrovoljno predali tom sudu.

2000 - U nastojanju da izoluje predsednika SRJ Slobodana Miloševića, Evropska unija je proširila spisak lica, saradnika predsednika i ljudi bliskih njegovom režimu, kojima je zabranjen ulazak u zemlje EU sa 600 na 900 imena.

2001 - Skupština Srbije je ukinula Zakon o javnom informisanju na osnovu kojeg je vlast Slobodana Miloševića vršila represiju nad slobodnim i nezavisnim medijima u Srbiji. Od oktobra 1998, kada je Zakon usvojen do septembra 2000. mediji su kažnjeni sa više od 30 miliona dinara, a jednom broju je zabranjen rad.

2002 - Istraživači američkog univerziteta Teksas A&M izvršili su uspešno kloniranje mačke, od šest različitih rasa mačaka.

2002 - Umro je nemački dirigent Ginter Vand (Guenter Wand), poznat po zahtevnom stilu rada i velikom broju koncerata Bruknera, Betovena i Mocarta.

2003 - Tribunal u Hagu podigao je optužnicu protiv lidera Srpske radikalne stranke (SRS) Vojislava Šešelja za zločine protiv čovečnosti i kršenje zakona i običaja rata. Šešelj se dobrovoljno predao tom sudu 24. februara te godine.

2003 - Nakon šest godina života prvom kloniranom sisaru, ovci Doli, ubrizgana je smrtonosna injekcija zbog simptoma progresivne bolesti pluća.

2004 - Predsednik Srbije Boris Tadić je posetio srpske enklave na Kosovu, a u Prištini je razgovarao sa šefom UNMIK-a Sorenom Jesen-Petersonom. On je prvi predsednik Srbije koji je posetio Kosovo od 1999, kada su vlast u toj pokrajini preuzele UN.

2005 - U eksploziji bombe u Bejrutu, poginuo je bivši libanski premijer Rafik al Hariri.


269 - Tokom progona hrišćana, u vreme cara Klaudija II spaljenje na lomači rimski sveštenik i lekar Valentin, kasnije hrišćanski mučenik Sv. Valentin. Taj datum katolici slave kao Dan zaljubljenih.

869 - Umro je slovenski prosvetitelj poznat po monaškom imenu Kirilo, Grk iz Soluna rođen kao Konstantin. S bratom Metodijem širio je hrišćanstvo među Slovenima, te se smatraju i osnivačima njihove pismenosti i književnosti. Veruje se da je Kirilo tvorac oble glagoljice. Braća su na slovenski jezik prevela veliki broj biblijskih tekstova i crkvenih rukopisa.

1468 - Umro je nemački štampar Johan Gutenberg (Johann), pronalazač tipografije, izuma koji je označio civilizacijski preokret. Usavršio je štamparsku mašinu i osnovao štampariju u rodnom Majncu. Štampao je 1455. Bibliju u više od 100 primeraka, od kojih je četrdesetak sačuvano.

1663 - Kanada je postala francuska kraljevska provincija.

1779 - Engleski moreplovac i istraživač Džejms Kuk (James Cook) ubijen je na Havajima u okršaju sa ostrvljanima. Njegova putovanja i otkrića značajno su doprinela širenju britanskog kolonijalnog carstva.

1797 - Britanska flota pod komandom admirala Džona Džervisa (John Jervis) i Horacija Nelsona (Horatio) potukla je špansku armadu kod rta Sent Vinsent na krajnjem jugu Portugalije.

1804 - Na skupštini srpskih starešina u Orašcu kod Aranđelovca doneta je odluka o podizanju ustanka protiv Turaka. Za vođu je izabran Đorđe Petrović - Karađorđe.

1835 - Na inicijativu dramskog pisca Joakima Vujića, uz novčanu pomoć kneza Miloša Obrenovića, u Kragujevcu je osnovano prvo pozorište u Srbiji. "Knjaževsko-serbski teatar" priređivao je jednom sedmično i prazničnim danima predstave za kneza i njegove činovnike i goste, a na repertoaru su bili Vujićevi komadi ili njegovi prevodi stranih dela.

1922 - Italijanski inženjer Đulielmo Markoni (Guglielmo Marconi) počeo je prvo redovno emitovanje radio programa iz Engleske.

1929 - Al Kaponeovi (Capone) gangsteri ubili su u Čikagu sedmoricu članova rivalske bande Bagsa Morena (Bugs Moran) da bi sprečili krađu krijumčarenog viskija. Taj događaj nazvan je "St Valentine's Day Mašacre".

1943 - Sovjetska Crvena armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila Rostov od Nemaca.

1946 - Na američkom univerzitetu Pensilvanija počeo je da radi elektronski mozak - kompjuter koji je sate računanja pretvorio u sekunde. Nazvan je ENIAC (Elektronski numerički integrator i kompjuter).

1956 - U Moskvi je počeo 20. kongres Komunističke partije ŠSR, na kojem je šef partije Nikita Hruščov osudio politiku Staljina i otvorio put procesu destaljinizacije Sovjetskog Saveza.

1958 - Irački kralj Fejsal (Faisal) i jordanski kralj Husein (H u s s e i n) objavili su ujedinjenje dva kraljevstva u Arapsku Federaciju s Fejsalom kao šefom države. Monarhija u Iraku oborena je u julu iste godine, kralj je ubijen i Federacija se raspala.

1972 - Sovjetski svemirski brod bez ljudske posade "Luna 20" lansiran je ka Mesecu, odakle je 11 dana kasnije doneo uzorke Mesečevog tla.

1989 - Iranski verski vođa ajatolah Ruholah Homeini (Ruhollah Khomeini) je fatvom (edikt) naredio smrtnu kaznu engleskom piscu indijskog porekla Salmanu Rušdiju (Rushdie) zbog njegovog dela "Satanski stihovi" koje je u Iranu ocenjeno kao blasfemija islama. Iranska vlada se 1998. javno ogradila od primene smrtne kazne.

1997 - Međunarodna arbitražna komisija je donela odluku da sporno područje grada Brčko u Bosni bude stavljeno pod međunarodni nadzor do marta 1998.

1998 - Bosanski Srbi Miroslav Tadić i Milan Simić predali su se dobrovoljno Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu. To su bili prvi optuženi za ratne zločine tokom ratova u SFRJ 1991-95. koji su se dobrovoljno predali tom sudu.

2000 - U nastojanju da izoluje predsednika SRJ Slobodana Miloševića, Evropska unija je proširila spisak lica, saradnika predsednika i ljudi bliskih njegovom režimu, kojima je zabranjen ulazak u zemlje EU sa 600 na 900 imena.

2001 - Skupština Srbije je ukinula Zakon o javnom informisanju na osnovu kojeg je vlast Slobodana Miloševića vršila represiju nad slobodnim i nezavisnim medijima u Srbiji. Od oktobra 1998, kada je Zakon usvojen do septembra 2000. mediji su kažnjeni sa više od 30 miliona dinara, a jednom broju je zabranjen rad.

2002 - Istraživači američkog univerziteta Teksas A&M izvršili su uspešno kloniranje mačke, od šest različitih rasa mačaka.

2002 - Umro je nemački dirigent Ginter Vand (Guenter Wand), poznat po zahtevnom stilu rada i velikom broju koncerata Bruknera, Betovena i Mocarta.

2003 - Tribunal u Hagu podigao je optužnicu protiv lidera Srpske radikalne stranke (SRS) Vojislava Šešelja za zločine protiv čovečnosti i kršenje zakona i običaja rata. Šešelj se dobrovoljno predao tom sudu 24. februara te godine.

2003 - Nakon šest godina života prvom kloniranom sisaru, ovci Doli, ubrizgana je smrtonosna injekcija zbog simptoma progresivne bolesti pluća.

2004 - Predsednik Srbije Boris Tadić je posetio srpske enklave na Kosovu, a u Prištini je razgovarao sa šefom UNMIK-a Sorenom Jesen-Petersonom. On je prvi predsednik Srbije koji je posetio Kosovo od 1999, kada su vlast u toj pokrajini preuzele UN.

2005 - U eksploziji bombe u Bejrutu, poginuo je bivši libanski premijer Rafik al Hariri.

[Bisernica]

15. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110213_86-ItemID-191944-lrg.jpg


1115 - Papa Paskal II priznao je red Malteških vitezova osnovan u Jerusalimu, gde su pored crkve Svetog Jovana imali samostan i azil za bolesnike i putnike. Kasnije su dobili zadatak da brane Svetu zemlju.

1573 - U Zagrebu je, nakon sloma seljačke bune, pogubljen vođa ustanka Matija Gubec.

1763 - Mirovnim ugovorom u Hubertsburgu okončana su neprijateljstva Austrije i Pruske u Sedmogodišnjem ratu. Pruska je zadržala Šleziju koju je preuzela od Austrije i postala je jedna od vodećih evropskih vojnih sila.

1835 - U Kneževini Srbiji usvojen je Sretenjski ustav, prvi ustav u modernoj srpskoj istoriji. Napisao ga je sekretar kneza Miloša Obrenovića Dimitrije Davidović, po uzoru na francuski i belgijski ustav. Koristeći negodovanje Austrije i Rusije, koje nisu imale razumevanja za liberalizam Davidovićevog dokumenta, knez je u martu ukinuo ustav.

1857 - Umro je ruski kompozitor Mihail Ivanovič Glinka, tvorac ruskog nacionalnog stila romantičarske epohe. Njegove opere "Život za cara" i "Ruslan i Ljudmila" imale su značajan uticaj na razvoj ruske opere u 19. veku.

1922 - U Hagu je održana prva sednica stalnog Međunarodnog suda pravde koji je 1920. osnovala Liga naroda radi rešavanja sporova među državama. Novi Međunarodni sud osnovan je pri Ujedinjenim nacijama posle Drugog svetskog rata kada je ukinuta Liga naroda.

1928 - Iz Beograda prema Zagrebu poleteo je prvi avion jugoslovenske civilne avijacije "Potez 29-2", jedina letelica prve jugoslovenske avio-kompanije "Aeroput". Prvi putnici bili su direktor avio-kompanije i pet novinara.

1942 - Umro je srpski kompozitor i dirigent Stanislav Binički, autor "Marša na Drinu", direktor Beogradske opere (1920-25). Godine 1899. osnovao je Beogradski vojni orkestar, a sa Stevanom Mokranjcem Srpsku muzičku školu. Komponovao je prvu izvedenu srpsku operu "Na uranku" (1903), na tekst Branislava Nušića.

1942 - Procenivši da nisu u stanju da odbrane grad, Britanci su u Drugom svetskom ratu predali Singapur japanskim snagama. To se smatra najvećim vojnim porazom Velike Britanije u njenoj vojnoj istoriji.

1944 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu zauzele Solomonska ostrva u Pacifiku. Britanski avioni izbacili su oko 1.000 bombi na Berlin.

1965 - Umro je popularni američki džez pevač i pijanist Nat King Kol (Cole).

1971 - Velika Britanija je prešla na decimalni novčani sistem, umesto dotadašnjih funti, šilinga i penija.

1988 - Predsednik Austrije Kurt Valdhajm (Waldheim), optužen da je, kao pripadnik Š jedinica u Drugom svetskom ratu, odgovoran za ratne zločine počinjen u Bosni i Grčkoj, odbio je da podnese ostavku.

1989 - Deset godina nakon što je Moskva poslala svoje trupe da podrže prokomunističku vladu u Kabulu, poslednji sovjetski vojnici napustili su Avganistan. U desetogodišnjem neobjavljenom ratu poginulo je 15.000 sovjetskih vojnika i najmanje 100.000 Avganistanaca.

1990 - Velika Britanija i Argentina obnovile su diplomatske odnose, prekinute 1982. u vreme rata za Foklandska ostrva.

1993 - Slovački parlament izabrao je ekonomistu Mihala Kovača (M i c h a l Kovac) za prvog predsednika novoformirane države Slovačke, nakon raspada Čehoslovačke.

1996 - Bosanska vlada je saopštila da je u ratu 1992-95. nestalo oko 30.000 ljudi, od kojih više od 22.000 civila i oko 2.500 pripadnika oružanih snaga.

1997 - Srpska opoziciona koalicija "Zajedno" održala je poslednji, 88. dan protesta pošto je 11. februara ispunjen njen osnovni zahtev - priznavanje rezultata lokalnih izbora u Srbiji iz novembra 1996.

1999 - U Keniji je uhapšen lider kurdskih pobunjenika Abdulah Odžalan (Ocalan) i isporučen Turskoj, gde je osuđen na smrt zbog izdaje i prebačen u ostrvski zatvor Imrali.

2002 - Predsednik SAD Džordž Buš (Georges Bush) objavio je da njegova zemlja ima alternativni plan za smanjenje emisije gasova, koje je regulisano Protokolom o globalnom zagrevanju u Kjotou 1997. Iako emituju četvrtinu količine gasova koji stvaraja efekat "staklene bašte", SAD su odbacile Protokol iz Kjotoa zbog štete po nacionalnu industriju.

2003 - U talasu demonstracija, najvećim od vijetnamskog rata, više od šest miliona ljudi, u više od 600 gradova u svetu, protestovalo je protiv rata u Iraku.

2003 - Vatikan je otvorio zapečaćenu arhivu o vezama te države sa Nemačkom između 1922. i 1939. godine, kada je Euđenio Pačeli (kasnije papa Pije XII) bio državni sekretar Vatikana. Otvaranje arhiva usledilo je kao odgovor kritičarima pape da nije dovoljno učinio da zaustavi ubijanje miliona Jevreja od strane nacističke Nemačke tokom holokausta.

2004 - U Kini je pogubljen Jang Ksinhai (Yang Xinhai) jedan od najvećih serijskih ubica, čovek koji je za četiri godine ubio 67 osoba i silovao 12 žena.

[Bisernica]

16. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20110213_89-ItemID-192022-lrg.jpg


1808 - Napoleon je počeo napad na Španiju, koju je posle mesec dana okupirao i na španski presto doveo brata Žozefa (Joseph).

1831 - Rođen je ruski pisac Nikolaj Semjonovič Ljeskov, autor romana i pripovedaka o ruskoj provinciji. Prema njegovom delu "Ledi Makbet scenskog okruga" Šostakovič je komponovao poznatu operu "Katarina Izmajlova".

1871 - Rođen je srpski pisac Radoje Domanović, majstor političke satire koja u njegovim najboljim delima ""Stradija", "Vođa" i "Danga" doseže nivo univerzalne kritike ljudske naravi i društvenih institucija.

1871 - Francuska je potpisala kapitulaciju i akt o pomirenju s Pruskom posle izgubljenog rata. Mirovni ugovor, kojim je Francuska ustupila Pruskoj Alzas i veliki deo Lorene, uz ratnu štetu od pet milijardi zlatnih franaka, potpisan je u maju.

1873 - Španski kralj Amadeo II Savojski abdicirao je zbog unutrašnjih previranja i jačanja republikanskog pokreta. Proglašena je prva španska republika koja je oborena naredne godine kada je vojska vratila na vlast burbonsku dinastiju s kraljem Alfonsom XII.

1877 - Rođena je srpska književnica Isidora Sekulić, autor knjige meditativne proze "Saputnici", putopisa "Pisma iz Norveške", pripovedaka i esejističke proze - dela koja su je svrstala među najbolje i najznačajnije srpske pisce 20. veka.

1907 - Umro je Đozue Karduči (Giosue Carduči), najveći italijanski pesnik u prvim decenijama posle ujedinjenja Italije, dugogodišnji profesor italijanske književnosti Univerziteta u Bolonji. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1906. ("Jambi i epode", "Nove rime", "Varvarske ode").

1932 - Na opštim izborima u Irskoj pobedila je partija "Fijanafejl" (odvojeno krilo Šin Fejna), a njen lider Eamon de Valera postao je predsednik izvršnog komiteta Slobodne Države Irske.

1933 - U strahu od nemačkih pretnji, Čehoslovačka, Rumunija i Jugoslavija su, zaključivanjem pakta o Maloj antanti i stvaranjem Veća ministara, učvrstile savez stvoren 1920. protiv pokušaja restauracije Habsburgovaca i revizionističkih težnji Mađarske. Antanta je prestala da postoji posle nemačke okupacije Čehoslovačke u martu 1939.

1936 - Na parlamentarnim izborima u Španiji pobedio je Narodni front, koalicija socijalista, komunista, republikanaca i drugih manjih partija. Vladu je formirao Manuel Azanja, vraćen je demokratski ustav iz 1931. Pokušaj vojske u julu da obori republikansku vladu prerastao je u građanski rat koji je završen 1939. uspostavljanjem diktature generala Franka (Franco).

1945 - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu počeli masovno bombardovanje Tokija.

1959 - Vođa gerilaca Fidel Kastro (Castro) postao je premijer Kube, nakon što je 1. januara 1959. zbacio s vlasti diktatora Fulhensija Batistu (Fulgencio).

1978 - Kina i Japan su u Pekingu potpisali trgovinski ugovor u vrednosti 20 milijardi dolara. To je bio početak ekonomskog otvaranja Kine prema svetu.

1994 - U planinskom području indonežanskog ostrva Sumatra u zemljotresu je poginulo najmanje 200 ljudi.

1998 - Prilikom pada "Erbasa A-300" tajvanske aviokompanije "Čajna erlajnz" u blizini aerodroma u Tajpehu poginule su 203 osobe - svi putnici i članovi posade, među kojima i guverner centralne banke Tajvana, i sedam ljudi na tlu.

2000 - Rusija je obnovila odnose s NATO-om koji su bili prekinuti zbog napada te vojne alijanse na SR Jugoslaviju u martu 1999.

2001 - U napadu naoružanih Albanaca na autobus u blizini Podujeva na Kosovu poginulo je 10 Srba, a 43 osobe su ranjene.

2002 - Umro je prvi menadžer engleske fudbalske reprezentacije Volter Vinterbotom, koji je najduže bio na tom mestu (1947-1962).

2003 - U najvećim snežnim mećavama koje su zahvatile istočnu obalu Amerike umrlo je najmanje 59 ljudi.

2008 - Evropska unija je odobrila slanje oko 2.000 pripadnika EULEKS-a Na Kosovo, koji će postepeno preuzeti nadležnosti od UNMIK-a. Razmeštanje misije EU počelo je 9. decembra 2008. na osnovu odluke Saveta bezbednosti UN.

[Bisernica]

17. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/02/bruno-1.gif


1600. - Italijanski filozof, astronom i matematičar Đordano Bruno, spaljen je u Rimu kao jeretik, na osnovu presude rimokatoličke inkvizicije.

1653. - Rođen je italijanski kompozitor i violinista Arkanđelo Koreli, osnivac bolonjske violinske škole i najznačajniji italijanski kompozitor u 17. veku baroknih dela za gudačke instrumente.

1673. - Francuski komediograf i glumac Žan Batist Poklen Molijer, umro je nakon što mu je pozlilo na pozornici dok je igrao u svojoj komediji 'Uobraženi bolesnik'. Jedan od najvećih svetskih komediografa, napisao je više od 30 pozorišnih komada među kojima su najpoznatiji 'Učene žene', 'Tartif', 'Don Žuan', 'Mizantrop'.

1836. - Ukazom kneza Miloša Obrenovića u Bukureštu je osnovano prvo srpsko diplomatsko-konzularno predstavništvo pod nazivom Srpska agencija. Šef agencije bio je Mihajilo German, a sekretar Jovan Gavrilović.

1856. - U Parizu je umro nemački pesnik Hajnrih Hajne, jedan od najvećih liričara 19. veka. Njegova poezija smatra se vrhunskim dostignućem nemačkog romantizma i izvršila je ogroman uticaj na evropsko pesništvo ['Knjiga pesama', 'Romansero', 'Ata Trol', 'Nemačka, zimska bajka'].

1864. - Južnjačka podmornica 'Hanli' je u Američkom građanskom ratu u Čarlstonu u Južnoj Karolini potopila torpedom severnjački brod 'Hustanik', što se smatra prvim uspešnim napadom podmornice na ratni brod u istoriji pomorskog ratovanja.

1909. - U tvrđavi Fort sil u Oklahomi umro je indijanski poglavica Gojatlaj, 'Onaj koji zeva'], poznatiji kao Džeronimo, poslednji poglavica Apača. Kao vođa apačkog plemena Čirikahua, predvodio je nekoliko indijanskih ustanaka, a 1886. se predao američkoj vojsci.

1916. - Britanske i francuske trupe zauzele su u Prvom svetskom ratu Kamerun, nemačku koloniju u Africi.

1966. - Francuska je lansirala svoj prvi satelit s poligona u Sahari.

1972. - Donji dom britanskog parlamenta usvojio je zakon o pristupanju Velike Britanije Evropskoj zajednici [kasnije Evropska unija].

1979. - Reagujući na upad vijetnamskih snaga u Kambodžu krajem 1978. i zbacivanje maoističkog režima Crvenih Kmera, Kina je napala Vijetnam. Tri sedmice kasnije bila je prisiljena da povuče svoje trupe.

1982. - Premijer Zimbabvea Robert Mugabe optužio je nekadašnjeg saborca DŽošua Nkoma, za učešće u zaveri i isključio ga iz vlade. Mugabe i Nkomo vodili su sedamdesetih godina zajedničku borbu protiv rasističke vladavine belaca u Južnoj Africi.

1990. - Čehoslovačka komunistička partija isključila je iz članstva bivšeg predsednika države Gustava Husaka, bivšeg premijera Ljubomira Štrougala i još 20 visokih funkcionera koji su došli na vlast nakon sovjetske intervencije u Čehoslovačkoj 1968.

1992. - Generalni sekretar UN Butros Butros-Gali preporučio je razmeštanje 13.000 pripadnika mirovnih snaga svetske organizacije na teritoriji bivše Jugoslavije.

1995. - Albanci u Tetovu u Makedoniji počeli su masovne demonstracije zbog odbijanja vlasti da prizna ilegalni 'Albanski univerzitet' u tom gradu. U sukobima s policijom poginuo je jedan demonstrant, a veći broj je povređen.

1999. - Tokom albansko-srpskih pregovora u Rambujeu kod Pariza, NATO je usvojio operativni plan za upućivanje vojnih snaga na Kosovo pod nazivom 'Zajednički čuvar'; načelnik Generalštaba Vojske Jugoslavije general-pukovnik Dragoljub Ojdanić naredio je jačanje borbene gotovosti jedinica VJ i preduzimanje mera za zaštitu državne granice i odbrane integriteta zemlje.

2002. - Prelaskom na evro, Francuska se oprostila od franka koji je 641 godinu bio nacionalna valuta.

2003. - Po nalogu haškog Tribunala na Kosovu su uhapšeni pripadnici rasformirane Oslobodilačke vojske Kosova [OVK] i izručeni tom sudu: Haradin Balja, Isak Musliu i Agim Murtezi. To je prvo hapšenje osoba po nalogu tog suda koje je obavio Kfor. Protiv Agima Murtezija sud je povukao optužnicu zbog zamene identiteta.

2003. - U paničnom izlasku iz jednog noćnog kluba u Čikagu, 21 osoba je poginula, a oko 50 je povređeno.

2004. - U 83. godini umro je bivši meksički predsednik Hoze Lopez Portiljo.

[Bisernica]

18. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/02/anagram-1.jpg


1405. - Tokom pohoda na Kinu umro je tatarski emir Timur Lenk, osvajač Persije, Indije, Mesopotamije i većeg dela Male Azije.

1455. - Umro je italijanski slikar fra Anđeliko, dominikanski kaluđer, jedan od najznačajnijih predstavnika rane renesanse. Njegovi najvažniji radovi su freske u manastiru Svetog Marka u Firenci i u Vatikanu.

1478. - Brat engleskog kralja Eduarda IV, DŽordž, vojvoda od Klarensa, osuđen zbog izdaje, ubijen je u Taueru u Londonu tako što je udavljen u buretu vina.

1546. - Umro je nemački verski reformator Martin Luter, avgustinski monah, osnivač protestantizma u Nemačkoj, najznačajniji vođa evropske crkvene reformacije. Luter je 1517. prikovao na vrata katedarale u Vitenbergu 95 teza o reformi crkve i pozvao na javnu raspravu, zbog čega je ekskomuniciran iz katoličke crkve.

1564. - Umro je italijanski vajar, slikar, arhitekta i pesnik Mikelanđelo Buonaroti, uz Leonarda i Rafaela najveći umetnik visoke renesanse. Tvorac čuvenih fresaka u Sikstinskoj kapeli i monumentalnih skulptura 'Pjeta', 'David', 'Mojsije', sahranjen je uz najveće počasti u crkvi Santa Kroće u Firenci.

1861. - Prvi parlament ujedinjene Italije proglasio je sardinskog kralja Vitorija Emanuela II za kralja Italije.

1865. - Flota Unije je u Američkom građanskom ratu zauzela grad Čarlston u Južnoj Karolini, jedno od najvažnijih uporišta južnjačkih snaga.

1900. - Počela je bitka kod Pardeberga u kojoj su Buri pretrpeli prvi veliki poraz u ratu s Britancima. Krajem februara 4.000 burskih vojnika predalo se britanskim trupama koje su krajem maja ušli u Johanesburg, a u junu u Pretoriju.

1915. - Umro je srpski političar, diplomata, filolog i istoričar Stojan Novaković, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača Napredne stranke 1880. Kao ministar prosvete sproveo je reforme u školstvu i pokrenuo osnivanje Narodne biblioteke, muzeja i Državne štamparije. Napisao je 'Srpsku bibliografiju' sa popisom svih srpskih knjiga objavljenih 1741-1861 i 1868-76 i više zapaženih radova iz srednjovekovne istorije.

1932. - Rođen je češki filmski režiser Miloš Forman, naznačajniji predstavnik 'novog talasa' u češkoj kinematografiji. Proslavio se filmovima 'Let iznad kukavičjeg gnezda', snimljen po odlasku u SAD 1967, dobitnik pet Oskara, 'Amadeus', za koji je takodje dobio Oskar, 'Kosa', 'Svlačenje', 'Narod protiv Larija Flinta'.

1952. - Grčka i Turska su postale članice NATO-a.

1956. - Umro je francuski kompozitor Gistav Šarpantje, koji je 1902. osnovao 'Konzervatorijum Mimi Pinson', namenjen muzičkom obrazovanju radnika. Proslavio se operom 'Lujza' [1900], kojom je pokušao stvoriti naturalistički izraz u operi. Poznate su i njegove solo pesme na stihove Bodlera i Verlena.

1960. - Argentina, Brazil, Meksiko, Paragvaj, Peru, Urugvaj i Čile postigli su dogovor o osnivanju Latinoameričkog udruženja slobodne trgovine.

1965. - Proglašena je nezavisnost afričke države Gambije u okviru Britanskog komonvelta.

1967. - Umro je američki atomski fizičar Robert Openhajmer, profesor Univerziteta u Kaliforniji, vodeći stručnjak u izradi prve nuklearne bombe u laboratoriji u Los Alamosu. Od 1953, u vreme 'makartizma' bio je pod sumnjom da održava veze s komunistima i zabranjen mu je rad u atomskim programima. Rehabilitovan je 1963, a Komisija za atomsku energiju SAD mu je dodelila Fermijevu nagradu.

1991. - U terorističkom napadu Irske republikanske armije [IRA] na železničkoj stanici Viktorija u Londonu, u eksploziji podmetnute bombe poginula je jedna, a ranjeno najmanje 40 osoba.

1997. - Centar za mine UN objavio je da se na teritoriji Bosne i Hercegovine nalazi oko milion nagaznih mina, a prema podacima Medjunarodnog komiteta Crvenog krsta od mina je u periodu 1992-97. stradalo oko 3200 osoba, od kojih 686 dece.

2000. - Na paralmentarnim izborima u Iranu ubedljivo su pobedili reformisti, bliski predsedniku Mohamedu Katamiju.

2002. - Evropska unija odobrila je upućivanje policijskih snaga zemalja članica Unije u Bosnu i Hercegovinu. Te snage će naredne godine zameniti međunarodnu policiju Ujedinjenih nacija [IPFT] koja je delovala u BiH na osnovu Dejtonskog sporazuma iz 1995.

2002. - Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu počeo je dokazni postupak protiv Slobodana Miloševića po optužnici za zločine počinjene na Kosovu. Tokom ovog postupka, koji je završen 13. septembra, tužilaštvo je izvelo 145 svedoka.

2003. - U Sloveniji je uhapšen funkcioner Demokratske partije Kosova [DKP] Fatmir Ljimaj, bivši oficir Oslobodilačke vojske Kosova [OVK], a zatim izručen Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za zločine protiv čovečnosti nad Albancima i Srbima u logoru Lapušnik na Kosovu u leto 1998. Ljimaj je oslobodjen 30. novembra 2005. u nedostatku dokaza.

2003. - U podmetnutom požaru u podzemnoj železnici u južnokorejskom gradu Tageu, poginule su najmanje 133 osobe, a više od 150 je povređeno.

2004. - U Iranu je u eksploziji voza koji je prevozio mešavinu nafte i hemijskih supstanci poginulo najmanje 200, a povređeno više od 400 osoba.

[Bisernica]

19. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/02/kopernika-1.jpg


1473. - Rođen je poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema, jedne od najvećih prekretnica u istoriji nauke.

1674. - Potpisivanjem Vestminsterskog ugovora okončan je englesko-holandski rat, a Nova Nizozemska [područje Njujorka] pripala je Engleskoj.

1743. - Rođen je italijanski kompozitor Luiđi Rodolfo Bokerini, virtuoz na violončelu, koji je uticao na razvoj gudačkih kvarteta kao muzičke forme i prvi komponovao muziku za gudačke kvintete i kvintete za gudačke instrumente i klavir. Stvorio je oko 500 dela u stilu rokokoa, uključujući simfonije, koncerte za violončelo, kamernu i crkvenu muziku.

1797. - Papa Pije VI potpisao je s Napoleonom Bonapartom Tolentinski ugovor, prema kojem su Bolonja, Romanja i Ferara pripale Francuskoj.

1800. - Napoleon Bonaparta se proglasio prvim konzulom Francuske.

1868. - Rođen srpski etnolog Tihomir Đorđević, u Knjaževcu. Đorđević je jedno od najvećih imena srpske nauke uopšte - kad su humanističke nauke u pitanju. Posle beogradske Velike škole doktorirao u Minhenu 1902. Radio kao gimnaziski i univerzitetski profesor. Veoma plodan autor, mnoštvo njegovih tekstova razasuto je po stručnoj periodici. Osnovao je i uredjivao neke stručne časopise, poput 'Karadžića', uredjivao Etnografski zbornik Srpske kraljevske akademije. Dela: 'O Makedoniji', 'Iz Srbije kneza Miloša', 'Naš narodni život', 'O esnafima'.

1875. - Umro je srpski pisac Kosta Trifković, komediograf koji je realistički slikao naravi vojvodjanske sredine u drugoj polovini 19. veka.

1878. - Sanstefanskim ugovorom okončan je srpsko-turski rat. Ugovor kojim je Rusija pokušala da stvori veliku Bugarsku na račun Srbije poništen je na zahtev ostalih evropskih sila na Berlinskom kongresu u julu 1878.

1918. - U Rusiji je dekretom boljševika zabranjeno privatno vlasništvo nad zemljom, vodom i prirodnim dobrima.

1922. - U Zagrebu je izašao prvi broj lista 'Borba', iza kojeg je stajala ilegalna Komunistička partija Jugoslavije. List je zabranjen 13. janaura 1929. Ponovo je izlazio kao organ KPJ u Drugom svetskom ratu u Užicu od 19. oktobra do 27. novembra 1941. i u Bosanskoj krajini od 1. oktobra 1942. do 27. februara 1943. Posle oslobodjenja Beograda, 15. novembra 1944. kao organ KPJ postao je dnevni list.

1924. - Rodjen je američki filmski glumac Li Marvin, briljantan tumač uloga brutalnih otpadnika i ljudi s margine društva. Filmovi: 'Velika trka', 'Komančerosi', 'Dvanaest žigosanih', 'Čovek koji je ubio Liberti Valansa', 'Kat Balu' [Oskar], 'Monti Valš', 'Point Blank', 'Pakao Pacifika', 'Ubice'.

1940. - Umro je srpski političar Ljuba Davidović, osnivač i simbol Demokratske stranke. Bio jedan od prvaka Radikalne stranke. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i bio dobrovoljac u srpsko-bugarskom ratu 1885, a 1901. osnovao je s Jašom Prodanovićem Samostalnu radikalnu stranku, za čijeg predsednika je izabran 1912. Prvi put ministar prosvete postao je 1904, na tom položaju bio je i od 1914. do 1917. u vladi Nikole Pašića i treći put 1918. Jedan je od tvoraca Krfske deklaracije. Posle stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1919. postao je predsednik novostvorene Demokratske stranke, iste godine premijer, a vladu je drugi put sastavio 1924.

1942. - Japanski avioni su u prvom napadu na Australiju u Drugom svetskom ratu bombardovali grad Darvin i obližnju vojnu bazu. U napadu su poginula 243 Australijanca, potopljeno je osam brodova i uništena su 23 aviona.

1945. - Američke snage su se u Drugom svetskom ratu iskrcale na pacifičko ostrvo Ivo Džima, a posle krvavih borbi, od 22.000 Japanaca samo 212 najtežih ranjenika predalo se 26. marta 1945, dok su Amerikanci imali više od 6.800 mrtvih.

1951. - Umro je francuski pisac Andre Žid, sjajan stilista, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1947. Njegovu modernu intelektualnu prozu odlikuje velika iskrenost i prezir prema predrasudama. Dela: romani 'Kovači lažnog novca', 'Podrumi Vatikana', 'Pastoralna simfonija', 'Zemaljska hrana', putopisi 'Povratak iz ŠSR', 'Putovanje u Kongo' i izuzetno poetski 'Dnevnik'.

1952. - Umro je norveški pisac Knut Hamsun, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1920.

1959. - Velika Britanija, Grčka i Turska potpisale su u Londonu sporazum o nezavisnosti Kipra.

1976. - Island je prekinuo diplomatske odnose s Velikom Britanijom posle neuspešnih pregovora dveju zemalja o pravu na ribarenje u spornim vodama.

1977. - U Bukureštu je potpisan jugoslovensko-rumunski sporazum o daljem zajedničkom korišćenju Dunava i izgradnji hidrocentrale 'Djerdap 2'.

1991. - Boris Jeljcin je zatražio ostavku predsednika S S S R Mihaila Gorbačova, tvrdeći da je on žrtvovao reforme da bi povećao ličnu vlast.

1992. - U Južnoj i Severnoj Koreji stupili su na snagu sporazumi o zabrani nuklearnog oružja na korejskom poluostrvu.

1993. - Pored obala Haitija u oluji je potonuo feribot i od oko 1.500 putnika i članova posade spaslo se samo 285 ljudi.

1997. - Umro je kineski državnik Deng Sjaoping, glavni arhitekta privrednih reformi i silovitog ekonomskog uspona Kine krajem 20. veka. Najmnogoljudnijom zemljom sveta rukovodio je od 1978, a s poslednje zvanične rukovodeće funkcije povukao se 1990, ali je njegov presudan uticaj ostao nesporan do smrti.

1999. - Ubijen je verski vodja iračkih šiita veliki ajatolah Mohamad Sadek el Sadr, zajedno s dva sina.

1999. - Predsednik Savezne Republike Jugoslavije Slobodan Milošević je, povodom pretnji Jugoslaviji bombardovanjem ukoliko ne dozvoli stranu okupaciju na delu teritorije, izjavio: 'Nećemo dati Kosovo i Metohiju ni po cenu bombardovanja'.

2003. - U dotad najgoroj avionskoj nesreći u Iranu, na jugoistoku te zemlje srušio se vojni transportni avion 'Iljušin 76' s pripadnicima iranske Revolucionarne garde i 18 članova posade, što nije preživeo niko od 276 ljudi u letilici.

[Bisernica]

20. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/02/aurangazeblastmojhulemperorofindia-1.jpg



1631. - Nemački protestantski knezovi sklopili su savez sa švedskim kraljem Gustavom II, čime je i Švedska ušla u Tridesetogodišnji rat [1618-48].

1707. - Umro je poslednji veliki mogul Indije Aurangzeb. Godine 1658. zbacio je oca s vlasti, pogubio braću i uzurpirao presto. Osvojio je Dekan, Kandahar i Kabul i nazvao se 'Alamgir' [osvajač sveta]. Podsticao je umetnost i nauku, osnivao škole i fanatički širio islam, progoneći hinduizam. Njegovom smrću počelo je slabljene mogulske države.

1790. - Umro je austrijski car Josif II, najstariji sin Marije Terezije i njen suvladar od 1765. do 1780. Kao pobornik prosvećenog apsolutizma sproveo je značajne reforme, uveo je 1781. državnu kontrolu nad papskim bulama i doneo Edikt o toleranciji kojim je priznao slobodu veroispovesti u austrijskom carstvu.

1809. - Francuzi su posle duže opsade zauzeli Saragosu, koja je odbila Napoleonovog brata Žozefa za kralja Španije.

1860. - U Novom Sadu je izašao prvi roj 'Danice', najznačajnijeg književnog časopisa srpskog romantizma, koji je pokrenuo i uređivao Đorđe Popović. 'Danica' je okupila stotinak srpskih pisaca, među kojima Jakova Ignjatovića, Đuru Jakšića, Jovana Jovanovića Zmaja, Lazu Kostića, Ljubu Nenadovića i druge.

1886. - Rođen je mađarski revolucionar Bela Kun, jedan odosnivača Komunističke partije Mađarske -vođa mađarske sovjetske revolucije 1919. Streljan je u staljinističkim čistkama u S S SR -u 1939, a rehabilitovan posle Staljinove smrti.

1908. - Umro je pisac Simo Matavulj, clan Srpske kraljevske akademije, jedan od najistaknutijih predstavnika srpskog realizma. Njegovo
najznačajnije delo je roman 'Bakonja fra Brne'.

1920. - Umro je američki istraživač, admiral Robert Edvin Piri, prvi čovek koji je, u aprilu 1909, stigao na Severni pol. Ispitao je i najseverniji deo Grenlanda, oplovio ga i 1901. ustanovio da je ostrvo.

1938. - Šef britanske diplomatije Entoni Idn podneo je ostavku u znak protesta zbog popustljive politike premijera Nevila Čemberlena prema nemačkom diktatoru Adolfu Hitleru.

1942. - Japanci su u Drugom sveskom ratu napali portugalski Timori ostrvo Bali u holandskoj Istočnoj Indiji.

1962. - Posle uspešnih podorbitalnih letova s ljudskom posadom, SAD su u orbitu oko Zemlje lansirale svemirski brod 'Merkjuri-Atlas 6', kojim je prvi američki astronaut Džon Glen tri puta obleteo oko zemlje. Let je trajao četiri sata, 55 minuta i 23 sekunde.

1967. - Predsednik Indonezije Ahmet Sukarno predao je svu izvršnu vlast generalu Suhartu, zadržavši samo 'titulu' predsednika.

1979. - U erupciji indonežanskog vulkana Sinira život jeizgubilo 175 ljudi.

1985. - U Irskoj je, i pored žestokog protivljenja rimokatoličke crkve, legalizovana prodaja kontraceptivnih sredstava.

1986. - Verski sukobi između Hindusa, muslimana i Sika zahvatili su Indiju, a u tri indijske države zaveden je policijski čas.

1991. - Usvajanjem amandmana 99. na Ustav kojim je Republika Slovenija definisana kao samostalna država, Skupština Slovenije pokrenula je inicijativu za izdvajanje iz SFR Jugoslavije; vlada Hrvatske podnela je Saboru dopunu Ustava po kome u Hrvatskoj važe samo zakoni te republike, čime je suspendovan Ustav tadašnje SFRJ.

1996. - Zetovi iračkog predsednika Sadama Huseina, general Husein Kamel Hasan i njegov brat Sadam Kamel, vratili su se s porodicama u Irak iz šestomesečnog izbeglištva u Jordanu. Irački predsednik ih je pomilovao, ali su tri dana kasnije obojica ubijeni.

1999. - Na Kosovu, na područjima Podujeva, Orahovca i Suve Reke,pojačani su oružani sukobi između srpskih snaga bezbednosti i pripadnika ekstremističke organizacije kosovskih Albanaca Oslobodilačke vojske Kosova [OVK].

2000. - Srpska policija je tokom sedam dana privela 24 aktivista studentske organizacije 'Otpor' zbog lepljenja plakata i ispisivanja grafita sa antirežimskim sadržajem. Hapšenje aktivista 'Otpora' i onemogućavanje rada nezavisnim medijima, obeležili su naredni period sve do izbora u septembru na kojima je, pobedom Demokratske opozicije Srbije, srušen režim Slobodana Miloševića.

2002. - U najvećoj železničkoj nesreći u Egiptu poginula su 373 putnika, a 66 je povredjeno, kada je izbio požar u vozu na liniji Kairo-Luksor.

2003. - U požaru koji je izbio na rok koncertu grupe Great Whiteu jednom noćnom klubu u Vest Vorviku, na ostrvu Roud [SAD], poginulo je 100, a povređeno oko 200 osoba.

2003. - Komandant vazdušnih snaga Pakistana, Mušaf Ali Mir, njegova žena i još 15 osoba je poginulo kada se vojni avion Foker-27 srušio u blizini Kohata na severozapadu zemlje.

2005. - Izraelska vlada je donela odluku o povlačenju iz pojasa Gaze i o etapnom iseljavanju jevrejskih naselja, koja se u toj oblasti nalaze više od 37 godina.

[Bisernica]

21. februar


http://img840.imageshack.us/img840/3792/kingjamesq.jpg


1437. - U manastiru u Pertu [Škotska] ubijen je škotski kralj Džejms I. Zaveru su pripremili pripadnici visokog plemstva da bi sprečili kralja da učvrsti svoju vlast i smanji njihov uticaj na vodjenje državnih poslova.

1513. - Umro je papa Julije II, zaštitnik umetnosti iumetnika. Tokom njegovog pontifikata [od 1503] Papaska država je postala centar umetnosti i kulture. Po papinoj narudžbi Mikelanđelo je oslikao Sikstinsku kapelu, Rafael Santi njegove privatne odaje, a Bramante je rekonstruisao crkvu Svetog Petra u Vatikanu.

1613. - Na ruski presto je stupio Mihail, sin moskovskog patrijarha Filareta, rodonačelnik dinastije Romanov koja je vladala Rusijom do 1917.

1677. - Umro je holandski filozof Baruh de Spinoza, jedanod najznačajnijih i najdoslednijih predstavnika racionalističke i monističke filozofije. Njegova misao, izneta u kapitalnom delu 'Etika', izvršila je veoma značajan uticaj na evropsku filozofiju. Kritički odnos prema Bibliji i Talmudu izazvali su gnev u teološkim krugovima, a jevrejska zajednica ga je 1656. anatemisala i isključila iz svojih redova.

1794. - Rođen je meksički general i državnik Antonio Lopes de Santa Ana, predsednik Meksika nekoliko puta između 1833. i 1855, kada je oboren u narodnom ustanku pod vođstvom liberala. Upamćen je i po osvajanju tvrđave Alamo u Teksasu 1836, kada je oko 4.000 vojnika pod njegovom komandom masakriralo oko 200 branilaca tvrdjave, među kojima i legendarnog Dejvi Kroketa.

1866. - Rođen je nemački bakteriolog August fon Vaserman, koji je 1906. pronašao metodu za utvrđivanje sifilisa [Vasermanova reakcija].

1893. - Rođen je španski gitarista Andres Segovija, najveći majstor tog instrumenta u 20. veku, jedan od prvih gitarista koji je tehniku gitare prilagodio polifoničnim delima.

1911. - Japan i SAD su potpisali trgovinski ugovor kojim jeograničen priliv japanskih radnika u Ameriku.

1916. - Nemačkim napadom počela je bitka kod Verdena u Francuskoj, najduža i najkrvavija u Prvom svetskom ratu. U bici koja je okončana 18. decembra poginulo je oko milion nemačkih i francuskih vojnika.

1941. - U avionskoj nesreći je poginuo kanadski fiziolog Frederik Grant Banting, koji je s Čarlsom Bestom 1921. izolovao insulin. Godine 1923. dobio je Nobelovu nagradu za medicinu koju je podelio sa svojim saradnikom Džonom Maklaudom.

1943. - Britanski kralj Džordž VI dodelio je Rusima odlikovanje 'Mač časti' za odbranu Staljingrada u Drugom svetskom ratu.

1947. - Američki pronalazač Edvin Herbert Lend demonstrirao je u Njujorku prvu 'instant kameru', Polaroid.

1958. - Gamal Abdel Naser je izabran za prvog predsednika Ujedinjene Arapske Republike, federacije Egipta i Sirije.

1965. - Tokom govora na skupu Afro-američke organizacije jedinstva u Njujorku je ubijen američki borac za građanska prava i vođa američkih crnaca Malkolm Eks.

1972. - Ričard Nikson je doputovao u Peking, kaoprvi predsednik SAD u poseti Narodnoj Republici Kini. Time je počela normalizacija američko-kineskih odnosa i otvoren je put za prijem Kine u UN i njeno stalno mesto u Savetu bezbednosti.

1974. - U Skupštini SFR Jugoslavije proglašen je novi Ustav kojim su definisane promene u odnosima federacije i federalnih jedinica i ustrojstvo federalne zajednice. Republike su faktički postale nacionalne države, a autonomne pokrajine Kosovo i Vojvodina 'konstitutivni elementi' federacije, čime je njihova veza sa Republikom Srbijom svedena na minimum.

1983. - U etničkim nemirima posle izbora u indijskoj državi Asampoginulo je više od 800 ljudi.

1991. - Umrla je engleska balerina Margot Fontejn, jedna od najvećih balerina 20. veka. Sa izvanrednim uspehom interpretirala je širom sveta glavne uloge u baletima 'Žizela', 'Labudovo jezero', 'Začarana lepotica', 'Žar ptica'. Gostovala je u Beogradu 1954.

1992. - Savet bezbednosti UN doneo je rezoluciju 743 o upućivanju mirovnih snaga UN u SFR Jugoslaviju [UNPROFOR] sa mandatom od 12 meseci. Komandni punkt 14.000 'plavih šlemova' je smešten u Sarajevu, glavnom gradu Bosne i Hercegovine.

1997. - Pristalice i simpatizeri koalicije 'Zajedno', koji su gotovo tri meseca protestovali širom Srbije zbog poništavanja rezultata lokalnih izbora, okupili su se u Beogradu da proslave konstituisanje Skupštine grada, prve posle Drugog svetskog rata u kojoj na vlasti nisu bili komunisti. Svečani čin tog dana bio je skidanje zvezde petokrake, simbola komunizma, sa kupole Gradske skupštine. Za gradonačelnika je izabran lider Demokratske stranke Zoran Đinđić.

2001. - U Kandaharu, sedištu talibana, više od hiljadu ljudi prisustvovalo je javnom izvršenju smrtne kazne vešanjem dve žene optužene za prostituciju.

2002. - Američki predsednik Džordž Buš doputovao je uzvaničnu posetu Kini. To je prva poseta jednog američkog predsednika Kini posle 30 godina. Ričard Nikson je poslednji američki predsednik koji je bio u zvaničnoj poseti Kini, koja je označila prekid neprijateljstva dve države.

[Bisernica]

22. februar


http://library.thinkquest.org/4034/Media/vespucci.GIF


1512. - Umro je italijanski moreplovac Amerigo Vespuči. Prema latinskoj verziji njegovog imena nemački kartograf Martin Valdzemiler nazvao je Novi svet Amerika, premda je novi kontinet 1492. otkrio Kristofer Kolumbo. Vespuči je u Novi svet putovao 1499. kao član španske ekspedicije, a 1501. i 1502. je predvodio portugalsku ekspediciju.

1784. - Iz njujorške luke je isplovio prvi američki trgovački brod za Kinu 'Kineska carica'. U Kinu je stigao 28. avgusta.

1788. - Rođen je nemački filozof Artur Šopenhauer, čije je delo postalo cenjeno pred kraj njegovog života i posle smrti [1860]. Njegova duboko pesimistična filozofija našla je sledbenike u generaciji razočaranoj neuspehom nacionalnih pokreta 1848, a u filozofiji i književnosti imala je odraza u delima Fridriha Ničea i Tomasa Mana ['Svet kao volja i predstava', 'Pararega i paralipomena'].

1819. - SAD su preuzele Floridu od Španije, prema sporazumu koji su potpisali američki državni sekretar Džon Kvinsi Adams i španski ministar Don Luis de Onis.

1826. - Rođen je srpski političar i novinar Svetozar Miletić, vođa Srba u Vojvodini u borbi za nacionalna prava u Austro-Ugarskoj. Bio je učesnik Majske skupštine 1848, gradonačelnik Novog Sada 1861. i predvodnik liberalne struje na Blagoveštanskom saboru. Pokrenuo je čuveni list 'Zastava', vodeće glasilo vojvođanskih Srba.

1828. - Mirom u Turkmančaiju poražena Persija ustupila je Rusiji deo Jermenije, uključujući glavni grad Jerevan.

1848. - U Parizu je izbila revolucija izazvana privrednom krizom. Pod pritiskom ustanika kralj Luj Filip je abdicirao i 24. februara je proglašena Druga republika koja je opstala do decembra 1852, kada se Šarl Luj Napoleon proglasio za cara Napoleona III.

1862. - Tokom Američkog građanskog rata Džeferson Dejvis proglašen je za predsednika Konfederacije Država Amerike [otcepljene južne države].

1882. - Knez Milan Obrenović proglasio je Srbiju kraljevinom i sebe kraljem. Knez je postao 1868. posle ubistva njegovog oca kneza Mihaila, a vlast je preuzeo od namesnika kad je 1872. postao punoletan.

1900. - Rođen je španski filmski režiser Luis Bunjuel, jedan od najvećih stvaralaca u svetskoj kinematografiji. Snimio je 32 filma, a 'Andaluzijski pas' iz 1928. i 'Zlatno doba' iz 1930. postali su obrazac nadrealističkog poetskog filma.

1913. - U vojnoj pobuni u Meksiku ubijeni su meksički revolucionar i predsednik [1911-13] Francisko Madera i potpredsednik Pino Suares.

1935. - Rođen je Danilo Kiš, jedan od najznačajnijih srpskih pisaca druge polovine 20. veka i jedna od najmarkantnijih ličnosti u književnim krugovima 60-ih i 70-ih godina. Bio je dramaturg pozorišta 'Atelje 212' u Beogradu i lektor u Strazburu, Bordou i Lilu ['Mansarda', 'Bašta, Pepeo', 'Peščanik', 'Grobnica za Borisa Davidoviča', 'Enciklopedija mrtvih', 'Čas anatomije'].

1966. - Premijer Ugande Milton Obote preuzeo je svu vlast u zemlji i naredio da se uhapsi pet ministara.

1967. - Napadom na severnovijetnamske trupe severno od Sajgona, američke i južnovijetnamske snage počele su najveću zajedničku operaciju u Vijetnamskom ratu.

1979. - Karipsko ostrvo Santa Lusija steklo je posle 165 godina britanske uprave punu nezavisnost i postalo 40. član Komonvelta.

1980. - Izraelska vlada pustila je u opticaj novu nacionalnu valutu šekel, koji je zamenio izraelsku funtu.

1987. - Umro je američki slikar, novinar, filmski režiser i producent Endi Vorhol, jedan od najznačajnijih predstavnika pop-art slikarstva.

1993. - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio rezoluciju o pokretanju postupka za osnivanje Međunarodnog suda za krivično gonjenje lica odgovornih za ozbiljna kršenja međunarodnog humanitarnog prava, izvršena na teritoriji bivše Jugoslavije.

1997. - U svom biltenu 'Člirimi' [Oslobođenje] jedna od oružanih grupacija kosovskih Albanaca 'Nacionalni pokret za oslobođenje Kosova' pozvao je kosovske Albance na oružani narodni ustanak kao 'jedini put koji garantuje slobodu i pobedu nad srpskim okupatorom'.

2001. - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je Dragoljuba Kunarca, Radomira Kovača i Zorana Vukovića na 28, 20 i 12 godina zatvora za silovanje i porobljavanje muslimanskih žena i devojčica u Foči u periodu od juna 1992, do februara 1993. godine.

2002. - U sukobu s vladinim snagama ubijen je Jonas Savimbi, lider angolskog pokreta UNITA koji se više od 30 godina bori za vlast u Angoli.

2004. - Britanac Ričard Mej, predsednik sudskog veća Haškog tribunala u procesu protiv bivšeg jugoslovenskog predsednika Slobodana Miloševića, podneo je ostavku iz zdravstvenih razloga. Nekoliko meseci kasnije [1. jula] sudija Mej je preminuo.

2005. - U zemljotresu koji je pogodio jugoistočnu iransku provinsiju Kerman, poginulo je 612 osoba, a nekoliko izolovanih planinskih sela je uništeno.

[Bisernica]

23. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/02/210pxHandel-1.jpg


1574. - U Francuskoj je izbio peti verski rat izmedju katolika i hugenota [protestanata]. Hugenotski ratovi potresali su Francusku do početka 18. veka, a punu ravnopravnost hugenoti su stekli tek nakon Francuske revolucije 1789.

1685. - Rođen je nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl uz Johana Sebastijana Baha najznačajniji muzičar baroka. U njegovom obimnom opusu najvrednijim se smatraju opere i oratorijumi ['Rinaldo', 'Julije Cezar', 'Mesija','Izrael u Egiptu', 'Juda Makabejac']. Po odlasku u London postao je centralna ličnost muzičkog života engleske prestonice, a 1719. poverena mu je organizacija i vodjenje Kraljevske muzičke akademije.

1792. - Umro je engleski slikar Džošua Rejnolds, jedan od najvećih svetskih portretista, osnivač Kraljevske umetničke akademije 1768. i njen prvi predsednik. Snažno je uticao na englesko slikarstvo svojim stvaralaštvom i teoretskim raspravama o slikarstvu.

1821. - U Rimu je umro engleski pesnik Džon Kits čija se dela - soneti, spev 'Endimion', pesme 'Oda slavuju', 'Oda grčkoj urni', 'Oda jeseni' ubrajaju među najlepša poetska dela na engleskom jeziku.

1836. - Oko 4.000 vojnika pod komandom meksičkog generala Antonija Lopesa de Santa Ane počelo je opsadu tvrđave Alamo u Teksasu. Tvrđava, koju je branilo oko 200 dobrovoljaca, među njima i Dejvi Kroket, pala je 6.marta, a svi branioci su izginuli.

1866. - Pod pritiskom bojara nezadovoljnih demokratskim reformama, rumunski knez Aleksandar Kuza, ujedinitelj Moldavije i Vlaške primoran je da abdicira i da napusti zemlju. Nasledio ga je Karol I, princ od Hoencolerna, koji je 1881 postao prvi rumunski kralj.

1898. - Francuski pisac Emil Zola uhapšen je zbog objavljivanja otvorenog pisma predsedniku Francuske, pod naslovom 'Optužujem', u kojem je vladu optužio za antisemitizam i montirani sudski proces protiv kapetana Alfreda Drajfusa.

1905. - Američki advokat Pol Persi Haris osnovao je u Čikagu Rotari klub.

1919. - Benito Musolini je napustio Socijalističku partiju i osnovao fašističku stranku pod nazivom 'Fasci del Combattimento'

1931. - Umrla je australijska pevačica Neli Melba, jedna od najvećih koloraturnih operskih soprana krajem 19. i početkom 20. veka.

1934. - Ubijen je lider nikaragvanskih pobunjenika Cezar Augusto Sandino.

1938. - U Kuvajtu je otkriveno prvo nalazište nafte.

1944. - U Vrhovni štab Narodnooslobodilacke vojske Jugoslavije u Drvaru stigla sovjetska vojna misija. To je bila prva sovjetska vojna
misija na tlu Jugoslavije u Drugom svetskom ratu.

1959. - Međunarodni sud za ljudska prava otvorio je prvo zasedanje u Strazburu.

1965. - U Santa Moniki je umro slavni američki filmski komičar Sten Lorel, 'mršavi' iz tandema Stanlio i Olio.

1970. - Britanska Gvajana postala je nezavisna republika u okviru komonvelta.

1981. - U pokušaju da izvrši državni udar i zbaci vladu Adolfa Suareza, grupa gardista pod vodjstvom pukovnika Antonia Tehera upala je, uz pucnjavu, u španski parlament.

1991. - Vojnim pučem u Tajlandu je oborena vlada Čatičaja Čunavana, a vlast je preuzela vojna hunta.

2003. - U 47 godini umro je američki rok muzičar Haui Epštajn. Bio je gitarista i tekstopisac u grupi Tom Petty Heartbreakers.

2005. - U snažnom zemljotresu jačine 6,4 stepeni Rihterove skale koji je pogodio provinciju Kerman u Iranu poginulo je oko 600 ljudi, a blizu 1.000 osoba je povređeno.

[Bisernica]

24. februar


http://www.nadlanu.com/Uploads/Beta-News/20090221_55-ItemID-122848-lrg.jpg


1389. - Danci su u bici kod Folkepinga porazili Švedjane i zarobili švedskog kralja Alberta, posle čega je danska kraljica Margaret postala stvarni vladar i Švedske.

1443. - Rodjen je madjarski kralj Matija Hunjadi, poznat kao Matija I Korvin, koji je tokom vladavine od 1458. uspešno ratovao protiv Turaka i Habsburgovaca, zauzevši 1486. i Beč. Obnovio je madjarsku državu posle decenija feudalne anarhije, reformišući finansije, vojsku, pravosudje i administraciju, pomagao je razvoj gradova, a u Požunu [sadašnja Bratislava] 1465. osnovao je univerzitet i 1472. prvu štampariju. Nazvan je 'Korvin' zbog gavrana [latinski - corvus] na njegovom štitu.

1525. - Upotrebivši prvi put u istoriji ratova puške arkebuze, španska armija pod komandom markiza od Peskare do nogu je u bici kod Pavije u Italiji potukla francusko-švajcarsku vojsku koju je predvodio francuski kralj Fransoa I. U bici je poginulo 14.000 vojnika, a Fransoa I je zarobljen.

1530. - Karla V u Bolonji je za svetog rimskog cara i kralja Italije [već je bio kralj Španije i vladar njene ogromne imperije] krunisao papa Klement VII, što je bilo poslednji put u istoriji da rimski biskup kruniše nekog vladara.

1563. - Hugenoti su ubili Fransou de Lorena, vojvodu od Giza, jednog od francuskih rimokatoličkih vodja u gradjanskom ratu sa hugenotima, koji je sa svojim snagama opsedao Orlean.

1582. - Papa Grgur XIII izdao je bulu o primeni Gregorijanskog kalendara, reforma Julijanskog kalendara i uvodjenje Gregorijanskog, sprovedena je iz praktičnih razloga, Julijanski kalendar je astronomski neprecizan, dok je kod Gregorijanskog odstupanje neuporedivo manje.

1786. - Rodjen je nemački pisac Vilhelm Grim, skupljač i obradjivač narodnih bajki, koje je, kao i većinu drugih dela, objavio u saradnji sa starijim bratom Jakobom. Izdavao je i nemačke srednjovekovne književne spomenike i proučavao nemačka junačka predanja.

1803. - Rodjen je srpski trgovac i brodovlasnik Miša Anastasijević, kojeg je za 'kapetana dunavskog' 1833. postavio knez Miloš Obrenović, s kojim je bio u poslovnom ortakluku. Otad je poznat kao 'Kapetan Miša'. Imao je 74 broda, solane u Rumuniji i Madjarskoj i velika imanja u rumunskoj žitnici Vlaškoj. Veliku zgradu na Studentskom trgu u Beogradu, u kojem je sada rektorat Beogradskog univerziteta, nazvanu Kapetan-Mišino zdanje, poklonio je 1863. 'svom otečestvu'.

1847. - Rodjen je srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je profesor hemije na Filozofskom fakultetu Velike škole i potom Univerziteta u Beogradu, ministar privrede i spoljnih poslova u vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je organsku hemiju, agrikulturnu hemiju i mineralne sirovine.

1848. - Pod pritiskom naroda i liberalne buržoazije abdicirao je francuski kralj Luj Filip - nosilac režima 'gradjanskog kraljevstva' - i francuska Druga republika je proglašena dva dana kasnije.

1848. - U Londonu je na nemačkom jeziku objavljen 'Manifest komunističke partije', koji su, prema odluci Kongresa tajnog radničkog udruženja 'Saveza komunista' održanog u Londonu u novembru 1847, napisali Karl Marks i Fridrih Engels.

1852. - Rodjen je engleski pisac irskog porekla Džordž Ogastas Mur, autor realističkih i naturalističkih romana.

1885. - Rodjen je američki admiral Čester Vilijam Nimic, komandant Pacifičke flote SAD u Drugom svetskom ratu.

1887. - Pariz i Brisel postale su prve dve prestonice povezane telefonskom vezom.

1920. - Prvi politički program nemačke Nacionalsocijalističke radničke partije, koju je 1919. u Minhenu osnovao Adolf Hitler, objavljen je u 25 tačaka. Program koji je sačinio Hitler kasnije je razradjen u njegovoj knjizi 'Majn kampf' u kojoj je nagovesteno istrebljenje Jevreja i Roma.

1945. - Egipatski premijer Ahmed Maher Paša ubijen je u parlamentu, odmah pošto je u Drugom svetskom ratu objavio deklaraciju o stupanju Egipta u rat protiv Nemačke i Japana.

1945. - Trupe SAD oslobodile su japanske okupacije u Drugom svetskom ratu glavni grad Filipina Manilu.

1946. - Huan Peron je izabran za predsednika Argentine, započevši prvi od tri mandata na čelu te države.

1966. - U Gani je vojnim udarom, dok je bio u poseti Kini, zbačen predsednik Kvame Nkrumah, pod čijim je vodjstvom Gana 1957. izborila nezavisnost od Britanije. Vlast je preuzelo takozvano Veće nacionalnog oslobodjenja s generalom Džozefom Ankrahom na čelu. Svrgnuti predsednik otišao je u Konakri, gde ga je gvinejski predsednik Seku Ture 2. marta 1966. proglasio kopredsednikom Gvineje.

1971. - Alžir je saopštio da preuzima kontrolu nad francuskim petrolejskim kompanijama u zemlji.

1974. - Umro je srpski biolog Siniša Stanković, član Srpske akademije nauka i umetnosti, direktor Biološkog instituta Srbije, koji je znatno doprineo ekološkom pravcu u biologiji uporednim istraživanjima porekla i razvića živog sveta balkanskih jezera, strukture i razvoja njihovih ekosistema. U univerzitetsku nastavu uveo je ekologiju, citologiju, embriologiju, dinamiku razvića, uporednu anatomiju.

1974. - Pakistan je saopštio da je zvanično priznao Bangladeš [bivši Istočni Pakistan] kao nezavisnu državu.

1975. - Umro je sovjetski državnik ruskog porekla Mihail Aleksandrovič Bulganjin, premijer ŠSR od 1955. do 1958. Boljševicima se priključio 1917. uoči Oktobarske revolucije i do 1922. radio je u boljševičkoj tajnoj političkoj policiji.

1990. - Umro je italijanski državnik Alesandro Pertini, bivši predsednik Italije, najpopularniji italijanski političar posle Drugog svetskog rata. Član italijanske Socijalističke partije postao je 1918, niz godina proveo je u fašističkim zatvorima, u Drugom svetskom ratu učestvovao je u pokretu otpora, a potom je bio poslanik i senator. Za šefa države izabran je 1978. i tu dužnost obavljao je do 1985, kad se povukao iz javnog života.

1991. - Nekoliko časova posle poslednjeg pokušaja sovjetske diplomatije da spreči sukob, počela je ofanziva američkih snaga i njihovih saveznika u Zalivskom ratu protiv Iraka u kojem je s obe strane učestvovalo više od 1,3 miliona vojnika. Cilj ofanzive bilo je prisiljavanje Iraka da napusti Kuvajt, koji je okupiran 1. avgusta 1990.

1993. - Kanadski premijer Brajan Malruni, čija je popularnost spala na najniže grane u istoriji anketiranja birača u Kanadi, dao je ostavku posle devet godina na vlasti.

1995. - U retkoj javnoj svadji transatlantskih saveznika, ambasada SAD u Parizu optužila je ministra unutrašnjih poslova Francuske Šarla Paskvu da je lagao povodom špijunskog skandala i odluke francuskih vlasti dva dana pre toga da zbog političke i ekonomske špijunaže protera četvoricu američkih diplomata i još jednog državljanina SAD.

1996. - Kubanski vojni avioni oborili su dva mala aviona jedne kubanske izbegličke organizacije u SAD, koji su - uprkos ponovljenih upozorenja u višednevnom 'ratu živaca' da provokacije neće biti tolerisane - ušli duboko u vazdušni prostor Kube.

1996. - Palestinski islamski teroristi su u dva samoubilačka napada u Izraelu ubili 27 ljudi.

1998. - Francuski parlament je jednoglasno ratifikovao sporazum o sveobuhvatnoj zabrani atomskih proba.

2003. - U zemljotresu u severozapadnoj kineskoj provinciji Sindjang poginulo je najmanje 268 ljudi.

2004. - U zemljotresu koji je pogodio oblast El Hoseima na mediteranskoj obali Maroka, poginulo je najmanje 572 ljudi.

[Bisernica]

25. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/02/elizabeta_i_show-1.jpg


1570. - Papa Pije V ekskomunicirao je englesku kraljicu Elizabetu I zbog njene podrške protestantizmu i anglikanskoj crkvi.

1723. - Umro je engleski arhitekta Kristofer Ren, na čijem delu je zasnovana engleska klasicistička arhitektura 18. veka. Nakon požara u londonskom Sitiju 1666, kada je izgorelo oko 13.000 zgrada, izradio je urbanistički plan za njegovu obnovu i ostvario svoje najveće delo katedralu Svetog Pavla [1673-1710].

1815. - Po nalogu Sulejman paše ubijen je Stanoje Stamatović, poznat kao Stanoje Glavaš, srpski vojvoda iz Prvog srpskog ustanka, hajduk i borac protiv Turaka. Bio je predviđen za vođu Prvog srpskog ustanka [1804], ali je na njegov predlog izabran Karađorđe Petrović. Njegovo junaštvo opevano je u narodnim pesmama, a Đura Jakšić je o njemu napisao istoimenu dramu.

1873. - Rođen je italijanski operski pevač Enriko Karuzo, jedan od najvećih tenora u istoriji opere. Bio je posebno cenjen kao izvođač uloga u operama Đuzepea Verdija i Đakoma Pučinija i kao interpretator italijanske kancone. Jedan je od prvih pevača koji je snimio gramofonsku ploču.

1885. - Nemačka je anektirala Tanganjiku i Zanzibar.

1888. - Umro je srpski botaničar i prirodnjak Josif Pančić, prvi predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor i rektor Velike škole u Beogradu. Opisao je oko 80 dotada nepoznatih biljnih i životinjskih vrsta, otkrio endemsko-reliktni četinar poznat kao 'Pančićeva omorika' i objavio oko 30 naučnih radova. Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu.

1899. - Umro je osnivač britanske novinske agencije Rojters nemački Jevrejin Paul Julijus fon Rojter, po kojem je nazvana najstarija svetska agencija.

1948. - Prinudivši premijera Eduarda Beneša da prihvati ostavke nekomunista u vladi, komunisti su u Čehoslovačkoj preuzeli vlast. Ovaj događaj nazvan je 'februarski udar'.

1954. - Egipatski predsednik Mohamed Nagib je prinuđen da podnese ostavku, a svu vlast je kao premijer i predsednik Revolucionarnog saveta preuzeo Gamal Abdel Naser, njegov blizak saradnik prilikom obaranja kralja Faruka I u julu 1952.

1956. - Na završetku 20. kongresa Komunističke partije S S S R, Nikita Hruščov pročitao je tzv. Tajni referat u kojem je izložio posledice Staljinove vladavine i kulta ličnosti.

1964. - Pobedom nad Soni Listonom u Majamiju, Kasijus Klej, od 1965. Muhamed Ali, postao je prvi put prvak sveta teške kategorije u boksu. Titulu je potom devet puta uzastopno uspešno odbranio, a oduzeta mu je 1967. sudskom presudom zbog odbijanja da bude mobilisan za rat u Vijetnamu.

1972. - Sovjetski vasionski brod 'Luna 20' vratio se na Zemlju sa uzorcima Mesečevog tla.

1983. - Umro je američki pisac Tenesi Vilijams, čuven po psihološkim dramama građenim tehnikom lirske simbolike ['Staklena menažerija', 'Tramvaj zvani želja', 'Mačka na usijanom limenom krovu'].

1986. - Filipinski diktator Ferdinand Markos podneo je ostavku pod pritiskom pobunjenog naroda, vojnog vrha, i uz podsticaj SAD koje su dotada podržavale njegovu diktatorsku vladavinu.

1991. - Iračka raketa 'skad' pogodila je, u Zalivskom ratu, kasarnu američkih marinaca kod saudijskog grada Dahran. Poginulo je 28 vojnika, a veći broj je ranjen.

1993. - Kim Jong Sam je preuzeo dužnost predsednika Južne Koreje kao prvi civil na čelu te azijske države posle 32 godine.

1994. - Jevrejski naseljenik Baruh Goldštajn ubio je iz automatske puške i bombama 43 muslimanska vernika u džamiji u Hebronu, na okupiranoj Zapadnoj obali, posle čega je na istom mestu pretučen do smrti.

2000. - Međunarodni crveni krst saopštio je da je još uvek nepoznata sudbina oko 3.000 ljudi sa Kosova nestalih za vreme sukoba srpskih snaga bezbednosti i kosovskih Albanaca 1998-99. i da među nestalim licima najviše ima kosovskih Albanaca.

2001. - U 92-oj godini umro je ser Donald Bredman, najpoznatiji igrač kriketa u istoriji tog sporta i najslavniji sportista Australije. On je postao nacionalna sportska ikona tokom 30-tih i 40-tih godina prošlog veka kada je postavio svojevrstan rekord u tom sportu.

2003. - Umro je italijanski komičar i režiser Alberto Sordi [82] koji je, u 60 godina dugoj karijeri, igrao u oko 150 filmova.

2004. - U 86. godini umro je Stanislav Rinjak
prvi registrovani zatvorenik u nacističkom koncentracionom logoru Aušvic.

2004. - Češki parlament je doneo odluku o slanju više od 100 vojnika u Avganistan, što je prvo aktivno učešće českih oružanih snaga od II svetskog rata.

2005. - Umro je Piter Benenson [83], osnivač Organizacije za ljudska prava Amnesti internešenel, koja je dobitnik Nobelove nagrade.

[Bisernica]

26. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/02/85_f1JPG-1.jpg


1531. U zemljotresu u Portugalu poginulo nekoliko desetina hiljada ljudi, srušen veliki deo Lisabona i nekoliko drugih gradova.

1777. Rođen srpski vojvoda i diplomata prota Mateja Nenadović, koji je sa stricem Jakovom pokrenuo Prvi srpski ustanak u valjevskoj i šabačkoj nahiji. Pregovarao je s Turcima i Rusijom i time uspostavio prve diplomatske kontakte ustanika sa stranim državama. Bio predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta, prve Vlade. Njegovi "Memoari", pored književne vrednosti, predstavljaju dragocen dokument vremena.

1815. Napoleon Bonaparta pobegao iz zatočeništva na ostrvu Elba i uz pomoć grupe sledbenika vratio se na vlast u Francuskoj. Njegova druga vladavina, nazvana "100 dana", okončana u junu posle vojnog poraza kod Vaterloa.

1852. Britanski vojni transportni brod "Birkenhed" potonuo u zalivu Simon uz obalu Južne Afrike, a život izgubilo 485 ljudi.

1885. Predstavnici 15 zemalja na kongresu u Berlinu, Afrička konferencija, koji je organizovao nemački kancelar Oto fon Bizmark, dogovorili se o podeli centralne i istočne Afrike.

1901. Vođe Bokserskog ustanka u Kini Či Hsui i Hsu Čeng Ju javno pogubljeni odsecanjem glave.

1909. Turska priznala austrougarsku aneksiju Bosne i Hercegovine.

1915. Nemci u Prvom svetskom ratu, u borbi protiv Francuza kod Malankura, prvi put u istoriji ratovanja upotrebili bacače plamena.

1916. Nemci su u Prvom svetskom ratu potopili francuski teretni brod "Provansa II". Poginulo 930 ljudi.

1935. Škotski fizičar Robert Votson Vat demonstrirao prvi kompletan i praktično upotrebljiv radar.

1936. Adolf Hitler u Nemačkoj otvorio prvu fabriku za proizvodnju "narodnog vozila", "folksvagen".

1952. Premijer Velike Britanije Vinston Čerčil saopštio da je Velika Britanija proizvela atomsku bombu i da će je isprobati u Australiji.

1960. Umro srpski lingvista Aleksandar Belić, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, odnosno Srpske akademije nauka i umetnosti, član svih slovenskih akademija. Osnivač srpske moderne dijalektologije i jedan od tvoraca naučne sintakse.

1980. Egipat i Izrael uspostavili diplomatske odnose, čime je okončano 30-godišnje ratno stanje dve zemlje.

1986. Sovjetski Savez u Zemljinu orbitu lansirao prvi blok svemirske stanice "Mir", koja je posle 15 godina uništena sagorevanjem, a nesagoreli delovi pali u Tihi okean, 23. marta 2001.

1990. Pod vođstvom Violete Barios de Čamoro, udružena lista 14 opozicionih partija Nikaragve dobila izbore pobedivši sandiniste predsednika Danijela Ortege.

1993. U snažnoj eksploziji u Svetskom trgovinskom centru u Njujorku, za koju su odgovorni arapski islamski teroristi, poginulo šest, povređeno oko 1.000 ljudi. Osam godina kasnije, 11. septembra 2001, obe kule Centra srušene u samoubilačkom napadu otetim putničkim avionima. U tom napadu poginulo oko 3.000 ljudi.

1995. Posle gubitka oko milijardu dolara koje je na berzi u Singapuru izazvao diler Nik Lison, bankrotirala londonska banka "Bering", jedna od najstarijih i najuglednijih britanskih banaka.

2001. Umro Dragoslav Avramović, bivši guverner Narodne banke Jugoslavije, autor programa ekonomske stabilizacije 1994. kojim je suzbio hiperinflaciju u Jugoslaviji.

2001. Skupština Jugoslavije ukinula ukaz o oduzimanju državljanstva dinastiji Karađorđević koji je 1947. donela tadašnja komunistička vlada.

2002. Skupština Srbije usvojila izmene Krivičnog zakona kojima je ukinuta smrtna kazna.

2004. U avionskoj nesreći kod Mostara poginuo predsednik Makedonije Boris Trajkovski i članovi delegacije koji su s njim putovali na međunarodnu konferenciju o investiranju u BiH.

[Bisernica]

27. februar


http://www.kragujevacnews.com/resources/srbske.jpg


1557. - Otvorena je prva ruska ambasada, u Londonu.

1822. - U Beču su prestale da izlaze "Novine serbske". List su 1. avgusta 1813. pokrenuli i uređivali studenti medicine u Beču Dimitrije Davidović i Dimitrije Frušić. Štampan je građanskom azbukom i na jeziku koji je u znatnoj meri bio narodni.

1869. - Džon Menard je prvi crnac koji je održao govor u Kongresu u Americi.

1883. - Oskar Hamerstajn (Oscar Hammerstein) patentirao je prvu mašinu za uvijanje duvana.

1905. - Velika škola je reorganizovana i prerasla je u Beogradski univerzitet, kojem je Skupština Srbije osigurala visok stepen autonomije. Zakonom je Univerzitet proglašen "najvišim samoupravnim telom za višu stručnu nastavu, sa slobodnom nastavom i slobodnim izlaganjem nauke" i određeno je da rektora - obavezno redovnog profesora Univerziteta - bira Univerzitetski savet, što ministar prosvete samo "prima k znanju". Naučna sloboda zajamčena je odredbom prema kojoj nijedan profesor nije mogao biti otpušten zbog naučnih ili političkih uverenja. Posle Prvog svetskog rata, pored Univerzitetskog saveta ustanovljeno je i Univerzitetsko veće i ni u jednom telu nije bilo ljudi van Univerziteta. Prva škola univerzitetskog ranga u Srbiji osnovana je 1808. odlukom vođe Prvog srpskog ustanka Đorđa Petrovića Karađorđa, ali je ugašena propašću ustanka 1813. Naredbom kneza Miloša Obrenovića obnovljena je 1830, a 1833. je premeštena u Kragujevac, gde je od 1838. radila pod nazivom Licej (Liceum) ili Veliko učilište. Licej je 1841. vraćen u Beograd i 1863. ukazom kneza Mihaila Obrenovića nazvan Velika škola.

1932. - U Londonu je rođena glumica Elizabet Tejlor. Glumačku karijeru započela je u trinaestoj godini, i ubrzo se probila u prve redove filmskih glumica SAD. Glavni filmovi: "Mesto pod suncem", Staza slonova", "Drvo života", "Džin", "Kleopatra", "Hotel Internacional" i dr.

1949. - Chaim Weizmann postao je prvi izraelski predsednik.

1956. - Žene u Egiptu dobile su pravo glasa.

1964. - Italijanska vlada objavila je da prihvata sugestije povodom toga kako sačuvati čuveni Krivi toranj u Pizi od rušenja. Poslednja istraživanja u tom trenutku pokazala su da se 55 metara visokom tornju sa 6 metara odstupanja po vertikali svake godine pomalo povećava nagib. Eksperti su upozoravali na to da je ova srednjovekovna građevina (kula je podignuta u periodu 1174- 1350. godine) podložna rušenju usled mogućeg zemljotresa ili oluje. Predlozi su stizali iz celog sveta, ali sve do 1999. godine nije započeta uspešna restauracija.

1967. - Pink Flojd izdaje svoj prvi singl "Arnold Layne".

1996. - Suspendovane su sankcije UN protiv Republike Srpske.

1997. - Šade (Sade) je uhapšena na Jamajci zbog nepokoravanja policajcu.

[Bisernica]

28. februar


http://razbibriga.net/imported/2011/03/220pxValentinianI-1.jpg


364. - Časnici rimske vojske u Niceji, Bitiniji proglasili su Valentinijana I. za rimskog cara.

1533. - Rođen Michel de Montaigne, francuski književnik i prevodilac , najznačajniji esejist u istoriji.

1784. - John Wesley, sveštenik Engleske Crkve, utemeljio je prvu Metodističku Crkvu.

1869. - Umro Alphonse de Lamartine, francuski književnik i političar

1896. - Umro Ante Starčević, hrvatski političar i književnik

1900. - Veliko vojvodstvo Baden donelo je uredbu kojom se, prvi put u Nemačkoj, ženama daje pravo studiranja na visokim školama. Dotad su mogle učestvovati samo kao gosti,posmatrači.

1985. - Rođena Jelena Janković, srpska teniserka.

2011. - Umrla Jane Russell ,američka glumica

[Bisernica]

1. mart


http://upload.wikimedia.org/wikipedia/sh/a/a4/Sulla1.jpg



86.pne.. - Rimski vojskovođa Lucije Kornelije Sula zauzeo Atinu i svrgnuo lokalnog tiranina koga je postavio pontski kralj Mitridat VI Eupator.

293. - Rimski car Dioklecijan stvorio tetrarhiju, sistem vladavine četiri savladara. Galerije i Konstancije I Hlor proglašeni su cezarima avgusta Dioklecijana i Maksimijana.

1445.- Rođen Sandro Botičeli, jedan od najvećih slikara italijanske Renesanse

1498. - Vasko de Gama kao portugalski moreplovac je prvi Evropljanin koji se iskrcao na obale sadašnje afričke države Mozambik na svome putu ka Indiji.

1643. - Umro Đirolamo Freskobaldi italijanski čembalista, orguljaš i kompozitor.

1562. - Francuski rimokatolici su, pod vođstvom vojvodea Fransoa od Gize i uz podršku Vatikana u Wassyju poklali 1.200 hugenota (Huguenots) - francuskih protestanata, izazvavši religiozni rat koji je trajao do 1598 godine.

1565. - Estasio de Sa osnovao Rio de Žaneiro.

1643. - Posle Portugala i Francuske, Španski kralj Karlo III proterao je iz zemlje rimokatolički jezuitski red.

1803. - Ohajo se kao 17-ti, priključuje Sjedinjenim Američkim Državama.

1810. - Rođen Frederic Chopin, poljski pijanist i kompozitor

1815. - Francuski car Napoleon prvi iskrcao se na obalu Francuske, tri dana pošto je s grupicom sledbenika napustio mediteransko ostrvo Elba na kojem je bio zatočen pošto je primoran da abdicira u aprilu.

1862. - izlazi prvi broj zadarskog "Narodnog lista", najstarije živuće hrvatske novine

1872. - Osnovan je Nacionalni park Yellowstone, prvi nacionalni park na svijetu.

1878. - Pobedom Srbije završen je Drugi srpsko-turski rat.

1896. - Etiopija je pobijedila Italiju u odlučujućoj bitki kod Adowe čime je završen Prvi abesinijsko-talijanski rat.

1919. - Japanska vlast u Koreji: Samilski pokret u Koreji započeo je brojne mirovne prosvjede diljem zemlje, ali su brutalno ugušeni od japanske policije i vojske.

1919. - U Beogradu se sastao prvi jugoslovenski parlament - privremeno narodno predstavništvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u kojem je bilo 296 poslanika, postavljenih ukazom vlade.

1941. - Bugarska je u Drugom svetskom ratu pristupila Trojnom paktu.

1942. - Drugi svetski rat u Jugoslaviji: U Čajniču je od oko hiljadu boraca formirana Druga proleterska brigada NOVJ.

1943. - Drugi svetski rat: Britansko ratno vazduhoplovstvo počelo je u Drugom svetskom ratu da sistematski bombarduje evropske železničke sisteme na teritoriji pod kontrolom Nemačke.

1946. - Engleska banka prelazi u državno vlasništvo, a njeni dotadašnji akcioneri se obeštećuju.

1947. - Međunarodni monetarni fond započeo je svoje financijske operacije.

1954. - Na atolu Bikini u Tihom oceanu detonirana je hidrogenska bomba Castle Bravo teška 15 megatona, koja je uzrokovala jednu od najgorih radioaktivnih kontaminacija tijekom nuklearnog testiranja.

1954. - U glavnom gradu Venecuele Karakasu otvorena je prva konferencija Organizacije američkih država.

1959. - Arhiepiskop Makarios treći vratio se na Kipar iz izgnanstva sa Sejšelskih ostrva, na koja su ga 1956. proterali Britanci.

1966. - Posle tri i po meseca leta, na Veneru se spustila sovjetska “Venera 3“, prvi vasionski brod koji je prispeo na neku drugu planetu.

1983. - u Cirihu, Svoč grup AG predstavlja javnosti prvi Svoč sat.

1985. - U Urugvaju je preuzeo vlast predsednik Hulio Sangineti, čime je okončana devetogodišnja vojna vladavina u toj južnoameričkoj zemlji.

1991. - Na prvim slobodnim izborima u Albaniji, Albanska partija rada osvojila je 176 od 250 poslaničkih mesta i zadržala vlast, ali je predsednik partije Ramiz Aljija [Alia] izgubio u svojoj izbornoj jedinici.

1992. - Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine. Incident u Sarajevu prilikom koga su napadnuti pravoslavni svatovi.

1992. - U Crnoj Gori se na referendumu 63 odsto građana izjasnilo za zajedničku državu sa Srbijom - Saveznu Republiku Jugoslaviju.

1993. - Američki vojni transporteri su iznad istočne Bosne izbacili prve tovare s hranom i lekovima, čime je u Bosni i Hercegovini počela “Operacija padobran“.

1994. - Posle četvorodnevnih pregovora pod pritiskom SAD, predstavnici Hrvatske, i bosanskih muslimana i Hrvata su u Vašingtonu potpisali preliminarni sporazum o stvaranju muslimansko-hrvatske federacije u BiH.

1996. - Niko od 123 putnika i člana posade nije preživeo pad peruanskog putničkog aviona “Boing 737“, u najtežoj nesreći u istoriji civilnog vazduhoplovstva u Peruu.

1997. - Albanska vlada premijera Saljija Beriše podnela je ostavku, posle dvomesečnih krvavih nereda izazvanih krahom štedionica u kojima je desetine hiljada Albanaca izgubilo životnu ušteđevinu.

[Bisernica]

2. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/210pxKing_Nikola_of_Montenegro-1.jpg


855. - Umro Lotar I, kralj Italije i car Svetog rimskog carstva

1824. - Rođen Bedřich Smetana, češki skladatelj

1835. - Umro Franjo II., poslednji car Svetog Rimskog Carstva; car Austrije od 1804. pod imenom Franjo I.

1844. - Ukazom kneza Aleksandra Karađorđevića osnovana je Vojnomedicinska akademija u Beogradu.

1855. - Umro Nikolaj I Pavlovič, ruski car

1917. - Tokom Februarske revolucije u Rusiji, car Nikola II. abdicirao i formirana privremena vlada Georgija Lvova.

1919. - U Moskvi osnovana Komunistička internacionala (Kominterna).

1921. - proglašena Labinska republika, pobuna istarskih rudara protiv nadolazeće talijanske fašističke politike.
Umro Nikola I Petrović NJegoš, crnogorski kralj, vojskovođa i pisac srpskog porekla.

1931. - Rođen Mihail Gorbačov, političar, poslednji predsednik SSSR-a

1943. - II svjetski rat: australske i američke zračne snage napale su i uništile veliki konvoj japanske mornarice u bitki na Bismarckovom moru.

1949. - američki kapetan James Gallagher spustio se u bazu u Fort Worth u Teksasu, okončavši prvi let oko Zemlje bez spuštanja

1956. - Francuska priznala nezavisnost Maroka.

1962. - U Burmi izvršen vojni udar pod vodjstvom Ne Vina. Vojni režim okončan je na isti dan 1974, kada je stupio na snagu novi ustav, a Burma proglašena socijalističkom republikom s predsednikom Ne Vinom.

1988. - Predsednik Saveza komunista Srbije Slobodan Milošević, obraćajući se okupljenim Srbima sa Kosova ispred zgrade Skupštine SFR Jugoslavije, najavio je hapšenje albanskih lidera na Kosovu.

1994. - Predsednik bošnjačke vlade Haris Silajdžić, predstavnik bosanskih Hrvata Krešimir Zubak i ministar inostranih poslova Hrvatske Mate Granić potpisuju preliminarni sporazum o spajanju hrvatskih i muslimanskih teritorija u Bosni u federaciju sedam etničkih kantona.

1996. - Teškim izbornim porazom Laburističke partije australijskog premijera Pola Kitinga, okončana je trinaestgodišnja vladavina laburista u Australiji.

1998. - Film "Titanik" postao je prvi film u svetu koji je ostvario prihod od milijardu dolara.

1999. - Ruandski pobunjenici iz plemena Hutu ubili osam od 17 stranih turista koje su oteli prethodnog dana. Otmičari su kasnije ubijeni.

2000. - Britanske vlasti dozvolile su bivšem čileanskom diktatoru Augustu Pinočeu da napusti London i ode u Čile, odbivši zahtev Španije za njegovu ektradiciju. Narednog dana Pinoče je stigao u Čile.

2002. - Devet izraelskih civila ubijeno je u Jerusalemu u samoubilačkom bombaškom napadu arapskih ekstremista.

2003. - Francuski predsednik Žak Širak doputovao je u zvaničnu posetu Alžiru. To je prva poseta na najvišem nivou od kada je Alžir stekao nezavisnost od Francuske 1962. godine, posle osmogodišnjeg brutalnog rata.

2006. - Nova Vlada Republike Srpske sa Miloradom Dodikom na čelu preuzela dužnost.

[Bisernica]

3. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/1876_Bell_Speaking_into_Telephone-1.jpg


1847. - Rođen je Aleksandar Grejam Bel, engleski fiziolog, učitelj govora gluvih. Pronašao je i usavršio telefon i patentirao ga u Bostonu 1876. godine. Taj prvi telefon nije imao izvora električne energije, već mikrofon magnetskog tipa. Osnivač je američkog preduzeća "Bell Telephone Co". Napisao je "Mehanizam govora". Umro je 1922. godine.

1853. - Rođen je Vinsent Van Gog, holandski i francuski slikar, jedan od najoriginalnijih i najtemperamentnijih modernih evropskih slikara. Njegova dela su ekspresivna, puna prodorne snage, građena na osnovu odnosa široko postavljenih bojenih ploha uznemirene frakture koja u svom kretanju prati oblik predmeta čvrstih kontura preko teme pejzaža, portreta i mrtve prirode. Odražavaju neposredna psihička stanja u širokoj skali raspoloženja. Karakteriše ih jaka ekspresivnost i emotivnost uopšte. Početni period Van Goga vezuje za realizam, ali nakon prelaska iz Holandije u Pariz, on rasvetljava paletu boja i uklapa se u impresionistički stil. Izvršio je veliki uticaj na modernu umetnost. Najčuvenija dela: "Doktor Gaše", "Slika moje sobe", "Suncokreti", "Žitno polje pod čempresima", autoportreti... Umro je 1890. godine.

1875. - Odigrana je prva zabeležena hokejaška utakmica.

1875. - U Parizu je premijerno izvedena opera Žorža Bizea "Karmen".

1878. - U San Stefanu je sklopljen ugovor kojim je, diktatom Rusije Otomanskom carstvu, stvorena Velika Bugarska. Ugovorom je Rusiji pripala Besarabija, Srbiji su oduzeta i data Bugarskoj područja oko Vranja, Bele Palanke i Pirota, a Rumunija je dobila Dobrudžu. Ugovor je izazvao oštra reagovanja u Velikoj Britaniji, Austrougarskoj, Nemačkoj, Francuskoj i Italiji, a i u Rusiji je bilo negodovanja. Na najveći otpor naišao je u Srbiji, Crnog Gori i Grčkoj i izmenjen je Berlinskim mirovnim ugovorom u julu 1878. Berlinski kongres je odlučio da Bugarsku svede na nacionalne okvire, Srbiji su vraćene oduzete teritorije, a Rumuniji, Srbiji i Crnoj Gori priznata je nezavisnost.

1886. - Posle tromesečnog rata, Srbija i Bugarska zaključile su Bukureštanski mir. Neposredan povod rata bilo je pripajanje Bugarskoj Istočne Rumelije, tek oslobođene od turske vlasti. Slabije opremljena srpska vojska je odbijena i, posle poraza na Slivnici, Bugari su zauzeli Pirot. Rat nije doneo teritorijalne promene, ali je znatno oslabio poziciju kralja Milana Obrenovića. Najpre je prisiljen da prihvati liberalno-demokratski ustav, a 1889. da abdicira u korist sina Aleksandra.

1917. - Abdicirao je Nikolaj II, poslednji ruski car.

1955. - Elvis Prisli se prvi put pojavio na TV-u.

1956. - Maroko je izdejstvovao nezavisnost od Francuske.

1962. - Formirana je britanska teritorija na Antarktiku.

1978. - Ukradene su mošti Čarlija Čaplina iz Švajcarske.

1991. - U Švajcarskoj je snižena starosna granica glasača sa 20 na 18 godina.

[Bisernica]

4. mart


http://img855.imageshack.us/img855/7272/fragmentgredesnatpisomk.jpg


852. - knez Trpimir izdaje svoju Povelju, u kojoj se naziva "vladarom Hrvata po Božjoj milosti" - prva je to domaća isprava u kojoj se spominje hrvatsko ime.
1152. - Fridrih I Barbarosa izabran za za nemačkog kralja nasledivši strica Konrada III. Jedan od vođa u trećem krstaškom ratu.
1801. - Tomas Džeferson postao prvi predsednik SAD inaugurisan u novom glavnom gradu, Vašingtonu.
1849. - car Franjo Josip I. donio oktroirani ustav za sve zemlje Habsburške Monarhije.
1857. - Mirom u Parizu završen britansko-persijski rat, a šah Persije priznao nezavisnost Avganistana.
1877. - U teatru "Boljšoj" u Moskvi prvi put izveden balet "Labudovo jezero" Petra Iliča Čajkovskog u svojoj izvornoj verziji. Premijera konačne verzije baleta, koja se izvodi i danas, bila je 15. januara 1895.
1933. - Frenklin Ruzvelt položio zakletvu kao 32. predsednik SAD i objavio novi ekonomski program za savladavanje posledica velike ekonomske krize koja je počela 1929.
1941. - Drugi svetski rat: Britanska mornarica i komandosi izveli Prepad na Lofoten i poopili 11 nemačkih brodova u okupiranoj Norveškoj.
1945. -
Drugi svetski rat: Sovjetska Crvena armija u Drugom svetskom ratu izbila na Baltičko more.
Osnovano Sportsko društvo Crvena Zvezda.
1964. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija usvojio rezoluciju o raspoređivanju mirovnih snaga na Kipru.
1965. - Sirija nacionalizovala devet naftnih kompanija, među njima dve kompanije naftnih koncerna iz SAD.
1970. - U havariji francuske podmornice "Euridika" u Sredozemnom moru u blizini Tulona život izgubilo svih 57 članova posade.
1974. - Konzervativci u Velikoj Britaniji izgubili izbore, premijer Eduard Hit podneo je ostavku. Novu vladu formirao lider laburista Harold Vilson.
1977. - U snažnom zemljotresu u Rumuniji, u kojem je najviše stradao glavni grad Bukurešt, poginulo više od 1.500 ljudi, a 35.000 ostalo bez domova.
1979. - Stephen P. Synnott otkrio jupiterov satelit Metis
1980. - Robert Mugabe iz Zimbabve afričke nacionalne unije izabran je za poglavara prve vlade u Zimbabveu.
1996. - Ispred najvećeg tržnog centra u Tel Avivu bombaš-samoubica eksplozijom ubio najmanje 14 osoba i ranio njih više od 130.
1998. - Kosovski rat: Posle sukoba srpskih snaga bezbednosti i naoružanih Albanaca na području Drenice, u kojima je poginulo više desetina ljudi, kosovski Albanci počeli masovne demonstracije širom Kosova, a Oslobodilačka vojska Kosova pozvala sunarodnike da joj se pridruže i najavila osvetu.
2000. - SAD ponudile pet miliona dolara za informacije koje mogu pomoći u hapšenju predsednika Jugoslavije Slobodana Miloševića, bivšeg predsednika Republike Srpske Radovana Karadžića i ratnog komandanta bosanskih Srba Ratka Mladića, optuženih pred Međunarodnim sudom za ratne zločine.
2002. -
Lider Demokratskog saveza Kosova Ibrahim Rugova postao prvi predsednik Kosova pod međunarodnom upravom. Za prvog premijera izabran funkcioner Demokratske partije Kosova Bajram Redžepi.
U dvodnevnim verskim sukobima Indusa i muslimana u zapadnoj indijskoj državi Gudžarat ubijeno preko 500 osoba.
2004. - U požaru u manastiru Hilandar na Svetoj Gori izgorelo dve trećine tog kompleksa.

[Bisernica]

5. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/Mercatorpic-1.jpg


1512. - Rođen je Gerardus Merkator, holandsko-flamanski geograf i kartograf, konstruktor poznate Merkatorove projekcije (1569), osnivač nove kartografske škole. Njegovo životno delo, prvi "Svetski atlas", pojavilo se 1595. godine.

1832. - Štampana je prva knjiga u prvoj štampariji obnovljene Srbije - "Sabor istine i nauke" Jovana Stejića. Štamparija je kupljena u Rusiji i dopremljena u Beograd u maju 1831.

1868. - C. H. Gould patentirao je heftalicu u Engleskoj.

1924. - Computing-Tabulating-Recording Corp postaje IBM.

1953. - Sovjetski kompozitor i pijanista Sergej Prokofjev preminuo je u 62. godini. Bio je jedan od najoriginalnijih sovjetskih muzičkih stvaralaca. Završio je Petrogradski konzervatorijum 1914. kao učenik Rimskog-Korsakova i Ljadova. Najznačajnija dela: opere "Semjon Kotko", "Rat i mir", baleti "Romeo i Julija", "Pepeljuga", kantata "Aleksandar Nevski"...

1956. - Film "King Kong" prvi put je prikazan na TV-u.

1976. - Britanska funta prvi put je imala vrednost manju od 2 dolara.

1986. - Izašao je prvi broj tabloida "Today", prvih britanskih nacionalnih novina u boji.

1994. - Napravljen je najveći milk-šejk - 1.955 galona, tj. 8.611 litara. Bio je to, inače, čokoladni šejk.

1995. - U Sankt Petersburgu pronađen je grob ruskog cara Nikolaja i cele carske porodice ubijene za vreme revolucije.

[Bisernica]

6. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/mikelandjelo-1.jpg



1475. - Rođen je Mikelanđelo Buonaroti, italijanski vajar, slikar, arhitekta i pesnik, jedan od najvećih umetnika u istoriji umetnosti i najpotpunijih predstavnika renesanse u Evropi. Svojim radom pretežno je bio vezan za Firencu i Rim. Njegova prva značajna dela su "Pijeta" ("Plač Majke Božje") u crkvi svetog Petra u Rimu, "Bogorodica s Hristom" u Brižu i "David", statua visoka 5 metara, u Akademiji u Firenci, a mnogi smatraju da vrhunac njegovog vajarskog stvaralaštva predstavljaju figure za grobnicu pape Julija II ("Mojsije", koji se danas čuva u crkvi San Pjetro in vinkoli u Rimu, i statue robova - "Okovani rob" i "Oslobođeni rob", koje se čuvaju u Luvru) i za grobnicu porodice Mediči ("Jutro", "Veče", "Dan", "Noć"). Kao slikar, izradio je, na zahtev pape Julija II, devet epizoda iz Starog zaveta na tavanici Sikstinske kapele u Vatikanu (najčuvenije od njih su "Rođenje Adama", "Izgnanstvo Adama i Eve iz Raja", likovi sibila, proroka...), a kasnije i džinovski i veličanstveni "Strašni sud" na začeljnom zidu Kapele, na kom je radio punih sedam godina. Zanimljivo je da je Mikelanđelo uvek insistirao na tome da on nije slikar, već vajar. Stoga je svoja pisma po pravilu potpisivao sa Mikelanđelo sculptore. Kao arhitekta, sagradio je u Firenci Lorencovu biblioteku, a u Rimu je nastavio rad na crkvi svetog Petra. Napisao je i znatan broj stihova misaonog sadržaja i strasnog izraza - "Soneti", "Madrigali". Umro je 1564. godine.

1619. - Rođen je Sirano de Beržerak, francuski književnik, veoma smelog i slobodnog duha. Teško ranjen 1640, napustio je vojni poziv u kojem se istakao kao odličan mačevalac i okrenuo se književnosti. Ostavio je jednu komediju, jednu tragediju, ali je naročito poznat po svom delu "Drugi svet" - putovanja na Mesec i na Sunce. Edmon Rostan ga je opevao u svojoj herojskoj komediji istog imena.

1853. - Premijera opere "Travijata" Đuzepa Verdija u Veneciji.

1882. - Knez Milan IV Obrenović proglasio se kraljem Srbije. Sedam godina kasnije istog datuma, abdicirao je u korist sina Aleksandra.

1899. - Feliks Hofman patentirao je aspirin.

1909. - U Beogradu je osnovan Savez srpskih vitezova, što je bio prvi pokušaj organizovanja sportskog života na širem planu, ujedinjavanju i objedinjavanju sportskih organizacija i članstva. Savez se, nažalost, ugasio već početkom 1910. godine, a ubrzo potom je osnovan Srpski olimpijski klub.

1941. - Krunski savet je u Drugom svetskom ratu odlučio da Jugoslavija pristupi Trojnom paktu, pod uslovom da joj Nemačka i Italija garantuju nepovredivost teritorije.

1945. - Umrla je srpska slikarka Milena Pavlović-Barili, umetnik rafinirane kulture, koja je slikala u nadrealističkom maniru, s posebnim osećanjem za prostor i poetičnu atmosferu. Pod uticajem renesansnih majstora, insistirala je na preciznosti, jasno artikulisanom crtežu, naglašenoj linearnosti. Život je provela između dva sveta - majke Danice i oca Bruna Barilija, italijanskog kompozitora i muzičkog kritičara, tj. između patrijarhalne Srbije i velikih kulturnih centara Evrope. Završila je Umetničku školu u Beogradu, studirala u Minhenu, živela u Rimu i Parizu. U SAD je otišla 1939, gde je bila ilustrator modnog časopisa "Vog" i scenograf i kostimograf u njujorškim pozorištima. Od posledica pada s konja umrla je u Njujorku u 36. godini života.

1949. - Radio Beograd je prvi put emitovao humorističku emisiju "Veselo veče", koja je po kontinuitetu svetski rekorder - i sada se emituje svake nedelje uveče.

1964. - Četvrti razvod Elizabet Tejlor (Edi Fišer).

1967. - Svetlana Alilujeva, Staljinova ćerka, zatražila je politički azil u SAD.

1970. - Bitlsi su izbacili pesmu "Let it Be" u Engleskoj.

1983. - Helmut Kol izabran je za zapadnonemačkog kancelara.

[Bisernica]

7. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/ravel-1.jpg


1765. - Rođen je Žozef Nisefor Neps, francuski pronalazač. Izumeo je heliografiju i, posle smrti Dagera, završio rad na izumu dagerotipije.

1838. - Rođen je Evgenije Petrovič Pečatkin, poznati ruski izdavač.

1875. - Rođen je Moris Ravel, francuski kompozitor, jedan od najistaknutijih predstavnika francuskog impresionizma. Bio je stvaralac veoma originalnog izraza. Glavna dela: opera "Španjolski sat", balet "Dafnis i Kloe", orkestarska kompozicija "Bolero", klavirski ciklus "Kuprenov grob" i veliki broj solo pesama na stihove francuskih simbolista. Umro je 1937. godine.

1876. - Aleksandar Bel patentirao je telefon.

1906. - Finski parlament usvojio je odluku o ženskom pravu glasa, koji se nije odnosio na siromašne žene.

1917. - Izašla je prva džez ploča - "Dixie Jazz Band One Step"; snimio ju je Nick LaRocca Original Dixieland Jazz Band.

1926. - Obavljen je prvi prekookeanski (transatlantski) telefonski razgovor, London-Njujork.

1933. - Nastala je igra Monopol.

1935. - Sarska oblast pripojena je Nemačkoj. Ova oblast prethodno je Versajskim ugovorom o miru data na upravu Francuskoj za period od 15 godina kao naknada za ratnu štetu od nemačkog pustošenja i razaranja (1914-1918).

1955. - Petar Pan prvi put se pojavio na TV-u.

1987. - Bokser Majk Tajson osvojio je titulu u teškoj kategoriji pobedivši Bounkrašera Smita u meču koji je trajao 12 rundi.

1989. - Iran je prekinuo diplomatske odnose sa Velikom Britanijom zbog knjige Salmana Ruždija "Satanski stihovi".

[Bisernica]

8. mart


Nikad ti niko neće ovako u krvotok uliti
poslednju nežnost celu,
i pronaći u tebi i nadu i beznađe.

Mika Antić

...niko kao Žena !
Sretan 8. mart :heart:


http://razbibriga.net/


1801. - U pristaništu Abukir u Egiptu udružene englesko-otomanske snage porazile su francusku vojsku.

1846. - Otvorena je prva čitaonica u Srbiji, nazvana Srpsko čitalište, kasnije Čitalište beogradsko. Slične čitaonice ubrzo su osnovane i u drugim gradovima Srbije.

1855. - Prvi voz prešao je preko prvog američkog železničkog mosta, na Nijagarinim vodopadima.

1865. - Rodio se Frederik Vilijam Gaudi, američki tipograf i izdavač, autor preko stotinu nacrta za tipografska pisma.

1879. - Rođen je srpski slikar, vajar i pisac Mihailo Milovanović, jedan od osnivača Udruženja likovnih umetnika Srbije, ratni slikar Vrhovne komande srpske vojske u Prvom svetskom ratu, autor čuvenih portreta srpskih vojvoda Radomira Putnika, Živojina Mišića, Stepe Stepanovića i Petra Bojovića, generala Pavla Jurišića Šturma, kralja Petra I Karađorđevića i regenta Aleksandra Karađorđevića. Diplomirao je 1909. na Likovnoj akademiji u Minhenu, a u Prvom svetskom ratu je sa srpskom vojskom preživeo njenu golgotu. Njegovo slikarstvo karakteriše preplitanje realizma, simbolizma i impresionizma, u dinamičkom procesu stalnih preobražaja i potrage za prepoznatljivim izrazom, lakoća prilagođavanja različitim formama, uz postojano uverenje da je narodna tradicija i izvor i ishodište umetničkog poduhvata. Izložbe njegovih slika u periodu imeđu dva svetska rata bile su prvorazredan kulturni događaj, a hroničari su zabeležili da je izložba 1938. u paviljonu "Cvijeta Zuzorić" u Beogradu bila najposećenija postavka u dotadašnjoj istoriji te kuće. Izradio je spomenike arhimandritu račanskog manastira i knezu Sokolske nahije Hadži-Melentiju u manastiru Rača, komandantu Zlatiborskog komitskog odreda majoru Kosti Todoroviću u Srebrenici (koji su porušile ustaše u Drugom svetskom ratu), srpskim ratnicima u Mladenovcu (oskrnavljen 1947. uklanjanjem grba Srbije i dvoglavog orla s krstom i krunom iznad grba), spomenik na Krfu poginulim vojnicima Drinske divizije, mermerni ikonostas u pravoslavnoj crkvi u Mladenovcu. Napisao je roman "Lendina vodenica", štampan više od pola veka posle njegove nasilne smrti. Tog nosioca Albanske spomenice i Ordena svetog Save, koji je 1912. došao u Srbiju iz Minhena da bi kao dobrovoljac učestvovao u balkanskim ratovima, komunisti su streljali u Užicu krajem novembra 1941, pod optužbom da je "engleski špijun". Posle Drugog svetskog rata i dolaska na vlast njegovih ubica, decenijama je bio pod najstrožim velom ćutanja - i kad su mu slike izlagane, ime autora nije pominjano, a prećutale su ga i sve enciklopedije, čak i Likovna enciklopedija.

1914. - Izašao je prvi broj ruskog magazina Rabotnica.

1917. - U Petrogradu je počela februarska (zbog starog kalendara) revolucija. Po karakteru buržoasko-demojkratska, ova revolucija bila je značajna etapa u pripremi socijalističke revolucije. Sprovedena je relativno lako i za nekoliko dana, a okončana je abdikacijom cara Nikolaja II.

1957. - Sledeći izraelsko povlačenje sa okupirane egipatske teritorije, Suecki kanal ponovo je otvoren za međunarodni saobraćaj.

1971. - Osnovan je hor "Kolegijum muzikum", akademski kamerni hor studentkinja Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu.

1973. - Otvoren je najviši tunel na svetu a najduži u Americi - Ajzenhauer tunel.

1974. - U Parizu je otvoren aerodrom "Šarl de Gol".

1976. - Najveći ikad viđeni kameni meteorit, težak 1.774 kg, pao je u Džilin, Kina.

1983. - IBM izbacuje na tržište PC DOS verziju 2.0.

1986. - Martina Navratilova postaje prva teniserka koja je zaradila deset miliona dolara.

1992. - U Beograd je doputovao komandni sastav 14.000 "plavih šlemova", koji su potom, prema planu bivšeg državnog sekretara SAD i izaslanika generalnog sekretara UN Sajrusa Vensa, raspoređeni u Hrvatskoj i Krajini.

[Bisernica]

9. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/amerigovespuci_250x300-1.jpg


1454. godine rođen je italijanski moreplovac Amerigo Vespuči, prema čijoj je latinskoj verziji imena (Americus) nemački kartograf Martin Valdzemiler 1507. Novi svet pogrešno nazvao Amerika. To je prihvaćeno uprkos činjenici da je novi kontinent 1492. otkrio Vespučijev zemljak Kristifor Kolumbo. Vespuči je u Novi svet putovao 1499. kao član španske ekspedicije, a 1501. i 1502. predvodio je portugalsku ekspediciju. Verovao je da su Honduras i Brazil novi, neotkriveni kontinenti, ne znajući da je Honduras pre njega otkrio Kolumbo.
Danas je sreda, 9. mart, 68. dan 2011. Do kraja godine ima 297 dana.

1074. - Papa Grgur VII naredio je da svi oženjeni rimokatolički sveštenici budu odstranjeni iz Crkve.

1661. - Umro je francuski kardinal italijanskog porekla Žil Mazaren, posle smrti kardinala Armana Žana Rišeljea 1642. šef vlade u vreme Luja XIII i Luja XIV. Kao jedan od najveštijih diplomata svog doba postavio je temelje na kojima je Luj XIV gradio hegemonističku politiku Francuske u Evropi. Okončao je 1648. Tridesetogodišnji rat, posle kojeg je Vestfalskim mirom Francuska od Nemačkog carstva preuzela Alzas i neke lorenske gradove. Takođe je savladao bunu plemstva od 1652. i učvrstio kraljev apsolutizam poljuljan tokom pobune.

1749. - Rođen je francuski političar i pisac Onore Gabrijel Viktor Riketi de Mirabo, najbolji govornik Francuske revolucije i jedan od glavnih zastupnika interesa trećeg staleža. Doprineo je pobedi Ustavotvorne skupštine nad kraljem, ali ne kao principijelan protivnik monarhije. Njegov cilj bila je liberalna reforma društva uz održavanje monarhije. Ubijen je 1791. pod optužbom da je paktirao s dvorom. Dela: "Esej o despotizmu", "O pruskoj monarhiji pod Fridrihom Velikim".

1814. - Rođen je ukrajinski pisac i slikar Taras Grigorjevič Ševčenko, najveći ukrajinski pesnik 19. veka, osnivač nove ukrajinske književnosti, romantičar, revolucionar, vatreni borac za slobodu naroda. Poezijom inspirisanom narodnim stvaralaštvom je utemeljio književni ukrajinski jezik. Kao ukrajinski nacionalista proveo je više godina u progonstvu u Sibiru, a mnoga njegova dela našla su se na udaru carske cenzure. Ruski režim, u to vreme, je Ukrajince smatrao delom ruskog naroda kao Maloruse. Dela: zbirka pesama i poema "Kobzar", poema "Hajdamaki", romani (na ruskom) "Najamnica", "Kneginja", "Muzikant", "Blizanci", "Umetnik".

1817. - Srpski vojvoda i popečitelj (ministar) finansija u Prvom srpskom ustanku knez Sima Marković pogubljen je u beogradskoj tvrđavi prema naređenju Marašli Ali paše. Od početka ustanka bio je blizak saradnik Karađorđa, s kojim je emigrirao posle propasti ustanka. Vratio se u Srbiju zahvaljujući nagodbi Miloša Obrenovića i Ali paše, ali je nastavio prepisku sa srpskim starešinama u Besarabiji, pozivajući ih da se vrate i nastave borbu protiv Turaka. S vojvodom Pavlom Cukićem i bivšim Karađorđevim kapetanom Dragićem Gorunovićem podigao je bunu koju su Miloš i Turci brzo ugušili, a Marković i Gorunović su uhvaćeni i pogubljeni.

1831. - Kralj Luj Filip osnovao je francusku Legiju stranaca, sa središtem u Alžiru.

1851. - Umro je danski fizičar Hans Kristijan Ersted, osnivač nauke o elektromagnetizmu. Njegovo glavno delo "Experimenta circa effectum conflictus electrici in acum magneticam" znatno je uticalo na francuskog fizičara i matematičara Andre Mari Ampera. Njemu u čast jedinica za jačinu magnetnog polja je nazvana Ersted (oznaka Oe).

1885. - Rođena je ruska balerina Tamara Platonovna Karsavina, jedna od najvećih umetnica klasičnog baleta u prvoj polovini 20. veka. S Anom Pavlovom i Vaclavom Nižinskim bila je među glavnim zvezdama Ruskog baleta Sergeja Đagiljeva, u Imperatorskom baletu u Petrogradu nastupala je kao primabalerina i gostovala je na scenama u Parizu i Londonu, gde je 1928. osnovala baletsku školu. Upamćena je kao nezamenjiva partnerka Nižinskog u baletu "San o ruži" i po sjajnim rolama u baletima "Šeherezada", "Žar ptica", "Petruška", "Fantastični dućan", "Trorogi šešir".

1888. - Umro je nemački car Vilhelm I Fridrih Ludvig. Podržao je Bizmarkovu politiku ujedinjenja Nemačke, svim sredstvima ("krvlju i gvožđem"). Bio je kralj Pruske od 1861. a 1871. postaje prvi car novostvorenog Nemačkog carstva. Tokom njegove vladavine Nemci su Danskoj oteli pokrajine Šlezvig i Holštajn u ratu 1864. porazili Austriju 1866. a u Francusko-pruskom ratu 1871. otrgli su Alzas i Lorenu od Francuske. Izdao je 1879. "Izuzetni zakon" (Lex specialis), kojim je socijaldemokratski pokret u Nemačkoj stavljen van zakona.

1890. - Rođen je sovjetski državnik Vjačeslav Mihajlovič Skrjabin, poznat kao Vjačeslav Mihajlovič Molotov, šef sovjetske diplomatije od 1939. do 1949. i od 1953. do 1956. Bio je glavni kreator, sa sovjetske strane, sovjetsko-nemačkog desetogodišnjeg pakta o nenapadanju, potpisanog 1939. devet dana pre napada Nemačke na Poljsku. Jedan je od osnivača lista "Pravda". Održao se u vrhu vlasti tokom tri decenije Staljinove vlade, ali je u junu 1957. pod optužbom za "antipartijski stav", isključen iz Centralnog komiteta Komunističke partije i smenjen sa svih funkcija.

1893. - Umro je francuski teoretičar umetnosti, istoričar i filozof Ipolit Ten, koji je nastojao da unese pozitivističke metode u izučavanje literature, umetnosti i društva. Prema determinističkom shvatanju istorije, smatrao je da pojedinac, izrazito određen jednom "preovlađujućom osobinom", trpi jak spoljni uticaj "rase", "sredine" i "trenutka". Kao filozof bavio se problemima saznanja. Dela: "Istorija engleske književnosti", "Filozofija umetnosti", "O inteligenciji", "Postanak savremene Francuske".

1916. - Nemačka je u Prvom svetskom ratu objavila rat Portugaliji, koja je prethodno u svojim lukama zaplenila nemačke brodove.

1918. - Umro je nemački pisac Frank Vedekind, koji je ekscentričnim dramama, punim ironije i cinizma, tragike i komike, grotesknih likova, drastičnih erotskih scena i uličnog žargona, provocirao građanski moral. Njegove pesme, šansone i balade, recitovane su i izvođene u minhenskom kabareu "Jedanaest dželata". Dela: drame "Prolećno buđenje", "Zemaljski duh", "Markiz fon Kajt", "Pandorina kutija", "Mrtvački ples", "Muzika", "Cenzura", pesme "Četiri godišnja doba".

1919. - Britanci su deportovali na Maltu vođu egipatskog pokreta za nezavisnost Saada Zaglula.

1924. - Italija je anektirala grad Fiume (danas Rijeka).

1934. - Rođen je ruski kosmonaut Jurij Aleksejevič Gagarin, prvi čovek koji je obleteo Zemlju. U aprilu 1961. vasionskim brodom "Vastok I" načinio je krug oko planete za 108 minuta, krećući se maksimalnom brzinom od 28.000 kilometara na čas, na najvećoj udaljenosti od Zemlje 327 kilometara.

1942. - Japanske invazione snage su u Drugom svetskom ratu okončale zauzimanje centralnog indonežanskog ostrva Java. Indonezija je tada bila holandska kolonija, kao Holandska Istočna Indija.

1943. - Rođen je Bobi Fišer, šahovski velemajstor, bivši prvak sveta u šahu i jedan od najboljih šahista u istoriji. Titulu svetskog prvaka osvojio je 1972. u Rejkjaviku pobedom nad Spaskim, a kruna mu je oduzeta tri godine docnije, pošto je odbio meč protiv izazivača Karpova. Kada je 1956. kao trinaestogodišnak, postao juniorski prvak SAD, proglašen je za "čudo od deteta", a već naredne godine trijumfovao je na Otvorenom prvenstvu SAD. Titulu velemajstora osvojio je sa 15 godina. Šahu se vratio 1992. kada je na Svetom Stefanu i u Beogradu odigrao revanš protiv Spaskog. Vlada SAD optužila ga je tada zbog kršenja sankcija protiv Srbije (SRJ) što je Fišer javno ismejao doslovno pljunuvši na tekst optužbe. Nakon osmomesečnog pritvora u Japanu, zbog zahteva SAD za deportaciju, 2005. dobio je islandsko državljanstvo, pa je ostatak života proveo u Rejkjaviku.

1945. - Američke snage su u Drugom svetskom ratu zauzele Bon.

1956. - Englezi su deportovali kiparskog arhiepiskopa Makariosa III na Sejšelska ostrva u Indijskom okeanu.

1976. - U Kavalezeu kod grada Trento na severu Italije srušila se uspinjača, usmrtivši 42 smučara u najgoroj nesreći te vrste u svetu. Tragediju je preživela jedna devojka.

1987. - Teheran je optužio Bagdad da upotrebljava hemijsko oružje u Iransko-iračkom ratu.

1989. - Vlasti u Varšavi zvanično su optužile sovjetske službe bezbednosti za likvidaciju više od 4.200 poljskih oficira u Katinskoj šumi u proleće 1940.

1991. - U Beogradu su se masovne opozicione demonstracije protiv režima Slobodana Miloševića, posle oštre policijske intervencije, pretvorile u krvave nerede u kojima su poginuli učenik Branivoje Milinović i policajac Nedeljko Kosović. Režim je uveče, kad se situacija smirila, demonstrirao silu tako što je na ulice izveo tenkove, pod izgovorom da to čini zbog izgredničkog ponašanja demonstranata koji su demolirali prodavnice u strogom centru grada.

1992. - Umro je bivši premijer Izraela Menahem Begin, prvi izraelski državnik koji je potpisao ugovor s nekom arapskom zemljom. Posle razgovora u Kemp Dejvidu sa egipatskim predsednikom Anvarom el Sadatom i predsednikom SAD Džimijem Karterom, 1977. u Vašingtonu je potpisao mirovni ugovor sa Egiptom i sa Sadatom je 1978. podelio Nobelovu nagradu za mir. Završio je prava u Varšavi, a 1939. bio je vođa omladinskog cionističkog pokreta "Betar" u rodnoj Poljskoj. Uhapšen je 1940. i dve godine je proveo u logoru u Sibiru, ali je 1942. uspeo da se domogne Palestine, tada pod britanskom upravom, gde je komandovao ilegalnom cionističkom grupom "Irgun Cevai Leumi" (Narodni vojnički savez). U tek osnovanoj državi Izrael 1948. oformio je pokret "Herut" (sloboda), od kojeg je nastala partija "Likud" (jedinstvo). Ubrzo je postao član Kneseta (Skupština), u vladu je ušao 1967. i bio je premijer od 1977. do 1983, kad je podneo ostavku. Važio je za "čoveka najtvrđe linije s vizijom za kompromis". Dela: "Pobuna", "Lična sećanja komandanta Irgun Cevai Leumija", "Bele noći", "U podzemlju".

1994. - Teroristi Irske republikanske armije izveli su prvi u seriji minobacačkih napada na londonski aerodrom "Hitrou".

1999. - Iranski predsednik Muhamed Hatami doputovao je u Italiju, što je bila prva poseta Zapadu šefa iranske države od islamske revolucije 1979. u toj azijskoj zemlji.

2000. - NATO je odbacio izveštaje da je špijun unutar tog vojnog saveza snabdevao Srbe tajnim detaljima tokom agresije NATO na Srbiju (SRJ) u proleće 1999.

2003. - Evropska unija otvorila je diplomatsko predstavništvo u kubanskoj prestonici Havani.

2007. - Umro je Kazuo Tanaka, istoričar književnosti, pisac i prevodilac, koji je svojim radom dao dragocen doprinos širenju srpske kulture u Japanu. Dobitnik je Ordena Vuka Karadžića, Nagrade Njegoševe zadužbine i Nagrade Srpskog PEN centra za životno delo. Predavao je na univerzitetima Cudađuku i Ćiba, a kao urednik i savetnik direktora izdavačke kuće "Kobunša" preveo je i objavio dela srpskih književnika kao što su Ivo Andrić, Miodrag Bulatović, Desanka Maksimović ili akademik Georgije Ostrogorski. Objavio je i preveo (sa M. Suzukijem, 1995.) i fotomonografiju Hilandar. Tanaka je bio i koautor više priručnika za učenje srpskog jezika i priručnika za konverzaciju. Bio je član odbora za izradu Velikog srpsko-japanskog rečnika (30.000 reči). Objavio je zbirku eseja: "Balkanska duša".

[Bisernica]

10. mart


http://www.bibliotekavrsac.org.rs/grad/images/sterija.jpg


1856. godine umro Jovan Sterija Popović, književnik, prvi srpski komediograf, profesor Liceja u Kragujevcu i Beogradu, osnivač Društva srpske slovesnosti, ministar kulture Srbije. Popović se školovao u Sremskim Karlovcima, Temišvaru, Pešti i Kežmarku u Slovačkoj. Bavio se advokaturom u Vršcu, a zatim profesorskim pozivom, kao predavač prirodnog prava na Liceju. Bio je načelnik Ministarstva prosvete, pionir u organizovanju školstva u Srbiji, pokretač inicijative za osnivanje Akademije nauka, Narodne biblioteke i Narodnog muzeja u Beogradu. Učestvovao je u organizovanju prvog beogradskog teatra - "Teatra na Đumruku", koji je otvoren izvođenjem njegove tragedije "Smrt Stefana Dečanskog". Književni rad počeo je pisanjem pesama u duhu Lukijana Mušickog, a nastavio dramama i romanima u kojima se obračunao sa romantičarskom i avanturističkom književnošću. U komedijama je ismevao mane tadašnjeg društva, pomodarstvo, pokondirenost, nadriučenost, a opisima trgovaca i špekulanata, postao je pravi "srpski Molijer". Sterijina dela: "Laža i paralaža", "Pokondirena tikva", "Zla žena", "Tvrdica" i "Kir Janja" osvojila su sve jugoslovenske pozornice, pa se sa uspehom prikazuju i danas. Pred smrt se vratio poeziji i napisao niz gorkih i snažnih stihova, koji predstavljaju pesnikov sumorni oprošaj sa životom, u kome je doživljavao nepravde i uvrede.

1772. - Rođen Fridrih fon Šlegel, nemački književnik i teoretičar
(Hanover, 10. 03. 1772 - Drezden, 11. 01. 1829)

1861. - Umro Taras Ševčenko, ukrajinski književnik, slikar i grafičar
(Morinci, 09. 03. 1814 - Petrograd, 10. 03. 1861)

1872. - Umro Đuzepe Macini, italijanski revolucionar, ideolog nacionalnog pokreta Italije u 19.veku
(Đenova, 22. 06. 1808 - Đenova, 10. 03. 1872)

1875. - Umro Svetozar Marković, političar i teoretičar, osnivač socijalističkog pokreta u Srbiji
(Zaječar, 21. 09. 1846 - Trst, 10. 03. 1875)

1892. - Rođen Artur Honeger, francuski kompozitor
(L' Avr, 10. 03. 1892 - Pariz, 27. 11. 1955)

1893. - Rođen Petar Jovanović, geograf, akademik
(Dobrača, 10. 03. 1893 - Beograd, 15. 11. 1957)

1926. - Rođena Mara Janković, pop i džez pevačica, članica Vokalnog kvarteta Predraga Ivanovića
(Zemun,10. 03.1926 - 08. 03. 2009)

1940. - Umro Mihail Afanasjevič Bulgakov, ruski književnik, dramaturg i lekar
(Kijev, 15. 05. 1891 - Kijev, 10. 03. 1940)

1940. - Rođen Čak Noris (Karlos Rej Noris), američki filmski glumac i karatista, svetski šampion
(Oklahoma, 10. 03. 1940)

1957. - Rođen Osama bin Laden, osnivač Al kaide
(Rijad, 10. 03. 1957)

1958. - Rođena Šeron Stoun, američka filmska glumica
(Midvil, 10. 03. 1958)

1959. - Počela pobuna na Tibetu protiv kineskih vlasti, ugušena 28. marta iste godine

1976. - Osnovana Crnogorska akademija nauka i umjetnosti

1981. - Rođen Samjuel Eto, kamerunski fudbaler
(Duali, 10. 03. 1981)

1991. - Počele studentske demonstracije kod Terazijske česme u Beogradu

1997. - Umro Najdan Pašić, publicista, profesor Univerziteta u Beogradu i sudija Ustavnog suda Srbije
(Skoplje, 1922 - Beograd, 10. 03. 1997)

2000. - Umro Konstantin Obradović, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu, stručnjak za međunarodno humanitarno pravo, osnivač Centra za ljudska prava u Beogradu(Beograd, 1939 - Beograd, 10. 03. 2000)

2001. - Umrla Maja Tasić, političar, šef kabineta u Ministarstvu inostranih poslova SRJ (Beograd, 01. 05. 1965 - Beograd, 10. 03. 2001)

2002. - Umro Vinko Kandija, rukometni trener i sportski radnik
(Trogir, 23. 05. 1934 - Beč, 10. 03. 2002)

2008. - Umro Đorđe - Badža Predin, vaterpolista, predsednik vaterpolo kluba "Bečej" i Vaterpolo saveza Srbije, direktor Vaterpolo saveza Jugoslavije, predsednik opštine Bečej( 1947 - Novi Sad, 10. 03. 2008)

[Bisernica]

11. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/milosevic1-1.jpg


1544. rođen italijanski pesnik Torkvato Taso. Autor je epa Oslobođeni Jerusalim, koji se smatra jednim od najreprezentativnijih dela italijanske književnosti. Bio je uzor romantičarima, a njegova poezija inspirisala je Getea i Bajrona. Neki njegovi soneti su posvećeni Dubrovčanki Cvijeti Zuzorić. Umro je u Rimu 1595. godine.

1887. godine, osnovano prvo niško pozorište "Sinđelić", danas Niško narodno pozorište. Pozorište "Sinđelić" u Nišu osnovao je Mihailo Dimić, spojivši svoju i putujuću družinu Dragutina Jovanovića. Prva predstava na niškim pozorišnim daskama bila je drama Srpski ajduci Jovana Sterije Popovića, a izvedena je u sali kafane "Knez Mihajlo". Dugo vremena, Niš nije imao sreće sa stalnim pozorištem. Još je kraljica Draga 1900. godine, pokušala da daruje gradu teatar, ali bez uspeha. Tek 1921, Niš dobija Gradsko povlašćeno pozorište, koje se najpre nalazilo u kafani "Evropa", pa u Zanatskom domu, a 1929. postaje Pozorište Moravske banovine. U novu zgradu, vernu kopiju nešto starije minhenske "Folksbine", useljava se 1938. Za to je najzaslužniji ondašnji gradonačelnik Niša, Dragiša Cvetković, kasnije predsednik vlade Kraljevine Jugoslavije. Govor koji je Cvetković održao povodom početka izgradnje pozorišta, uzidan je u njegove temelje. Tokom Drugog svetskog rata pozorište nije prekidalo rad, a od oslobođenja deluje pod imenom Narodno pozorište.

1876 - Umro Jovan Filipović, pravnik, sudija, ministar pravde i prosvete Srbije (Sremski Karlovci, 1819 - Beograd, 11.3.1876)

1882 - Rođen Dušan Šijački, novinar i književnik, predsednik Društva novinara Jugoslavije (Stari Futog, 11.3.1882 - Beograd, 10.8.1958)

1911 - Rođen Ficroj Maklejn, britanski general, diplomata i pisac, šef savezničke misije pri Vrhovnom štabu (Škotska, 11.3.1911 - Škotska, 15.6.1996 )

1915 - Podignuta austrougarska optužnica protiv Alekse Šantića

1916 - Počelo prebacivanje srpskih vojnika sa Krfa na Solunski front

1916 - Rođen Džejms Harold Vilson, britanski publicista, političar i državnik, premijer Velike Britanije (Kaulerslej, 11.3.1916 - London, 24.5.1995)

1921 - Rođen Astor Pjacola, argentinski kompozitor, tvorac novog tanga (Mar del Plata, 11.3.1921 - Buenos Ajres, 4.7.1992)

1941 - Kongres SAD, na predlog predsednika Teodora Ruzvelta, izglasao je Zakon o zajmu i najmu, kojim je Velika Britanija dobila vojnu pomoć u Drugom svetskom ratu. Za sprovođenje zakona predviđeno je sedam milijardi dolara.

1943 - Rođen Adam Puslojić, književnik i prevodilac (Kobišnica, 11.3.1943)

1946 - Rođen Jurij Bajec, ekonomista, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu, ekonomski savetnik premijera Srbije (Brežice, 11.3.1946)

1955 - Umro Aleksandar Fleming, škotski bakteriolog, pronalazač penicilina, nobelovac (Lohfild, 6.8.1881 - London, 11.3.1955)

1977 - Rođen Stefan Arsenijević, reditelj (Beograd, 11.3.1977)

1981 - Pod parolom "Kosovo- republika" počele studentske demonstracije kosovskih Albanaca

1996 - Umrla Biljana Jovanović, književnica (Beograd, 1953 - Ljubljana, 11.3.1996)

2000 - Umro Ivo Robić, pevač i kompozitor (Bjelovar, 29.1.1923 - Rijeka, 11.3.2000)

2002 - Umro Džejms Tobin, američki ekonomista, nobelovac (Šampejn, 5.3.1918 - Njujork, 11.3.2002)

2002 - Umro Franjo Kuharić, kardinal, zagrebački nadbiskup (Pribić, 15.4. 1919 - Zagreb, 11.3.2002)

2004 - Teroristički napad u Madridu

2005 -Umro Momčilo Popović, novinar i urednik RTB-a (Bitolj, 10.6.1937 - Beograd, 11.3.2005)

2006 - Umro Slobodan Milošević, predsednik Srbije i Savezne Republike Jugoslavije, predsednik Socijalističke partije Srbije (Požarevac, 20.8.1941 - Hag, 11.3.2006)

2009 - Umro Senad Beganović, fudbaler Radničkog iz Niša i Vojvodine (Priboj, 1961 - Novi Sad, 11.3.2009)

2009 - Umro Peter Bačo, mađarski filmski reditelj (Košice, 6.1.1928 - Budimpešta, 11.3.2009)

2009 - Umro Radoman Kontić, pozorišni glumac (Ostroške grede, 6.1935 - 11.3.2009)

[Bisernica]

12. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/imagesqtbnANd9GcS3AM0m4EC6P3m7_ddfP_TWKl-1.jpg


1880. godine rođen je književnik Vladislav Petković - Dis. Lirski pesnik, boem, Dis je jedan od najznačajnijih srpskih pesnika. Njegova poezija je slika unutrašnjeg intimnog pesnikovog života, poezija snova i maštanja, a njegov pesimizam odraz ličnog bola i osećanja izgubljenog u životu. U antologijske se ubrajaju njegove pesme: Možda spava, Jutarnja idila, Utopljene duše, Plave misli, Među svojima... Uređivao je časopis "Književna nedelja", a sa Simom Pandurovićem jedan je od osnivača srpske Moderne. Kao ratni izveštač pri srpskoj Vrhovnoj komandi u Balkanskom ratu, prešao je Albaniju i boravio kao izbeglica u Francuskoj. Na povratku u otadžbinu, nemačka podmornica torpedovala je brod kojim je Dis putovao i on je našao smiraj u talasima Jonskog mora.

Velika škola u Beogradu je na današnji dan 1905. godine prerasla u Univerzitet. Prvi pokušaji stvaranja škole za više obrazovanje kod Srba datiraju iz perioda Prvog srpskog ustanka. Karađorđeva Velika škola, osnovana 1808. godine, radila je pet godina. Nju je završilo sedam polaznika, među kojima i Vuk Karadžić. Njen rad obnovljen je 1830. godine. Osam godina kasnije, Velika škola prerasta u Licej sa sedištem u Kragujevcu. Od 1841. godine Licej je ponovo u Beogradu. Knez Mihailo Obrenović, 1863. godine, donosi Zakon o Velikoj školi sa 3 fakulteta: Pravnim, Filozofskim i Tehničkim. Svoje sadašnje ime Univerzitet je dobio donošenjem zakona, 12. marta 1905. godine, koji je potpisao kralj Petar I. U prvom članu ovog zakona, kaže se: "Velika škola se proglašuje za Univerzitet sa Filozofskim, Pravnim, Medicinskim, Tehničkim i Bogoslovskim fakultetom".

Fizičar i elektrotehničar Mihajlo Pupin umro je na današnji dan 1935. godine. Matematiku i teorijsku fiziku Pupin je studirao u Kembridžu, a nakon odbranjene doktorske disertacije o osmotskom pritisku postao je profesor matematičke fizike na Kolumbija univerzitetu. Profesurom se bavio punih 40 godina, radeći istovremeno i kao upravnik Elektrotehničkog instituta, na kome je došao do svojih najvažnijih naučnih otkrića: Pupinovi kalemovi za prenos telefonskih razgovora na velike daljine, elektromagnetni detektori, sekundarna radijacija rendgenskih zraka... Svoj životni put Pupin je opisao u delu koje je kod nas objavljeno pod naslovom "Sa pašnjaka do naučenjaka" i 1924. godine nagrađeno "Pulicerovom nagradom". Njegovo ime nose fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta.

1365. - Osnovan Bečki univerzitet

1821. - Rođen Medo Pucić, književnik, vaspitač kneza Milana Obrenovića
(Dubrovnik, 12. 03. 1821 - Dubrovnik, 30. 06. 1882)

1856. - Rođen Stepa Stepanović, vojvoda, komandant srpske vojske u Balkanskim i Prvom svetskom ratu (Kumodraž, 12. 03. 1856 - Čačak, 27. 04. 1929)

1863. - Rođen Gabrijele Danuncio, italijanski književnik i političar
(Peskara, 12. 03. 1863 - Gardone Rivijera , 01. 03. 1938)

1868. - U Srbiji zvanično uveden Vukov pravopis

1881. - Rođen Mustafa Kemal Ataturk, turski general i državnik, osnivač moderne Turske i njen prvi predsednik (Solun, 12. 03. 1881 - Carigrad, 10. 11. 1938)

1889. - Rođen Vaclav Fomič Nižinski, ruski baletski igrač i koreograf (Kijev, 12. 03. 1889 - London, 08. 04. 1950)

1901. - Umro Jovan Ilić, književnik
(Resnik, 28. 08. 1823 - Beograd, 12. 03. 1901)

1908. - Rođen Jovan Đorđević, pravnik, profesor Univerziteta u Beogradu i sudija Ustavnog suda Jugoslavije, akademik (Beograd, 12. 03. 1908 - Beograd, 09. 12. 1989)

1912. - Američki kapetan Albert Beri izveo prvi skok padobranom iz aviona

1913. - Rođen Sergej Mihalkov, ruski književnik (Moskva, 12. 03. 1913)

1914. - Umro Džordž Vestinghaus, američki inženjer i pronalazač
(Njujork, 06. 10. 1846 - Njujork, 12. 03. 1914)

1920. - Osnovan Fudbalski savez Beograda

1922. - Rođen Džon (Džek) Keruak (Žan Luj Keruak), američki književnik
(Lovel, 12. 03. 1922 - Sent Petersburg, Florida, 21. 10. 1969)

1925. - Umro Sun Jat Sen, kineski revolucionar i državnik, osnivač moderne Kine i njen prvi predsednik (Hsijang-šan, 12. 11. 1866 - Peking, 12. 03. 1925)

1928. - Rođen Edvard Olbi, američki dramski pisac (Vašington, 12. 03. 1928)

1935. - Borac za nezavisnost Indije Mahatma Gandi pozvao na kampanju građanske neposlušnosti prema britanskoj kolonijalnoj upravi

1938. - Anšlus - nasilno priključenje Austije Nemačkoj

1946. - Rođena Lajza Mineli, američka filmska glumica i pevačica, dobitnica "Oskar"-a (Los Anđeles, 12. 03. 1946)

1950. - Umro Hajrnih Man, nemački književnik, akademik
(Libek, 27. 03. 1871 - Santa Monika, 12. 03. 1950)

1964. - Umro Jovan Bijelić, slikar, akademik
(Kolunić, 19. 06. 1886 - Beograd, 12. 03. 1964)

1971. - Rođen Dragutin Topić, atletičar, reprezentativac, evropski i svetski rekorder u skoku u vis (Beograd, 12. 03. 1971)

1974. - Umro Milan Bartoš, pravnik, ekspert za međunarodno pravo, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, akademik (Beograd, 10. 11. 1901 - Beograd, 12. 03. 1974)

1995. - Umro Milosav - Mija Aleksić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Gornja Crnuća, 26. 09. 1923 - Beograd, 12. 03. 1995)

1996. - Umro Dragan Marković, novinar i urednik "NIN"- a
(Valjevo, 03. 11. 1927 - Beograd, 12. 03. 1996)

1999. - Umro Jehudi Menjuhin, amerčki violinista i dirigent
(Njujork, 22. 04. 1916 - Berlin, 12. 03. 1999)

2000. - Umro Aleksandar Nikolić, košarkaški stručnjak, profesor Fakulteta za fizičku kulturu u Beogradu (Sarajevo, 28. 10. 1924 - Beograd, 12. 03. 2000)

2000. - Umrla Vera Jocić, slikar, lutkarski animator i reditelj
(Šabac, 02. 01. 1912 - Šabac, 12. 03. 2000)

2001. - Umro Robert Ladlam, američki književnik
(Njujork, 25. 05. 1927 - Nejpl, 12. 03. 2001)

2003. - Ubijen dr Zoran Đinđić, političar i državnik, predsednik Demokratske stranke, predsednik vlade Srbije (Bosanski Šamac, 01. 08. 1952 - Beograd, 12. 03. 2003)

2003. - Umro Branko Pribićević, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu (Dvor na Uni, 12. 11. 1928 - Beograd, 12. 03. 2003)

2005. - Umro dr Milorad Vasović, profesor Geografskog fakulteta u Beogradu, predsednik Srpskog geografskog društva (Gajtan, 28. 11. 1926 - 12. 03. 2005)

2005. - Umro Kosta Čuperlović, dr veterinarske medicine, predsednik Društva imunologa Srbije (Krupanj, 07. 05. 1931 - Beograd, 12. 03. 2005)

2008. - Umro Lazar Pontičeli, legionar, poslednji veteran francuske armije iz Prvog svetskog rata (Betola, 07. 12. 1897 - Pariz, 12. 03. 2008)

2010. - Umrla Dušanka Kalanj, spiker i voditelj TV Beograd
(Šibenik,18. 10. 1934 - Beograd, 12. 03. 2010)

[Bisernica]

13. mart


http://tosha.dzaba.com/images/asteci.jpg


1325 - Asteci su osnovali svoju naseobinu Tenočtitlan, kasnije prestonicu Asteškog carstva, na mestu gde je današnji grad Sijudad Meksiko.

1567 - Nemački plaćenici koje je unajmila holandska vladarka Margareta od Parme ubili su 2.000 kalvinista.

1572 - U Starigradu na ostrvu Hvar umro je Petar Hektorović, autor speva "Ribanje i ribarsko prigovaranje", izuzetno vrednog književno-istorijskog dokumenta, u kojem je Hektorović, pored autobiografskih zabeležio i dragocene etnografske podatke, kao i neke narodne lirske i epske pesme, medju kojima i srpsku narodnu pesmu "Kraljević Marko i brat mu Andrijaš". Preveo je spev "Remedia amoris" rimskog pesnika Ovidija (Ovidius).

1781 - Engleski astronom nemačkog porekla Vilijam Heršel (William Hersćel) otkrio je sedmu planetu Sunčevog sistema, koja je kasnije nazvana Uran.

1809 - Posle neuspeha u ratu s Rusijom i Danskom 1808, oficirskom zaverom zbačen je s prestola švedski kralj Gustav IV.

1848 - Pod pritiskom demonstracija i pobune u Beču austrijski kancelar Klemens Meternih (Metternić) podneo je ostavku. Kancelar je pobegao u Veliku Britaniju, a hiljadama gnevnih Bečlija koje su opkolile dvor car Ferdinand I je obećao ustav.

1865 - Tokom Američkog gradjanskog rata Kongres Konfederacije, pod predsednikom DŽefersonom Dejvisom (Jefferson Devis), žestokim protivnikom ukidanja ropstva, doneo je zakon kojim je robovima dozvoljeno, u zamenu za slobodu, da budu vojnici u južnjačkoj armiji.

1881 - U atentatu u Petrogradu ubijen je ruski car Alksandar II. Atentat su izvršili članovi tajnog terorističkog udruženja "Narodna volja".

1906 - Umrla je Suzan Entoni (Susan Anthony), začetnica i vodja pokreta za prava žena u SAD. Napisala je "Istoriju ženskog prava glasa".

1913 - Kanbera je postala glavni grad Australije.

1928 - Posle pucanja brane "St. Frensis", oko 60 kilometara severno od Los Andjelesa, u vodi koja je preplavila dolinu utopilo se više od 450 ljudi.

1946 - Pripadnici jugoslovenske službe Državne bezbednosti uhapsili su generala i komandanta kraljevske vojske u Drugom svetskom ratu Dragoljuba Dražu Mihailovića. Na sudjenju pred Vojnim sudom u Beogradu Mihailović je osudjen na smrt zbog izdaje. Streljan je 17. jula iste godine.

1972 - Velika Britanija i Kina saglasile su se da razmene ambasadore 22 godine pošto je London priznao vladu u Pekingu; Britanci su zatvorili konzulat na Tajvanu.

1975 - Umro je Ivo Andrić, jedan od najvećih jugoslovenskih pisaca 20. veka, čije je delo donelo ugled i medjunarodno priznanje jugoslovenskoj književnosti. On je jedini jugoslovenski književnik dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1961) ("Ex ponto", "Znakovi", "Na Drini ćuprija", "Travnička hronika", "Gospodjica", "Prokleta avlija").

1990 - Sovjetski parlament izglasao je uvodjenje višepartijskog sistema, nakon 72-godišnjeg monopola na vlast Komunističke partije.

1992 - U zemljotresu na istoku Turske je poginulo najmanje 570 ljudi.

1995 - U Beogradu je u 72. godini umro popularni pozorišni i filmski glumac Mija Aleksić.

1996 - U mestu Danblejn, oko 40 kilometara severno od Glazgova, naoružani čovek je u gimnastičkoj sali osnovne škole ubio 16 učenika prvog razreda, uzrasta izmedju pet i šest godina i njihovu učiteljicu, ranio još 13 djaka i potom izvršio samoubistvo.

1998 - Predsednik Južne Koreje Kim Dae DŽong, koji je i sam bio zatvaran zbog političkih uverenja, doneo je odluku o masovnoj amnestiji koja je obuhvatila preko pet miliona osoba, od političkih zatvorenika do pijanih vozača kojima su bile oduzete vozačke dozvole.

1999 - Na Kosovu, u eksplozijama bombi u centru Podujeva i na pijaci u Kosovskoj Mitrovici poginulo je šestoro i ranjeno više od 50 ljudi, a u napadima oružane formacije kosovskih Albanaca "Oslobodilačka vojska Kosova" kod Vučitrna poginula su dva pripadnika Vojske Jugoslavije.

2002 - Vlada Angole je proglasila jednostrano primirje u 27-godišnjem gradjanskom ratu sa pobunjenicima-pripadnicima Nacionalne Unije za nezavisnost Angole (UNITA).

2004 - Umro je austrijski kardinal Franc Kenig (Franz Koenig), poznat po zalugama u povezivanju vera. On je godinama radio na uspostavljanju veza izmedju Vatikana i komunističkih država. Na njegovu inicijativu 1964. godine osnovana je Fondacija "Pro orijente", koja se bavi dijalogom izmedju rimokatoličke i pravoslavne crkve.

[Bisernica]

14. mart


http://razbibriga.net/


1489. Kraljica Kipra Katarina Kornaro, poslednja vladarka iz dinastije Lizinjan (Lusignan), ustupila je svoju kraljevinu Mletačkoj Republici.

1558. Nemački car Ferdinand I uzeo je titulu svetog rimskog cara bez uobičajenog papinog krunisanja.

1804. Rođen je austrijski kompozitor Johan Štraus Stariji, koji je bečkom vlaceru dao klasični oblik i znatno doprineo njegovoj popularnosti. Komponovao je više od 150 valcera, od kojih je najpoznatiji "Lorelaj-Zvuci Rajne", veliki broj marševa, među kojima i čuveni "Marš Radecki", polke, kadrile.

1820. Rođen je Vitorio Emanuele II, poslednji sardinijski kralj (od 1849) i prvi kralj ujedinjene Italije od 1861. do smrti 1878. Popularni "padre della patria", Vitorio Emanuele II inaugurisao je parlamentarnu vladavinu u Italiji.

1864. Engleski istraživač Samjuel Bejker otkrio je drugi izvor reke Nil u istočnoj Africi i nazvao ga Albertovo jezero.

1879. Rođen je nemački naučnik Albert Ajnštajn, najistaknutiji teoretičar fizike u 20. veku, tvorac teorije relativiteta (1916), dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1921. Iz Nemačke je emigrirao u SAD 1933, posle dolaska nacista na vlast. Na njegovo upozorenje 1939. da bi Nemci mogli napraviti atomsku bombu, započeli su u SAD istraživački radovi za proizvodnju te bombe. Bio je oženjen srpskom matematičarkom Milevom Marić.

1883. U Londonu je umro nemački filozof i ekonomist Karl Marks, najznačajniji teoretičar modernog socijalizma i komunizma u 19. veku. S Fridrihom Engelsom objavio je 1848. "Komunistički manifest" ("Prilog kritici Hegelove filozofije prava", "Teze o Fojerbahu", "Osamnaesti brimer Luja Bonaparte", "Kapital - kritika političke ekonomije").

1891. Podmornica "Monarh" je postavila telefonski kabl ispod Lamanša, pripremajući prvu telefonsku vezu Velike Britanije s kontinentom.

1932. Rođen je srpski pesnik, novinar, pisac filmskih scenarija i radio drama Miroslav Antić. Objavio je više od 30 knjiga, među kojima i zbirke pesama za decu "Plavi čuperak", "Nasmejani svet", "Šašava knjiga".

1932. Samoubistvo je izvršio američki industrijalac Džordž Istman, jedan od pionira fotografije i filma, osnivač kompanije "Kodak".

1938. Streljan je ruski revolucionar Nikolaj Buharin. Jedan od vodećih ideologa boljševika proglašen je krivim za kontrarevolucionarne aktivnosti i špijunažu na montiranom procesu i osuđen na smrt.

1945. Britansko ratno vazduhoplovstvo izbacilo je na železnički vijadukt u nemačkom gradu Bilefeld najtežu bombu u Drugom svetskom ratu, "Velikog Slema" težine 11 tona.

1953. Umro je Klement Gotvald predsednik Čehoslovačke od 1948, kada su svu vlast u toj državi preuzeli komunisti. U njegovo vreme staljinističko razdoblje kulta ličnosti dostiglo je vrhunac, a na insceniranim procesima osuđeni su na smrt i streljani neki istaknuti komunisti kao što su Slanski i Klementis.

1976. Egipat je poništio ugovor o prijateljstvu i saradnji sklopljen sa Sovjetskim Savezom 1971.

1979. Najmanje 200 ljudi je poginulo prilikom pada aviona tipa "Trajdent" na jednu fabriku blizu Pekinga.

1980. U avionskoj nesreći u Varšavi poginulo je 87 osoba, među kojima 14 članova američkog bokserskog tima.

1983. Članice Organizacije zemalja proizvođača nafte (OPEK) saglasile su se, prvi put od osnivanja te organizacije 1960. da smanje cene nafte za 15 odsto.

1986. Umro je srpski kompozitor, dirigent i muzički kritičar Mihailo Vukdragović, profesor i rektor Muzičke i potom Umetničke akademije u Beogradu (simfonijska poema "Put u pobedu", kantate "Vezilja slobode", "Svetli grobovi", "Srbija", gudački kvarteti, solo pesme).

1991. "Birmingemska šestorka" - šest Iraca pogrešno optuženih da su 1974. podmetnuli eksplozije u pabove u engleskom gradu Birmingem - oslobođena je nakon 16 godina provedenih u zatvoru.

1995. Astronaut Norman Tagard postao je prvi Amerikanac koji je poleteo u kosmos ruskom raketom, lansiranom s kosmodroma u Bajkonuru u Kazahstanu.

1997. Umro je američki filmski režiser Fred Cineman, dobitnik dva Oskara za filmove "Odavde do večnosti" i "Čovek za sva vremena". Čuven je i po filmovima "Tačno u podne", "Starac i more" i "Operacija Šakal".

2002. Predstavnici Srbije, Crne Gore, SR Jugoslavije i Evropske unije potpisali su u Beogradu Sporazum o preuređenju odnosa Srbije i Crne Gore. Time je prestala da postoji Jugoslavija, 83 godine nakon što je, na kraju Prvog svetskog rata, stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Nova državna zajednica Srbija i Crna Gora formalno je uspostavljena 4. februara 2003.

2003. Američki predsednik Džordž Buš produžio je sankcije Iraku uvedene 1995, kojima se zabranjuje američkim građanima i kompanijama da ulažu u razvoj iračke naftne industrije. Buš je istovremeno ukinuo sankcije Pakistanu, koje su na snazi od vojnog puča 1999. godine.

2004. Pobedom na izborima ruski predsednik Vladimir Putin obezbedio je drugi četvorogodišnji mandat.

2005. Tribunal u Hagu podigao je optužnicu protiv makedonskog ministra unutrašnjih poslova Ljuba Boškovskog i njegovog telohranitelja Johana Tarčulovskog, zbog zločina nad Albancima u selu Ljuboten, kod Skoplja tokom 2001. Boškovski je u julu 2008. oslobođen odgovornosti za taj zločin, a Tarčulovski je osuđen na 12. godina zatvora.

2006. Umro je bivši predsednik Estonije Lenart Meri ključna ličnost pokreta za nezavisnost te baltičke zemlje. Bio je prvi predsednik Estonije, nakon sticanja nezavisnosti 1992. godine.

[Bisernica]

15. mart


http://razbibriga.net/


44. p.n.e. - Republikanski zaverenici koje su predvodili Brut i Kasije ubili su u Senatu rimskog cara i vojskovođu Gaja Julija Cezara.

1493 - Kristofer Kolumbo je doveo sedam Aruak Indijanaca saostrva Hispanjola (Haiti) u Španiju. To su bili prvi stanovnici Novog sveta koji su kročili na Stari kontinent.

1603 - Francuski moreplovac i istraživač Samjuel d Šamplen(Samuel de Champlain), isplovio je prema Novom svetu. On je 1608. osnovao grad Kvebek i organizovao francusku kolonizaciju Kanade.

1776 - Kongres SAD je doneo odluku o ukidanju zavisnosti od britanske krune. Nezavisnost je proglašena 4. jula 1776.

1824 - Rođen je srpski pisac Branko Radičević, najznačajniji pesnik srpskog romantizma. Oduševljeni pristalica Karadžićeve jezičke reforme, pesničkim slobodama označio je prodor u novu epohu srpske poezije. Umro je u Beču 1853, a njegovi posmrtni ostaci su 1883. preneti na Stražilovo kod Sremskih Karlovaca ("Đački rastanak", "Tuga i opomena").

1848 - Tri dana nakon masovnih demonstracija u Beču, revolucija je zahvatila Budimpeštu, a potom se proširila na celu Mađarsku. Uz pomoć Rusije, austrijske trupe ugušile su revolucionarni pokret u avgustu 1849.

1883 - Beograd je dobio prvu "telefonsku stanicu", sedam godina posle pronalaska telefona, a prvi telefonski razgovor su vodili ministar vojni i kapetan palilulske žandarmerijske stanice. Koncesije za uvođenje telefona u Srbiji dobio je 1882. Panta Mihajlović, prijatelj Nikole Tesle.

1898 - Umro je engleski inženjer Henri Besemer (Henry Bessemer), koji je 1855. pronašao postupak prerade sirovog gvožđa u čelik ("Besemerov postupak"). Godine 1859. podigao je u Šefildu čeličanu koja i danas radi.

1907 - U Finskoj su žene prvi put izabrane u parlament.

1917 - Pod pritiskom revolucionara abdicirao je poslednji ruskicar Nikolaj II, čime je posle tri veka okončana vladavina dinastije Romanov. Car je potom, zajedno s porodicom, interniran prvo u Carsko Selo (Puškin), pa u Tobolsk. Tokom Oktobarske revolucije carska porodica je premeštena u Jekaterinburg gde su ubijeni u julu 1918.

1922 - Egipatski sultan je uzeo titulu kralja kao Fahd I.

1937 - Prva centralna banka krvi, u kojoj je krv za transfuziju čuvana zamrzavanjem, osnovana je u bolnici u Čikagu.

1939 - Nakon što je, pod pretnjom napada i uništenja Praga, predsednik Emil Haha (Hacha) u Berlinu potpisao akt o predaji zemlje Trećem rajhu, nemačke trupe okupirale su Češku. Slovačka i Moravska proglašene su nemačkim protektoratom.

1957 - Umro je srpski političar, slikar i novinar Moša Pijade, predsednik Skupštine FNR Jugoslavije. Član Komunističke partije od 1920. imao je značajnu ulogu u Narodnooslobodilačkom ratu 1941-45, a u posleratnoj Jugoslaviji bio je u najužem partijskom i državnom rukovodstvu zemlje. U novembru 1943. organizovao je u Jajcu Telegrafsku agenciju nove Jugoslavije (Tanjug). Umro je u Parizu na povratku iz Velike Britanije gde je predvodio jugoslovensku parlamentarnu delegaciju.

1975 - Umro je grčki brodovlasnik Aristotel Onazis (AristotelosOnassis), jedan od najbogatijih ljudi na svetu. Bio je poznat i po ljubavnoj vezi s operskom pevačicom Marijom Kalas (Calas) i ženidbi s Žaklinom Kenedi (Jacqueline Kennedy), udovicom američkog predsednika Džona Kenedija (John).

1983 - Umrla je engleska književnica Rebeka Vest (Rebeča West), poznata po romanima "Vojnikov povratak" i "Harijet Hjum", kao i putopisnoj studiji "Crno jagnje i sivi soko", koju je napisala posle boravka u Jugoslaviji 1937. i 1941.

1991 - Predsednik Predsedništva SFR Jugoslavije i predstavnik Srbije u tom telu Borisav Jović podneo je ostavku, jer je Predsedništvo odbilo da objavi vanredno stanje u zemlji, nakon antivladinih demonstracija 9. marta.

1991 - Umro je srpski pisac Miodrag Bulatović. Pažnju čitalaca privukao je već prvom zbirkom pripovedaka "Đavoli dolaze" (1955). Jedan je od najprevođenijih srpskih pisaca ("Crveni petao leti prema nebu", "Rat je bio bolji", "Ljudi sa četiri prsta").

1998 - Umro je američki lekar, pedijatar Bendžamin Spok (Benjamin Spock). Njegova knjiga "Odgoj beba i dece po metodi dr Spoka", čije se prvo izdanje pojavilo 1946, štampana je u sedam izdanja i prodata u 50 miliona primeraka. Prevedena je na preko 30 jezika.

2000 - U naselju Bošnjačka mahala u severnom delu Kosovske Mitrovice došlo je do žestokih sukoba srpskih stanovnika i pripadnika Kfora, koji su uspostavljali bezbednosnu zonu u tom gradu podeljenom na albanski i srpski deo. U sukobima je ranjeno 15 Srba i dva francuska vojnika.

2001 - Sukob naoružanih albanskih ekstremista i makedonskih snaga bezbednosti eskalirao je kada su se borbe prvi put prenele iz raštrkanih naselja duž granice s Kosovom u predgrađe Tetova, drugog po veličini makedonskog grada.

2003 - Stotine hiljada ljudi je na ulicama Tokija, Bejruta, Pariza, Vašingtona i u drugim gradovima širom sveta demonstriralo protiv rata u Iraku.

2004 - Odlukom Visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini (BiH) Pedija Ešdauna (Paddy Eshdown), Mostar je ponovo postao jedinstven grad. Mostar je od rata u BiH bio podeljen na dva dela, bošnjački - istočni i hrvatski - zapadni.

[Bisernica]

16. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/220pxTiberius_palermo-1.jpg


37 . Na ostrvu Kapri umro je rimski car Tiberije koji je tokom vladavine od 14. godine osigurao granice Rimskog carstva i sredio finansije i upravu, posebno u provincijama. Godine 26. povukao se na ostrvo Kapri, dok je u Rimu prefekt pretorijanaca Elije Sejan zaveo krvavi režim u carevo ime.

1521. Portugalski moreplovac Fernao de Magelan stigao je na Filipine, gde je krajem aprila poginuo u sukobu s domorocima. Posle tri godine plovidbe oko sveta, u Španiju se 1522. od pet brodova njegove ekspedicije vratila samo "Viktorija" sa 18 članova posade. Tim putovanjem je prvi put oplovljena Zemlja.

1792. Švedski kralj Gustav III smrtno je ranjen tokom maskenbala u "Rojal operi" u Stokholmu. Preminuo je 29. marta. Taj atentat bio je inspiracija Verdiju za operu "Bal pod maskama".

1827. U Njujorku su izašle prve američke novine za crnce "Fridoms žurnal".

1851. Španija je zaključila konkordat s Vatikanom, prema kojem je rimokatolicizam postao jedina vera u Španiji, a obrazovanje i štampa su stavljeni pod kontrolu crkve.

1861. U Beču je počeo izlaziti dnevni list "Ust und vest". List je pokrenuo i uređivao Karlovčanin Imbro Ignjatijević Tkalac, a potpomagali su ga srpski knez Mihailo Obrenović i biskup Josip Juraj Štrosmajer.

1926. Američki fizičar Robert Goderd izveo je prvo uspešno lansiranje rakete na tečno gorivo. Raketa je dostigla 56 metara udaljenosti za 2,5 sekunde.

1930. Umro je španski general Migel Primo de Rivera i Orbaneha, vojni diktator Španije od septembra 1923. do januara 1930, kada je podneo ostavku izgubivši podršku vojske.

1934. U Rimu je potpisan italijansko-mađarsko-austrijski protokol kojim je formiran "Dunavski blok" protiv "Male antante" Čehoslovačke, Rumunije i Jugoslavije.

1935. Hitler je izdao dekret kojim je nemačkoj armiji osigurao 500.000 naoružanih vojnika. Time je potpuno odbacio Versajski ugovor sklopljen posle prvog svetskog rata kojim je Nemačkoj dozvoljeno samo 100.000 ljudi pod oružjem.

1953. Josip Broz Tito je doputovao u Veliku Britaniju, što je bila prva poseta šefa jugoslovenske države jednoj zapadnoj zemlji posle Drugog svetskog rata.

1967. U zagrebačkom listu "Vjesnik" objavljena je "Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog jezika" koju su podržali Matica hrvatska, Društvo književnika Hrvatske i 16 drugih ustanova i organizacija. Rastući hrvatski nacionalizam, oličen u ovom dokumentu, dobio je odgovor u "Predlogu za razmišljanje Društva književnika Srbije", koji su potpisala 42 srpska pisca.

1968. Tokom Vijetnamskog rata američki vojnici masakrirali su najmanje 100 civila u selu Mi Laj.

1978. Pripadnici terorističke organizacije "Crvene brigade" kidnapovale su u Rimu istaknutog italijanskog političara i bivšeg premijera Alda Mora, zahtevajući da se puste na slobodu uhapšeni članovi njihove organizacije. Teroristi su Mora držali u zatočeništvu do maja 1978, a potom su ga ubili.

1978. Više od 250.000 tona nafte iscurelo je u blizini Portsala u Francuskoj nakon havarije broda "Amoko Kadiz".

1985. U Bejrutu je otet američki novinar Teri Anderson. On je pušten na slobodu 4. decembra 1991, nakon gotovo sedam godina zatočeništva.

1988. Iračke vlasti su hemijskim oružjem ubile oko 5.000 civila Kurda u gradu Halabja, na severu zemlje. Tokom te godine armija iračkog predsednika Sadama Huseina izvela je osam vojnih operacija u tom delu Iraka.

1998. Vatikan je izrazio žaljenje zbog toga što pojedini pripadnici rimokatoličke crkve nisu učinili dovoljno da tokom Drugog svetskog rata pomognu Jevrejima izloženim nacističkom progonu, ali je odbacio zahteve da osudi ponašanje tadašnjeg pape Pija XII.

1999. Svih 20 članova Evropske komisije, najvišeg izvršnog tela Evropske unije, podnelo je ostavke zbog optužbi za prevare, korupciju i loše upravljanje finansijama. To su bile prve ostavke od osnivanja tog tela 1958.

2002. U Beogradu je umro jedan od najpoznatijih filmskih i pozorišnih glumaca Danilo Bata Stojković.

2002. U eksploziji u selu Lučane, kraj Bujanovca, nastanjenim većnskim albanskim stanovništvom, uništena je poslednja srpska kuća.

2004. Hrvatski premijer Ivo Sanader posetio je Jasenovac. On je položio venac na obnovljeni spomenik i odao poštu žrtvama ustaškog koncentracionog logora iz doba Nezavisne Države Hrvatske (NDH), koji je tu bio od 1941. do 1945. godine.

2005. Sirijski vojni obaveštajni agenti su, nakon 18 godina prisustva u Libanu, napustili Bejrut.

[Bisernica]

17. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/julio_cesar-1.jpg


45. p.n.e. Julije Cezar je, u bici kod Munda u Španiji, teško porazio snage predvođene dvojicom sinova Gneja Pompeja Velikog, koji su izgubili više od 30.000 vojnika.

180. Umro je rimski filozof i car Marko Aurelije, koji je tokomvladavine od 161. suzbio germansku invaziju na Rimsko carstvo, pojačao kontrolu nad provincijama, sproveo reforme u građanskom pravu i osnivao škole. Po delu "Meditacije" svrstava se među najznačajnije predstavnike poznog stoičkog eklekticizma. Njegov bronzani konjanički spomenik na Kapitolu u Rimu jedno je od najmonumentalnijih dela rimske antičke skulpture.

1190. U Jorku, u Engleskoj masakrirano je više od 500 Jevreja.

1526. Francuski kralj Fransoa I oslobođen je iz ropstva. Kralj je zarobljen u februaru 1525, kada je, kod italijanskog grada Pavije, španska armija predvođena markizom od Peskare pobedila francusko-švajcarske trupe pod njegovom komandom.

1649. Engleski parlament raspustio je Dom lordova (Gornji dom) u vreme vladavine Olivera Kromvela , pobednika u građanskom ratu u kojem je 1648. poražen kralj Čarls I.

1861. Parlament ujedinjene Italije proglasio je kraljevinu, a Vitorija Emanuela II kraljem Italije.

1921. U Poljskoj je proglašen ustav kojim je uvedena parlamentarna vladavina.

1938. Rođen je ruski baletski igrač Rudolf Nurejev, jedna od najvećih zvezda svetske baletske scene 20. veka. Na Zapad je emigrirao posle gostovanja u Parizu u junu 1961. Upamćen je po glavnim ulogama u mnogim baletima, među kojima su i "Labudovo jezero", "Žizela" i "Petruška".
1944. Napadom više od 200 bombardera na ciljeve u Beču počelo je savezničko bombardovanje Austrije u Drugom svetskom ratu.

1948. Velika Britanija, Francuska i zemlje Beneluksa (Belgija,Holandija i Luksemburg) potpisali su Briselski ugovor o 50-godišnjem savezu protiv oružanih napada u Evropi i o ekonomskoj, socijalnoj i vojnoj saradnji, što se smatra zametkom Evropske unije.

1956. Umrla je francuska naučnica, nuklearni fizičar i hemičarIrena Kiri ćerka nobelovaca Pjera i Marije Kiri. Sa suprugom Žanom Frederikom Žolio 935. podelila je Nobelovu nagradu za hemiju. Sa srpskim fizičarem Pavlom Savićem 1937. i 1938. otkrila je izotope poznatih elemenata bombardovanjem urana neutronima.

1958. Iz Kejp Kaneverala SAD su lansirale u orbitu oko Zemlje "Vangard I", drugi američki satelit.

1963. U erupciji vulkana Agung na indonežanskom ostrvu Bali život je izgubilo najmanje 11.000 ljudi.

1968. Ispred američke ambasade u Londonu izbio je sukob između policije i demonstranata koji su protestovali protiv Vijetnamskog rata. Uhapšeno je 300 demonstranata, a 90 policajaca je povređeno.

1969. Golda Meir, blizak saradnik Ben Guriona u borbi za stvaranje države Izrael, postala je prva žena premijer Izraela. Zbog nesuglasica u koalicionoj vladi 1974. je podnela ostavku.

1991. Većina sovjetskih građana izjasnila se na referendumu za očuvanje saveza država pod novim imenom Zajednica Nezavisnih
Država.

1992. Eksplozija automobila-bombe raznela je zgradu izraelske amabasade u Buenos Ajresu. Poginulo je 29 ljudi, a ranjeno 252.

1992. Na referendumu u Južnoj Africi belci su nadmoćnom većinom podržali reforme za okončanje sistema aparthejda.

1995. Vojska Azerbejdžana je, nakon žestokih borbi, ugušila dvodnevnu policijsku pobunu u severnim predgrađima glavnog grada Bakua. Pobunu protiv protiv predsednika Gajdara Alijeva predvodio je zamenik munistra unutrašnjih poslova Rovšan Javadov.

1996. Talas pljački i podmetnutih paljevina zahvatio je Grbavicu, dva dana pre nego što je to poslednje srpsko predgrađe u Sarajevu, u
skladu s Dejtonskim sporazumom, predato policiji Federacije BiH.

1998. Džu Rongđi, vrhunski kineski ekonomista ireformator postao je premijer Kine.

1999. Šest članova Međunarodnog olimpijskog komiteta izbačeno je iz te institucije zbog primanja mita za Zimsku olimpijadu 2002.

2000. U Ugandi, 530 ljudi, članova sekte "Deset božijih zapovesti" izvršilo je kolektivno samoubistvo spaljivanjem u crkvi.

2002. Umro je Van Tien Dung (84), komandant severno-vijetnamskih snaga koje su osvojile Sajgon, što je bila finalna pobeda i kraj tridesetogodišnjeg američko-vijetnamskog rata.

2003. Predsednik Donjeg doma britanskog parlamenta Robin Kuk podneo je ostavku, izražavajući time protest protiv zahuktavanja rata u Iraku.

2003. U 13-minutnom govoru iz Bele kuće Predsednik SAD Džordž Buš postavio je ultimatum iračkom predsedniku Sadamu Huseinu da u roku od 48 sati napusti Irak sa svojim sinovima, ili će se u protivnom suočiti sa ratom.

2004. Na Kosovu su izbile masovne demontracije Albanaca, povodom utapanja dvojice albanskih dečaka u reci Ibar, kod sela Čabra, koje su potom prerasle u dvodnevno nasilje tokom kojeg je 19 lica ubijeno (11 Albanaca i osam Srba) a povređeno više od 900 osoba, među kojima su i pripadnici međunarodne i kosovske policije. Uništeno je ili oštećeno oko 800 kuća na Kosovu, 34 crkve i manastira, a više hiljada Srba je napustilo svoje domove. Zbog napada na srpske enklave u gradovima u Srbiji izbili protesti više hiljada ljudi, a u centru Beograda i Niša zapaljene su džamije.

2004. Bivši ministar unutrašnjih poslova Poljske Česlav Kiščak osuđen je na četiri godine zatvora, uslovno na dve, jer je, tokom sloma pokreta "Solidarnost" 1981. po njegovom naređenju policija otvorila vatru na rudare u katovičkom ugljenokopu "Vujek", što je izazvalo smrt devet i ranjavanje 25 rudara. On je prvi visoki funkcioner komunističkog doba osuđen za neki zločin.

2005. U Madridu je uklonjena jedina preostala statua bivšeg španskog diktatora, generala Franciska Franka. On je 1936. pokrenuo oružanu
pobunu protiv vlade republikanaca, a gradjanski rat u toj zemlji trajao je tri godine. Njegovom smrću 1975. stvorili su se uslovi za ponovno uspostavljanje demokratije u zemlji i povratak španskog kralja Huana Karlosa u zemlju.

2006. Umro je Oleg Kasini čuveni modni kreator koji se proslavio kreacijama koje su Žaklinu Kenedi učinili najglamuroznijom prvom damom SAD.

[Bisernica]

18. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/rimskikorsakov-1.jpg


1844. godine.rođen čuveni ruski kompozitor Nikolaj Rimski-Korsakov.
Ruski kompozitor i profesor harmonije i orkestracije Nikolaj Andrejevič Rimski-Korsakov rođen je na današnji dan 1844. godine. Bio je poznat po naklonosti prema narodnim i bajkovitim temama i po svojoj izvanrednoj veštini orkestracije. Godine 1861, upoznao je Milija Balakirjeva i počeo ozbiljnije da se bavi muzikom. Balakirjev ga je ohrabrivao da komponuje i podučavao ga muzici. Preko Balakirjeva je upoznao druge kompozitore grupe koja je postala poznata kao "Velika petorka". Za njegovu Prvu simfoniju se tvrdi da je prva simfonija jednog ruskog kompozitira. Poznati su njegovo orekstarsko delo Sadko i operu Pskovičanka. U saradnji sa Aleksandrom Glazunovim, dovršio je čuvenu opetu Aleksandra Borodina Knez Igor.

Probnom emisijom emitovanom 18. marta 1929. godine, Radio Beograd je najavio početak redovnog emitovanja programa. Iako je početak bio najavljen za 24. mart, emisiona stanica u Beogradu počela je obraćanje slušaocima nedelju dana ranije. Beograd je te zime bio pod velikim snegom, koji je tih dana naglo popustio. Došlo je do brzog otapanja snega i velikih poplava. Kao prioritetan zadatak postavljeno je pravovremeno obaveštavanje stanovništva koje je bilo na udaru poplava. Ministarstvo pošte postavilo je zahtev Upravnom odboru Akcionarskog društva "Radio" da što pre montira predajnik i da, ne čekajući na formalnosti, počne da emituje izveštaje o vodostanju.

1584 - Umro Ivan Četvrti Vasiljevič Grozni, prvi ruski car (Moskva, 25.8.1531. - Moskva, 18.3.1584)

1783 - Rođen Miloš Obrenović (Teodorović), knez Srbije (1815-1839, 1858-1860) (Dobrinja, 18.3.1783 - Topčider, 14.9.1860)

1842 - Rođen Stefan Malarme, francuski književnik (Pariz, 18.3.1842. - Valvens, 9.9.1898)

1850 - Knez Aleksandar Karađorđević odobrio Projekat ustrojenija Artiljerijske škole, datum se obeležava kao Dan vojnog školstva Vojske Srbije

1858 - Rođen Rudolf Dizel, nemački inženjer, pronalazač motora sa unutrašnjim sagorevanjem (Pariz, 18.3.1858 - Antverpen, 29.9.1913)

1869 - Rođen Artur Nevil Čemberlen, britanski političar i državnik, premijer Velike Britanije (Birmingem, 18.3.1869. - Hekfild, 9.11.1940)

1871 - Izbila prva proleterska revolucija u svetu - Pariska komuna

1909 - Rođena Ljubica Marić, kompozitor i dirigent, profesor Muzičke akademije u Beogradu, akademik (Kragujevac, 18.3.1909. - Beograd, 17.9.2003)

1915 - Počela Dardanelska pomorska operacija u Prvom svetskom ratu

1924 - Rođen Vojislav-Bubiša Simić, kompozitor i dirigent (Beograd, 18.3.1924)

1932 - Rođen Džon Apdajk, američki književnik (Reding, 18.3.1932. - Danver, 27.1.2009)

1956 - Umro Nikolaj Velimirović, vladika, episkop ohridski i žički, doktor teologije i filozofije (Lelić, 23.12.1880. - Pensilvanija, 18.3.1956)

1956 - Rođen Ingemar Stenmark, švedski skijaš, olimpijski i svetski šampion (Ternebi, 18.3.1956)

1959 - Rođen Lik Beson, francuski filmski reditelj i scenarista (Pariz, 18.3.1959)

1962 - Potpisan Evijanski sporazum, kojim je okončan rat u Alžiru

1965 - Sovjetski kosmonaut Aleksej Leonov prvi iskoračio u slobodan kosmički prostor iz vasionskog broda "Vashod 2"

1965 - Umro Faruk I, poslednji egipatski kralj (Kairo, 11.2.1920. - Rim, 18.3.1965)

1980 - Umro Erih From, nemački filozof, humanista i sociolog - psihoanalitičar (Frankfurt, 23.3.1900. - Muralto, 18.3.1980)

2000 - Umrla Jelena Šantić, balerina, istoričar igre, koreograf i publicista (Beograd, 18.7.1944. - Beograd, 18.3.2000)

2004 - Umro Veljko Zečević, slikar (1939 - Beograd, 18.3.2004)

2005 - Umro Ognjen Lakićević, književnik i pozorišni kritičar, direktor Udruženja izdavača i knjižara Jugoslavije i Međunarodnog sajma knjiga u Beogradu (Trpeze, 27.2.1937. - Beograd, 18.3.2005)

2008 - Umro Artur Čarls Klark, američki književnik - pisac naučne fantastike, magistar matematike i fizike, scenarista (Majnhed, 16.12.1917 - Kolombo, 18.3.2008)

2008 - Umro Živojin-Žika Milenković, pozorišni, filmski i TV glumac, upravnik Narodnog pozoriša u Nišu (Niš, 26.1.1928 - Beograd, 18.3.2008)

2008 - Umro Entoni Mingela, britanski pozorišni, filmski i TV reditelj, dramski pisac i scenarista, dobitnik Oskara, predsednik Britanskog filmskog instituta (Rajd, 6.1.1954 - London, 18.3.2008)

2009 - Umrla Nataša Ričardson, britanska glumica (London, 11.5.1963 - Njujork, 18.3.2009)

[Bisernica]

19. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/200pxDr_Livingstone-1.jpg
Dejvid Livingston


1872. rođen je ruski baletski koreograf Sergej Pavlovič Djagiljev. Djagiljev je studirao prava u Petrogradu, ali se uporedo bavio novinarstvom objavljujući časopis "Svet umetnosti". Organizator kulturnih i umetničkih priredbi, međunarodni uspeh je započeo 1906. godine, kada je u Parizu priredio izložbu srednjovekovne ruske umetnosti. Ohrabren velikim uspehom tog poduhvata, već sledeće godine uzbudio je Pariz ciklusom koncerata ruske muzike pod dirigentskom palicom Nikolaja Rimskog-Korsakova. Godine 1908, u kulturnu metropolu Evrope doveo je ruski operski ansambl, koji je, sa nezapamćenim uspehom, izveo "Borisa Godunova" Modesta Musorgskog. Djagiljev je trajno osvojio Pariz i Evropu osnivanjem plesnog ansambla "Ruski balet". Punih 20 godina, ovaj ansambl, u kome su nastupale proslavljene umetnice Ana Pavlova, Tamara Karsavina, kao i Fokin i Nižinski, fascinirao je svet svojom modernom plesnom tehnikom, dekorom i kreacijom kostima. Djagiljev je umro na jednom od tih gostovanja, 1929. godine u Veneciji.

1813. - Rođen Dejvid Livingston, škotski lekar, misionar i istraživač
(Blentajr Vorks, 19. 03. 1813 - Molilamo, 01. 05. 1873)

1818. - Rođen Petar Preradović, književnik
(Grabrovica, 19. 03. 1818 - Farafeld, 18. 08. 1872)

1849. - Rođen Ljuba Didić, političar
(Soko Banja, 19. 03. 1849 - Kraljevica, 07. 11. 1883)

1873. - Rođen Maks Reger, nemački kompozitor i orguljaš
(Brand, 19. 03. 1873 - Lajpcig, 11. 05. 1916)

1880. - Umro Adam Bogosavljević, političar
(Koprivnica, 1844 - Zaječar, 19. 03. 1880)

1900. - Rođen Frederik Žolio - Kiri, francuski nuklearni fizičar i hemičar, otkrio veštačku radioaktivnost, nobelovac
(Pariz, 19. 03. 1900 - Arke, 14. 08. 1958)

1906. - Rođen Adolf Ajhman, nemački oficir, ratni zločinac u Drugom svetskom ratu
(Solingen, 19. 03. 1906 - Ramaleh, 31. 05. 1962)

1930. - Umro Artur Džejms Balfur, britanski filozof, političar i državnik, premijer Velike Britanije
(Vajtingem, 25. 07. 1848 - Voking, 19. 03. 1930)

1936. - Rođen Eduard Gufeljd, ukrajinski šahovski velemajstor
(Kijev, 19. 03. 1936 - Los Anđeles, 23. 09. 2002)

1950. - Umro Edgar Rajs Barouz, američki književnik, autor "Tarzana"
(Čikago, 01. 09. 1875 - Ensino, 19. 03. 1950)

1956. - Rođen Jegor Gajdar, ruski ekonomista i političar, premijer Rusije
(Moskva, 19. 03. 1956 - Odincovo, 16. 12. 2009)

1965. - Umro Georgi Georgiju Dež, rumunski revolucionar, političar i državnik, predsednik Rumunije
(Barlod, 1901 - Bukurešt, 19. 03. 1965)

1976. - Rođen Alesandro Nesta, italijanski fudbaler, reprezentativac
(Rim, 19. 03. 1976)

1979. - Umro Jovan Vuković, filolog, akademik
(Pišče, 18. 08. 1905 - Sarajevo, 19. 03. 1979)

1993. - Narodna biblioteka Srbije osnovala Zadužbinu Desanke Maksimović

1996. - Umro Odiseus Elitis, grčki književnik, nobelovac
(Iraklion, 02. 11. 1911- Atina, 19. 03. 1996)

1997. - Umro Viljem de Kuning, američki slikar
(Roterdam, 1904 - Ist Hempton, 19. 03. 1997)

2001. - Umro Džon Filips, američki muzičar, član grupe "Mamas and Papas"
(Paris Ajlend, 30. 08. 1935 - Los Anđeles, 19. 03. 2001)

2003. - Umro Đorđe Dragan Stojnić, pevač
(Beograd, 10. 11. 1937 - Beograd, 19. 03. 2003)

2006. - Umro Đorđo Stojanović, tonski snimatelj Radio Beograda
(Beograd, 25. 02. 1939 - Beograd,19. 03. 2006)

2008. - Umro Pol Skofild, britanski pozorišni i filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a
(Vest Saseks, 21. 01. 1922 - Vest Saseks, 19. 03. 2008)

2008. - Umro Klaus Hugo, belgijski književnik
(Briž, 05. 04. 1929 - Antverpen, 19. 03. 2008)

[Bisernica]

20. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/220pxOvide_auteur-1.jpg


43. p.n.e.
- Rođen Publije Ovidije Nazon, rimski pesnik

(Sulm 20. 03. 43. p.n.e -Tomis, 18. n.e)

1727.
- Umro Isak Njutn, engleski fizičar, matematičar i astronom

(Vulstorp, 25. 12. 1642 - Kensington, 20. 03. 1727)

Njutnovim otkrićem zakona gravitacije, odnosno opšteg zakona privlačenja masa, počela je nova era u mehanici, nebeskoj mehanici i astronomiji. Zaslužan je za otkriće diferencijalnog i integralnog računa. Postavio je temelje klasične fizike i otkrio niz zakonitosti u optici. Objasnio je kretanje i padanje tela, kretanje Meseca oko Zemlje i Zemlje oko Sunca, kao i fenomene plime i oseke. Njutn je konstruisao i prvi teleskop sa konkavnim ogledalom. Njemu u čast znakom N obeležava se sila. Autor je epohalnog dela "Matematički principi filozofije prirode".

1730.
- Umrla Adrijana Lekuvrer, francuska pozorišna glumica

(Dameri, 05. 04. 1692 - Pariz, 20. 03. 1730)

1809.
- Rođen Nikolaj Vasiljevič Gogolj, ruski književnik

(Soročinci, 20. 03. 1809 - Moskva, 21. 02. 1852)

1815.
- Proglašen "Svečani akt" o neutralnosti Švajcarske

1828.
- Rođen Henrik Ibzen, norveški književnik

(Skijen, 20. 03. 1828 - Kristijanija, 23. 05. 1906)

1883.
- U Parizu osnovana Međunarodna unija za zaštitu industrijske svojine

1890.
- Rođen Benjamino Đilji, italijanski operski pevač - tenor

(Rekanati, 20. 03. 1890 - Rim, 30. 11. 1957)

1894.
- Umro Lajoš Košut, mađarski revolucionar

(Monak, 19. 09. 1802 - Torino, 20. 03. 1894)

1908.
- Rođen Majkl Redgrejv, engleski pozorišni i filmski glumac

(Bristol, 20. 03. 1908 - Denem, 21. 03. 1985)

1912.
- Rođen Andreja Preger, pijanista i muzički pedagog, profesor Muzičke akademije u Beogradu

(Pečuj, 20. 03. 1912)

1913.
- Umro Mihailo Petrović, vojni pilot, prva žrtva ratnog vazduhoplovstva u svetu

(Vlakča, 06. 1884 - Malji Barbulušit, 20. 03. 1913)

1915.
- Umro dr Nikola Milaš, dalmatinsko - istarski vladika i književnik

(Šibenik, 04. 04. 1845 - Dubrovnik, 20. 03. 1915)

1915.
- Rođen Svjatoslav Rihter, ruski pijanista

(Žitomir, 20. 03. 1915 - Moskva, 01. 08. 1997)

1929.
- Umro Ferdinand Foš, francuski maršal i vojni teoretičar

(Tarb, 02. 10. 1851 - Pariz, 20. 03. 1929)

1935.
- Umro Vladimir G. Petković, geolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik

(Boljevac, 19. 06. 1873 - Beograd, 20. 03. 1935)

1941.
- Na sednici Krunskog saveta doneta odluka o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu

1945.
- Počele završne operacije Jugoslovenske armije u Drugom svetskom ratu

1949.
- Odigrana prva predstava na sceni Beogradskog dramskog pozorišta na Crvenom krstu, "Sumnjivo lice" Branislava Nušića

1970.
- Osnovana Međunarodna frankofonska organizacija

1995.
- Verska sekta "Aum Šinrikjo" izvršila napad nervnim gasom u tokijskoj podzemnoj železnici

2003.
- Američkim napadom na Irak počeo Drugi zalivski rat

2004.
- Umrla Julijana (Luiza Ema Mari Vilhelma), holandska kraljica - majka

(Hag, 30. 04. 1909 - Amsterdam, 20. 03. 2004)

[Bisernica]

21. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/125pxJohann_Sebastian_Bach-1.jpg


Čuveni nemački kompozitor Johan Sebastijan Bah rođen 21. marta 1685. godine. Na današnji dan 1917, boljševici uhapsili su ruskog cara Nikolaja Drugog Romanova. Danas počinje proleće za stanovnike severne Zemljine polulopte.


Jedan od najznačajnijih stvaralaca u istoriji muzike, nemački kompozitor Johan Sebastijan Bah rođen je 21. marta 1685. godine u Ajzenahu. Bah je najveći deo života proveo u Lajpcigu, kao kantor crkve svetog Tome. U svoje vreme više je cenjen kao orguljaš, nego kao kompozitor. Tek je Feliks Mendelson, izvođenjem Bahove "Pasije po Mateju", otkrio u njemu muzičkog genija. Bah je posedovao neobičnu stvaralačku invenciju i vladao majstorskom kompozicionom tehnikom, kojom se najbolje ogledao u instrumentalnim kompozicijama. Njegovo stvaralaštvo prestavlja raskid sa srednjovekovnim misticizmom, kao i vrhunac baroknog polifonog stila. Najpoznatija dela su mu: preludijumi, fuge, tokate za orgulje, svite, violinski koncerti, svetovne i duhovne kantate i mise.

Na današnji dan 1917. godine, boljševici uhapsili su ruskog cara Nikolaja Drugog Romanova, šest dana pošto su ga prinudili na abdikaciju. Car, svi članovi njegove porodice i posluga, na osnovu naredbe vođe Oktobarske revolucije Vladimira Iljiča Lenjina, likvidirani su i potom iskasapljeni u Jekaterinburgu (kasnije Sverdlovsk), u julu 1918. godine.

1839 - Rođen Modest Petrovič Musorgski, ruski kompozitor (Karevo, 21.3.1839 - Petrograd, 28.3.1881)

1866 - Počelo rušenje Stambol-kapije u Beogradu

1869 - Rođen Bogoboj Rucović, pozorišni glumac (Budva, 21.3.1869 - Beograd, 1.4.1912)

1895 - Rođen Zlatko Baloković, violinista (Zagreb, 21.3.1895 - Venecija, 29.3.1965)

1898 - Rođen Luj Adamič, književnik (Blato, 21.3.1898 - Milford, 4.9.1951)

1913 - Rođen Ivan Goran Kovačić, književnik i publicista (Lukovdol, 21.3.1913 - Crna Gora, 7.1943)

1919 - Proglašena Mađarska sovjetska republika

1925 - Rođen Piter Bruk, britanski pozorišni i filmski reditelj (London, 21.3.1925)

1936 - Umro Aleksandar Glazunov, ruski kompozitor (Petrograd, 10.8.1865 - Pariz, 21.3.1936)

1937 - Završena bitka kod Gvadalahare u Španskom građanskom ratu

1940 - Rođen Solomon Bark, američki džez muzičar (Filadelfija, 21.3.1940 - Amsterdam, 10.10.2010)

1950 - Rođen Sergej Lavrov, ruski diplomata, ministar inostranih poslova Rusije (Moskva, 21.3.1950)

1960 - Rođen Ajrton Sena da Silva, brazilski automobilista, trostruki svetski šampion Formule 1 (Sao Paolo, 21.3.1960 - Imola, 1.5.1994)

1961 - Rođen Lotar Mateus, nemački fudbaler i trener (Erlangen, 21.3.1961)

1963 - Zatvoren najbolje čuvani američki zatvor Alkatraz

1980 - Rođen Ronaldinjo (Ronaldo de Asis Moreira), brazilski fudbaler, reprezentativac (Porto Alegre, 21.3.1980)

1985 - Umro Majkl Redgrejv, engleski pozorišni i filmski glumac (Bristol, 20.3.1908 - Denem, 21.3.1985)

1990 - Namibija stekla nezavisnost

1990 - Umro Lav Jašin, sovjetski golman, jedan od najboljih golmana svih vremena (Tušino, 22.10.1929 - Moskva, 21.3.1990)

1993 - Umro Vartkes Baronijan, kompozitor, muzički urednik TV Beograd, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Beograd, 23.4.1933 - Beograd, 21.3.1993)

1998 - Umrla Galina Sergejevna Uljanova, ruska balerina (Petrograd, 8.1.1910 - Moskva, 21.3.1998)

1999 - Osnovan Radio JAT (prestao da radi 2007. godine)

1999 - Švajcarski balonist Bertran Pikar i Britanac Brajan Džons balonom "Brajtling orbiter 3" obleteli zemljinu kuglu bez sletanja i posle 19 dana leta spustili se u egipatsku pustinju

2002 - Umro Nikola Rudić, karikaturista, slikar i urednik Ošišanog ježa (Bjelovar, 1934 - Beograd, 21.3.2002)

2003 - Umro dr Branko Joksimović, specijalista radiolog, direktor KBC "Zvezdara" (14.3.1938 - Beograd, 21.3.2003)

2003 - Umro Ivo Kušanić, novinar, slikar i karikaturista (Zagreb, 9.5.1924 - Beograd, 21.3.2003)

2004 - Umrla Ljudmila Čerina (Monika Čemerzin), francuska balerina, koreograf, književnica i glumica, dobitnica Oskara (Pariz, 10.10.1924 - Pariz, 21.3.2004)

2005 - Umro Stojan Cerović, novinar, komentator nedeljnika Vreme, dopisnik Radio Frans Internasional (Podgorica, 9.7.1949 - Pariz, 21.3.2005)

2005 - Umro Bobi Šort, kabare pevač i pijanista (Denvil, 15.9.1924 - Njujork, 21.3.2005)

2007 - Umro Vasilije Tapušković, publicista, novinar i urednik TV Beograd, pomoćnik ministra kulture Srbije, predsednik AKUD "Krsmanović" (Prilep, 19.12.1938 - Beograd, 21.3.2007)

2010 - Umro Volfgang Vagner, direktor Festivala opere u Bajrotu, unuk kompozitora Riharda Vagnera (Bajrot, 30.8.1919 - Bajrot, 21.3.2010)

2010 - Umro arhimandrit Mojsije (Stanislav Žarković), iguman manastira Hilandara(Valjevska Kamenica, 1923 - Hilandar, 21.3.2010)

[Bisernica]

22. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/Gete-1.jpg


Svetski dan voda. Mladenci - Dan Svetih 40 velikomučenika Sevastijskih. Na današnji dan umro nemački književnik Gete.


Svesna značaja voda, kao najdragocenijeg prirodnog bogatstva i jedinstvenog elementa prirodne okoline, po kome je Zemlja dobila naziv "plava planeta", Generalna skupština Ujedinjenih nacija je, Rezolucijom 47 / 194, izglasanom decembra 1992. godine, proglasila 22. mart za Svetski dan voda.

Na današnji dan 1832. godine umro Johan Volfgang Gete, namački književnik. Gete je jedno od najvećih imena svetske književnosti i svojevrsni obnovitelj lirike, drame, epa i romana. Intezivno se bavio filozofijom, prirodnim naukama, slikarstvom i državničkim poslovima. Zahvaljujući prijateljstvu sa Vukom Karadžićem, upoznao je srpsku poeziju koja ga je oduševila, pa je preveo više narodnih pesama, među kojima "Hasanaginicu". Ostavio je jednu od najvećih i najzanimljivijih zbirki pisama u istoriji književnosti. Svetskoj literaturi poklonio je dela univerzalne vrednosti: "Faust", "Verter", "Ifigenija na Tauridi", "Rimske elegije"...

- Dan studenata Univerziteta u Nišu

1312. - Vatikan raspustio francuski monaški viteški red Templara

1599. - Rođen Anton Van Dajk, flamanski slikar
(Antverpen, 22. 03. 1599 - London, 09. 12. 1641)

1687. - Umro Žan Batist Lili, francuski kompozitor, violinista i dirigent
(Firenca, 28. 11. 1632 - Pariz, 22. 03. 1687)

1895. - Pioniri filma, braća Limijer, prvi put demonstrirali pokretne slike upotrebom celuloidne trake

1901. - Osnovano prvo Beogradsko radničko društvo

1901. - Rođen Pavle Stefanović, muzički kritičar i esejista
(Kruševac, 22. 03. 1901 - Beograd, 29. 10. 1985)

1912. - Rođen Karl Malden (Mladen Sekulović), američki pozorišni i filmski glumac, dobitnik "Oskara"-a (Geri, 22. 03. 1912 - Los Anđeles, 01. 07. 2009)

1923. - Rođen Marsel Marso(Marsel Mangel), francuski glumac i pantomimičar, nosilac Ordena Legije časti, ambasador dobre volje UN (Strazbur, 22. 03. 1923 - Pariz, 22. 09. 2007)

1928. - Rođen Veljko Bulajić, filmski reditelj i scenarista
(Nikšić, 22. 03. 1928)

1934. - Umro Nedeljko Košanin, botaničar, upravnik Botaničke bašte u Beogradu, akademik (Čečina, 1874 - Grac, 22. 03. 1934)

1936. - Rođen Branko Miljuš, slikar i grafičar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Dragotinja, 22. 03. 1936)

1941. - Rođen Ratomir Vico, političar i diplomata, glavni urednik Prvog programa RB, direktor RTB, ministar informisanja Srbije (Prokuplje, 22. 03. 1941 - Beograd, 02. 09. 2005)

1943. - Rođen Džordž Benson, američki gitarista (Pitsburg, 22. 03. 1943)

1945. - U Kairu osnovana Arapska liga

1950. - Rođen Goran Bregović, muzičar, vođa grupa "Bijelo dugme" i "Orkestra za svadbe i sahrane" (Sarajevo, 22. 03. 1950)

1994. - Umro Volter Lanc, pionir animiranog filma, dobitnik "Oskara"-a
(Njujork, 27. 04. 1900 - Los Anđeles, 22. 03. 1994)

2001. - Umro Vilijem Hana, američki crtač, autor animiranih likova
(Melrouz, 10. 07. 1910 - Holivud, 22. 03. 2001)

2003. - Park u berlinskom okrugu Helersdorf dobio ime "Park mira Jelene Šantić", u znak sećanja na našu poznatu balerinu i mirovnu aktivistkinju, preminulu 2000. godine

2003. - Umro Milovan Vidak, slikar (Stožišta, 1925 - Beograd, 22. 03. 2003)

2004. - Umro Slobodan Bodo Kovačević, gitarista, kompozitor i aranžer, jedan od osnivača grupe "Indeksi" (Sarajevo, 29. 12. 1946 - Sarajevo, 22. 03. 2004)

2004. - Umro Ahmed Jasin, šeik, palestinski duhovni vođa, osnivač organizacije "Hamas (Aškelon, 1934 ili 1938 - Gaza, 22. 03. 2004)

2006. - Umro Stefan Grubač, novinar, glavni urednik Trećeg kanala RTS i časopisa "Polemika" (Drniš, 05. 01. 1955 - Banstol, 22. 03. 2006)

2006. - Umro dr Bela Ribar, fizičar, akademik
(Debeljača, 05. 09. 1930 - Novi Sad, 22. 03. 2006)

2006. - Umro Miloš Šumonja, general - pukovnik, načelnik Generalštaba JNA, diplomata, narodni heroj (Tušilovac, 23.09. 1918 - Beograd, 22. 03. 2006)

2006. - Umro Pio Lejva, kubanski muzičar, član sastava "Buena vista social club" (Moron, 05. 05. 1917 - Havana, 22. 03. 2006)

2008. - Umro Izrael Lopez Čačao, kubanski basista i kompozitor, pionir mamba (Havana, 14. 09. 1918 - Majami, 22. 03. 2008)

[Bisernica]

23. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/Tvrtko_Kotromanic_130-1.jpg


1937. godine osnovan Veliki orkestar Radio Beograda, preteča Simfonijskog orkestra RTS-a. Godine 1910. rođen legendarni japanski reditelj i oskarovac Akiro Kurosava.

Veliki orkestar Radio Beograda, preteča Simfonijskog orkestra RTS-a, osnovan je 1937. godine. Tokom dugogodišnjeg postojanja i rada, orkestar je ostvario veliki broj nagrada i priznanja učestvujući na najvećim muzičkim manifestacijama u zemlji i inostranstvu, tako da su postali institucija za srpsku nacionalnu muziku. Decenijama je uspešno negovao srpsko muzičko-folklorno nasleđe kao i muziku ostalih balkanskih naroda. Tradicionalno usmeren ka pravim, iskonskim muzičkim i umetničkim vrednostima, ovaj renomirani orkestar bio je sastavljen od vrhunskih solista i orkestarskih muzičara.

NA današnji dan 1910. godine rođen Akiro Kurosava, japanski filmski reditelj, scenarista i producent, dobitnik "Oskar"-a (Tokio, 23. 03. 1910 - Tokio, 06. 09. 1998). Zbog složenosti autorske ličnosti, kojom nadmoćno nadvladava složene raspone raznorodnih dramskih struktura, Kurosava je na zapadu nazvan "Šekspirom savremenog filma", dok je u domovini dobio nadimak "Imperator". Kurosava je neosporno jedan od snažnijih i originalnijih autora i japanske i svetske kinematografije. Jedinstvenu temu svoga stvaralaštva Kurosava određuje pitanjem "zašto ljudi ne mogu živeti sretnije zajedno?". Svoj privatni život Kurosava je opisao u autobiografskoj knjizi "Nešto kao autobiografija" koju je objavio 17 godina pre smrti.

1391. - Umro Tvrtko I Kotromanić, kralj Srbije, Bosne, Dalmacije, Hrvatske i Primorja

(1338 - 23. 03. 1391)

1749. - Rođen Pjer Simon Laplas, francuski astronom, matematičar i fizičar

(Bomon an Ož, 23. 03. 1749 - Pariz, 05. 03. 1827)

1754. - Rođen Jurij Vega, matematičar i inženjer, autor logaritamskih tablica

(Zagorica, 23. 03. 1754 - Beč, 17. 09. 1802)

1804. - Valjevo oslobođeno od Turaka u Prvom srpskom ustanku

1839. - U Beograd stigao prvi francuski konzul Andre Diklo

1842. - Umro Stendal (Mari Anri Bejl), francuski književnik, oficir i diplomata

(Grenobl, 23. 01. 1783 - Pariz, 23. 03. 1842)

1863. - Rođen Svetolik Radovanović, geolog i paleontolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik

(Prćilovica, 23. 03. 1863 - Beograd, 17. 07. 1928)

1865. - Donet prvi zakon o podizanju javnih zgrada u Srbiji

1881. - Rođen Rože Marten di Gar, francuski književnik, nobelovac

(Neji, 23. 03. 1881- Belem, 23. 08. 1958)

1903. - Demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića

1908. - Rođena Džoana Kraford , američka filmska glumica, dobitnica "Oskara"-a

(San Antonio, 23. 03. 1908 - Njujork, 10. 05. 1977)

1923. - Rođen Risto Tošović, književnik

(Foča, 23. 03. 1923 - Beograd, 22. 08. 1986)

1925. - Rođena Olga Jovanović, pijanistkinja, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu

(Beograd, 23. 03. 1925 - Beograd, 25. 07. 2003)

1927. - Rođena Sonja Hlebš Ruzio (Ružić), slovenačka pozorišna i filmska glumica

(Kranj, 23. 03. 1927 - Švajcarska, 31. 08. 2005)

1946. - Rođen Dragan Kresoja, filmski i TV režiser

(Beograd, 23. 03. 1946 - Beograd, 06. 09. 1996)

1949. - Osnovana "Prva petoletka" u Trsteniku

1950. - Osnovana Svetska meteorološka organizacija (WMO)

1953. - Umro Đorđe Jovanović, vajar, akademik

(Novi Sad, 21. 01. 1861 - Beograd, 23. 03. 1953)

1954. - Rođena Vesna Čipčić, pozorišna, filmska i TV glumica

(Beograd, 23. 03. 1954)

1960. - Osnovan Festival malih i eksperimentalnih scena Jugoslavije u Sarajevu

1961. - Rođen Milutin Petrović, filmski reditelj

(Beograd, 23. 03. 1961)

1970. - Umro Tito Stroci, književnik, prevodilac, pozorišni i filmski reditelj i glumac

(Zagreb, 14. 10. 1892 - Zagreb, 23. 03. 1970)

1976. - Stupio na snagu Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima

1980. - Umrla Anita Mezetova, operska pevačica, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu

(Trst, 13. 06. 1913 - Beograd, 23. 03. 1980)

2001. - Potapanjem u Tihi okean završeno putovanje svemirske stanice "Mir", lansirane 19. februara 1986. godine

2008. - Umro prof. dr Dragoljub Manojlović, šef Katedre za internu medicinu Medicinskog fakulteta u Beogradu, član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva

(Ljubljana, 26. 10. 1930 - Beograd, 23. 03. 2008)

--- Poruka je editovana u 21:16 --- Prethodna poruka je objavljena u 21:15 ----

24. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/250pxElizabeth1England-1.jpg


Dan srpske radio-drame, ustanovljen u znak sećanja na 24. mart 1929. godine, kada je na programu Radio A.D, povodom početka redovnog emitovanja programa ove radio-stanice izvedena radio-drama "Đakon Stefan i dva anđela". Počelo NATO bombardovanje SRJ.


Na današnji dan 1912. godine rođen Đorđe Karaklajić, kompozitor i dirigent, muzički urednik Radio Beograda. Prvo muzičko obrazovanje Karaklajić je stekao u rodnom Užicu. Pevanju ga je podučavao čuveni Andra Lojanica, urednik satiričnog lista "Era". Violinu je učio kod gimnazijskog profesora muzike Čeha Šimeka. Godine 1931. upisao je Pravni fakultet u Beogradu izdržavajući se od davanja časova i sviranja u orkestrima JASTRA, Džoli Bojs i Melodi Bojs. Sa Radio Beogradom je počeo da sarađuje 1933. godine, a 3 godine kasnije upoznaje Vlastimira Pavlovića Carevca. Bio je to početak jedne plodne i za našu kulturu značajne muzičke saradnje. Za vreme Drugog svetskog rata, Karaklajić je bio u zarobljeništvu u Nirnbergu, gde mu je muzički učitelj bio kompozitor i dirigent Predrag Milošević. Po povratku iz zarobljeništva dolazi u Radio Beograd i ubrzo postaje urednik narodne muzike. Vodio je Mali radio orkestar i bio jedan od osnivača Velikog narodnog orkestra Radio Beograda i ženskog vokalnog ansambla"Šumadija". Kao kompozitor Karaklajić se ogledao u raznim muzičkim oblicima. Pisao je muziku za filmove Puriše Đorđevića, scensku muziku za pozorišne komade "Đido", "Protekcija" i "Podvala", za TV dramu "Šešir profesora Vujića" i radio dramu "Vukadin". Napisao je, takođe, "Tri narodne igre za orkestar", "Igru za gudački kvartet", i "Basso gicoso" za kontrabas i gudački orkestar. Kao muzikolog posvetio se proučavanju i beleženju izvornog melosa tragajući za lepotom narodne pesme i nastojeći da sačuva od zaborava dragoceno bogatstvo narodnog stvaralaštva. Đorđe Karaklajić je dobitnik Vukove nagrade za životno delo, dve plakete grada Beograda i niza drugih priznanja za plodan umetnički rad.

U nedelju, 24. marta 1929. godine, iz zakupljenih prostorija na drugom spratu zdanja SANU, u 10.30, začule su se fanfare, koje su označile početak redovnog emitovanja programa Radio Beograda, na talasnoj dužini 455 metara. Svečanom otvaranju beogradske radio-stanice prisustvovalo je oko 300 zvanica iz kulturnog i javnog života. Program je najavila spiker Jelena Bilbija-Lapčević. "Fanfarsku uvertiru" komponovao je i dirigovao tadašnji dirigent Beogradske opere Lovro Matačić, kasnije, prvi šef muzičkog programa Radio Beograda. Zatim je Hor akademskog pevačkog društva "Obilić" otpevao himnu u pratnji orkestra Opere. Oko 11.15 istaknuti glumci Narodnog pozorišta odigrali su prvu srpsku radio-dramu "Đakon Stefan i dva anđela", dramaturšku adaptaciju istoimene narodne pesme. Posle umetničkog dela programa govorili su predstavnici vlade, Beogradske opštine i Akcionarskog društva "Radio".

Pod izgovorom "sprečavanja humanitarne katastrofe" Albanaca na Kosovu, na današnji dan 1999. godine NATO je otpočeo agresiju na SRJ, gazeći time Povelju UN i svoj osnivački akt, kojim je definisan kao odbrambeni savez. Tokom 78 dana agresije, cinično nazvane "Milosrdni anđeo" korišćena su ubojna sredstva zabranjena međunarodnim konvencijama, uključujući kasetne bombe i granate punjene osiromašenim uranijumom. U ratnim razaranjima uništeni su mnogi privredni infrastrukturni objekti. Ukupna ratna šteta iznosi više od 100 milijardi dolara, ne računajući neprocenjivu štetu nanetu prirodnoj sredini i dugoročne posledice po zdravlje ljudi. U velikim civilnim razaranjima, nezabeleženim u savremenoj svetskoj istoriji, ubijeno je nekoliko hiljada ljudi, a više od 6.000 je zadobilo ozbiljne povrede, koje su u velikom broju izazvale trajni invaliditet.

1603 - Umrla Elizabeta Prva, engleska kraljica
(Grinvič , 7.9.1533 - Ričmond, 24.3.1603)

1736 - Ubijen Pera Jovanović Segedinac, vođa srpskih ustanika u Austrougarskoj
(1655 - Budim, 24.3.1736)

1882 - Nemački bakteriolog Robert Koh otkrio bacil tuberkuloze, u spomen na ovo otkriće ustanovljen je Svetski dan borbe protiv tuberkuloze

1905 - Umro Žil Vern, francuski književnik
(Nant, 8.2.1828 - Amijen, 24.3.1905)

1913 - Počela bitka kod Jedrena u Drugom balkanskom ratu

1930 - Rođen Stiv Mek Kvin, amarički filmski glumac
(Slejter, 24.3.1930 - Meksiko, 6.11.1980)

1936 - Održana prva modna revija u Beogradu, u prostorijama Doma inžinjera i tehničara

1944 - Rođen Vojislav Koštunica, dr prava, političar i državnik, predsednik SRJ, premijer Srbije, predsednik Demokratske stranke Srbije
(Koštunići, 24.3.1944)

1945 - U Beogradu potpisan sporazum između Vlade DFJ i Uprave UN za pomoć i obnovu (UNRRA)

1946 - Umro Aleksandar Aleksandrovič Aljehin, sovjetski šahovski velemajstor, svetski šampion
(Moskva, 31.10. 1892 - Estoril, 24.3.1946)

1947 - Rođena Duška Vrhovac-Pantović, književnik i prevodilac, novinar RTS-a (Banjaluka, 24.3.1947)

1962 - Umro Ogist Pikar, švajcarski fizičar, letač balonom i istraživač morskih dubina (Bazel, 28.1.1884 - London, 24.3.1962)

1968 - Umrla Milica Babić, kostimograf Narodnog pozorišta u Beogradu, supruga Ive Andrića
(Bosanski Šamac, 2.9.1909 - Herceg Novi, 24.3.1968)

1972 - Umro Milko Kos, istoričar
(Gorica, 12.12.1892 - Ljubljana, 24.3.1972)

1976 - Umro Bernard lo Montgomeri, britanski maršal, saveznički vojskovođa u Drugom svetskom ratu
(London, 17.11.1887 - London, 24.3.1976)

1999 - Umro Ljubiša Bačić, pozorišni glumac
(Sokobanja, 24.12.1922 - Beograd, 24.3.1999)

Prve glumačke korake Bačić je načinio na sceni Narodnog pozorišta u Nišu. Od 1955. godine, glumio je u Beogradskoj komediji, zatim u Humorističkom pozorištu, da bi od 1958. do 1971. godine nastupao u ansamblu Savremenog pozorišta. U Atelje 212 dolazi 1974. godine i tu ostaje do kraja svoje karijere. Uz Zorana Radmilovića, Slobodana Aligrudića, Taška Načića i druge, Ljubiša Bačić je bio tvorac specifičnog duha ovog pozorišta, kao i njegovog čuvenog bifea. Radio je, takođe, i kao novinar Dečije redakcije Radio Beograda, a u svojoj 63. godini objavio je prvu knjigu poezije i odmah za nju dobio nagradu "Miloš Crnjanski".

2004 - Srpska akademija nauka i umetnosti pristupila Sveevropskoj akademiji

2006 - Umro Adam Rupčić, rukovodilac Odeljenja održavanja tehnike Radio Beograda (Slunj, 18.11.1932 - Beograd, 24.3.2006)

2008 - Umro Boris Dvornik, pozorišni, filmski i TV glumac
(Split,16.4.1939 - Split, 24.3.2008)

2008 - Umro Ričard Vidmark, američki filmski glumac
(Sanrajz, 26.12.1914 - Roksberi, 24.3.2008)

2008 - Umro Dragan Ciganović, džudista, reprezentativac, prvak Jugoslavije, trener i pedagog
(1962 - Kikinda, 24.3.2008)

2010 - Umro Stevan Nikšić, mr pravnih nauka, novinar i urednik NIN-a, jedan od osnivača Novinske agencije Beta i Nezavisnog udruženja novinara Srbije
(Sremska Mitrovica, 30.7.1946 - Beograd, 24.3.2010)

2010 - Umro Džim Maršal, američki rok-fotograf
(3.2.1936 - Njujork, 24.3.2010)

--- Poruka je editovana u 21:18 --- Prethodna poruka je objavljena u 21:16 ----

25. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/15282491004243d1b3c4d80784495521_200x150-1.jpg



Rimski sporazumi o osnivanju Zajedničkog tržišta, temeljni dokumenti EU, potpisani 25. marta 1957. godine. Čuveni pozorišni, filmski i televizijski glumac Mića Tatić umro na današnji dan 1991. godine.


Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksembrug, Francuska i Holandija potpisale su, 25. marta 1957. godine, Rimske sporazume o osnivanju Zajedničkog tržišta. To je prvobitno bila Zajednica za ugalj i čelik. Organizaciji koja je potom nazvana Evropska ekonomska zajednica, zatim Evropska zajednica i konačno Evropska unija, 1973. godine pristupile su Velika Britanija, Irska i Danska, 1981. Grčka, 1986. Španija i Portugal, 1995. Švedska, Finska i Austrija, a 2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Mađarska, Malta, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka. Rumunija i Bugarska primljene su u Evropsku uniju 1. januara 2007. godine.

Na današnji dan 1991, umro je Milutin-Mića Tatić, pozorišni, filmski i televizijski glumac. Tatić je završio Visoku filmsku školu u Beogradu, odsek za glumu. Odigrao je preko 60 uloga u beogradskim pozorištima, na radiju, televiziji i na filmu. Bio je kreator maski u pozorištu i scenograf, a ostvario je i nekoliko režija i dramatizacija. Pozajmljivao je glas mnogim junacima crtanih filmova: Popaju, Peri Detliću i Patku Dači, a generacije pamte Miću i Aćima u dečjoj TV seriji Na slovo, na slovo. Godinama je najmlađim slušaocima Radio Beograda dan počinjao njegovim glasom u emisiji Dobro jutro, deco.

1196 - Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao vlast sinu Stefanu

1611 - Rođen Evlija Čelebija, turski putopisac (Istanbul, 25.3.1611 - Egipat, 1682)

1812 - Rođen Aleksandar Ivanovič Hercen, ruski publicista, revolucionar i filozof (Moskva, 25.3.1812 - Pariz, 9.1.1870)

1821 - Izbio ustanak protiv Otomanskog carstva u Grčkoj

1829 - Grčka stekla nezavisnost

1844 - Donet Prvi srpski građanski zakonik

1857 - Rođen Jovan Ilkić, arhitekta (Zemun, 25.3.1857 - Nesider, 22.1.1917)

1867 - Rođen Arturo Toskanini, italijanski dirigent (Parma, 25.3.1867 - Njujork, 16.1.1957)

1872 - Umro Semjuel Morze, američki slikar i fizičar, pronalazač telegrafa (Šarlstoun, 27.4.1791 - Njujork, 25.3.1872)

1875 - Rođen Branislav Petronijević, filozof i paleontolog, akademik (Sovljak, 25.3.1875 - Beograd, 4.3.1954)

1881 - Rođen Bela Bartok, mađarski kompozitor i pijanista (Najsentmikloš, 25.3.1881 - Njujork, 26.9.1945)

1882 - Rođen Ljubomir Ivanović, slikar i grafičar (Beograd, 25.3.1882 - Beograd, 23.9.1945)

1903 - Rođen Blagoje Parović Šmit, revolucionar i španski borac (Biograd, 25.3.1903 - Vilanueva de la Kanada, 7.7.1937)

1908 - Rođen Dejvid Lin, engleski filmski reditelj, dobitnik Oskara (Krojdon, 25.3.1908 - London, 16.4.1991)

1914 - Umro Frederik Mistral, francuski književnik i filolog, nobelovac (Majan, 8.9.1830 - Majan, 25.3.1914)

1918 - Umro Klod Debisi, francuski kompozitor (Sen Žermen an Laj, 22.8.1862 - Pariz, 25.3.1918)

1923 - Kraljevina SHS se uključila u evropski vazdušni saobraćaj - avioni kompanije "Franko-Rumen" na liniji Pariz - Istanbul sleteli na pančevački aerodrom da prime gorivo

1924 - Umrla Milka Grgurova-Aleksić, pozorišna glumica (Sombor, 14.2.1840 - Beograd, 25.3.1924)

1925 - Rođen dr Vojislav Šuvaković, infektolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Beograd, 25.3.1925 - februar 2010)

1926 - Rođen Laslo Pap, mađarski bokser, olimpijski šampion (Budimpešta, 25.3.1926 - Budimpešta, 16.10.2003)

1935 - Rođen Kamenko Katić, novinar i urednik TV Beograd (Đurđevo, 25.3.1935)

1941 - Kraljevina Jugoslavija pristupila Trojnom paktu

1942 - Rođena Areta Frenklin, američka soul i bluz - pevačica (Detroit, 25.3.1942)

1947 - Rođen Elton Džon (Redžinald Kenet Dvajt), engleski pop i rok muzičar (Piner, 25.3.1947)

1957 - Rimskim sporazumom osnovano Zajedničko evropsko tržište, danas Evropska unija

1957 - Rođen Nenad Manojlović, vaterpolo trener, selektor vaterpolo reprezentacije Jugoslavije (Beograd, 25.3.1957)

1966 - Rođen Džef Hili, kanadski rok i džez gitarista, vođa grupe "Džef Hili Bend" (Toronto, 25.3.1966 - Toronto, 2.3.2008)

1973 - Osnovano Udruženje TV reditelja SFRJ i ustanovljena nagrada za TV režiju, prvi dobitnik Branko Pleša za TV dramu Prokletinja

1983 - Opera Karmen prvi put izvedena na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

2006 - Umro Danilo Lazović, pozorišni, filmski i TV glumac (Brodarevo, 25.11.1951 - Beograd, 25.3.2006)

2006 - Umro Ričard Flajšer, američki filmski reditelj (Njujork, 8.12.1916 - Los Anđeles, 25.3.2006)

2008 - Umro Ranko Beljinac, slikar, grafičar i ikonopisac (Beograd, 1947 - Beograd, 25.3.2008)

[Bisernica]

26. mart


http://cdn.classictic.com/LIVE/pictures/Ludwig-van-Beethoven-9-Symphony_2.jpg


Poznati nemački kompozitor Ludvig van Betoven umro je na današnji dan 1827. godine. Poznati dečji pisac Branko Ćopić preminuo na današnji dan 1984. godine.



Nemački kompozitor Ludvig van Betoven umro je na današnji dan 1827. godine. Betoven je rođen u Bonu, u Nemačkoj. Predstavljao je nadmoćnu muzičku figuru u prelaznom periodu između ere klasicizma i romantizma. Smatra se jednim od najvećih kompozitora svih vremena. Među njegovim najpoznatijim delima su Peta simfonija, Šesta simfonija, Deveta simfonija i Misa Solemnis. Poznata su njegova klavirska dela poput kompozicije Za Elizu, Patetične sonate i Mesečeva sonata, Klavirska sonata br. 23, Klavirska Sonata br. 32 i Apasionate ili poslednje.

Poznati dečji pisac, književnik i akademik Branko Ćopić preminuo je 26. marta 1984. godine. Dela nadahnutog pripovedača Ćopića prožeta su živopisnim slikanjem sela, vedrinom duha i poznavanjem mentaliteta ljudi njegovog zavičaja - Grmeča i Podgrmeča. Pre rata, objavio je zbirke pripovedaka Pod Grmečom, Borci i bjegunci i Planinci. Predstavio se kao pisac izuzetne misaonosti, ali i razočarani čovek, obuzet sumornim slutnjama. Poznati su njegovi romani: Prolom, Gluvi barut, Ne tuguj, bronzana stražo, Osma ofanziva i zbirke pripovedaka Rosa na bajonetima, Surova škola i Doživljaji Nikoletine Bursaća.

1804 - Prvo diplomatsko pismo iz Srbije uputio prota Mateja Nenadović austrijskim vlastima

1874 - Rođen Robert Li Frost, američki književnik (San Francisko, 26.3.1874 - Boston, 29.1.1963)

1881 - Umro Aleksa Bačvanski, pozorišni glumac i reditelj, osnivač prve glumačke škole u Srbiji (Temišvar, 1832 - Beograd, 26.3.1881)

1892 - Rođen Siniša Stanković, biolog, profesor Univeziteta u Beogradu, akademik (Zaječar, 26.3.1892 - Beograd, 24.2.974)

1892 - Umro Volt Vitman, američki književnik (Vesthils, 31.5.1819 - Kemden, 26.3.1892)

1896 - Osnovano Društvo srpskih stenografa

1914 - Rođen Tenesi Vilijams (Tomas Lenije Vilijams), američki književnik (Kolumbus, 26.3.1914 - Njujork, 25.2.1983)

1923 - Umrla Sara Bernar, francuska pozorišna glumica (Pariz, 23.10.844 - Pariz, 26.3.1923)

1928 - Rođen Milorad Mišković, baletski igrač i koreograf (Valjevo, 26.3.1928)

1940 - Umro Spiridon Luis, grčki atletičar, prvi olimpijski šampion u maratonu (Marusi, 12.1.1873 - 26.3.1940)

1944 - Rođena Dajana Ros, američka pevačica i filmska glumica (Detroit, 26.3.1944)

1953 - Američki mikrobiolog doktor Džonas Edvard Salk objavio pronalazak seruma protiv dečje paralize

1973 - Rođen Ivica Kralj, fudbalski golman (Kotor, 26.3.1973)

1984 - Umro Zoltan Čuka, književnik i prevodilac (Plandište, 2.9.1901 - Erd, 26.3.1984)

1993 - Umro Taško Načić, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Kruševac, 7.4.1934 - Beograd, 26.3.1993)

1994 - Osnovano Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS)

1996 - Umro Dejvid Pakard, kompjuterski magnat, suosnivač kompanije "Hjulit-Pakard" (Pueblo, 7.9.1912 - Stanford, 26.3.1996)

2004 - Umro Branko Bulatović, fudbaler i sportski radnik, generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije i Crne Gore (Kolašin, 10.12.1951 - Beograd, 26.3.2004)

2004 - Umro Ljubiša-Ljuba Spajić, fudbaler "Crvene zvezde", reprezentativac (Beograd, 7.3.1926 - Beograd, 26.3.2004)

2005 - Umro Dragoljub Milosavljević Gula, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Petrovac na Mlavi, 30.5.1923 - Beograd, 26.3.2005)

2005 - Umro Džejms Kalahan, britanski političar i državnik, lider Laburističke stranke, premijer Velike Britanije (Kardif, 27.3.1912 - Stanford, 26.3.2005)

--- Poruka je editovana u 21:22 --- Prethodna poruka je objavljena u 21:20 ----

27. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/220pxRadomir_konstantinovic-1.jpg


Na današnji dan 1950. godine osnovano pozorište "Boško Buha" u Beogradu. U Beču 1791. godine štampan prvi broj "Serbskih novina". Godine 1928. rođen književnik Radomir Konstantivoć.


Pozorište "Boško Buha" osnovala je na današnji dan 1950. godine Gita Predić - Nušić, koja je pre rata držala "Rodino pozorište" na Kolarcu. Godine 1945. osnovano je "Pionirsko pozorište", preteča pozorišta "Boško Buha". Na njegovom čelu Gita Predić ostala je sve do penzionisanja. Zamenila ju je Đurđinka Marković, nova upravnica, čija je zasluga što je pozorište dobilo sadašnje prostorije na Trgu Republike. Premijera na sceni ovog pozorišta održana je 1956. godine. Bila je to predstava "Veseli snovi" Sergeja Mihalkova u režiji Miroslava Belovića. Od tada pa do danas ovo dečije pozorište steklo je umetničku zrelost i reprezentovalo je našu pozorišnu umetnost na festivalima u zemlji i širom sveta.

Godine 1928. godine rođen je književnik Radomir Konstantinović. Konstantinović je Filozofski fakultet završio u Beogradu. Posle zbirke pesama "Kuća bez krova", objavio je romane: "Daj nam danas", "Mišolovka", "Čisti i prljavi" i "Izlazak". Zapaženi uspeh u javnosti imala su njegova kapitalna dela: "Filozofija palanke" i "Biće i jezik", kao i radio-drame: "Saobraćajna nesreća", "Euridika", "Ikarov let", "Liptonov čaj" i "Iznenađenje". Za roman "Izlazak", Konstantinović je 1960. godine, dobio "NIN"-ovu nagradu. Njegove eseje publika je imala prilike da čuje na talasima Trećeg programa Radio Beograda. Upravo ga je ovaj program i vratio na javnu intelektualnu scenu posle perioda "stvaralačke osame". U okviru ciklusa "Literarno - filozofske refleksije" čitani su fragmenti Konstantinovićevog spisa "Dekartova smrt" o traganju za intelektualnim, ali i egzistencijalnim indentitetom.

1791. - U Beču štampan prvi broj "Serbskih novina", tim povodom 27. mart se obeležava kao Dan novinara Srbije.

1797. - Rođen Alfred de Vinji, francuski grof i književnik
(Loš, 27. 03. 1797 - Pariz, 17. 09. 1863)

1813. - Gibraltar predat na upravu Engleskoj

1815. - Rođen Dimitrije Avramović, slikar i književnik
(Sv. Ivan Šajkaški, 27. 03. 1815 - Novi Sad, 13. 03. 1855)

1824. - Rođen Branko Radičević, književnik
(Slavonski Brod, 27. 03. 1824 - Beč, 30. 06. 1853)

1845. - Rođen Vilhelm Konrad Rentgen, nemački fizičar, pronalazač iks-zraka, nobelovac (Lenep, 27. 03. 1845 - Minhen, 10. 02. 1923)

1863. - Rođen Frederik Henri Rojs, engleski elektroinženjer, jedan od osnivača automobilske kompanije "Rols-Rojs" (Alvalton, 27. 03. 1863 - Vest Vitering, 22. 04. 1933)

1898. - Rođena Glorija Svanson, američka filmska glumica, zvezda nemog filma (Čikago, 27. 03. 1898 - Njujork, 04. 04. 1983)

1901. - Umro Dušan Đurović, književnik (Danilovgrad, 27. 03. 1901 - Danilovgrad, 11. 08. 1993)

1912. - Rođen Džejms Kalahan, britanski političar i državnik, lider Laburističke partije, premijer Velike Britanije (Kardif, 27. 03. 1912 - Stanford, 26. 03. 2005)

1919. - Rođen Ivan Rabuzin, hrvatski slikar - naivac
(Ključ, 27. 03. 1919 - Varaždin,18. 12. 2008)

1923. - Umro Živko Jovanović, revolucionar i publicista
(Šabac, 29. 09. 1888 - Beograd, 27. 03. 1923)

1924. - Umro Dušan Vasiljev, književnik
(Kikinda, 19. 06. 1900 - Kikinda, 27. 03. 1924)

1927. - Rođen Mstislav Leopoldovič Rostropovič, ruski violončelista, dirigent, kompozitor i pedagog (Baku, 27. 03. 1927 - Moskva, 27. 04. 2007)

1928. - Rođen Radomir Konstantinović, književnik (Subotica, 27. 03. 1928)

1941. - Svrgnut knez Pavle Karađorđević i na presto doveden maloletni kralj Petar II Karađorđević.

1941. - Rođen Miki Jevremović, pevač (Beograd, 27. 03. 1941)

1945. - Održan prvi zbor pionira Beograda

1951. - Rođen Aleksandar - Sanja Ilić, kompozitor (Beograd, 27. 03. 1951)

1966. - Rođen Žarko Paspalj, košarkaš, reprezentativac
(Pljevlja, 27. 03. 1966)

1968. - Poginuo Jurij Aleksejevič Gagarin, sovjetski astronaut, prvi čovek koji je obleteo planetu Zemlju (Klušino, 09. 03. 1934 - Moskva, 27. 03. 1968)

1970. - Rođena Maraja Keri, američka pevačica (Njujork, 27. 03. 1970)

1971. - Rođen Dejvid Kultard, škotski automobilista, vozač "Formule 1" (Tvinholm, 27. 03. 1971)

1977. - Katastrofalna avionska nesreća na pisti aerodoroma Tenerife na Kanarskim ostrvima (poginulo 583 putnika)

1984. - Umro Ahmed Seku Ture, gvinejski političar i državnik, prvi predsednik Gvineje (Faranah, 09. 01. 1922 - Klivlend, 27. 03. 1984)

1995. - Umro Mauricio Guči, kreator i vlasnik modne kuće "Guči"
(26. 09. 1949 - Milano, 27. 03. 1995)

1997. - Umro Miodrag Vujačić - Mirski, akademski slikar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti i dizajna u Beogradu (Rača Kragujevačka, 08. 09. 1932 - Beograd, 27. 03. 1997)

1999. - PVO VJ oborila američki lovac bombarder "F - 117 A" u ataru sremskog sela Buđanovci

2006. - Umro Stanislav Lem, poljski književnik
(Lavov, 12. 09. 1921 - Krakov, 27. 03. 2006)

2007. - Umro Faustino Oramas (el Gajabero), kubanski muzičar, član "Buena vista social club" (Holgin, 04. 11. 1911 - Holgin, 27. 03. 2007)

2010. - Umro Vasilij Smislov, ruski šahovski velemajstor, svetski šampion
(Moskva, 24. 03. 1924 - Moskva, 27. 03. 2010)

[Bisernica]

28. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/260pxLajos_Zilahy-1.jpg
Lajoš Zilahi

Srpski književnik jevrejskog porekla Eli Finci rođen na današnji dan 1911. godine. Nova zgrada Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu otvorena 1981. - današnji datum se obeležava kao Dan tog pozorišna. Francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko umro 28. marta 1994. godine.


Srpski književnik i pozorišni kritičar jevrejskog porekla Eli Finci rođen je na današnji dan 1911. godine. Bio je učesnik Narodnooslobodilačkog pokreta od 1941. godine. Po oslobođenju zemlje bio je direktor Borbe, Jugoslovenske knjige, Nolita, Jugoslovenskog dramskog pozorišta, glavni urednik časopisa Književnost. Poznata Fincijeva dela su: Pozorišne kritike u zbirkama Više i manje od života, Stvarnost i iluzije, Studija Deni Didro, Ogledi o Miroslavu Krleži, Augustu Cesarcu, Jovanu Skreliću, Đorđu Jovanoviću, Branimiru Ćosiću i Marinu Držiću.

Francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko umro je 28. marta 1994. godine. Najviše izvođeni dramski pisac francuskog jezičkog područja, Jonesko je, sa Semjuelom Beketom, najistaknutiji predstavnik i utemeljivač "Teatra apsurda". Svojim prvim dramskim komadom Ćelava pevačica pojavio se 1950. godine u jednom malom pozorištu u Latinskom kvartu Pariza. Na klasično shvatanje pozorišta odgovorio je svojim "antiteatrom", bez tradicionalnih šema, zapleta, bez granica između realnog i fantastičnog, komičnog, tragičnog i grotesknog. Zapaženi dramski pisac postao je 1952. godine, kada je objavljena njegova tragična farsa Stolice. Sledili su komadi Rinocerosi, Žak ili pokornost, Nosorog, Kralj umire, kratke priče, članci i eseji, koji su učvrstili njegov ugled i uticaj na kulturne tokove modernog doba. Joneskovi komadi igrani su sa uspehom i na našim pozorišnim scenama.

1776 - Osnovan Boljšoj teatar u Moskvi

1842 - Osnovana Bečka filharmonija

1850 - Postignut Bečki književni dogovor srpskih i hrvatskih kulturnih radnika o problemu zajedničkog jezika

1868 - Rođen Maksim Gorki (Aleksej Maksimovič Pješkov), ruski književnik (Nižnji Novgorod, 28.3.1868 - Gorki, 18.6.1936)

1880 - Potpisana Bečka železnička konvencija o izgradnji železničke pruge Beograd-Niš

1881 - Umro Modest Petrovič Musorgski, ruski kompozitor (Karevo, 21.3.1839 - Petrograd, 28.3.1881)

1891 - Rođen Lajoš Zilahi, mađarski književnik (Nađasalonti, 28.3.1891 - Sremska Kamenica, 1.12.1974)

1893 - Rođen Palmiro Toljati, italijanski političar, osnivač i generalni sekretar KP Italije (Đenova, 28.3.1893 - Krim, 21.8.1964)

1895 - Rođen Ignjat Job, slikar (Dubrovnik, 28.3.1895 - Dubrovnik, 28.4.1936)

1907 - Rođen Blažo Jovanović, revolucionar i državnik, prvi predsednik Skupštine Crne Gore (Velje Brdo, 28.3.1907 - Igalo, 4.2.1976)

1909 - Rođena Nevenka Urbanova, pozorišna glumica (Stari Bečej, 28.3.1909 - Beograd, 7.1.2007)

1911 - Rođen Eli Finci, književni i pozorišni kritičar, prevodilac, urednik časopisa Književnost, direktor Borbe i Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu (Sarajevo, 28.3.1911 - Beograd, 27.1.1980)

1919 - Osnovan Poljoprivredni fakultet u Beogradu

1929 - Rođen Predrag Pepi Laković, pozorišni, filmski i TV glumac (Skoplje, 28. 03. 1929 - Beograd, 09. 09. 1997)

1930. - Turski gradovi promenili ime: Konstantinopolis u Istambul, a Angora u Ankara

1936 - Rođen Mario Vargas Ljosa, peruanski književnik, nobelovac (Arekipa, 28.3.1936)

1939 - Završen Španski građanski rat

1941 - Engleska književnica Virdžinija Vulf izvršila samoubistvo (London, 25.1.1882 - London, 28.3.1941)

1943 - Umro Sergej Vasiljevič Rahmanjinov, ruski kompozitor, pijanista i dirigent (Oneg, 1.4.1873 - Los Anđeles, 28.3.1943)

1953 - Umro Džim Torp, američki atletičar, svetski i olimpijski šampion (Belmont, 28.5.1888 - 28.3.1953)

1965 - Rođen Srđan Todorović, filmski i televizijski glumac i muzičar (Beograd, 28.3.1965)

1969 - Umro Dvajt Ajzenhauer, američki general i državnik (Denison, 14.10.1890 - Vašington, 28.3.1969)

1980 - Umro Milan Ajvaz, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Srpski Krstur, 17.3.1897 - Beograd, 28.3.1980)

1985 - Umro Mark Šagal, francuski slikar (Vitebsk, 7.7.1887 - Sen Pol d Vans, 28.3.1985)

1989 - Proglašen Ustav SR Srbije

1990 - Počelo emitovanje programa Televizije Studio B

2002 - Umro Bili Semjuel Vajlder, američki filmski reditelj, dobitnik Oskara (Suša, 22.6.1906 - Beverli Hils, 28.3.2002)

2004 - Umro Piter Justinov, britanski filmski glumac (London, 16.4.1921 - Ženolije, 28.3.2004)

2006 - Umro Aleksandar Nenadović, novinar, glavni i odgovorni urednik Politike (Trbušani,19.5.1927 - Beograd, 28.3.2006)

2007 - Umro Toni Skot (Entoni Džozef Skiača), džez-muzičar, klarinetista, kompozitor i aranžer (Moristaun, 17.6.1921 - Rim, 28.3.2007)

2009 - Umro Ranko Munitić, filmski kritičar i teoretičar (Zagreb, 3.4.1943 - Beograd, 28.3.2009)

2009 - Umro Aleksandar Aca Dolgij, arhitekta i majstor umetničke fotografije
(Beograd, 1931 - Beograd, 28.3.2009)

2010 - Umro Aleksandar Srnec, hrvatski slikar, dizajner i autor animiranih filmova (Zagreb, 30.7.1924 - Zagreb, 28.3.2010)

[Bisernica]

29. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/kingedwardiv2sized-1.jpg



Na današnji dan 1461. godine najkrvavija bitka Rata dveju ruža u Engleskoj. U Novom Sadu osnovano "Sterijino pozorje" 1956. godine. Umro Rajko Mitić, fudbaler, prva "Zvezdina zvezda".


U najkrvavijoj bici Rata dveju ruža u Engleskoj, 1461. godine oko 36.000 vojnika pod zastavom dinastije Jork porazilo je kod Toutona, blizu Jorka, snage od oko 40.000 vojnika dinastije Lankaster, osiguravši time engleski presto Edvardu Četvrtom.

Na današnji dan 1956. godine, odlukom Gradskog veća u Novom Sadu je osnovano Sterijino pozorje, povodom 150 godina od rođenja i stogodišnjice smrti srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića. Svake godine u maju, u Novom Sadu, se organizuje "Sterijino pozorje" i ono je znatno doprinelo unapređenju pozorišne umetnosti kod Srba kao i razvitku dramske književnosti.

1869 - Rođen Mileta Jakšić, književnik
(Srpska Crnja, 29.3.1869 - Beograd, 8.11.1935)

1891 - Umro Žorž Pjer Sera, francuski slikar, osnivač poentilizma
(Pariz, 2.12.1859 - Pariz, 29.3.1891)

1894 - Osnovana prva zemljoradničko-kreditna zadruga u Srbiji, u Vranovu kod Smedereva

1902 - Rođen Marsel Eme, francuski književnik
(Žoinji, 29.3.1902 - Pariz, 14.10.1967)

1903 - Zabranjene "Radničke novine", glasilo Srpske socijal-demokratske partije

1912 - Umro Robert Falkon Skot, britanski pomorac i polarni istraživač, vođa ekspedicije koja je osvojila Južni pol
(Devenport, 6.6.1868 - Južni pol, 29.3.1912)

1914 - Umrla Herta Haas, ekonomista, nosilac Partizanske spomenice, supruga Josipa Broza
(Maribor, 29.3.1914 - Beograd, 5.3.2010)

1921 - U Sarajevu osnovano Jugoslovensko novinarsko udruženje

1923 - Rođen Drago Đurović, vajar
(Bitolj, 29.3.1923 - Titograd, 30.3.1986)

1925 - Rođen Sava Stojkov, slikar-naivac
(Sombor, 29.3.1925)

1925 - Rođen Mihailo Popović, sociolog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu (Beograd, 29.3.1925 - Beograd, 10.1.2011)

1933 - Rođen Zoran M. Jovanović, književnik
(Skoplje, 29.3.1933 - Sarajevo, 18.7.1976)

1934 - Osnovan prvi jaht klub u Srbiji, danas Akademski jedriličarski klub Beograd

1935 - Osnovan Muzej kneza Pavla u Beogradu

1936 - Rođen Svetozar Mihailović Draža, džudista, trener i sportski funkcioner (Rajković, 29.3.1936 - Novi Sad, 19.9.2007)

1943 - Rođen Džon Mejdžor, britanski političar i državnik, premijer Velike Britanije (London, 29.3.1943)

1945 - SSSR je zvanično priznao jugoslovensku vladu Josipa Broza Tita, koju su prethodno priznale Velika Britanija i SAD.

1965 - Umro Zlatko Baloković, violinista
(Zagreb, 21.3.1895 - Venecija, 29.3.1965)

1976 - Rođena Dženifer Kaprijati, američka teniserka
(Njujork, 29.3.1976)

1978 - Rođen Igor Rakočević, košarkaš, reprezentativac
(Beograd, 29.3.1978)

1979 - Rođena Katarina Radivojević, filmska i TV glumica
(Beograd, 29.3.1979)

1982 - Umro Karl Orf, nemački kompozitor i muzički pedagog
(Minhen, 10.7.1895 - Minhen, 29.3.1982)

1989 - Izašao prvi broj lista "Novosti oglasi", prvih oglasnih novina u bivšoj SFRJ

2007 - Umro prof. dr Božidar Kovaček, istoričar književnosti, teatrolog, profesor i dekan Akademije umetnosti u Novom Sadu, predsednik Matice srpske
(Bosanska Dubica, 8.8.1930 - Novi Sad , 29.3.2007)

2008 - Umro Rajko Mitić, fudbaler, reprezentativac, trener i selektor jugoslovenske reprezentacije, prva "Zvezdina zvezda"
(Do, Bela Palanka, 19.11.1922 - Beograd, 29.3.2008)

2009 - Umro Petar Birčanin, motociklista, petostruki državni prvak u klasama 125 i 600 kubika
(15.9.1987 - Beograd, 29.3.2009)

2009 - Umro Moris Žar, francuski kompozitor
(Lion, 13.9.1924 - Los Anđeles, 29.3.2009)

2009 - Umrla Helen Levit, američki fotograf
(Njujork, 31.8.1913 - Njujork, 29.3.2009)

[Bisernica]

30. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/vincent_van_gogh_2-1.jpg


Holandski slikar Vinset van Gog rođen na današnji dan 1853. godine. Srpski pisac Svetolik Ranković umro 30. marta 1899. Poslednja kompozicija sa lokomotivom na parnu vuču ispraćena sa glavne železničke stanice u Beogradu 1973. godine.


Slavni holandski slikar Vinset van Gog rođen je na današnji dan 1853. godine u Grot Zindertu. Jedan je od najoriginalnijih i najtemperamentnijih umetnika u istoriji slikarstva. Slikao je jarkim bojama, a njegova ekspresivna dela prodorne snage neprevaziđena su u izražavanju psihičkih stanja i raspoloženja. Nepriznat za života, praćen mnogim nedaćama koje su ga bacile u duboku depresiju, 27. jula 1890. godine, u nervnom rastrojstvu, pokušao je samoubistvo. Preminuo je dva dana kasnije. Njegova dela, oko 850 slika i više od 900 crteža, mahom pejzaža, portreta i mrtvih priroda, presudno su uticala na razvoj moderne umetnosti i donela mu ogromnu posthumnu slavu.

Srpski pisac Svetolik Ranković umro je 30. marta 1899. godine. U svojim delima pripovedao je o životu na selu, a junaci njegovih dela uglavnom su ljudi duboko razočarani u život. Najčešće je prikazivao tamne strane raspadanja patrijarhalnog sveta. Završio je Duhovnu akademiju u Kijevu i bio nastavnik veronauke u Kragujevcu, Nišu i Beogradu i profesor bogoslovije u Beogradu. Napisao je 25 pripovedaka, tri romana, više stručnih i političkih članaka i udžbenika i prevodio je sa ruskog jezika. Najpoznatija Rankovićeva dela su romani Gorski car, Seoska učiteljica, Porušeni ideali i pripovetke Jesenje slike, Slike iz života.

1746 - Rođen Francisko Hose de Goja i Lusientes, španski slikar i grafičar (Fuentetedos, 30.3.1746 - Bordo, 16.4.1828)

1842 - Prva operacija u svetu izvedena pod narkozom

1844 - Rođen Pol Verlen, francuski književnik (Mec, 30.3.1844 - Pariz, 8.1.1896)

1867 - Rusija prodala Aljasku Americi

1911 - Otvoreno "Kinematografsko pozorište" u Beogradu, u "Grand hotelu" u Čika Ljubinoj ulici

1912 - Umro Osman Đikić, književnik i publicista (Mostar, 7.1.1879 - Mostar, 30.3.1912)

1912 - Umro Karl Maj, nemački književnik (Holenštajn-Ernštal, 25.2.1842 - Radebul, 30.3.1912)

1912 - Francuska avijatičarka Meri Boland preletela Ande

1917 - Rođen Rudolf Bruči, kompozitor, direktor Opere Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, osnivač i dekan Akademije umetnosti u Novom Sadu (Zagreb, 30.3.1917 - Novi Sad, 30.10.2002)

1920 - Umro dr Mihailo Polit-Desančić, književnik, pravnik i političar (Novi Sad, 15.4. 1833 - Temišvar, 30.3.1920)

1937 - Rođen Voren Biti, američki filmski glumac, reditelj, scenarista i producent, dobitnik Oskara (Ričmond, 30.3.1937)

1942 - Rođen Milan Špiček, novinar i filmski kritičar, glavni urednik Programa 202 Radio Beograda (Beograd, 30.3.1942)

1945 - Rođen Erik Klepton, britanski gitarista (Riplej, 30.3.1945)

1967 - NATO zatvorio vojne štabove u Francuskoj, posle odluke predsednika Šarla de Gola da povuče zemlju iz zapadnog vojnog saveza zbog dominacije SAD

1973 - Poslednje ameručke trupe napustile Južni Vijetnam, okončavajući direktno vojno uplitanje Vašingtona u Vijetnamski rat, tokom kojeg je poginulo više od 58.000 američkih vojnika

1979 - Iranci, na dvodnevnom referendumu, ubedljivom većinom izglasali uspostavljanje islamske republike

1983 - Umro Rodoljub Čolaković, revolucionar, političar i književnik (Bijeljina, 7.6.1900 - Beograd, 30.3.1983)

1986 - Umro Džejms Kegni, američki filmski glumac (Njujork, 17.7.1904 - Njujork, 30.3.1986)

1995 - Umro Milan Cmelić, slikar (Šibenik, 17.4.1925 - Beograd, 30.3.1995)

1998 - Umro Stojan Svetozarević, solunski ratnik (Surdulica, 11.4.1896 - Beograd, 30.3.1998)

2002 - Umrla Elizabeta, britanska kraljica-majka (Sent Pols, 4.8.1900 - London, 30.3.2002)

2004 - Umro Kiril Svinarski, prevodilac, lektor Filološkog fakulteta u Beogradu, nosilac Ordena Legije časti (Moskva, 13.2.1916 - Beograd, 30.3.2004)

2005 - Umro Miroslav Belović, pozorišni reditelj, direktor Jugoslovenskog dramskog pozorišta, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Ilidža, 7.8.1927 - Beograd, 30.3.2005)

2007 - Umro Ilija-Ika Gligorijević, arhitekta (Beograd, 18.8.1926 - Beograd, 30.3.2007)

[Bisernica]

31. mart


http://razbibriga.net/imported/2011/03/BoraStankovic-1.jpg



Srpski pisac i pripovedač Bora Stanković rođen na današnji dan 1876. godine. Egon Ervin Kiš, "otac" modernog novinarstva, umro 31. marta 1948. Radio Novi Sad osnovan 1949. godine.

Čuveni srpski književnik i pripovedač Borisav Stanković rođen je na današnji dan 1876. godine u Vranju. Jedan je od naših najvećih pisaca, analitičara društvenih, političkih i psiholoških procesa u prelaznom vremenu iz 19. u 20 vek. Bora Stanković je opisao patrijahalni svet Vranja, raslojavanje i degeneraciju starih trgovačkih porodica. Likovima u njegovim delima celim bićem gospodare strast i dert, dovodeći ih u sukob sa patrijahalnim moralom sredine. Najpoznatija Stankovićeva dela su pripovetke Stari dani, drame Tašana i Koštana i roman Nečista krv.

Češki novinar i književnik Egon Ervin Kiš, "otac" modernog novinarstva, preminuo je 31. marta 1948. u Pragu. Majstor reportaže, poznat po nadimku "leteći reporter" koji je dobio po naslovu jedne njegove knjige, Kiš je putovao po Rusiji, Americi, Kini, Meksiku, Nemačkoj i drugim zapadnoevropsim zemljama. Boravio je i u Srbiji 1914. godine. U knjizi Zapiši to, Kiš opisao je vojni pohod Austrougarske na Srbiju u Prvom svetskom ratu i herojski otpor srpske vojske. Njegove reportaže bile su spoj vešto odabranih činjenica i pronicljivog tumačenja iz perspektive angažovanog posmatrača događaja. Posebnu pažnju zavređuju njegove knjige: Carevi, popovi, boljševici, Raj Amerika, Tajna Kina, Otkrića u Meksiku, Sajam senzacija i Pustolovine na pet kontinenata.

1596 - Rođen Rene Dekart, francuski filozof, matematičar i fizičar (La Aj, 31.3.1596 - Stokholm, 11.2.1650)

1732 - Rođen Franc Jozef Hajdn, austrijski kompozitor (Rohran, 31.3.1732 - Beč, 31.5.1809)

1809 - Rođen Nikolaj Gogolj, ruski književnik (Soročinci, 31.3.1809 - Moskva, 4.3.1852)

1823 - Rođen Aleksandar Nikolajevič Ostrovski, ruski književnik (Moskva, 31.3.1823 - Ščelikovo, 2.6.1886)

1826 - Rođen Novak Radonić, slikar (Mol, 31.3.1826 - Sremska Kamenica, 11.7.1890)

1855 - Umrla Šarlota Bronte, engleska književnica (Tornton, 21.6.1816 - Hejvort, 31.3.1855)

1872 - Rođena Aleksandra Mihajlovna Kolontaj, ruska književnica i diplomata (Petrograd, 31.3.1872 - Moskva, 9.3.1952)

1889 - Otvorena za javnost Ajfelova kula u Parizu

1904 - Rođen Đorđe Andrejević Kun, slikar i grafičar (Vroclav, 31.3.1904 - Beograd, 17.1.1964)

1922 - Rođen Slava Bogojević, slikar (Niš, 31.3.1922 - Beograd, 15.12.1978)

1930 - Rođen Berislav Kosier, književnik (Beograd, 31.3.1930 - Beograd, 30.5.2002)

1934 - Zemun pripojen Beogradu

1935 - Rođen Ričard Čemberlen, američki filmski glumac (Los Anđeles, 31.3.1935)

1946 - Rođen Hašim Hučuk Hoki, pevač (Fojnica, 31.3.1946 - Kovilj, 25.11.2002)

1946 - Rođena Lokica Stefanović, arhitekta, balerina i baletski pedagog (Beograd, 31.3.1946)

1948 - Usvojen "Maršalov plan" za pomoć evropskim zemljama posle Drugog svetskog rata

1955 - Rođen Svetozar Marović, političar i državnik, predsednik državne zajednice Srbija i Crna Gora (Kotor, 31.3.1955)

1963 - Počela Osnivačka skupština Udruženja spikera Jugoslavije

1964 - Umro Triša Kaclerović, političar, novinar i advokat (Boka, Banat, 14.2.1879 - Beograd, 31.3.1964)

1971 - Umro Toma Živanović, pravnik, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik (Paraćin, 19.2.1884 - Beograd, 31.3.1971)

1980 - Umro Džesi Ovens, američki atletičar, olimpijski šampion (Alabama, 12.9.1913 - Tason, 31.3.1980)

1997 - Umro Nandor Glid, vajar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti i dizajna, rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu (Subotica, 12.12.1924 - Beograd, 31.3.1997)

2006 - Umro Mensur Čamo, novinar, urednik Radija Slobodna Evropa (Zenica, 1955 - Prag, 31.3.2006)

2009 - Umro Boško Karanović, slikar i grafičar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu, utemeljivač moderne srpske grafike, jedan od osnivača "Grafičkog kolektiva" (Bosanska Krupa, 5.1.1924 - Beograd, 31.3.2009)

2009 - Umro Raul Alfonsin, argentinski političar i državnik, predsednik Argentine (Časkomus, 12.3.1927 - Buenos Ajres, 31.3.2009)

[Bisernica]

1. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/ckalja1-1.jpg


Naš poznati pozorišni, filmski i TV glumac Miodrag Petrović Čkalja rođen je na današnji dan 1924. godine. Godine 1974. počelo je emitovanje emisije "Gost Drugog programa" Radio Beograda.


Na današnji dan 1924. godine rođen je Miodrag Petrović Čkalja, pozorišni, filmski i TV glumac. "Bio sam tanak kao čaklja, providan, pa je od čaklja postalo Čkalja", tako je naš nenadmašni komičar objasnio poreklo svog drugog imena. Karijeru je započeo u Dramskom studiju Radio Beograda, 1946. godine. Zajedno sa Gutom Dobričaninom i Mijom Aleksićem nastupao je u najpopularnijoj humorističkoj emisiji toga vremena "Veselo veče". Sve je počelo sa "Servisnom stanicom", a zatim su sledile Čkaljine bravure u: Crnom snegu, Ogledalu građanina pokornog, Muzeju voštanih figura, Na tajnom kanalu, Kamiondžijama, Vrućem vetru, Boljem životu, Ljubavi na seoski način, Pozorištu u kući... Zapažene su i njegove uloge u pozorišnim predstavama: Revizor, Pokojnik, Ivkova slava, Uobraženi bolesnik, Slučaj šampiona...Najznačajniji filmski projekti u kojima je ostvario uloge za pamćenje su Put oko sveta i Zajednički stan. Od 2010. godine nagrada publike za najsmešniju predstavu na pozorišnom festivalu "Dani komedije" u Jagodini nosi ime Miodraga Petrovića Čkalje.

Godine 1974. godine počelo je emitovanje emisije Gost Drugog programa Radio Beograda. Kada je 1974. godine novinar Radio Beograda Miloš Jevtić obavio razgovor sa prvim gostom emisije Gost Drugog programa Veliborom Gligorićem, nije ni pretpostavljao da će se ta emisija tako dugo održati na radio-talasima. Ovaj serijal razgovora sa uglednim ličnostima iz našeg kulturnog, naučnog ili javnog života ne impresionira samo obimom i dugovečnošću. Reč je o poduhvatu koji ima šire kulturne i civilizacijske dimenzije. Razgovori vođeni u okviru ove emisije pretočeni su u knjige, a tonski snimci predstavljaju ostavštinu za budućnost.

Na današnji dan 1945. godine završena je prva radna akcija u Srbiji. Na Crnom vrhu kod Bora, od januara do aprila 1945. godine, trajala je akcija 1.630 brigadira iz Beograda i 6 okruga Srbije, u kojoj je izgrađeno 12,6 km pruge i isečeno 16 hiljada kubika ogrevnog drveta za beogradske bolnice, pune ranjenika sa Sremskog fronta.

1697 - Rođen Antoan Fransoa Prevo, francuski književnik
(Hezdin, 1.4.1697 - Šantili, 23.12.1763)

1815 - Rođen Oto fon Bizmark, nemački političar i državnik, prvi nemački kancelar- ujedinitelj (Šenhausen, 1.4.1815 - Fridrihsruh, 30.7.1898)

1849 - Otkrivena Adisonova (bronzana) bolest

1864 - Rođena Zorka Todosić, pozorišna glumica
(Novi Sad, 1.4.1864 - Beograd, 28.12.1936)

1868 - Rođen Edmon Rostan, francuski književnik
(Marsej, 1.4.1868 - Pariz, 2.12.1918)

1873 - Rođen Sergej Vasiljevič Rahmanjinov, ruski kompozitor, pijanista i dirigent (Oneg, 1.4.1873 - Los Anđeles, 28.3.1943)

1900 - Rođen Tone Seliškar, slovenački književnik
(Ljubljana, 1.4.1900 - Ljubljana, 9.8.1969)

1912 - Umro Bogoboj Rucović, pozorišni glumac
(Budva, 21.3.1869 - Beograd, 1.4.1912)

1922 - Rođena Neda Depolo, dramaturg Radio Beograda
(Brčko, 1.4.1922 - Beograd, 11.2.1996)

1928 - Otvoren prvi studentski dom u Beogradu "Kralj Aleksandar Prvi"

1929 - Radio Beograd emitovao prvi kamerno-muzički koncert posvećen Mocartu - Taj datum smatra se početkom razvoja muzikologije na programima Radio Beograda

1931 - Umro Dragoljub-Ješa Ivkov, filmski scenograf, reditelj i scenarista (Beograd, 1.4.1931 - Beograd, 9.7.2007)

1939 - Umro Anton Semjonovič Makarenko, sovjetski pedagog i književnik
(Belopolje, 13.3.1888 - Moskva, 1.4.1939)

1939 - Rođen Dejan Đurković, filmski i pozorišni reditelj i scenarista
(Beograd, 1.4.1939 - Beograd, 2.2.2003)

1945 - Izvedena prva velika saveznička operacija na Pacifiku u Drugom svetskom ratu - iskrcavanje na Okinavu

1946 - Počela omladinska radna akcija na pruzi Brčko-Banovići

1947 - Osnovan Jugoslovenski aerotransport (JAT)

1948 - Počela izgradnja Autoputa Beograd-Zagreb

1953 - Rođen Oliver Ivanović, političar, državni sekretar u Ministarstvu za Kosovo i Metohiju (Rznić, 1.4.1953)

1959 - Rođena Margita Stefanović, arhitekta, pijanistkinja, članica rok-sastava "Ekaterina Velika" (Beograd, 1.4.1959 - Beograd, 18.9.2002)

1960 - Prve čizme Dr Martins, popularne "martinke" pojavile se u britanskim prodavnicama

1964 - Umro Božidar Kunc, kompozitor i pijanista
(Zagreb, 18.7.1903 - Detroit, 1.4.1964)

1965 - Rođen Božidar Đelić, magistar ekonomije, ministar finansija Srbije, potpredsednik Vlade Srbije (Beograd, 01. 04. 1965)

1965.- Rođena Simona Ventura, italijanska novinarka i foto-model (Bolonja, 1.4.1965)

1965 - Umrla Helena Rubinštajn, kozmetički magnat
(Krakov, 25.12.1870 - Njujork, 1.4.1965)

1968 - Umro Lav Davidovič Landau, sovjetski fizičar, nobelovac
(Baku, 22.1.1908 - 1.4.1968)

1970 - Počeo sa radom Radio Studio B

1972 - Umro Vladimir Popović, političar, narodni heroj
(Brčeli, 27.1.1914 - London, 14.1972)

1973 - Otvorena renovirana zgrada lutkarskog pozorišta "Pinokio" u Zemunu, u spomen na ovaj događaj, 1. april se obeležava kao Dan pozorišta

1976 - Osnovana američka informatička kompanija "Epl"

1976 - Umro Maks Ernst, nemački slikar i vajar
(Bril, 02. 04. 1891 - Pariz, 01. 04. 1976)

1984 - Umro Marvin Gej, američki muzičar
(Vašington, 2.4.1939 - Los Anđeles, 1.4.1984)

1999 - U NATO agresiji na SRJ srušen Varadinski most na Dunavu, kod Novog Sada

2002 - Umro Božidar S. Marković, prevodilac, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu (Solun, 10.5.1903 - Beograd, 1.4.2002)

2005 - Umro Krstomir Milovanović, akademski slikar i pozorišni scenograf (10.10.1936 - Zaječar, 1.4.2005)

2008 - Umro Svetolik Mitić, novinar, jedan od osnivača Televizije Beograd, prvi dežurni urednik i autor prvog intervjua TV Beograd (Kruševac, 23.5.1923 - Beograd, 1.4.2008)

2009 - Umro Nedeljko Deretić, fotoreporter TANJUG-a
(Bačka Palanka, 19. 02. 1950 - Beograd, 01. 04. 2009)

2010 - Umro Henri Edvard Roberts, američki inženjer, dizajner prvog komercijalnog personalnog računara (Majami, 13.9.1941 - Makon, 1.4.2010)

2010 - Umro dr Dušan Kostić, docent Beogradske bankarske akademije, naučni saradnik Instituta ekonomskih nauka u Beogradu (Ivanjica, 19.9.1952 - 1.4.2010)

2010 - Umro Džon Forsajt, američki filmski i TV glumac
(Nju Džersi, 29.1.1918 - Santa Inez, 1.4.2010)

[Bisernica]

2. april


http://www.guldalder.dk/media/1030_142.jpg



Danski književnik Hans Kristijan Andersen rođen je na današnji dan 1805. godine. Danas se obeležava Svetski dan podizanja svesti o autizmu. Milivoje Živanović, naš poznati pozorišni i filmski glumac rođen je na današnji dan 1900. godine.


Na današnji dan 1805. godine rođen je Hans Kristijan Andersen, danski književnik. Tvorac danske realističke proze, Andersen je autor niza pripovedaka - bajki koje su mu donele svetsku slavu. Među 156 napisanih priča, zasnovanih na motivima danskog folklora, antičke mitologije i indoevropskih predanja, najpoznatije su: Carevo novo odelo, Ružno pače, Snežna kraljica, Palčica... "Putovati znači živeti", tvrdio je Andersen, i do kraja svog života uspeo da obiđe čitavu Evropu, deo Afrike, Azije, ledena severna i južna topla mora. Putovao je po Dalmaciji, Crnoj Gori, prošao kroz Beograd, na putu od Carigrada do Beča. Datum Andersenovog rođenja obeležava se u svetu kao Dan dečije i omladinske književnosti.

Pozorišni i filmski glumac Milivoje Živanović rođen je na današnji dan 1900. godine. Glumačku karijeru Živanović je počeo u putujućem pozorištu Udruženja glumaca. Zalaganjem Branislava Nušića postao je stalni član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Sećajući se, kasnije, svog prvog dodira sa profesionalnim teatrom govorio je: "To je bila moja akademija, moj univerzitet". Nakon nekoliko godina provedenih u Skoplju, 1932. godine ostvaruje svoj dugogodišnji san, ulazi u Narodno pozorište u Beogradu. Kada je 1947. godine osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište, Živanović se našao u novom ansamblu i u njemu ostao do smrti. Ostvario je uloge za pamćenje: Jegor Buličov, Kralj Lir, Agaton, Gabrijel Borkman... Za izuzetne glumačke kreacije dobio je više visokih priznanja, među kojima "Sedmojulsku nagradu" i "Medalju Stanislavskog", koju mu je, 1966. godine, dodelio Moskovski hudožestveni teatar. Vrsnom umetniku u spomen, svake godine se u njegovom rodnom Požarevcu održavaju Glumačke svečanosti "Milivoje Živanović".

Francuski književnik Emil Zola rođen je na današnji dan 1840. godine. Tvorac i jedan od najizrazitijih predstavnika naturalističkog pravca u književnosti, Zola je pisao romane, priče, pozorišne komade, polemičke članke, a bavio se i književnom i umetničkom kritikom. Njegovo glavno delo je ciklus od 20 romana pod zajedničkim nazivom "Rugon - Makar, prirodna i društvena istorija jedne porodice pod Drugim carstvom". Čitalačkoj publici su iz ovog serijala dobro poznati romani: Nana, Žerminal, Trovačica... Svetsku afirmaciju stekao je i zahvaljujući svom aktivnom društvenom angažmanu. U otvorenom pismu pod nazivom "Optužujem", ustavši u odbranu nevino osuđenog kapetana Alfreda Drajfusa, optuženog za odavanje vojnih tajni Nemačkoj, Zola je razobličio politiku francuske vlasti, što je imalo odjeka u čitavom svetu i odlučujuće uticalo na rehabilitaciju kapetana Drajfusa.

742 - Rođen Karlo I Veliki, franački kralj i rimsko-nemački car
(Ingelhajm, 2.4.742 - Ahen, 28.1.814)

1725 - Rođen Đakomo Kazanova, italijanski diplomata, književnik, avanturista i najveći svetski zavodnik (Venecija, 2.4.1725 - Duks,4.6.1798)

1791 - Ubijen Onore Gabrijel Riketi de Mirabo, francuski političar i književnik (Binjon, 9.3.1749 - Pariz, 2.4.1791)

1791 - Rođen Semjuel Morze, američki fizičar, pronalazač telegrafa i Morzeove azbuke (Šarlstoun, 2.4.1791 - Njujork, 25.3.1872)

1792 - Dolar uveden kao novčana jedinica u SAD

1875 - Rođen Dragutin Vladisavljević, lekar, pisac i prevodilac
(Beograd, 2.4.1875 - Beograd, 16.5.1938)

1891 - Rođen Marks Ernst, namački slikar
(Bril, 2.4.1891 - Pariz, 1.4.1976)

1914 - Umro Paul Hejse, nemački književnik, nobelovac
(Berlin, 13.3.1830 - Minhen, 2.4.1914)

1917 - Počeo Solunski proces protiv pukovnika Dragutina Dimitrijevića Apisa i grupe oficira pred srpskim Vojnim sudom u Solunu

1927 - Rođen Ferenc Puškaš, mađarski fudbaler i trener
(Budimpešta, 2.4.1927 - Budimpešta, 17.11.2006)

1928 - Rođen Serž Gensbur, francuski kompozitor
(Pariz, 2.4.1928 - Pariz, 3.3.1991)

1936 - Rođena Milka Lukić, pozorišna glumica
Beograd, 2.4.1936 - Beograd, 14.12.2009)

1937 - Rođena Majda Sepe, slovenačka pevačica
(Ljubljana, 2.4.1937 - Ljubljana, 11.4.2006)

1939 - Rođen Marvin Gej, američki muzičar
(Vašington, 2.4.1939 - Los Anđeles, 1.4.1984)

1939 - Rođen Jovan Ristić, pozorišni, filmski i TV reditelj, pomoćnik generalnog direktora RTS-a (Beograd, 2.4.1939)

1939 - Rođen Živan Saramandić, operski pevač (Beograd, 2.4.1939)

1974 - U Titogradu osnovan Univerzitet Crne Gore

1974 - Umro Žorž Pompidu, francuski političar i državnik, premijer i predsednik Francuske (Monbudif, 5.7.1911 - Pariz, 2.4.1974)

1982 - Počeo sukob Velike Britanije i Argentine oko Foklandskih ostrva

1997 - Umro Tomojuki Tanaka, japanski filmski producent
(Osaka, 26.4.1910 - Tokio, 2.4.1997)

2005 - Umro papa Jovan Pavle Drugi (Karol Vojtila), 264. poglavar Rimokatoličke crkve(Vadovice, 18.5.1920 - Vatikan, 2.4.2005)

2007 - Umro Žarko Petrović, odbojkaš, reprezentativac
(Novi Sad, 27.10.1964 - Novi Sad, 2.4.2007)

2010 - Umrla Stojanka Grozdanov-Davidović, književnica, urednik Radio Beograda (Zrenjanin, 28.6.1940 - Beograd, 2.4.2010)

2010 - Umro Mato Došen, hrvatski muzičar, producent i aranžer
(Zagreb, 1953 - Zagreb, 2.4.2010)

[Bisernica]

3. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/johannes_brahms-1.jpg
Johannes Brahms
(1833 - 1897)


Johanes Brams, nemački kompozitor i pijanista umro je 3. aprila 1897. godine. Jugoslovensko dramsko pozorište počelo je sa radom na današnji dan 1948. godine. Američki glumac Marlon Brando rođen je na današnji dan 1924. godine.


Nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams umro je u Beču 3. aprila 1897. godine. Brams je karijeru započeo kao pijanistički virtuoz, a nakon poznanstva sa Klarom i Robertom Šumanom, afirmisao se kao kompozitor i dirigent. U oblikovanju i tehnici, Brams polazi od klasičnog i baroknog nasleđa, stavljajući težište na doteranost forme, mada je njegov muzički izraz u osnovi romantičarski. U njegovom opsežnom opusu zastupljene su sve instrumentalne i vokalne vrste, izuzev opere. Najpoznatije su njegove simfonije, klavirski koncerti, violinski koncert, kamerna muzika, horske kompozicije i solo - pesme. Svetsku slavu doživeo je "Nemačkim rekvijemom". Ostvarivši sintezu klasičnih i romantičarskih elemenata, Brams je, posebno u oblasti kamerne muzike i solo - pesme, postao uzor koji su sledili kompozitori poput Regera, Šenberga, Hindemita... Zanimljivo je pomenuti i Bramsovo poznavanje nekih naših narodnih pesama, koje je imao prilike da pročita u Vukovom prevodu na nemački "Srpskih narodnih pesama". Iz te zbirke komponovao je tri pesme: "Devojka ružici", "Devojka i lice" i "Devojka na gradskim vratima".

Na današnji dan 1903. godine u Beograd je stigao prvi putnički automobil. Putnicima koji su se tog 3. aprila 1903. godine našli na Železničkoj stanici u Beogradu zastao je dah kada je iz jednog od transportnih vagona iskrcan automobil, prvi koji se pojavio u Beogradu i Srbiji. Ovaj datum uzima se kao početak automobilizma kod nas. Automobil je stigao iz Beča, a kupio ga je za 12 hiljada kruna rentijer iz Beograda Božidar Radulović. Auto marke "neselsdorfer", sa vodom hlađenim dvocilindričnim bokser motorom, imao je 3.1 litar, 3 ventila po cilindru i 12 konja. Proizveden je u fabrici vagona u Koprivnici, u Češkoj, danas fabrika automobila "Tatra". U pratnji automobila došao je i vozač, koji je u Beogradu ostao 45 dana i obučio prvog srpskog šofera, kasnije i mehaničara Sretena Kostića. Sedamnaest dana kasnije, u Beograd je stigao i drugi putnički automobil. "Politika" je tim povodom uputila apel, prvi na ovim prostorima, za zaštitu životne sredine, jer su novopridošla saobraćajna sredstva oslobađala izduvne gasove i pravila buku, nezabeleženu do tada u Beogradu.

Slavni američki pozorišni i filmski glumac Marlon Brando rođen je na današnji dan 1924. godine. Brando je karijeru započeo kao pozorišni glumac na Brodveju, ali su mu svetsku slavu donele filmske uloge "mladih gnevnih ljudi" pedesetih godina. Sve je počelo filmom "Tramvaj zvani želja" Elije Kazana, u kome mu je partnerka bila neprikosnovena Vivijen Li. Isti reditelj poverio mu je glavnu ulogu vođe ustanka meksičkih seljaka u filmu "Viva Zapata", za koji je dobio nagradu u Kanu. Prvi "Oskar" dobija za ulogu Teri Maloja u Kazanovom filmu "Na dokovima Njujorka". Sledili su zatim filmovi: "Dezire", "Bal prokletih", "Pobuna na brodu Baunti", "Poslednji tango u Parizu", "Apokalipsa danas"... Za ulogu Don Vita Korleonea u "Kumu", 1973. godine, nagrađen je "Oskar"-om, koji je odbio da primi u znak protesta protiv politike SAD prema Indijancima.

Jugoslovensko dramsko pozorište počelo je sa radom 3. aprila 1948. godine. Prve probe Jugoslovenskog dramskog pozorišta, za koje svedoci kažu da su bile čarobne i poetske, održavane su u prostoru napuštene crkve na Bajlonijevoj pijaci, dok se još gradila pozorišna kuća na Cvetnom trgu. Prvi put se zavesa podigla 3. aprila 1948. godine, kada je izvedena premijera "Kralja Betajnove" Ivana Cankara, u režiji Bojana Stupice. U glavnim ulogama nastupili su Marija Crnobori, Branko Pleša i Dubravka Perić. Osnivači Jugoslovenskog dramskog pozorišta: Bojan Stupica, umetnički rukovodilac, Eli Finci, prvi direktor ove pozorišne kuće, Velibor Gligorić, Milan Dedinac, Mata Milošević, Tomislav Tanhofer, Miroslav Belović, Milenko Šerban, a takođe i glumci svih generacija, uneli su u ovu kuću svoje znanje, dar i talenat, a pozorišnoj umetnosti uopšte smisao, dubinu i ideju kojom se nadahnjuju generacije ljubitelja pozorišne umetnosti. Decenijama je ovo pozorište ugledna teatarska radionica u jugoslovenskim i svetskim razmerama.

1607. - Počelo naseljavanje Severne Amerike

1682. - Umro Bartolomeo Esteban Muriljo, španski slikar (Sevilja, 01. 01. 1618 - Sevilja, 03. 04. 1682)

1783. - Rođen Irving Vašington, američki književnik (Njujork, 03. 04. 1783 - Njujork, 28. 11. 1859)

1849. - Umro Julijus Slovacki, poljski književnik (Kšeminjec, 04. 09. 1809 - Pariz, 03. 04. 1849)

1862. - Umro Džems Klark Ros, engleski pomorski oficir i polarni istraživač (London, 15. 04. 1800 - Ajlsberi, 03. 04. 1862)

1903. - Rođen Mihailo Stevanović, lingvista, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik (Piperi, 03. 04. 1903 - Beograd, 01. 1991)

1915. - Umrla Nadežda Petrović, slikarka, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, jedan od osnivača "Kola srpskih sestara"(Čačak, 12. 10. 1873 - Valjevo, 03. 04. 1915)

1920. - Umro Dragoljub - Draža Pavlović, istoričar i političar, profesor Beogradskog univerziteta, prvi predsednik Narodne skupštine Kraljevine SHS, akademik (Knjaževac, 16. 06. 1866 - Beograd, 03. 04. 1920)

1924. - Rođena Doris Dej (Doris Kapelhof), američka filmska glumica i pevačica (Sinsinati, 03. 04. 1924)

1930. - Rođen Helmut Kol, nemački političar i državnik, kancelar SRN (Ludvigshafen, 03. 04. 1930)

1935. - Rođen doktor Kosta M. Kostić, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Monpelje, 03. 04. 1935 - Beograd, 21. 07. 2007)

1942. - Ukazom ustaškog poglavnika Ante Pavelićna ustanovljena Hrvatska pravoslavna crkva

1943. - Rođen Ranko Munitić, filmski kritičar i teoretičar (Zagreb, 03. 04. 1943 - Beograd, 28. 03. 2009)

1946. - Rođen Branislav Milićević - Branko Kockica, glumac, dramaturg, umetnički direktor Dečjeg pozorišta "Puž" (Zemun, 03. 04. 1946)

1947. - Osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu

1947. - Rođen Miloš Marković, advokat, vaterpolo-golman, reprezentativac (Beograd, 03. 04. 1947 - Beograd, 26. 02. 2010)

1950. - Rođen Nebojša Kunić, muzičar, član grupe "Sedmorica mladih" (Sremska Mitrovica, 03. 04. 1950)

1950. - Rođen Miroljub Rajić, generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije (Užice, 03. 04. 1950 - Kopaonik, 02. 03. 2007)

1961. - Rođen Edi Marfi, američki filmski glumac (Njujork, 03. 04. 1961)

1971. - Počeo sa radom Studentski kulturni centar u Beogradu

1977. - Stupili na snagu "Osimski sporazumi" između vlada Jugoslavije i Italije o regulisanju graničnih pitanja

1984. - Prvi put emitovana muzika sa kompakt - diska na programu Radio Beograda

1986. - Umro Đorđe Karaklajić, dirigent i kompozitor, muzički urednik Radio Beograda (Užice, 24. 03. 1912 - Beograd, 03. 04. 1986)

1991. - Umro Grejem Grin, engleski književnik (Berkemsted, 02. 08. 1904 - Vevej, 03. 04. 1991)

1999. - U NATO bombardovanju srušen Most slobode u Novom Sadu i bombardovane zgrade Saveznog i MUP-a Republike Srbije u Beogradu

2003. - Državna zajednica Srbija i Crna Gora primljena u Savet Evrope

2008. - Uklonjene barikade u ulici Ledra, u Nikoziji, kojima su decenijama razdvajane grčka i turska zajednica u glavnom gradu Kipra, kao podsticaj ujedinjenju ostrva

2008. - Umrla Nada Bjelogrlić, reditelj Dramskog programa Radio Beograda (Beograd, 26. 09. 1925 - Beograd, 03. 04. 2008)

2010. - Umro Dušan Radić, kompozitor, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu, akademik (Sombor,10. 04. 1929 - Beograd, 03. 04. 2010)

[Bisernica]

4. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/OliverGoldsmith-1.jpg



U znak sećanja na studenta prava Žarka Marinovića koji je stradao 4. aprila 1936. godine, današnji dan proglašen za Dan studenata Beogradskog univerziteta. U Vašingtonu 1949. potpisan ugovor o stvaranju NATO.


Počeo generalni štrajk studenata univerziteta u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Skoplju i Subotici protiv fašizacije zemlje. Na današnji dan 1936. godine policija na Medicinskom fakultetu u Beogradu ubila studenta Žarka Marinovića. U znak sećanja na taj događaj, 4. april se obeležava kao Dan studenata Beogradskog univerziteta.

U Vašingtonu 4. aprila 1949. godine Ugovor o stvaranju NATO potpisali su šefovi diplomatija Belgije, Velike Britanije, Danske, Italije, Islanda, Kanade, Luksemburga, Norveške, Portugala, SAD, Francuske i Holandije. Prethodni akt na kom je utemeljen čitav idejni koncept budućeg pakta bila je "Atlantska povelja", potpisana tokom Drugog svetskog rata, sapotpisnik bila je i Kraljevina Jugoslavija (proklamovano je savezništvo utemeljeno na principima zaštite demokratije i ličnih sloboda).

NATO je osnivačkim aktom definisan kao odbrambeni savez, da bi pola veka kasnije, 24. marta 1999, protivno Povelji Ujedinjenih nacija, mimo saglasnosti Saveta bezbednosti UN, suprotno dokumentu o evropskoj bezbednosti iz Helsinkija koje su njene članice potpisale, pogazivši sopstveni osnivački akt, čak i ustave pojedinih država članica, pod vođstvom SAD otpočeo agresiju na SR Jugoslaviju.

1774.
- Umro Oliver Goldsmit, irski književnik
(Palas, 10. 11. 1730 - London, 04. 04. 1774)
1807.
- Umro Žozef Žerom de Laland, francuski astronom
(Burg, 11. 04. 1732 - 04. 04. 1807)
1823.
- Rođen Vilijem (Vilhelm) Simens, britanski pronalazač, jedan od konstruktora Simens- Martinove peći
(Hanover, 04. 04. 1823 - London, 19. 11. 1883)
1825.
- Rođen Đura Daničić (Popović), filolog, profesor Liceja i Velike škole u Beogradu, prevodilac i reformator srpskog jezika i pravopisa
(Novi Sad, 04. 04. 1825 - Zagreb, 05. 11. 1882)
1845.
- Rođen Nikola Milaš (kaluđersko ime Nikodim), episkop, profesor Bogoslovije u Zadru i Beogradu
(Šibenik, 04. 04. 1845 - Dubrovnik, 20. 03. 1915)
1868.
- Rođen Pavle Popović, književni istoričar i kritičar, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik
(Beograd, 04. 04. 1868 - Beograd, 04. 06. 1939)
1907.
- Rođen Milenko Šerban, slikar i scenograf, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu
(Čerević, 04. 04. 1907 - Beograd, 31. 07. 1979)
1914.
- Rođena Margerit Diras, francuska književnica
(Sajgon, 04. 04. 1914 - Pariz, 03. 03. 1996)
1914.
- Rođen Alek Ginis, engleski filmski glumac, dobitnik "Oskar "-a
(London, 04. 04. 1914 - Saseks, 05. 08. 2000)
1916.
- Rođen Nikola Ljubičić, general, političar i državnik, predsednik Predsedništva Srbije i član Predsedništva SFRJ, narodni heroj
(Karan, 04. 04. 1916 - Beograd, 13. 04. 2005)
1922.
- Rođen Vasilije - Vasa Pantelić, filmski i pozorišni glumac
(Ruma, 04. 04. 1922)
1923.
- Rođen Nikola Hajdin, profesor Građevinskog fakulteta u Beogradu, akademik, predsednik SANU
(Vrbovsko, 04. 04. 1923)
1925.
- Rođen Branislav Surutka, spiker RTB-a
(Banja Luka, 04. 04. 1925 - Beograd, 05. 05. 1979)
1929.
- Umro Karl Benc, nemački inženjer, konstruktor četvorotaktnog benzinskog motora i prvog automobila, vlasnik kompanije "Benc" u Manhajmu
(Karlsrue, 26. 11. 1844 - Manhajm, 04. 04. 1929)
1932.
- Rođen Andrej Tarkovski, sovjetski reditelj
(Moskva, 04. 04. 1932 - Pariz, 29. 12. 1986)
1932.
- Rođen Entoni Perkins, američki filmski i pozorišni glumac
(Njujork, 04. 04. 1932 - Los Anđeles, 13. 09. 1992)

1941.
- Rođen Petar Kralj, pozorišni, filmski i TV glumac
(Zagreb, 04. 04. 1941)
1948.
- Rođena Neda Todorović, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu
(Vrbas, 04. 04. 1948)


1958.
- Prvi put predstavljen simbol mira - "Peace" na skupu posvećenom nuklearnom razoružanju u Londonu, autor britanski pacifista Džerald Holtom
1965.
- Donet Zakon o radio-difuznim ustanovama SFRJ
1968.
- Ubijen Martin Luter King, američki baptistički sveštenik, vođa pokreta protiv rasnog ugnjetavanja, nobelovac
(Atlanta, 15. 01. 1929 - Memfis, 04. 04. 1968)
Rođen u porodici baptističkog pastora, Martin Luter King se školovao u Atlanti, Bostonu i Harvardu, gde je stekao titulu doktora nauka. Osnivač je "Konferencije hrišćanskog rukovodstva Juga", pokreta američkih Crnaca, koji se, inspirisan Gandijevim metodima nenasilja, borio za ravnopravnost i ljudsko dostojanstvo. "Imam jedan san... Sanjam da će jednog dana, na crvenkastim brežuljcima Džordžije, sinovi nekadašnjih robova i sinovi nekadašnjih robovlasnika zajedno zauzeti mesto za stolom bratstva. Sanjam da će jednog dana moje četvoro dece živeti u naciji, koja ih neće procenjivati po boji kože, već po zaslugama. S tim ubeđenjem vraćam se na Jug." Tako je govorio Martin Luter King, 1968. godine, u Vašingtonu, posle najvećeg protestnog marša u istoriji Amerike. San "Crnog Gandija Amerike" dramatično je prekinut 4. aprila iste godine, kada je na njega, u Memfisu, pucao Džejms Erl Rej. Martin Luter King je dobitnik Nobelove nagrade za mir, 1964. godine.
1969.
- Prvi put ugrađeno veštačko srce izrađeno od plastike i sintetičkog vlakna u ljudski organizam
1977.
- Osnovan Međunarodni pres-centar u Beogradu
1979.
- Rođen Hit Ledžer (Hitklif Endrju Ledžer), australijski filmski glumac
(Pert, 04. 04. 1979 - Njujork, 22. 01. 2008)
1983.
- Umrla Glorija Džozefina Mej Svanson, američka pozorišna i filmska glumica
(Čikago, 27. 03. 1898 - Njujork, 04. 04. 1983)
1990.
- Umrla Sara Von, američka džez - pevačica
(Njuark, 27. 03. 1924 - Los Anđeles, 04. 04. 1990)
1994.
- Umro Kurt Kobejn, američki muzičar
(Aberdin, 20. 02. 1967 - Sijetl, 04. 04. 1994)
1998.
- Umro Milutin Vasković - Vaske, muzičar, član ansambla "Sedmorica mladih"
( 1942 - Beograd, 04. 04. 1998)
2001.
- Umrla Mitra Mitrović, političar, kulturni i javni radnik
(Užička Požega, 06. 09. 1912 - Beograd, 04. 04. 2001)
2002.
- Umro Milutin Garašanin, arheolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik
(Beograd, 11. 09. 1920 - Beograd, 04. 04. 2002)
2002.
- Umro Miodrag Ž. Pavlović, jedan od osnivača Muzičke omladine Srbije
(Azanja, 1932 - Beograd, 04. 04. 2002)
2002.
- Umro Uroš Komlenović, novinar nedeljnika "Vreme"
( 1964 - Beograd, 04. 04. 2002)

[Bisernica]

5. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/721981_isidora-1.jpg



Imenovani prvi akademici Srpske kraljevske akademije 1887. godine. Održane prve Olimpijske igre moderne epohe u Atini 1896. godine. Isidora Sekulić, književnica i prevodilac, akademik umrla 1958. godine.


Na današnji dan 1887. godine imenovani prvi akademici Srpske kraljevske akademije. Prvih 16 članova Srpske kraljevske akademije imenovao je kralj Milan Obrenović, da bi već sledeće godine akademici sami birali stalne i dopisne članove. Bivši članovi Srpskog učenog društva postali su počasni članovi Akademije. Tadašnja Akademija imala je 4 stručne akademije: Akademiju prirodnih, filozofskih, društvenih nauka i Akademiju umetnosti. Za predsednika Srpske kraljevske akademije, upravo na dan njegovog rođenja, izabran je Josif Pančić, a za sekretara Jovan Žujović.

Umrla Isidora Sekulić, književnica i prevodilac, akademik, na današnji dan 1958. godine. Umetnik širokog obrazovanja i visoke kulture, Isidora Sekulić je diplomirala na Višem pedagogijumu u Pešti, a doktorirala u Nemačkoj. Dužim putovanjima i boravkom u Engleskoj, Francuskoj i Norveškoj, proširila je svoje znanje klasičnih i modernih jezika. Njeni lirsko-meditativni, rafinisano-analitični i bogato asocijativni tekstovi označavaju pojavu moderne srpske proze. Isidorino duhovno interesovanje obuhvatalo je kako nauku tako i umetnost, pa je svoju delatnost mislioca i kritičara razvila u širokom rasponu, preplićući pozorišnu, muzičku, likovnu umetnost i arhitekturu sa literaturom i filozofijom. U tom smislu, značajne su njene studije o gotovo svim velikim piscima ruske, francuske, engleske, nemačke, norveške i drugih literatura, a među tekstovima o domaćim piscima ističu se oni o Njegošu, Đuri Jakšiću, Lazi Kostiću, Petru Kočiću, Tinu Ujeviću, Ivi Andriću... Od značaja su i njeni ogledi o stilu i jeziku, putopisi koji idu u sam vrh srpskog proznog izraza i prevodi. Najpoznatija dela Isidore Sekulić su: Saputnici, Hronika palanačkog groblja, Gospa Nola, Zapisi o mome narodu i Pisma iz Norveške. Bila je prva žena član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1588 - Rođen Tomas Hobs, engleski filozof
(Vestport, 5.4.1588 - Hardvik, 4.12.1679)

1692 - Rođena Adrijana Lekuvrer, francuska pozorišna glumica
(Dameri, 5.4.1692 - Pariz, 20.3.1730)

1794 - Giljotiniran Žorž Žak Danton, francuski revolucionar i advokat
(Arsi-sur-Ob, 26.10.1759 - Pariz, 5.4.1794)

1814 - Rođen Josip (Josif) Pančić, prirodnjak i lekar, prvi predsednik Srpske kraljevske akademije
(Ugrine, 5.4.1814 - Beograd, 25.2.1888)

1827 - Rođen Džozef Lister, engleski hirurg, uveo antiseptike u hirurgiju
(Apton, 5.4.1827 - Valmer, 10.2.1912)

1865 - Umro Kornelije Stanković, kompozitor, pijanista i horovođa
(Budim, 18.8.1831 - Budim, 5.4.1865)

1896 - Održane prve Olimpijske igre moderne epohe u Atini

1900 - Rođen Spenser Trejsi, američki filmski glumac, dobitnik "Oskara"
(Milvoki, 05. 04. 1900 - Los Anđeles, 10. 06. 1967)

1908 - Rođen Herbert fon Karajan, austrijski dirigent
(Salcburg, 5.4.1908 - Anif, 16.7.1989)

1908 - Rođena Bet Dejvis (Elizabet Rut Dejvis), američka filmska glumica, dobitnica"Oskara"
(Lovel, 05. 04. 1908 - Pariz, 06. 10. 1989)

1916 - Rođen Gregori Pek, američki filmski glumac, dobitnik "Oskara"
(La Džola, 5.4.1916 - Los Anđeles, 12.6.2003)

1926 - Rođen Sten Levi, američki muzičar, pionir bi-bapa
(Filadelfija, 5.4.1926 - Van Nis, 19.4.2005)

1929 - Rođen Klaus Hugo, belgijski književnik
(Briž, 5.4.1929 - Antverpen, 19.3.2008)

1932 - Rođen Bora Ćosić, književnik
(Zagreb, 5.4.1932)

1937 - Rođen Kolin Pauel, američki general i političar, državni sekretar SAD
(Njujork, 5.4.1937)

1941 - Potpisan Pakt o prijateljstvu i nenapadanju između Sovjetskog Saveza i Kraljevine Jugoslavije u Drugom svetskom ratu

1950 - Rođen Predrag-Miki Manojlović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 5.4.1950)

1975 - Umro Čang Kaj Šek, kineski general, političar i državnik, predsednik Formoze (Tajvana)
(Čekiang, 31.10.1887 - Tajpeh, 5.4.1975)

1976 - Umro Hauard Hjuz, američki filmski producent, avijatičar i konstruktor letilica (Hambl, 24.12.1905 - Hjuston, 5.4.1976)

1989 - Umro Vojislav Arnovljević, kardiolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, osnivač jugoslovenske kardiološke škole, akademik
(Razgrad, 15.9.1895 - Beograd, 5.4.1989)

1991 - Umro Maks Friš, švajcarski književnik
(Cirih, 15.5.1911 - Cirih, 5.4.1991)

1992 - Počeo rat u Bosni i Hercegovini

1997 - Umro Alen Ginzberg, američki književnik
(Njujork, 3.6.1926 - Njujork, 5.4.1997)

2005 - Umro Sol Belou (Solomon Belouz), američki književnik, nobelovac
(Montreal, 10.6.1915 - Bruklin, 5.4.2005)

2008 - Umro Boris Nikolić, modni dizajner, stilista RTV B92
(1974 - Beograd, 5.4.2008)

2008 - Umro Čarlton Heston (Džon Čarls Karter), američki filmski glumac (Evanston, 4.10.1924 - Beverli Hils, 5.4.2008)

[Bisernica]

6. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/bombardovanjebgx-1.jpg



Bombardovanjem Beograda počeo nemački napad na Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu na današnji dan 1941. godine. Novinar, urednik, scenarista i reditelj RTB Novak Novak (Novak Novaković) umro je na današnji dan 1995. godine


Na današnji dan 1941. godine bombardovanjem Beograda počeo nemački napad na Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu. U nemačkom bombardovanju Beograda stradao kompletni fond Narodne biblioteke, između ostalog i jedini srpski muzički spomenik iz prve polovine 15. veka Tvorenije kir Stefana Srbina. Pogođena je zgrada Akademije nauka, u kojoj se nalazio studio Radio Beograda, tako da je stanica prekinula emitovanje programa. Predajnik u Makišu ostao je neoštećen. Preuzimajući Radio Beograd, Nemci su iselili studijske uređaje iz zgrade Akademije u Ulicu Kneza Miloša 16.

Otvorena nova zgrada Narodne biblioteke Srbije na današnji dan 1973. godine. Narodna biblioteka Srbije osnovana je 27. februara 1832. godine, u kući njenog pokretača i osnivača Grigorija Vozarevića. Septembra 1832. godine, Novozavedena biblioteka varoši beogradske, kako se onda zvala, imala je oko 800 knjiga. Godine 1833, preseljena je u Kragujevac, da bi dve godine kasnije, bila vraćena u Beograd. Današnji naziv nosi od 1858. godine, na predlog bibliotekara Đure Daničića. U bombardovanju 6. aprila 1941. godine, zgrada Narodne biblioteke na Kosančićevom vencu izgorela je do temelja sa svih 510 hiljada naslova bibliotečkog materijala, oko pola miliona knjiga i preko hiljadu rukopisa i povelja. Obnovljena je 1946. godine i dobila prostor u Knez Mihailovoj, na mestu nekadašnjeg hotela "Srpska kruna". Zgrada u Skerlićevoj ulici, u kojoj se Biblioteka danas nalazi, svečano je otvorena na današnji dan 1973. godine. Narodna biblioteka Srbije danas je jedna od najvećih i najznačajnijih na Balkanu i neodvojivi deo evropske i svetske kulturne baštine.

Na današnji dan 1995. godine umro Novak Novak (Novak Novaković), novinar, urednik, scenarista i reditelj RTB. Novak Novak se javnosti predstavio 1966. godine serijom Ljudi i papagaji. Usledila je Servisna stanica, koju je radio zajedno sa Lolom Đukićem, Dežurna ulica, Spavajte mirno i Sačulatac. Jedna od Novakovih najpoznatijih serija nesumnjivo je Pozorište u kući, čije je prikazivanje počelo 1972. godine, a trajalo duže od jedne decenije i prikazivano u 6 ciklusa. Bilo je to vreme kada se negovala humoristička serija, vreme popularnosti televizije kao medija i praznih ulica kad su prikazivane omiljene TV serije.

885 - Umro Metodije Solunski, slovenski arhiepiskop i prosvetitelj, sastavljač prve slovenske azbuke, glagoljice (Solun, oko 812 - Moravska, 6.4.885)

1199 - Umro Ričard Lavlje Srce (Ričard i Plantagenet), engleski kralj
(Oksford, 8.9.1157 - Šaluz, 6.4.1199)

1483 - Rođen Rafaelo Santi (Rafael), italijanski renesansni slikar, arhitekta i graditelj (Urbino, 6.4.1483 - Rim, 6.4.1520)

1520 - Umro Rafaelo Santi (Rafael), italijanski renesansni slikar, arhitekta i graditelj (Urbino, 6.4.1483 - Rim, 6.4.1520)

1528 - Umro Albreht Direr, nemački slikar i grafičar
(Nirnberg, 21.5.1471 - Nirnberg, 6.4.1528)

1667 - Snažan zemljotres pogodio Dubrovnik

1838 - Umro Dimitrije Davidović, novinar i publicista, ministar prosvete i unutrašnjih dela Srbije, pokretač Novina serbskih (Zemun, 24.10.1789 - Smederevo, 6.4.1838)

1909 - Američki pomorac Robert Edvin Piri osvojio Severni pol

1910 - Osnovano Srpsko geografsko društvo u Beogradu

1924 - Osnovan Automobilski klub Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

1925 - Rođen Stoiljko-Stole Janković, filmski režiser
(Beograd, 6.4.1925 - Beograd, 19.4.1987)

1931 - Rođen Cvetko Lainović, akademski slikar i književnik
(Podgorica, 6.4.1931- Beograd, 24.4.2006)

1942 - Rođen Beri Levinson, američki filmski i TV glumac, reditelj, scenarista i producent (Baltimor, 6.4.1942)

1946 - Rođen Ivan Bekjarev, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 6.4.1946)

1971 - Umro Igor Fjodorovič Stravinski, ruski kompozitor
(Oranienbaum, 17.6.1882 - Njujork, 6.4.1971)

1977 - Na sceni Teatra na Taganki u Moskvi izvedena premijera dela Mihaila Bulgakova Majstor i Margarita

1992 - Članice Evropske zajednice priznale bivšu jugoslovensku republiku Bosnu i Hercegovinu kao samostalnu državu

1992 - Umro Isak Asimov, američki književnik
(Petrovak, 2.1.1920 - Njujork, 6.4.1992)

1996 - Umrla Grir Garson, američka filmska glumica, dobitnica Oskara
(London, 29.9.1904 - Dalas, 6.4.1996)

2000 - Umro Habib Burgiba, tuniski političar i državnik, predsednik Tunisa
(Monastir, 4.8.1903 - Monastir, 6.4.2000)

2004 - Umro dr Mihailo Vučinić, kardiohirurg, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, osnivač i direktor Instituta za kardiovaskularne bolesti "Dedinje" ( - Beograd, 6.4.2004)

2005 - Umro Renije Treći Grimaldi, princ od Monaka
(Monako, 31.5.1923 - Monako, 6.4.2005)

2006 - Umro Vojislav Vojkan Melić, fudbaler, kapiten "Crvene zvezde", reprezentativac (Šabac, 5.1.1940 - Beograd, 6.4.2006)

2006 - Umro prof. dr Miroslav Pečujlić, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu i rektor Beogradskog univerziteta (Sisak, 7.1.1929 - Beograd, 6.4.2006)

2007 - Umro Luiđi Komenčini, italijanski filmski reditelj, jedan od osnivača Italijanske kinoteke (Salo, 8.6.1916 - Rim, 6.4.2007)

2007 - Umro Miroslav Veličković Ribika, fudbaler Zemuna, Crvene zvezde i OFK Beograda ( - Zemun, 6.4.2007)

2009 - Umro Petar Marinković, predsednik Teniskog kluba Partizan, generalni sekretar Teniskog saveza Jugoslavije ( - Beograd, 6.4.2009)

2010 - Umro Aleksandar Mladenović, istoričar srpskog jezika, akademik
(Bitolj, 1930 - Beograd, 6.4.2010)

2010 - Umro Branislav Perić, novinar, dopisnik Ekspres Politike i Večernjeg lista iz Šapca (Šabac, 1940 - Šabac, 6.4.2010)

[Bisernica]

7. april


http://www.antikvarne-knjige.com/biografije/jovan_ducic/images/Ducic.jpg



Na današnji dan 1929. godine emitovan prvi direktan radio-prenos sportske utakmice u Jugoslaviji. Svetski dan zdravlja, Dan astronoma Srbije, Dan Udruženja muzičkih umetnika Srbije, Blagovesti.


Tri godine posle prvog sportskog prenosa u svetu, Radio Beograd je na svojim talasima na današnji dan 1929. godine emitovao prvi direktan radio-prenos jedne sportske manifestacije. Inicijativa je potekla od sportskog urednika Politike Bore Jovanovića. Reporter Rade Stoilović prenosio je fudbalsku utakmicu BSK-Jugoslavija, a zbog izuzetno hladnog vremena zamenio ga je Dimitrije Stevanović, maratonac i službenik Radio Beograda.

1929 - U časopisu Radio Beograd raspisan je prvi javni konkurs za radio-dramu, odnosno komediju, koja bi bila emitovana na programu Radio Beograda, u trajanju od 25-30 minuta. Uslov je bio da tekst bude na srpskohrvatskom jeziku, uz učešće ne više od 5 lica, kao i da ima nacionalni karakter. U propozicijama konkursa date su naznake osnovnih razlika dramske kompozicije za radio izvođenje od onih za pozorišnu igru.

Na današnji dan 1943. godine umro Jovan Dučić, književnik i diplomata, akademik. Jedna od najmakartnijih ličnosti srpske književnosti u prvim decenijama 20. veka, Dučić je pod uticajem francuskih simbolista i parnasovaca, uneo novi duh u srpsku poeziju, obogaćujući njen sadržaj novim temama i izvorištima inspiracije. Proširio je poetske i kulturne vidike sredine iz koje je ponikao. Ciklus Dučićeve lirike: Jadranski soneti, Dubrovačke poeme, Carski soneti, Plave legende i Moja otadžbina predstavlja značajan, živ i trajan deo srpske poezije. Pregršt njegovih eseja o Šantiću, Kočiću, Bori Stankoviću i Isidori Sekulić obrasci su briljantnog stila, iskričavog i pronicljivog duha, vanrednih sposobnosti za sintezu i sugestivnu interpretaciju. To isto važi i za zbirku njegovih pisama Gradovi i himere i knjigu esejističke proze Blago cara Radovana. Dučić je bio član Srpske kraljevske akademije i ambasador Kraljevine Srbije i Jugoslavije u mnogim evropskim metropolama. Umro je u emigraciji, u mestu Geri, u Indijani, SAD. Mošti znamenitog pesnika, po njegovoj poslednjoj želji, prenete su u rodnu Hercegovinu, oktobra 2000. godine.

1348 - Osnovan Univerzitet u Pragu-prvi u centralnoj Evropi

1614 - Umro El Greko (Domenikus Teotokopulos), španski slikar i vajar
(Fodelos, 1540 - Toledo, 7.4.1614)

1770 - Rođen Vilijam Vordsvort, engleski književnik
(Kokermaut, 7.4.1770 - Rajdal Maunt, 23.4.1850)

1772 - Rođen Šarl Furije, francuski ekonomista, socijal - utopista
(Bezanson, 7.4.1772 - Pariz, 10.10.1837)

1809 - Aktom Praviteljstvujuščeg sovjeta srpskog Karađorđe poklonio Adu Ciganliju komandantu varoši beogradske Mladenu Milovanoviću za zasluge Otečestvu

1858 - Rođen Đorđe Stanojević, fizičar(Negotin, 7.4.1858 - Beograd, 24.12.1921)

1887 - Ministar prosvete i crkvenih dela Srbije Milan Kujundžić Aberdar potpisao Ukaz o osnivanju Astronomske opservatorije u Beogradu

1889 - Rođena Gabrijela Mistral, čileanska književnica, nobelovac
(Vikuni, 7.4.1889 - Hampštat, 10.1.1957)

1891 - Prvo "Beogradsko društvo za gimnastiku i borenje" preraslo u "Beogradsko gimnastičko društvo Soko"

1894 - Rođen Justin Popović, teolog, filozof, pisac i arhimandrit
(Vranje, 7.4.1894 - manastir Ćelije, 7.4.1979)

1898 - Rođen Ante Topić Mimara, slikar, restaurator i kolekcionar
(Korušce, 7.4.1898 - Zagreb, 30.1.1987)

1909 - Osnovana Matica srpska u Dubrovniku

1914 - Umro Đorđe Daničar Popović, književnik i publicista
(Bukovac, 1.11.1832 - Beograd, 7.4.1914)

1915 - Rođena Bili Holidej (Elinor Fejgn), američka džez, bluz i pop-pevačica
(Baltimor, 7.4.1915 - Njujork, 17.7.1959)

1919 - Proglašena Bavarska Sovjetska Republika

1921 - Rođen Zoran Petrović, slikar, vajar i književnik
(Sakule, 7.4.1921 - 23.6.1996)

1924 - Rođen Johanes Mario Simel, austrijski književnik
(Beč, 7.4.1924 - Lucern, 1.1.2008)

1933 - Rođen Dragan Lubarda, slikar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Sijerci, 7.4.1933)

1934 - Rođen Taško Načić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Kruševac, 7.4.1934 - Beograd, 26.3.1993)

1936 - Rođena Jelisaveta Karađorđević, princeza (Beograd, 7.4.1936)

1939 - Italijanska armija okupirala Albaniju u Drugom svetskom ratu

1939 - Rođen Frensis Ford Kopola, američki filmski reditelj, scenarista i producent, dobitnik "Oskara" (Detroit, 7.4.1939)

1944 - Rođen Gerhard Šreder, nemački političar i državnik, predsednik Socijaldemokratske partije, premijer Nemačke (Mosenburg, 7.4.1944)

1944 - Rođen Zoran Ševaljević, inženjer, rukovodilac Službe održavanja Tehnike TV Beograd (Kovin, 7.4.1944 - Beograd, 27.6.2007)

1947 - Umro Henri Ford, američki inženjer i industrijalac, pionir američke automobilske industrije (Vejn, 30.7.1863 - Detroit, 7.4.1947)

1948 - Osnovana Svetska zdravstvena organizacija (WHO)

1957 - Rođena Dragana Varagić, pozorišna, filmska i TV glumica (Kraljevo, 7.4.1957)

1963 - Donet Ustav SFRJ - naziv FNRJ promenjen u SFRJ, a Josip Broz proglašen doživotnim predsednikom države

1965 - Umro Dragiša Brašovan, arhitekta (Vršac, 25.5.1887 - Beograd, 7.4.1965)

1971 - Izvršen atentat na Vladimira Rolovića, jugoslovenskog ambasadora u Švedskoj

1975 - Umro Krsto Hegedušić, slikar i grafičar
(Petrinja, 26.11.1901 - Zagreb, 7.4.1975)

1977 - Umro Jurij Zavadski, ruski pozorišni reditelj, glumac, scenograf i slikar
(Moskva, 30.6.1894 - Moskva, 7.4.1977)

1979 - Umro Justin Popović, teolog, filozof, književnik i arhimandrit
(Vranje, 7.4.1894 - manastir Ćelije, 7.4.1979)

1992 - SAD priznao bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i BiH

1992 - Proglašena nezavisnost Republike Srpske

2004 - Umrla Olga Božičković, novinar, kritičar i urednik Politike (Brčko, 12. 03. 1921 - Beograd, 07. 04. 2004)

2005 - Umro Aleksandar Despić, profesor Tehnološkog fakulteta u Beogradu, akademik, predsednik SANU (Beograd, 6.1.1927 - Beograd, 7.4.2005)

2007 - Umro Beri Nelson, američki filmski glumac, prvi Džems Bond
(San Francisko, 16.4.1917 - Los Anđeles, 7.4.2007)

2007 - Umro Džoni Hart, američki karikaturista, autor stripa "BC" (Pećinari)
(Njujork, 18.2.1931 - Njujork, 7.4.2007)

2009 - Umrla Irena Grickat Radulović, leksikograf, akademik
(Beograd, 19.1.1922 - Beograd, 7.4.2009)

2010 - Umro Kristofer Kazenov, britanski glumac
(Vinčester, 17.12.1945 - London, 7.4.2010)

[Bisernica]

8. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/917119_momo20kapor-1.jpg


Na današnji dan 1937. godine rođen Momo Kapor. U Ženevi je 1946. godine održano poslednje zasedanje Lige naroda. Pablo Pikaso umro 1973. godine.


Slikar, književnik i novinar Momčilo Momo Kapor, rođen je na današnji dan u Sarajevu 1937. godine. Diplomirao je slikarstvo 1961. godine na beogradskoj Akademiji likovnih umetnosti u klasi profesora Nedeljka Gvozdenovića. Objavio je veliki broj naslova, romana i zbirki priča. Autor je i velikog broja dokumentarnih filmova i televizijskih emisija, a po njegovim scenarijima snimljeno je nekoliko dugometražnih filmova (Bademi s onu stranu smrti, Banket (film), Valter brani Sarajevo, Džoli džokej, Kraj vikenda). Romani Una i Knjiga žalbi doživeli su ekranizaciju. Prevođen je na francuski, nemački, poljski, češki, bugarski, mađarski, slovenački i švedski jezik. Dela: Ada, Provincijalc, Beleške jedne Ane, Knjiga žalbi, Zelena čoja Montenegra, Eldorado, Hronika izgubljenog grada... Umro je u Beogradu 3. marta 2010. godine na Vojnomedicinskoj akademiji.

Na današnji dan 1973. godine umro je Pablo Pikaso Ruiz, španski slikar, grafičar i vajar.
Pikaso je osnivač kubizma i jedan od najznačajnijih i najimpresivnijih slikara 20. veka. Naslikao je više od 18 hiljada slika koje su likovni kritičari podelili u nekoliko faza: plavu, ružičastu, crnu, kubističku i nadrealističku. Njegova "Gernika" potresno je svedočenje o tragičnoj sudbini Španije pod fašizmom. Slikar, koji je od 1904. godine živeo u Parizu, zakleo se da neće kročiti na špansko tle dok njome vlada diktator Franko, koji je na Pikasovu nesreću, umro dve godine posle njega. Bavio se sa istim zanosom i skulpturom. Značajne su njegove konstrukcije u drvetu i metalu, kubističke mrtve prirode, a najpoznatije delo iz te oblasti mu je "Čovek i jagnje".

1513 - Španski istraživač Huan Ponse de Leon otkrio Floridu i proglasio je španskim posedom

1692 - Rođen Đuzepe Tartini, italijanski violinista i kompozitor
(Piran, 8.4.1692 - Padova, 26.2.1770)

1848 - Umro Geatano Doniceti, italijanski kompozitor
(Bergamo, 29.11.1797 - Bergamo, 8.4.1848)

1849 - Rođen Miloš Tenković, slikar
(Beograd, 8.4.1849 - Beograd, 12.1890)

1861 - Održan Blagoveštenski sabor u Sremskim Karlovcima, poslednji politički skup Srba u Ugarskoj, predsedavao patrijarh Josif Rajačić

1893 - Rođena Meri Pikford (Gledis Smit), američka filmska glumica, zvezda nemog filma, osnivač holivudske filmske industrije, dobitnica Oskara
(Toronto, 8.4.1893 - Santa Monika, 29.5.1979)

1905 - Umro Josip Juraj Štrosmajer, biskup i političar, borac za ujedinjenje južnoslovenskih naroda (Osijek, 4.2.1815 - Đakovo, 8.4.1905)

1912 - Rođena Sonja Heni, norveška klizačica na ledu, evropska, svetska i olimpijska šampionka, filmska glumica
(Oslo, 8.4.1912 - Oslo, 12.10.1969)

1921 - Rođen Franko Koreli, italijanski operski pevač - tenor
(Ankona, 8.4.1921 - Milano, 29.10.2003)

1923 - Rođena Đurđevka Čakarević, operska pevačica - mecosopran, prvakinja Beogradske opere
(Gaj, 8.4.1923 - Beograd, 2.1.2006)

1925 - Rođen dr Radivoj Vlah, ortoped, profesor Fakulteta sporta i fizičkog vaspitanja u Beogradu, jedan od osnivača FK "Crvena Zvezda", sportski lekar
(Višegrad, 8.4.1925 - 2.2010)

1936. - Umro Robert Baranji, austrijski fizičar i lekar, nobelovac
(Beč, 22. 04. 1876 - Upsala, 08. 04. 1936)

1938 - Rođen Kofi Anan, političar, generalni sekretar Organizacije ujedinjenih nacija
(Kumasi, Gana, 8.4.1938)

1938 - Rođen Radislav Trkulja, akademski slikar, direktor Muzeja savremene umetnosti u Beogradu
(Kladovo, 8.4.1938)

1941 - Rođena Vivijan Vestvud, britanska modna kreatorka
(Glosop, 8.4.1941)

1946 - U Ženevi je održano poslednje zasedanje Lige naroda, čime je formalno ukinuta ova međunarodna organizacija i zamenjena novom - Ujedinjenim nacijama.

1950 - Umro Vaclav Fomič Njižinski, ruski baletski igrač i koreograf
(Kijev, 12.3.1889 - London, 8.4.1950)

1962 - Umro Branko Gavela, pozorišni reditelj i teatrolog, profesor Akademije za pozorišnu umetnost u Zagrebu, akademik
(Zagreb, 28.7.1885 - Zagreb, 8.4.1962)

1971 - u Londonu održan Prvi svetski kongres Roma na kojem je verifikovan naziv pripadnika tog naroda - Romi. Odlukom Ujedinjenih nacija 8. april proglašen je za Svetski dan Roma.

1984 - Umro Pjotr Leonidovič Kapica, ruski fizičar, nobelovac
(Kronštat, 8.7.1894 - Moskva, 8.4.1984)

1993 - Umro Stojan-Stole Aranđelović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 12.6.1930 - Beograd, 8.4.1993)

1994 - Umrla Radoslava-Dada Vujasinović, novinar "Duge"
(Čapljina , 10.2.1964 - Beograd, 8.4.1994)

1995 - Umro Milen Nikolić, bibliotekar-bibliograf i arhivista
(Kragujevac, 1901 - Beograd, 8.4.1995)

2005 - Umro Jošitaro Nomura, japanski režiser
(Asakusa, 23.4.1919 - Tokio, 8.4.2005)

2007 - Umro Sol Le Vit, američki skulptor, slikar, grafičar, osnivač minimalizma i konceptualizma u umetnosti
(Hartford, 9.9.1928 - Njujork, 8.4.2007)

2008 - Umro Staniša Stošić, pevač narodne muzike
(Vrbovo, 26.7.1945 - Beograd, 8.4.2008)

2008.- Umro Jovan-Bata Zarić, arhitekta, profesor Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu
(Kikinda, 1926 - Beograd, 8.4.2008)

2010 - Umro Malkolom Meklaren, britanski muzičar i producent
(London, 22.1.1946 - Švajcarska, 8.4.2010)

[Bisernica]

9. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/imagesqtbnANd9GcTr2Cd6xruqMQ3APpg5fVEKUQ-1.jpg


Engleski filozof i državnik Frensis Bekon umro je na današnji dan 1626. godine. Danas se obeležava Dan Ruskog doma u Beogradu. Na današnji dan 1821. godine rođen je francuski književnik Šarl Bodler.

Na današnji dan 1626. godine umro je Frensis Bekon, engleski filozof i državnik, lord - kancelar. Fransis Bejkon (na našim prostorima takođe poznat i kao Frensis Bekon) rođen je 22. januara 1561. godine u Londonu, a umro je 9. aprila 1626. godine takođe u Londonu. Bio je engleski filozof, državnik i esejista. Bejkon se smatra pretečom empirizma. Počeo je karijeru kao pravnik, ali je postao poznat kao zagovornik i branitelj naučne revolucije u oblasti filozofije. Njegovi radovi definišu i popularizuju induktivnu metodologiju za naučna istraživanja, kasnije poznatu pod imenom Bejkonov metod. Indukcija je metod reprezentacije saznanja preko Prirode, eksperimentima, opservacijama i testiranjem hipoteza. U njegovo vreme, takve metode su bile vezane za trendove hermetizma i alhemije.

Francuski književnik Šarl Bodler rođen je na današnji dan 1821. godine. Šarl Bodler bio je francuski pesnik, preteča i utemeljitelj modernizma. "Cveće zla", remek delo Šarla Bodlera, prvi put objavljeno je 1857. godine, predstavljalo je prekretnicu u istoriji ne samo francuske vec i svetske poezije i izvršilo je ogroman uticaj na generacije pesnika. O snazi i dometu tog uticaja govore reci pesnika koji sebe smatraju njegovim duhovnim potomstvom. "Bodler je najvidovitiji, on je kralj pesnika, pravi Bog", rekao je Artur Rembo, Duboka originalnost Šarla Bodlera je po mom mišljenju u tome što on na snažan i suštinski nacin predstavlja modernog coveka", govorio je Pol Verlen. Zbirka "Cveće zla" nije samo tako visoko cenjena od strane značajnih pesnika počev od kraja XIX veka, već je imala i još uvek ima izuzetan prijem i kod čitalaca, a to je, u svetskim okvirima, najčešće prevodeno i najviše objavljivano poetsko delo.

1553. - Umro Fransoa Rable, francuski književnik
(La Devinije, 04. 02. 1494 - Pariz, 09. 04. 1553)

1787. - U Manhajmu izvedena premijera Šilerove drame "Don Karlos"

1865. - Završen Američki građanski rat

1881. - Rođen Veselin Čajkanović, filolog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademik
(Beograd, 09. 04. 1881 - Beograd, 06. 08. 1946)

1882. - Umro Dante Gabrijel Roseti, engleski slikar i književnik
(London, 12. 05. 1828 - Birčangton, 09. 04. 1882)

1898. - Rođen Pol Robson, američki glumac i pevač, borac za ljudska prava
(Prinston, 09. 04. 1898 - Filadelfija, 23. 01. 1976)

1926. - Rođen Hju Hefner, američki izdavač, osnivač i vlasnik magazina "Plejboj"
(Čikago, 09. 04. 1926)

1933. - Rođen Žan Pol Belmondo, francuski filmski i pozorišni glumac
(Neji, 09. 04. 1933)

1933. - Svečano otvoren Ruski dom "Imperator Nikolaj II" u Beogradu

1936. - Rođen Ljubomir Ćipranić, filmski i TV glumac
(Stojakovo, 09. 04. 1936 - Beograd, 24. 12. 2010)

1940. - Nemačka napala Dansku i Norvešku u Drugom svetskom ratu

1941. - Poginuo Henrik Fingerhut, spiker Radio Beograda
(Lučenac, 28. 02. 1910 - Debar, 09. 04. 1941)

1942. - Rođen Branko Andrić Andrla, književnik, slikar, muzičar i filmski umetnik
(Novi Sad, 09. 04. 1942 - Mađarska, 20. 10. 2005)

1949. - Rođena Milena Miloradović, muzički urednik Radio Beograda
(Zaječar, 09. 04. 1949 - Beograd, 24. 06. 2005)

1955. - Rođen Milutin - Mima Karadžić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Bijelo Polje, 09. 04. 1955)

1959. - Umro Frenk Lojd Rajt, američki arhitekta i teoretičar arhitekture
(Ričlend Sentr, 08. 06. 1868 - Feniks, 09. 04. 1959)

1972. - Rođen Željko Rebrača, košarkaš, reprezentativac
(Apatin, 09. 04. 1972)

1969. - Francusko - britanski supersonični avion "Konkord" obavio prvi let od Bristola do Ferforda u Engleskoj

1971. - Rođen Žak Vilnev, kanadski automobilista, vozač "Formule 1"
(San Žak sir Rišelje, 09. 04. 1971)

1997. - Umro Stevo Teodosievski, kompozitor, aranžer i tekstopisac, "kralj" romske muzike
(Kočani, 16. 04. 1924 - Skoplje, 09. 04. 1997)

2003. - Srušen režim iračkog predsednika Sadama Huseina

2005. - Umro Aleksandar Izrailovski, baletski igrač, prvak Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu
(Novi Sad, 16. 06. 1953 - Beograd, 09. 04. 2005)

[Bisernica]

10. april



http://www.rts.rs/thumbnail/pulicer-T.jpg?thumbId=1158101&fileSize=69212&contentType=image/pjpeg&lastModified=1271153608000


Na današnji dan rođeni su američki novinar Džozef Pulicer, osnivač istoimene nagrade i srpski kompozitor i akademik Dušan Radić.


Na današnji dan 1847. godine rođen je Džozef Pulicer, američki novinar i novinski magnat, mađarskog porekla, osnivač fondacije "Pulicer". Pulicer je bio vlasnik listova Post-dispeč iz Sent Luisa, Vorld i Ivning iz Njujorka. Hrabro je iznosio upečatljive primere društvene i ekonomske nejednakosti, težio reformama i otklanjanju zloupotreba, pa je time stekao naziv osnivača senzacionalističke štampe u SAD. Džozef Pulicer je osnivač "Pulicerove nagrade" za dela iz različitih oblasti kao što su američka istorija, poezija, drama, roman, muzika i novinarstvo. Pulicerova nagrada dodeljuje se svake godine, a mogu je dobiti samo američki državljani.

Godine 1929. rođen je Dušan Radić, kompozitor, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu, akademik. Rođen je u Somboru, gde je završio osnovnu školu, a školovanje je nastavio u Beogradu 1941. godine, u Drugoj muškoj gimnaziji i u Muzičkoj školi Stanković. Muzičku akademiju u Beogradu upisuje 1946. godine, a diplomirao je kompoziciju u klasi prof. M. Živkovića. Stručno se usavršavao u Parizu, Moskvi, Rimu, Rigi, Kojevu, Sankt Peterburgu, Pragu i Londonu, a predavao je na Muzičkoj akademiji u Novom Sadu. Radićeva najopoznatija dela su opera "Ljubav, to je glavna stvar", balet "Balada o mesecu lutalici" i kantata "Ćele Kula". Umro je u Beogradu 3. aprila 2010. godine.

1583. - Rođen Hugo Grocijus (Huig de Grot), holandski pravnik, književnik i humanista, osnivač nauke o međunarodnom pravu (Delft, 10. 04. 1583 - Rostok, 29. 08. 1645)

1813. - Umro Žozef Luj Lagranž, francuski matematičar i astronom (Torino, 25. 01. 1736 - Pariz, 10. 04. 1813)

1814. - Norveška stekla nezavisnost

1867. - Umro Aleksandar Dimitrijevič Petrov, prvi ruski šahovski majstor, teoretičar šaha i utemeljivač ruske šahovske škole (Biserno, 01. 02. 1794 - Varšava, 10. 04. 1867)

1880. - Opština grada Beograda donela odluku o obeležavanju prostora koji se smatra za varoš

1907. - Umro Đozuo Karduči, italijanski književnik, nobelovac (Val di Kastelo, 27. 07. 1835 - Bolonja, 10. 04. 1907)

1912. - Rođen Boris Kidrič, revolucionar, političar i državnik, akademik (Beč, 10. 04. 1912 - Beograd, 11. 04. 1953)

1922. - Rođena Vesna Parun, hrvatska književnica (Zlarin, 10. 04. 1922 - Stubičke Toplice, 25. 10. 2010)

1929. - Rođen Maks fon Sidou, švedski pozorišni i filmski glumac (Lund, 10. 04. 1929)

1931. - Rođen Vasilije Kalezić, književnik, književni kritičar i prevodilac (Danilovgrad, 10. 04. 1931)

1932. - Rođena Milica Barić, harfista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu (Ćuprija, 10. 04. 1932)

1932. - Rođen Omar Šarif (Mišel Šalhub), egipatski filmski glumac (Aleksandrija, 10. 04. 1932)

1941. - Proglašena Nezavisna Država Hrvatska

1946. - Rođen Vlada Janković - Džet, rok-muzičar, novinar Beograda 202 (Beograd, 10. 04. 1946)

1946. - Rođen Nebojša Pavković, general, načelnik Generalštaba Vojske Jugoslavije (Senjski rudnik, 10. 04. 1946)

1954. - Umro Ogist Limijer, francuski hemičar, sa bratom Lujem tvorac prve filmske kamere (Bezanson, 19. 10. 1862 - Lion, 10. 04. 1954)

1962. - Umro Majkl Kertis, američki filmski reditelj (Budimpešta, 24. 12. 1888 - Holivud, 10. 04. 1962)

1972. - Katastrofalni zemljotres u Iranu

1994. - NATO bombardovao položaje Vojske Republike Srpske kod Goražda

2007. - Umro Goran Pleša, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 26. 04. 1950 - Beograd, 10. 04. 2007)

2008. - Umro Vojislav Kuculović, operski pevač-tenor, prvak Opere Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu (1932 - Novi Sad, 10. 04. 2008)

2010. - Umro Leh Kačinjski, poljski političar i državnik, predsednik Poljske (Varšava, 18. 06. 1949 - Smolensk, 10. 04. 2010)

2010. - Umro Milorad Ćorović, akademski slikar, osnivač i prvi dekan Akademije likovnih umetnosti u Trebinju, akademik (Sarajevo, 25. 11. 1932 - Kasindol,10. 04. 2010)

[Bisernica]

11. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/slavkocuruvija-1.jpg



Današnji dan kroz istoriju obeležila je smrt francuskog književnika Žaka Prevera i ubistvo novinara, glavnog i odgovornog urednika i vlasnika listova "Dnevni telegraf" i "Evropljanin" Slavka Ćuruvije.


Na današnji dan 1977. godine, umro je Žak Prever, francuski književnik. Preverovu ranu poeziju karakteriše revolt i mladalački cinizam i ismevanje autoriteta. Ovaj "pesnik Pariza" najpre je štampao pesme u književnim časopisima, a zatim u zbirci Reči. Počeo je da piše pod uticajem nadrealista, ali je vremenom izgradio originalni izraz jednostavne i sažete forme. Napisao je više poetskih scenarija, među najlepšim u francuskoj kinematografiji, za filmove režisera Marsela Karnea: Obala u magli, Hotel Sever, Dan se rađa, Ljubavnici iz Verone, Deca raja i Vrata noći. (Neji na Seni, 4.2.1900 - Šerbur, 11.4.1977)

Slavko Ćuruvija, novinar, glavni i odgovorni urednik i vlasnik listova Dnevni telegraf i Evropljanin, ubijen je na današnji dan 1999. godine. Slavko Ćuruvija je rođen u Zagrebu, 9. avgusta 1949. godine. Diplomirao je na Fakultetu političkih nauka u Beogradu. Od 1986. godine radio je u listu Borba. Počeo je kao komentator, a zatim je napredovao preko urednika unutrašnje političke rubrike, do pozicije glavnog i odgovornog urednika. Pisao je komentare i reportaže sa Kosova i Metohije u periodu od 1986. do 1988. godine. Bio je jedan od retkih novinara kome je omogućeno da bude neposredno uz Slobodana Miloševića, tokom njegove posete Kosovu Polju, 24. aprila 1987. godine. U Borbi je ostao do 1994. godine, kada je država preuzela kontrolu nad listom, posle čega je napustio novine. Sve vreme je bio aktivni dopisnik ili saradnik više medija: Komunist, NIN, Vjesnik, Večernji list, Nedelja, Pobjeda, TV Beograd, TV Politika, TV Sarajevo. Godine 1994, zajedno sa Momčilom Đorgovićem, osnovao je list Nedeljni telegraf, a dve godine nakon toga njih dvojica su osnovali Dnevni telegraf. Slavko Ćuruvija je ubijen dok je bio urednik i vlasnik magazina Evropljanin, koji je osnovao 1998. godine. (Zagreb, 9.8.1949 - Beograd, 11.4.1999)

1514 - Umro Donato Bramante, italijanski arhitekta
(Monte Asdrualdo, 1444 - Rim, 11.4.1514)

1713 - Mirom u Utrehtu, Španija ustupila Gibraltar Engleskoj

1755 - Rođen Džejms Parkinson, engleski hirurg i paleontolog
(London, 11.4.1755 - London, 21.12.1824)

1814 - Abdicirao francuski car Napoleon I Bonaparta

1842 - U Brzoj Palanci izgrađena prva srpska lađa "Knez Mihajlo"

1904 - Rođen Đurđe Bošković, arhitekta, profesor Arhitektonskog fakulteta i kustos Narodnog muzeja u Beogradu
(Beograd, 11.4.1904 - 12.1990)

1919 - Počela da radi Međunarodna organizacija rada (ILO)

1926 - Rođena Vera Belogrlić, glumica, reditelj TV Beograd
(Kruševac, 11.4.1926)

1934 - Rođen Muharem Pervić, književnik, književni i pozorišni kritičar
(Ključ, 11.4.1934)

1940 - Rođen dr Miodrag Jakovljević, profesor Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu
(Lozovik, 11.4.1940 - Beograd, 2.1.2010)

1945 - Oslobođen koncentracioni logor Buhenvald; u spomen na taj događaj, 11. april se obeležava kao Dan žrtava koncentracionih logora u svetu

1945 - U Moskvi potpisan Ugovor o prijateljstvu, uzajamnoj pomoći i saradnji Jugoslavije i SSSR-a

1947 - Rođen Vuk Obradović, najmlađi doktor vojnopolitičkih nauka i najmlađi general JNA, osnivač i predsednik stranke Socijaldemokratija, potpredsednik Vlade Srbije
(Kondželj, 11.4.1947 - Beograd, 13.2.2008)

1948 - Počela izgradnja Novog Beograda

1953 - Umro Boris Kidrič, revolucionar, političar i državnik, akademik
(Beč, 10.4.1912 - Beograd, 11.4.1953)

1953 - Rođen Branimir-Džoni Štulić, gitarista, kompozitor i pisac, osnivač i vođa grupe "Azra" (Skoplje, 11.4.1953)

1981 - Poleteo u svemir prvi američki spejs-šatl "Kolumbija"

1982 - Umro Aleksandar Leko, profesor i jedan od osnivača Tehnološko-metalurškog fakulteta u Beogradu
(Beograd, 1890 - Beograd, 11.4.1982)

1985 - Umro Enver Hodža, albanski političar i državnik, predsednik Albanije
(Đirokastro, 16.10.1908 - Tirana, 11.4.1985)

1986 - Umro Božidar Đorđević, kardiolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu
(Beograd, 1910 - Beograd, 11.4.1986)

1997 - Ubijen Radovan Stojičić Badža, general-pukovnik policije, zamenik ministra unutrašnjih poslova Srbije
(Niš, 1951 - Beograd, 11.4.1997)

1997 - Doneta Lisabonska konvencija o priznavanju visokoškolskih diploma u Evropi

2002 - Umro Branko Bauer, filmski i TV reditelj
(Dubrovnik, 18.2.1921 - Zagreb, 11.4.2002)

2002 - Umro Miodrag Kovač, kardiohirurg, savezni ministar za zdravstvo, rad i socijalnu politiku
(31.7.1948 - Madrid, 11.4.2002)

2002 - Umrla Biljana Lukić, prevodilac
(Beograd, 2.6.1948 - Beograd, 11.4.2002)

2002 - Umro Jovan-Joca Živanović, filmski reditelj, scenarista i scenograf
(Zemun, 20.6.1924 - Beograd, 11.4.2002)

2006 - Umrla Majda Sepe, slovenačka pevačica
(Ljubljana, 2.4.1937 - Ljubljana, 11.4.2006)

2007 - Umro Kurt Vonegat, američki književnik
(Indijanopolis, 11.11.1922 - Njujork 11.4.2007)

2007 - Umro Luak Leferme, francuski ronilac, trostruki svetski rekorder u ronjenju na dah
(Malo Le Ben, 28.8.1970 - Nica, 11.4.2007)

2009 - Umrla dr Vukosava Đurić, internista-kardiolog, utemeljivač beogradske kardiološke škole
(Beograd, 11.4.2009)

2010 - Umro Miodrag-Milence Nikolić, reditelj i dokumentarista
(Kragujevac, 20.9.1922 - Beograd, 11.4.2010)

2010 - Umro prof. dr Radoslav Stanojević, akademik
(Lučina, 11.9.1926 - Beograd, 11.4.2010)

[Bisernica]

12. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/C5A0aljapin-1.jpg



Na današnji dan 1890. godine počelo uređivanje Botaničke bašte u Beogradu. Počeo proboj Sremskog fronta u Drugom svetskom ratu. Prvi čovek poleteo u kosmos.


1890 - Počelo je uređivanje beogradske Botaničke bašte na Paliluli. Prva Bašta podignuta je 1855. u dvorištu konaka kneginje Ljubice Obrenović. Na molbu srpskog prirodnjaka Josifa Pančića, Ministarstvo prosvete Srbije je 1874. odredilo mesto za Botaničku baštu na kraju Dunavske ulice, ali je Bašta uništena 1888. prilikom izlivanja Dunava. Tada je kralj Milan Obrenović poklonio gradu imanje na Paliluli, pod uslovom da Botanička bašta bude nazvana "Jevremovac", u znak sećanja na njegovog dedu Jevrema Obrenovića, rođenog brata knjaza Miloša. Zastakljena bašta podignuta je 1892, Jevremovac je ostao trajna, do danas očuvana, zadužbina kralja Milana Obrenovića.

1938 - Umro Fjodor Ivanovič Šaljapin, ruski operski pevač
(Kazan, 13.2.1873 - Pariz, 12.4.1938)

Jedan od najvećih basova u istoriji opere, Šaljapin je posedovao ogromnu glasovnu izražajnost i izuzetnu glumačku sugestivnost. U operi je prvi put primenio principe Stanislavskog i upoznao publiku na Zapadu s delima ruskih kompozitora. Kreacijama poput Borisa Godunova, Mefista, Ivana Groznog i Don Kihota u istoimenim operama, dao je lični pečat, koji je postao uzor u operskoj muzici.

1204 - Krstaši zauzeli Konstantinopolj u Četvrtom krstaškom ratu i pretvorili ga u centar Latinskog carstva

1654 - Irska i Škotska se ujedinile sa Engleskom

1782 - Umro Pjetro Metastazio, italijanski književnik
(Rim, 13.1.1698 - Rim, 12.4.1782)

1850 - Vuk Karadžić izabran za dopisnog člana Berlinske akademije nauka

1861 - Počeo Američki građanski rat

1904 - Rođena Lili Pons, francuska operska pevačica
(Draginjan, 12.4.1904 - Dalas, 13.2.1976)

1926 - Rođen Dragoslav Lompar, novinar i urednik RTB-a
(Titov Veles, 12.4.1926 - Beograd, 6.1.1986)

1926 - Rođen prof. dr Ljubiša Janković, direktor Ortopedsko-hirurške bolnice "Banjica" u Beogradu
(12.4.1926 - 24.1.2010)

1929 - Rođen Nikola Milošević, filozof, političar, publicista, književnik i književni kritičar, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, akademik
(Sarajevo, 12.4.1929 - Beograd, 27.1.2007)

1941 - Nemci okupirali Beograd u Drugom svetskom ratu

1941 - Rođen Bobi Mur, engleski fudbaler
(London, 12.4.1941 - London, 24.2.1993)

1941 - Umro Vladimir Ćorović, istoričar, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, rektor Beogradskog univerziteta, akademik
(Mostar, 27.10.1885 - Grčka, 12.4.1941)

1945 - Umro Franklin Delano Ruzvelt, američki političar i državnik, predsednik SAD
(Njujork, 30.1.1882 - Vorm Springs, 12.4.1945)

1945 - Počeo proboj Sremskog fronta u Drugom svetskom ratu

1945 - U Sarajevu štampan prvi broj lista "Oslobođenje"

1950 - Rođen Zoran Amidžić, novinar RTB-a
(Šabac, 12.4.1950 - Gornje Mokrice, 9.10.1991)

1961 - Prvi čovek poleteo u kosmos - u orbitu oko Zemlje lansiran sovjetski kosmički brod
"Vastok 1" sa kosmonautom Jurijem Aleksejevičem Gagarinom

1975 - Umrla Džozefina Beker, francuska pevačica i igračica, borac protiv rasne diskiminacije, počasni ambasador UNICEF-a
(Sent Luis, 3.6.1906 - Pariz, 12.4.1975)

1979 - Na nalazištu vizantijske kulture "Medijana" otvoren arheološki park

1979 - Rođen Mateja Kežman, fudbaler, reprezentativac
(Beograd, 12.4.1979)

1983 - Rođena Jelena Dokić, teniserka
(Osijek, 12.4.1983)

1986 - Umro Leonid Kantorovič, sovjetski matematičar i ekonomista, nobelovac
(Sankt Peterburg, 1912 - Moskva, 12.4.1986)

1999 - U NATO agresiji na SRJ granatiran putnički voz u Grdeličkoj klisuri (stradalo 14 putnika)

1999 - Umro Aleksandar Lazarević, novinar, direktor NIP "Dečje novine"
(Gornji Milanovac, 12.4.1999)

1999 - Skupština SRJ donela odluku o pristupanju SRJ Savezu Rusije i Belorusije

2000 - Umro Đorđo Basini, italijanski književnik
(Ferara, 4.3.1916 - Rim, 12.4.2000)

2001 - Umrla Ljiljana Krstić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Kragujevac, 31.10.1919 - Beograd, 12.4.2001)

2005 - Umro Lusijen Loren, francuski fudbaler, reprezentativac, strelac prvog gola na 1. svetskom prvenstvu u Urugvaju, 1930. godine
(Val d Marn, 10.12.1907 - Bezanson, 12.4.2005)

2008 - Umro Aleksandar Gec, košarkaš, trener i predsednik KK "Crvena zvezda", reprezentativac
(Beograd, 3.3. 1928 - Beograd, 12.4.2008)

2009 - Umro Džon Medoks, britanski fizičar i hemičar, urednik časopisa "Nejčer"
(Penleldger, 27.11.1925 - Abergeveni,12.4.2009)

[Bisernica]

13. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/Samuel_Beckett-1.jpg


Irski književnik i nobelovac Semjuel Beket rođen je na današnji dan 1906. godine. Na današnji dan 1919. godine osnovan Fudbalski savez Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Žan de La Fonten, Francuski pesnik i basnopisac umro je na današnji dan 1695. godine.



Na današnji dan 1906. godine rođen je Semjuel Beket, irski književnik i nobelovac.
Uz Joneska i Ženea, Beket je glavni predstavnik "teatra apsurda", koji počiva na sintezi nihilizma i pesimizma. Beketovi junaci psihološki su depersonalizovani, a radnja dela lišena svake odredbe mesta i prostora. Beketov filozofski nihilizam povezan je sa negacijom tradicionalne dramske forme, te je njegov teatar ujedno i svojevrsni antiteatar. Sve je to učinilo da Beket dugo, sve do 1952. godine kada je francuski režiser Rože Blen postavio komad "Čekajući Godoa", bude poznat samo najužem krugu intelektualne elite. Od tada, njegova dela: Kraj igre, Bezimeni, Marfi, Poslednja vrpca i Divni dani, prevođena su na mnoge jezike i izvođena na pozorišnim scenama širom sveta. Nobelovu nagradu za književnost Beket je dobio 1969. godine.

Francuski pesnik, basnopisac, i akademik Žan de La Fonten umro je na današnji dan 1695. godine. Rođen je 1621. godine u Šato-Tijeriju u Šampanji u imućnoj i uglednoj porodici. Prvo znanje je stekao na koledžu u Remsu. Završio je pravo i postao advokat, ali nikada nikoga nije branio. Na silu su ga oženili 1647. godine šesnaestogodišnjom devojkom iz plemićke porodice. Međutim kako nije mario za žene, a za decu još manje, sporazumom su se razveli. Otišao je u Pariz, gde se družio sa Molijerom i Rasinom živeći kao pravi boem. Predložen je 1683. godine za člana Francuske akademije, ali je bio odbijen, jer se njegovom izboru protivio Luj XIV. Ipak, sledeće godine je primljen. Pisao je mnogo, ali samo su ga basne učinile besmrtnim. Bio je član Francuske akademije, na poziciji 24, u periodu 1684-1695. godine.

1519. - Rođena Katarina di Mediči, francuska kraljica
(Firenca, 13. 04. 1519 - Blua, 05. 01. 1589)

1743. - Rođen Tomas Džeferson, američki pravnik i državnik, predsednik SAD
(Šedvel, 13. 04. 1743 - Montičelo, 04. 07. 1826)

1826. - Rođen Kosta Cukić, dr filozofije i ekonomije, profesor Liceja u Beogradu, ministar finansija i prosvete Srbije
(Kraljevo, 13. 04. 1826 - Beč, 05. 03. 1879)

1832. - Rođen Stevan Todorović, slikar, akademik
(Novi Sad, 13. 04. 1832 - Beograd, 22. 05. 1925)

1843. - Umro Georgije Bakalović, slikar
(Sremski Karlovci, 1786 - Ruma, 13. 04. 1843)

1885. - Rođen Đerđ Lukač, mađarski filozof, akademik
(Budimpešta, 13. 04. 1885 - Budimpešta, 04. 06. 1971)

1897. - Štampan prvi broj lista "Radničke novine" u Beogradu

1897. - Francuski hemičari i nobelovci Marija i Pjer Kiri otkrili radijum

1904. - Umro Vasilij Vasiljevič Vereščagin, ruski slikar
(Ljubec, 26. 10. 1842 - Port Artur, 13. 04. 1904)

1919. - Osnovan Fudbalski savez Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

1940. - Rođen Žan Mari Gistav Le Klezio, francuski književnik, nobelovac
(Nica, 13. 04. 1940)

1948. - Rođen Raša Livada, književnik i prevodilac
(Zemun, 13. 04. 1948 - Beograd, 06. 11. 2007)

1963. - Rođen Gari Kasparov (Hari Vajnštajn), ruski šahista, najmlađi šahovski prvak sveta
(Baku, 13. 04. 1963)

1971. - Rođen Čedomir Jovanović, dramaturg i političar, potpredsednik vlade Srbije, predsednik Liberalno - demokratske partije, direktor Centra za modernu politiku
(Beograd, 13. 04. 1971)

1975. - Počeo građanski rat u Libanu

1984. - Umro Srđa Prica, političar, novinar i diplomata
(Visoko, 1905 - Beograd, 13. 04. 1984)

1999. - U NATO agresiji reketiran hotel "Bačište" na Kopaoniku, satelitska stanica "Jugoslavija" u Prilikama kod Ivanjice, kao i mostovi preko reke Kosanice kod Kuršumlije i preko Ibra kod Biljanovca

2000. - Umro Bogdan Mihailović, pozorišni glumac
(Aranđelovac, 01. 10. 1940 - Beograd, 13. 04 2000)

2002. - Umro Vlajko Stojiljković, političar, ministar unutrašnjih poslova Srbije
(Mala Krsna, 1937 - Beograd, 13. 04. 2002)

2005. - Umro Nikola Ljubičić, general, političar i državnik, predsednik Predsedništva Srbije i član Predsedništva SFRJ, narodni heroj
(Karan, 04. 04. 1916 - Beograd, 13. 04. 2005)

2008. - Umro Ljupčo Lazarevski, pukovnik Vojske Srbije, džudista i sportski radnik
(Beograd, 04. 07. 1961 - Beograd, 13. 04. 2008)

2009. - Umro Miloš Janjetović, novinar, glavni i odgovorni urednik "Glasa proizvođača"
(Kostolac, 19. 02.1955 - Kostolac, 13. 04. 2009)

[Bisernica]

14. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/imagesqtbnANd9GcRjYyMxqiKQpIfOQ5iufvitpk-1.jpg


1629. - Rođen je holandski astronom, matematičar i fizičar Kristijan Hajgens, koji je 1655. otkrio tajnu izgleda Saturnovog prstena posmatranog sa Zemlje i objasnio promene tog izgleda tokom heliocentričnog kretanja Saturna. Otkrio je i Saturnov satelit Titan i tačno odredio trajanje njegove revolucije. Zaključio je da su meridijani Zemlje eliptični, spljošteni na polovima zbog rotacije planete. Pronašao je zakone sudara tela, postavio zakon centrifugalne sile, zasnovao undulacionu teoriju svetlosti, objasnio način prostiranja svetlosti [„Hajgensov princip”]. Konstruisao je časovnik sa sekundarnim klatnom za merenje vremena pri astronomskim posmatranjima. U saradnji sa bratom konstruisao je više astronomskih durbina velikih žižnih daljina.


1685. - Umro je engleski pisac Tomas Otvej, čije se stihovane tragedije odlikuju poetskim darom i snažnom tragikom, prožetom sentimentalnošću u slikanju ljudskih emocija. Dela: „Spasena Venecija”, „Siroče”, „Don Karlos”.

1759. - Umro je nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl, uz Johana Sebastijana Baha najistaknutiji predstavnik baroka u muzici. Bezmalo celu karijeru proveo je u Londonu kao direktor Kraljevske muzičke akademije. Stvarao je opere izrazite dramatike i bogate melodike, u žanru italijanskih opera-serija, a oratorijumima je dao monumentalni vokalno-orkestarski oblik i izdvojio ih iz crkvene muzike. Dela: opere „Rinaldo”, „Julije Cezar”, „Aleksandar”, „Kserks”, oratorijumi „Mesija”, „Izrael u Egiptu”, „Juda Makabejac”, „Samson”, „Saul”, orkestarske svite „Muzika na vodi”, „Muzika za vatromet”.

1849. - Na inicijativu vođe Mađarske revolucije Lajoša Košuta, mađarska Narodna skupština je u Debrecinu proglasila nezavisnost Mađarske od Austrije, svrgavanje Habzburške dinastije i izjasnila se za republiku.

1862. - Rođen je ruski državnik Petar Arkadijevič Stolipin, premijer Rusije od 1906. do septembra 1911, kad je ubijen u atentatu u Kijevu. Ekonomskim reformama preporodio je rusku privredu i veoma oštro suzbijao boljševike. Posebno je ubrzao razvoj poljoprivrede agrarnom reformom, zahvaljujući čemu je zemlja proizvodila nezapamćene viškove hrane. Boljševička propaganda je to kasnije opisala kao „stolipinsku agrarnu reformu” izvedenu u korist bogatih seljaka, kulaka, popuno uništenih posle Oktobarske revolucije 1917, što je izazvalo masovnu glad.

1865. - Predsednik SAD Ejbraham Linkoln smrtno je ranjen u atentatu, nekoliko dana posle okončanja četvorogodišnjeg Američkog građanskog rata i poraza južnih država Konfederacije. Na njega je u loži vašingtonskog pozorišta "Ford Theatre" pucao navodno umno poremećeni glumac, pristalica poraženih južnjaka Džon But. Linkoln je sledećeg jutra podlegao povredama, a istragom je utvrđeno da su Buta potplatili bogataši s juga SAD.

1883. - Rođen je srpski pisac Sima Pandurović, jedan od osnivača srpske moderne. Posle diplomiranja na Filozofskom fakultetu u Beogradu bio je gimnazijski profesor u Valjevu i Beogradu i uređivao je više časopisa, uključujući „Misao”. Kritika je oštro reagovala na njegovu prvu zbirku pesama „Posmrtne počasti”, prožetu pesimizmom, u kojoj je dramatično opevao bolnu tragediju ljubavi, duševne krize i gorčine, nespokoj i pobunu i osećanje smrti. Kasniji stihovi, u kojima preovladava rezignacija, misaono su složeniji. Ispevao je i niz rodoljubivih pesama. Prevodio je s francuskog i engleskog - posebno su vrsni prevodi dela Vilijama Šekspira. Ostala dela: zbirke pesama „Dani i noći”, „Okovani slogovi”, „Stihovi”, „Pesme”, knjige eseja „Razgovor o književnosti”, „Ogledi iz estetike”.

1904. - Rođen je engleski glumac Džon Artur Gilgud, briljantan tumač likova u komadima Vilijama Šekspira, Oskara Vajlda i Noela Kauarda. Uspešno se oprobao i kao pozorišni reditelj i igrao u više filmova, u kojima je takođe iskazao veliki glumački senzibilitet. Napisao je knjigu sećanja „Rane scene”. Filmovi: „Tajni agent”, „Premijer”, „Artur” [Oskar], „Julije Cezar”, „Put oko sveta za 80 dana”.

1914. - Umro je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs, osnivač pragmatizma, pravca kojeg je kasnije razvio Vilijam Džejms. Verovao je da ideje najbolje mogu da budu ispitane istraživanjem posledica koje izazivaju. Praktično nije imao univerzitetsku karijeru - uglavnom je radio u vladinim službama, a njegovi uticajni „Sabrani spisi” objavljeni su posthumno.

1917. - Umro je poljski lekar i filolog Lazar Ludvig Zamenhof, tvorac međunarodnog jezika esperanto. Prvi udžbenik tog jezika objavio je 1887. pod pseudonimom dr Esperanto [onaj koji se nada]. Esperanto nije postao međunarodni jezik u širokoj upotrebi kako se nadao njegov tvorac, ali je najvažniji i najrašireniji od svih veštačkih jezika.

1929. - Rođen je alžirski državnik Šadli Bendžedid, predsednik Alžira od 1979. do 1992.

1930. - Samoubistvo je izvršio ruski pisac Vladimir Vladimirovič Majakovski, utemeljivač ruskog futurizma, slomljen ličnim nedaćama i raskorakom njegovog sanjarskog temperamenta i surovih okolnosti u SSSR, u kojem je lenjinističku diktaturu smenila još gora staljinistička strahovlada. Revolucija, u čije ime je revalorizovao idejne, etičke i estetske vrednosti života, bila je za njega kretanje ka komuni, pa je njegovo pesništvo dobilo kolektivističke oznake, s naglašenim elementima „dinamičkog kretanja”, „drugog potopa” i „osvajanja neba”. Posle 1921, kad je revolucionarni ideal sveden na granice SSSR, uporedo s kritikom Zapada i ispisivanjem tekuće hronike sovjetskog života, sve više se kloni svođenja bilansa o sebi i vremenu i opredeljuje za obraćanje mrtvim revolucionarima [„Razgovor s drugom Lenjinom”] i potomcima [„Na sav glas”]. Zaslužan je za razvoj lirsko-epske i lirsko-fantastične poeme, tonskog stiha, principa realizacije metafore. Znatno je uticao na niz sovjetskih i evropskih pesnika. Dela: zbirke pesama i poema „Ja!”, „Vladimir Majakovski”, „Oblak u pantalonama”, „Rat i svet”, „Čovek”, „Sve što je napisao Vladimir Majakovski”, „150.000.000”, „Majakovski se smeška”, „Majakovski se smeje”, „Majakovski se ruga”, „Pesme o revoluciji”, „O tome”, „Vladimir Iljič Lenjin”, „Dobro!”, drame „Stenica”, „Hladan tuš”.

1931. - U Španiji je srušena vojno-monarhistička diktatura generala Prima de Rivere, kralj Alfonso XIII je pobegao iz zemlje i proglašena je republika s predsednikom privremene vlade Alkalom Samorom. Republiku je 1939, posle trogodišnjeg građanskog rata, ukinuo general Fransisko Franko, proglasivši monarhiju s regentskim savetom, ali je on bio šef države.

1945. - Američko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu tokom bombardovanja Tokija pogodilo i palatu japanskog cara.

1969. - Umro je srpski književni istoričar Petar Kolendić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je veliki broj naučnih studija, rasprava i članaka iz starije, naročito dubrovačke i dalmatinske književnosti.

1986. - Umrla je francuska književnica Simon de Bovoar, egzistencijalista, autor romana, pozorišnih komada i filozofskih eseja. Dela: romani „Mandarini”, „Lepe slike”, „Drugi pol”, memoari „Uspomene dobro vaspitane devojke”.

1988. - Posle šestogodišnjih pregovora, u Ženevi su šefovi diplomatija Avganistana i Pakistana potpisali sporazum o Avganistanu, a SSSR i SAD dali su izjave o nemešanju i neintervenciji. Sporazumom je predviđen dobrovoljni povratak avganistanskih izbeglica iz Pakistana i povlačenje sovjetskih trupa iz Avganistana u roku od devet meseci, počev od 15. maja 1988.

1994. - Dva američka vojna aviona „F-15” su iznad severnog Iraka greškom oborila dva američka vojna helikoptera, usmrtivši svih 26 ljudi u njima.

1999. - NATO svioni su na putu Đakovica-Prizren - usred dana, pri potpuno vedrom vremenu - bombardovali dve kolone šiptarskih izbeglica koje su se vraćale kućama, usmrtivši najmanje 75 ljudi. Pritisnut neoborivim dokazima, NATO je još jedan u nizu masakara nad civilima opisao kao „grešku”.

1999. - Visoki oficir Sfora, koji je zatražio da ostane anoniman, potvrdio je izjave očevidaca da su na teritoriju Republike Srpske i muslimansko-hrvatske Federacije BiH pala četiri NATO aviona koje je iznad Srbije pogodila protivvazdušna odbrana Vojske Jugoslavije i da su pronađena tela trojice poginulih pilota. On je potvrdio i obaranje dva helikoptera, čiji su pad preživela dvojica od 37 američkih komandosa u njima.

1999. - NATO avioni su bombama teško oštetili most preko Lima u Donjoj Bistrici između Priboja i Prijepolja, a u ponovljenom napadu sutradan most je srušen, čime je prekinut saobraćaj na pruzi Beograd-Bar.

1999. - Pakistan je - tri dana posle sličnog eksperimenta Indije - uspešno isprobao balističku raketu dometa 2.000 kilometara, sposobnu da nosi nuklearne projektile.

2000. - Ruska Državna duma [donji dom parlamenta] ratifikovala je, posle godina odlaganja, sporazum START-2 o smanjenju nuklearnog naoružanja.

2003. - Šefovi država i vlada Francuske, Nemačke, SAD, Velike Britanije, Kine i Japana, saopštili su da su naučnici njihovih zemalja završili dekodiranje tri milijarde parova baze ADN ljudskog genetskog niza. Objavljivanje detaljne mape genetskog koda čoveka potvrdilo je da ljudski genetski niz sadrži mnogo manje gena nego što se mislilo. Taj broj iznosi oko 30.000, jedva dvostruko više nego u slučaju genetskog niza muve.

[Bisernica]

15. april


http://razbibriga.net/clear.gif


Italijanski slikar, vajar i graditelj Leonardo da Vinči, rođen je na današnji dan 1452. godine. Na današnji dan 1912. godine potonuo britanski prekookeanski brod "Titanik". Žan Pol Sartr, francuski filozof, književnik i nobelovac umro je na današnji dan 1980. godine.


Na današnji dan 1452. godine rođen je Leonardo da Vinči, italijanski slikar, vajar i graditelj. Leonardo je bio jedan od najistaknutijih umova renesanse koji je spojio srednjovekovno enciklopedijsko znanje sa egzaktnom modernom metodom opažanja. Slikarstvo je učio kod Verokija, naslikavši na njegovom "Krštenju Hristovom" anđela koji kleči. Sledile su zatim: nedovršene kompozicije Poklonjenje kraljeva i Sveti Jeronim, slike Bogorodica u pećini i zidna slika Poslednja večera, prvo monumentalno delo visoke renesanse, u kome su savršeno povezani likovi u pokretu, s izrazom dramatskog uzbuđenja. Leonardovom firentinskom razdoblju pripada portret "Mona Lize Đokonde", a u drugom, milanskom periodu nastale su slike Sveta Ana s Bogorodicom i Isusom i Sveti Jovan Krstitelj. Od Leonardovih vajarskih radova nije sačuvan nijedan, pa se o njihovom izgledu može suditi samo po crtežima i studijama. Kao graditelj, Leonardo je izvodio inženjerske, regulacione i fortifikacione radove i stvarao urbanističke osnove i planove za idealne gradove budućnosti. Područje njegovih naučnih istraživanja obuhvata još i matematiku, fiziku, mehaniku i anatomiju, a u nauci o umetnosti glavno delo mu je "Traktat o slikarstvu", koje sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju.

Književnik i reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu Živojin Pavlović rođen je na današnji dan 1933. godine. Pavlović je završio Akademiju primenjenih umetnosti. Radio je na filmu od 1959. godine amaterski, a profesionalno mu se posvetio 1962. godine. Njegovi najpoznatiji filmovi su: Povratak, Buđenje pacova, Kad budem mrtav i beo, Zadah tela i Doviđenja u sledećem ratu. Autor je zbirke pripovedaka "Krivudava reka" i "Dve večeri u jesen", kao i romana: Lutke, Zadah tela, Zid smrti, Lapot i Dolap. Proznim ciklusom "Divlji vetar", sastavljenim od desetak romana i velikog broja pripovedaka, Živojin Pavlović je ostvario svojevrsnu književnu sagu o srpskoj istorijskoj sudbini. Ovaj projekat jedan je od najambicioznijih i najobimnijih u srpskoj književnosti.

Počele Prve jugoslovenske pozorišne igre "Sterijino pozorje" na današnji dan 1956. godine. U čast obeležavanja 150 godina rođenja i 100 godina smrti komediografa Jovana Sterije Popovića, Novi Sad je od 15 - 29. aprila bio domaćin 12 najboljih dramskih i operskih ansambala iz čitave Jugoslavije. Na programu su bile predstave: Rodoljupci, Kir- Janja, Pokondirena tikva, Skenderbeg, Glorija, Koreni, U agoniji, Sluge, opera Knez Ivo od Semberije i balet Licitarsko srce Krešimira Baranovića. Nagradu za najbolju predstavu Igara dobili su Rodoljupci u režiji Mate Miloševića i izvođenju Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Za režiju Kir - Janje nagrađen je dr Branko Gavela, a za najbolja glumačka ostvarenja: Milan Ajvaz, Pero Kvrgić, Radomir Plaović, Ljubica Ravasi i Viktor Starčić.

Na današnji dan 1980. godine umro je Žan Pol Sartr, francuski filozof, književnik i nobelovac. Jedan od tvoraca filozofije egzistencijalizma, Sartr se bavio problemima slobode, izbora i neizbežnosti angažovanja i odgovornosti pisca i čoveka. Nezavisni mislilac i angažovani pisac i teoretičar, osnivač je čuvene revije "Moderna vremena". Poznata je njegova filozofska rasprava "Biće i ništavilo", kao i delo "Kritika dijalektičkog uma", u kome je marksizam označio kao "filozofiju našeg doba". Sartrova beletristička proza ilustruje njegove filozofske poglede. Najpoznatija njegova dela su: zbirka novela "Zid", roman "Mučnina", ciklus romana "Putevi slobode" i drame Prljave ruke, Đavo i gospod Bog, Zatočenici iz Altone i Iza zatvorenih vrata. Dobio je "Nobelovu nagradu" za književnost 1964. godine.

1707. - Rođen Leonard Ojler, švajcarski matematičar, fizičar i astronom
(Bazel, 15. 04. 1707 - Sankt Petersburg ,18. 09. 1783)

1764. - Umrla Žan Antoanet Pompadur, markiza, ljubavnica kralja Luja XV i mecena francuskih umetnika i filozofa
(Pariz, 29. 12. 1721 - Versaj, 15. 04. 1764)

1765. - Umro Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, fizikohemičar, pesnik, autor prve gramatike ruskog jezika i enciklopedista
(Denisovka, 19. 11. 1711 - Petrograd, 15. 04. 1765)

1800. - Rođen Džems Klark Ros, engleski polarni istraživač, odredio severni magnetni pol
(London, 15. 04. 1800 - Ajlsberi, 03. 04. 1862)

1811. - Rođena Katarina Ivanović, prva žena- slikar u Srbiji
(Vespim, 15. 04. 1811 - Sekešfehervar, 12. 09. 1882)

1812. - Rođen Pjer Teodor Ruso, francuski slikar
(Pariz, 15. 04. 1812 - Barbizon, 22. 12. 1867)

1833. - Rođen Mihajlo Polit-Desančić, pravnik, pisac i političar
(Novi Sad, 15. 04. 1833 - Temišvar, 30. 03. 1920)

1843. - Rođen Henri Džejms, američki književnik
(Njujork. 15. 04. 1843 - Čelzi, 28. 02. 1916)

1865. - Ubijen Abraham Linkoln, američki političar i državnik, predsednik SAD (Hodženvil, 12. 02. 1809 - Vašington, 15. 04. 1865)

1866. - Donet prvi Zakon o rudarstvu Srbije

1912. - Potonuo britanski prekookeanski brod "Titanik"

1913. - Rođen Tanasije Mladenović, književnik i prevodilac
(Saraorci, 15. 04. 1913 - Beograd, 13. 01. 2003)

1913. - Rođen Erih Koš, književnik i prevodilac, akademik
(Sarajevo, 15. 04. 1913 - Beograd, 25. 05. 2010)

1920. - Osnovana Komunistička partija Španije

1923. - Počela upotreba insulina u lečenju šećerne bolesti

1923. - Rođen Nikita Iljič Tolstoj, lingvista, praunuk Lava Tolstoja
(Vršac, 15. 04. 1923 - Moskva, 27. 06. 1995)

1926. - Rođen Pavle Ugrinov (Vasilije Popović), književnik, pozorišni i TV reditelj, urednik i dramaturg Radio Beograda, urednik Dramskog i serijskog programa TV Beograd, akademik
(Mol, 15. 04. 1926 - Beograd, 23. 06. 2007)

1928. - Rođen Milenko Maričić, pozorišni i TV reditelj
(Novi Vinodolski, 15. 04. 1928 - Beograd, 08. 10. 2002)

1936. - Rođen Ljubomir Denković, vajar, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu (Ljanik, 15. 04. 1936)

1941. - Kralj Petar II Karađorđević i vlada Kraljevine Jugoslavije napustili zemlju u Drugom svetskom ratu

1944. - Rođena Dušica Žegarac, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 15. 04. 1944)

1945. - Rođen Milisav Savić, književnik, urednik "Književnosti", "Književnih novina" i "Prosvete", profesor Univerziteta u Novom Pazaru
(Vlasovo, 15. 04. 1945)

1959. - Štampan prvi broj časopisa "Bagdala" u Kruševcu

1959. - Rođena Ema Tompson, engleska pozorišna i filmska glumica
(Padmington, 15. 04. 1959)

1967. - Objavljen prvi broj lista "Pravoslavlje", glasila Patrijaršije Srpske pravoslavne crkve

1971. - Umro Vladimir Rolović, političar i diplomata, ambasador SFRJ u Švedskoj (Crmnica, 21. 05. 1916 - Stokholm, 15. 04. 1971)

1979. - Katastrofalni zemljotres u Crnoj Gori

1990. - Umrla Greta Garbo (Greta Luiza Gustafson), švedska filmska glumica, dobitnica "Oskar"-a
(Stokholm, 18. 09. 1905 - Njujork, 15. 04. 1990)

1997. - Umro Zdenjek Mlinarž, češki političar, sekretar CK KP Čehoslovačke, organizator "Praškog proleća"
(Visoke Mito, 22. 06.1930 - Beč, 15. 04. 1997)

2005. - Saobraćajna nesreća na Žabaljskom mostu

2009. - Umro dr Radivoje Grbić, specijalista interne medicine, redovni profesor i dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu, pokretač ultrazvučne dijagnostike u Srbiji
(Popučke, 21. 03. 1935 - Beograd, 15. 04. 2009)

2010. - Umrla Jovanka Brkić, novinar, urednik lista "Borba"
(Čapljina, 20. 06. 1926 - Beograd, 15. 04. 2010)

[Bisernica]

16. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/260pxCarDusan2-1.jpg


Na današnji dan 878. godine prvi put pomenuto ime Beograd. Godine 1346. krunisan srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić i istovremeno proglašena srpska patrijaršija.


Današnji dan kroz istoriju 1346. godine, obeležilo krunisanje srpskog kralja Dušana Stefana Nemanjića. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija sa prvim srpskim patrijarhom Joanikijem. Bio je to period najvećeg ekonomskog, vojnog, političkog i kulturnog uspona srpske feudalne države. Po teritoriji je obuhvatala, pored zemalja ranije srpske kraljevine, još Mačvu, Zahumlje, Albaniju, Epir, Tesaliju, Etoliju i Makedoniju do Hristopolja (Kavale) izuzev Soluna. Prerana smrt, 1355. godine, sprečila je cara Dušana da stvori državu koja bi po snazi nadmašila, turskom najezdom oslabljeno Vizantijsko carstvo.

Godine 878. prvi put pomenuto ime Beograd. Papa VIII uputio je pismo bugarskom knezu Borisu, u kome ga obaveštava da se Sergije evnuh opoziva sa dužnosti beogradskog episkopa. Original ovog dokumenta nalazi se u vatikanskom arhivu, a tek devedesetih godina ovog veka postao je dostupan i našoj javnosti. Za više od dve hiljade godina, koliko pouzdano postoji kao gradsko naselje, Beograd je odoleo mnogim imenima: Singidunum, Alba Graka, Alba Bulgarika, Taurunum, Darul Džihad, Nandor Fehervar... Svi ovi nazivi svedoci su velikih oluja koje su protutnjale ovim prostorima.

1788. - Umro Žorž Luj Leklerk Bifon, francuski prirodnjak i književnik, akademik

(Burgonj, 07. 09. 1707 - Pariz, 16. 04. 1788)

1828. - Umro Francisko Hose de Goja, španski slikar i grafičar

(Fuentetedos, 30. 03. 1746 - Bordo, 16. 04. 1828)

1844. - Rođen Anatol Frans (Žak Anatol Fransoa Tibo), francuski književnik, akademik,nobelovac

(Pariz, 16. 04. 1844 - Sen Sir, 12. 10. 1924)

1850. - Umrla Mari Tiso (Ana Marija Grosholc), francuska modelistkinja voštanih figura, osnivač muzeja "Madam Tiso"

(Bern, 01. 12. 1760 - London, 16. 04. 1850)

1867. - Rođen Vilbur Rajt, američki pilot, konstruktor aviona, sa bratom Orvilom izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva

(Milvil, 16. 04. 1867 - Dejton, 30. 05. 1912)

1868. - Rođen Pavle Popović, istoričar književnosti

(Beograd, 16. 04. 1868 - Beograd, 04. 06. 1939)

1871. - Izdat Dekret Pariske komune o predaji preduzeća radnicima

1872. - Rođena Beta Vukanović (Babet Bahmajer), slikarka i pedagog

(Bamberg, 16. 04. 1872 - Beograd, 31. 10. 1972)

1889. - Rođen Čarli Čaplin (Čarls Spenser Čaplin), engleski filmski glumac, scenarista i režiser, dobitnik "Oskar"-a

1917. - Rođen Beri Nelson, američki filmski glumac, prvi "Džems Bond"

(San Francisko, 16. 04. 1917 - Los Anđeles, 07. 04. 2007)

1921. - Rođen Piter Justinov, britanski glumac, režiser, scenarista i producent, ambasador dobre volje UNICEF-a

(London, 16. 04. 1921 - Ženolije, 28. 03. 2004)

1921. - Kanadski fiziolog, nobelovac, Frederik Banting pronašao insulin, lek protiv šećerne bolesti

1927. - Rođen Benedikt XVI (Jozef Racinger), poglavar Rimokatoličke crkve

(Markt na Inu, 16. 04. 1927)

1939. - Rođen Boris Dvornik, pozorišni, filmski i TV glumac

(Split, 16. 04. 1939 - Split, 24. 03. 2008)

1940. - Rođen Nikola Lorencin, filmski i TV reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Jagodina, 16. 04. 1940)

1941. - Rođena Neda Spasojević, pozorišna, filmska i TV glumica

(Beograd, 16. 04. 1941 - Beograd, 16. 07. 1981)

1944. - Savezničko bombardovanje Beograda u Drugom svetskom ratu

1945. - Počela "Berlinska operacija" u Drugom svetskom ratu

1972. - Umro Jasunari Kavabata, japanski književnik, nobelovac

(Osaka, 11. 06. 1899 - Cuši, 16. 04. 1972)

1988. - Umro Abu Džihad (Halil al Vazir), palestinski političar

(Ramala, 10. 10. 1935 - Tunis, 16. 04. 1988)

1991. - Umro Dejvid Lin, engleski filmski reditelj, dobitnik "Oskara"-a

(Krojdon, 25. 03. 1908 - London, 16. 04. 1991)

1999. - U NATO agresiji srušen most na Dunavu, između Smedereva i Kovina

2007. - Umro Dragoljub Bokonjić, novinar Beograda 202 i Drugog programa Radio Beograda, (Beograd, 06. 07. 1949 - Beograd, 16. 04. 2007)

2008. - Umro Edvard Lorenc, američki matematičar i meteorolog, idejni tvorac teorije haosa i efekta leptira (Vest Hartford, 23. 05. 1917 - Kembridž, 16. 04. 2008)

2009. - Umro dr Nikola Pantelić, muzejski savetnik, direktor Etnografskog instituta SANU(Sarajevo, 13. 08. 1930 - 16. 04. 2009)

[Bisernica]

17. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/V48255p0-1.jpg


Rođenje Josipa Pančića, smrt Bendžamina Frenklina i početak invazije u Zalivu svinja na Kubi, događaji su koji su obeležili današnji dan kroz istoriju.


Na današnji dan 1814. godine rođen je Josip (Josif) Pančić, botaničar i prirodnjak i akademik. Pančić je medicinu završio u Pešti, a botaničke studije usavršavao u Beču, gde je upoznao Vuka Karadžića i pod njegovim uticajem došao u Srbiju. Radio je kao lekar i profesor Liceja i Velike škole u Beogradu, čiji je rektor bio 6 puta. Izvanredni poznavalac prirodnih nauka, proučavao je floru, faunu i mineralogiju Balkanskog poluostrva, posebno Srbije. Opisao je oko 80 biljnih vrsta, dotada nepoznatih nauci. Otkrio je novu vrstu endemsko - reliktnog četinara, poznatu kao "Pančićeva omorika". Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu. Pančić je objavio oko 30 radova iz botanike, zoologije, mineralogije, šumarstva i arheologije, među kojima su najpoznatiji: "Flora Kraljevine Srbije", "Ptice Srbije" i "Ribe Srbije". Bio je prvi predsednik Srpske kraljevske akademije.

Bendžamin Frenklin, pisac, pronalazač, filozof i borac za nezavisnost SAD umro je 17. aprila 1790. godine. Bio je štampar, knjižar, novinar, guverner Pensilvanije, poslanik u Londonu i Parizu. Bio je član Kraljevskog društva u Londonu. S trećim predsednikom SAD Tomasom Džefersonom napisao je "Deklaraciju nezavisnosti". Učestvovao je u pisanju Ustava SAD, zalažući se za demokratsko društvo i ukidanje ropstva. Istraživao je fenomen elektriciteta, dokazao postojanje pozitivnog i negativnog elektriciteta, pronašao gromobran i otkrio tok i karakteristike Golfske struje.

Uz obilatu podršku SAD, kubanski kontrarevolucionari iskrcali su se u "Zaliv svinja" 1961. godine, u nameri da sruše vlast Fidela Kastra. Kubanske snage brzo su ih razbile, pa je predsedniku SAD Džonu Kenediju ostalo samo da prizna poraz i odgovornost svoje vlade. U trodnevnim borbama ubijeno je stotinak i zarobljeno više od 1.000 napadača.

1696. - Umrla Mari Šantal Sevinje, francuska književnica i markiza
(Pariz, 05. 02. 1626 - Grinjan, 17. 04. 1696)

1814. - Rođen Josip (Josif) Pančić, botaničar i prirodnjak, akademik
(Ugrine, 17. 04. 1814 - Beograd, 09. 03. 1888)

1894. - Rođen Nikita Sergejevič Hruščov, sovjetski političar i državnik, generalni sekretar KPSS i premijer SSSR-a (Kalinovka, 17. 04. 1894 - Moskva, 11. 09. 1971)

1916. - Rođena Sirimavo Bandaranaike, političar i državnik Šri Lanke, prva žena-premijer u svetu (Atangala, 17. 04. 1916 - Kolombo, 10. 10. 2000)

1917. - Rođen Džemal Bijedić, političar i državnik, predsednik SIV-a
(Mostar, 17. 04. 1917 - Kreševo, 18. 01. 1977)

1919. - Umro Svetozar Ćorović, književnik i publicista
(Mostar, 29. 05. 1875 - Mostar, 17. 04. 1919)

1924. - Rođen Jovan Kratohvil, sportista i vajar, profesor Univerziteta umetnosti u Beogradu (Beograd, 17. 04. 1924 - Beograd, 22. 02. 1998)

1932. - Umro Rista Odavić, književnik, dramaturg i arhivar
(Beograd, 19. 08. 1870 - Beograd, 17. 04. 1932)

1937. - Rođen Andrej Mitrović, istoričar, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademik (Kragujevac, 17. 04. 1937)

1937. - Rođena Branka Fehmiu - Petrić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Novi Vinodolski, 17. 04. 1937)

1941. - Vojska Kraljevine Jugoslavije kapitulirala u Drugom svetskom ratu

1941. - U Boki Kotorskoj potopljen razarač "Zagreb", poginuli poručnici Milan Spasić i Sergej Mašera

1946. - Osnovana Narodna tehnika Jugoslavije

1993. - Umro Turgut Ozal, turski političar i državnik, premijer i predsednik Turske
(Malatija, 1928 - Ankara, 17. 04. 1993)

1997. - Umro Haim Hercog, izraelski političar i državnik, diplomata i istoričar
(Belfast, 17. 09. 1918 - Tel Aviv, 17. 04. 1997)

1997. - Umro Ko Nišimura, japanski filmski i TV glumac
(Saporo, 25. 01. 1923 - Tokio, 17. 04. 1997)

1998. - Umrla Linda Makartni, američka glumica i fotograf
(Njujork, 24. 09. 1941 - Santa Barbara, 17. 04. 1998)

2003. - Umro Erl King (Erl Silas Džonson), kompozitor i gitarista
(Nju Orleans, 07. 02. 1934 - Nju Orleans, 17. 04. 2003)

2003. - Umro Emil Lotjanu, ruski filmski režiser
(Klokusna, 06. 11. 1936 - Moskva, 17. 04. 2003)

2004. - Umrla Marija Beba Pušić, kustos, upravnik Muzeja savremene umetnosti u Beogradu
(Beograd, 21. 08. 1926 - Beograd, 17. 04. 2004)

[Bisernica]

18. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/50552_46107032967_4951_n-1.jpg


Na današnji dan 1867. godine, Turci su predali ključeve Beograda knezu Mihailu Obrenoviću. Evropska zajednica za ugalj i čelik osnovana je na današnji dan 1951. godine, a 1956. godine je raspušten Informbiro. Nemački fizičar i nobelovac Albert Ajnštajn umro u Prinstonu, 1955. godine.


Žrnov ili Žrnovan je bio srednjovekovna tvrđava smeštena na najvišem vrhu Avale (511 m). Na vrhu su još Rimljani podigli utvrdu, a kasnije su Srbi tu sazidali tvrđavu, koju su potom Osmanlije proširile i ojačale za potrebe napada na Beograd. Ostaci utvrđenja su srušeni dinamitom 1934. godine, da bi na tom mestu bio sagrađen mauzolej Spomenik neznanom junaku, čiji je autor vajar Ivan Meštrović.

Evropska zajednica za ugalj i čelik, preteča Evropske unije, nastala je na temelju Šumanovog plana u sklopu kojeg je 1950. godine predloženo stvaranje ovlašćenja nad industrijom uglja i čelika posleratne Francuske i Nemačke, te drugih država koje su htele da im se priključe. Potpisivanjem Ugovora o Evropskoj zajednici za ugalj i čelik, 18. aprila 1951. godine u Parizu, Belgija, Holandija, Luksemburg, Italija, Nemačka i Francuska uspostavile su zajednički okvir za dogovore o proizvodnji i distribuciji uglja i čelika, te autonomni sistem institucija koji će time da upravljaju narednih 50 godina.

Nemački fizičar i nobelovac Albert Ajnštajn umro je na današnji dan u Prinstonu. Najistaknutiji teoretičar novije epohe u fizici, Ajnštajn je studirao matematiku i fiziku na Politehničkoj akademiji u Cirihu, gde se oženio srpkinjom Milevom Marić. U Nemačkoj je živeo sve do dolaska nacista na vlast, a 1933. godine je emigrirao u Sjedinjene Američke Države, gde je i umro. Ajnštajn je objavio specijalnu, a zatim i opštu teoriju relativiteta, a takođe je, pomoću kvantne teorije, objasnio zakon fotoelektričnog efekta. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku, 1921. godine za radove na polju kvantne teorije.

1480 - Rođena Lukrecija Bordžija, italijanska vojvotkinja, mecena umetnika i naučnika (Rim, 18.4.1480 - Ferara, 24.6.1519)

1867 - Turci predali ključeve Beograda knezu Mihailu Obrenoviću

1874 - Rođena Ivana Brlić-Mažuranić, književnica (Ogulin, 18.4.1874 - Zagreb, 21.9.1938)

1904 - Pokrenut Imanite, list Socijalističke partije Francuske (od 1920. godine list Komunističke partije Francuske)

1906 - Katastrofalni zemljotres pogodio San Francisko

1916 - Rođen Milan Ercegan, predsednik Svetske rvačke federacije (FILA) (Zrenjanin, 18.4.1916 - Beograd, 11.1.2011)

1922 - Umro Svetomir Nikolajević, istoričar književnosti, političar i državnik, profesor Velike škole u Beogradu, član Državnog saveta i ministar unutrašnjih dela, akademik (Raduši, 27.9.1844 - Beograd, 18.4.1922)

1934 - Porušen stari grad Žrnov na Avali

1951 - Osnovana Evropska zajednica za ugalj i čelik, preteča Evropske ekonomske zajednice i današnje Evropske unije

1955 - Počela Bandunška konferencija posvećena dekolonizaciji i stvaranju trećeg sveta kao alternative blokovskoj podeli

1956 - Raspušten Informbiro

1992 - Umro Beni Hil (Alfred Hatorn), engleski glumac, komičar (Sautempton, 21.1.1921 - London, 18.4.1992)

1996 - Umro Dragoslav Petrović Gorski, general-pukovnik, načelnik Geografskog instituta Vojske Jugoslavije, narodni heroj (Niš, 10.3.1919 - Beograd, 18.4.1996)

1997 - Umro Ilija Guzina, novinar, direktor RTV Republike Srpske (Fojnica, 28.7.1950 - Beograd, 18.4.1997)

2002 - Umro Tor Hejerdal, norveški moreplovac, istraživač i antropolog (Larvik, 6.11.1914 - Italija, 18.4.2002)

[Bisernica]

19. april


http://razbibriga.net/


Na današnji dan svet je ugledao jedan dečak,spreman da čuva red i mir,
spreman da deli dobro i zlo,radost i tugu,prijateljsku ruku,i brigu i Razbibrigu,
svim razbibrigašima najdraži Manijak.
SRETAN ROĐENDAN Man :heart:





...za to vreme se na kugli dešavalo...
Na današnji dan umro je Čarls Darvin, engleski prirodnjak, tvorac teorije o evoluciji. Godine 1770. godine britanski istraživač Džems Kuk otkrio istočnu obalu Australije nazvavši je Južni Vels.


Na današnji dan 1770. godine britanski istraživač Džems Kuk otkrio istočnu obalu Australije nazvavši je Južni Vels. Godine 1766. Kraljevsko društvo angažovalo je Kuka da otputuje na Pacifik da bi obavio astronomska merenja i krenuo u potragu za Tera Australis - Južnom zemljom. Isplovio je iz Engleske 1768. brodom "Nastojanje", obišao Kejp Horn i nastavio na zapad preko Pacifika da bi stigao na Tahiti 13. aprila 1769. godine, gde su posmatranja trebalo da se obave. Godine 1770. otkriva Botani zaliv i oplovljava istočnu obalu Australije, konstatovavši da je naišao na Južnu zemlju. U brodski dnevnik ostalo je zapisano da se to desilo u četvrtak 19. aprila 1770. godine.

Godine 1882. umro Čarls Robert Darvin, engleski prirodnjak, tvorac teorije o evoluciji živih bića. Čarls Darvin je bio engleski naučnik koji je postavio temelje moderne teorije evolucije po kojoj se svi životni oblici razvijaju putem prirodne selekcije. Darvin je rođen kao peto dete dobrostojeće engleske porodice. Njegov pradeda sa majčine strane je bio uspešni trgovac porcelenom, Džosaja Vedžvud, a pradeda s očeve strane bio je poznati naučnik iz 18. veka Erasmus Darvin. Darvin je teoriju evolucije objavio u delu "O poreklu vrsta", 1869. godine.

1588 -Umro Paolo Veroneze (Kaljari), italijanski slikar
(Verona, 1528 - Venecija, 19.4.1588)

1770 - Britanski istraživač Džems Kuk otkrio istočnu obalu Australije nazvavši je Južni Vels

1772 - Rođen David Rikardo, engleski ekonomista
(London, 19.4.1772 - London, 11.9.1823)

1775 - Počeo Američki rat za nezavisnost

1824 - Umro Lord Džordž Gordon Bajron, engleski književnik
(London, 22.1.1788 - Misalongi, 19.4.1824)

1839 - Rođen Hose Ečegeraj, španski književnik, nobelovac
(Madrid, 19.4.1839 - Madrid, 14.9.1916)

1857 - Rođen Lisjen Levi Bril, francuski filozof, sociolog i antropolog
(Pariz, 19.4.1857 - Pariz, 13.3.1939)

1881 - Umro Bendžamin Dizraeli, engleski političar i državnik, osnivač Konzervativne partije, premijer Velike Britanije (London, 21.12.1804 - London, 19.4.1881)

1882 - Kraljevo dobilo današnje ime, do tada u upotrebi bila dva imena - Karanovac i Rudopolje

1882 - Umro Čarls Robert Darvin, engleski prirodnjak, tvorac teorije o evoluciji živih bića (Šruzberi, 12.2.1809 - Daun, 19.4.1882)

1906 - Umro Pjer Kiri, francuski hemičar i fizičar, nobelovac
(Pariz, 15.5.1859 - Pariz, 19.4.1906)

1908 - Rođen Svetolik Lukić, slikar
(Beograd, 19.4.1908 - Beograd, 17.11.1980)

1920 - Osnovano Sportsko društvo "Radnički" iz Beograda

1921 - Irska podeljena na Republiku Irsku i Severnu Irsku

1929 - Prvi radio-prenos iz Opere Narodnog pozorišta u Beogradu, "Knez Igor" Aleksandra Borodina

1932 - Rođen Živomir Simović, urednik Radio Prištine, deska Prvog programa Radio Beograda i Redakcije za istorijat Radio Beograda (Kamenica, 19.4.1932 - 25.6.2006)

1939 - Umro Vladimir Čopić, političar
(Senj, 8.3.1891 - Rusija, 19.4.1939)

1940 - Konstruisan prvi električni mikroskop

1943 - Ustanak Jevreja u Varšavskom getu

1967 - Umro Konrad Adenauer, nemački političar i državnik, kancelar SRN (Keln, 15.1.1876 - Rendorf, 19.4.1967)

1979 - Štampan prvi broj obnovljenog lista za decu "Neven"

1987 - Rođena Marija Šarapova, ruska teniserka (Nijagan, 19.4.1987)

1989 - Umrla Dafni di Morije, engleska književnica
(London, 13.5.1907 - Kornvol, 19.4.1989)

1998 - Umro Oktavio Paz, meksički književnik, nobelovac
(Meksiko Siti, 31.3.1914 - Meksiko Siti, 19.4.1998)

2001 - Na Brodveju premijerno izveden mjuzikl "Producenti", rađen na osnovu istoimenog filma Mela Bruksa iz 1968. godine

2005 - Umro Nils Hening Ersted Pedersen, danski džez muzičar
(Ested, 27.5.1946 - Kopenhagen, 19.4.2005)

2005 - Umro Sten Levi, američki muzičar, pionir bi-bapa
(Filadelfija, 5.4.1926 - Van Nis, 19.4.2005)

2008 - Umro Žermen Tijon, francuski etnolog, član Pokreta otpora, borac za emancipaciju žena, nosilac Ordena Legije časti (Alegr, 30.5.1908 - Sent Mande, 19.4.2008)

2009 - Umro Džejms Grejem Balard, britanski književnik
(Šangaj, 15.11.1930 - London, 19.4.2009)

2009 - Umro prim. dr Momčilo Perović, načelnik radiologije Urgentnog centra Kliničkog centra Srbije (1946 - Beograd, 19.4.2009)

2010 - Umro Zoran Ćirić, vlasnik i direktor Televizije "Jesenjin" u Novom Sadu (Novi Sad, 19.4.2010)

2010 - Umro dr Bratislav Tošić, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Novom Sadu, akademik (Beograd, 28.10.1935 - Novi Sad, 19.4.2010)

[Bisernica]

20. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/240pxVojislav_Ilic-1.jpg


Na današnji dan, rođen je srpski pisac Vojislav Ilić, katalonski slikar i vajar Huan Miro i prorok Muhamed.


1860 - Rođen je srpski pisac Vojislav Ilić, osnivač moderne srpske lirike i tvorac verističkog izraza u srpskoj poeziji. Njegova lirika označila je raskid sa romantičarskom
poezijom i obeležena je misaonim skepticizmom. Pisao je elegične, setne pesme u kojima preovlađuju motivi prošlosti i samoće (Zimska idila, Jesen, Ja ništa više ne verujem, Tamara, Istok).

1893. - Rođen Huan Miro, španski slikar i vajar
(Barselona, 20.4.1893 - Palma de Majorka, 25.12.1993)

Jedan od najvećih nadrealističkih slikara našeg doba, Miro je sa 14 godina upisao Školu lepih umetnosti u Barseloni, a zatim pohađao kurs slikarstva na Akademiji Gali. Likovnoj publici predstavio se 1918. godine prvom izložbom radova, koji su bili sinteza kubizma i fovizma. Zainteresovan za avangardnu umetnost, sledeće godine odlazi u Pariz, gde upoznaje protagoniste tadašnjih umetničkih pokreta, dadaizma i nadrealizma. Iz tog perioda potiče njegova izjava: "Treba ubiti slikarstvo", što je odraz pobune autora protiv klasičnog oblikovanja sveta i života. Bizarnim kolorističkim kombinacijama i arabesknom grafikom, Miro postaje svetski poznat umetnik. Muzej moderne umetnosti u Njujorku organizuje njegovu retrospektivnu izložbu. Na Bijenalu u Veneciji nagrađen je za grafičku delatnost, a slede i značajne izložbe u muzejima širom sveta.

570 - Rođen Muhamed, osnivač islama
(Meka, 20.4.570 - Medina, 8.4.632)

1492 - Rođen Pjetro Aretino, italijanski književnik
(Areco, 20.4.1492 - Venecija, 21.10.1556)

1764 - Rođen Rudolf Akerman, izdavač i knjižar, konstruktor upravljačkog mehanizma motornih vozila (Štolberg, 20.4.1764 - Finčli, 30.3.1834)

1872 - Umro Ljudevit Gaj, književnik, vođa ilirskog pokreta
(Krapina, 8.7.1809 - Zagreb, 20.4.1872)

1881 - Rođen Nikolaj Jakovljevič Mjaskovski, ruski kompozitor
(Novogeorgijevsk, 20.4.1881 - Moskva, 8.8.1950)

1889 - Rođen Adolf Hitler, nemački političar i državnik, kancelar, nacistički vođa, ratni zločinac (Braunau, 20.4.1889 - Berlin, 30.4.1945)

1918 - Rođen Cadik Danon, Vrhovni rabin Jugoslavije
(Sarajevo, 20.4.1918 - Beograd, 2.3.2005)

1919 - U Beogradu održan Osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije(komunista)

1920 - U Beogradu osnovano Sportsko društvo "Radnički"

1923 - Rođen Nikola Bibić, fotograf
(Zagreb, 20.4.1923 - Beograd, 21.2.2001)

1931 - Rođen Branislav-Ciga Milenković, pozorišni, filmski i TV glumac
(Cerovac, 20.4.1931- Beograd, 21.8.2005)

1937 - Rođen Jirži Dinstbir, čehoslovački novinar, političar i diplomata, disident, jedan od vođa Plišane revolucije, izvestilac za ljudska prava u bivšoj Jugoslaviji
(Kladno, 20.4.1937 - Prag, 8.1.2011)

1941 - Rođen Mustafa Hasanagić, fudbaler i trener, reprezentativac Jugoslavije
(Priboj na Limu, 20.4.1941)

1942 - Rođen Pavle Aksentijević, ikonopisac i pojac
(Beograd, 20.4.1942)

1943 - Rođen Rajan O'Nil, američki filmski glumac
(Los Anđeles, 20.4.1943)

1951 - Rođena Nadežda Blam, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 20.4.1951)

1952 - Rođen Božidar Maljković, košarkaš i trener
(Otočac, 20.4.1952)

1967 - Državni udar u Grčkoj

1968 - Britanska grupa "Dip parpl" održala svoj prvi koncert

1972 - Američki svemirski brod "Apolo 16" spustio se na Mesec

1972 - Rođen Željko Joksimović, pevač i kompozitor
(Beograd, 20.4.1972)

1991 - Umro Stiven Piter Meriot, britanski gitarista
(London, 30.1.1947 - Eseks, 20.4.1991)

1991 - Počeo prvi Kros Radio Beograda, danas Kros RTS-a

1995 - Umro Milovan Đilas, političar, državnik, književnik i publicista
(Podbišće, 12. 06. 1911 - Beograd, 20. 04.1995)

1998 - Objavljen prvi broj lista "Glas javnosti"

2002 - Umro Danilo Krstić, episkop budimski
(Novi Sad, 13.5.1927 - Sent Andreja, 20.4.2002)

2005 - Umro Dragoslav-Draža Marković, političar i državnik, predsednik Skupštine Srbije, predsednik Predsedništva SFRJ i CK SKJ
(Popović, 28.6.1920 - Beograd, 20.4.2005)

2007 - Umro Žan-Pjer Kasel, francuski filmski i TV glumac
(Pariz, 27.10.1932 - Pariz, 20.4.2007)

2008 - Umrla Milica Dragićević, muzički urednik Programa 202 i Programa 101 Radio Beograda i Radio JAT-a (Šabac, 30.9.1949 - Beograd, 20.4.2008)

2010 - Umrla Biljana Kovačević-Vučo, predsednica Komiteta pravnika za ljudska prava, osnivač i generalni sekretar Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji (Beograd, 21.5.1952 - Beograd, 20.4.2010)

[Bisernica]

21. april


http://razbibriga.net/clear.gif



Na današnji dan 753. p.n.e. Romul osnovao Rim. Srpski književnik i veliki kulturni i nacionalni radnik Jovan Đorđević umro 1900. godine.


Na današnji dan 1900. godine umro srpski književnik Jovan Đorđević, veliki kulturni i nacionalni radnik. Studirao je filozofiju i medicinu u Pešti. Bavio se publicistikom i novinarstvom, uređivao je "Srpski dnevnik". Bio je sekretar Matice srpske i urednik "Letopisa". Osnivač je Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu i jedan od osnivača Narodnog pozorišta u Beogradu i njegov upravnik. Bio je profesor istorije na Velikoj školi u Beogradu, lični učitelj kralja Aleksandra Obrenovića, nakratko i ministar prosvete. Objavio je "Opštu istoriju" i više prevoda, posebno dramskih tekstova. Autor je dramskog dela "Markova sablja" čiji je, između ostalog, sastavni deo i pesma "Bože pravde" koja je postala himna Srbije (1872). Muziku za himnu komponovao je srpski kompozitor Davorin Jenko. Ostala dela: "Radnja Blagoveštenskog sabora" (bio je poslanik na saboru 1861.) "Latinsko-srpski rečnik", putopisi, uspomene (po periodici - "Letopis", "Javor").

1142.

- Umro Pjer Abelar, francuski teolog i filozof

(Pale, 1079 - Sen Marsel, 21. 04. 1142)

1699.

- Umro Žan Batist Rasin, francuski književnik, akademik

(La Ferte - Milon, 21. 12. 1639 - Pariz, 21. 04. 1699)

1816.

- Rođena Šarlota Bronte, engleska književnica

(Tornton, 21. 04. 1816 - London, 19. 12. 1855)

1828.

- Rođen Ipolit Ten, francuski filozof, istoričar i teoretičar umetnosti, akademik

(Vuzije, 21. 04. 1828 - Pariz, 05. 03. 1893)

1882.

- U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena prva srpska opereta "Vračara" Davorina Jenka

1903.

- Umro Peko Pavlović, crnogorski vojvoda i vojskovođa

(Čevo, 1828 - Cetinje, 21. 04. 1903)

1910.

- Umro Mark Tven, američki književnik

(Florida, 30. 11. 1835 - Reding, 21. 04. 1910)

1915.

- Rođen Mladen-Mlađa Veselinović, pozorišni glumac i prevodilac

(Jovac, 21. 04. 1915)

1915.

- Rođen Entoni Kvin, američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a

(Čihuahu, 21. 04. 1915 - Boston, 03. 06. 2001)

1924.

- Rođena Zora Korać, reditelj i urednik RTB-a

(Novi Sad, 21. 04. 1924 - Beograd, 26. 03. 2001)

1924.

- Rođen Ivan Maksimović, pravnik, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik

(Beograd, 21. 04. 1924 - Beograd, 08. 01. 2007)

1924.

- Umrla Eleonora Duze, italijanska filmska glumica

(Vigevano, 03. 10. 1858 - Pitsburg, 21. 04. 1924)

1926.

- Rođena Elizabeta II (Elizabeta Aleksandra Meri Vindzor), britanska kraljica

(London, 21. 04. 1926)

1946.

- Umro Džon Majnard Kejnz, engleski ekonomista

(Kembridž, 05. 06. 1883 - London, 21. 04. 1946)

1947.

- Rođen Igi Pop (Džejms Džuel Ostenburg), američki bluz i pop- pevač

(En Arbur, 21. 04. 1947)

1954.

- Rođena Maja Odžaklijevska, pevačica

(Skoplje, 21. 04. 1954)

1989.

- Umro Sava Jeremić, frulaš

(Poslon, 1904 - 21. 04. 1989)

Legenda naše narodne muzike, Sava Jeremić je iz rodnog sela Poslon kod Stalaća, stigao u Beograd, 1936. godine. Na audiciji u Radio Beogradu mladog frulaša zapazio je Vlastimir Pavlović - Carevac. Sledila su javna snimanja u kafanama "Imperijal" i "Tri lista duvana" i u kafani kod Carevca, kao i nastupi na radiju. Bili su to počeci Jeremićeve slave, ali je sve prekinuo rat, kada se vratio u rodni kraj. Godine 1948, došao je ponovo u Radio Beograd kao solista zavidne reputacije. Predstavljao je našu zemlju na svetskom takmičenju folklora u Langolenu, u Engleskoj, 1953. godine, gde je, sa Radojkom i Tinetom Živkovićem, osvojio prvo mesto. Hroničari su tada zapisali: "Kolom "Paraćinka" Sava Jeremić nadsvirao je čuvenog violinistu Jehudija Menjuhina i bacio u zasenak opersku divu Veroniku Kuzmin". Poklonici čudesno lepih tonova frule Save Jeremića pamtiće ga po tome što je uvek nastupao u narodnoj nošnji svoga kraja. Njegovim imenom nazvana je nagrada koja se, od 1989. godine, dodeljuje najboljem frulašu na manifestaciji "Sabor trubača" pod Kosmajem.

1993.

- Umro Mario Moreno - Kantiflas, meksički filmski glumac - komičar

(Meksiko Siti, 12. 08. 1911 - Meksiko Siti, 21. 04. 1993)

1995.

- Otkriven Spomenik žrtvama nemačkog logora Staro sajmište u Beogradu

1999.

- U NATO agresiji bombardovan Poslovni centar "Ušće" i izbegličko naselje u Surdulici

2000.

- Jugoslavija pristupila Organizaciji za zabranu hemijskog oružja - OPCW

2007.

- Umrla Slavica Smiljanić, producent Kulturno - umetničkog programa TV Beograd

(Beograd, 25. 05. 1950 - Beograd, 21. 04. 2007)

2008.

- Umro Mihailo Mijušković-Cupa, spiker Radio Beograda

(Beograd, 08. 10. 1947 - Beograd, 21. 04. 2008)

[Bisernica]

22. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/jasenovac1-1.jpg


Danas se obeležava Dan sećanja na žrtve koncentracionog logora "Jasenovac" i svetski Dan planete Zemlje. Današnji dan kroz istoriju obeležilo rođenje nemačkog filozofa Imanuela Kanta, 1724. godine.

Godine 1724. rođen Imanuel Kant, nemački filozof, rodonačelnik nemačke klasične filozofije. Kant je završio studije matematike, filozofije i prirodnih nauka. Doktorirao je filozofiju, predavao logiku, metafiziku, etiku, fiziku i matematiku na Univerzitetu u Kenigsbergu. Kantovo učenje ima tri suštinska obeležja: kopernikanski obrt, kriticizam i primat praktičnog nad teorijskim umom. Njegova najpoznatija filozofska dela su: Kritika čistog uma, Kritika praktičnog uma i Kritika moći suđenja, kao i delo Opšta istorija prirode i teorije neba. U ovom, poslednjem izneo je hipotezu o prirodnom postanku Zemlje i drugih nebeskih tela. Kantova kosmogenijska hipoteza jedna je od prvih naučnih hipoteza o postanku vasione i pominje se, sa nešto kasnijom Laplasovom hipotezom, koja objašnjava postanak samo Sunčevog sistema.

1766 - Rođena Madam de Stal (Ana Lujza Žermen Neker), francuska književnica
(Pariz, 22.4.1766 - Pariz, 13.7.1817)

1870 - Rođen Vladimir Iljič Lenjin (Uljanov), ruski revolucionar, vođa Oktobarske evolucije i međunarodnog radničkog pokreta (Simbirsk - Uljanovsk, 22.4.1870 - Gorki, 21.1.1924)

1872 - U Beogradu osnovano Srpsko lekarsko društvo

1876 - Rođen Robert Baranji, austrijski lekar, nobelovac
(Beč, 22.4.1876 - Upsala, 8.4.1936)

1887 - Rođena Milica Jakovljević (Mir-Jam), književnica
(Jagodina, 22.4.1887 - Beograd, 22.12.1952)

1904 - Rođen Robert Openhajmer, američki fizičar, tvorac prve atomske bombe
(Njujork, 22.4.1904 - Prinston, 18.2.1967)

1911 - Rođena Zlatica Baltić, spiker, šef Programskih službi Radio Beograda
(Novi Bečej, 22.4.1911 - Beograd, 23.12.1995)

1916 - Rođen Jehudi Menjuhin, američki violinista (Njujork, 22.4.1916 - Berlin, 12.3.1999)

1928 - U Novom Sadu osnovan Mačevalački savez Jugoslavije

1933 - Umro Frederik Henri Rojs, engleski elektroinženjer, jedan od osnivača automobilske kompanije "Rols-Rojs" (Alvalton, 27.3.1863 - Vest Vitering, 22.4.1933)

1937 - Rođen Džek Nikolson, američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(Nju Džersi, 22.4.1937)

1941 - Nemački zapovednik general Helmut Forster preuzeo upravu u Srbiji u Drugom vetskom ratu

1945 - Organizovano bekstvo zatvorenika iz Jasenovačkog logora

1947 - Rođen Goran Paskaljević, filmski reditelj (Beograd, 22.4.1947)

1948 - Rođen Zoran Modli, novinar-voditelj i pilot (Zemun, 22.4.1948)

1949 - Rođen Miodrag Krivokapić, pozorišni, filmski i TV glumac (Peć, 22.4.1949)

1968 - Umro Milorad Panić-Surep, književnik i kulturni radnik
(Glogovac, 14.1.1912 - Beograd, 22.4.1968)

1974 - Otvorena robna kuća "Beograđanka"

1974 - Osnovana Akademija umetnosti u Novom Sadu

1982 - Rođen Rikardo Izekson dos Santos Leite Kaka, brazilski fudbaler, najbolji fudbaler sveta 2007. godine (Brazilija, 22.4.1982)

1994 - Umro Ričard Milhaus Nikson, američki političar i državnik, predsednik SAD (Jorba Lindi, 9.1.1913 - Njujork, 22.4.1994)

2001 - Umro Žika Živulović Serafim, novinar i književnik (Mirovo, 06. 02. 1925 - Beograd, 22. 04. 2001)

2001 - Umro Fadilj Hodža, političar i državnik, član Predsedništva SFRJ
(Đakovica, 15.3.1916 - Priština, 22.4.2001)

2002 - Umrla Sofija-Soja Jovanović, pozorišni, filmski i TV reditelj
(Beograd, 01.2.1922 - Beograd, 22.4.2002)

2003 - Umrla Nina Simone (Junis Vejmon), američka džez pevačica
(Severna Karolina, 21. 02. 1933 - Kari le Rue, 22. 04. 2003)

2003 - Ukinuto vanredno stanje u Srbiji, zavedeno 12. marta, posle ubistva srpskog premijera Zorana Đinđića

2004 - Umro Imre Bori, književnik, akademik
(Bačko Gradište, 28.12.1929 - Novi Sad, 22.4.2004)

2005 - Umro Eduardo Paoloci, britanski slikar i skulptor, osnivač pop-arta, akademik (Lejt, 7.3.1924 - London, 22.4.2005)

[Bisernica]

23. april


http://razbibriga.net/clear.gif


Današnji dan istorija će pamtiti po rođenju jednog čuvenog pisca Vilijema Šekspira, ali i po smrti drugog Miguela de Servantesa. Nažalost, 23. april ostaće zabeležen i kao dan kada je poginulo 16 radnika Radio-televizije Srbije kada je NATO bombardovao zgradu RTS-a u Beogradu.


Od svih 23. aprila, istorija će se sa posebnom radošću sećati onog iz 1564. godine. Tada je rođen Vilijem Šekspir, engleski književnik. Najveći engleski i svetski dramski pisac, Šekspir se na pozorišnoj sceni najpre pojavio kao glumac, a potom kao autor dramskih dela. U Londonu je 1592. godine, prikazana drama o Henriju VI, prvi deo Šekspirove trilogije o ovom kralju. Pripadao je glumačkoj trupi, koja je sagradila svoje pozorište, čuveni "Glob teatar", a kasnije je kao "Kraljevska glumačka družina" nastupala na dvoru. Šekspir je pisao istorijske komade, drame i komedije. Vremenski, njegovo stvaralaštvo se može podeliti u dva dela: prvom pripadaju "kraljevske drame" iz engleske istorije - Henri VI, Ričard III, Ričard II, Henri IV, Henri V i komedije - Ukroćena goropad, Komedija zablude, Dva plemića iz Verone, San letnje noći, Mletački trgovac, Mnogo buke ni oko čega, Vesele žene Vindzorske i Kako vam drago. U drugom su nastale tragedije: Julije Cezar, Hamlet, Otelo, Kralj Lir, Magbet, Timon Atinjanin, Antonije i Kleopatra, kao i tri scenska dela - Troil i Kresida, Sve je dobro što se dobro svrši i Mera za meru. Svoj književni rad okončao je komadima: Perikle, Zimske priče i Oluja. U jugoslovenskoj književnosti prvi prevodi Šekspira javljaju se početkom 19. veka, a sabrana dela kod nas su prvi put objavljena 1963. godine. Prva Šekspirova drama izvedena u Narodnom pozorištu u Beogradu 1869. godine bila je Mletački trgovac. Sudbina je htela da 1616. godine Šekspir okonča svoj život baš na dan na koji je i rođen. (Stratford na Ejvonu, 23.4.1564 - Stratford na Ejvonu, 23.4.1616),

Čuveni španski književnik Miguel de Servantes Saavedra (Alkala de Henares, 9.10.1547 - Madrid, 23.4.1616) napustio je ovaj svet na današnji dan 1616. godine. Pre nego što je postao pisac, Servantes je bio vojnik. U bici kod Lepanta ostao je bez ruke. U zatvoru u Valensiji, gde je zatočen zbog pronevere, napisao je prva poglavlja svog dela Don Kihot, objavljenog 1605. godine pod naslovom Oštroumni vitez Don Kihot od Manče. U njemu je Servantes genijalnim humorom i satirom kritikovao feudalno društveno uređenje Španije i razobličio inkviziciju. Bio je to prvi realistički roman španske književnosti kojim se pisac obračunava sa prevaziđenim svetom viteških romana. Don Kihot je postao jedan od najpopularnijih likova svetske literature, a roman je preveden na gotovo sve svetske jezike. Servantes je napisao još oko 30 drama, zbirku pripovedaka Uzorne priče, iz koje je poznata novela Ciganka, zatim Osam komedija i osam međuigara, a pred smrt roman Radovi Persilesa i Sigismunde, koji se smatra njegovim književnim zaveštanjem.

Na današnji dan 1999. godine u NATO agresiji bombardovana je zgrada RTS-a u Aberdarevoj ulici. Poginuli: Jelica Munitlak (28), šminker, Ksenija Banković (28), video-mikser, Darko Stoimenovski (26), tehničar u razmeni, Nebojša Stojanović (27), tehničar u masteru, Dragorad Dragojević(27), radnik obezbeđenja, Dragan Tasić (31), električar, Aleksandar Deletić (31), kamerman, Slaviša Stevanović (32), tehničar, Siniša Medić (32), dizajner programa, Ivan Stukalo (34), TV realizator, Dejan Marković (39), radnik obezbeđenja, Milan Joksimović (47), radnik obezbeđenja, Branislav Jovanović (50), tehničar u masteru, Milovan Janković (59), precizni mehaničar, Tomislav Mitrović (61), režiser programa i Slobodan Jontić (54), monter.

1605 - Umro Boris Fjodorovič Godunov, ruski car
(Moskva, 1551 - Moskva, 23.4.1605)

1616 - Umro Vilijem Šekspir, engleski književnik
(Stratford na Ejvonu, 23.4.1564 - Stratford na Ejvonu, 23.4.1616)

1815 - U Takovu doneta odluka o početku Drugog srpskog ustanka

1838 - Uspostavljena prva redovna transatlantska parobrodska linija između Engleske i SAD

1850 - Umro Vilijem Vordsvort, engleski književnik
(Kokermaunt, 7.4.1770 - Rajdal Maunt, 23.4.1850)

1858 - Rođen Maks Ludvig Plank, nemački fizičar, tvorac "kvantne teorije", nobelovac
(Kil, 23.4.1858 - Getingen, 4.10.1947)

1867 - Rođen Jaša Prodanović, političar, državnik, književnik i književni kritičar, akademik
(Čačak, 23.4.1867 - Beograd, 1.5.1948)

1880 - Rođen Mihail Mihajlovič Fokin, ruski baletski igrač, koreograf i pedagog (Petrograd, 23.4.1880 - Njujork, 22.8.1942)

1891 - Rođen Sergej Sergejevič Prokofjev, ruski kompozitor i pijanista
(Soncovka, 23.4.1891 - Moskva, 5.3.1953)

1897 - Rođen Lester Bouls Pirson, kanadski državnik i diplomata, nobelovac
(Toronto, 23.4.1897 - Otava, 27.12.1972)

1899 - Rođen Vladimir Nabokov, ruski književnik
(Petrograd, 23.4.1899 - Montre, 2.7.1977)

1913 - Esad-paša Toptani predao Skadar crnogorskoj vojsci u Prvom balkanskom ratu

1915 - Održan prvi sastanak Nacionalnog savetodavnog odbora za aeronautiku SAD-preteče NASA, jedan od članova bio profesor Univerziteta Kolumbija, naučnik Mihajlo Pupin

1916 - Rođen Ivo-Lola Ribar, omladinski tribun, sekretar SKOJ-a, urednik listova "Student" i "Mladost", narodni heroj
(Zagreb, 23.4.1916 - Glamoč polje, 27.11.1943)

1922 - Rođen Fadil Hadžić, hrvatski komediograf, osnivač satiričnog pozorišta Jazavac, pozorišni i filmski režiser i scenarista, novinar i slikar
(Bileća, 23.4.1922 - Zagreb, 3.1.2011)

1928 - Rođena Širli Templ, američka filmska glumica i diplomata
(Santa Monika, 23.4.1928)

1933 - Rođen Vartkes Baronijan, kompozitor, muzički urednik RTB-a, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Beograd, 23.4.1933 - Beograd, 21.3.1993)

1934 - Rođen Miodrag Ilić, književnik, novinar i urednik RTS-a
(Beograd, 23.4.1934)

1936 - Rođen Roj Orbison, američki rok muzičar
(Vink, 23.4.1936 - Medison, 9.12.1988)

1946 - Italijanski konstruktor Enriko Pjađo patentirao motocikl "vespa"

1964 - Otvoren Teatar na Taganjki u Moskvi

1986 - Umro Oto Preminger, američki filmski reditelj
(Beč, 5.12.1906 - Njujork, 23.4.1986)

1998 - Umro Konstantin Karamanlis, grčki političar i državnik, predsednik Grčke
(Prota, 23.2.1907 - Atina, 23.4.1998)

2005 - Umro ser Džon Mils, britanski glumac, dobitnik Oskara
(Feslikstou, 22.2.1908 - Denem, 23.4.2005)

2007 - Umro dr Mihailo Bjelica, profesor istorije novinarstva, direktor Jugoslovenskog instituta za novinarstvo
(Vrbica, 1933 - Beograd, 23.4.2007)

2007 - Umro Boris Nikolajevič Jeljcin, ruski političar i državnik, prvi predsednik Ruske federacije
(Butka, 1.2.1931 - Moskva, 23.4.2007)

2009 - Umrla Vera Crnobori, novinar "Borbe", "Narodne armije", "Fronta" i Radio Jugoslavije
(Sisak, 1925 - Beograd, 23.4.2009)

2010 - Umrla Natalija Lavrova, ruska gimnastičarka, dvostruka olimpijska šampionka u ritmičkoj gimnastici
(Penza, 4.8.1984 - Penza, 23.4.2010)

[Bisernica]

24. april


Danas je najradosniji od svih radosnih dana,praznik nad praznicima,
slavlje nad slavljima - Hristos Vaskrse iz mrtvih i svetlost njegovog
Vaskrsenja osvetli Vaseljenu.

Svim članovima foruma i putnicima namernicima neka svetlost Hristovog
Vaskrsenja osvetli put života zemaljskog u veri ,nadi i ljubavi.




http://razbibriga.net/clear.gif


SRETAN USKRS I HRISTOS VOSKRESE !



http://razbibriga.net/imported/2010/04/uskrs-1.jpg



Danas je Vaskrs, jevanđeljski događaj kojim je pre više od dva milenijuma počela novozavetna istorija.


Hrišćanske crkve i vernici danas proslavljaju praznik Vaskrsenja Isusa Hrista, jevanđeljski događaj kojim je pre više od dva milenijuma počela novozavetna istorija čovečanstva.

Na današnji dan 1731. godine preminuo je engleski pisac i novinar Danijel Defo. Rođen je kao Danijel Fo, sin londonskog mesara Džejmsa Foa, ali je kasnije svom prezimenu dodao "de", kako bi zvučalo otmenije. Smatra se za jednog od glavnih popularizatora romana, nove književne forme u Engleskoj u to vreme. Najpoznatiji Defoov roman je "Robinzon Kruso" objavljen 1719. godine. To je priča o brodolomniku koji dospeva na pusto ostrvo i u borbi za opstanak doživljava mnoge avanture. Pretpostavlja se da je roman inspirisan doživljajima škotskog mornara Aleksandra Selkirka, koji je nakon brodoloma nekoliko godina živeo na jednom pacifičkom ostrvu. Defoovi poznatiji romani su i "Kapetan Singlton", objavljen 1720. godine i Mol Flanders iz 1722. godine.

1792. - Francuski kapetan Klod Žozef Ruže de Lil, komponovao "Marseljezu", francusku revolucionarnu pesmu koja je postala nacionalna himna

1833. - Rođen Marko Miljanov, crnogorski vojvoda, političar i književnik
(Medun, 24. 04. 1833 - Herceg Novi, 15. 02. 1901)

1845. - Rođen Karl Špiteler, švajcarski književnik, nobelovac
(Listal, 24. 04. 1845 - Lucern, 28. 12. 1924)

1856. - Rođen Anri - Filip Peten, francuski maršal, političar i vojskovođa
(Pa de Kale, 24. 04. 1856 - Port Žoinvil, 23. 07. 1951)

1858. - Rođen Ljubomir Nedić, književni kritičar, profesor Velike škole u Beogradu
(Beograd, 24. 04. 1858 - Beograd, 29. 07. 1902)

1908. - Umro Valtazar Bogišić, pravnik, istoričar i političar, akademik
(Cavtat, 07. 12. 1834 - Rijeka, 24. 04. 1908)

1915. - Turska vlast počela masovni pogrom Jermena

1920. - Rođen Ugo Piro, italijanski scenarista, dobitnik "Oskar"-a
(Salerno, 24. 04. 1920 - Rim, 18. 01. 2008)

1934.- Rođena Širli Mek - Lejn, američka filmska glumica, dobitnica "Oskar"-a
(Ričmond, 24. 04. 1934)

1942. - Rođena Barbara Strejsend, američka filmska glumica, režiser i pevačica, dobitnica "Oskar"-a
(Njujork, 24. 04. 1942)

1967. - Poginuo Vladimir Mihajlovič Komarov, sovjetski kosmonaut
(Moskva, 16. 03. 1927 - Orenburg, 24. 04. 1967)

1970. - Lansiran prvi kineski veštački satelit

1971. - Sovjetski kosmonauti izveli prvo spajanje svemirskog broda i veštačkog satelita preteča prve "svemirske laboratorije"

1975. - Umro Vanja Radauš, slikar, vajar i grafičar
(Vinkovci, 29. 04. 1906 - Vinkovci, 24. 04. 1975)

1982. - Umro Vile Ritola, finski atletičar, olimpijski šampion
(Peraseinaioki, 18. 01. 1896 - Helsinki, 24. 04. 1982)

1986. - Umrla Volis Simpson, vojvotkinja od Vindzora
(Blu Ridž Samit, 19. 06. 1896 - Pariz, 24. 04. 1986)

1990. - Rođen Jan Veseli, košarkaš "Partizana"
(Ostrava, 24. 04. 1990)

1997. - Umro Mihajlo Šaranović, novinar
(Kosov Lug, 1935 - Beograd, 24. 04. 1997)

2004. - Umrla Este Loder(Džozefin Ester Mencer), kozmetički magnat, vlasnica farmaceutske kompanije "Este Loder"
(Njujork, 01. 07. 1908 - Njujork, 24. 04. 2004)

2005. - Umro Ezer Vajcman, izraelski vojni pilot, osnivač ratnog vazduhoplovstva, političar i državnik, predsednik Izraela
(Tel Aviv, 15. 06. 1924 - Cezaria, 24. 04. 2005)

2006. - Umro Cvetko Lainović, akademski slikar
(Podgorica, 06. 04. 1931 - Beograd, 24. 04. 2006)

[Bisernica]

25. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/220pxFilip_Visnjic_guslar-1.jpg


Današnji dan kroz istoriju obeležilo je rođenje vođe Engleske revolucije Olivera Kromvela, ali i smrt švedskog fizičara i astronoma Andersa Celzijusa. Rođen je srpski pesnik-guslar Filip Višnjić.


Na današnji dan 1599. godine rođen je vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel, čija je vojska porazila kraljevsku armiju 1644. kod Marston Mura i 1645. kod Nezbija i zarobila kralja Čarlsa I. Kralj je osuđen na smrt i pogubljen je 1649. godine. Odbivši titulu kralja, Kromvel je 1653. godine postao protektor Engleske, Škotske i Irske. Dve godine posle njegove smrti 1658. godine, monarhija je obnovljena. Period republike u istoriji Engleske ostao je zapamćen kao vreme strahovlade.(Hantingdon, 25.4.1599 - London, 3.9.1658)

Švedski fizičar i astronom Anders Celzijus umro je na današnji dan 1744. godine, tvorac skale za merenje toplote nazvane njegovim imenom, na kojoj je tačka ključanja vode označena sa 100, a otapanja leda s nula stepeni. Osim Celzijusove skale u upotrebi su i Farenhajtova skala - sa 180 kao i Reomirova sa 80 stepeni. Bavio se i fenomenom severne svetlosti i efektima magnetnih smetnji, obavljao je svetlosna merenja i ispitivao meteorološke pojave i Jupiterove satelite, a sopstvenim sredstvima podigao je opservatoriju u rodnoj Upsali.(Upsala, 27.11.1701 - Upsala, 25.4.1744)

Na današnji dan 1765. godine rođen je srpski pesnik-guslar Filip Višnjić, koji je opevao sve značajnije događaje iz Prvog srpskog ustanka. Njegove pesme zabeležio je Vuk Stefanović Karadžić.(Trnovo, 25.4.1767 - Grk, 1834)

1595 - Umro Torkvato Taso, italijanski književnik
(Sorento, 11.3.1544 - Rim, 25.4.1595)

1874 - Rođen Guljelmo Markoni, italijanski inženjer, jedan od pionira bežične telegrafije, nobelovac
(Bolonja, 25.4.1874 - Rim, 20.7.1937)

1792 - Prva upotreba giljotine - pogubljen drumski razbojnik Žak Peletje na trgu De Grev u Parizu

1859 - Počelo prokopavanje Sueckog kanala

1869 - Štampan prvi broj lista "Pančevac", najstarijeg lista na Balkanu

1893 - Rođen Jovan Palavestra, književnik, književni kritičar i publicista
(Mostar, 25.4.1893 - Sarajevo, 6.12.1959)

1913 - Umro Mihail Mihailovič Kocjubinski, ukrajinski književnik
(Vinica, 17.9.1864 - Černigov, 25.4.1913)

1915 - Bitka na Galipolju u Prvom svetskom ratu

1918. - Rođena Ela Ficdžerald, američka džez - pevačica
(Njuport, 25. 04. 1918 - Los Anđeles, 15. 06. 1996)

1930 - Rođen Branko Milanović, književnik, profesor univerziteta u Sarajevu, Novom Sadu i Banjaluci, član Akademije nauka i umetnosti Republike Srpske
(Banjaluka, 25.4.1930 - Banjaluka, 16.1.2011)

1935 - Rođena Lola Novaković, pevačica
(Beograd, 25.4.1935)

1938 - Umro Živko Pavlović, general i vojni pisac, akademik
(Bašin, 13.3.1871 - Beograd, 25.4.1938)

1940 - Rođen Al Paćino(Alfredo Džejms), američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(Njujork, 25.4.1940)

1940 - Rođen Mihail Kononov, ruski glumac
(Moskva, 25.4.1940 - Moskva, 16.7.2007)

1941 - Počela sa radom nemačka okupaciona radio-stanica "Zender Belgrad"

1943 - Umro Vladimir Ivanovič Njemirovič - Dančenko, ruski književnik, reformator teatra
(Ozurgeti, 11.12.1858 - Moskva, 25.4.1943)

1945 - Italija oslobođena od fašizma u Drugom svetskom ratu

1945 - U San Francisku počela osnivačka konferencija Organizacije ujedinjenih nacija

1945 - Izvršeno spajanje savezničke armije na Labi i kod Torgaua u Nemačkoj

1947 - Rođen Zoran Bogavac, novinar i publicista
(Beograd, 25.4.1947 - Beograd, 16.9.2006)

1947 - Rođen Johan Krojf, holandski fudbaler i trener
(Amsterdam, 25.4.1947)

1950 - Rođena Jelena Tinska, balerina i pozorišna glumica
(Beograd, 25.4.1950)

1974 - U "Revoluciji karanfila" srušena fašistička diktatura u Portugaliji

1990 - Postavljen u orbitu Hablov svemirski teleskop

1995 - Umrla Džindžer Rodžers, američka pozorišna i filmska glumica i pevačica, dobitnica Oskara
(Independens, 16.7.1911 - Los Anđeles, 25.4.1995)

2000 - Ubijen Žika Petrović, generalni direktor JAT-a
(Požarevac, 1939 - Beograd, 25.4.2000)

2002 - Umro Svetozar M. Ignjačević, književnik i prevodilac, profesor Univerziteta u Beogradu
(Beograd, 3.2.1938 - Beograd, 25.4.2002)

2005 - Umro Čedomir Mirković, književnik i književni kritičar, direktor TV Beograd i Izdavačkog preduzeća "Prosveta"
(Nevade, 18.1.1944 - Beograd, 25.4.2005)

2008 - Umro dr Milan Kangrga, hrvatski filozof, profesor Filozofskog fakulteta u Zagrebu, osnivač časopisa "Pogledi", "Naše teme", "Praksis"

(Zagreb, 1.5.1923 - Zagreb, 25.4.2008)

2008 - Umro dr Dragutin C. Popović, dipl. inž. mašinstva, profesor i dekan Mašinskog fakulteta u Beogradu, osnivač Katedre za procesnu tehniku
(2.12.1919 - Beograd, 25.4.2008)

2010 - Umro Alan Silito, britanski književnik
(Notingem, 4.3.1928 - London, 25.4.2010)

[Bisernica]

26. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/MesaSelimovic-1.jpg


Na današnji dan rođen Leonardo da Vinči, Meša Selimović. Svetski dan intelektualne svojine.


Na današnji dan 1452. godine rođen je italijanski slikar, vajar, arhitekta, pronalazač, Leonardo da Vinči, jedan od najvećih umova renesanse. U Francusku je prešao 1516. gde je i umro. Izradio je relativno malo slika, od kojih su najznačajnije "Mona Liza", "Bogorodica u pećini", "Sveta Ana", "Tajna večera". Uradio je mnoštvo crteža, a mnoge njegove freske su oštećene zato što je eksperimentisao bojama. Nije se interesovao samo za ljudsko telo i prirodu nego i za psihologiju: u "Tajnoj večeri" metodski je prostudirao i nijansirano izrazio karakter svake ličnosti. Prvi je uneo atmosferu u slike i pomoću svetlo-tamnog modelisanja (sfumato) dao toplinu kože i mekoću tela. Ni jedno njegovo vajarsko delo nije sačuvano, a arhitektonske zamisli su ostale u projektu. Živo su ga privlačile i prirodne nauke - fizika, astronomija, hemija. Radio je i na spravi za letenje. Napisao je "Traktat o slikarstvu".

1910. - Rođen Mehmed - Meša Selimović, književnik, akademik. Jedan od najvećih srpskih književnika 20. veka, Meša Selimović je završio Filozofski fakultet u Beogradu, a do Drugog svetskog rata radio je kao profesor u gimnaziji u Tuzli. Po izlasku iz ustaškog logora 1943, otišao je u partizane. Posle rata bio je direktor Drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna filma", kao i glavni i odgovorni urednik "Svjetlosti". Autor je jednog od najznačajnijih romana srpske literature "Derviš i smrt", koji se odlikuje osobenošću tretiranja teme, čovekovog života u tragičnim okolnostima i refleksijama o ljudskoj egzistenciji. Dubok pečat u srpskoj literaturi ostavio je i romanima "Tišina", "Tvrđava" i "Magla i mesečina", kao i zbirkama pripovedaka "Prva četa", "Tuđa zemlja" i "Devojka zlatne kose". Autor je brojnih eseja, studija i nekoliko filmskih scenarija. Književna nagrada koja nosi Selimovićevo ime ustanovljena je na današnji dan 1988. godine.

121. - Rođen Marko Aurelije, rimski car i filozof
(Rim, 26. 04. 121 -Beč, 17. 03. 180)

1335. - Italijanski pesnik Petrarka, usponom na vrh Mont bantu postao prvi Evropljanin koji se popeo na Alpe

1452. - Rođen Leonardo da Vinči, italijanski slikar, vajar, arhitekta, inženjer, pronalazač i mislilac (Vinči, 26. 04. 1452 - Dvorac Klu, Francuska, 02. 05. 1519)

1711. - Rođen Dejvid Hjum, škotski filozof
(Edinburg, 26. 04. 1711 - Edinburg, 25. 08. 1776)

1798. - Rođen Ežen Delakroa, francuski slikar
(Šaranton-Sen-Moris, 26. 04. 1798 - Šamprosej, 13. 08. 1863)

1894. - Rođen Rudolf Hes, nemački nacistički lider
(Aleksandrija, 26. 04. 1894 - Berlin, 17. 07. 1987)

1898. - Rođen Visente Aleiksander, španski književnik, nobelovac
(Sevilja, 26. 04. 1898 - Madrid, 14. 12. 1984)

1904. - Umro Dimitrije Nešić, matematičar, profesor i rektor Velike škole u Beogradu, ministar prosvete Srbije, akademik, predsednik Srpske kraljevske akademije
(Beograd, 08. 10. 1836 - Beograd, 26. 04. 1904)

1910. - Umro Bjerstern Bjernson, norveški književnik, nobelovac
(Kvikne, 08. 12. 1832 - Pariz, 26. 04. 1910)

1920. - Umro Kliment Arkadjevič Timirjazev, ruski botaničar
(Petrograd, 03. 06. 1843 - Moskva, 26. 04. 1920)

1931. - Prvi prodor čoveka u stratosferu - Ogist Pikar leteo balonom na visini od 15. 700 metara

1931. - Umro Milorad Gavrilović, pozorišni glumac i reditelj, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu (Valjevo, 21. 05. 1861 - Beograd, 26. 04. 1931)

1937. - Razoren gradić Gernika u Španskom građanskom ratu

1937. - Rođen Aleksandar Sekulić, književnik
(Sekulići, 26. 04. 1937 - Beograd, 16. 09. 2009)

1940. - Umro Karl Boš, nemački industrijalac i hemičar, nobelovac
(Kolonj, 27. 08. 1874 - Hajdelberg, 26. 04. 1940)

1950. - Rođen Goran Pleša, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 26. 04. 1950 - Beograd,10. 04. 2007)

1962. - Lansiran prvi međunarodni satelit u telekomunikacione svrhe

1967. - Rođen Konstantin Kostjukov, ukrajinski baletski igrač, direktor Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu (Kijev, 26. 04. 1967)

1974. - Potpisana Konvencija o zaštiti intelektualne svojine, tim povodom se 26. april obeležava kao Svetski dan intelektualne svojine.

1978. - Rođena Ana Muglalis, grčka filmska glumica
(Nant, 26. 04. 1978)

1984. - Umro Vilijam Kaunt Bejzi, američki džez - muzičar
(Red Benk, 21. 08. 1904 - Holivud, 26. 04. 1984)

1986. - Havarija nuklearke u Černobilju

1988. - Ustanovljena književna nagrada "Meša Selimović"

1999. - U NATO agresiji srušen Žeželjev most u Novom Sadu

2000. - Umrla Mirjana Čiplić - Kuruzović, slikar, scenograf i kostimograf
(Beograd, 24. 02. 1937 - Beograd, 26. 04. 2000)

2000. - Umrla Zlata Vidaček, književnica i novinar Radio Beograda
(Zagreb, 05. 03. 1923 - Beograd, 26. 04. 2000)

2005. - Umro Danilo Purić, političar, diplomata, novinar, glavni urednik i direktor "Politike" (Mileševo, 01. 02. 1923 - Beograd, 26. 04. 2005)

2005. - Umrla Marija Šel, austrijska filmska, pozorišna i TV glumica
(Beč, 15. 01. 1926 - Prajtneg, 26. 04. 2005)

2009. - Umrla Ivanka Martinović, filolog, viši istraživač Redakcije za istoriografiju TV Beograd (Beograd, 1925 - 26. 04. 2009)

2010. - Umro Šime Vučković,novinar TANjUG-a, "Borbe", "Naše Borbe", jedan od osnivača lista "Danas" (Poljice, 25.10.1938 - Beograd, 26. 04. 2010)

2010. - Umrla Ljiljana Petrović-Batler, romska pevačica
(Beograd, 14. 12. 1944 - 26. 04. 2010)

[Bisernica]

27. april


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan 1521. godine ubijen Fernando Magelan na Filipinima, pre nego što je uspeo da oplovi svet. U Čačku na današnji dan 1929. godine umro srpski vojskovođa i vojvoda Stepa Stepanović.

Na današnji dan 1521. godine umro Fernando Magelan, portugalski moreplovac i istraživač koji je plovio pod španskom zastavom. Magelan je prvi otplovio iz Evrope u Aziju idući na zapad, prvi je evropljanin koji je prešao Tihi okean i prvi koji je vodio ekspediciju sa ciljem da oplovi zemaljsku kuglu. Stupio je u službu Španije i poveo ekspediciju od 5 brodova da bi otkrio novi pomorski put za Molučka ostrva („Ostrva začina"). Nakon toga 1520. godine ispitao je jugoistočne obale Južne Amerike, otkrio moreuz na "rogu" tog kontinenta (kasnije nazvan Magelanov) i njim prošao u Veliki okean, koga je nazvao Tihi okean (Pacifik), jer u njemu nije doživeo bure kao u Atlantskom okeanu. Dospeo 1521. godine na Filipinska ostrva, gde je ubijen, a ekspedicija nastavila put oko sveta, koji je trajao do 1522. U Španiju se vratio samo brod „Viktorija" sa 18 ljudi, pod zapovedništvom Sebastijana del Kana. Ovim prvim putovanjem oko sveta očigledno je dokazano da je Zemlja okrugla.

U Čačku 27. aprila 1929. godine umro je Stepa Stepanović, srpski vojskovođa i vojvoda, koji je punih 45 godina učestvovao u svim ratovima koje je Srbija vodila. Rođen je u Kumodražu 11. marta 1856. godine. Učesnik je srpsko-turskih ratova od 1876 do 1878. godine, kao pitomac-narednik, kasnije potporučnik. U Prvom balkanskom ratu se istakao u bitkama kod Slivnice i Kumanova kao komandant Druge armije. U Drugom balkanskom ratu, armija pod Stepinom komandom požrtvovano je branila nišavsku zonu sa utvrđenim logorom u Pirotu. Po početku Prvog svetskog rata Druga armija poslata je da zaustavi austrougarsko nadiranje preko Drine. U strahovitom noćnom sudaru, na istočnim padinama Cera, porazio je 21. diviziju austrougarskog 8. korpusa i praktično rešio ishod Cerske bitke. U najtežim trenucima tog sudara, nalazio se u prvim borbenim redovima divizije. Za tu savezničku pobedu nad Centralnim silama unapređen je u čin vojvode. U Kolubarskoj bici Druga armija je na desnoj obali Kolubare najpre zaustavila neprijateljski napad, a zatim učestvovala u manevarskim poduhvatima vojvoda Radomira Putnika i Živojina Mišića, što je dovelo do sloma austrougarske Balkanske vojske. Stepanović komandovao Drugom armijom u proboju solunskog fronta. Manevrom koji je bio nepoznat u dotadašnjoj istoriji ratovanja njegove trupe su u nezadrživom naletu probile neprijateljski utvrđeni front na Dobrom polju i Kozjaku i u sadejstvu sa Prvom armijom i savezničkim snagama, bez predaha, gonile razbijene bugarske i nemačke trupe. Nakon kraja rata ostao je u vojnoj službi sve do smrti.

1791. - Rođen Semjuel Morze, američki pronalazač, otkrio telegraf i ustanovio telegrafsku azbuku (Čarlston, 27. 04. 1791- Njujork, 02. 04. 1872)

1820. - Rođen Herbert Spenser, engleski filozof i sociolog
(Derbi, 27. 04. 1820 - Brajton, 08. 12. 1903)

1822. - Rođen Julisiz Simpson Grant, američki general i državnik, predsednik SAD
(Point Pleznt, 27. 04. 1822 - Saratoga, 23. 07. 1885)

1830. - Beograd dobio javnu rasvetu - fenjere sa svećama

1867. - Prvo izvođenje opere Šarla Gunoa "Romeo i Julija"

1882. - Umro Ralf Vaud Emerson, američki književnik
(Boston, 25. 05. 1803 - Konkord, 27. 04. 1882)

1903. - Rođen Momčilo Stevanović, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu (Beograd, 27. 04. 1903 - Beograd, 1990)

1909. - Počela Mladoturska revolucija

1915. - Umro Aleksej Nikolajevič Skrjabin, ruski kompozitor i pijanista
(Moskva, 06. 01. 1872 - Moskva, 27. 04. 1915)

1925. - Rođen dr Vladimir M. Rašković, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu (Pocesje, 27. 04. 1925 - 15. 12. 2009)

1932. - Rođen Dušan Janićijević, pozorišni, filmski i TV glumac (Grgure, 27. 04. 1932)

1936. - Rođen Teo (Teodoros) Angelopulos, grčki filmski reditelj (Atina, 27. 04. 1936)

1937. - Umro Antonio Gramši, italijanski revolucionar i teoretičar, osnivač KP Italije (Ales, 22. 01. 1891 - Rim, 27. 04. 1937)

1941. - Nemačke trupe zauzele Atinu u Drugom svetskom ratu

1972. - Umro Kvame Nkrumah, publicista i državnik, prvi premijer i predsednik Gane (Nkroful, 21. 09. 1909 - Konakri, 27. 04. 1972 )

1985. - Svečano otvorena nova fabrika Produkcije gramofonskih ploča RTB-a u Košutnjaku

1992. - Proglašen Ustav SRJ

1999. - U NATO agresiji na SRJ bombardovana Surdulica

2002. - Umro Hans Hajnrih fon Tisen, švajcarski aristokrata, industrijalac i kolekcionar umetničkih dela (Ševeningen, 13. 04. 1921 - San Feliju de Giksol, 27. 04. 2002)

2005. - Umro Perica Vučinić, novinar "Borbe" i nedeljnika "Vreme", osnivač, vlasnik i glavni urednik nedeljnika "Reporter" (Žiča, 13. 05. 1959 - Beograd, 27. 04. 2005)

2005. - Umro Aleksandar Đorđević, pozorišni, filmski i TV reditelj
(Subotica, 28. 07. 1924 - Beograd, 27. 04. 2005)

2007. - Umro Mstislav Leopoldovič Rostropovič, ruski violončelista, kompozitor, dirigent i pedagog (Baku, 27. 03. 1927 - Moskva, 27. 04. 2007)

2009. - Umro Cadik Danon Braco, arhitekta i književnik
(Sarajevo, 1923 - Beograd, 27. 04. 2009)

[Bisernica]

28. april


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan 1918. godine umro je Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda. Na Versajskoj mirovnoj konferenciji 1919. godine osnovano Društvo naroda.


Na današnji dan 1918. godine umro je Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda, u Sarajevu na Vidovdan 1914. Atentat je Beču poslužio kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, čime je izazvan Prvi svetski rat. Princip je kao maloletnik osuđen na 20 godina teške tamnice. Zbog nehumanih zatvorskih uslova, (desna ruka mu je amputirana navodno iz zdravstvenih razloga) oboleo je od tuberkuloze i umro je u tamnici u gradu Terezin u današnjoj Češkoj, šest meseci pre konačnog sloma Austrougarske.

Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu 28. aprila 1919. godine 32 države, uključujući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, osnovale su - Društvo naroda. Sve države potpisnice obavezale su se na zajedničku akciju protiv agresije, odrekle se upotrebe sile i prihvatile obavezu mirnog rešavanja sporova.

1758 - Rođen Džejms Monro, američki političar i državnik, predsednik SAD
(Monro Krik, 28.4.1758 - Njujork, 4.7.1831)

1813 - Umro Mihail Ilarionovič Kutuzov, ruski vojskovođa i vojni strateg
(Sankt Petersburg, 16.9.1745 - Bunzlau, 28.4.1813)

1871 - Rođen Slavoljub Eduard Penkala, inženjer, pronalazač prve mehaničke olovke - penkala (Liptovski Mikulaš, 28.4.1871 - Zagreb, 5.2.1922)

1874 - Rođen Karl Kraus, austrijski književnik
(Jičin, 28.4.1874 - Beč, 12.6.1936)

1899 - Rođen Miloš Savković, književnik, književni kritičar i istoričar
(Gračac, 28.4.1899 - Gajevi, 6.9.1943)

1900 - Rođen Moris Torez, francuski političar
(Nojel-Godo, 28.4.1900 - sovjetski brod "Litva", 12.7.1964)

1920 - Rođen Džon Leonard Štraus, američki kompozitor, dobitnik Oskara
(Njujork, 28.4.1920 - Los Anđeles, 14.2.2011)

1924 - Rođen Kenet Kaunda, zambijski političar i državnik, predsednik Zambije i lider pokreta nesvrstanih (Lubva, 28.4.1924)

1925 - Rođen Vladeta Vlatković, novinar Radio Televizije Beograd (Beograd, 28.4.1925 - Beograd, 4.7.2007)

1930 - Umro Mihailo Živković Gvozdeni, general srpske vojske (Beograd, 22.9.1856 - 28.4.1930)

1936 - Umro Ignjat Job, slikar (Dubrovnik, 28.3.1895 - Dubrovnik, 28.4.1936)

1937 - Rođen Sadam Husein, irački političar i državnik, predsednik Iraka
(Tikrit, 28.4.1937 - Bagdad, 30.12.2006)

1943 - Rođena Desanka-Beba Lončar, filmska glumica
(Beograd, 28.4.1943)

1943 - Rođen Milan Blanuša, slikar i likovni kritičar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu i Akademije umetnosti u Novom Sadu
(Jagodina, 28.4.1943)

1945 - Ubijen Benito Musolini, italijanski političar i državnik, fašistički vođa
(Predapio, 29.7.1883 - Đulino di Mecegra, 28.4.1945)

1958 - Otvoren prvi supermarket na Balkanu, "Cvetni trg" u Beogradu

1960 - Rođen Valter Zenga, italijanski fudbalski golman i trener
(Milano, 28.4.1960)
1962 - Otvoren Aerodrom "Beograd"

1974 - Rođena Penelope Kruz Sančez, španska filmska glumica, dobitnica Oskara
(Madrid, 28.4.1974)

1981 - Rođena Džesika Alba, američka filmska glumica (Pomona, 28.4.1981)

1992 - Proglašena Savezna Republika Jugoslavija

1999 - Umro Ilija Topaloski, diplomata
(Bitolj, 4.4.1922 - Beograd, 28.4.1999)

2002 - Umro Vasil Magdeski, novinar TANJUG-a
(Prilep, 6.12.1926 - Beograd, 28.4.2002)

2002 - Umro Aleksandar Ivanovič Lebed, ruski general i političar
(Novočerkask, 20.4.1950 - Abakan, 28.4.2002)

2002 - Umro Dušan Plenča, istoričar i publicista
(Kistanje, 1925 - Beograd, 28.4.2002)

2005 - Umro Ljubomir Ramač Kime, novinar, glavni urednik lista "Ruske slovo"
(Đurđevo, 22.1.1941 - Novi Sad, 28.4.2005)

2007 - Umro Miloš Janićijević, lekar, pedagog i humanista, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Vrba, 1947 - Beograd, 28.4.2007)

2009 - Umrla Ekaterina Maksimova, ruska balerina (Moskva, 1.2.1939 - Moskva, 28.4.2009)

[Bisernica]

29. april


http://razbibriga.net/imported/2011/04/hitchcock-1.jpeg


Na današnji dan 1892. godine osnovana Srpska književna zadruga. Umro Alfred Hičkok, filmski reditelj. Svetski dan igre.


Na današnji dan 1892. godine osnovana Srpska književna zadruga. Osnivači Srpske književne zadruge bili su ondašnji najistaknutiji srpski pisci i naučnici. Prvi predsednik bio je Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Zadatak Zadruge bio je da "kritički priređuje izdanja starijih i novijih književnika srpskih, da izdaje odabrana dela iz savremene lepe i opšte korisne književnosti, da uopšte pripomogne širem razviću narodne književnosti". Prva knjiga u izdanju Srpske književne zadruge bila je Život i priključenija Dositeja Obradovića. Godine 1898, Zadruga je pokrenula Zabavnik, 1925. Poučnik, a šest godina kasnije časopis Savremenik. Sem u ratnim godinama, Srpska književna zadruga neprekidno je izdavala dela srpske i svetske kulturne baštine.

1980 - Umro Alfred Hičkok, filmski reditelj
(London, 13.8.1899 - Los Anđeles, 29.4.1980)

Svetsku slavu Hičkok je stekao majstorstvom u domenu kriminalističkog žanra. Nijedan režiser nije tako sigurno vladao žanrom trilera. Svi koji su se posle njega time bavili stvarali su, hteli oni to ili ne, pod njegovim uticajem. Sa četrdesetak filmova, od kojih se desetak nalazi u samom vrhu kritičkih izbora za najbolje filmove veka, Hičkok uživa ugled jednog od onih vrhunskih autora koji su unapredili jezik filmske umetnosti. Bio je majstor filmske montaže, napetosti, ambijenta... Najviše uspeha kod publike imali su njegovi filmovi: Nevolje s Harijem, Vrtoglavica, Pravac sever - severozapad, Psiho, Ptice, Čovek koji je suviše znao, Pozovi M radi ubistva, Rebeka i Slučaj Paradin.

1429 - Francuska nacionalna junakinja Jovanka Orleanka oslobodila Orlean od Engleza

1727 - Rođen Žan Žorž Nover, francuski baletski igrač, tvorac modernog baleta, datum njegovog rođenja obeležava se kao Svetski dan igre
(Pariz, 29.4.1727 - Sen Žermen, 19.11.1810)

1852 - Umro Luka Lazarević, sveštenik, tamnavski vojvoda iz Prvog srpskog ustanka
(Svileuva, 1774 - Šabac, 29.4.1852)

1854 - Rođen Žil Anri Poenkare, francuski matematičar, fizičar i filozof
( Nansi, 29.4.1854 - Pariz, 17.7.1912)

1871 - Štampan oglasni broj Radenika, prvog socijalističkog lista na Balkanu

1885 - Rođen Egon Ervin Kiš, češki novinar i književnik, "otac" modernog novinarstva
(Prag, 29.4.1885 - Prag, 31.3.1948)

1899 - Rođen Djuk Elington (Edvard Kenedi), američki džez pijanista i kompozitor
(Vašington, 29.4.1899 - Njujork, 29.5.1974)

1901 - Rođen Hirohito, japanski car
(Tokio, 29.4.1901 - Tokio, 7.1.1989)

1907 - Rođen Fred Cineman, američki filmski reditelj, dobitnik Oskara
(Beč, 29.4.1907 - London, 14.3.1997)

1920 - Rođen Aleksandar Atanacković, fudbaler, reprezentativac
(Beograd, 29.4.1920 - Beograd, 13.3.2005)

1936 - Rođen Zubin Mehta, indijski dirigent i violinista, jedan od najvećih dirigenata 20. veka,

(Bombaj, 29.4.1936)

1945 - Oslobođen koncentracioni logor Dahau

1957 - Rođen Denijel-Dej Luis, američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(London, 29.4.1957)

1970 - Rođen Andre Agasi, američki teniser
(Las Vegas, 29.4.1970)

1970 - Rođena Uma Karuna Turman, američka filmska glumica
(Boston, 29.4.1970)

1981 - Umro Dušan Jovanović - čika Duško, pionir srpskog planinarstva
(Trbunje, 22.2.1903 - Beograd, 29.4.1981)

1991 - Radio Politika počela sa emitovanjem programa

1992 - Umrla Rut Parnel, balerina
(Beograd, 1923 - Beograd, 29.4.1992)

1997 - Umro Vladan Vasilijević, pravnik, ekspert za krivično i međunarodno krivično pravo
(Čačak, 9.12.1933 - Beograd, 29.4.1997)

2002 - Otvoren veb-sajt RTS-a na Internetu

2007 - Umro Ivica Račan, političar i državnik, predsednik Socijaldemokratske partije, premijer Hrvatske
(Ebersbah, 24.2.1944 - Zagreb, 29.4.2007)

2008 - Srbija potpisala Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom unijom

2008 - Osnovan Muzej voštanih figura u Jagodini

2008 - Umro Albert Hofman, švajcarski hemičar, pronalazač LSD-a
(Baden, 11.1.1906 - Burg, 29.4.2008)

[Bisernica]

30. april


http://razbibriga.net/clear.gif


Današnji dan obeležilo je otvaranje Empajer Stejt Bildinga u Njujorku, tada najviše građevine na svetu. Godine 1853. rođen holandski slikar Vinsent van Gog.


1853. - Rođen Vinsent van Gog, holandski slikar (Zindert, 30. 04. 1853 - Anver, 29. 07. 1890) Uz Sezana i Gogena, Vinsent van Gog je najzaslužniji za uvođenje novog izraza koji je pokrenuo evropsko slikarstvo ka traženju novih likovnih formi, kao što su ekspresionizam i fovizam. Jedan je od najtemperamentnijih i najoriginalnijih modernih evropskih slikara. Njegovo stvaralaštvo iz ranog holandskog doba smenjuje parisko razdoblje, gde u potpunosti preuzima impresionistički koloristički metod, a njegova paleta se otvara u intezivni i žarki kolor. Ozbiljna duševna kriza čini da u grozničavoj ekstazi stvara pejzaže, likove Arležana, autoportrete i mrtve prirode, ali ga odvodi i u duševnu bolnicu. Poslednjim naporima stvara portrete i pejzaže sa zloslutnim simboličkim aluzijama. Potpuno pomračenje uma dovodi ga do samoubistva. Za sedam godina rada stvorio je približno 850 slika i više od 900 crteža, a oko 700 njegovih pisama bratu Teu jedinstvena su dokumentacija i potresna autobiografija čoveka, koji je za života prodao samo jednu svoju sliku. Najveći broj njegovih dela izložen je u muzejima u Parizu, Hagu i Amsterdamu. Slika "Seljanka" iz ranog holandskog perioda nalazi se u Narodnom muzeju u Beogradu.

Na današnji dan 1931. godine, otvoren Empajer Stejt Bildinga u Njujorku, najviši soliter u svetu toga doba. Zgrada ima 102 sprata, a dizajnirali su je Šrev, Lem i Harmon. Zgrada je dobila ime po nadimku države Njujork i trenutno je najviša zgrada u Njujorku. Američko Udruženje Građevinara proglasilo je Empajer stejt bilding za jedno od sedam modernih Svetskih čuda. Zgrada takođe pripada Svetskoj Federaciji Velikih Zgrada.

311. - Rimski imperator Galerije doneo edikt o hrišćanskoj toleranciji, 2 godine pre "Milanskog edikta" cara Konstantina

1777. - Rođen Karl Fridrih Gaus, nemački matematičar, fizičar i astronom
(Brunsvik, 30. 04. 1777 - Getingen, 23. 02. 1855)

1870. - Rođen Franc Lehar, austrijski kompozitor
(Komarno, 30. 04. 1870 - Bad Išl, 24. 10. 1948)

1876. - Prvo izvođenje Šekspirove tragedije "Romeo i Julija" u Narodnom pozorištu u Beogradu

1883. - Umro Eduard Mane, francuski slikar
(Pariz, 23. 01. 1832 - Pariz, 30. 04. 1883)

1883. - Rođen Jaroslav Hašek, češki književnik
(Prag, 30. 04. 1883 - Lipnjice, 03. 01. 1923)

1895. - Održan Prvi bijenale u Veneciji

1896. - Objavljen prvi broj lista "Zora" u Mostaru

1915. - U Londonu osnovan Jugoslovenski odbor

1924. - Rođen Đura Jakšić, dirigent
(Karlovac, 30. 04. 1924 - Beograd, 01. 07. 1991)

1931. - Otvoren Empire State Building u Njujorku, najviši soliter u svetu toga doba

1938. - Rođen Dragiša Kalezić, književnik
(Brijestovo, 30. 04. 1938)

1941. - Rođen Dušan Marković, spiker, novinar i urednik RTS-a
(Kraljevo, 30. 04. 1941 - Beograd, 15. 05. 2005)

1945. - Oslobođen koncentracioni logor Jasenovac

1945. - Izvršio samoubistvo Adolf Hitler, nemački državnik, nacistički vođa, ratni zločinac
(Braunau, 20. 04. 1889 - Berlin, 30. 04. 1945)

1945. - Jedinice Jugoslovenske armije počele borbe za Trst u Drugom svetskom ratu

1946. - Rođen Karl XVI Gustav, švedski kralj
(Stokholm, 30. 04. 1946)

1948. - Osnovan Zavod za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti Srbije, danas Zavod za zaštitu prirode

1953. - Otvoren za javnost Železnički muzej u Beogradu (osnovan 01. 02. 1950)

1956. - Rođen Lars fon Trir, danski filmski reditelj
(Kopenhagen, 30. 04. 1956)

1970. - Rođen Kokan Mladenović, pozorišni reditelj, upravnik Ateljea 212
(Niš, 30. 04. 1970)

1983. - Umro Žorž (Georgij Balančivadze) Balanšin, ruski koreograf, osnivač Njujorškog baleta
(Petrograd, 22. 01. 1904 - Njujork, 30. 04. 1983)

1989. - Umro Serđo Leone, italijanski filmski reditelj
(Rim, 03. 01. 1929 - Rim, 30. 04. 1989)

1991. - Umro Rafailo Blam, kompozitor
(Beograd, 11. 10. 1910 - Beograd, 30. 04. 1991)

1992. - Umro Stojan Ćelić, slikar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu, akademik
(Bosanski Novi, 16. 02. 1925 - Beograd, 30. 04. 1992)

1999. - U NATO agresiji srušen RTV predajnik i toranj na Avali, bombardovana varošica Murino i zgrade Generalštaba VJ i MUP-a Srbije

2006. - Umro Džon Kenet Galbrajt, američki ekonomista
(Jona Stejšn, 15. 10.1908 - Kembridž, 30. 04. 2006)

2007. - Umrla Jara Ribnikar, književnica, publicista i prevodilac
(Hradec, 23. 08.1912 - Beograd, 30. 04. 2007)

[Bisernica]

1. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/ruza-1.jpg


Međunarodni praznik rada. Današnji dan obeležila dodela Pulicerove nagrade za autobiografsko delo našem fizičaru Mihajlu Pupinu. Godine 1904. umro češki kompozitor Antonjin Dvoržak.


Dan rada je jedan od najrasprostranjenijih praznika na planeti. Slavi se u preko 150 zemalja sveta. U vreme hladnog rata, Sjedinjene Američke Države pomerile su proslavu Prvog maja na 1. septembar, kako ga ne bi obeležavale kad i Sovjetski Savez i njegovi saveznici. Ali zato se 1. maja širom Amerike obeležavaju Dan direktora škola, Dan prava i Dan lojalnosti. U Litvaniji je 1. maj Dan ustavnosti, kao i na Maršalskim ostrvima, gde se toga dana istovremeno obeležava i Dan nezavisnosti. Grci 1. maja proslavljaju Sveti duh i cveće, Kazahstanci Dan narodnog jedinstva, a Haićani Dan poljoprivrede.

Na današnji dan 1924. naš fizičar Mihajlo Pupin dobio je Pulicerovu nagradu za autobiografsko delo „Od pašnjaka do naučenjaka". Mihajlo Pupin je tokom svog naučnog i eksperimetalnog rada dao značajne zaključke važne za polja višestruke telegrafije, bežične telegrafije i telefonije, potom rentgenologije, a ima i velikih zasluga za razvoj elektrotehnike. Takođe je zaslužan i za pronalazak Pupinovih kalemova. Bio je i jedan od osnivača i dugogodišnji predsednik Srpskog narodnog saveza u Americi.

Takođe, na današnji dan 1904. umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak. Bio je sledbenik romantičarskog neoklasicizma Johana Bramsa. Dela: opere "Rusalka", "Jakobin", "Đavo i Kaća", devet simfonija, uključujući čuvenu "Simfoniju iz Novog sveta", orkestarska kompozicija "Slovenske igre", "Koncert za violončelo i orkestar br. 2 u h-molu", "Koncert za violinu i orkestar u a-molu", koncerti za klavir i orkestar, kamerna muzika.

1707. - Proklamovana Unija Engleske i Škotske.

1778. - U Somboru osnovana "Norma", prva učiteljska škola u Srbiji

1873. - Umro Dejvid Livingston, škotski lekar, misionar i istraživač
(Blentajr Vorks, 19. 03. 1813 - Molilamo, 01. 05. 1873)

1874. - Umro Nikola Tomazeo, italijanski književnik, filolog i političar
(Šibenik, 09. 10. 1802 - Firenca, 01. 05. 1874)

1886. - Demonstracije radnika u Čikagu - u spomen na ovaj dan, 1889. godine, 1. maj je proglašen Međunarodnim praznikom rada

1894. - U Srbiji prvi put organizovano proslavljen 1. maj, Međunarodni praznik rada

1895. - Prva seoska proslava 1. maja u Srbiji, u selu Dubona kod Smedereva

1908. - Počela sa radom prva gimnastička škola u Beogradu

1916. - Rođen Glen Ford, američki filmski glumac
(Kvebek Siti, 01. 05. 1916 - Beverli Hils, 30. 08. 2006)

1924. - Rođen Enriko Josif, kompozitor, pedagog i publicista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, akademik
(Beograd, 01. 05. 1924 - Beograd, 13. 03. 2003)

1932. - Rođena Tamara Miletić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Drvar, 01. 05. 1932)

1934. - Rođena Širli Horn, američka džez - pevačica i pijanistkinja
(Vašington, 01. 05. 1934 - Vašington, 20. 10. 2005)

1935. - Umro Pol Dika, francuski kompozitor
(Pariz, 01. 10. 1865 - Pariz, 01. 05. 1935)

1936. - U selu Zabrežje kraj Obrenovca izašle prve srpske seoske novine "Zabreške novine"

1937. - Počelo emitovanje informativne emisije Radio Beograda "Dnevna reportaža"

Reč je o desetominutnoj emisiji, koju je pokrenulo Jugoslovensko novinarsko udruženje - sekcija Beograd, u korist svog fonda za nezaposlene novinare. Dopunom novinarskih vesti i dnevnika najaktuelnijim događajima iz života Beograda, ova emisija je označila početak radio - novinarstva u Beogradu.

1941. - Rođen Milutin Petrović, književnik, urednik časopisa "Istočnik" i "Srpskog književnog magazina"
(Kraljevo, 01. 05. 1941)

1943. - Umro Rade Drainac (Radojko Jovanović), književnik
(Trbunja, 26. 08. 1899 - Beograd, 01. 05. 1943)

Drainac je stihove počeo da piše pod uticajem parnasovaca. Prvu knjigu "Modri smeh" objavio je 1920. godine. Iako sasvim epigonska, ta knjiga je prožeta ponekim "jeretičkim" stihom, neuobičajenom metaforom i neobaveznom formom. Vremenom je Drainac pronašao svoj lični poetski izraz, ritam i formu, kao i novu, avangardnu misao. Bio je lirik, zanosan i buntovan, boem, koji se za svog kratkog života opirao konvencijama, a život shvatao kao umetnost. Njegove najpoznatije zbirke stihova su: "Lirske minijature", "Bandit ili pesnik", "Srce na pazaru", "Banket", "Ulis" i "Dah zemlje". Autor je romana "Španski zid" i knjige eseja "Osvrti". Povodom stogodišnjice Drainčevog rođenja, objavljena su njegova sabrana dela u deset tomova, koja pesnika predstavljaju u novom svetlu avangardizma i vizionarstva.

1945. - Umro Jozef Gebels, nemački političar, ministar prosvete i propagande, teoretičar nacizma, ratni zločinac
(Rajt, 29. 10. 1897 - Berlin, 01. 05. 1945)

1949. - Počeo s radom Radio Titograd

1964. - Rođena Olja Bećković, novinar TV Studio B i B92
(Beograd, 01. 05. 1964)

1970. - Formirana Naučna redakcija TV Beograd

1978. - Umro Aram Hačaturijan, sovjetski kompozitor
(Tbilisi, 06. 06. 1903 - Moskva, 01. 05. 1978)

1994. - Poginuo Ajrton Sena, brazilski automobilista, svetski šampion "Formule 1"
(Sao Paolo, 21. 03. 1960 - Imola, 01. 05. 1994)

1995. - Hrvatska vojna akcija "Bljesak" u Zapadnoj Slavoniji

1999. - Umrla Vuka Dunđerović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Valjevo, 26. 10. 1925 - Beograd, 01. 05. 1999)

1999. - U NATO agresiji granatiran putnički autobus "Niš ekspresa" u selu Lužane kod Podujeva
(60 mrtvih i 13 povređenih)

2003. - Umrla Ranka Kuić, filolog i književnik, akademik
(Sarajevo, 15. 06. 1925 - Beograd, 01. 05. 2003)

2006. - Umro Ismet Rebronja, književnik
(Goduša, 26. 06. 1942 - Novi Pazar, 01.05. 2006)

2009. - Umro Dragomir Gale Janković, književnik, novinar i urednik Prvog programa Radio Beograda
(Beograd, 24. 09.1955 - Beograd, 01. 05. 2009)

2009. - Umro Momir Aksentijević, književnik i novinar "Turističkih novina"
(Vučitrn, 27. 02. 1934 - Beograd, 01. 05. 2009)

2009. - Umro Vladimir Radulović, muzički urednik RTB-a
(01. 05. 2009)

2010. - Umro Žan-Luj Dima, francuski dizajner, kreator "birkin" tašne
(Pariz, 02. 02. 1938 - Pariz, 01. 05. 2010)

2010. - Umrla Helen Vagner, američka filmska glumica
(Lubok, 03. 09. 1918 - Maunt Kisko, 01. 05. 2010)

[Bisernica]

2. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/MARIN20DRZIC-1.jpg



Današnji dan kroz istoriju obeležila smrt Leonarda da Vinčija, Marina Držića, Slobodana-Cice Perovića. Evropski dan borbe protiv melanoma (prvi ponedeljak u maju)

1519 - Umro je Leonardo da Vinči (Vinci), italijanski vajar, naučnik i slikar, "uomo universale" italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela "Mona Liza" i "Poslednja večera" spadaju među najčuvenije slike na svetu. "Traktat o slikarstvu" (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.

1567 - Umro je dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac Marin Držić, autor "Dundo Maroja" i "Novele od Stanca".

1660 - Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati (Pietro Alešandro, Scarlatti), italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.

1729 - Rođena je ruska carica nemačkog porekla Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Caricom ju je 1762. proglasila dvorska garda nakon što je u zaveri ubijen njen muž Petar III. Pod uticajem francuskih prosvetitelja Voltera (Voltaire) i Didroa (Diderot), sprovela je značajne reforme ruskog društva u duhu prosvećenog apsolutizma. 1852 - Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke.

1857 - Umro je francuski pisac Alfred de Mise (Mušet) ("Noći", "Pismo Lamartinu", "Ispovest jednog deteta ovog veka").

1860 - U Budimpešti je rođen Teodor Hercl (Theodor Herzl) vođa i osnivač cionističkog pokreta, autor dela "Jevrejska država" (1896).

1885 - Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem nove Slobodne države Kongo. 1892 - Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen (von Richthofen), "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.

1892 - Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman (Wilhelm von Hofmann), osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.

1903 - Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok (Benjamin McLane Spock), autor bestselera "Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece" (1946). 1

904 - Rođen je američki pevač i filmski glumac Hari Lilis "Bing" Krozbi (Harry Lillis, Crosby), rekorder po broju snimljenih ploča, dobitnik Oskara za film "Idući svojim putem". 1933 - Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.

1945 - Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.

1951 - Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.

1953 - Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku, kralj Fejsal II preuzeo je vlast.

1957 - Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti (Joseph McCarthy), vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.

1960 - Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom (Caryl Chessman), osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.

1965 - Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit za prenos televizijske slike.

1967 - U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratne zločine Bertranda Rasela (Rušel), koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.

1990 - Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.

1993 - U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić potpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen. 1995 - Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.

1999 - Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebila je grafitne bombe koje su izazvale raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.

2000 - U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili su 500 pripadnika mirovnih snaga UN. Zatvorenici su u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, nakon vojne intervencije mirovnih snaga, konačno su svi oslobođeni.

2001 - Ronilac Živadin Đorđević izjavio je listu "Timočka krimi revija" da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača sa 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima srpska policija je otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.

2001 - Bivši pripadnik Kju Kluks Klana, Tomas (Thomas) Blanton, osuđen je na doživotnu robiju zbog postavljanja bombe u crkvi u Birmingemu, u američkoj državi Alabama, 1963. koja je za posledicu imala smrt četiri crne devojčice.

2003 - Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da je glavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.

2004 - Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica za specijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja. Za organizovanje ubistva premijera Legija je osuđen na 40 godina zatvora, a na istu kaznu osuđen je i neposredni izvršilac ubistva, bivši Legijin zamenik Zvezdan Jovanović.

[Bisernica]

3. maj



http://razbibriga.net/clear.gif



Svetski dan slobode medija. Na današnji dan 1867. godine umro Platon Atanacković, vladika, episkop i književnik, predsednik Matice srpske.


Na današnji dan 1867. godine umro Platon Atanacković, vladika, episkop i književnik, predsednik Matice srpske. Pod svetovnim imenom Pavle, Platon Atanacković je rođen na Petrovdan 1788. godine. Nakon gimnazije, završio je Bogosloviju u Sremskim Karlovcima. Zakaluđerio se 1829. godine, bio iguman u Šišatovcu, a od 1839. budimski episkop. Učiteljevao je u Somboru i Sentandreji, a 1842. izabran je za predsednika Matice srpske. Podizanjem crkve, zgrade za školu i učitelje, darivanjem svoje kuće za osnivanje Srpske pravne akademije u Novom Sadu i štamparije novosadskoj gimnaziji, kao i osnivanjem internata za siromašne učenike somborske učiteljske škole, vladika Platon se uvrstio u red velikih dobrotvora srpskog naroda. Njemu u spomen, zgrada u kojoj se danas nalazi Vojvođanska akademija nauka i umetnosti, nosi naziv "Platoneum".

1469 - Rođen Nikolo Makijaveli, italijanski političar, književnik i diplomata, utemeljivač političkih nauka
(Firenca, 3.5.1469 - Firenca, 21.6.1527)

1924 - Inženjer Rudolf Fizir konstruisao prvi jugoslovenski avion

1925 - Rođena Olivera Marković, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 3.5.1925)

1933 - Rođen Džejms Braun, američki soul pevač
(Augusta, 3.5.1933 - Atlanta, 25.12.2006)

1945 - U Drugom svetskom ratu, Nemci kod Libeka potopili 4 transportna broda sa oko 15.000 logoraša, među kojima i 150 Jugoslovena

1946 - U Tokiju počelo zasedanje Međunarodnog vojnog suda za Daleki istok

1960 - Oboren američki špijunski avion "U-2" iznad Sovjetskog Saveza

1961 - Rođen Milorad Mandić Manda, pozorišni, filmski i TV glumac i TV voditelj (Beograd, 3.5.1961)

1966 - Objavljen prvi broj časopisa "Džuboks"

1968 - Počele studentske demonstracije u Parizu

1987 - Umrla Dalida (Jolanda Điljoti), francuska pevačica
(Kairo, 17.1.1933 - Pariz, 3.5.1987)

1989 - Počeo sa radom Radio 101 Radio Beograda, prestao sa emitovanjem 2006. godine

1990 - Umro Pimen (Sergej Mihajlovič), patrijarh moskovski i sve Rusije
(Noginsk, 23.7.1910 - Moskva, 3.5.1990)

1991 - Mošti vladike Nikolaja Velimirovića prenete iz SAD u rodno selo Lelić kod Valjeva

1992 - Muslimanske snage u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu napale konvoj vozila JNA, poginula 42 vojnika, oficira i civila, a više od 70 ranjeno

1997 - Umrla Slavka Jerinić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 26.9.1931 - Beograd, 3.5.1997)

1999 - Umro Tahir Kulenović, flautista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Bihać, 12.9.1936 - Beograd, 3.5.1999)

1999 - U NATO agresiji raketiran putnički autobus "Đakovica prevoza" na putu Peć-Kula-Rožaje
(20 mrtvih i 43 povređeno)

2002 - Umro Jevgenij Fjodorovič Svetlanov, ruski dirigent, kompozitor i pijanista (Moskva, 6.9.1928 - Moskva, 3.5.2002)

2007 - Umro Slobodan Novaković, dramaturg, reditelj, urednik TV Beograd, sportski radnik, potpredsednik FK "Partizan"
(Beograd, 14.4.1939 - Beograd, 3.5.2007)

2008 - Umro Dragoljub Živojinović Japanac, prevodilac, predsednik Udruženja naučnih i stručnih prevodilaca Srbije
(1933 - Beograd, 3.5.2008)

2010 - Umro Florensio Kampomanes, filipinski šahista, predsednik Svetske šahovske organizacije - FIDE
(Manila, 22.2.1927 - Filipini, 3.5.2010)

2010 - Umro Radoslav Zlatan Dorić, dramski pisac, pozorišni i TV reditelj, umetnički direktor Pozorišta na Terazijama
(Bačko Gradište, 29.2.1940 - Beograd, 3.5.2010)

[Bisernica]

4. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/f_alkaradj-1.jpg



Holandski istraživač Peter Minuit je na današnji dan 1626. godine od domorodaca kupio ostrvo Menhetn. U Temišvaru je 1885. godine umro knez Aleksandar Karađorđević. Margaret Tačer je 1979. godine postala prva žena-premijer u britanskoj istoriji.


Na današnji dan 1885. godine u Temišvaru je umro knez Aleksandar Karađorđević, koji je vladao Kneževinom Srbijom od 1842-1858. godine. Na presto su ga doveli "ustavobranitelji" posle svrgavanja Mihaila Obrenovića. Za vreme njegove vladavine učinjen je vidan napredak na zakonodavnom i prosvetnom planu. Donet je Građanski zakonik, objavljeno "Načertanije" Ilije Garašanina, reformisano sudstvo, a Srbiji su na Pariskom kongresu, 1856. godine date garancije velikih sila. Otvoreno je više od 200 škola, Licej je pretvoren u veliko učilište, počeli su sa radom Društvo srpske slovesnosti i Narodna biblioteka. U spoljnoj politici knez Aleksandar se sve više oslanjao na Austrougarsku. To, kao i suprostavljanje ustavobraniteljskom Savetu dovelo je do sazivanja Svetoandrejske skupštine, 1858. godine. Tada je knez zbačen, a na presto je vraćen Miloš Obrenović.

Po zanimanju advokat i hemičar, Margaret Tačer je 1979. godine postala prva žena-premijer u britanskoj istoriji. Na položaju premijera bila je od 4. maja 1979. do 28. novembra 1990. godine, što je najduži mandat jednog predsednika Vlade Ujedinjenog Kraljevstva od 1827. godine. Politička filozofija i ekonomska politika "Čelične lejdi" podrazumevala je deregulaciju, posebno u finansijskom sektoru, fleksibilno tržište rada, prodaju ili zatvaranje preduzeća u državnom vlasništvu, kao i ukidanje subvencija drugima. Ostaće zabeležena kao jedna od najkontroverznijih političarki 20. veka, sa podjednakim brojem onih koji je idealizuju i onih koji je osporavaju.

1493 - Ediktom pape Aleksandra VI Amerika podeljena na špansku i portugalsku interesnu sferu

1494 - Španski istraživač Kristifor Kolumbo otkrio Jamajku

1626 - Holandski istraživač Peter Minuit kupio od domorodaca Indijanaca ostrvo Menhetn, na kome će kasnije izrasti Njujork

1825 - Rođen Tomas Henri Haksli, engleski biolog i filozof (Iling, 4.5.1825 - Istburn, 29.6.1895)

1869 - Umro Jovan Hadžić (Miloš Svetić), književnik i prevodilac, prvi predsednik Matice srpske (Sombor, 19.9.1799 - Novi Sad, 4.5.1869)

1885 - Umro Aleksandar Karađorđević, knez, sin Karađorđa Petrovića

1900 - Rođen Antun Augustinčić, vajar, akademik (Klanjec, 4.5.1900 - Zagreb, 10.5.1979)

1903 - Poginuo Goce Delčev, makedonski revolucionar (Kukuš, 29.1.1872 - Banica, 4.5.1903)

1921 - Rođen Edo Murtić, slikar i grafičar (Velika Pisanica, 4.5.1921 - Zagreb, 2.1.2005)

1929 - Rođena Odri Hepbern, američka filmska glumica, dobitnica Oskara, ambasador UNICEF-a (Brisel, 4.5.1929 - Lozana, 20.1.1993)

1930 - Rođen Miljan Miljanić, fudbalski trener, selektor i sportski radnik (Bitolj, 4.5.1930)

1955 - Umro Žorž Enesku, rumunski violinista i kompozitor (Liveni - Virnav, 19.8.1881 - Pariz, 4.5.1955)

1960 - Počela sovjetsko-američka špijunska afera oko obaranja američkog aviona "U-2" iznad Sovjetskog Saveza

1980 - Umro Josip Broz Tito, političar i državnik, maršal, predsednik SKJ i SFRJ (Kumrovec, 25.5.1892 - Ljubljana, 4.5.1980)

1994 - Počela sa radom Novinska agencija BETA

1999 - Umrla Slavica Sretenović, pravnik, menadžer i generalni direktor BK TV (Beograd, 22.1.1952 - Beograd, 4.5.1999)

1999 - NATO bombardovao zgradu RTS-a u Novom Sadu, a u vazdušnoj bici iznad Valjeva, u avionu "mig 29" poginuo pilot potpukovnik Milenko Pavlović, komandant 204. Lovačkog avijacijskog puka Vojske Jugoslavije

2005 - Umro Ivan Hajtl, pozorišni, filmski i TV glumac (Osijek, 19.6.1918 - Novi Sad, 4.5.2005)

2005 - Umrla Vida Pavlović, pevačica, "kraljica" romske muzike (Futog, - Beograd, 4.5.2005)

2005 - Umro mr Branislav Brborić, sociolingvista, sekretar Odbora za standardizaciju srpskog jezika Instituta za srpski jezik SANU (Pustipašići, 1.2.1940 - Beograd, 4.5.2005)

2007 - Umro dr Gašo Mijanović, profesor Pravnog fakulteta u Sarajevu, prvi predsednik Ustavnog suda Republike Srpske (Mosko, 29.1.1924 - Mosko, 4.5.2007)

2007 - Umro Božo Švarc, pukovnik, novinar, jedan od osnivača SD "Partizan" (Zagreb, 1920 - Beograd, 4.5.2007)

2008 - Umro dr Sreten D. Martinović, istoričar (Kosovo Polje, 1920 - Beograd, 4.5.2008)

2008 - Umro Mihailo R. Mirić, književnik i izdavač (Trnavac, 1942 - Trnavac, 4.5.2008)

2010 - Umro Predrag Ivanović, džez-muzičar, trubač i kompozitor, član Kvarteta Ivanović, doajen srpske zabavne i džez muzike, savetnik Muzičke produkcije Radio Beograda (Beograd, 24.7.1930 - Beograd, 4.5.2010)

[Bisernica]

5. maj


http://razbibriga.net/clear.gif



Na današnji dan rođeni filozof i teoretičar socijalizma Karl Hajnrih Marks, književnik Henrik Sjenkjevič i kompozitor Petar Konjović. Preminuo francuski car i vojskovođa Napoleon I Bonaparta.


Karl Hajnrih Marks, uticajan nemački filozof, ekonomista i revolucionar rođen je 05. 05. 1818. godine, u Londonu. Iako je imao dosta uspeha kao novinar i kao filozof, poznat je po istorijskim analizama međuklasnih odnosa i konflikata. Marks je bio Nemac, iz bogate jevrejske porodice. Njegov otac, koji je bio advokat, poslao ga je da studira pravo, međutim Karl je nakon prve godine napustio pravo i prešao na filozofiju. Najznačajnija dela su mu "Kapital" u kojem praktično uspostavlja političku ekonomiju kao nauku, i "Komunistički manifest" (u čijem je pisanju učestvovao i Fridrih Engels), koji postavlja osnovne ideje koje će kasnije uticati na formiranje i širenje komunističkog pokreta u svetu.

1821. - Umro Napoleon I Bonaparta, francuski car i vojskovođa

(Ajači, 15. 08. 1769 - Longvud, 05. 05. 1821)

Rođen u korzikanskoj plemićkoj porodici, Napoleon je, kao francuski stipendista, završio Kraljevsku vojnu akademiju i Vojnu školu u Parizu. Za vreme Francuske revolucije pristupio je jakobincima i Robespjeru. Prvi put se vojnički istakao 1793, u borbi protiv Engleza kod Tulona, kada je sa samo 24 godine postao general. Sledili su zatim pohodi na Italiju i Egipat, da bi, po povratku u Francusku, koristeći nezadovoljstvo vladavinom Direktorijuma, novembra 1799, državnim udarom zaveo režim konzulstva, uzevši neograničenu vlast kao "prvi konzul", a zatim i kao "doživotni konzul". Reformisao je administraciju, prosvetu, finansije i sudstvo, doneo krivični i građanski zakonik. Koristeći uspehe na unutrašnjem i spoljnom planu, 1804. godine se proglasio carem i zaveo apsolutističku vladavinu. U pokušaju da pokori čitavu Evropu, 1812. krenuo je u pohod na Rusiju i doživeo poraz koji je označio početak njegovog kraja. Abdicirao je 1814. i bio prognan na ostrvo Elba. Odatle se, 1815. godine, vratio u Pariz, ali je nakon poraza kod Vaterloa, konačno potučen i prognan na ostrvo Sveta Jelena, gde je i umro kao britanski zatočenik.

1846. - Rođen Henrik Sjenkjevič, poljski književnik, nobelovac

(Volja Okšejska, 05. 05. 1846 - Vevej, 15. 11. 1916)

1855. - Crnogorski knjaz Danilo Prvi Petrović doneo "Obšti zakonik crnogorski i brdski"

1883. - Rođen Petar Konjović, kompozitor i muzički pisac, akademik

(Čurug, 05. 05. 1883 - Beograd, 01. 10. 1970)

Petar Konjović je studirao muzičku teoriju na konzervatorijumu u Pragu. Bio je horovođa Srpske crkvene pevačke zadruge, osnovao je privatnu muzičku školu u Zemunu i predavao u Srpskoj muzičkoj školi u Beogradu. Bio je rektor Muzičke akademije, upravnik Muzikološkog instituta i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Inspirisao se narodnim melosom i snažnom muzičkom individualnošću učvrstio nacionalni smer u srpskoj muzici. Ogledao se u raznim muzičkim oblicima, ali su najvažnija područja njegovog stvaralaštva opera i solo-pesma. Među operama najpopularnije su: "Knez od Zete", "Koštana", "Vilin veo" ("Ženidba Miloševa") i "Seljaci", a među zbirkama solo-pesama ističu se: "Moja zemlja" i "Lirika". Autor je knjiga o Stevanu Mokranjcu i Miloju Milojeviću, kao i dela "Knjiga o muzici".

1891.- Svečano otvorena koncertna dvorana Karnegi hol u Njujorku

1895. - Izašao "Socijaldemokrat", prvi socijalistički radnički list marksističke orjentacije u Srbiji.

1902.- Rođen Prvoslav - Pivo Karamatijević, slikar i grafičar

(Nova Varoš, 05. 05. 1902 - Rijeka, 28. 08. 1963)

1904. - Na brdu Volujica kod Bara postavljena prva radio - telegrafska stanica na Balkanu

1908. - Rođena Stana Đurić - Klajn, muzikolog

(Beograd, 05. 05. 1908 - Beograd, 18. 02. 1986)

1912. - U Petrogradu izašao prvi broj lista "Pravda"

1930. - Rođen Dragutin Dražić, inženjer tehnologije i fizikohemičar, akademik, član Predsedništva SANU

(Beograd, 05. 05. 1930 - Beograd, 06. 02. 2008)

1939. - Rođen Jovan Zebić, političar, potpredsednik Vlade SRJ, ministar finansija Srbije i SRJ i viceguverner Narodne banke (Runjani, 05. 05. 1939 - Beograd,15. 03. 2007)

1941. - Umrla Natalija Obrenović (Petrovna Keško), knjeginja i kraljica

(Firenca, 14. 05. 1859 - Pariz, 05. 05. 1941)

1942. - Rođen Jovan Adamov, kompozitor, dirigent i muzički producent, aranžer Big benda RTV Novi Sad

(Čoka, 05. 05. 1942)

1945. - Oslobođen koncentracioni logor Mauthauzen

1945. - Izašao prvi broj lista "Fiskultura", danas "Sport"

1947. - Rođen Vojkan Borisavljević, kompozitor, aranžer, dirigent, muzički urednik i producent

(Zrenjanin, 05. 05. 1947)

1949. - U Londonu osnovan Savet Evrope

1960. - Rođen Svetislav Goncić, pozorišni, filmski i TV glumac

(Kladovo, 05. 05. 1960)

1961. - Iz baze u Kejp Kanaveralu na Floridi, lansiran u svemir prvi američki vasionski brod "Merkjuri" sa kapetanom Alanom Šepardom

1995. - Umro Mihail Botvinik, ruski šahovski velemajstor, svetski prvak

(Repino, 17. 08. 1911 - Moskva, 05. 05. 1995)

1998. - Umro Đorđe Rašeta, novinar i urednik RTS-a

(Zemun, 08. 10. 1954 - Beograd, 05. 05. 1998)

1999. - U NATO agresiji bombardovan grčki humanitarni konvoj "Lekara sveta" na putu Kačanik - Uroševac

2000.- Umro Petar Jović, solunac

(Bosansko Grahovo, 1894 - Beograd, 05. 05. 2000)

[Bisernica]

6. maj

Sveti velikomučenik Georgije - Đurđevdan,slava u Srba.


http://razbibriga.net/imported/2011/05/t5ko5l-1.jpg


Svim članovima foruma Razbibriga koji slave
Svetog velikomučenika Georgija - Đurđevdan želim Sretnu slavu.



Dan Gardijske brigade Vojske Srbije, Dan Vojnoobaveštajne agencije Vojske Srbije, Dan ekologa Srbije, Dan grada Kragujevca.
1758 - Rođen Maksimilijan Robespjer, francuski revolucionar i političar
(Aras, 6.5.1758 - Pariz, 28.7.1794)

1804 - Održana prva ustanička Narodna skupština u Ostružnici

1814 - Umro Georg Jozef Vogler, nemački kompozitor
(Vircburg, 15.6.1749 - Darmštat, 6.5.1814)

1830 - Knez Miloš Obrenović formirao Gvardiju, najreprezentativniji deo srpske vojske - u spomen na ovaj događaj, 6. maj se obeležava kao Dan Gardijske brigade Vojske Srbije

1840 - Pojavila se prva poštanska marka u svetu, nosila je lik engleske kraljice Viktorije

1856 - Rođen Sigmund Frojd (Sigismund Šlomo Frojd), austrijski psihijatar, osnivač psihoanalize, profesor Univerziteta u Beču
(Friberg, 6.5.1856 - London, 23.9.1939)

1856 - Rođen Robert Edvin Piri, američki admiral i polarni istraživač - otkrio Severni pol
(Kreson, 6.5.1856 - Vašington, 20.2.1920)

1859 - Umro Aleksandar Humbolt, nemački prirodnjak, istraživač, jedan od osnivača naučne geografije
(Berlin, 14.9.1769 - Berlin, 6.5.1859)

1861 - Rođen Rabindranat Tagore, indijski književnik i filozof, nobelovac
(Kalkuta, 6.5.1861 - Santiniketan, 7.8.1941)

1868 - Rođen Mihailo Petrović - Mika Alas, matematičar, akademik
(Beograd, 6.5.1868 - Beograd, 8.6.1943)

Čuveni matematičar, dugogodišnji profesor Univerziteta u Beogradu, Mihailo Petrović je osnivač Beogradske matematičke škole. Autor je više od 240 stručnih i naučnih radova, među kojima su posebno značajni oni u oblasti matematičke analize, teorije diferencijalnih jednačina i teorije funkcija. Mihailo Petrović je zasnovao teoriju matematičkih spektara i matematičku fenomenologiju, kao nove oblasti matematičkog istraživanja. Nakon njegovih putovanja u Severnu i Južnu polarnu oblast nastala su dela: Kroz polarnu oblast, U carstvu gusara, Sa okeanskim ribarima i Jegulje. Mika Alas je bio član mnogih inostranih akademija nauka.

1893 - Održana prva izložba knjiga u Beogradu

1895 - Rođen Rudolf Valentino, američki filmski glumac
(Kastelaneta, 6.5.1895 - Njujork, 23.8.1926)

1903 - Osnovan najstariji srpski fudbalski klub - Beogradski amaterski fudbalski klub - BASK

1910 - Umro Edvard VII, engleski kralj
(London, 9.11.1841 -- London, 6.5.1910)

1913 - Rođen Stjuart Grendžer (Džems Lablanš Stjuart), britanski pozorišni, filmski i TV glumac
(London, 6.5.1913 - Santa Monika, 16.8.1993)

1915 - Rođen Orson Vels, američki glumac, režiser i scenarista, dobitnik Oskara
(Kenoša, 6.5.1915 - Los Anđeles, 10.10.1985)

Vels je veoma mlad zakoračio u svet dramske umetnosti. U Čikagu je, 1931. godine, dobio svoju prvu nagradu za režiju Šekspirovog Julija Cezara. Pažnju milionskog auditorijuma skrenuo je 1938. godine radio - dramom Rat svetova, koja je realizovana tako upečatljivo da su slušaoci poverovali kako su se marsovci stvarno iskrcali na zemlju i da je reč o reportaži sa mesta događaja. Posle toga, Vels je pozvan u Holivud. Godine 1941. snimio je film Građanin Kejn, u kome je maestralno izneo glavnu ulogu. Velsova režija ovog filma dala je antologijski doprinos filmskoj estetici, a film je proglašen najboljim ikad snimljenim ostvarenjem, koje je promenilo tokove svetske kinematografije. Sledili su filmovi: Veličanstveni Ambersonovi, Dama iz Šangaja, Tajni dosije, Dodir zla, Proces, Tajne i laži, Magbet, Otelo, Falstaf, Treći čovek, Mobi Dik, Napoleon... U mnogima od njih, tumačio je glavne uloge. U više navrata posećivao je našu zemlju. U Zagrebu je snimio Kafkin Proces, a igrao je u filmovima Bitka na Neretvi i Tajna Nikole Tesle. Za celokupni filmski opus nagrađen je 1975. godine nagradom američkog Instituta za film.

1920 - Uredbom o Glavnom đeneralštabu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca obrazovano Obaveštajno odeljenje Glavnog đeneralštaba, u spomen na ovaj događaj, 6. maj se obeležava kao Dan Vojnoobaveštajne agencije Vojske Srbije

1923 - Umro Svetislav Dinulović, pozorišni glumac i reditelj
(Beograd, 7.8.1855 - Zemun, 6.5.1923)

1926 - Rođen Slobodan-Cica Perović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Kragujevac, 6.5.1926 - Beograd, 2.5.1978)

1924 - Rođen Mladomir Puriša Đorđević, filmski reditelj i scenarista
(Čačak, 6.5.1924)

1937 - Posle preleta Atlantika, na aerodromu "Lejkherst" izgoreo nemački cepelin "Hindenburg"

1941 - Nemačka donela odluku o raseljavanju Srba iz NDH

1949 - Umro Moris Meterlink, belgijski književnik, nobelovac
(Gent, 29.8.1862 - Nica, 6.5.1949)

1949 - Rođena Silvija Monros Stojaković, prevodilac i književnik
(Buenos Aires, 6.5.1949)

1958 - Rođena dr Diana Dragutinović, ekonomista, viceguverner Narodne banke i ministar finansija Srbije
(Beograd, 6.5.1958)

1961 - Rođen Džordž Kluni, američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(Leksington, 6.5.1961)

1973 - Rođen Dejan Tomašević, košarkaš, reprezentativac, potpredsednik Košarkaškog saveza Srbije
(Beograd, 6.5.1973)

1982 - Osnovan Pozorišni muzej Vojvodine

1992 - Umrla Marlen Ditrih (Marija Magdalena fon Loš), nemačka filmska glumica i pevačica (Berlin, 27.12.1901 - Pariz, 6.5.1992)

1993 - Umro Vane Živadinović Bor, slikar
(Bor, 1908 - Oksford, 6.5.1993)

1994 - Pušten u saobraćaj tunel ispod Lamanša

1999 - Poginuo Goran Raičević, atletičar - dugoprugaš, reprezentativac, trostruki prvak Balkana u krosu
(Strojinci, 266.1963. - Medveđa, 6.5.1999)

2000 - Umro Božidar Timotijević, književnik, urednik časopisa "Savremenik", "Poletarac" i "Književne novine", novinar Radio Beograda, pokretač akcije "Knjiga solidarnosti"
(Beograd, 30.10.1932 - Beograd, 6.5.2000)

2003 - Umro Miodrag Perišić, političar, publicista i diplomata
(Subotica, 31.7.1948 - Otava, 6.5.2003)

2005 - Umro Miodrag Miša Popović, vajar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu
(Priština, 1925 - Beograd, 6.5.2005)

2007 - Umro Stevan Raičković, književnik, akademik
(Neresnica, 5.7.1928 - Beograd, 6.5.2007)

2007 - Umro Đorđe Novković, kompozitor
(Sarajevo, 2.9.1943 - Zagreb, 6.5.2007)

2008 - Umro Nebojša Glišić, novinar RTS-a, slikar i likovni kritičar
(Beograd, 23.2.1941 - 6.5.2008)

2009 - Umro Leon Davičo, novinar Radio Jugoslavije, novinar i dopisnik "Politike" i agencije BETA, osnivač i glavni urednik "Politike ekspres", službenik UNESKO-a, UNICEF-a i Visokog komesarijata za izbeglice Ujedinjenih nacija
(Beograd, 20.2.1926 - Mesera, 6.5.2009)

[Bisernica]

7. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/Milutin_Bojic-1.jpg


Na današnji dan 1892. godine rođen istaknuti književnik Milutin Bojić. Protivteroristička jedinica MUP-a Srbije obeležava svoj dan. Godine 1915. umro pozorišni reditelj i glumac Joca Savić.


Godine 1892. rođen književnik Milutin Bojić. Bojić je studirao filozofiju i pedagogiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu, ali je zbog rata prekinuo studije. Učestvovao je u Balkanskim ratovima, a u Prvom svetskom ratu preživeo je golgotu srpske vojske prilikom povlačenja preko Albanije. Radio je kao državni službenik na Krfu i u Solunu, a zatim u Francuskoj, Švajcarskoj i Italiji. Umro je od tuberkuloze i sahranjen na groblju u Zejtinliku. Sledeći parnasovsku i simbolističku liniju srpske moderne poezije s početka 20. veka, Bojić je negovao muzikalni stih i zvučnu ekspresiju. Njegova "Plava grobnica", nastala povodom masovnog sahranjivanja srpskih vojnika u more, jedna je od najpotresnijih pesama, trajan poetski spomenik tragičnoj srpskoj sudbini u Prvom svetskom ratu.

Na današnji dan 1915. umro Joca Savić, pozorišni glumac i reditelj. Glumačku karijeru Savić je počeo u Beču, gde je sa uspehom igrao u Šilerovim "Razbojnicima". Na poziv vajmarskog vojvode otišao je u tamošnje dvorsko pozorište, koje je osnovao Gete. Od 1885. godine bio je član Dvorskog i Nacionalnog pozorišta u Minhenu, gde je osnovao čuvenu "Šekspirovu scenu". Suština njegovog reformatorskog viđenja teatra bila je da se Šekspir vrati svojoj izvornoj i prirodnoj sceni, na kojoj se mogao postići kontinuitet radnje, bez promene dekora. Uz velike otpore konzervativaca, postavio je "Kralja Lira","Romea i Juliju" i neke druge Šekspirove komade, ali nikada "Hamleta".

1833. - Rođen Johanes Brams, nemački kompozitor
(Hamburg, 07. 05. 1833 - Beč, 03. 04. 1897)

1840. - Rođen Petar Iljič Čajkovski, ruski kompozitor
(Kamensko-Votkinsk, 07. 05. 1840 - Petrograd, 06. 11. 1893)

1868. - Rođen Vladislav Rejmont, poljski književnik, nobelovac
(Kobilje Vilki, 07. 05. 1868 - Varšava, 03. 12. 1925)

1870. - Umro Živojin Žujović, publicista
(Vračević, 22. 11. 1838 - Beograd, 07. 05. 1870)

1879. - Umro Šarl de Koster, belgijski književnik
(Minhen, 27. 08. 1827 - Iksel, 07. 05. 1879)

1892. - Rođen Žarko Vasiljević, književnik, upravnik Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu
(Bela Crkva, 07. 05. 1892 - Novi Sad, 19. 09. 1946)

1901. - Rođen Gari Kuper (Frenk Džejms Kuper), američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a
(Helena, 07. 05. 1901 - Holivud, 13. 05. 1961)

1907. - Rođen Jovan Zonjić, slikar
(Cetinje, 07. 05. 1907 - Beograd, 21. 12. 1961)

1915. - Nemačka podmornica torpedovala britanski putnički brod "Luzitanija" kod obale Irske, poginulo 1198 putnika

1919. - Rođena Evita Peron (Eva Duarte), argentinski narodni vođa, supruga predsednika Huana Perona
(Buenos Ajres, 07. 05. 1919 - Buenos Aires, 26. 07. 1952)

1934. - Rođena Tamara Bakić, maneken
(Sombor, 07. 05. 1934)

1940. - Rođen Piter Benčli, američki književnik
(Njujork, 08. 05. 1940 - Prinston, 11. 02. 2006)

1945. - Rođen Slobodan Divjak, novinar, glavni urednik Trećeg programa, direktor Radio Beograda (Mekinjar, 07. 05. 1945)

1950. - Umro Gavrilo Dožić, mitropolit crnogorsko - primorski i patrijarh srpski
(Vrujci, 17. 05. 1881- Beograd, 07. 05. 1950)

1954. - Vijetnamske snage zauzele Dijen Bijen Fu u Indokineskom ratu

1997. - Umro Ljuban Jednak, jedini koji je preživeo ustaški pokolj u Glini, 1941. godine
(1916 - Beograd, 07. 05. 1997)

1999. - U NATO agresiji bombardovan kompleks zgrada saveznih i republičkih ministarstava i zgrada ambasade NR Kine u Beogradu

2005. - Umrla Milica-Cica Dragić, TV reditelj
(Petrovaradin, 27. 11. 1929 - Beograd, 07. 05. 2005)

2007. - Umro Vojislav M. Petrović, biolog, profesor Prirodno - matematičkog fakulteta u Beogradu
(Mala Kamenica, 02. 01. 1925 - Beograd, 07. 05. 2007)

2009. - Umro dr Milutin Stefanović, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu, akademik
(Beograd, 25. 02. 1924 - Beograd, 07. 05. 2009)

2009. - Umro Jovan Bjelić, gastroenterolog, general-potpukovnik, načelnik VMA u Beogradu
(Konatice, 1931 - Beograd, 07. 05. 2009)

2009. - Umro dr Radmio Jovanović, ginekolog-akušer, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, direktor Ginekološko-akušerske klinike "Narodni front" u Beogradu (Svilajnac, 06. 02. 1932 - Beograd, 07. 05. 2009)

[Bisernica]

8. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/Henri_Dunant-1.jpg


Na današnji dan rođen Žan Anri Dinan, tvorac ideje o Crvenom krstu. U Beču objavljena prva poznata srpska knjiga o vinima. Mihailo Pupin prijavio u Njujorku patent za konstruisanje aparata za telefonske i telegrafske prenose na veće udaljenosti.


Švajcarski filantrop Žan Anri Dinan, tvorac ideje o Crvenom krstu, jedan od osnivača Međunarodnog komiteta Crvenog krsta rođen je na današnji dan 1828. godne. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir. Iskustvo iz bitke kod Solferina 1859, kad je organizovao pomoć ranjenicima, navelo ga je da 1864. predloži konvenciju prema kojoj se u ratu moraju poštedeti bolesni i ranjeni i sanitetsko osoblje. Pao je u zaborav i bedu i tek u dubokoj starosti doživeo je priznanje za ogroman filantropski rad. Kao priznanje za izuzetnu službu u radu Crvenog krsta, 1965. je ustanovljena "Medalja Anri Dinan", najviše odlikovanje Međunarodnog komiteta Crvenog krsta.

Na današnji dan 1783. godine u Beču je objavljena prva poznata srpska knjiga o vinima "Iskusni podrumar", iz pera Zaharija Stefanovića Orfelina. U njoj je opisana tehnika berbe grožđa, spravljanja vina i podrumarstva. Orfelin je smatrao da su najbolja vina kod Srba ona koja se prave u fruškogorskim manastirima i u Sremskim Karlovcima. O značaju dela svedoči i činjenica da je drugo izdanje objavljeno već 1808. u Budimu. Orfelin je bio neobično svestrana ličnost, bavio se književnošću, istoriografijom, krasnopisom, radio je kao bakrorezac i ostavio je prelepe barokne bakroreze. Imao je, za svoje vreme, ogromnu ličnu biblioteku od više hiljada naslova. Njegovo mesto u istoriji srpske kulture je izuzetno visoko.

- Svetski dan Crvenog krsta

- Dan beogradskih biciklista

- Sveti apostol i jevanđelist Marko - Markovdan

1668.

- Rođen Alen Rene Lesaž, francuski književnik

(Sarzo, 08. 05. 1668 - Bulonj, 17. 11. 1747)

1794.

- Pogubljen Antoan Loren Lavoazije, francuski hemičar, osnivač moderne hemije

(Pariz, 26. 08. 1743 - Pariz, 08. 05. 1794)

1815.

- Boj na Ljubiću u Drugom srpskom ustanku, poginuli Tanasko Rajić i Lazar Mutap

1873.

- Umro Džon Stjuart Mil, engleski filozof i ekonomista

(London, 20. 05. 1806 - Avinjon, 08. 05. 1873)

1880.

- Umro Gistav Flober, francuski književnik

(Ruan, 21. 12. 1821 - Kroazet, 08. 05. 1880)

1884.

- Rođen Hari Truman, američki političar i državnik, predsednik SAD

(Lamar, 08. 05. 1884 - Kanzas Siti, 26. 12. 1972)

1903.

- Umro Pol Gogen, francuski slikar i vajar

(Pariz, 07. 06. 1848 - La Dominik, 08. 05. 1903)

1903.

- Rođen Fernandel (Fernan Kontanden), francuski filmski glumac

(Marsej, 08. 05. 1903 - Marsej, 26. 02. 1971)

1906.

- Rođen Roberto Roselini, italijanski filmski režiser

(Rim, 08. 05. 1906 - Rim, 03. 06. 1977)

1920.

- Rođena Vera Božičković - Popović, slikar

(Brčko, 08. 05. 1920 - Beograd, 06. 03. 2002)

1931.

- Počela izgradnja crkve Svetog Marka u Beogradu

1940.

- Rođen Piter Benčli, američki književnik

(Njujork, 08. 05. 1940 - Prinston, 11. 02. 2006)

1941.

- Rođen Milorad R. Blečić, književnik, književni kritičar i publicista

(Pogledina, 08. 05. 1941 - Beograd, 16. 11. 2005)

1952.

- Na Prvoj međunarodnoj konferenciji novinara u Briselu osnovana Međunarodna federacija

novinara

1971.

- Umro Milentije Popović, političar i državnik, predsednik Skupštine SFRJ

(Crna Trava, 07. 07. 1913 - Beograd, 08. 05. 1971)

[Bisernica]

9. maj


http://razbibriga.net/clear.gif


U Berlinu na današnji dan 1945. godine potpisana bezuslovna kapitulacija nemačkih oružanih snaga. Dan pobede.Dan Evrope.


Na današnji dan 1945. godine u Berlinu, 16 minuta posle ponoći, potpisana je bezuslovna kapitulacija nemačkih oružanih snaga. U ime Nemačke akt je potpisao feldmaršal Vilhelm Kajtel, u ime Sovjetskog Saveza maršal Georgij Žukov, a u ime zapadnih saveznika britanski vazduhoplovni general Artur Teder. Time je formalno završen Drugi svetski rat u Evropi, ali su ostaci nemačkih trupa još nekoliko dana davali otpor, najduže u Jugoslaviji - do 15. maja. U ratu koji je trajao šest godina, učestvovala je 61 država i oko 110 miliona vojnika. Poginulo je između 55 i 60 miliona ljudi, a oko 35 miliona je ranjeno.

1502. - Španski moreplovac Kristifor Kolumbo isplovio iz španske luke Kadis na svoje četvrto i poslednje putovanje u "Novi svet"

1512. - Nemački car Karlo V osudio Martina Lutera kao jeretika zbog napada na papsko pravo
izdavanja indulgencija (oproštaj grehova za zlato)

1773. - Rođen Žan Šarl Leonard de Sismondi, švajcarski istoričar i ekonomista
(Ženeva, 09. 05. 1773 - Ženeva, 25. 06. 1842)

1800. - Rođen Džon Braun, američki borac za ukidanje crnačkog ropstva
(Torington, 09. 05. 1800 - Čarlston, 02. 12. 1859)

1805. - Umro Johan Fridrih Šiler, nemački književnik, filozof, istoričar i teoretičar umetnosti
(Marbah, 10. 11. 1759 - Vajmar, 09. 05. 1805)

1850. - Umro Luj Žozef Gej - Lisak, francuski hemičar i fizičar
(Sent Leonard, 06. 12. 1778 - Pariz, 09. 05. 1850)

1860. - Rođen Džejm Metju Beri, škotski književnik
(Kiriemur, 09. 05. 1860 - London, 19. 06. 1937)

1873. - Rođen Hauard Karter, engleski arheolog, egiptolog, otkrio grobnice Tutmesa IV, Hatšepsut, Amenofisa I i Tutankamona
(Svofhem, 09. 05. 1873 - London, 02. 03. 1939)

1911. - Osnovana organizacija "Ujedinjenje ili smrt", kasnije nazvana "Crna ruka"

1924. - Rođen Martin Jonaš, slikar - naivac, osnivač prve seoske galerije slika u Kovačici
(Kovačica, 09. 05. 1924 - Pančevo, 31. 01. 1996)

1926. - Američki polarni istraživači Ričard Berd i Flojd Benet prvi preleteli Severni pol avionom

1927. - Jugoslovenski piloti Tadija Sondermajer i Leonid Bajdak vratili se sa istorijskog leta na liniji Beograd - Pariz - Bagdad - Bombaj

1936. - Rođena Glenda Džekson, engleska glumica, dobitnica "Oskar"-a
(Liverpul, 09. 05. 1936)

1939. - Rođen Đoko Vještica, novinar i urednik RTV Studio B
(Otrič, 09. 05. 1939 - Beograd, 17. 11. 2008)

1942. - Rođen Mirko Sandić, vaterpolista, reprezentativac i trener, predsednik Skupštine Vaterpolo saveza Srbije
(Beograd, 09. 05. 1942 - Beograd, 24. 12. 2006)

1944. - Obnovljen Jugoslovenski crveni krst

1946. - Abdicirao italijanski kralj Vitorio Emanuele III u korist svog sina Umberta II

1948. - Rođen Milan Oklobdžić - Mika Oklop, književnik, dramaturg i scenarista
(Beograd, 09. 05. 1948 - San Francisko, 01. 07. 2007)

1950. - Francuski ministar inostranih poslova Robert Šuman predstavio predlog stvaranja ujedinjene Evrope, ovaj dan se od 1985. godine proslavlja kao Dan Evrope

1958. - Rođen Slobodan Ćustić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Osinja, 09. 05. 1958)

1960. - Rođen Željko Obradović, košarkaš i trener
(Čačak, 09. 05. 1960)

1978. - Ubijen Aldo Moro, italijanski političar i državnik, predsednik Demohrišćanske stranke
(Maljija, 23. 09. 1916 - Rim, 09. 05. 1978)

1982. - Rođen Ivan Kolić, vazduhoplovni modelar, svetski šampion
(Beograd, 09. 05. 1982)

1986. - Umro Tenzing Norgej, nepalski planinar, sa Edmundom Hilarijem osvojio Mont Everest
(Čehu, 15. 05. 1914 - Dardželing, 09. 05. 1986)

1987. - Katastrofa aviona poljske kompanije "LOT" na liniji Varšava - Njujork, poginulo 187 putnika i članova posade

2005. - Umro Darko Nišavić, rvač, reprezentativac, predsednik Skupštine opštine Zrenjanin
(Zrenjanin, 28. 05. 1952 - Zrenjanin, 09. 05. 2005)

2007. - Umro Zoran Tripković, novinar, direktor i glavni i odgovorni urednik Radio Valjeva
( 1933 - Valjevo, 09. 05. 2007)

2008. - Umro Zvonimir Stojićević, novinar i urednik Radio Beograda 2
(Đurakovo, 24. 05. 1948 - Beograd, 09. 05. 2008)

[Bisernica]

10. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/10_4-1.jpg



Svetski dan kretanja. Svetski dan održivog razvoja. Svetski dan ptica i drveća. Dan Narodnog muzeja u Beogradu. Dan spaljivanja moštiju Svetog Save na Vračaru.


1594 - Spaljene mošti Svetog Save na Vračaru u Beogradu

Telo Svetog Save, jednog od tvoraca srpske srednjovekovne države, osnivača srpske crkve, začetnika srpske književnosti i najmlađeg sina velikog srpskog župana Stefana Nemanje, počivalo je od 1237. godine u Mileševi. Spaljivanju moštiju, 359 godina posle njegove smrti, prethodio je ustanak Srba u Banatu pod episkopom banatskim svetim Teodorom Vršačkim, u kojem su ustanici nosili ikone Svetog Save. Turski sultan Muhamed III naredio je Sinan-paši da po svaku cenu uguši pobunu Srba. Sinan-paša je, znajući da se na grobu Svetog Save u Mileševi okupljaju ne samo pravoslavci već i Turci, verujući u isceljenje, naredio je da se kovčeg donese u Beograd i tu javno spali. Turci su proneli kovčeg iz Mileševe kroz celu Srbiju, sve do pred Beograd, na polje Vračarevo, kako bi Srbi sa obe strane Dunava videli čin spaljivanja. Spaljivanjem moštiju Svetog Save Turci su želeli da unište njegov kult, potisnu hrišćanstvo i unište simbol srpske tradicije i istorije. Mošti su spaljene, ali je Svetosavlje nadživelo tursko ropstvo.

1760 - Rođen Klod Žozef Ruže de Lil, književnik i kompozitor, autor "Marseljeze" (Lon l Sonije, 10.5.1760 - Šuazi l Rua, 26.6.1836)

1844 - Osnovan Narodni muzej u Beogradu

Narodni muzej osnovan je aktom Popečiteljstva prosveštenija Srbije, koji je potpisao načelnik Popečiteljstva, pisac Jovan Sterija Popović. Rad na prikupljanju starina otpočeo je mnogo ranije. Godine 1842, u Srbiji je upućen poziv da narod prikuplja značajne starine, koje su se čuvale u tadašnjem Popečiteljstvu finansija. Zahvaljujući tome, već na početku rada Narodni muzej je raspolagao kolekcijom vrednih knjiga, retkog oružja, starog novca i slika. Briga o Muzeju poverena je Društvu srpske slovesnosti, a smešten je u Kapetan Mišinom zdanju. Zgrada u kojoj se danas nalazi Narodni muzej podignuta je 1903. godine, po projektu Andre Stevanovića i Nikole Nestorovića. U fondovima muzeja nalazi se oko tri stotine hiljada muzejskih predmeta, od kojih je najvredniji rukopis Miroslavljevo jevanđelje.

1847 - Rođen Joca Savić, pozorišni glumac i reditelj (Novi Bečej, 10.5.1847 - Minhen, 7.5.1915)

1854 - Umro Konstantin Bogdanović, političar, publicista i književni kritičar (Ruma, 14.3.1811 - Novi Sad, 10.5.1854)

1864 - Donet prvi vojno-sudski zakon u Srbiji

1871 - U Frankfurtu na Majni potpisan Mirovni sporazum o završetku Francusko-pruskog rata

1873 - Umro Laza Telečki, pozorišni glumac i reditelj
(Kumani, 23.7.1839 - Novi Sad, 10.5.1873)

1889 - Umro Mihail Jefgrafovič Saltikov Ščedrin, ruski književnik
(Spas-Ugol, 27.1.1826 - Petrograd, 105.1889)

1895 - Osnovano Društvo za podizanje hrama Svetog Save na Vračaru, za prvog predsednika izabran mitropolit srpski Mihailo

1899 - Rođen Fred Aster (Frederik Austerlic), američki igrač i filmski glumac (Omaha, 10.5.1899 - Holivud, 22.6.1997)

1904 - Umro Henri Morton Stenli, engleski novinar i istraživač
(Denbi, 28.1.1841 - London, 10.5.1904)

1922 - Rođen Miodrag Protić, slikar, teoretičar i istoričar umetnosti, osnivač i prvi upravnik Muzeja savremene umetnosti u Beogradu (Vrnjačka Banja, 10.5.1922)

1923 - Kraljevina SHS i Grčka sklopile Konvenciju o osnivanju "slobodne zone" u Solunu

1931 - Rođena Olga Olja Ivanjicki, slikarka, jedna od osnivača grupe "Mediala" (Pančevo, 10.5.1931- Beograd, 24.6.2009)

1933 - Nacisti spalili preko 25 hiljada knjiga "dekadentnih" pisaca pred zgradom Rajhstaga u Berlinu

1939 - Osvećeni temelji Hrama Svetog Save na Vračaru

1939 - Rođen dr Vlajko Brajić, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, akademik (Lipovo, 10.5.1939 - Beograd, 01.10.2004)

1939 - Rođen Ivica Vidović, hrvatski pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 10.5.1939 - Zagreb, 18.4.2011)

1940 - Nemačka napala Belgiju, Holandiju i Luksemburg u Drugom svetskom ratu

1946 - Rođen Marko Nicović, advokat, načelnik Uprave za suzbijanje kriminaliteta SUP-a Beograd, predsednik Svetske karate konfederacije, direktor Borda međunarodne policije za narkotike (Kolašin, 10.5.1946)

1958 - Rođen Vladimir Divljan, kompozitor, gitarista i pevač grupe "Idoli" (Beograd, 10.5.1958)

1977 - Umrla Džoan Kraford, američka filmska glumica, dobitnica Oskara
(San Antonio, 23.3.1908 - Njujork, 10.5.1977)

1979 - Umrla Ita Rina (Italina-Ida Kravanja), filmska glumica
(Divača, 7.7.1907 - Budva, 10.5.1979)

Ita Rina je bila prva naša filmska zvezda koja je stekla međunarodnu slavu. Svoj debi imala je već sa 20 godina u filmovima Dvoje ispod nebeskog svoda i Poslednja večera. Njenu lepotu zapazio je nemački filmski producent Ostermajer, koji je poziva u Berlin na probna snimanja. Tamo je 1926. snimila prvi film Šta deca kriju od roditelja, a zatim je u Nemačkoj i Čehoslovačkoj snimila još desetak filmova, među kojima su najznačajniji Erotikon Gustava Mahatija i A život teče dalje sa Zvonimirom Rogozom. Odbijala je pozive da ode u Holivud. Pred rat je snimila filmove Centrala Rio, Velovi strasti, Sramota i Fantom Durmitora, a zatim se udala za beogradskog inženjera Miodraga Đorđevića i postala Tamara Đorđević. Na platnu se pojavila ponovo tek 1960. godine u filmu Veljka Bulajića Rat. Poslednje godine života provela je u Budvi, gde je i preminula.

1992 - Umro Sergej Obrascov, pozorišni glumac i reditelj, lutkarski animator (Moskva, 22.6.1901 - Moskva, 10.5.1992)

1997 - Katastrofalni zemljotres u Iranu

2006 - Umro Aleksandar Zinovjev, ruski filozof i književnik, profesor Filozofskog fakulteta u Moskvi, disident (29.9.1922 - Moskva, 10.5.2006)

[Bisernica]

11. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/imagesqtbnANd9GcRIwVPoKjWv0SAC9IAGfc0eur-1.jpg


Na današnji dan rođeni španski slikar Salvador Dali 1904. godine i srpski glumac Zoran Radmilović 1933. u Zaječaru.


Godine 1904. rođen je španski slikar Salvador Dali u Figerasu. Ekscentrik visokog stila, jedan je od najvećih slikara 20. veka i umetnik koji je uzdrmao temelje slikarstva. Slikao je iracionalan i fantastičan svet snova i halucinacija. Tridesetih godina je naslikao dela koja su izazvala šok: "Veliki masturbator", "Goruća žirafa" i "Predosećaj građanskog rata". Radio je kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela Andalužanski pas (1929) i Zlatno doba (1931), kao i uspele inscenacije i kostime za balet. Napisao je autobiografsko delo Tajni život Salvadora Dalija. Umro je 1989. godine.

Srpski glumac Zoran Radmilović rođen je 1933. godine u Zaječaru. Neprevaziđeni majstor improvizacije, oduševljavao je pozorišnu publiku, često stvarajući utisak da je sam - čitavo pozorište. Glumačku karijeru započeo je kao student 1960. u Beogradskom dramskom pozorištu, a 1964. je prešao u Atelje 212. Omiljen za života, upamćen je po nizu briljantnih uloga poput Kralja Ibija, Radovana III, Trigorina u Galebu, Laze Kostića u Santa Maria dela Salute. Igrao je u brojnim filmovima i TV serijama. Umro je u Beogradu 1985. godine.

482 - Rođen Justinijan I Veliki, romejski (vizantijski) car
(Niš, 11.5.482 - Konstantinopolj, 14.11.565)

1811 - Rođeni prvi sijamski blizanci

1888 - Rođen Irving Izrael Berlin, američki kompozitor
(Mogiljov, 11.5.1888 - Njujork, 22.9.1989)

1896 - Rođen Josip Slavenski (Štolcer), kompozitor, profesor Muzičke akademije u Beogradu
(Čakovec, 11.5.1896 - Beograd, 30.11.1955)

1897 - Otkriven spomenik Josifu Pančiću u Beogradu, rad vajara Đorđa Jovanovića

1901 - Rođen Viktor Starčić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Ruščuk, 11.5.1901 - Beograd, 2.6.1980)

1909 - Rođen Janoš Herceg, književnik i prevodilac
(Sombor, 11.5.1909 - Sombor, 29.1.1995)

1930 - Rođen Dejan Despić, kompozitor i muzički teoretičar, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, akademik
(Beograd, 11.5.1930)

1933 - Rođen dr Milan Kurepa, fizičar, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu, akademik
(Bačka Palanka, 11.5.1933 - Beograd, 16.10.2000)

1946 - Rođen Zoran Simjanović, kompozitor, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu
(Beograd, 11.5.1946)

1949 - Rođen Vojislav-Voja Brajović, pozorišni, filmski i TV glumac, ministar kulture Srbije
(Beograd, 11.5.1949)

1953 - Rođen Đorđe Balašević, muzičar i reditelj, ambasador dobre volje UNICEF -a
(Novi Sad, 11.5.1953)

1959 - Rođen Milivoje Mlađenović, dr književnosti, upravnik Narodnog pozorišta u Somboru i Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu
(Kojčinovac, 11.5.2009)

1988 - Umro Kim Filbi (Harold Adrijan), engleski špijun
(Ambala, 1.1.1912 - Moskva, 11.5.1988)

1992 - Umro Jovan Milićević, pozorišni glumac
(Sarajevo, 9.4.1925 - Kruševac, 11.5.1992)

1992 - Ministri inostranih poslova zemalja Evropske zajednice odlučili su da povuku iz Beograda ambasadore i da zatraže suspenziju članstva Savezne Republike Jugoslavije u Organizaciji za evropsku bezbednost i saradnju.

1998 - Umro Džin Fauler, američki filmski reditelj
(Denver, 27.5.1917 - Los Anđeles, 11.5.1998)

2000 - Umro Dušan Perković, producent, scenarista i glumac
(Strumica, 25.11.1926 - Beograd, 11.5.2000)

2001. - Umro Daglas Adams, britanski književnik
(Kembridž, 11.3.1952 - Santa Barbara, 11.5.2001)

2006 - Umro Zoran Gluščević, književnik i književni kritičar, urednik "Književnih novina"
(Užička Požega, 23.5.1926 - Beograd, 11.5.2006)

2006 - Umro Flojd Paterson, američki bokser, svetski i olimpijski šampion u srednjoj kategoriji
(Vako, 4.1.1935 - Nju Palc, 11.5.2006)

2007 - Umro Slobodan Kića Stanković, novinar i urednik emisije "Veselo veče" Radio Beograda
(Beograd, 9.1.1929 - Beograd, 11.5.2007)

2007 - Umro Branislav-Bane Đuričić, književnik i novinar - humorista, jedan od osnivača radio-emisija "Porodica Jovanović" i "Veselo veče" Radio Beograda
(Beograd, 1925 - Beograd, 11.5.2007)

2010 - Umrla Jelica Mišović, profesor Tehnološko-metalurškog fakulteta u Beogradu
(1924 - Beograd, 11.5.2010)

[Bisernica]

12. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/florence_nightingale-1.jpg

Florence Nightingale - zvali su je "Lady with lamp"

Na današnji dan osnovano prvo englesko naselje u Severnoj Americi. Prikazana "Slavica", prvi posleratni film.


1607 - Osnovana prva engleska naseobina u Severnoj Americi. Prvo englesko naselje, Džemstaun, osnovano je u današnjoj Virdžiniji 1607. Prva veća grupa engelskih iseljnika -puritanci, došla je u Novu Englesku 1620. godine i osnovala Plimaut. Do kraja 18. veka osnovano je još 13 kolonija a broj stanovnika "novog kontineta" porastao je na oko 2,5 miliona.

1947 - Prikazan prvi posleratni domaći igrani film Slavica. Sadržaj - Marin i grupa zadrugara skrivaju novosagrađeni ribarski brod od italijanskog okupatora. Njih hapse ali ih partizani spasavaju i oni učestvuju u nizu akcija. Slavica gine u jednoj bici na moru, a njihov brod, jedan od začetaka jugoslovenske ratne mornarice, dobija njeno ime. Scenario: Vjekoslav Afrić, Muzika: Silvio Bombardeli. Snimatelj: Žorž Skrigin. Scenografija: Jozo Janda. Montaža: Maja Ribar (Lazarov). Glavna uloga: Irena Kolesar. Zemlja porekla: Jugoslavija, Srbija.

1364 - Poveljom poljskog vladara Kazimira Velikog osnovan Krakovski univerzitet

1671 - Upokojio se Sveti Vasilije Ostroški (Stojan Jovanović), mitropolit Zahumski i Istočno-hercegovački (Mrkonjić, 11.1.1610 - Ostrog, 12.5.1671)

1820 - Rođena Florens Najtingejl, engleska bolničarka, reformator sanitetske službe i osnivač prve škole za medicinske sestre - datum njenog rođenja obeležava se kao Svetski dan medicinskih sestara (Firenca, 12.5.1820 - London, 13.8.1910)

1828 - Rođen Dante Gabriel Roseti, engleski slikar i književnik
(London, 12.5.1828 - Birčangton, 9.4.1882)

1842 - Rođen Žil Masne, francuski kompozitor
(Montan, 12.5.1842 - Pariz, 13.8.1912)

1845 - Rođen Ilija Ognjanović Abukazem, književnik
(Novi Sad, 12.5.1845 - Budimpešta, 21.8.1900)

1845 - Umro August Vilhelm Šlegel, nemački estetičar, književni kritičar i istoričar (Hanover, 5.9.1767 - Bon, 12.5.1845)

1879 - Rođen Milan Marjanović, književnik
(Kastav, 12.5.1879 - Zagreb, 21.12.1955)

1884 - Umro Bedžih Smetana, češki kompozitor
(Litomisl, 2.3.1824 - Prag, 12.5.1884)

1907 - Rođena Ketrin Hepbern, američka filmska glumica, dobitnicaOskara (Hartford, 12.5.1907 - Old Sejbruk, 29.6.2003)

1910 - Rođen Karlo Bulić, filmski i TV glumac
(Trst, 12.5.1910 - Beograd, 19.10.1986)

1946 - Rođen Radoš Glišić, novinar i urednik Radio Beograda
(Valjevo, 12.5.1946)

1963 - Osnovana Škola za dizajn u Beogradu

1970 - Umrla Neli Saks, nemačka književnica, nobelovac
(Berlin, 10.12.1891 - Stokholm, 12.5.1970)

1981 - Umro Vladimir Popović, pozorišni, filmski i TV glumac, direktor Crnogorskog narodnog pozorišta (Dragova Luka, 17.8.1935 - Podgorica, 12.5.1981)

1992 - Skupština srpskog naroda u BiH donela odluku o formiranju Vojske Republike Srpske i osnivanju Novinske agencije SRNA.

1996 - Umro Vojislav J. Đurić, istoričar umetnosti, akademik
(Velika Pisanica, 6.2.1925 - Beograd, 12.5.1996)

1999 - Umro Dragutin Đorđević, prota, akademik
(Leskovac, 30.1.1907 - Leskovac, 12.5.1999)

2001 - Umro Aleksej Tupoljev, ruski konstruktor aviona
(Moskva, 20.5.1925 - Moskva, 12.5.2001)

2001 - Umro Valdir-Didi Pereira, brazilski fudbaler
(Kampos, 8.10.1929 - Rio de Žaneiro, 12.5.2001)

2008 - Umrla Irena Sendler (Križanovska), Poljakinja koja je iz Varšavskog geta u Drugom svetskom ratu spasila 25.000 jevrejske dece (Otvock, 1910 - 12.5.2008)

2008 - Umro Robert Raušenberg, američki slikar
(Port Artur, 22.10.1925 - Kaptiva ajlend, 12.5.2008)

2009 - Umro Rože Planšon, francuski pozorišni reditelj
(Sen-Šamon, 12.9.1931 - Pariz, 12.5.2009)

2009 - Umro Mladen Srbinović, slikar, akademik, potpredsednik SANU
(Sušica, Gostivar, 29.11.1925 - Beograd, 12.5.2009)

[Bisernica]

13. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/imagesqtbnANd9GcTdYpPnIF1sLRCcubsCkpdpJ5-1.jpg


Na današnji dan rođena je Marija Terezija, austrijska carica i češka i mađarska kraljica. U Šapcu je 1851. godine rođen književnik i lekar Laza K. Lazarević.


Austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija rođena je na današnji dan 1717. godine u Beču. Tokom svoje vladavine od 1740. do smrti 1780. sprovodila je reforme u duhu prosvećenog apsolutizma, ali i germanizaciju i nasilno pokatoličavanje. Srbima u Potisko-pomoriškoj granici ukinula je privilegije, čime je podstakla njihove seobe u Rusiju od 1751. do 1753. (koje je literarno opisao Crnjanski u Seobama).

Na današnji dan 1851. godine u Šapcu je rođen Laza K. Lazarević, književnik i lekar. Laza Lazarević pripada piscima realizma i smatra se tvorcem srpske psihološke pripovetke. Svoje pripovetke Lazarević je objavljivao u časopisima, a objavio je samo jednu knjigu pod nazivom Šest pripovedaka jula 1886. godine. Napisao je devet pripovedaka, dok je osam ostalo nedovršeno. Pripovetku Švabica nije objavio jer je, kako mnogi veruju, bila suviše autobiografska. Karakteristika Lazarevićih pripovedaka je idealizacija i veličanje patrijarhalnog sveta i porodične zadruge kojoj se sve žrtvuje pa čak i sopstvena sreća.

1840 - Rođen Alfons Dode, francuski književnik (Nim, 13.5.1840 - Pariz, 15.12.1897)

1851 - Rođen Laza K. Lazarević, književnik i lekar (Šabac, 13.5.1851 - Beograd, 10.1.1891)

1862 - Rođen Janko Veselinović, književnik (Crnobarski Salaš, 13.5.1862 - Glogovac, 26.6.1905)

1866 - Puštene u saobraćaj prve poštanske marke u Srbiji

1881 - Rođen Dimitrije Tucović, političar i publicista, ideolog socijalističkog pokreta u Srbiji (Gostilje, 13.5.1881 - Vrapčevo brdo kod Lazarevca, 20.11.1914)

1882 - Rođen Žorž Brak, francuski slikar (Aržantej, 13.5.1882 - Pariz, 31.8.1963)

1887 - Osnovana Provizorna opservatorija Velike škole u Beogradu

1899 - Osnovano "Prvo srpsko društvo za igru loptom" u Beogradu

1909 - Rođen Branislav Bukurov, geograf, akademik (Ostojićevo, 13.5.1909 - Novi Sad, 21.4.1986)

1911 - Rođen Kosta Nađ, general, španski borac, narodni heroj (Petrovaradin, 13.5.1911 - Beograd, 18.11.1986)

1930 - Umro Fridjof Nansen, norveški polarni istraživač, političar i diplomata, nobelovac (Froen, 10.10.1861 - Oslo, 13.5.1930)

1939 - Rođen Harvi Kajtel, američki filmski glumac (Njujork, 13.5.1939)

1941 - Andrija Artuković, ministar unutrašnjih poslova ustaške vlade Ante Pavelića, potpisao "Ravnateljstvo za javni red i sigurnost" o istrebljenju Srba, Jevreja i Roma u NDH

1944 - U Drvaru doneta odluka o osnivanju Odeljenja za zaštitu naroda - OZNA

1945 - Rođen Rajko Petrov Nogo, književnik (Borija, 13.5.1945)

1948 - Umro Milan Begović, književnik (Vrlika, 19.1.1876 - Zagreb, 13.5.1948)

1950 - Rođen Stivi Vonder (Stiven Džadkins), američki rok muzičar (Sedžino, 13.5.1950)

1952 - Osnovana bolnica "Dr Dragiša Mišović" u Beogradu

1959 - Rođen Perica Vučinić, novinar "Borbe" i nedeljnika"Vreme", osnivač,vlasnik i glavni urednik nedeljnika "Reporter" (Žiča, 13.5.1959 - Beograd, 27.4.2005)

1961 - Umro Gari Kuper (Frenk Džejms Kuper), američki filmski glumac, dobitnik Oskara (Helena, 7.5.1901 - Holivud, 13.5.1961)

1992 - Umrla Smiljana Mandukić, balerina, koreograf i pedagog (Beč, 1908 - Beograd, 13.5.1992)

2000 - Umro Boško Perošević, političar i državnik, predsednik Izvršnog veća Vojvodine (Odžaci, 17.11.1956 - Novi Sad, 13.5.2000)

2002 - Umro Valerij Lobanovski, ukrajinski fudbalski trener (Kijev, 6.1.1939 - Kijev, 13.5.2002)

2003 - Umro Nikola Masniković, grafičar i dizajner (Kovačica, 19.11.1936 - Beograd, 13.5.2003)

2005 - Umro Milovan Kvrgić, generalni direktor Privredne banke Beograd (1941 - Beograd, 13.5.2005)

[Bisernica]

14. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/branko_radicevic-1.jpg


Današnji dan kroz istoriju obeležilo je rođenje književnika Branka V. Radičevića i osnivanje države Izrael.


Na današnji dan 1925. godine rođen je pesnik, romansijer, pripovedač, novinar, pisac za decu, autor više monografija, antologija i knjiga etno-zapisa Branko V. Radičević. Diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu. Živeo je i stvarao u Čačku, Sarajevu i Beogradu. Kao novinar i urednik radio je u "Dugi", "Borbi" i "Večernjim novostima". Za svoj obiman književni rad i angažman u oblasti kulture dobio je niz uglednih književnih i društvenih priznanja: "Sedmojulsku", "Vukovu" nagradu, nagradu "Srpske književne zadruge" za životno delo, plaketu "Disovo proleće" i druge. Branko V. Radičević je objavio oko sedamdeset knjiga, među kojima su najpoznatije knjige poezije: "Zemlja", "Večita pešadija", "Vojničke pesme" i romani: "Bela žena", "Izgubljeni grad", "Ponoćni svirači", "Seljaci" i "Svedok", kao i knjige za decu "Pesme o majci", "Priče o dečacima" i "Duh livada". Stvaralačko delo Branka V. Radičevića svrstava se u same vrhove savremene srpske književnosti. (Čačak, 14. 05. 1925 - Beograd, 12. 01. 2001)

1686. - Rođen Gabrijel Danijel Farenhajt, nemački fizičar (Gdanjsk, 14. 05. 1686 - Holandija, 16. 09. 1736)

1771. - Rođen Robert Oven, engleski filozof, socijalutopista i filantrop (Njutaun, 14. 05. 1771 - Njutaun, 17. 11. 1858)

1796. - Engleski lekar Edvard Džener prvi put primenio vakcinu protiv velikih boginja

1836. - Rođen Vilhelm Štajnic, austrijski šahovski velemajstor, svetski prvak (Prag, 14. 05. 1836 - ostrvo Vord, 12. 02. 1900)

1838. - U Engleskoj objavljena povelja - "Čarter", program engleskog radničkog pokreta

1843. - Umrla Ljubica Obrenović, knjeginja, žena Miloša Obrenovića (Srezojevci, 1788 - Novi Sad, 14. 05. 1843)

1859. - Rođena Natalija Obrenović (Petrovna Keško), knjeginja i kraljica (Firenca, 14. 05. 1859 - Pariz, 05. 05. 1941)

1886. - Umrla Emili Dikinson, američka književnica (Amherst, 10. 12. 1830 - Amherst, 14. 05. 1886)

1912. - Umro Johan August Strindberg, švedski književnik (Stokholm, 22. 01. 1849 - Stokholm, 14. 05. 1912)

1925. - Rođen Ljubomir Tadić, filozof, akademik (Smriječan, 14. 05. 1925)

1926. - Umro Jovan Miodragović, profesor Učiteljske škole u Beogradu (Stanišinci, 29. 08. 1853 - Beograd, 14. 05. 1926)

1932. - Umro Čedomilj Mijatović, književnik, profesor Velike škole u Beogradu, političar i diplomata, akademik (Beograd, 18. 10. 1842 - London, 14. 05. 1932)

1933. - Rođen Laslo Kovač, američki snimatelj, dobitnik "Oskar"-a (Budimpešta, 14. 05. 1933 - Beverli Hils, 21. 07. 2007)

1944. - Rođen Mile Kordić, novinar (Resnik, Bijelo Polje, 14. 05. 1944 - Beograd, 09. 11. 2003)

1948. - Osnovana država Izrael

1955. - Osnovan Varšavski pakt

1955. - Rođen Darko Bajić, filmski reditelj i scenarista, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Beograd, 14. 05. 1955)

1956. - Umro Jovan Bandur, kompozitor i dirigent, direktor Beogradske opere, profesor i direktor Muzičke akademije u Beogradu (Javnica, 24. 09. 1899 - Beograd, 14. 05. 1956)

1974. - Umro Ljubo Babić, slikar i istoričar umetnosti (Jastrebarsko, 14. 06. 1890 - Zagreb, 14. 05. 1974)

1977. - Otvoren Centar "Sava" u Beogradu

1984. - Rođen Mark Cukerberg, izumitelj društvene mreže "Fejsbuk" (Taurus Vajt Plejn, 14. 05. 1984)

1994. - U Beogradu otkriven spomenik grčkom revolucionaru i pesniku Rigi od Fere

1997. - Umro Branko Rabrenović, novinar Radio Beograda (Čačak, 30. 09. 1935 - Beograd, 14. 05. 1997)

1998. - Umro Karolj Seleš, teniski trener ( 1934 - Florida, 14. 05. 1998)

1998. - Umro Frenk Sinatra (Frensis Albert), američki pevač i filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a (Hobokin, 12. 12. 1915 - Los Anđeles, 14. 05. 1998)

2000. - Umro Kenzo Obući, japanski političar i državnik (Gunma, 1937 - Tokio, 14. 05. 2000)

2001. - Umro Bruno Kavaleri Dukati, italijanski industrijalac, osnivač fabrike motocikala ( 05. 11. 1904 - Ispra, 14. 05. 2001)

2008. - Umro Milovan Stojanović -Mis, keramičar ( ,1927- Vrnjačka banja,14. 05. 2008)

2009. - Umro Rajko Ruvidić, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Sarajevo, 16. 03. 1920 - 14. 05. 2009)

2009. - Umro Aleksandar Fotez, TV reditelj (Beograd, 05. 06. 1951 - Beograd,14. 05. 2009)

[Bisernica]

15. maj


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan rođen je fizičar i nobelovac Pjer Kiri. Na ovaj dan preminuo je istaknuti kritičar i istoričar književnosti Jovan Skerlić.


1859. - Rođen Pjer Kiri, francuski fizičar i hemičar, nobelovac. Sa bratom Žakom 1880. godine, otkrio pezoelekticitet, proučavao magnetske pojave, a 1898. godine sa suprugom Marijom Kiri - Slodovski radaktivne elemente polinijum i radijum. Kiri je 1903. godine dokazao da soli radijuma spontano oslobađaju toplotu. Radovi Pjera i Marije Kiri dokazali su da rafiokativnost uglavnom ne zavisi od spoljapnjih uslova. Sa Marijom i Anton-Anri Bekerelom dobio Nobelovu nagradu za fiziku 1903. godine.

1914. - Umro Jovan Skerlić, književni kritičar i istoričar književnosti, profesor Beogradskog univerziteta, akademik. Skerlić je studirao na beogradskoj Velikoj školi, na Odseku istorije i filologije, a doktorirao u Lozani. Njegov talenat i izvanredan dar za sinteze omogućili su mu da ostvari grandiozno delo u srpskim uslovima i relacijama "Istorija nove srpske književnosti", u kojoj je obuhvaćen, naučno obrađen, periodizovan i analiziran celokupni književni i kulturni život Srba u 18, 19 i 20. veku. Skerlić je bio najbolji predstavnik naprednih i humanističkih težnji svoga naroda. Njegovo delo čini jedan od temelja naše nacionalne kulture .

1571. - Tatari zapalili Moskvu

1767.- Đenova prodala Korziku Francuskoj

1773. - Rođen Klemens Meternih, austrijski knez, diplomata i kancelar
(Koblenc, 15. 05. 1773 - Beč, 11. 06. 1859)

1795. - Rođen Pavle Jozef Šafarik, češki filolog i istoričar književnosti (Kobeljarevo, 15. 05. 1795 - Prag, 26. 06. 1861)

1848. - Na Skupštini 175 crkvenih opština vojvođanskih eparhija u Sremskim Karlovcima proglašena Srpska Vojvodina, a za patrijarha izabran mitropolit Josif Rajačić

1862. - Rođen Artur Šnicler, austrijski književnik
(Beč, 15. 05. 1862 - Beč, 21. 10. 1931)

1891. - Rođen Mihail Afanasjevič Bulgakov, ruski književnik i lekar
(Kijev, 15. 05. 1891 - Moskva, 10. 03. 1940)

1898. - Rođena Arleti (Arlet-Leoni Batia), francuska filmska glumica
(Kurbvua,15. 05. 1898 - Pariz, 24. 07. 1992)

1905. - Osnovan Las Vegas

1907. - Umro Milorad Mitrović, književnik
(Beograd, 20. 02. 1867 - 15. 05. 1907)

1909. - Rođen Džejms Mejsn, engleski filmski glumac
(Jorkšajr, 15. 05. 1909 - Lozana, 27. 07. 1984)

1911. - Rođen Maks Friš, švajcarski književnik
(Cirih, 15. 05. 1911 - Cirih, 05. 04. 1991)

1914. - Rođen Tenzing Norgej, nepalski planinar, sa Edmundom Hilarijem osvojio Mont Everest (Čehu, 15. 05. 1914 - Dardželing, 09. 05. 1986)

1934. - Umro Leon Koen, slikar, najznačajniji predstavnik simbolizma u Srbiji (Beograd, 1859 - Vršac, 15. 05. 1934)

1940. - Prvi put su se u američkim radnjama pojavile najlon čarape

1943. - Počela bitka na Sutjesci - Peta neprijateljska ofanziva

1943. - Raspuštena Kominterna

1943. - Rođen Dejvid Kronenberg, kanadski reditelj, scenarista i producent (Toronto, 15. 05. 1943)

1945. - Jugoslavija oslobođena u Drugom svetskom ratu

1948. - Počeo sa radom Ansambl narodnih pesama i igara Srbije "Kolo"

1953. - Rođen Majk Oldfild, engleski muzičar (Reding, 15. 05. 1953)

1955. - Potpisan Državni ugovor o nezavisnosti Austrije

1987. - Umrla Rita Hejvort (Margarita Karmen Kansino), američka filmska glumic (Njujork, 17. 10. 1918 - Njujork, 15. 05. 1987)

1989. - Osnovan B 92

1992. - Muslimanske paravojne formacije napale kolonu JNA u Tuzli (ubijeno preko 200 vojnika)

1994. - Umrla Olga Spiridonović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Split, 11. 06. 1923 - Beograd, 15. 05. 1994)

2005. - Umro Dušan Marković, spiker, novinar i urednik RTS-a
(Kraljevo, 30. 04. 1941- Beograd, 15. 05. 2005)

2008. - Umro Momčilo Stefanović, novinar i publicista,dopisnik listova "Politika" i "Politika ekspres" ( 1931- Beograd, 15. 05. 2008)

2008. - Umrla prof. dr Tatjana Škurina, doajen jugoslovenske i srpske ginekologije (Lenjingrad, 17. 11. 1914 - Beograd,15. 05. 2008)

2009. - Umro Bojan Selimović, novinar, glavni urednik programa 202 Radio Beograda, direktor TV Studio B (Tuzla, 09. 09. 1946 - Beograd, 15. 05. 2009)

[Bisernica]

16. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/dusan-1.jpg


Na današnji dan 878. godine prvi put pomenuto ime Beograd. Godine 1346. krunisan srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić i istovremeno proglašena srpska patrijaršija.


Današnji dan kroz istoriju 1346. godine, obeležilo krunisanje srpskog kralja Dušana Stefana Nemanjića. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija sa prvim srpskim patrijarhom Joanikijem. Bio je to period najvećeg ekonomskog, vojnog, političkog i kulturnog uspona srpske feudalne države. Po teritoriji je obuhvatala, pored zemalja ranije srpske kraljevine, još Mačvu, Zahumlje, Albaniju, Epir, Tesaliju, Etoliju i Makedoniju do Hristopolja (Kavale) izuzev Soluna. Prerana smrt, 1355. godine, sprečila je cara Dušana da stvori državu koja bi po snazi nadmašila, turskom najezdom oslabljeno Vizantijsko carstvo.

Godine 878. prvi put pomenuto ime Beograd. Papa VIII uputio je pismo bugarskom knezu Borisu, u kome ga obaveštava da se Sergije evnuh opoziva sa dužnosti beogradskog episkopa. Original ovog dokumenta nalazi se u vatikanskom arhivu, a tek devedesetih godina ovog veka postao je dostupan i našoj javnosti. Za više od dve hiljade godina, koliko pouzdano postoji kao gradsko naselje, Beograd je odoleo mnogim imenima: Singidunum, Alba Graka, Alba Bulgarika, Taurunum, Darul Džihad, Nandor Fehervar... Svi ovi nazivi svedoci su velikih oluja koje su protutnjale ovim prostorima.

1788. - Umro Žorž Luj Leklerk Bifon, francuski prirodnjak i književnik, akademik

(Burgonj, 07. 09. 1707 - Pariz, 16. 04. 1788)

1828. - Umro Francisko Hose de Goja, španski slikar i grafičar

(Fuentetedos, 30. 03. 1746 - Bordo, 16. 04. 1828)

1844. - Rođen Anatol Frans (Žak Anatol Fransoa Tibo), francuski književnik, akademik,nobelovac

(Pariz, 16. 04. 1844 - Sen Sir, 12. 10. 1924)

1850. - Umrla Mari Tiso (Ana Marija Grosholc), francuska modelistkinja voštanih figura, osnivač muzeja "Madam Tiso"

(Bern, 01. 12. 1760 - London, 16. 04. 1850)

1867. - Rođen Vilbur Rajt, američki pilot, konstruktor aviona, sa bratom Orvilom izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva

(Milvil, 16. 04. 1867 - Dejton, 30. 05. 1912)

1868. - Rođen Pavle Popović, istoričar književnosti

(Beograd, 16. 04. 1868 - Beograd, 04. 06. 1939)

1871. - Izdat Dekret Pariske komune o predaji preduzeća radnicima

1872. - Rođena Beta Vukanović (Babet Bahmajer), slikarka i pedagog

(Bamberg, 16. 04. 1872 - Beograd, 31. 10. 1972)

1889. - Rođen Čarli Čaplin (Čarls Spenser Čaplin), engleski filmski glumac, scenarista i režiser, dobitnik "Oskar"-a

1917. - Rođen Beri Nelson, američki filmski glumac, prvi "Džems Bond"

(San Francisko, 16. 04. 1917 - Los Anđeles, 07. 04. 2007)

1921. - Rođen Piter Justinov, britanski glumac, režiser, scenarista i producent, ambasador dobre volje UNICEF-a

(London, 16. 04. 1921 - Ženolije, 28. 03. 2004)

1921. - Kanadski fiziolog, nobelovac, Frederik Banting pronašao insulin, lek protiv šećerne bolesti

1927. - Rođen Benedikt XVI (Jozef Racinger), poglavar Rimokatoličke crkve

(Markt na Inu, 16. 04. 1927)

1939. - Rođen Boris Dvornik, pozorišni, filmski i TV glumac

(Split, 16. 04. 1939 - Split, 24. 03. 2008)

1940. - Rođen Nikola Lorencin, filmski i TV reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Jagodina, 16. 04. 1940)

1941. - Rođena Neda Spasojević, pozorišna, filmska i TV glumica

(Beograd, 16. 04. 1941 - Beograd, 16. 07. 1981)

1944. - Savezničko bombardovanje Beograda u Drugom svetskom ratu

1945. - Počela "Berlinska operacija" u Drugom svetskom ratu

1972. - Umro Jasunari Kavabata, japanski književnik, nobelovac

(Osaka, 11. 06. 1899 - Cuši, 16. 04. 1972)

1988. - Umro Abu Džihad (Halil al Vazir), palestinski političar

(Ramala, 10. 10. 1935 - Tunis, 16. 04. 1988)

1991. - Umro Dejvid Lin, engleski filmski reditelj, dobitnik "Oskara"-a

(Krojdon, 25. 03. 1908 - London, 16. 04. 1991)

1999. - U NATO agresiji srušen most na Dunavu, između Smedereva i Kovina

2007. - Umro Dragoljub Bokonjić, novinar Beograda 202 i Drugog programa Radio Beograda, (Beograd, 06. 07. 1949 - Beograd, 16. 04. 2007)

2008. - Umro Edvard Lorenc, američki matematičar i meteorolog, idejni tvorac teorije haosa i efekta leptira (Vest Hartford, 23. 05. 1917 - Kembridž, 16. 04. 2008)

2009. - Umro dr Nikola Pantelić, muzejski savetnik, direktor Etnografskog instituta SANU(Sarajevo, 13. 08. 1930 - 16. 04. 2009)

[Bisernica]

17. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/attachmentphpattachmentid965stc1d1155410-1.jpg


Na današnji dan 1917. godine umro vojvoda Radomir Putnik. Svetski dan telekomunikacija.


Na današnji dan 1917. godine umro vojvoda Radomir Putnik. Vojvoda i istaknuti vojskovođa srpske vojske bio je, u vreme kada je živeo i radio, najviši vojni autoritet u Srbiji. Artiljerijsku školu završio je u Beogradu, a kao profesionalni vojnik učestvovao je u svim ratovima koje je Srbija vodila od 1876. do 1916. godine. Od 1903, kao načelnik Generalštaba i ministar vojske, Putnik je rukovodio pripremama za predstojeće Balkanske ratove i Prvi svetski rat. Pod njegovom komandom srpska vojska izvojevala je Kumanovsku, Bitoljsku, Bregalničku, Cersku i Kolubarsku bitku. Narušenog zdravlja, vojvoda Radomir Putnik upućen je iz Skadra na Krf, a zatim u Francusku, u Nicu, gde je umro. Njegovi posmrtni ostaci preneti su u otadžbinu 1926. godine i sahranjeni na Novom groblju u Beogradu.

1395 - Poginuo Marko Kraljević, kralj, sin kralja Vukašina, junak epskih narodnih pesama 1335 - Rovine, 17.5.1395)

1615 - Štampan prvi ilustrovani list u svetu "Nove Anverske novine", Belgijanca Abrahama Verhofena

1685 - Poginuo Bajo Nikolić Pivljanin, crnogorski junak
(Piva - Vrtijeljka, 17.5.1685)

1749 - Rođen Edvard Džener, engleski lekar, pronalazač vakcine protiv velikih boginja (Berkli, 17.5.1749 - Berkli, 26.1.1823)

1838 - Umro Šarl Taljeran Perigor, francuski političar i diplomata
(Pariz, 12.2.1754 - Pariz, 17.5.1838)

1865 - Osnovana Međunarodna unija za telekomunikacije - ITU

1866 - Rođen Erik Lesli Sati, francuski kompozitor
(Oufler, 17.5.1866 - Pariz, 1.7.1925)

1874 - Rođen Anri Barbis, francuski književnik i političar
(Asnije, 17.5.1874 - Moskva, 30.8.1935)

1878 - Engleski inženjer i fizičar Dejvid Hjuz konstruisao mikrofon - "električno uvo"

1881 - Rođen Gavrilo Dožić, mitropolit crnogorsko-primorski i patrijarh srpski (Vrujci, 17.5.1881- Beograd, 7.5.1950)

1894 - Rođena Zora Petrović, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik Dobrica, 17.5.1894 - Beograd, 25.5.1962)

1902 - Rođen Ruholah Homeini, iranski verski vođa, ajatolah
(Homeini,17.5.1902 - Teheran, 3.6.1989)

1904 - Rođen Žan Gaben (Žan Aleksis Monkorže), francuski filmski glumac (Pariz, 17.5.1904 - Neji, 15.11.1976)

1906 - Rođena Zinka Kunc, operska pevačica
(Zagreb, 17.5.1906 - Njujork, 29.5.1989)

1918 - Rođena Birgit Nilson, švedska operska pevačica
(Vastra Karup, 17.5.1918 - Vastra Karup, 25.12.2005)

1921 - Rođen Mario Rijavec, slovenački kompozitor i dirigent
(Zagreb, 17.5.1921 - Ljubljana, 7.7.2006)

1926 - Rođen Vane Marinović, književnik
(Kosovska Mitrovica, 17.5.1926 - Beograd, 14.11.1999)

1934 - Rođen Dejan Mijač, pozorišni reditelj
(Bijeljina, 17.5.1934)

1950 - Rođen Janez Drnovšek, slovenački političar i državnik, član Predsedništva SFRJ, premijer i predsednik Slovenije
(Celje, 17.5.1950 - Ljubljana, 23.2.2008)

1984 - Umro Irvin Šo, američki književnik
(Njujork, 27.2.1913 - Davos, 17.5.1984)

1990 - Svetska zdravstvena organizacija zvanično skinula homoseksualnost sa liste mentalnih oboljenja, tim povodom, 17. maj se obeležava kao Svetski dan borbe protiv homofobije

2002 - Umro Ladislav Kubala, fudbaler
(Budimpešta, 10.6.1927 - Barselona, 17.5.2002)

2007 - Potpisan Akt o kanonskom jedinstvu Ruske pravoslavne crkve

[Bisernica]

18. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/RuC491er-1.jpg


Na današnji dan 1711. godine rođen astronom Ruđer Bošković. Međunarodni dan muzeja ustanovljen je na 11. generalnoj konferenciji Međunarodnog saveta za muzeje, 1977. godine.


1711 - Rođen Ruđer Josip Bošković, matematičar, fizičar i astronom, jedan od poslednjih univerzalnih naučnika evropske humanističke tradicije. Uz nauku, bavio se i diplomatijom, a napisao je i više filozofskih rasprava. Živeo je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu. Od 1735. godine objavio je veliki broj rasprava na latinskom, francuskom i italijanskom jeziku iz matematike, optike, fizike, astronomije... Bošković je proučavao Sunčeve pege, polarnu svetlost, putanje planeta, probleme hidraulike i mehanike. Vreme i prostor smatrao je relativnim, pa se s pravom može smatrati pretečom Ajnštajna.

Godine 1977. osnovan je Međunarodni dan muzeja ustanovljen, na 11. generalnoj konferenciji Međunarodnog saveta za muzeje. Tom prilikom, Savet, koji je svetska strukovna organizacija pri Unesku, uputio je poruku svetu, u kojoj je naglašeno da su "muzeji značajno sredstvo kulturne razmene, obogaćivanja kulture, razvoja međusobnog razumevanja, saradnje i mira među narodima".

1799 - Umro Pjer Ogisten Karon de Bomarše, francuski književnik
(Pariz, 24.1.1732 - Pariz, 18.5.1799)

1800 - Umro Aleksandar Vasiljevič Suvorov, ruski vojskovođa
(Moskva, 24.11.1729 - Petersburg, 18.5.1800)

1804 - Napoleon Bonaparta proglašen za francuskog cara

1868 - Rešenjem kneza Mihaila Obrenovića islam priznat kao veroispovest u Kneževini Srbiji

1872 - Rođen Bertran Rasel, engleski filozof, književnik i matematičar, osnivač i predsednik Međunarodnog suda za ratne zločine u Vijetnamu, nobelovac
(Vels, 18.5.1872 - Vels, 2.2.1970)

1883 - Rođen Valter Gropijus, nemački arhitekta, osnivač arhitektonske škole "Bauhaus"
(Berlin, 18.5.1883 - Boston, 5.7.1969)

1897 - Rođen Frenk Kapra, američki filmski reditelj, scenograf i producent
(Palermo, 18.5.1897 - La Kinta, 3.9.1992)

1899 - Rođen Dušan Nedeljković, filozof i etnopsiholog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademik
(Isakovo, 18.5.1899 - Beograd, 29.6.1984)

1899 - Počela Prva mirovna konferencija u Hagu (18.5 - 29.7)

1909 - Umro Džordž Meredit, engleski književnik
(Portsmaut, 12.2.1828 - Bokshil, 18.5.1909)

1911 - Umro Gustav Maler, austrijski kompozitor i dirigent, direktor Bečke opere
(Kalist, 7.7.1860 - Beč, 18.5.1911)

1919 - Rođena Margot Fontejn, britanska balerina
(Rejgejt, 18.5.1919 - Panama Siti, 21.2.1991)

1920 - Rođen Jovan Pavle Drugi (Karol Vojtila), poljski sveštenik, 264. poglavar Rimokatoličke crkve
(Vadovice, 18.5.1920 - Vatikan, 2.4.2005)

1923 - Rođen dr Vojin Šulović, ginekolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, direktor Ginekološko-akušerske klinike, akademik
(Kuršumlija, 18.5.1923 - Guncati, 22.2.2008)

1934 - Rođen Nikola Simić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 18.5.1934)

1941 - Umrla Milka Trnina, operska pevačica
(Vezišče, 19.12.1863 - Zagreb, 18.5.1941)

1960 - Doneta odluka o osnivanju Medicinskog fakulteta u Nišu

1995 - Umro Aleksandar Godunov, ruski baletski igrač i filmski glumac
(Južno Sahalinsk, 28.11.1949 - Los Anđeles, 18.5.1995)

1997 - Umro Rihard Klajn, inženjer RTS-a
(Beograd, 18.5.1997)

1997 - Umro Mirko M. Kalezić, diplomata
(Danilovgrad, 17.9.1919 - Beograd, 18.5.1997)

1997 - Umrla Aleksandra Antonić, urednik Tanjuga
(Osijek, 4.7.1927 - Beograd, 18.5.1997)

2007 - Umro Mika Špiljak, hrvatski političar i državnik, predsednik SIV-a i Predsedništva SFRJ, narodni heroj
(Odra, 28.11.1916 - Zagreb, 18.5.2007)

[Bisernica]

19. maj


http://razbibriga.net/clear.gif
Pjer Križanić

Na današnji dan 1237. godine prenete mošti Svetog Save u manastir Mileševa. Godine 1890. rođen vijetnamski državnik Ho Ši Min.


Mošti Svetog Save, najmlađeg sina velikog župana Stefana Nemanje, prvog srpskog arhiepiskopa i utemeljivača Srpske pravoslavne crkve, prenete su iz bugarskog grada Velikog Trnova u manastir Mileševa, na danšnji dan 1237. godine. Sveti Sava (po rođenju Rastko Nemanjić) je preminuo 14. januara (po julijanskom kalendaru) 1236. u nekadašnjoj bugarskoj prestonici, pri povratku sa hodočašća u Jerusalimu. Njegov sinovac, srpski kralj Vladislav, inače zet bugarskog cara Asena, posle godinu dana je preneo njegove mošti iz Trnova u manastir Mileševu. Mošti Svetog Save nalazile su se u Mileševi, sve dok ih Sinan-paša nije odatle oteo, odneo u Beograd i spalio na brdu Vračar, 27. aprila 1594. godine. Na mestu za koje se veruje da se to odigralo podignut je Hram Svetog Save. SPC praznuje Svetog Savu 27. januara po gregorijanskom, odnosno, 14. januara po julijanskom kalendaru. Savindan se obeležava kao školska slava i kao Dan prosvete.

Vijetnamski državnik Ho Ši Min rođen je u Ngujen Tat Tanu 19. maja 1890. godine. Kao mladić, 1917. je boravio u Parizu, gde je postao socijalista i 1920. učestvovao u stvaranju Francuske komunističke partije. U gradu Guangdžou, 1924. godine, osnovao je Vijetnamski nacionalni pokret. Indokinesku komunističku partiju osnovao je 1930, a 1943. formirao je vijetnamski gerilski pokret, koji se borio protiv japanskih okupacionih snaga. Demokratsku Republiku Vijetnam proglasio je 1945. godine, ali je po povratku Francuza bio prisiljen da nastavi gerilsku borbu. Francuzi su poraženi 1953, a ženevska konferencija je priznala vijetnamski trijumf i dopustila vlast Ho Ši Minu u Severnom Vijetnamu. U Vijetnamskom ratu, od 1963, njegove komunističke snage sukobile su se sa Južnim Vijetnamom, koji je bio pod američkom dominacijom. Do ujedinjenja Vijetnama je došlo 1976. godine, kada je grad Sajgon dobio ime Ho Ši Min.

1649 - Prvi put upotrebljen naziv "Komonvelt", kojim je Oliver Kromvel označio englesku republiku

1762 - Rođen Johan Gotlib Fihte, nemački filozof (Ramenau, 19.5.1762 - Berlin, 27.1.1814)

1802 - U Francuskoj ustanovljen Orden legije časti za civilne i vojne zasluge

1825 - Umro Klod Anri Sen Simon, francuski filozof, socijal-utopista (Pariz, 17.10.1760 - Pariz, 19.5.1825)

1861 - Rođena Neli Melba (Neli Porter Mičel), australijska operska pevačica (Bernli, 19.5.1861 - Sidnej, 23.2.1931)

1890 - Rođen Petar-Pjer Križanić, karikaturista i slikar, rodonačelnik srpske i jugoslovenske karikature i pionir političke karikature kod nas (Glina, 19.5.1890 - Beograd, 31.1.1962)

1898 - Umro Vilijam Gledston, engleski političar i državnik, premijer Velike Britanije (Liverpul, 29.12.1809 - Havarden, 19.5.1898)

1906 - Otvoren alpski tunel Simplon između Italije i Švajcarske

1909 - Rođen Đorđe Kostić, pijanista, književnik i lingvista (Ruma, 19.5.1909 - Beograd, 22.11.1995)

1910 - Planeta Zemlja prošla kroz rep Halejeve komete

1912 - Umro Boleslav Prus (Aleksandar Glovacki), poljski književnik (Hrubješov, 20.8.1847 - Varšava, 19.5.1912)

1929 - Umro Dragomir Krančević, violinista (Pančevo, 4.10.1847 - Beč, 19.5.1929)

1930 - Rođen Nikica Kalođera, kompozitor i dirigent (Beograd, 19.5.1930 - Zagreb, 27.1.2006)

1935 - Umro Lorens od Arabije (Tomas Edvard Lorens), engleski pukovnik, arheolog, književnik i ratnik (Vels, 15.8.1888 - Morton, 19.5.1935)

1955 - Rođen Branislav Petrušević Petrući, glumac (Peć, 19.5.1955)

1976 - Umro Borivoje Stevanović, slikar (Niš, 14.10.1878 - Beograd, 19.5.1976)

1994 - Umrla Žaklina Buvije Kenedi Onazis, supruga američkog predsednika Džona Kenedija i grčkog brodovlasnika Aristotela Onazisa (Sautempton, 28.7.1929 - Njujork, 19.5.1994)

2004 - Umrla Nadežda Starčević, muzički urednik Dramskog programa Radio Beograda (Ljubljana, 20.4.1923 - Beograd, 19.5.2004)

2006 - Umro Arsenije Arsa Milošević, TV reditelj (Pljevlja, 28.10.1931 - Beograd, 19.5.2006)

2006 - Umro Slobodan Boda Anastasijević, novinar i urednik Radio Beograda (Beograd, 26.2.1927 - Beograd, 19.5.2006)

[Bisernica]

20. maj


http://razbibriga.net/clear.gif


Pojava časnog krsta u Jerusalimu. Međunarodni dan metrologije.


1506. - Umro Kristifor Kolumbo, đenovski moreplovac, otkrio Ameriku
(Đenova, 1446 ili 1451 - Valjadolid, 20. 05. 1506)

1597. - U Veneciji štampan prvi srpski bukvar - Bukvar Inoka Save

1799. - Rođen Onore de Balzak, francuski književnik
(Tur, 20. 05. 1799 - Pariz, 18. 08. 1850)

Balzak je začetnik evropskog književnog realizma. Karijeru je započeo 1829. godine romanom "Poslednji huan". U narednih 19 godina napisao je 91 roman. Na oko 20 hiljada stranica prikazao je široku galeriju likova iz svih slojeva francuskog društva, kao i ekonomske, političke i kulturne prilike toga doba. Sva njegova dela čine celinu poznatu pod nazivom "Ljudska komedija". Izdvajamo romane: "Evgenija Grande", "Izgubljene iluzije", "Sjaj i beda kurtizana" i "Čiča Gorio". Posebno mesto u Balzakovom opusu zauzimaju "Golicave priče" - bokačovske po strukturi, ali po duhu klasičan primer francuske erotske tragikomike, poznate kao "galski humor".

1806. - Rođen Džon Stjuart Mil, engleski filozof i ekonomista
(London, 20. 05. 1806 - Avinjon, 08. 05. 1873)

1834. - Umro Mari Žozef di Matije La Fajet, francuski markiz, general i političar
(Overnj, 06. 09. 1757 - Pariz, 20. 05. 1834)

1844. - Rođen Anri Carinik Ruso, francuski slikar
(Laval, 20. 05. 1844 - Pariz, 04. 09. 1910)

1873. - Levi Štraus i Jakob Dejvis dobili sertifikat za proizvodnju džinsa "Levi Štraus"

1875. - Osnovan Međunarodni biro za mere i tegove
U prisustvu predstavnika 17 država osnivača Međunarodnog biroa za mere i tegove usvojena je "Metarska konvencija" kojom su metar i kilogram opšteprihvaćeni za međunarodne mere. U spomen na ovaj događaj ustanovljen je Međunarodni dan metrologije. U našoj zemlji se ovaj dan obeležava u organizaciji Saveznog zavoda za mere i dragocene metale, imajući u vidu naše kontinuirano učešće u Međunarodnom birou od 1879. godine.

1882. - Rođena Sigrid Undset, danska književnica, nobelovac
(Kalundborg, 20. 05. 1882 - Lilehamer, 10. 06. 1949)

1896. - Umrla Klara Šuman, nemačka pijanistkinja i kompozitor
(Lajpcig, 13. 09. 1819 - Frankfurt na Majni, 20. 05. 1896)

1908. - Rođen Džems Stjuart, američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a
(Indijana, 20. 05. 1908 - Los Anđeles, 02. 07. 1997)

1927. - Američki avijatičar Čarls Lindberg prvi preleteo Atlantik monoplanom "Duh Svetog Luisa" na relaciji Njujork - Pariz

1932. - Amerikanka Amelija Erhart preletela Atlantik

Istog datuma, ali 5 godina posle Lindbergovog preleta Atlantika, na sličan poduhvat odlučila se Amelija Erhart, jedna od najznačajnijih žena u istoriji vazduhoplovstva. Rođena u Bostonu 1898. godine, za vreme Prvog svetskog rata bila je vojna bolničarka, a po njegovom završetku socijalni radnik. U svet vazduholovstva ušla je 18. juna 1928. godine, kada je, leteći sa pilotom Vilmerom Štulcom, postala prva žena koja je preletela Atlantik. Dobila je počasnu titulu - komandant leta, a mediji su joj dali nadimak Ledi Lindi, simbolično je povezavši sa Čarlsom Lindbergom. Ovako stečena slava nije međutim bila dovoljna Ameliji, te ona odlučuje da po svaku cenu preleti Atlantik kao pilot. Bez znanja roditelja uči da pilotira. Posle obavljenih priprema i kupovine avion "lokid vega", 20. maja 1932. godine, sa aerodroma Harbor Grejs na Njufaundlendu, krenula je na put preko Atlantika. Posle 15 časova i 8 minuta leta sletela je na jednu livadu nedaleko od Londonderija i postala prva žena - pilot, koja je preletela Atlantik. Uz slavu, dobila je i odlikovanje američke vlade - Avijatičarski krst za zasluge. Poginula je 1937. godine, u blizini ostrva Houlend, u Tihom okeanu, na svom poslednjem poduhvatu - putu oko sveta.

1940. - Umro Verner fon Hajdenstam, švedski književnik, nobelovac
(Olshamer, 06. 07. 1859 - Evralid, 20. 05. 1940)

1941. - Nemački desant na Krit u Drugom svetskom ratu

1956. - Rođen Boris Akunjin (Grigorij Šalvovič Čhartišvili), ruski filolog i književnik
(Gruzija, 20. 05. 1956)

1989. - Skupština Srbije donela odluku o raspisivanju Zajma za privredni preporod Srbije

1993. - Umro Stevan Bodnarov, slikar i vajar
(Gospođinci, 12. 08. 1905 - Beograd, 20. 05. 1993)

1993. - Umro Dragoljub Janošević, šahovski velemajstor
(Beograd, 09. 07. 1923 - Beograd, 20. 05. 1993)

1997. - Umro Svetozar Malešev, direktor "Zmajevih dečjih igara"
(Beodra, 13. 09. 1935 - Novi Sad, 20. 05. 1997)

1999. - U NATO agresiji na SRJ bombardovana bolnica "Dr Dragiša Mišović' "

2000. - Umro Žan Pjer Rampal, francuski flautista
(Marsej, 07. 01. 1922 - Pariz, 20. 05. 2000)

2007. - Alpinistička ekspedicija Srbije osvojila Mont Everest

2008. - Umro Aleksandar Pražić, muzičar, glavni organizator Muzičke produkcije RTV Vojvodine
(Petrovaradin - Novi Sad, 20. 05. 2008)

[Bisernica]

21. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/250pxDanteFresco-1.jpg


Na današnji dan rođen velikan svetske književnosti Dante Aligijeri. Na zasedanju Državnog sabora u Skoplju 1349. godine usvojen "Dušanov zakonik".


Godine 1265. rođen je Dante Aligijeri, italijanski književnik. Plemićko poreklo ga nije sprečilo da postane jedan od najreprezentativnijih pesnika ljudskog trpljenja i nadanja. Prvo Danteovo pesničko delo "Mladenački život" nadahnuto je ljubavlju prema Beatrisi, koju je upoznao u najranijoj mladosti i koja je odigrala presudnu ulogu u njegovom životu i stvaranju. Zbog sukoba sa papom Bonifacijem morao je da zauvek napusti Firencu. Poslednjih 20 godina svog života proveo je u političkoj emigraciji. Politička aktivnost nije ga učinila slavnim kao što je to bio slučaj sa njegovim "besmrtnim putovanjem kroz pakao", ovekovečenim u remek-delu svetske književnosti.

Na zasedanju Državnog sabora u Skoplju 1349. godine usvojen je "Dušanov zakonik" ("Zakonik blagovjernago cara Stefana") - u spomen na ovaj događaj, 21. maj se obeležava kao Dan pravosuđa Srbije.

1471 - Rođen Albreht Direr, nemački slikar i graver
(Nirnberg, 21.5.1471 - Nirnberg, 6.4.1528)

1639 - Umro Tomazo Kampanela, italijanski filozof i književnik
(Stil, 5.9.1568 - Pariz, 21.5.1639)

1674 - Jan Treći Sobjeski krunisan za kralja Poljske

1845 - Rođen Toša Jovanović, pozorišni glumac
(Veliki Bečkerek, 21.5.1845 - Beograd, 5.2.1893)

1861 - Rođen Milorad Gavrilović, pozorišni glumac
(Valjevo, 21.5.1861 - Beograd, 26.4.1931)

1892 - Rođen Radivoje Kašanin, matematičar

1904 - U Parizu osnovana Međunarodna fudbalska federacija(FIFA), za prvog predsednika izabran Robert Geren

1913 - Rođena Rajka Borojević, književnica i osnivač Dragačevske zadruge žena
(Pješivac, 21.5.1913 - Beograd, 6.6.1973)

1916 - Rođen Vladimir Rolović, diplomata
(Crmnica, 21.5.1916 - Stokholm, 7.4.1971)

1917 - Rođen Antonije Marinković, književnik
(Korman, 21.5.1917 - Kruševac, 30.7.1987)

1918 - Prvo vazdušno bombardovanje jednog grada u istoriji ratovanja - nemački avioni bombardovali Pariz u Prvom svetskom ratu

1921 - Rođen Andrej Dimitrijevič Saharov, sovjetski atomski fizičar, tvorac atomske bombe, akademik, nobelovac
(Moskva, 21.5.1921 - Moskva, 14.12.1989)

1928 - Rođen Eduard Sađil, saksofonista, član Džez orkestra RTB-a
(Beograd, 21.5.1928 - Beograd, 26.5.1999)

1934 - Rođen Zvonimir Skerl, dirigent, pijanista i kompozitor
(Zagreb, 21.5.1934)

1949 - Umro Klaus Man, nemački književnik
(Minhen, 18.11.1906 - Kane, 21.5.1949)

1956 - Eksplozija prve hidrogenske bombe na pacifičkom ostrvu Bikini

1958 - Rođen Željko Simić, urednik listova "Student" i "Vidici", ministar kulture Srbije, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, profesor Akademije za bezbednost i diplomatiju
(Beograd, 21.5.1958)

1990 - Umro Božidar Kovačević, književnik
(Beograd, 26.8.1902 - Beograd, 21.5.1990)

1991 - Ubijen Radživ Gandi, indijski političar i državnik, premijer Indije
(Bombaj, 20.8.1944 - Sriperumbuduri, 21.5.1991)

2000 - Umrla Barbara Kartland, engleska književnica
(Birmingem, 9.7.1901 - London, 21.5.2000)

2000 - Umro ser Džon Gilgud, engleski pozorišni i filmski glumac, dobitnik Oskara (London, 14.4.1904 - Ejlsberi, 21.5.2000)

2006 - Referendumom o državnom statusu Crna Gora postala nezavisna država

2007 - Umrla Darinka Vukotić Plaović, pozorišna glumica
(Kraljevo, 22.8.1919 - 21.5.2007)

2007 - Umro Božidar Boki Veljković, novinar i urednik Prvog programa Radio Beograda(Vučitrn, 1933 - Beograd, 21.5.2007)

2008 - Umro dr Mirjana Stupar, profesor i dekan Farmaceutskog fakulteta u Beogradu, šef Katedre farmacije na Medicinskom fakultetu u Banjaluci
(Beograd, 29.3.1941 - Beograd, 21.5.2008)

[Bisernica]

22. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/view_imagephpid8711cache-1.jpg


Na današnji dan preminuo car Konstantin Prvi, poznat po donošenju Milanskog edikta kojim se dozvoljava ispovedanje hrišćanstva. Autor romana u kojima je glavni lik Šerlok Holms, Artur Konan Dojl, rođen je 1859.


Godine 337. umro je rimski car Konstantin Prvi Veliki, prvi rimski car koji je dozvolio slobodno ispovedanje Hrišćanstva. Konstantin je rođen na tlu sadašnje Srbije - 280. u Nišu. Carem su ga 306. proglasili rimski legioni u Britaniji, posle čega je u nizu sukoba savladao suparnike i sam zavladao zapadnim delom Rimskog carstva. Od 312. vladao je zajedno s carem Istočnog Rimskog carstva Valerijem Likinijem, a posle pobede nad njim 324. sam celim Carstvom do smrti. S Likinijem je 313. izdao Milanski edikt o slobodi veroispovesti hrišćana. Na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. pomogao je Crkvi da suzbije arijanizam. Osnivač je Konstantinopolja (Carigrada), nove prestonice carstva.

Engleski pisac Artur Konan Dojl, lekar po profesiji, rođen je na današnji dan 1859. godine. Proslavio se kao autor kriminalističkih romana i pripovedaka u kojima su glavni junaci izmišljeni detektiv Šerlok Holms i njegov prijatelj dr Votson. Začetnik je tog specifičnog književnog žanra. Bitno manju pažnju privukao je najboljim delima, solidnim istorijskim romanima. Plemićku titulu dobio je 1902. za zasluge u odbrani britanskih interesa, posebno u drugom Burskom ratu. Posle pogibije sina u Prvom svetskom ratu, odao se misticizmu. Dela: romani "Grimizna studija", "Pustolovine Šerloka Holmsa", "Uspomene Šerloka Holmsa", "Baskervilski pas", "Beli odred", "Izgubljeni svet", "Veliki burski rat", istorijska studija "Istorija britanskog pohoda u Francuskoj i Flandriji", delo o spiritualizmu "Istorija spiritualizma", memoarska proza "Uspomene i pustolovine".

1813. - Rođen je nemački kompozitor Vilhelm Rihard Vagner, tvorac nemačke muzičke drame, uz Đuzepea Verdija najznačajniji romantičarski operski kompozitor 19. veka.

1885. - Umro je je francuski pisac Viktor Igo, član Francuske akademije, najveći pesnik Francuske 19. veka i rodonačelnik francuskog realizma.

1907. - Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac, režiser i producent Lorens Olivije, jedan od najvećih tumača likova iz dela Vilijama Šekspira, prvi glumac kojem je za života dodeljena plemićka titula.

1939. - Dvojica diktatora - vođa nemačkih nacista Adolf Hitler i vođa italijanskih fašista Benito Musolini - potpisali su desetogodišnji "čelični pakt" Nemačke i Italije o političkom i vojnom savezu.

1970. - Umro je pozorišni i filmski režiser, scenograf i glumac Bojan Stupica.

1972. - Predsednik Sjedinjenih Američkih Država Ričard Nikson doputovao je u Moskvu kao prvi šef američke države koji je posetio Sovjetski Savez.

1972. - Cejlon je postao republika u okviru Britanskog komonvelta pod nazivom Šri Lanka.

1992. - U bolnici u Banjaluci umrla je prva beba zbog nestašice kiseonika, za vreme oružanih sukoba za koridor kod Brčkog tokom građanskog rata u BiH. SAD i druge zapadne zemlje tada nisu dozvolile dopremanje humanitarne pomoći vazdušnim putem zapadnom delu Republike Srpske. Do 19. juna 1992. u Banjaluci je umrlo 12 beba.

1999. - Avioni NATO bombardovanjem su onesposobili termoelektranu "Kolubara" u Velikim Crljenima, ranivši tom prilikom 12 radnika elektrane.

2004. - Prestolonaslednik Španije, princ od Asturije Felipe Burbonski, i bivša najpopularnija španska televizijska novinarka Letisija Ortis venčali su se u Madridu, a ceromoniju prvog kraljevskog venčanja na tlu Španije posle 98 godina, obezbeđivale su izuzetno jake snage policije i vojske, uključujući snage NATO.

[Bisernica]

23. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/ranke2-1.jpg


Na današnji dan 1618. godine u Pragu izbio Tridesetogodišnji rat. Godine 1886. preminuo nemački istoričar i akademik Leopold fon Ranke.


Godine 1618. pobunom Čeha protiv Habzburške monarhije, u Pragu, izbio je Tridesetogodišnji rat. Razljućeni građani su, poput slične situacije tokom pobune Husita u Pragu protiv rimokatolika 1419. - izbacili kroz prozor Gradske većnice namesnike cara Ferdinanda II Austrijskog, zbog rušenja dve protestantske crkve nedaleko od Praga.

U ratu koji je izbio protiv Habzburga, protestantskim Česima u pomoć su priskočile Danska, docnije Švedska, Engleska, pa i Francuska (iz političkih razloga, iako većinski katolička).

Rat je obeležen masovnim pustošenjima i krajnjim svirepostima. Gubici su bili ogromni - stanovništvo Nemačke svedeno je na manje od polovine, a same Češke na petinu predratnog broja. Rat je okončan Vestfalskim mirom 1648, kojim je Francuska dobila od Nemačke Alzas i delove Lorene, Švedska Istočnu Pomeraniju i posede na ušćima velikih nemačkih reka, Holandiji i Švajcarskoj je priznata nezavisnost, nemačke zemlje su postale gotovo potpuno suv erene, a rimsko-nemački carevi iz dinasije Habzburg izgubili su svaku stvarnu vlast, osim na starim Habzburškim posedima.

Godine 1886. preminuo je nemački istoričar Leopold fon Ranke, profesor Berlinskog univerziteta, član Pruske akademije nauka. Studirao je teologiju i filologiju i doktorirao filozofiju. Za počasnog člana Društva srpske slovesnosti izabran je 1849. Kao rezultat saradnje s Vukom Karadžićem, 1829. objavio je delo "Srpska revolucija", jednu od najboljih knjiga o srpskim ustancima 1804. i 1815. - kojom je skrenuo pažnju evropske javnosti na borbu srpskog naroda za oslobođenje. Ostala dela: "Istorija Francuske", "Istorija Engleske", "Rimske pape", "Nemačka istorija za vreme Reformacije".

1707. - Rođen Karl fon Line, švedski botaničar i lekar, akademik (Rašult, 23. 05. 1707 - Upsala, 10. 01. 1778)

1729. - Rođen Đuzepe Parini, italijanski književnik (Bosisi, 23. 05. 1729 - Milano, 15. 08. 1799)

1790. - Rođen Sebastijan Dimon Dirvil, francuski moreplovac (Konde-sir-Nuaro, 23. 05. 1790 - Versaj, 08. 05. 1842)

1823. - Rođen Ante Starčević, političar i književnik (Žitnik, 23. 05. 1823 - Zagreb, 28. 02. 1896)

1848. - Rođen Oto Lilijental, nemački inženjer i pronalazač, pionir avijacije (Anklam, 23. 05. 1848 - Berlin, 10. 08. 1896)

1871. - Umro Jaroslav Dombrovski, poljski revolucionar, general (Žitomirc, 13. 11. 1836 - Pariz, 23. 05. 1871)

1891. - Rođen Pjer Fabijan Lagerkvist, švedski književnik, nobelovac (Vekaj, 23. 05. 1891 - Stokholm, 11. 07. 1974)

1901. - Prva izložba srpskih foto - amatera

1906. - Umro Henrik Ibzen, norveški književnik (Skien, 20. 03. 1828 - Oslo, 23. 05. 1906)

1911. - Rođen Stanoje Stefanović, lekar, akademik (Sremski Karlovci, 23. 05. 1911 - Beograd, 25. 02. 1991)

1914. - Rođen Niko Martinović, književnik, akademik (Cetinje, 23. 05. 1914 - 1975)

1926. - Rođen Zoran Gluščević, književnik i književni kritičar, urednik književnih časopisa (Užička Požega, 23. 05. 1926 - Beograd, 11. 05. 2006)

1930. - Rođen Aleksandar Matanović, šahovski velemajstor (Beograd, 23. 05. 1930)

1933. - Rođena Džoan Kolins, engleska pozorišna i filmska glumica (London, 23. 05. 1933)

1934. - U Gibslendu u Luizijani ubijen gangsterki par Boni Parker i Klajd Berou

1937. - Umro Džon Dejvidson Rokfeler, američki industrijalac i filantrop (Ričford, 08. 07. 1839 - Ormond Bič, 23. 05. 1937)

1939. - Adolf Hitler doneo odluku o početku Drugog svetskog rata

1951. - Rođen Anatolij Jevgenjevič Karpov, ruski šahovski velemajstor, svetski šampion (Zlatoust, 23. 05. 1951)

1969. - Premijera "Kose" u režiji Mire Trailović i Zorana Ratkovića na sceni Ateljea 212

1972. - Rođen Rubens Barikelo, brazilski automobilista, vozač "Formule 1" (Sao Paolo, 23. 05. 1972)

1986. - Umro Aleksandar - Aca Trandafilović, pevač, solista Radio Beograd (Kalna, 1936 - Beograd, 23. 05. 1986)

2002. - Umro Emir Dragulj, akademski slikar, grafičar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Mravinjac, 02. 02. 1939 - Beograd, 23. 05. 2002)

2003. - Otvorena nova zgrada Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu

2006. - Umro Žarko Milanović, pravnik, violinista, muzički pedagog, šef Narodnog orkestra RTB-a (Valjevska Mionica, 15. 10. 1920 - Beograd, 23. 05. 2006).

[Bisernica]

24. maj


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan 1926. godine otvorena je Univerzitetska biblioteka "Svetozar Marković" u Beogradu. Godine 1974. umro američki džez muzičar, pijanista i kompozitor Djuk Elington.


1926 - Otvorena Univerzitetska biblioteka "Svetozar Marković" u Beogradu

Gradnja Univerzitetske biblioteke u Beogradu počela je juna 1921, a završena 1924. godine. Kamen-temeljac postavio je kralj Aleksandar Karađorđević. Sredstva je obezbedila "Karnegi fondacija". Bila je to prva zgrada u Srbiji specijalno građena za biblioteku. Deo knjiga sa Univerziteta prenet je u novu zgradu biblioteke novembra 1924, a ostale knjige u maju sledeće godine. Biblioteka je svečano otvorena na Dan prosvetitelja Ćirila i Metodija 1926. godine. Zadatak biblioteke je bio "da kao samostalna univerzitetska ustanova pomaže negovanje nauke i da u svjstvu naučne biblioteke posluži ne samo studentima i profesorima Beogradskog univerziteta, već i svima koji se bave naukom". Njen knjižni fond iznosio je u početku više od 57.000 svezaka, da bi pred rat dostigao preko 300.000 naslova. Posle oslobođenja, povodom stogodišnjice rođenja Svetozara Markovića, 22. septembra 1946. godine, dobila je ime Univerzitetska biblioteka "Svetozar Marković".

Djuk Elington (Edvard Kenedi), američki džez muzičar, pijanista i kompozitor, umro je na današnji dan 1974. godine. Elington je studirao slikarstvo, ali je uporedo svirao klavir po noćnim klubovima. Za profesionalnu muzičku karijeru opredelio se 1919. godine. Četiri godine kasnije postaje poznat sa svojim sastavom "Vašington dens" i od tada njegova slava ne prestaje. Napisao je više od 1.500 kompozicija koje se odlikuju bogatom invencijom, nepresušnom maštom i osećajem za specifičan stil. Za razliku od drugog velikana džeza Luisa Armstronga, Elington je posvetio više pažnje komponovanju i traženju specijalnih orkestarskih boja nego improvizaciji. Inspirisao se životom svoga naroda kome je i posvetio najviše kompozicija. Najpoznatija među njima "Crno, mrko i bež" govori o tome kako se vremenom menjala boja crnaca dovedenih iz Afrike u Ameriku. U kompoziciji Nju Orleans džez sviti u pet stavova, opevao je najpoznatije stvaraoce džeza. Pisao je i muziku za filmove, a nastupao je i kao pijanista uz simfonijske orkestre.

1543 - Umro Nikola Kopernik, poljski astronom, osnivač moderne astronomije (Torun, 19.2.1473 - Frombork, 24.5.1543)

1686 - Rođen Gabrijel Danijel Farenhajt, nemački fizičar, konstruisao prvi termometar sa živom (Dancig, 24.5.1686 - Hag, 16.9.1736)

1743 - Rođen Žan - Pol Mara, francuski revolucionar, lekar i novinar
(Budri, 24.5.1743 - Pariz, 13.7.1793)

1819 - Rođena Viktorija Prva Aleksandrina, britanska kraljica
(London, 24.5.1819 - Ozborn, 22.1.1901)

1844 - Uspostavljena prva redovna telegrafska veza između Vašingtona i Baltimora prema izumu Semjuela Morzea

1850 - Rođen Afanasije Stojanović, revolucionar, učesnik Pariske komune
(Negotin, 24.5.1850 - Sarapul, Rusija)

1905 - Rođen Mihail Aleksandrovič Šolohov, ruski književnik, nobelovac
(Vešenska stanica, 24.5.1905 - Moskva, 22.2.1984)

1912 - Održan prvi javni boks meč u Srbiji, u dvorani beogradskog bioskopa "Kolarac"

1925 - Rođen Dragan Jeremić, književni kritičar i filozof
(Brđani, 24.5.1925 - Ljubljana, 6.9.1986)

1929 - Rođen Slobodan Ribnikar, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu, jedan od osnivača Nuklearnog centara "Vinča", akademik (Beograd, 24.5.1929 - Beograd, 15.1.2008)

1941 - Rođen Bob Dilan (Robert Cimerman), američki pevač i kompozitor (Dulut, 24.5.1941)

1942 - Rođen dr Vladimir R. Paunović, neuropsihijatar, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, predsednik Srpskog lekarskog društva (Valjevo, 24.5.1942 - Beograd, 19.12.2007)

1948 - Rođen Goran Gvardiol, akademski slikar
(24.5.1948 - Beograd, 14.3.2011)

1956 - U Luganu održana prva "Pesma Evrovizije"

1994 - Umro Veljko Kovačević, književnik, general-pukovnik, španski borac, narodni heroj (Grahovo, 19.12.1912 - Beograd, 24.5.1994)

1995 - Umro Harold Vilson, britanski publicista, političar i državnik, premijer Velike Britanije (Hadersfild, 11.3.1916 - London, 24.5.1995)

1997 - Umro Ljuba Stepanović, imitator
(Božurevac, 1932 - Beograd, 24.5.1997)

2004 - Umro dr Drago Tomić, profesor i dekan Fakulteta za sport i fizičko vaspitanje u Beogradu (Beograd, 15.11.1934 - Beograd, 24.5.2004)

2005 - Umro Aleksandar Obrenović, književnik, dramaturg i reditelj, urednik Dramskog programa Radio Beograda (Beograd, 4.1.1928 - Beograd, 24.5.2005)

2010 - Leonida Georgijevna Romanova, ruska kneginja
(Tbilisi, 1914 - Madrid, 24.5.2010)

2010 - Aleksandar Belostenji, sovjetski košarkaš, reprezentativac, evropski, svetski i olimpijski šampion (Odesa, 24.2.1959 - Trir, 24.5.2010)

[Bisernica]

25. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/03161000_100-1.jpg


Na današnji dan 1892. godine, rođen Josip Broz Tito. Godine 1897, preminuo Emilijan Josimović, prvi srpski urbanista i akademik.


Doživotni predsednik SFRJ Josip Broz Tito rođen je, na današnji dan, 1892. godine. Upravljao je Jugoslavijom 35 godina. Tačan datum njegovog rođenja nije poznat, ali je rođendanom smatran 25. maj 1892. godine, što je proslavljano u skladu s jakim kultom ličnosti koji je sistematski građen tokom njegove vladavine. Kao austrougarski kaplar, učestvovao je u Prvom svetskom ratu - između ostalog i u borbama protiv srpske vojske. Ranjen je i zarobljen u Rusiji 1915, posle čega je pobegao iz zarobljeništva i učestvovao u Oktobarskoj revoluciji. U Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca se vratio krajem oktobra 1920, kada je postao član Komunističke partije, a 1937. njen generalni sekretar, voljom Staljina, posle smenjivanja i streljanja Milana Gorkića. Radio je 1936. i 1937. godine u Kominterni u Moskvi, u vreme kad je likvidiran znatan broj jugoslovenskih komunističkih prvaka. Kao vođa KPJ predvodio je u Drugom svetskom ratu Partizanski pokret (Narodnooslobodilačka vojska). Iz rata je izašao kao legendarni vođa. Tito je umro 1980. godine.

Na današnji dan 1897. godine, preminuo je Emilijan Josimović, prvi srpski urbanista, akademik. Josimović je završio tehničke i matematičke škole i poznatu Politehniku Univerziteta u Beču. U Beograd se vratio 1845. godine. Bio je profesor Liceja, profesor i rektor Velike škole, predavao na Artiljerijskoj školi i bio recenzent projekta trase prve železničke pruge u Srbiji, koju je sačinio Francuz Kis. Autor je prvog Statuta Beogradskog pevačkog društva i jedan od učesnika uređenja enterijera Narodnog pozorišta u Beogradu. Bio je redovni član Društva srpske slovesnosti, a od 1886. godine počasni član Srpske kraljevske akademije. Osnivač je i prvi predsednik tehničke družine, danas Društvo inženjera i tehničara. Njegovo najpoznatije delo je Objašnjenje predloga za regulisanje onog dela Beograda što leži u Šancu, objavljeno 1867. godine.

1681 - Umro Pedro Kalderon de la Barka, španski književnik
(Madrid, 17.1.1600 - Madrid, 25.5.1681)

1786 - Umro Stjepan Zanović, grof, književnik i pustolov
(Budva 28.2.1751 - Amsterdam, 25.5.1786)

1803 - Rođen Ralf Valdo Emerson, američki književnik
(Boston, 25.5.1803 - Konkord, 27.4.1882)

1826 - Rođen Danilo I, crnogorski knjaz
(Njeguši 25.5.1826 - Kotor, 1.8.1860)

1847 - U Beogradu otvoreno Prvo srpsko kupalište i plivalište

1856 - Rođen Luj Feliks Fransoa Franše d' Epere, francuski maršal i vojskovođa, počasni vojvoda srpske vojske, akademik (Oran, 25.5.1856 - Albi, 8.7.1942)

1873 - Umro Konstantin Danil, slikar
(Lugoš, 1798 - Veliki Bečkerek, 25.5.1873)

1882 - Rođen Dragutin Gavrilović, major
(Čačak, 25.5.1882 - Beograd, 19.7.1945)

1922 - Rođen Enriko Berlinguer, italijanski političar, generalni sekretar KP Italije (Sasari, 25.5.1922 - Padova, 11.6.1984)

1922 - Osnovana prva pulmološka škola u Srbiji

1927 - Rođen Robert Ladlam, američki književnik
(Njujork, 25.5.1927 - Njujork, 12.3.2001)

1929 - Na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu izvedena premijera Nušićeve komedije Gospođa ministarka u režiji Vitomira Bogića

1929 - rođena Beverli Sils, američka operska pevačica
(Bruklin, 25.5.1929 - Njujork, 2.7.2007)

1937 - Rođena Vera Jeftimijades, arhitekta, mačevalka, predsednik Mačevalačkog kluba Crvena zvezda (Beograd, 25.5.1937)

1939 - Rođen dr Tibor Varadi, pravnik, ekspert za međunarodno pravo, profesor Univerziteta u Novom Sadu, ministar pravde SRJ, akademik (Zrenjanin, 25.5.1939)

1940 - Engleski profesor Aleksandar Fleming otkrio penicilin

1944 - Izvršen desant na Drvar pod šifrovanim nazivom "Konjički skok"

1949 - U Zemunu puštena u rad prva fabrika penicilina u Jugoslaviji

1950 - Rođena Slavica Smiljanić, producent Kulturno-umetničkog programa TV Beograd (Beograd, 25.5.1950 - Beograd, 21.4.2007)

1953 - Rođen Stanko Crnobrnja, TV reditelj (Beograd, 25.5.1953)

1962 - Umrla Zora Petrović, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik (Dobrica, 17.5.1894 - Beograd, 25.5.1962)

1963 - Osnovana Organizacija afričkog jedinstva (OAC)

1988 - Skupština Srbije donela Zakon o zabrani pušenja u javnim i radnim prostorijama

1993 - Rezolucijom 827 Saveta bezbednosti OUN osnovan Međunarodni krivični tribunal za bivšu Jugoslaviju u Hagu

1996 - Umro Zoran Markuš, likovni kritičar
(Zemun, 19.1.1925 - Beograd, 25.5.1996)

1998 - Umro Dejan Ćorković, TV režiser
(Glina, 1930 - Beograd, 25.5.1998)

2001 - Umro Alberto Diaz Gutierez (Korda), kubanski fotograf, autor fotografije Če Gevare (Havana, 14.9.1928 - Pariz, 25.5.2001)

2002 - Umro Zoran Ratković, pozorišni glumac i reditelj
(Beograd, 8.9.1937 - Beograd, 25.5.2002)

2002 - Umro Zoran Janković, vaterpolista, reprezentativac Jugoslavije, privrednik (Zenica, 8.1.1940 - Beograd, 25.5.2002)

2004 - Umro dr Nemanja Vurdelja, neuropsihijatar, profesor Medicinskog fakulteta u Novom Sadu (Ličko Petrovo Selo, 6.6.1906 - Novi Sad, 25.5.2004).

2010 - Erih Koš, književnik i prevodilac, akademik (Sarajevo, 15.4.1913 - Beograd, 25.5.2010)

2010 - Sifivo Ntšebe, južnoafrički operski pevač, "crni Pavaroti", trebalo je da nastupi na otvaranju Svetskog prvenstva u fudbalu 2010. (- Port Elizabet, 25.5.2010)

2010 - Dobrila Šokica, glumica, prvakinja Drame Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu (Kragujevac, 24.9.1934 - Novi Sad, 25.5.2010)

[Bisernica]

26. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/2vblfg2-1.jpg


Na današnji dan 1997. godine umro reditelj, glumac i pedagog Bratislav-Bata Miladinović. Gvajana i Gruzija obeležavaju nacionalni praznik. Godine 1851. u Londonu počeo prvi Međunarodni šahovski turnir modernog doba.


Godine 1997. umro reditelj, glumac i pedagog Bratislav-Bata Miladinović. Miladinović je karijeru započeo kao operski pevač na sceni Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu. Godine 1941, osnovao je sa Borom Hanuskom Dečje pozorište na Kolarcu, a godinu dana kasnije Omladinsku scenu u Manježu, danas Jugoslovensko dramsko pozorište. Miladinović je 1949. godine osnovao Dečju dramu i Hor Radio Beograda. Generacije glumaca stekle su svoja prva znanja od Bate, koji je čitav svoj život posvetio radu sa mladima. Pomenimo Nedu Arnerić, Ružicu Sokić, Renatu Ulmanski, Stojana Dečermića, Milutina Butkovića, Svetislava Goncića i druge. Miladinović je i osnivač prve privatne glumačke akademije na našim prostorima.

1460 - Rođen Vasko da Gama, portugalski moreplovac, otkrio morski put do Indije
(Sines, 26.5.1460 - Kočin, 24.12.1524)

1623 - Rođen Vilijem Peti, britanski ekonomist, osnivač moderne političke ekonomije
(Romsi, 26.5.1623 - London, 16.12.1687)

1822 - Rođen Edmon Luj Antoan de Gonkur, francuski književnik
(Nansi, 26.5.1822 - Šamprosej, 16.7.1896)

1851 - U Londonu počeo prvi Međunarodni šahovski turnir modernog doba

1855 - Umro Stevan Petrović Knićanin, vojvoda
(Knić, 27.2.1807 - Beograd, 26.5.1855)

1882 - Nemački bakteriolog, nobelovac Robert Koh otkrio bacil tuberkuloze

1882 - Rođen Robert Rudolf Šmit, nemački arheolog
(Keln, 26.5.1882 - Untervesen, 14.3.1950)

1907 - Rođen Džon Vejn (Marion Majkl Morison), američki filmski glumac, reditelj i producent, dobitnik Oskara
(Vinterset, 26.5.1907 - Los Anđeles, 11.6.1979)

1908 - Rođen Milan Đoković, književnik, prevodilac i pozorišni reditelj
(Beograd, 26.5.1908 - Beograd, 5.12.1993)

1946 - Rođen Miroslav Maksimović, književnik, urednik BIGZ-a
(Njegoševo, 26.5.1946)

1955 - Državno-partijska delegacija SSSR-a, na čelu sa Nikitom Hruščovom posetila Jugoslaviju, prvi put posle kampanje Informbiroa - razgovori završeni potpisivanjem "Beogradske deklaracije"

1964 - Rođen Leni (Leonard Albert) Kravic, američki muzičar
(Njujork, 26.5.1964)

1972 - U Moskvi potpisan sporazum SAD i SSSR o razoružanju "SALT-1"

1976 - Umro Martin Hajdeger, nemački filozof
(Meskirh, 26.9.1889 - Meskirh, 26.5.1976)

1978 - Umrla Tamara Karsavina, ruska balerina i plesni pedagog
(Petrograd, 9.3.1885 - London, 26.5.1978)

1985 - Umro Nikola Jančić, operski pevač
(Srpska Crnja, 15.2.1913 - Beograd, 26.5.1985)

1987 - Umro Aleksa Čelebonović, slikar
(Lozana, 29.12.1917 - Beograd, 26.5.1987)

1997 - Umro Josip Kopinič, obaveštajac, španski borac
(Radovič, 18.2.1911 - Ljubljana, 26.5.1997)

1999 - Umro Eduard Sađil, saksofonista, član džez orkestra RTB-a
(Beograd, 21.5.1928 - Beograd, 26.5.1999)

2002 - Umro Žarko Bilbija, profesor Univerziteta u Beogradu, jedan od osnivača Srpskog kongresa ujedinjenja
(Bosansko Grahovo, 19.9.1927 - Majami, 26.5.2002)

2005 - Umro dr Mile Stanković, književnik, novinar i urednik Radio Beograda
(Šabac, 22.6.1911 - Beograd, 26.5.2005)

2007 - Umro Toma Mihajlović, novinar i fotoreporter listova "Arena" i "Novosti"
(Paraćin, 21.8.1935 - Beograd, 26.5.2007)

2008 - Umro Sidni Polak, američki filmski reditelj, glumac i producent, dobitnik Oskara
(Lafajet, 1.7.1934 - Los Anđeles, 26.5.2008)

[Bisernica]

27. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/180pxAleksa_Santic-1.jpg


Na današnji dan 1868. godine u Mostaru rođen pesnik Aleksa Šantić. Indijski državnik Džavaharlal Nehru umro 1964. godine. Zavod za zaštitu spomenika kulture Beograda osnovan 1960. godine.


Pesnik Aleksa Šantić rođen je u Mostaru na današnji dan 1868. godine. Šantić je pripadao krugu književnika okupljenih oko lista "Zora", koji je pokrenuo sa Jovanom Dučićem i Svetozarom Ćorovićem. U Mostaru je osnovao srpsko pevačko društvo "Gusle". Kao istaknuti borac protiv austrougarskih vlasti, više puta je bio hapšen u toku Prvog svetskog rata. Šantić je u početku pisao pod uticajem pesnika Branka Radičevića, Zmaja i Vojislava Ilića, ali je potom izgradio vlastiti pesnički izraz čije su karakteristike elegični motivi i rodoljubive teme. Autor je antologijskih pesama: Ostajte ovdje, Emina, Veče na školju, Hasanaginica, U magli, Anđelija i prevoda Lirskog intermeca Hajnriha Hajnea. Šantićeva poezija je puna snažnih emocija i ljubavne tuge. Ona pokazuje pesnikove snažne emocije, elegičnog tona i melodičnog izraza. U nekim od svojih najpotresnijih pesama Šantić peva o patnji onih koji zauvek napuštaju domovinu i odlaze u tuđi svet (Ostajte ovdje, Hljeb), dok u drugim pesmama naglašava patnju kao važan istorijski moment (Mi znamo sudbu).

Džavaharlal Nehru indijski državnik i političar, umro je 27. maja 1964. godine. Posle Gandija, bio je najznačaniji borac za oslobođenje Indije od kolonijalizma. Školovao se u Engelskoj, na Univerzitet u Kembridžu gde je studirao prirodne i pravne nauke. Nakon povratka u Indiju, upoznao je Gandija i aktivno sudelovao u oslobodilačkom pokretu. Nije delio Gandijevo uvernje u pasivan otpor, već je smatrao da treba primenjivati sve raspoložive mere. Britanske vlasti zatvarale su ga devet puta, a u zatvoru je proveo ukupno 13 godina. Kada su Britanci 1946. otpočeli pripreme za povlačenje iz Indije, pozvan je da oformi prelaznu vladu koja će organizovati prelazak iz britanske kolonije u nezavisnu zemlju. Kada su vršena poslednja povlačenja Britanaca, izabran je za predsednika vlade i ministra spoljnih poslova. Kada je Indija 1950. postala republika, ostao je mestu predsednika vlade sve do svoje smrti. U spoljnoj politici nastojao je da očuva neutralnost u hladnom ratu. U skladu sa tom političkom opcijom, sa Titim i Naserom je osnovao Pokret nesvrstanih.

1564- Umro Žak Kalvin, francuski verski reformator, osnivač protestantske crkve (Nojon, 10.7.1509 - Ženeva, 27.5.1564)

1703 - Osnovan Sankt Peterburg

1840 - Umro Nikolo Paganini, italijanski kompozitor i violinist (Đenova, 27.10.1782 - Nica, 27.5.1840)

1842 - Osnovano Društvo srpske slovesnosti, preteča Srpske kraljevske akademije, odnosno, Srpske akademije nauka i umetnosti

1844 - Uspostavljen javni telegrafski saobraćaj u svetu, otkucana prva depeša Morzeovom azbukom

1862 - Švedski hemičar Alfred Nobel prijavio pronalazak eksploziva

1878 - Rođena Isidora (Izadora) Dankan, američka plesačica, začetnica modernog baleta (San Francisko, 27.5.1878 - Nica, 14.9.1927)

1909 - Rođen Svetozar Radojčić, istoričar umetnosti, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademik (Sremski Karlovci, 27.5.1909 - Beograd, 20.10.1978)

1911 - Rođen Vinsent Prajs, američki pozorišni i filmski glumac, legenda horor žanra (Sent Luis, 27.5.1911 - Los Anđeles, 25.10.1993)

1917 - Rođen Džin Fauler, američki filmski reditelj (Denver, 27.5.1917 - Los Anđeles, 11.5.1998)

1923 - Rođen Henri Kisindžer (Hajnc Alfred Kizinger), američki političar, diplomata i državnik, nobelovac (Firt, 27.5.1923)

1936 - Rođena Senija-Senka Veletanlić, pevačica zabavne i džez muzike i filmska glumica (Zagreb, 27.5.1936)

1941 - U jednoj od najvećih pomorskih bitaka u Drugom svetskom ratu, u vodama između Islanda i Grenlanda britanski razarači potopili brod "Bizmark", ponos nemačke ratne mornarice

1948n - U Beogradu osnovano Pozorište lutaka Srbije

1968 - Umro Todor Manojlović, književnik, književni kritičar i prevodilac (Zrenjanin, 17.2.1883 - Zrenjanin, 27.5.1968)

1992 - Masakr u Sarajevu, u Ulici Vase Miskina - u eksploziji 4 granate - 16 osoba poginulo, a više od 100 ranjeno

1997 - U Parizu potpisan Sporazum NATO - Rusija o novom partnerstvu za bezbednost u Evropi

2004 - Umro Umberto Anjeli, italijanski automobilski magnat, predsednik kompanije FIJAT i fudbalskog kluba "Juventus" (Lozana, 1.11.1934 - Torino, 27.5.2004)

2005 - Umro Dragoslav Andrić, književnik, dramaturg, prevodilac, leksikograf i publicista (Čačak, 10.10.1923 - Beograd, 27.5.2005)

2008 - Umro Slobodan-Boban Todorović, muzičar, gitarista grupe "Siluete" (1944 - 27.5.2008)

[Bisernica]

28. maj


http://razbibriga.net/clear.gif


Današnji dan kroz istoriju obeležilo je rođenje matematičara, astronoma i geofizičara i akademika Milutina Milankovića. Preminuo nemački bakteriolog Robert Koh, koji je otkrio bacil tuberkuloze.


Na današnji dan 1879. godine rođen je Milutin Milanković, matematičar, astronom i geofizičar, akademik. Milanković je studirao građevinsku tehniku u Beču, gde je i doktorirao. Predavao je mehaniku, nebesku mehaniku i teorijsku fiziku na Beogradskom univerzitetu. Bio je član mnogih naših i stranih naučnih institucija, među kojima i član i potpredsednik Srpske akademije nauka i umetnosti. Milankovićevo delo obuhvata preko 70 naučnih radova, monografija, udžbenika i popularnih spisa. Njegovi najvažniji radovi su u oblasti svemirske fizike, geofizike i nebeske mehanike. Dao je nova objašnjenja rasporeda sunčevih radijacija na površini planeta, kao i toka klimatskih promena u geološkoj prošlosti Zemlje. U znak priznanja velikom naučniku, Milankovićevim imenom nazvan je jedan krater na Mesecu, jedan na Marsu i jedno nebesko telo. Primenjujući složene matematičke proračune astronomskih zbivanja, Milanković je veoma uspešno radio na ujednačavanju dva hrišćanska kalendara, Julijanskog i Gregorijanskog. Njegova rešenja usvojena su na Kongresu pravoslavnih crkava u Carigradu, 1923, ali nažalost, do primene ovog kalendara nije došlo. (Dalj, 28.5.1879 - Beograd, 12.12.1958)

1522 - Turci zauzeli utvrđeni grad Knin i proglasili ga sedištem Krčkog i Ličkog sandžakata

1779 - Rođen Tomas Mor, irski književnik
(Dablin, 28.5.1779 - Viltšajr, 25.2.1852)

1805 - Umro Luiđi Bokerini, italijanski kompozitor i violončelista
(Luka, 19.2.1743 - Madrid, 28.5.1805)

1812 - Zaključen Bukureštanski mir između Rusije i Turske

1815 - Valjevo oslobođeno od Turaka u Drugom srpskom ustanku

1834 - Srpski jezik uveden kao službeni jezik u prepisci sa turskim vlastima

1871 - Ugušena Pariska komuna

1888 - Rođen Džim Torp, američki atletičar, svetski i olimpijski rekorder
(Belmont, 28.5.1888 - 28.3.1953)

1908 - Rođen Jan Fleming, britanski književnik
(London, 28.5.1908 - Kanterberi, 12.8.1964)

1910 - Umro Robert Koh, nemački bakteriolog, otkrio bacil tuberkuloze
(Klaustal, 11.12.1843 - Baden Baden, 28.5.1910)

1912 - Rođen Patrik Vajt, australijski književnik, nobelovac
(London, 28.5.1912 - Sidnej, 30.9.1990)

1925 - Rođen Bulent Edževit, turski književnik, novinar i političar, premijer Turske
(Konstantinopolj, 28.5.1925 - Ankara, 5.11.2006)

1930 - Rođen Hari Štajner, novinar lista Vreme, direktor "Medija centra" u Beogradu
(Beograd, 28.5.1930)

1932 - Rođen Aleksandar Gavrić, filmski glumac
(Beograd, 28.5.1932 - Inđija, 6.12.1972)

1934 - Rođen Miloje-Mića Orlović, novinar i urednik RTB-a
(Valjevo, 28.5.1934)

193. - U Kalenderu, kanadska država Ontario, rođene "Dionove petorke", prve petorke u svetu koje su preživele

1937 - Umro Alfred Adler, austrijski psihijatar, jedan od osnivača psihoanalize
(Beč, 17.2.1870 - Aberdin, 28.5.1937)

1938 - Na Beogradskom sajmištu počela prva Međunarodna vazduhoplovna izložba

1944 - Umro Tihomir Đorđević, etnolog i istoričar, akademik
(Knjaževac, 19.2.1868 - Beograd, 28.5.1944)

1945 - Rođen Vojin Mališa Draškoci, kompozitor i kontrabasista, muzički urednik TV Beograd, profesor Muzičke škole "Mokranjac"
(Beograd, 28.5.1945 - Beograd, 14.2.2000)

1968 - Rođena Kajli Minog, australijska glumica i pevačica
(Melburn, 28.5.1968)

1976 - Puštena u saobraćaj pruga Beograd - Bar

1987 - Umro Kosta Petković, geolog, akademik
(Solun, 13.3.1903 - Beograd, 28.5.1987)

1992 - Objavljen prvi broj lista Vojska, glasilo Vojske Jugoslavije

1994 - Umro Momčilo Mitić, akademski slikar
(Niš, 1943 - Niš, 28.5.1994)

1995 - Film režisera Emira Kusturice "Podzemlje - bila jednom jedna zemlja" dobio "Zlatnu palmu" na 48. filmskom festivalu u Kanu

2002 - "Rimskom deklaracijom" Rusija postala član Saveta NATO

2003 - Umro Momir Talić, general - pukovnik, načelnik Generalštaba Vojske Republike Srpske
(Piskavica, 15.7.1942 - Beograd, 28.5.2003)

2004 - Umro Ivica Šerfezi, pop pevač
(Zagreb, 1.12.1935 - Zagreb, 28.5.2004)

2004 - Umro Duško Jovanović, direktor, glavni i odgovorni urednik lista Dan
(Podgorica, 10.2.1964 - Podgorica, 28.5.2004)

2006 - Umro Miloš Gvozdenović, akademski slikar
(Kastrat, 13.3.1926 - Beograd, 28.5.2006)

2007 - Umro Jerg Imendorf, nemački slikar
(Blekede, 1945 - Diseldorf, 28.5.2007)

2010 - Gari Kolman, američki glumac
(Zion, 8.2.1968 - Provo, 28.5.2010)

[Bisernica]

29. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/vladislav_petkovic_dis-1.jpg


Smrt književnika Vladislava Petkovića - Disa i rođenje književnika i publiciste Svetozara Ćorovića obeležili današnji dan kroz istoriju.


Godine 1917. umro je književnik Vladislav Petković - Dis. Nepriznat, žučno osuđivan i gotovo sasvim odbačen u svom vremenu, Dis je pesnik kome je budućnost svesrdno otvorila vrata slave. Svojom lirikom tamnih, negatorskih, zagrobnih i sanjarskih tonova, ispunjen bolom i porazom, on je opevao "tamnicu života". Antologijskim se smatraju njegove pesme: "Možda spava", "Sa zaklopljenim očima", "Utopljene duše", "Jutarnja idila", "Plave misli"... Dis je po prirodi bio boem. Sa Pandurovićem je uređivao "Književnu nedelju", bio ratni izveštač pri srpskoj Vrhovnoj komandi u Prvom balkanskom ratu, prešao Albaniju i kao izbeglica boravio u Francuskoj. U povratku, brod na kome se nalazio, torpedovala je nemačka podmornica i veliki pesnik našao je svoje poslednje utočište u Jonskom moru, kod Krfa.

Godine 1917. rođen je američki državnik Džon Ficdžerald Kenedi, koji je 1960. u 43. godini života postao najmlađi šef države u istoriji SAD. U Drugom svetskom ratu služio je u mornarici, a potom kratko bio novinar. U Kongres je izabran 1947, a 1952. postaje senator. Za predsednika SAD izabran je kao kandidat Demokratske stranke. Ubijen je u Dalasu 22. novembra 1963. Kao atentator zvanično je označen Li Osvald koji je pod sumnjivim okolnostima i sam ubijen dva dana potom u policijskoj stanici u Dalasu. Njegova smrt i danas je predmet različitih tumačenja.

1453. - Turskim osvajanjem Konstantinopolja (Carigrada), palo Vizantijsko carstvo

1829. - Umro Hemfri Dejvi, engleski hemičar (Pinzens, 17. 12. 1778 - Ženeva, 29. 05. 1829)

1837. - Uspostavljeni diplomatski odnosi između Velike Britanije i Kneževine Srbije

1875. - Rođen Svetozar Ćorović, književnik i publicista (Mostar, 29. 05. 1875 - Mostar, 17. 04. 1919)

1882. - Rođen Svetomir Đukić, divizijski general, osnivač Srpskog olimpijskog kluba (Ražana, 29. 05. 1882 - Duisburg, 19. 10. 1960)

1903. - Rođen Bob Houp (Lesli Tauns), američki pozorišni, filmski i TV glumac - komičar, dobitnik "Oskar"-a (Elthem, 29. 05. 1903 - Toluka Lejk, 27. 07. 2003)

1907. - Rođen Nikola Graovac, slikar (Vrebac, 29. 05. 1907 - Topola, 15. 01. 2000)

1910. - Umro Milij Aleksejevič Balakirjev, ruski kompozitor, pijanista i dirigent (Nižnji Novgorod, 02. 01. 1837 - Petrograd, 29. 05. 1910)

1917. - Rođen Džon Ficdžerald Kenedi, američki političar i državnik, predsednik SAD (Bruklin, 29. 05. 1917 - Dalas, 23. 11. 1963)

1923. - Predstava "Sumnjivo lice" Branislava Nušića prvi put izvedena na sceni Narodnog
pozorišta u Beogradu

1927. - Osnovano preduzeće "Aeroput", prva naša avio - kompanija - preteča "JAT"- a

1935. - Rođen Boro Drašković, pozorišni, filmski i TV reditelj i scenarista, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu (Sarajevo, 29. 05. 1935)

1953. - Alpinisti Tensing Norgej i Edmond Hilari osvojili najviši vrh na svetu Mont Everest

1953. - Rođen Aleksandar Abdulov, ruski filmski i TV glumac (Tobolsk, 29. 05. 1953 - Moskva, 03. 01. 2008)

1958. - Umro Huan Ramon Himenes, španski književnik, nobelovac (Moger, 24. 12. 1881 - San Huan, 29. 05. 1958)

1973. - Objavljena prva LP ploča srpskog roka, "YU grupa", istoimenog beogradskog sastava

1979. - Umrla Meri Pikford (Gledis Smit), američka filmska glumica, zvezda nemog filma, dobitnica "Oskar"-a (Toronto, 08. 04. 1893 - Santa Monika, 29. 05. 1979)

1985. - Neredi navijača na utakmici Liverpul- Juventus, stadion "Hejsel", Brisel

1994. - Umro Erih Honeker, nemački političar i državnik, predsednik Nemačke Demokratske Republike (Nojen Kirhen, 25. 08. 1912 - Santjago, 29. 05. 1994)

[Bisernica]

30. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/250pxJoan_of_arc_miniature_graded-1.jpg


Na današnji dan 1431. godine na lomači je spaljena Jovanka Orleanka. Godine 1778. umro je francuski filozof, istoričar i književnik Fransoa Mari Arue Volter.


Francuski filozof, istoričar i književnik Fransoa Mari Arue Volter umro je u Parizu 1778. godine. Volter je jedan od najznačajnijih predstavnika epohe prosvećenosti i najslobodoumnijih duhova Evrope 18. veka. Veliki protivnik crkvenog mračnjaštva i klerikalizma, ali ne i ateist, Volter je bio saradnik "Enciklopedije", koja je okupljala najveće umove Francuske tog doba. Prosvetitelj u najpotpunijem smislu te reči, izvanredno obrazovan i svestran kao pisac i filozof, ostavio je za sobom dela koja spadaju u sam vrh francuske i svetske književnosti: filozofske romane Zadig i Kandid, epopeje Anrijada i Devica Orleanska, tragedije: Edip, Cezar, Tankred, kao i filozofska dela Filozofska pisma i Filozofski rečnik.

Londonskim mirom na današnji dan 1913. godine okončan je Prvi balkanski rat, koji je trajao od 8. oktobra 1912. godine. Prvi balkanski rat vodile su Srbija, Crna Gora, Grčka i Bugarska (članice Balkanskog saveza) protiv Osmanskog carstva. Armije balkanskih država uspele su da savladaju brojčano slabije i strateški loše organizovane armije Osmanskog carstva što im je omogućilo da postignu brzu pobedu. Rat je okončan mirom po kome je Osmansko carstvo bilo prinuđeno da se odrekne skoro svih svojih teritorija na Evropskom kontinentu (Balkanskom poluostrvu) koje su kasnije podeljene među saveznicima i na kojima je kasnije stvorena nova država - Kneževina Albanija.

1431 - Spaljena na lomači Jovanka Orleanka, francuska nacionalna junakinja
(Domremi, 1412 - Ruan, 30.5.1431)

1597 - U Veneciji štampan prvi srpski ćirilični bukvar, ovaj datum obeležava se kao Dan Zavoda za izdavanje udžbenika

1640 - Umro Peter Paul Rubens, flamanski slikar (Siegen, 28.7.1577 - Antverpen, 30.5.1640)

1814 - Rođen Mihail Aleksandrovič Bakunjin, ruski revolucionar, ideolog anarhizma
(Prjamuhin, 30.5.1814 - Bern, 1.7.1876)

1876 - Rođen Vladimir Nazor, književnik (Postire, 30.5.1876 - Zagreb, 19.7.1949)

1909 - Rođen Beni Gudman (Bendžamin Dejvid Gudman), američki džez muzičar
(Čikago, 30.5.1909 - Njujork, 14.6.1986)

1912 - Rođen Miodrag Kolarić (Arsen Lozanin), istoričar umetnosti, kustos i upravnik Narodnog muzeja u Beogradu i književnik (Beograd, 30.5.1912 - Beograd, 1.11.2001)

1918 - Umro Georgije Valentinovič Plehanov, ruski filozof i revolucionar
(Gudalovka, 11.12.1856 - Pitkejarva, 30.5.1918)

1923 - Rođen Dragoljub Milosavljević Gula, pozorišni, filmski i TV glumac
(Petrovac na Mlavi, 30.5.1923 - Beograd, 26.3.2005)

1923 - Svepravoslavni kongres u Carigradu usvojio kalendar naučnika Milutina Milankovića

1926 - Ustanovljena tradicionalna konjička trka "Memorijal Vladislava Ribnikara"

1930 - Rođen Živorad Kovačević, politikolog, publicista, gradonačelnik grada Beograda, diplomata, predsednik Evropskog pokreta u Srbiji i Spoljnopolitičkog saveta Ministarstva inostranih poslova Srbije (Jagodina, 30.5.1930 - Beograd, 23.3.2011)

1945 - Rođen Pero Zubac, književnik, scenarista i urednik RTS-a (Nevesinje, 30.5.1945)

1946 - Rođen Dragan Džajić, fudbaler, reprezentativac Jugoslavije, direktor FK "Crvena zvezda", direktor fudbalske reprezentacije Srbije (Ub, 30.5.1946)

1947 - Osnovan Vojvođanski muzej u Novom Sadu

1951 - Rođen Zdravko Čolić, pevač (Sarajevo, 30.5.1951)

1954 - Rođen Siniša Kovačević, književnik i scenarista, profesor i dekan Akademije umetnosti "Braća Karić" (Šuljam, 30.5.1954)

1960 - Umro Boris Leonidovič Pasternak, ruski književnik i prevodilac, nobelovac
(Moskva, 10.2.1890 - Moskva, 30.5.1960)

1842 - Osnovano Društvo srpske slovesnosti, preteča Srpske kraljevske akademije, odnosno, Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU)

1990 - Umro Zoran Gavrilović, književnik i književni kritičar, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu (Beograd, 21.12.1926 - Beograd, 30.5.1990)

1992 - Rezolucijom 757 Saveta bezbednosti UN uvedene sankcije SRJ

1994 - Umro Pavle Savić, fizičar i hemičar, akademik (Solun, 10.1.1909 - Beograd, 30.5.1994)

1995 - Umro Jovan Hadži Kostić, novinar, humorista i urednik "Večernjih novosti"
(Skoplje, 13.5.1933 - Beograd, 30.5.1995)

2000 - Umro Nikola Burzan, novinar i urednik "Borbe" (Podgorica, 09.12.1935 - Beograd, 30.5.2000)

2001 - Umro Rajko Tomović, profesor Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu, akademik
(Baja, 1.11.1919 - Beograd, 30.5.2001)

2002 - Umro Berislav Kosier, književnik (Beograd, 31.3.1930 - Beograd, 30.5.2002)

2006 - Umro Šoheji Imamura, japanski reditelj (Tokio,15.9.1926 - Tokio, 30.5.2006)

2006 - Umro Boštjan Hladnik, slovenački režiser i scenarista (Kranj, 30.1.1929 - Ljubljana, 30.5.2006)

2007 - Umro Žan-Klod Brijali, francuski glumac i reditelj, direktor pozorišta "Le Buf"
(Omal, 30.3.1933 - Pariz, 30.5.2007)

2009 - Umro Miodrag-Mile Nedeljković, novinar, etnolog, književnik i publicista
(Krćevac, 1941- Beograd, 30.5.2009)

2009 - Umrla Milvina Din, poslednja preživela putnica broda "Titanik" (1912 - Sautempton, 30.5.2009)

[Bisernica]

31. maj


http://razbibriga.net/imported/2011/05/HaydnJoseph-1.gif


Jozef Hajdn, austrijski kompozitor, umro na današnji dan 1809. godine. Iste godine odigrala se jedna od presudnih bitaka Prvog srpskog ustanka, na Čegru. Prva fudbalska utakmica u Beogradu odigrana je u Donjem gradu, kraj Kule Nebojša, 1896. godine.


Austrijski kompozitor Franc Jozef Hajdn umro je u Beču na današnji dan 1809. godine. Bio je predstavnik "bečkih klasičara". Hajdn je tri decenije bio kapelmajstor na dvoru mađarskih grofova Esterhazi. Inspiraciju je nalazio u austrijskom, francuskom, nemačkom i ruskom folkloru. Napisao je više od sto simfonija, komponovao je gudačke kvartete, klavirske sonate, crkvenu muziku, a prema njegovom "Carskom kvartetu" nastala je himna Austrije.

Istog dana, iste godine u Srbiji se odigrala jedna od presudnih bitaka Prvog srpskog ustanka, Bitka na Čegru. U bici se junaštvom istakao resavski vojvoda Stevan Sinđelić. Ne mogavši da pobedi brojno jače turske snage koje su oslabile srpske položaje i prodrle u šanac, Sinđelić je pucao iz kubure u podzemni magacin baruta. U strašnoj eksploziji nastradali su svi srpski vojnici i veliki broj Turaka. Da bi zastrašio Srbe, Turci su, u znak osvete i opomene od lobanja palih srpskih ustanika sagradili Ćele-kulu na ulazu u Niš. U zidove Ćele-kule uzidane su 952 lobanje. Taj spomenik i danas stoji kao simbol borbe Srba za nezavisnost.

1594 - Umro Jakopo Robusti Tintoreto, italijanski slikar (Venecija, 29.9.1518 - Venecija, 3.5.1594)

1819 - Rođen Volt Vitman, američki književnik (Vesthils, 31.5.1819 - Kemden, 26.3.1892)

1854 - Umro Vatroslav Lisinski, kompozitor (Zagreb, 8.7.1819 - Zagreb, 31.5.1854)

1887 - Rođen Sen-Džon Pers, francuski književnik, nobelovac (Sen Leže, 31.5.1887 - Preskil d Žijen, 20.9.1975)

1891 - Počela izgradnja Transsibirske železnice, završena 18.10.1916. godine

1899 - Rođen Leonid Maksimovič Leonov, ruski književnik (Moskva, 31.5.1899 - Moskva, 8.8.1994)

1914 - Rođen Akira Ifukube, japanski kompozitor (Kuširo, 31.5.1914 - Tokio, 8.2.2006)

1929 - Rođen Ljubivoje-Ljuba Tadić, pozorišni, filmski i TV glumac (Uroševac, 31.5.1929 - Beograd, 28.10.2005)

1930 - Rođen Klint Istvud, američki filmski glumac, producent i režiser, dobitnik Oskara (San Francisko, 31.5.1930)

1934 - Rođena Rada Đuričin, pozorišna, filmska i TV glumica (Vršac, 31.5.1934)

1945 - Rođen Rajner Verner Fazbinder, nemački filmski reditelj (Bad Verishof, 31.5.1945 - Minhen, 10.6.1982)

1948 - Rođen Radomir Vučić, koreograf, prvak i direktor Baleta Narodnog pozorišta u
Beogradu, direktor Baleta Pozorišta na Terazijama (Bačko Gradište, 31.5.1948 - Beograd, 31.12.2009)

1949 - Osnovano Pedagoško društvo FNRJ

1962 - Pogubljen Adolf Ajhman, nemački oficir, ratni zločinac (Solingen, 19.3.1906 - Ramaleh, 31.5.1962)

1965 - Rođena Bruk Šilds, američka filmska glumica (Njujork, 31.5.1965)

1968 - Rođen Aleksandar Madžar, pijanista (Beograd, 31.5.1968)

1984 - Rođen Milorad Čavić, plivač, evropski šampion (Anhejm, 31.5.1984)

1990 - Umro Dragan Laković, pozorišni, filmski i TV glumac (Skoplje, 28.3.1929 - Beograd, 31.5.1990)

1996 - Umro Vasilij Tarasjev, protojerej, starešina Ruske crkve u Beogradu (Beograd, 2.2.1932 - Beograd, 31.5.1996)

1999 - Umro Radomir Lukić, pravnik, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, akademik
(Miloševac, 13.9.1914 - Beograd, 31.5.1999)

1999 - U NATO agresiji granatiran gerontološki centar i sanatorijum u Surdulici i bombardovan Novi Pazar

2003 - Umro Dušan Mitević, novinar, direktor RTB-a (Pljevlja, 3.2.1938 - Beograd, 31.5.2003)

2004 - Umro Branislav Subotić Sube, akademski slikar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu (Beograd, 1926 - Beograd, 31.5.2004)

2005 - Umro Milan Todorović, novinar Radio Beograda, glavni i odgovorni urednik časopisa "PTT glasnik" (Kruševac, 1949 - Beograd, 31.5.2005)

2008 - Umro prof.dr Slobodan Dožić, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, upravnik Instituta za patologiju(Beograd, 31.5.2008)

2008 - Umro ing. Dragoslav Slankamenac, odbojkaš i trener "Partizana" (1942 - 31.5.2008)

[Bisernica]

1. jun


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan 1926. godine rođena američka filmska glumica Merlin Monro. Godine 1948. preminuo srpski političar i pisac Jaša Prodanović.


Američka filmska glumica Merilin Monro (Norma Džin Mortenson) rođena 1926. godine. Merilin Monro je bila jedan od najvećih erotskih simbola u istoriji filma. Od nje je holivudska filmska industrija stvorila mit, uprkos mišljenju kritičara da je bila skromnih glumačkih mogućnosti. Njeni najpoznatiji filmovi su: Džungla na asfaltu, Nijagara, Majmunska posla, Autobuska stanica, Muškarci vole plavuše, Reka bez povratka, Sedam godina vernosti, Neki to vole vruće... Teret mega zvezde, ljubavne afere s vodećim američkim političarima, kao i česte psihičke krize, prouzrokovale su njenu preranu smrt, 1962. godine.

Na današnji dan 1948. godine preminuo je srpski političar i pisac Jaša Prodanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. U Kraljevini Srbiji bio je ministar prosvete i ministar privrede, a posle Drugog svetskog rata potpredsednik vlade FNRJ. Kao ministar privrede izborio je 1910. u skupštini usvajanje Zakona o radnjama, kojim su stvorene radničke i druge komore i uvedeno zaštitno radno zakonodavstvo. S Ljubom Stojanovićem osnovao je 1921. Republikansku stranku, koju je predvodio do smrti 1948. Uređivao je više časopisa (Narodna misao, Odjek, Glasnik profesorskog društva), priredio dve antologije narodnih pesama i pripovedaka i celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jove Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića. Ostala dela: Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji, Vuk Karadžić i Miloš Obrenović, Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji, Naši i strani, Naša narodna književnost.

1198 - Vizantijski car Aleksije III izdao povelju o izgradnji manastira Hilandar

1796 - Rođen Nikola Karno, francuski fizičar
(Pariz, 1.6.1796 - Pariz, 24.8.1832)

1804 - Rođen Mihail Ivanovič Glinka, ruski kompozitor
(Novospaski, 1.6.1804 - Berlin, 15.2.1857)

1839 - Abdicirao knez Miloš Obrenović (1815 - 1839)

1880 - Instalirana prva javna govornica u svetu, u zgradi "Jejl banke" u Nju Hevnu, SAD

1916 - Završena Jitlandska bitka, najveća pomorska bitka u Prvom svetskom ratu

1936 - Rođen Bekim Fehmiu, pozorišni, filmski i TV glumac
(Sarajevo, 1.6.1936)

1941 - Rođen Dragoljub Ojdanić, general-pukovnik, načelnik Generalštaba Vojske Jugoslavije (Ravni, 1.6.1941)

1948 - Umro Jaša Prodanović, političar, državnik, književnik i književni kritičar, urednik "Srpskog književnog glasnika", ministar prosvete i narodne privrede, potpredsednik Vlade FNRJ, akademik (Čačak, 23.4.1867 - Beograd, 1.6.1948)

1954 - Umro Martin Andersen Nekse, danski književnik
(Kopenhagen, 26.6.1869 - Drezden, 1.6.1954)

1955 - Počelo emitovanje emisije "Dobro jutro, deco" na programu Radio Beograda

1955 - Rođen Dušan Savić, fudbaler, reprezentativac
(Ub, 1.6.1955)

1960 - U Vršcu osnovano preduzeće "Hemofarm"

1973 - Rođena Hajdi Klum, nemačka menekenka, glumica i TV voditeljka
(Bergiš Gladbah, 1.6.1973)

1974 - Rođena Alanis Moriset, kanadska pevačica (Otava, 1.6.1974)

1978 - Rođen Aleksandar Šapić, vaterpolista, reprezentativac
(Beograd, 1.6.1978)

1980 - Počela sa radom američka televizijska stanica Cable News Network (CNN)

1982 - Rođena Žisten Enan Arden, belgijska teniserka, svetska šampionka
(Lijež, 1.6.1982)

1996 - Promotivna vožnja voza "Romantika" na liniji Topčider - Ljubičevo - Beograd

1999 - Poginuo Ljubiša Veličković, pilot, general-pukovnik, pomoćnik načelnika Štaba vrhovne komande za RV i PVO VJ (Crljenac, 1.3.1946 - Banat, 1.6.1999)

2000 - Ubijen Goran Žugić, savetnik za nacionalnu bezbednost predsednika Crne Gore (Tuzla, 5.1963 - Podgorica, 1.6.2000)

2000 - Umro Entoni Tito (Ernest Puente), portorikanski muzičar
(Njujork, 20.4.1923 - Njujork, 1.6.2000)

2007 - Umro Dušan I. Marković, novinar, sekretar RTB-a, samostalni savetnik za društveno- ekonomske odnose RTB-a (Čortanovci, 5.8.1925 - Beograd, 1.6.2007)

2008 - Umrla prof. dr Smiljka Vasić, psiholingvista, pokretač psiholingvistike u Srbiji, saradnik Instituta za eksperimentalnu fonetiku i patologiju govora u Beogradu (1919 - Beograd, 1.6.2008)

2008 - Umro Iv Sen Loran, modni kreator, vlasnik kuće visoke mode, nosilac Ordena Legije časti (Oran, 1.8.1936 - Pariz, 1.6.2008)

2008 - Umro Josef Tomi Lapid (Tomislav Lampel), izraelski ministar pravde, novinar i pisac (Novi Sad, 27.12.1931 - Tel Aviv, 1.6.2008)

2008 - Umrla Dušanka Damjanović Pavešić, novinar, dopisnik "Politike" iz Rijeke i Ljubljane (Novi Sad, 18.3.1940 - Novi Sad, 1.6.2008)

2009 - Pad aviona "Er Frans" u Atlantik, na liniji 447 Rio de Ženeiro - Pariz, tom prilikom je poginulo 216 putnika i 12 članova posade

2009 - Umro Dmitar Šegrt, mašinski inženjer, političar i privrednik, direktor "Toze Marković" iz Kikinde, potpredsednik Unije poslodavaca Srbije (Bosansko Grahovo, 1953 - Novi Sad, 1.6.2009)

2010 - Umro Andrej Voznesenjski, ruski pesnik, akademik
(Moskva, 12.5.1933 - Moskva, 1.6.2010)

2010 - Umro dr Josip Baras, profesor Tehnološko-metalurškog fakulteta u Beogradu (Split, 21.3.1933 - 1.6.2010)

[Bisernica]

2. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/Radivoj_Korac-1.jpg


Na današnji dan 1955. Josip Broz Tito i Nikita Hruščov potpisali Beogradsku deklaraciju kojom su normalizovani odnosi Jugoslavije i SSSR, narušeni rezolucijom Informbiroa. Godine 1969. preminuo košarkaš Radivoje Korać Žućko.


Godine 1955. Jugoslovenski i sovjetski lideri, Josip Broz Tito i Nikita Hruščov, potpisali su Beogradsku deklaraciju kojom su normalizovani odnosi Jugoslavije i SSSR, narušeni rezolucijom Informbiroa iz 1948.

Na današnji dan 1969. godine preminuo je košarkaš Radivoje Korać Žućko. Kao šesnaestogodišnjak pojavio se na igralištu OKK Beograda. Niko tada nije ni slutio da je na beogradskom asfaltu rođen košarkaški genije. Za samo godinu dana preskočio je sve uzraste i od juniora postao senior. Briljantan talenat, prvi put je dres sa državnim grbom obukao 1958. godine. U petnaestogodišnjoj karijeri odigrao je stotine utakmica, postigao na hiljade koševa, ali ga je tragična smrt sprečila da predvodi generaciju koja je, 1970. godine u Ljubljani, osvojila prvu titulu svetskog prvaka. Dve godine posle njegove smrti, u čast ovog velikana košarke, promovisan je "Kup Radivoja Koraća", najmasovnije evropsko košarkaško takmičenje. Danas to ime nosi Nacionalno prvenstvo Srbije u košarci.

1202 - Prvi put se pominje ime grada Peć

1740 - Rođen Markiz de Sad, francuski književnik
(Pariz, 2.6.1740 - Šaranton, 212.1814)

1790 - Otvorena prva knjižara u Novom Sadu, vlasnika Emanuela Jankovića

1840 - Rođen Tomas Hardi, engleski književnik
(Aper Bekhampton, 2.6.1840 - Dorčester, 11.1.1928)

1845 - Rođen Toša Jovanović, pozorišni glumac i reditelj
(Veliki Bečkerek, 2.6.1845 - Beograd, 17.2.1893)

1857 - Rođen ser Edvard Elgar, engleski kompozitor
(Broudhit, 2.6.1857 - Vorčester, 23.2.1943)

1857 - Rođen Karl Gjelerup, danski književnik, nobelovac
(Roholt, 2.6.1857 - Kloče, 11.10.1919)

1877 - Rođen Herman Hese, švajcarski književnik, nobelovac
(Kalv, 2.6.1877 - Montanjol, 9.8.1962)

1882 - Umro Đuzepe Garibaldi, italijanski revolucionar
(Nica, 4.7.1807 - Kaprera, 2.6.1882)

1886 - Umro Aleksandar Nikolajevič Ostrovski, ruski književnik
(Moskva, 31.3.1823 - Ščelikovo, 2.6.1886)

1886 - Karl Benc izveo prvu javnu probnu vožnju "motorne kočije" u okolini Manhajma

1892 - Naučnik Nikola Tesla posetio Beograd

1904 - Rođen Džoni Vajsmiler, američki filmski glumac
(Vindbar, 2.6.1904 - Akapulko, 21.1.1984)

1919 - Mihailo Pupin, počasni generalni konzul u Americi i Kanadi, posetio Beograd posle Versajske mirovne konferencije

1929 - Rođen Marko Todorović, filmski i TV glumac
(Prnjavor, 2.6.1929 - Beograd, 29.8.2000)

1941 - Rođen Čarli Vots, engleski bubnjar, član grupe "The Rolling Strone"
(London, 2.6.1941)

1946 - Italijani su se na referendumu izjasnili za republiku i time odbacili monarhiju Savojske dinastije.

1950 - Rođen Branimir Đokić, harmonikaš, umetnički rukovodilac Narodnog orkestra RTB-a (Šabac, 2.6.1950)

1953 - Krunisana britanska kraljica Elizabeta II (Aleksandra Meri Vindzor)

1954 - Rođen Vladislav Bajac, književnik, prevodilac, izdavač i novinar, direktor "Geopoetike" (Beograd, 2.6.1954)

1964 - Umro Strahinja Petrović, pozorišni glumac
(Beograd, 25.5.1892 - Beograd, 2.6.1964)

1975 - Umro Eisaku Sato, japanski političar i državnik, nobelovac
(Čošu, 27.3.1901 - Tokio, 2.6.1975)

1980 - Umro Viktor Starčić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Ruščuk, 11.5.1901 - Beograd, 2.6.1980)

1981 - Rođen Nikolaj Davidenko, ruski teniser
(Severnodonjeck, 2.6.1981)

1987 - Umro Andres Segovija, španski gitarista
(Linares, 21.2.1893 - Madrid, 2.6.1987)

1990 - Umro Reks Harison, američki filmski glumac
(Hajton, 5.3.1908 - Njujork, 2.6.1990)

2006 - Umro Vins Velnik, američki muzičar, klavijaturista grupe "The Grateful Dead"
(Feniks, 21.2.1951 - Forestvil, 2.6.2006)

2008 - Umro Bo Didli (Elas Bejts), američki bluz muzičar
(Mek Komb, 30.12.1928 - Arčer, 2.6.2008)

2008 - Umro Mel Ferer, američki filmski i TV glumac i reditelj
(Elberon, 25.8.1917 - Santa Barbara, 2.6.2008)

2009 - Umro Dejvid Edings, američki pisac epske fantastike
(Spokejn, 7.7.1931 - Karson Siti, 2.6.2009)

[Bisernica]

3. jun


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan počeo Prvi slovenski kongres u Pragu. Godine 1875. umro je francuski kompozitor Žorž Bize, dok je 1977. preminuo italijanski reditelj Roberto Roselini.


Na današnji dan 1848. godine počeo je Prvi slovenski kongres u Pragu. "Sloveni zahtevaju samo slobodu za sebe, kao i za svakog drugog. Mi zahtevamo za sve Slovene bez izuzetka jednakost pred zakonom. Naša parola je sloboda, jednakost, bratstvo", citat je iz Manifesta evropskim narodima, usvojenog na Prvom slovenskom kongresu, održanom u Pragu od 3-12. juna 1848. godine. Ovaj prvi slovenski forum, koji je okupio više od 300 predstavnika, održan je pod parolom "Ideja slovenske uzajamnosti živi u umovima i srcima Slovena". Povod okupljanja bila je potreba za suprotstavljanjem pangermanizmu i mađarizaciji Slovena. Zato je u Manifestu sem podrške pravima Poljaka na stvaranje sopstvene države, sadržan i protest protiv sistematskog ponemčenja Slovena, naročito u Pruskoj i Saksoniji, a takođe i njihove mađarizacije u Mađarskom kraljevstvu. Izražena je, takođe, nada da će uskoro uslediti kraj ugnjetavanju Slovena i u Otomanskoj imperiji.

Godine 1875. umro je Žorž Bize, francuski kompozitor. Potomak muzičke porodice, Žorž Bize je veoma rano pokazao izvanredne muzičke sposobnosti. Studirao je na Pariskom konzervatoriju i bio učenik Šarla Gunoa. Autor je opere "Karmen", remek-dela francuskog muzičkog realizma. Jedan je od najoriginalnijih i najsugestivnijih operskih kompozitora, čiji se stil odlikuje dramatskim oblikovanjem i tonskim slikanjem egzotičnih predela. Autor je opere "Lovci bisera", scenske muzike za "Arlezijanku" Alfonsa Dodea i "Simfonije u ce-duru".

Italijanski filmski i TV reditelj i scenarista Roberto Roselini umro je na današnji dan 1977. godine. Jedan od tvoraca italijanskog neorealizma, Roselini je svoj prvi veliki film Rim, otvoreni grad snimio 1945. godine i postigao nezapamćeni uspeh. Svoju filmsku promociju u njemu je imala glumica Ana Manjani, a promovisan je i nov pravac u italijanskom filmu - neorealizam. Ovim umetničkim oblikom Roselini je pokrenuo novi talas filmova čak i u neprikosnovenom Holivudu. Sledio je film Paisa, a zatim čitava serija ostvarenja, koja su potvrdila stvaralačke sposobnosti autora: Ljubav, Stromboli, Evropa 51, Spaljivanje Jovanke Orleanke, Putovanje po Italiji, Indija i General od Rovere, nagrađen venecijanskim "Zlatnim lavom". Poslednja njegova ostvarenja bila su Italija godine prve i Mesija. Umro je samo nekoliko dana pošto je predsedavao žiriju filmskog festivala u Kanu, 1977. godine. Njemu u spomen, od 1978. godine se u San Remu održava filmski festival, a njegovim imenom nazvana je i filmska nagrada za progres filmske umetnosti, koju je 1989. godine dobio Emir Kusturica.

1851 - Otvoreno beogradsko strelište

1657 - Umro Vilijam Harvi, engleski lekar, fiziolog
(Folkeston, 1.4.1578 - London, 3.6.1657)

1837 - Predati akreditivi Džordža Lojda Hodžesa, britankog konzula u Srbiji, čime zvanično počinje istorija srpsko-britanskih odnosa

1843 - Rođen Kliment Arkadjevič Timirjazev, ruski botaničar
(Petrograd, 3.6.1843 - Moskva, 26.4.1920)

1886 - Rođen Kosta Novaković, političar i publicista
(Čačak, 3.6.1886 - SSSR, 1938)

1899 - Umro Johan Štraus Mlađi, austrijski kompozitor, violinista i dirigent
(Beč, 25.10.1825 - Beč, 3.6.1899)

1906 - Rođena Džozefina Beker, američka pevačica i igračica, ambasador UNICEF-a i borac protiv rasne diskriminacije
(Sent Luis, 3.6.1906 - Pariz, 12.4.1975)

1922 - Rođen Batrić Jovanović, istoričar i publicista, narodni poslanik, urednik NIP "Borba", generalni direktor Uprave civilnog vazduhoplovstva SFRJ, ambasador Jugoslavije u UNESCO-u, pomoćnik generalnog direktora Direkcije za izgradnju Novog Beograda
(Donja Morača, 3.6.1922 - 16.2.2011)

1924 - Umro Franc Kafka, češki književnik
(Prag, 3.7.1883 - Kierling, 3.6.1924)

1925 - Rođen Toni Kertis (Bernard Švarc), američki filmski glumac
(Njujork, 3.6.1925)

1926 - Rođen Alen Ginsberg, američki književnik
(Njujork, 3.6.1926 - Njujork, 5.41997)

1927 - Rođen Buts Randolf, američki saksofonista
(Kadiz, 3.6.1927 - Nešvil, 3.7.2007)

1942 - Pomorska bitka kod Midveja između američke i japanske flote u Drugom svetskom ratu

1955 - Rođen Vladimir Blaževski, filmski i TV reditelj
(Skoplje, 3.6.1955)

1963 - Rođena Anica Dobra, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 3.6.1963)

1964 - Umro Franc Emil Silanpe, finski književnik, nobelovac
(Hamenkir, 16.9.1888 - Helsinki, 3.6.1964)

1965 - Američki astronaut Edvard Vajt iz vasionskog broda "Džemini IV" išetao u slobodni vasionski prostor

1968 - Počele studentske demonstracije u Beogradu

1980 - Umro Vasja Pirc, šahovski velemajstor
(Idrija, 19.12.1907 - Ljubljana, 3.6.1980)

1982 - Rođena Jelena Išinbajeva, ruska atletičaka, skakačica s motkom
(Volgograd, 3.6.1982)

1986 - Rođen Rafael Nadal, španski teniser
(Manakor, 3.6.1986)

1989 - Umro Ruholah Homeini, iranski verski vođa, ajatolah
(Homeini, 17.5.1902 - Teheran, 3.6.1989)

1993 - Umro Dragoljub Trailović, novinar
(Prahovo, 3.5.1925 - Beograd, 3.6.1993)

1995 - Umro Dušan Bulajić, pozorišni i filmski glumac
(Čačak, 6.3.1932 - Beograd, 3.6.1995)

2000 - Umro Hristo Georgijevski, književnik, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu
(Kumanovo, 24.10.1943 - Beograd, 3.6.2000)

2000 - Umro Andrej Frimerman, profesor i rektor Univerziteta "Braća Karić" u Beogradu
(Beograd, 19.4.1932 - Beograd, 3.6.2000)

2001 - Umro Entoni Kvin, američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(Čihuahu, 21.4.1915 - Boston, 3.6.2001)

2006 - Skupština Crne Gore proglasila nezavisnost Republike Crne Gore

2009 - Umro Dejvid Karadin, američki filmski glumac
(Holivud, 8.12.1936 - Bangkok, 3.6.2009)

2009 - Umrla Koko Tejlor (Kora Volton), američka bluz-pevačica
(Memfis, 28.9.1928 - Čikago, 3.6.2009)

2010 - Umro Branislav Marković, akademski slikar
(1948 - 3.6.2010)

[Bisernica]

4. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/paja_jovanovic2-1.jpg


Srpski slikar Paja Jovanović rođen na današnji dan 1859. godine. U dvorcu Trijanon kod Pariza 1920. godine sile Antante potpisale mirovni ugovor sa Mađarskom. Italijanski književnik Đakomo Kazanova umro 1798. godine.


Na današnji dan 1859. godine, u Vršcu je rođen čuveni srpski slikar akademik Paja Jovanović. Prve pojmove o slikarstvu stekao je kod vršačkog slikara Vodeckog. Godine 1878. upisao se na Umetničku akademiju u Beču. Bio je predstavnik akademskog realizma i prvi srpski slikar koji je stekao evropsku reputaciju. Najveći deo života proveo je u Beču, u kojem je i umro 1957. godine. Bio je izvanredan poznavalac slikarskog zanata i inspirisao se srpskom nacionalnom istorijom. Naslikao je velike ikonostase u Sabornoj crkvi u Novom Sadu i u crkvi u Dolovu i portretisao više vladara i crkvenih dostojanstvenika. Poznate su njegove folklorne i istorijske kompozicije: "Seoba Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika", "Takovski ustanak", "Mačevanje" i "Kićenje neveste".

U dvorcu Trijanon kod Pariza 4. juna 1920. godine sile Antante potpisale su mirovni ugovor sa poraženom Mađarskom, kojim su joj oduzete teritorije koje su se u Austro-Ugarskoj monarhiji, pre Prvog svetskog rata, nalazile u sastavu Ugarske. Čehoslovačkoj su pripale Slovačka i prikarpatska Ukrajina, Rumuniji Transilvanija (Erdelj) i istočni Banat a Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca - Slavonija, Srem, Hrvatska, Međumurje, Prekmurje, delovi Baranje, Banata i veći deo Bačke. Oko 3 miliona Mađara ostalo je van matične zemlje, najviše u Rumuniji, preko 2 miliona, a desetak miliona nemađara, dotadašnjih građana Ugarske, više se nije nalazilo pod mađarskom vlašću.

1798.- Umro Đakomo Kazanova, italijanski književnik, diplomata, avanturista i najveći svetski zavodnik (Venecija, 02. 04. 1725 - Duks, 04. 06. 1798)

1815.- U selu Bosut kod Sremske Mitrovice sreli se književnik i prosvetitelj Vuk Karadžić i slepi guslar Filip Višnjić

1831.- Rođen Milan Đ. Milićević, književnik i pedagog, akademik (Ripanj, 04. 06. 1831 - Beograd, 04. 11. 1908)

1844.- Počeo ustanak šleskih tkača

1878.- Potpisana konvencija o turskom ustupanju Kipra Engleskoj

1884.- Rođen Milutin Uskoković, književnik i diplomata (Užice, 04. 06. 1884 - Toplica, 28. 10. 1915)

1903.- Rođen Dragoljub Draža Pavlović, književni istoričar, kritičar, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademik (Jablanica, 04. 06. 1903 - Beograd, 11. 08. 1966)

1908.- Rođen Lujo Davičo, baletski igrač, pedagog i kompozitor (Beograd, 04. 06. 1908 - Nikšić, 06. 1943)

1929.- Rođen Karolos Papuljas, grčki političar, diplomata i državnik, predsednik Grčke (Janjina, 04. 06. 1929)

1938.- Rođen Slobodan Bukvić, novinar i urednik Televizije Beograd (Niš, 04. 06. 1938 - Beograd, 09. 01. 2010)

1939.- Umro Pavle Popović, istoričar književnosti i književni kritičar (Beograd, 16. 04. 1868 - Beograd, 04. 06. 1939)

1941.- Nezavisna država Hrvatska i Nemačka donele odluku o iseljavanju Srba i Slovenaca iz NDH

1944.- Američke i britanske jedinice zauzele Rim u Drugom svetskom ratu

1945.- Završena Londonska konferencija Savezničkih državnih komisija za ratne zločine

1945.- Osnovano Fiskulturno društvo "Železničar" u Beogradu, danas Sportsko društvo "Železničar"

1971.- Umro Đerđ Lukač, mađarski filozof, književnik i književni kritičar (Budimpešta, 13. 04. 1885 - Budimpešta, 04. 06. 1971)

1975.- Rođena Anđelina Džoli, američka filmska glumica, dobitnica "Oskar"-a (Los Anđeles, 04. 06. 1975)

1976.- Rođen Nenad Zimonjić, teniser, reprezentativac, najbolji dubl-igrač na svetu (Beograd, 04. 06. 1976)

1990.- Umrla Zdenka Zikova, operska pevačica (Prag, 06. 02. 1905 - Prag, 04. 06. 1990)

2004.- Umro Nino Manfredi, italijanski pozorišni i filmski glumac- komičar (Kastro di Volši, 22. 03. 1921 - Rim, 04. 06. 2004)

2005.- Umrla Milja Vujanović, novinar, glumica i astrolog (Beograd, 21. 08. 1946 - Beograd, 04. 06. 2005)

[Bisernica]

5. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/200pxAdamSmith-1.jpg


Na današnji dan 1723. rođen škotski ekonomista Adam Smit. Godine 1898. rođen španski književnik Federiko Garsija Lorka.


Godine 1723. rođen je škotski ekonomista Adam Smit, najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije uz Dejvida Rikarda, čija se teorija o podeli rada u ekonomskoj literaturi smatra klasičnom. Nameravao je da izgradi jedinstven sistem koji bi obuhvatio sve ljudske delatnosti, ali je napisao samo dva rada - iz etike "Teoriju moralnih osećanja" i ekonomsko delo u pet knjiga "Istraživanje o prirodi i uzrocima bogatstva naroda".Naglašavao je da u etici vlada altruizam, a u ekonomiji egoizam. Detaljno je prikazao istoriju nastanka novca, analizirao vrednost i raspodelu najamnine, profita i rente, akumulaciju kapitala i razliku između proizvodnog i neproizvodnog rada. Prihvatio je i razvio teoriju radne vrednosti, ali je za razliku od Rikarda smatrao da vrednost robe određuje količina utrošenog odnosno potrebnog rada samo u pretkapitalističkoj privredi. Bio je izraziti pristalica ekonomskog liberalizma i protivnik merkantilizma, čemu je posvetio jednu od pet knjiga "Bogatstva naroda".

Na današnji dan 1898. rođen španski kšiževnik Federiko Garsija Lorka. Lorka je studirao književnost i prava, ali je pokazivao i veliko interesovanje za muziku, slikarstvo i pozorišnu umetnost. U Madridu je 1921. izveden njegov dramski prvenac "Leptirove čarolije" i objavljena "Knjiga pesama". Književni renome je stekao zbirkom "Pesme" i patriotskim komadom "Mariana Pinjeda". Sledećom knjigom pesama "Ciganski romansero" dao je sintezu španskih lirskih inspiracija. Sa pozorišnom grupom "Baraka" obišao je čitavu Španiju igrajući dela španskog klasičnog teatra. Istovremeno je pisao za pozorište. Vrhunac njegovog dramskog stvaranja predstavlja trilogija "Krvava svadba", "Jerma" i "Dom Bernarde Albe". "Andaluzijski slavuj", Lorka je skladno spojio modernizam sa španskom tradicijom. Svojim lirizmom izvršio je snažan uticaj na naše mlade pesnike. Avgusta 1936. godine, uhapsili su ga i streljali pripadnici Frankove civilne garde.

1783. - Francuski konstruktori braća Žozef i Žak Mongolfje prvi put podigli u nebo vazdušni balon

1826. - Umro Karl Marija fon Veber, nemački kompozitor
(Etin, 18. 11. 1786 - London, 05. 06. 1826)

1837. - Knez Miloš Obrenović doneo uredbu o unapređenju srpskog sela i zemljodelačkim poslovima

1883. - Rođen Džon Majnard Kejnz, engleski ekonomista
(Kembridž, 05. 06. 1883 - London, 21. 04. 1946)

1896. - U "Srpskim novinama", zvaničnom glasilu Kraljevine Srbije, objavljen tekst o kinematografu braće Limijer

1920. - Rođen dr Zoran Konstantinović‚ slavista, komparatista, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, upravnik Instituta za uporednu književnost u Insbruku, akademik (Beograd, 05. 06. 1920 - Beograd, 22 .05. 2007)

1927. - Rođen Dušan Jakšić, pozorišni, filmski i TV glumac i pevač, prvak Drame Narodnog
pozorišta u Beogradu
(Karlovac, 05. 06. 1927 - Beograd, 18. 12. 2009)

1933. - Rođen Velimir - Bata Živojinović, filmski i TV glumac
(Koraćica, 05. 06. 1933)

1941. - Eksploziju municije u Đurđevoj tvrđavi u Smederevu, u znak sećanja na ovaj događaj ustanovljen Dan nezaborava

1946. - Rođen Branko Baletić, filmski reditelj i scenarista
(Beograd, 05. 06. 1946)

1947. - Rođena Borka Pavićević, dramaturg, direktor Centra za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu.
(Kotor, 05. 06. 1947)

1951. - Rođen Aleksandar Fotez, TV reditelj
(Beograd, 05. 06. 1951 -05. 2009)

1967. - Počeo Izraelsko - arapski rat

1968. - U atentatu ubijen Robert Kenedi, američki senator
(Boston, 20. 11. 1925 - Los Anđeles, 05. 06. 1968)

1972. - U Stokholmu počela prva konferencija UN posvećena problemima zaštite čovekove okoline, u znak sećanja na ovaj skup ustanovljen Međunarodni dan zaštite čovekove okoline

1981.- Zvanično objavljen početak svetske epidemije virusom HIV-a

1991. - Umro Janko Đonović, književnik
(Crmnica, 06. 10. 1909 - Beograd, 05. 06. 1991)

1998. - Umro Ivan Jonaš, filmski i TV glumac
(Stara Pazova, 16. 09. 1922 - Beogard, 05. 06. 1998)

2001. - Umro Stevan Momčilović, novinar Radio Beograda i lista "Huper"
(Beograd, 06. 06. 1943 - Beograd, 05. 06. 2001)

2002. - Umro Di Di Ramon( Daglas Glen Kolvin), američki muzičar, basista grupe "Ramons" (Fort Li, 18. 09.1952 - Los Anđeles, 05. 06. 2002)

2004. - Umro Ronald Regan, američki filmski glumac i političar, predsednik SAD
(Tampik, 06. 02. 1911 - Los Anđeles, 05. 06. 2004)

2006. - Skupština Srbije proglasila nezavisnost Republike Srbije

2009. - Umro dr Branislav Kovačević, profesor Filozofskog fakulteta u Nikšiću, predsednik Društva istoričara Crne Gore, član Predsedništva Jugoslovenskog olimpijskog komiteta, akademik
(1933 - Podgorica, 05. 06. 2009)

[Bisernica]

6. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/pu6kin-1.jpg


Na današnji dan 1799. godine rođen ruski pisac Aleksandar Sergejevič Puškin. Prva filmska projekcija u Beogradu održana 1896. Počela operacija "Overlord", iskrcavanje angloameričkih trupa u Normandiji u Drugom svetskom ratu 1944. godine.


Godine 1799. na današnji dan rođen je u Moskvi Aleksandar Sergejevič Puškin, ruski književnik. Mnogi ga smatraju najboljim ruskim pesnikom i ocem moderne ruske književnosti. Puškin je među prvima u Rusiji počeo da piše narodnim jezikom i distancirao se od romantičarske književnosti popularne u zapadnoj Evropi. Napravio je stil koji je mešao satiru, romantiku i dramu. Decembra 1825. godine, u Sankt Peterburgu su se održali protesti i kod puno učesnika su pronađene Puškinove pesme. Iako on sam nije učestvovao u protestima, spalio je sav materijal za koji je smatrao da može da ga kompromituje.

Godine 1826, Puškin je napisao peticiju za puštanje na slobodu i nakon prijema kod cara Nikolaja je pušten. Car Nikolaj je odlučio da postane cenzor Puškinovih dela. Iako je dobio de jure slobodu, Puškin nije dobio slobodu kretanja i pisanja. Godine 1829, upoznao je Nataliju Gončarevu, kojom se i oženio 1831. Dve godine kasnije, Puškin je proglašen za kamerjunkera. U pitanju je dvorski čin koji se obično dodeljuje mladim aristokratama. To je uvredilo Puškina, između ostalog, zato što je verovao da mu je taj čin dodeljen da bi njegova supruga mogla da odlazi na dvorske balove.

Godine 1837, Puškin je izazvao D'Antesa na dvoboj, zbog sumnje da je flertovao sa njegovom suprugom. Prvi metak je opalio D'Antes i pogodio Puškina u stomak. Ovaj se uhvatio rukom za ranu i pao napred u sneg. Rukama se pridigao na kolena, uperio pištolj i pokušao da opali. Međutim, pištolj je bio pokvašen, te je Puškin zatražio da zameni pištolj, što mu je i dozvoljeno. Opalio je, ali je metak je samo okrznuo D'Antesa. Puškin je ubrzo prenet u krevet, gde je doktor pokušao da mu sanira ranu. Ipak, preminuo je dva dana kasnije, 1837. godine, u Petrogradu.

Godien 1896, održana je prva filmska projekcija u Beogradu. U kafani "Zlatni krst" na Terazijama, današnjem "Dušanovom gradu", gosti iz Francuske, Andre Kar i Žil Žiren, saradnici braće Limijer, održali su pred začuđenim i zadivljenim posetiocima, prvu filmsku projekciju u Beogradu. Bila je to ujedno prva filmska projekcija na Balkanu. Taj datum Jugoslovenska kinoteka obeležava kao svoj dan. Sa više od 82 hiljade kopija filmova, Jugoslovenska kinoteka je jedna od najbogatijih u svetu. Sakupljeni i sačuvani materijal od ogromnog je značaja ne samo za domaću i svetsku kinematografiju, već i za sveukupnu kulturnu baštinu Srbije i sveta.

1599 - Rođen Dijego Velaskez, španski slikar
(Sevilja, 6.6.1599 - Madrid, 7.8.1660)

1606 - Rođen Pjer Kornej, francuski književnik
(Ruan, 6.6.1606 - Pariz, 1.10.1684)

1683 - U Oksfordu otvoren prvi javni muzej u svetu "Ešmolien"

1769 - Veliki Bečkerek (današnji Zrenjanin) prerastao u grad

1812 - Rođen Ivan Aleksandrovič Gončarov, ruski književnik
(Simbirsk, 6.6.1812 - Petrograd, 27.9.1891)

1875 - Rođen Tomas Man, nemački književnik, nobelovac
(Libek, 6.6.1875 - Cirih, 12.8.1955)

1883 - Počela izgradnja železničke stanice u Beogradu

1888 - Umro Mita Popović, književnik
(Baja, 3.7.1841 - Budimpešta, 6.6.1888)

1896 - Umro Milan Jovanović Morski, lekar i književnik
(Jarkovac, 24.4.1834 - Beograd, 6.6.1896)

1899 - Rođen Branislav Kojić, arhitekta, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, akademik
(Smederevo, 6.6.1899 - Beograd, 27.7.1987)

1903 - Rođen Aram Hačaturijan, gruzijski kompozitor
(Tbilisi, 6.6.1903 - Moskva, 1.5.1978)

1906 - Rođen Nemanja Vurdelja, neuropsihijatar, profesor Medicinskog fakulteta u Novom Sadu.
(Ličko Petrovo Selo, 6.6.1906- Novi Sad, 25.5.2004)

1915 -Rođena Divna Đoković, pozorišna glumica, pedagog i operska pevačica
(Livno, 6.6.1915 - Beograd, 14.1.2005)

1924 - Rođen Vojislav Korać, arhitekta, istoričar umetnosti, akademik
(Debelo Brdo, 6.6.1924)

1928 - Rođena Ksenija Jovanović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Sarajevo, 6.6.1928)

1944 - Počela operacija "Overlord" - iskrcavanje angloameričkih trupa u Normandiji u Drugom svetskom ratu

1946 - Umro Gerhard Hauptman, nemački književnik, nobelovac
(Obersalcbrun, 11.9.1862 - Agnetendorf, 6.6.1946)

1948 -Umro Luj Limijer, francuski naučnik, sa bratom Ogistom tvorac prve filmske kamere(Bezanson, 5.10.1864 - Bandol, 6.6.1948)

1956 - Rođen Bjern Borg, švedski teniser
(Sedertalje, 06. 06. 1956)

1961 - Umro Karl Gustav Jung, švajcarski psiholog i psihijatar
(Kesvil, 26.7.1875 - Kisnaht, 6.6.1961)

1973 - Umrla Rajka Borojević, književnica, osnivač "Dragačevske zadruge"
(Pješivac, 21.5.1913 - Beograd, 6.6.1973)

1976 - Rođen Vlado Georgiev, muzičar
(Dubrovnik, 6.6.1976)

2005 - Umro Dragomir Popnovakov, književnik i bibliotekar Matice srpske
(Turija, 1938 - Čurug, 6.6.2005)

2005 - Umrla En Benkroft (Ana Marija Italijano), američka filmska glumica, dobitnica Oskara
(Njujork, 17.9.1931 - Njujork, 6.6.2005)

2008 - Umrla Vera Lubarda, slikarka, supruga slikara Petra Lubarde
(Beograd, 6.6.2008)

2009 - Umro Zoran Purešević, dipl. politikolog, novinar, glavni urednik TV Šabac, direktor IP "Glas Podrinja", osnivač "Šabačke revije"
(Donje Crniljevo, - Beograd, 6.6.2009)

[Bisernica]

7. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/PolGogen-1.jpg


Rođenje francuskog slikara Pola Gogena i romansijera, dramskog pisca i teatrologa Slobodana Selenića, obeležili današnji dan kroz istoriju.


Godine 1848. rođen je Pol Gogen, francuski slikar i vajar. Gogenov umetnički pogled izgrađen je na protivstavu impresionističkom shvatanju slikarstva. Njegov postupak karakterišu pojednostavljeni oblici, jaki kontrasti boja, ukidanje perspektive, a najčešća tema je egzotičan svet domorodaca tahićanskog ostrva Fatu-Iva, među kojima je i umro. Najznačajnije slike uradio je tokom dva boravka na Tahitiju, gde je pobegao od civilizacije - Cheretanje, Dve devojke s Tahitija, Materinstvo, Beli konj, Plemkinja.

Na današnji dan 1933. rođen je Slobodan Selenić, književnik, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu. Romansijer, dramski pisac i teatrolog, Slobodan Selenić je književnim radom počeo da se bavi 1955. godine. Napisao je više romana i pozorišnih komada, kao i veliki broj eseja i pozorišnih kritika. Njegovi romani Prijatelji, Očevi i oci i Ubistvo s predumišljajem svrstali su ga među naše najčitanije pisce. Visoko mesto u srpskoj književnosti zauzeo je osobenim literarnim postupkom, ubedljivim proznim saopštavanjem i smelošću da se bavi najkrupnijim i najprovokativnijim temama našeg vremena i podneblja.

1826 - Umro Jozef fon Fraunhofer, nemački fizičar (Straubing, 6.3.1787 - Minhen, 7.6.1826)

1840 - Osnivanjem Pošte u Beogradu počeo redovni poštanski saobraćaj u Srbiji. Istorijat srpske pošte počinje od Karađorđeve naredbe seoskim kmetovima da su "dužni svako pismo predati, dok onom ko bi se usudio ovo zadržati sledi pedeset štapova". Posle Drugog srpskog ustanka poštu su raznosili "tatari", koji su putovali lošim drumovima i po nekoliko dana do odredišta. Najpoznatiji među njima je bio Rista Prendić koji bi za 6 dana jahanja carigradskim drumom knezu Milošu Obrenoviću donosio najvažnije sultanove i Portine poruke. Prva glavna beogradska poštanska stanica-mezulana, nalazila se blizu Kalemegdana. Služba je bila ustrojena tako da dva puta nedeljno pošta ide u unutrašnjost Srbije, kako zvanična, tako i privatna. Pošiljke su prenošene konjima, poštanskim kočijama, a nosili su ih i poštari - pešaci. Godine 1842, zbog boljih uslova, preseljena je u kuću Nauma Ička, do kafane "Znak pitanja". Kraj ulaza u zgradu vidno je bio istaknut grb pošte, rad slikara Uroša Kneževića. Dan osnivanja prve pošte u Beogradu, obeležava se kao Dan poštanskih radnika Srbije.

1848 - Umro Visarion Grigorijevič Bjelinski, ruski književni kritičar (Sviborg, 13.6.1811 - Petrograd, 7.6.1848)

1879 - Rođen Knud Johan Viktor Rasmusen, danski polarni istraživač (Jakobshavn, 7.6.1879 - Kopenhagen, 21.12.1933)

1882 - Umro Konstantin Peičić, lekar i književnik (Borovo, 1802 - Budimpešta, 7.6.1882)

1900 - Osnovan Pasterov zavod u Nišu

1935 - Umro Ivan Vladimirovič Mičurin, sovjetski biolog, akademik (Dolgojevo, 15.10.1855 - Mičurinsk, 7.6.1935)

1940 - Rođen Tom Džons (Tomas Džon Vudvord), britanski pevač (Pontripid, 7.6.1940)

1942 - Umro Bora Baruh, slikar (Beograd, 19.11.1911 - Jajinci, 07.6.1942)

1963 - Pojavio se prvi singl britanske rok grupe "The Roling Stones"

1965 - Rođen Demijen Hirst, britanski konceptualni umetnik, najskuplji živi umetnik na svetu (Bristol, 7.6.1965)

1974 - Puštena u rad zemaljska stanica u Prilikama kod Ivanjice

1980 - Osnovana Zadužbina "Miloš Crnjanski"

1980 - Umro Henri Miler, američki književnik (Njujork, 26.12.1891 - Pasifik Pelisejd, 7.6.1980)

1981 - Rođena Ana Kurnjikova, ruska teniserka (Moskva, 7.6.1981)

1993 - Umro Dražen Petrović, košarkaš (Šibenik, 22.10.1964 - Minhen, 7.6.1993)

2007 - Umro Milorad-Sidžim Milošević, bokser, predsednik Bokserskog kluba "Partizan" (Partizani, 28.6.1928 - 7.6.2007)

[Bisernica]

8. jun


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan rođeni kompozitor Robert Šuman 1810. godine, francuska književnica Margerit Jursenar 1903. godine, srpski pesnik Ivan V. Lalić 1931. godine.


Poznati kompozitor nemačkog romantizma Robert Šuman rođen je 8. juna 1810. godine. Komponovao je klavirsku muziku, pesme i crkvenu muziku. Feliks Mendelson ga je 1843. godine angažovao za nastavnika glasovira i kompozicije na novoosnovanom konzervatorijumu u Lajpcigu. Od 1850. do 1853. godine Šuman nastupa kao gradski muzički direktor u Dizeldorfu. Od velikih ličnosti klasične muzike posebno je uticao na Bramsa. U poslednjim godinama života patio je od psihičke bolesti, pa je 1854. godine pokušao sebi da oduzme život skočivši u Rajnu, ali je spasen. Umro je 1856. godine i sahranjen je u Bonu.

Pesnik, prevodilac i esejista Ivan V. Lalić rođen je u Beogradu na današnji dan 1931. godine. Lalić jedan je bio od naših najprevođenijih i najpoznatijih pesnika u svetu. Prve pesme i prevode počeo je da objavljuje kao dvadesetogodišnjak. U literaturu je ušao 1955. godine knjigom Bivši dečak. Bogatim lirskim opusom iskazao se kao pesnik visokih stvaralačkih ambicija i veoma negovane, rafinirane kulture. Bio je izvanredan tumač poezije, naročito onoga što je donelo moderno doba i sjajan prevodilac. Poezija Ivana Lalića jeste neprestani lirski dijalog sa vremenom, istorijom i kulturom, sa silama stvaranja i razaranja. Ona je, istovremeno i stalna upitanost o smrti, nastajanju i nestajanju, o svetlosti i delima ljubavi potrebnim da bi se u neskladu pojedinačnih i kolektivnih sudbina naslutio znak izgubljenog smisla.

1831 - Umrla Sara Sidons, engleska pozorišna glumica (Brekon, 5.7.1755 - London, 8.6.1831)

1876 - Umrla Žorž Sand, francuska književnica (Pariz, 1.7.1804 - Noant, 8.6.1876)

1889 - Umro Džerard Menli Hopkins, engleski književnik (Stratford, 11.6.1844 - Dablin, 8.6.1889)

1903 - Rođena Margerit Jursenar (de Krajenkur), francuska književnica, akademik (Brisel, 8.6.1903 - Maunt Dezert, 18.12.1987)

1914 - Rođen Mihaj Avramesku, rumunski književnik (Felnaku, 8.6.1914)

1916 - Rođen Luiđi Komenčini, italijanski filmski reditelj, jedan od osnivača Italijanske kinoteke (Salo, 8.6.1916 - Rim, 6.4.2007)

1920 - Umro Aleksa Dundić, heroj ruskog građanskog rata (Grabovac, 12.8.1897 - Rovno, 8.6.1920)

1921 - Rođen Suharto, indonežanski general, političar i državnik, predsednik Indonezije (Solo, 8.6.1921 - Džakarta, 27.1.2008)

1922 - Na stadionu FK "Soko" odigrana prva međunarodna fudbalska utakmica jugoslovenske reprezentacije na domaćem terenu, protiv ekipe Rumunije, a u čast venčanja kralja Aleksandra sa rumunskom princezom Marijom

1943 - Umro Mihajlo Petrović Mika Alas, matematičar, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu (Beograd, 6.5.1868 - Beograd, 8.6.1943)

1943 - Rođen Vili Devenport, američki atletičar, svetski i olimpijski šampion (Alabama, 8.6.1943 - Čikago, 18.6.2002)

1983 - Rođena Kim Klajsters, belgijska teniserka (Bri, 8.6.1983)

1998 - Umro Mihailo Lj. Mihailović, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta, akademik (Beograd, 22.1.1924 - Beograd, 8.6.1998)

2001 - Umro Branko Pleša, pozorišni glumac i reditelj, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu (Kiseljak, 6.3.1926 - Beograd, 8.6.2001)

2007 - Umro Ričard Rorti, američki filozof (Njujork, 4.10.1931 - Palo Alto, 8.6.2007)

2008 - Umro Šaban Bajramović, pevač, "kralj" romske muzike (Niš, 16.4.1936 - Niš, 8.6.2008)

2008 - Umro Momčilo-Moma Dimić, književnik i prevodilac (Beograd, 28.2.1944 - Beograd, 8.6.2008)

2008 - Umro Dino Rizi, italijanski filmski reditelj (Milano, 23.12.1916 - Rim, 8.6.2008)

2009 - Umro Omar Bongo Ondimba, predsednik Gabona, lider sa najdužim predsedničkim stažom u Africi (1967-2009) (Levai, 30.12.1935 - Barselona, 8.6.2009)

[Bisernica]

9. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/220pxGeorge_Stephenson__Project_Gutenber-1.jpg


Na današnji dan 1781. godine rođen Džordž Stivenson, engleski inženjer i pronalazač, konstruktor prve parne lokomotive i prve javne železničke pruge na svetu. Umro Čarls Dikens, poznati engleski književnik.


Na današnji dan 1781. godine rođen Džordž Stivenson, engleski inženjer i pronalazač, konstruktor prve parne lokomotive i prve javne železničke pruge na svetu. Projektovao je 1825. prvu javnu železničku prugu Stokton-Darlington i uveo čelične šine umesto drvenih, a 1829. izgradio i prugu Liverpul-Mančester, na kojoj je njegova lokomotiva "Rokit" postigla tada rekordnu brzinu od 56 kilometara na čas. U Njukastlu je 1823. osnovao prvu fabriku lokomotiva. (Vilam, 9.6.1781 - Česterfild, 12.7.1848)

Čarls Dikens, engleski književnik umro je na današnji dan 1870. godine. Slikar engleskog srednjeg i nižeg građanskog staleža, Dikens je već u svojim prvim radovima pokazao izuzetnu snagu opažanja, smisao za društvene probleme i naglašenu sklonost humoru i satiri, uz neobičnu primesu romantičnog i sentimentalnog, koja će u njegovim zrelijim i poznijim delima biti sve očitija. Dvadesetak njegovih knjiga, koje je napisao za tri decenije književnog rada, pokazuju autorovu sklonost ka mešanju različitih stilova, kao i udovoljavanju ukusu publike. Majstor groteske i umetnik karakterizacije, Dikens je jedan od najznačajnijih i najčitanijih engleskih pisaca, predstavnika realizma, koji je izvršio snažan uticaj ne samo na englesku, već i na celokupnu svetsku književnost. Njegovi najpoznatiji romani su: Dejvid Koperfild, Oliver Tvist, Pikvikov klub, Mala Dorit, Nikolas Niklbi, Stara prodavnica retkosti i Martin Čezlvit. (Lendport, 7.2.1812 - Geds Hil, 9.6.1870)

68. - Izvršio samoubistvo Lucije Domicije Neron, rimski car
(Antium, 15.12.37 - Rim, 9.6.68)

1672 - Rođen Petar Veliki (Petar I Aleksejevič), ruski car, vojskovođa i reformator
(Moskva, 9.6.1672 - Sankt Peterburg, 8.2.1725)

1815 - Potpisani završni akti Bečkog kongresa

1893 - Rođen Kol Porter, američki kompozitor
(Per, 9.6.1893 - Santa Monika, 15.10.1964)

1899 - Rođen Petar Petrović Pecija, književnik i pozorišni glumac
(Lađevci, 9.6.1899 - Beograd, 20.10.1952)

1904 - Osnovan Londonski simfonijski orkestar

1914 - Otkriven spomenik Dositeju Obradoviću u Beogradu

1922 - Rođen Džordž Ekslroud, američki reditelj, dramaturg i scenarista
(Njujork, 9.6.1922 - Los Anđeles, 21.6.2003)

1923 - Vojno-fašistički prevrat u Bugarskoj, ubijen predsednik vlade Aleksandar Stambolijski

1932 - Umrla Danica Marković, književnica
(Čačak, 12.10.1879 - Beograd, 9.6.1932)

1934 - Nastao Paja Patak, junak stripa i crtanog filma - u Diznijevom kreativnom studiju nacrtao ga je Karl Barks, a prvi put se pojavio u animiranom filmu "Mudra mala koka"

1936 - Rođen prof. dr Nikola Koljević, književnik, političar i državnik, član Predsedništva BiH, potpredsednik Republike Srpske
(Banjaluka, 9.6.1936 - Beograd, 25.1.1997)

1939 - Rođen Nikola Rackov, pijanista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Kovačica, 9.6.1939)

1947 - Rođena Gordana Jevtović Minov, operska pevačica-sopran, prvakinja Beogradske opere, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Beograd, 9.6.1947 - Beograd, 8.7.2007)

1963 - Rođen Džoni Dep, američki filmski glumac
(Ovensboro, 9.6.1963)

1974 - Umro Migel Anhel Asturias, gvatemalski pisac, nobelovac
(Gvatemala Siti, 19.10.1899 - Madrid, 9.6.1974)

1977 - Rođen Predrag-Peđa Stojaković, košarkaš, reprezentativac
(Slavonska Požega, 9.6.1977)

1997 - U Beogradu počeo da izlazi dnevni list "Danas"

1998 - Umro Agostino Kazaroli, kardinal, državni sekretar Svete Stolice
(Kastel San Đovani, 24.11.1914 - Rim, 9.6.1998)

1999 - U Kumanovu potpisan Sporazum o vojno-tehničkoj saradnji između VJ i Ujedinjenih nacija o povlačenju jugoslovenskih snaga bezbednosti sa Kosova i Metohije i ulasku međunarodnih mirovnih trupa na Kosovo

2000 - Umro Milivoje Simonović, mašinski inženjer, profesor Mašinskog fakulteta u Beogradu, ministar prosvete Srbije
(Trmka, 1951 - Velika Plana, 9.6.2000)

2002 - Umro Dragoljub-Dragan Toković, pevač i kompozitor
(Kruševac, 1932 - Beograd, 9.6.2002)

2004 - Umro Miroslav Vicković, političar, predsednik Liberalnog saveza Crne Gore, gradonačelnik Cetinja
(Cetinje, 27.5.1951 - Podgorica, 9.6.2004)

2009 - Umro Zvonimir Berković, hrvatski reditelj
(Beograd, 1.8.1928 - Zagreb, 9.6.2009)

2009 - Umro Srdan Kovačević, akademski vajar, direktor Umetničke škole u Herceg Novom(Dolovi, 1933 - Podgorica, 9.6.2009 )

2010 - Umro Flavijus Tiberiju Sasu, prvak baleta SNP
(Temišvar, 1981 - Novi Sad, 9.6.2010)

2010 - Umro Petar Vujić, trubač, doživotni predsednik Udruženja muzičara džeza, zabavne i rok muzike Srbije
(1927 - Beograd, 9.6.2010)

[Bisernica]

10. jun

http://razbibriga.net/imported/2011/06/170pxMichael_Obrenovic__foto_van_Anastas-1.jpg


1868. - Ubijen Mihailo Obrenović, knez (Kragujevac, 16.9.1823 - Beograd, 10.6.1868)


Nacionalni praznik Portugalije.

1793 - U Parizu otvoren prvi javni Zoološki vrt u svetu

1819 - Rođen Gistav Kurbe, francuski slikar
(Ornan, 10.6.1819 - La Tur d Peilsu, 31.12.1877)

1836 - Umro Andre Mari Amper, francuski fizičar i matematičar, osnivač elektrodinamike (Marsej, 22.1.1775 - Marsej, 10.6.1836)

1868 - Ubijen Mihailo Obrenović, knez
(Kragujevac, 16.9.1823 - Beograd, 10.6.1868)

Srbijom je Mihailo Obrenović vladao u dva navrata - od 1839 - 1842. i od 1860 - 1868. godine.

Porta ga je 1839. godine potvrdila za kneza, nakon smrti njegovog brata Milana Obrenovića. Svrgnut je u buni ustavobranitelja, poznatoj kao "Vučićeva buna", posle čega je pobegao u Zemun i otad živeo u emigraciji. Drugi put je Mihailo došao na presto Srbije posle smrti svog oca, 1860. godine. Na unutrašnjem planu, progonio je opoziciju liberalnih intelektualaca i ograničavao prava saveta vlade. Uveo je ustanovu Narodne skupštine, ali je ona bila samo predstavničko i savetodavno telo, dok je zakonodavnu vlast vršio sam knez. Mihailove koncepcije oko uloge Srbije na Balkanu počivaju na ideji koju je njegov predsednik vlade i ministar inostranih poslova Ilija Garašanin izneo, 1844. godine, u svom "Načertaniju". Reč je o nastojanju da se ujedine nacionalne težnje i otpočne sveopšti rat balkanskih naroda za rušenje Otomanskog carstva. Ubijen je u Košutnjaku, 1868. godine, kao žrtva zavere pristalica Aleksandra Karađorđevića.

1871 - Na Cetinju štampan prvi časopis u Crnoj Gori - "Crnogorka"

1871 - Umro Petar Karić, upravnik prve učiteljske škole u Srbiji
(Kragujevac, 1838 - 10.6.1871)

1875 - Umro Jovan Grčić Milenko, književnik
(Čerević, 27.11.1846 - Beočin, 10.6.1875)

1878 - Formirana Prizrenska liga

1879 - Rođen Kosta Abrašević, književnik
(Ohrid, 10.6.1879 - Šabac, 20.1.1898)

1909 - Rođen Ivan Gošnjak, general armije, španski borac, državni sekretar za narodnu odbranu, član SIV-a i Predsedništva CK SKJ (Ogulin, 10.6.1909 - Beograd, 8.2.1980)

1915 - Rođen Sol Belou (Solomon Belouz), američki književnik, nobelovac (Montreal, 10.6.1915 - Bruklin, 5.4.2005)

1922 - Rođena Džudi Garland (Frensis Gam), američka filmska glumica, dobitnica Oskara (Grend Repids, 10.6.1922 - Čelzi, 22.6.1969)

1923 - Umro Pjer Loti, francuski književnik, akademik
(Rošfor, 14.1.1850 - Andej, 10.6.1923)

1928 - Rođen Vladimir Bunjac, književnik, filmski kritičar i novinar Radio Beograda (Zagreb, 10.6.1928 - Beograd, 17.2.1999)

1930 - Rođen Branimir Živojinović, prevodilac, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, urednik Srpske književne zadruge (Beograd, 10.6.1930 - Beograd, 20.8.2007)

1931 - Rođen Stojan Cole Dečermić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Dubnica, 10.6.1931 - Beograd, 15.12.1992)

1937 - Rođen Momčilo Popović, novinar i urednik RTB-a
(Bitolj, 10.6.1937 - Beograd, 11.3.2005)

1938 - Rođen Branislav Glumac, književnik
(Smederevo, 10.6.1938)

1940 - Objavom rata Francuskoj i Velikoj Britaniji, Italija ušla u Drugi svetski rat na strani Sila Osovine

1942 - Počela nemačka i ustaška ofanziva na Kozaru u Drugom svetskom ratu

1945 - Rođen Daniel-Dane Korica, atletičar, reprezentativac, profesor fizičke kulture, generalni sekretar Sportskog saveza Srbije (Kutina, 10.6.1945)

1946 - Počelo suđenje generalu Dragoljubu-Draži Mihailoviću pred Vojnim većem Vrhovnog suda FNRJ (Beograd, 10.6 - 15.7.1946)

1948 - Osnovano preduzeće "Sloboda" u Čačku

1949 - Umrla Sigrid Unset, danska književnica, nobelovac
(Kalundborg, 20.5.1882 - Lilehamer, 10.6.1949)

1949 - Rođen Bora Dugić, frulaš, član Velikog narodnog orkestra RTS-a (Đurđevo, 10.6.1949)

1957 - Rođen Mihajlo Pantić, književnik, književni kritičar, urednik književnih časopisa (Beograd, 10.6.1957)

1962 - Rođena Đina Geršon, američka filmska glumica
(Los Anđeles, 10.6.1962)

1964 - Rođen Vinsent Perez, švajcarski filmski glumac i režiser
(Lozana, 10.6.1964)

1967 - Umro Spenser Trejsi, američki filmski glumac, dobitnik Oskar a
(Milvoki, 5.4.1900 - Beverli Hils, 10.6.1967)

1972 - Rođen dr Saša Dragin, ministar zaštite životne sredine i ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije (Sombor, 10.6.1972)

1975 - U Beogradu održana prva izložba gramofonskih ploča u Srbiji

1979 - Rođena Svetlana Zaharova, ruska balerina (Lutsk, 10.6.1979)

1982 - Umro Rajner Verner Fasbinder, nemački filmski reditelj
(Bad Verishafen, 31.5.1946 - Minhen, 10.6.1982)

Grupi istaknutih autora tzv. Novog nemačkog filma, šezdesetih godina prošlog veka, uz Vernera Hercoga i Volkera Šlendorfa, pripadao je mladi reditelj Fasbinder. Karijeru je počeo kao pozorišni glumac i reditelj, da bi kasnije, opredelivši se za film, glumio, režirao, pisao scenario, radio kao kamerman. Njegov prvi film bio je Gradska skitnica, a zatim su sledili: Gorke suze Petre fon Kant, Drugi se zove Ali, Brak Marije Braun, Lola, Lili Marlen, Trinaest meseci u godini, kao i televizijska serija Berlin Aleksanderplac, epska priča o godinama nastajanja nacizma u Nemačkoj. Oprostio se od filmske publike na Berlinskom filmskom festivalu, 1982. godine, kada je za film Veronika Fos dobio "Zlatnog medveda". Nekoliko meseci kasnije, nađen je mrtav u svom stanu u Minhenu, a uzroci smrti ovog istaknutog nemačkog reditelja nisu rasvetljeni ni do danas.

1999 - Obustavljeni vazdušni napadi NATO-a na SRJ

1999 - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija doneo Rezoluciju 1244 o političkom rešenju krize na Kosovu i Metohiji

1999 - U Kelnu konstituisan Pakt za stabilnost Jugoistočne Evrope

2000 - Umro Hafez el Asad, sirijski političar i državnik, predsednik Sirije (Kardaha, 1931 - Damask, 10.6.2000)

2002 - Umro Milan Ignjatović, neuropsihijatar, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Niš, 4.9.1925 - Beograd, 10.6.2002)

2002 - Poginuo Boško Buha, pomoćnik načelnika Resora javne bezbednosti MUP-a Srbije (Virovitica, 30.9.1959 - Beograd, 10.6.2002)

2004 - Umro Rej Čarls, američki bluz i džez pevač
(Albani, 23.9.1930 - Njujork, 10.6.2004)

2008 - Umro Čingiz Ajtmatov, kirgiski književnik i diplomata
(Šeker, 12.12.1928 - Nirnberg, 10.6.2008)

2010 - Vlaho-Bata Orlić, vaterpolo trener
(Kotor, 16.3.1934 - Beograd, 10.6.2010)

2010 - Umro dr Aleksandar Gačić, profesor Filološkog fakulteta u penziji (1932 - 10.6.2010)

2010 - Umro dr Veljko Simeunović, redovni profesor Rudarsko geološkog fakulteta BU (10.6.2010)

[Bisernica]

11. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/170pxAleksandar_Obrenovic-1.jpg


Na današnji dan u atentatu ubijeni kralj Aleksandar Obrenović i kraljica Draga Mašin. Stupio na snagu sporazum vlada SSSR i SAD o principima uzajamne pomoći i vođenju rata protiv Sila osovine.


U atentatu 1903. gdine ubijeni kralj Aleksandar Obrenović i kraljica Draga Mašin - "Majski prevrat" (po starom kalendaru u noći između 28. i 29. maja)

1942. - Stupio na snagu sporazum vlada SSSR i SAD o principima uzajamne pomoći i vođenju rata protiv Sila osovine, poznatiji kao "Sporazum o zajmu i najmu"

Na današnji dan 1864. godine rođen je Rihard Štraus, nemački kompozitor i dirigent
Štraus je bio jedan od najboljih operskih kompozitora 20. veka, koji su stvarali na tragu muzičke drame Riharda Vagnera. Radio je kao dirigent dvorske opere u Minhenu, dvorskog pozorišta u Vajmaru, bio direktor Bečke opere. Njegove kompozicije sjedinjavaju iskrenost i efekat, intenzivno proživljavanje i hladnu virtuoznost. Komponovao je simfonijske poeme: "Don Huan", "Til Ojlenšpigel", "Simfoniju Alpa", "Život junaka", opere: "Saloma","Elektra", "Kavaljer s ružom", "Egipatska Helena", "Arabela", "Danajina ljubav", kao i niz solo - pesama, opereta i dela kamerne muzike. (Minhen, 11. 06. 1864 - Garmiš, 08. 09. 1949)

1776. - Rođen Džon Konstejbl, engleski slikar
(Ist Bergolt, 11. 06. 1776 - London, 30. 05. 1837)

1826. - Ukinuta janičarska vojska u Turskoj

1833. - Umro Melentije Pavlović, beogradski arhiepiskop i mitropolit
(Gornja Gruža, 1776 - Beograd, 11. 06. 1833)

1842. - Vuk Karadžić izabran za dopisnog člana Društva srpske slovesnosti

1844. - Rođen Džerard Menli Hopkins, engleski književnik
(Stratford, 11. 06. 1844 - Dablin, 08. 06. 1889)

1859. - Umro Klemens Vencel fon Meternih, austrijski knez, političar i državnik (Koblenc, 15. 05. 1773 - Beč, 11. 06. 1859)

1864. - Rođen Rihard Štraus, nemački kompozitor i dirigent
(Minhen, 11. 06. 1864 - Garmiš, 08. 09. 1949)

Štraus je bio jedan od najboljih operskih kompozitora 20. veka, koji su stvarali na tragu muzičke drame Riharda Vagnera. Radio je kao dirigent dvorske opere u Minhenu, dvorskog pozorišta u Vajmaru, bio direktor Bečke opere. Njegove kompozicije sjedinjavaju iskrenost i efekat, intenzivno proživljavanje i hladnu virtuoznost. Komponovao je simfonijske poeme: "Don Huan", "Til Ojlenšpigel", "Simfoniju Alpa", "Život junaka", opere: "Saloma","Elektra", "Kavaljer s ružom", "Egipatska Helena", "Arabela", "Danajina ljubav", kao i niz solo - pesama, opereta i dela kamerne muzike.

1873. - Zbog finansijske krize zatvoreno Narodno pozorište u Beogradu

Poslednja predstava pred zatvaranje bila je "Seljak kao milioner" Ferdinanda Rajmunda, posle koje su glumci dobili tromesečnu platu i otpušteni kućama. Nezaposleni glumci na čelu sa Đorđem Pelešom osnovali su putujuću družinu i davali predstave u Areni Kneževe pivar(Vajfertove pivare). Pozorište je ponovo proradilo marta 1874. godine.

1899. - Rođen Jasunari Kavabata, japanski književnik, nobelovac
(Osaka, 11. 06. 1899 - Cuši, 16. 04. 1972)

1910. - Rođen Žak Iv Kusto, francuski okeanograf, akademik, dobitnik "Oskar"-a (Sent Andre d Kubzak, 11. 06. 1910 - Pariz, 25. 06. 1997)

1910. - Donet Zakon o radnjama u Srbiji, kojim se prvi put u Srbiji osnivaju privredne komore

1922. - Rođen Mihalis Kakojanis, grčki reditelj i scenarista
(Limasol, 11. 06. 1922)

1923. - Rođena Olga Spiridonović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Split, 11. 06. 1923 - Beograd, 15. 05. 1994)

1924. - Rođen Borislav Pašćan, dirigent i muzički pedagog, direktor Beogradske opere (Novi Sad, 11. 06. 1924 - Beograd, 25. 02. 1981)

1931. - Rođen prof. dr Egon Fekete, filolog i leksikograf, naučni savetnik Instituta za srpski jezik SANU, urednik Rečnika SANU (Beograd, 11. 06. 1931 - Beograd, 15. 03. 2009)

1934. - Rođen Blagoje Vidinić, fudbalski golman, reprezentativac
(Skoplje, 11. 06. 1934 - Strazbur, 29. 12. 2006)

1934. - Rođen Radosav - Ratko Božović, sociolog kulture, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu (Banjaluka, 11. 06. 1934)

1944. - Rođena Bojana Andrić, dramaturg i scenarista, urednik TV Beograd
(Beograd, 11. 06. 1944)

1949. - Umro Oton Župančić, književnik
(Vinice, 23. 01. 1878 - Ljubljana, 11. 06. 1949)

1949. - Umro Andrija Hebrang, političar, sekretar CK KP Hrvatske i član Politbiroa CK KPJ(Bačevac, 22. 10. 1899 - Glavnjača, 11. 06. 1949)

1951. - Rođen Marjan Beneš, bokser, reprezentativac, evropski šampion u polusrednjoj kategoriji (Beograd, 11. 06. 1951)

1955. - Velika nesreća na automobilskoj trci "24 sata Le Mana"

1959. - Rođen Hju Lori, britanski filmski glumac (Oksford, 11. 06. 1959)

1979. - Umro Džon Vejn (Marion Majkl Morison), američki filmski glumac, reditelj i producent, dobitnik "Oskar"-a (Vinterset, 26. 05. 1907 - Los Anđeles, 11. 06. 1979)

1981. - Snažan zemljotres pogodio Iran (više od 1500 mrtvih)

1983. - Umrla Anka Gođevac - Subotić, prva žena dr prava Beogradskog univerziteta(Knjaževac, 01. 12. 1890 - Njujork, 11. 06. 1983)

1984. - Umro Enriko Berlinguer, italijanski političar, generalni sekretar KP Italije(Sesari, 25. 05. 1922 - Padova, 11. 06. 1984)

1990. - Umro Vasa Čubrilović, istoričar, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik (Bosanska Gradiška, 14. 01. 1897 - Beograd, 11. 06. 1990)

2000. - Umro Petar Ljubojev, filmski reditelj, profesor Univerziteta u Novom Sadu, urednik TV Novi Sad (Obrovac, 30. 06. 1938 - Novi Sad, 11. 06. 2000)

2001. - Ubijen Milan Pantić, novinar, dopisnik "Večernjih novosti" iz Jagodine (Dragovo, 18. 12. 1954 - Jagodina, 11. 06. 2001)

2002. - Umro Ante Mladinić - Biće, fudbalski trener
(Split, 01. 09. 1929 - Zagreb, 11. 06. 2002)

2003. - Umro Gregori Pek (Eldred Gregori), američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a (La Džola, 05. 04. 1916 - Los Anđeles, 11. 06. 2003)

2004. - Umrla Olga Vlatković, novinar i prevodilac, urednik Dečjeg programa RTB-a (Beograd, 20. 11. 1927 - Berlin, 11. 06. 2004)

2005. - Umrla Gena Dimitrova, bugarska operska pevačica
(Sofija, 06. 05. 1941 - Milano, 11. 06. 2005)

2006. - Umro Đerđi Ligeti, austrijski kompozitor
(Tirnaveni, 28. 05. 1923 - Beč, 11. 06. 2006)

2008. - Umrla Ivanka Dragutinović - Živojinović, balerina i baletski pedagog, šef Baleta Humorističkog pozorišta u Beogradu ( - 11. 06. 2008)

2009. - Umrla Danica Aćimac, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 29. 12. 1928 - Beograd, 11. 06. 2009)

2010. - Umro Janko Smole,bivši guverner Narodne banke FNRJ (1958-1962)
( - Ljubljana, 11. 06. 2010)

2010. - Umro Pr.dr. Miroslav Đorđević, otorinolaringolog, profesor Kliničkog centra Srbije u penziji ( 1930 - Beograd, 11. 06. 2010)

[Bisernica]

12. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/mica_popovic5-1.jpg


Velikan srpskog slikarstva Mića Popović rođen u Loznici na današnji dan 1923. godine. Rusija proslavlja dan kada je 1990. godine doneta Deklaracija o državnom suverenitetu Ruske Federacije.



Miodrag Mića Popović, slikar, književnik, filmski reditelj i akademik rođen je u Loznici, 12. juna 1923. godine. Svoju prvu sliku Popović je naslikao je kada je imao 13 godina a prvu izložbu priredio je u Umetničkom paviljonu "Cvijeta Zuzorić" 50-ih godina. Svestran, uvek angažovan i smeo stvaralac, svojim likovnim izrazom koji se kretao od lirske apstrakcije i enformela, do slikarske figuracije u kasnijem periodu rada, Mića Popović je ostao dosledan u uverenju da se slikom može govoriti istina, svedočiti, opominjati, kritikovati svarnost i zablude. Dobitnik je nagrade lista "Politika" iz "Fonda Vladislava Ribnikara" 1989. godine. Bio je redovan član SANU i dopisni član Berlinske akademije umetnosti. O njegovom stvaralaštvu objavljeno je više monografija, studija i kritika. Zapisi o umetniku i njegovim delima sačuvani su i na filmskoj traci. I sam se bavio književnošću, scenografijom, filmskom i pozorišnom režijom. Za sobom je ostavio nekoliko hiljada slika i imao na stotine kolektivnih i nekoliko desetina samostalnih izložbi u zemlji i inostranstvu.

Deklaracija o državnom suverenitetu Ruske Federacije doneta je na sednici Vrhovnog sovjeta 12. juna 1990. godine. U decembra 1991. godine Boris Jeljcin je izabran za prvog predsednika Ruske Federacije, demokratske parlamentarne zajednice različitih federalnih republika i autonomnih oblasti. Sa površinom od 17.075.200 km², Rusija je najveća država na svetu. Ruska federacija je pravni naslednik nekadašnjeg SSSR-a. Posle teških godina haotične privatizacije i prelaska u kapitalističku privredu, 1990-ih godine prošlog veka, praćenih Ratovima u Čečeniji, Rusija je poslednjih godina ušla u mirniji politički period, sa ekonomijom u ekspanziji.

1849. - Novi Sad porušen za vreme Mađarske revolucije

1908. - Održane 1. Male Olimpijske igre na Adi Ciganliji u Beogradu

1924. - Rođen Džordž Buš, američki političar i državnik, predsednik SAD (Milton, 12. 06. 1924)

1929. - Rođena Ana Frank (Anelijes Mari), jevrejska devojčica,simbol holokausta (Frankfurt na Majni, 12. 06. 1929 - logor Bergen Belsen, 16. 03. 1945)

1944. - Nemci bombardovali London letećim raketama FAU- 1 i FAU- 2

1951. - Rođena Sonja Vukićević, balerina i koreograf (Valjevo, 12. 06. 1951)

1969. - Umro Vojislav Kokan Rakonjac, filmski reditelj, osnivač Kino kluba "Beograd" (Struga, 01. 04. 1935 - Beograd, 12. 06. 1969)

1979. - Rođen Gabrijel Milito, argentinski fudbaler (Bernal,12. 06. 1979)

1981. - Rođena Adrijana Lima, brazilska manekenka
(Salvador,12. 06. 1981)

1991. - Umro Rade Uhlik, romolog, lingvista i humanista, akademik
(Sarajevo, 01. 02. 1899 - Sarajevo, 12. 06. 1991)

1995. - Umro Arturo Benedeti Mikelanđeli, italijanski pijanista
(Breša, 05. 01.1920 - Lugano, 12. 06. 1995)

1999. - Umro Đuro Sanader, dizajner scenskog zvuka, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Beograd, 1948 - Beograd, 12. 06. 1999)

[Bisernica]

13. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/imagesqtbnANd9GcQvRgv4yopyqjTfT0LrSKK743-1.jpg


Na današnji dan umro je makedonski kralj i vojskovođa Aleksandar Makedonski, a rođeni irski književnik Vilijam Jejts i finski atletičar Pavao Nurmi.


Na današnji dan 323. godine p. n. e. umro je Aleksandar Makedonski, makedonski kralj i vojskovođa. (356. p. n. e - 323 p. n. e). Aleksandar III Veliki, poznat i kao Aleksandar Veliki, jedan od najvećih svetskih vojskovođa ali i državnika. Pripadao je dinastiji Argaeda. Rođen je u Peli 356. p. n. e, a umro u Vavivilonu 323. godine pre nove ere. Živeo je samo 33 godine, a vladao desetak. Za to vreme je osvojio Persijsko carstvo u čijem sklopu je bio Vavilon. Osvojio je i Egipat i stigao čak do Pendžaba u Indiji. Iako se posle njega njegovo carstvo raspalo, iza njega je ostala najveća umetnost sveta - helenizam i ideja prožimanja kultura i nacija.

1865 - Rođen Vilijam Batler Jejts, irski književnik, nobelovac. Jejts je bio irski liričar, pesnik, dramski pisac, najznačajnija ličnost irskog nacionalnog preporoda, jedan od osnivača i upravnik narodnog pozorišta. Učestvovao u javnom političkom životu i bio senator od 1922. do 1928. godine. Godine 1923. dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

1897 - Rođen Pavao Nurmi, finski atletičar-dugoprugaš, svetski i olimpijski rekorder. Ostao je poznat u istoriji sporta kao "leteći Finac" i najveći dugoprugaš svih vremena. Od 1922. do 1931. Pavo Nurmi poboljšao je sve svetske rekorde na stazama od 1.500 do 20.000 metara, ukupno je 25 puta rušio svetske rekorde! Πrvi je sportista kome je za života podignut spomenik. Bio je specifična ličnost, ćutljiv, povučen, ničim se nije previše isticao, osim svojom veličinom na atletskoj stazi. Trenirao je trčeći sam, a zvali su ga čovek sa štopericom, jer je, i na treninzima i na trci, njegov glavni protivnik najčešće bilo - vreme.

1456 - Sultan Mehmed Drugi započeo opsadu Beograda

1811 - Rođen Visarion Grigorijevič Bjelinski, ruski književni kritičar
(Sviborg, 13.6.1811 - Petrograd, 7.6.1848)

1871 - Svetozar Marković pokrenuo list "Radenik"

1876 - Slikarka Katarina Ivanović izabrana za prvu ženu-akademika u Srbiji

1878 - Počeo Berlinski kongres

1913 - Rođena Anita Mezetova, operska pevačica
(Trst, 13.6.1913 - Beograd, 23.3.1980)

1914. - Rođen Vuko Pavićević, filozof i književnik
(Rsojevići, 13. 06. 1914 - Beograd, 07. 10. 1978)

1921 - Rođen Marko Nikezić, političar i diplomata, ministar inostranih poslova SFRJ, predsednik CK SK Srbije
(Beograd, 13.6.1921 - Beograd, 6.1.1991)

1923 - Osnovan Orkestar Beogradske filharmonije

1925 - Rođen Dušan Trbojević, pijanista i kompozitor
(Maribor, 13.6.1925)

1933 - Rođen Jovan Kašić, lingvista, profesor Univerziteta u Novom Sadu
(Veliki Grđevac, 13.6.1933 - Beograd, 7.2.1987)

1943 - Poginuo Sava Kovačević, narodni heroj
(Nudol, 25.1.1905 - Sutjeska, 13.6.1943)

1950 - Rođen Radomir Mihailović Točak, muzičar, gitarista i kompozitor, vođa grupe "Smak"
(Čačak, 13.6.1950)

1953 - Rođen Veselin Šljivančanin, pukovnik Vojske Jugoslavije
(Palež, 13.6.1953)

1966 - Rođen Nebojša Medojević, crnogorski političar, izvršni direktor Grupe za promene
(Pljevlja, 13.6.1966)

1986 - Umro Beni Gudmen, američki džez klarinetista i kompozitor
(Čikago, 30.5.1909 - Njujork, 13.6.1986)

1990 - Prvi miting opozicije u Srbiji

1993 - Umro Gajo Petrović, filozof, profesor Filozofskog fakulteta u Zagrebu (Karlovac, 12.3.1927 - Zagreb, 13.6.1993)

1993 - Kim Kempbel postala prva žena-premijer u istoriji Kanade

1997 - Umro Bulat Okudžava, ruski književnik
(Moskva, 9.5.1924 - Pariz, 13.6.1997)

2004 - Umro Stevan Dedijer, fizičar i novinar
(Sarajevo, 7.1911 - Dubrovnik, 13.6.2004)

2005 - Umro Alvaro Kunjal, portugalski političar, generalni sekretar KP Portugalije (Koimbra, 10.11.1913 - Lisabon, 13.6.2005)

2006 - Umro Miroslav-Mira Mitrović, spiker, novinar i urednik Zabavno- humorističkog programa Radio Beograda, tvorac "Vesele večeri"
(Beograd, 1920 - Zlatibor, 13.6.2006)

2007 - Umro Stanislav Stane Brovet, admiral JNA, zamenik saveznog sekretara za narodnu odbranu SFRJ
(Josip Dol, 14.5.1930 - Beograd, 13.6.2007)

[Bisernica]

14. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/JovanJovanovicZmaj-1.jpg


Na današnji dan preminuo srpski pisac Jovan Jovanović Zmaj. Godine 1928. rođen argentinski revolucionar Ernesto Če Gevara. Preminuo argentinski pisac Horhe Luis Borhes.


Godine 1904. preminuo srpski pisac Jovan Jovanović Zmaj, član Srpske kraljevske akademije. Gimnaziju je učio u Halašu i Požunu (sadašnja Bratislava), a maturirao je u Slovačkoj Trnavi. Pre medicine koju je završio u Pešti, studirao je prava u Pešti, Pragu i Beču. Radio je kao lekar u Novom Sadu, Pančevu, Sremskim Karlovcima, Futogu, Beogradu, Zagrebu i Beču, a u Beogradu je od 1890. do 1898. bio dramaturg Narodnog pozorišta. Sjajan liričar, prema oceni književne kritike "pesnički izraz duhovnog i duševnog života srpskog naroda" u drugoj polovini 19. veka. Kao pesnik razvijao se pod uticajem srpske narodne poezije i lirike Branka Radičevića. Osim lirike, napisao je veliki broj rodoljubivih kao i političko-satiričnih pesama, a kao dečji pesnik neprevaziđen je u srpskoj književnosti. Osnovao je i uređivao književni list "Javor", satirične listove "Zmaj", "Žiža", "Starmali" i poučni dečji list "Neven", neprevaziđen i po sadržini i po umetničkim i grafičkim rešenjima. Prevodio je sa ruskog, nemačkog, mađarskog i engleskog. Dela: "Pevanija", "Đulići", "Đulići uveoci", pesnička legenda "Vidosava Branković", "Čika Jova srpskoj deci", šaljivi komad "Šaran".

Na današnji dan 1928. rođen je argentinski revolucionar Ernesto Če Gevara, koji je postao simbol revolucionarnih težnji u Latinskoj Americi, ali i širom sveta. Diplomirao je medicinu u Buenos Ajresu 1953, potom otišao u Gvatemalu, pa u Meksiko, gde je upoznao Fidela Kastra, s čijom ekspedicijom se 1956. iskrcao na Kubu. Posle pobede revolucije 1959. postao je 1961. ministar privrede, a Kubu je napustio 1965. u nameri da u Boliviji - gde je ubijen 1967. podigne ustanak, što nije uspeo. Dela: "Uspomene na kubansku revoluciju", "Dnevnik iz Bolivije".

Godine 1986. preminuo argentinski pisac Horhe Luis Borhes, jedan od najvećih literata 20. veka, profesor anglosaksonske književnosti i kritičar, direktor Nacionalne biblioteke u Buenos Ajresu, koji je presudno obeležio hispanoameričku literaturu ali i književnost uopšte. Enciklopedijske širine, maštar, sjajan znalac klasičnih jezika, svetske književnosti, šekspirolog, tvorac je sasvim osobenog izraza kratke priče. Cinik, često se pozivao na pseudoistorijske izvore, što je davalo posebnu notu njegovim delima u kojima se prepliću fantastika i realnost. Saosnivač je više avangardnih književnih glasila, poput časopisa "Proa", "Prisma" i "Martin Fierro". Dela: zbirke pripovedaka "Univerzalna istorija beščašća", "Maštarije", "Alef", "Izveštaj o Brodiju", "Peščana knjiga", zbirka pesama, kratkih parabola i priča "Stvaralac", eseji "Devet eseja o Danteu".

1777 - Kongres usvojio simbole na zastavi SAD

1811 - Rođena Harijet Bičer Stou, američka književnica (Ličfild, 14. 06. 1811 - Andover, 01. 07. 1896)

1837 - Umro Đakomo Leopardi, italijanski književnik (Rekanti, 29. 06. 1798 - Napulj, 14. 06. 1837)

1849 - Rođen Hugo Haberman, nemački slikar (Dilingen, 14. 06. 1849 - Minhen, 27. 02. 1929)

1868 - Rođen Karl Landštajner, austrijski biolog i lekar, otkrio krvne grupe i Rh faktor, nobelovac, datum njegovog rođenja obeležava se kao Svetski dan dobrovoljnih davalaca krvi(Baden, 14. 06. 1868 - Njujork, 26. 06. 1943)

1890 - Rođen Ljubo Babić, slikar, kritičar i istoričar umetnosti (Jastrebarsko, 14. 06. 1890 - Zagreb, 04. 05. 1974)

1907 - Žene u Norveškoj stekle pravo glasa

1917 - Streljani pukovnik Dragutin Dimitrijević - Apis i majori Ljubomir Vulović i Rade Malobabić, pripadnici organizacije "Crna ruka"

1930 - Rođen Predrag Palavestra, književnik i istoričar književnosti, akademik (Sarajevo, 14. 06. 1930)

1930 - Rođen Bora Kostić, fudbaler, reprezentativac (Obrenovac, 14. 06. 1930)

1935 - Rođen Dragiša Vitošević, književnik i književni kritičar (Bare, 14. 06. 1935 - Kutina, 04. 08. 1987)

1940 - Nemci zauzeli Pariz u Drugom svetskom ratu

1943 - Poginuo Veselin Masleša, publicista,novinar i prevodilac, narodni heroj (Banja Luka, 20. 04. 1906 - Sutjeska, 14. 06. 1943)

1947 - Rođen Ljubiša Pavković, harmonikaš, umetnički rukovodilac Narodnog orkestra RTB-a (Beograd, 14. 06. 1947)

1954 - Otvoren Muzej Srpske pravoslavne crkve u Beogradu

1968 - Umro Salvatore Kvazimodo, italijanski književnik, nobelovac (Sirakuza, 20. 08. 1901 - Napulj, 14. 06. 1968)

1995 - Umro Rori Galager, irski rok - muzičar (Bališenon, 02. 03. 1949 - London, 14. 06. 1995)

1996 - Umro Oliver Tihi (Boris Đukić), slikar (Bosansko Grahovo, 13. 04. 1943 - Verona, 14. 06. 1996)

2007 - Umro Kurt Valdhajm,austrijski političar i državnik,predsednik Austrije,generalni sekretar UN (Sent Andra Vordern , 21. 12. 1918 - Beč, 14. 06. 2007)

2008 - Umro Esbjorn Svenson, švedski džez- pijanista i kompozitor
(Vasteras, 1964 - Stokholm, 14. 06. 2008)

2008 - Umro Dimitrije Manolev, likovni umetnik- fotograf, član ULUPUDS-a (1936 - Beograd, 14. 06. 2008)

2009 - Umro Dragoš Ivanović, novinar i jedan od osnivača lista "Republika", novinar "Politike" ( 1928 - Beograd, 14. 06. 2009)

[Bisernica]

15. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/Djordje_Vajfert-1.jpg


Na današnji dan rođen Đorđe Vajfert, industrijalac i filantrop, guverner Narodne banke Kraljevine Srbije i Kraljevine SHS. Petar Prvi Karađorđević izabran je za kralja Srbije.


Godine 1850. rođen je Đorđe Vajfert, industrijalac i filantrop, guverner. Vajfert je osnovnu školu i realku završio u Pančevu, gimnaziju u Pešti, a u Vijenstefanu kod Minhena Gospodarsko-pivarsku akademiju. Po završetku školovanja nastavio je porodičnu pivarsku tradiciju. Godine 1873, otvorio je na padinama Topčiderskog brda veliku i modernu pivaru. Pošto strancima, a Vajfert je bio Nemac, nije bilo dozvoljeno da imaju nepokretnosti, istupio je iz austrougarskog podanstva i primio srpsko državljanstvo. Pančevačku pivaru nastavio je da vodi njegov otac Ignjat. Vajfert je finansirao istraživanja rudnog blaga u Srbiji, u Kostolcu, borskim rudnicima, kao i rudniku žive na Avali. Bio je veliki kolekcionar. Svoju numizmatičku zbirku od 14.000 eksponata poklonio je Beogradskom univerzitetu. Muzej grada Beograda od njega je na poklon dobio kolekciju od 250 gravira, karata i slika glavnog grada. Bio je i veliki dobrotvor. Poklonio je zemljište na kome se danas nalazi bolnica "Dr Dragiša Mišović", a pomogao je i njenu gradnju. Osnivač je Fonda za brigu o ratnim invalidima, a sam je učestvovao u srpsko-turskim ratovima. Kao istaknuti industrijalac i finansijer, izabran je 1890. godine za guvernera Narodne banke Kraljevine Srbije. U novoj državi Kraljevini SHS ponovo je guverner od 1920 - 1926. godine. Jedan je od osnivača Beogradske zadruge i prvi predsednik Industrijske komore. Umro je 1937. godine u Pančevu i sahranjen u katoličkoj crkvi Svete Ane, koju je za života podigao. Proglašen je za počasnog građanina Pančeva, a njegov lik krasi našu novčanicu od hiljadu dinara.

Na današnji dan 1903. godine Petar Prvi Karađorđević izabran je za kralja Srbije. Karađorđev unuk, Petar Karađorđević, školovao se u Beogradu, Ženevi i Parizu. Završio je najviše francuske vojne škole u Sen Siru i Mecu. Kao učesnik u Francusko-pruskom ratu odlikovan je najvišim francuskim ordenom "Legije časti". U Parizu mu je, 1936. godine, podignut spomenik, a takođe i jedna avenija, koja se uliva u Jelisejska polja, nosi njegovo ime. Pod imenom Petar Mrkonjić, komandovao je ustaničkim odredom u Bosansko-hercegovačkom ustanku protiv Turaka, 1875. godine. Posle "Majskog prevrata" i ubistva Aleksandra Obrenovića, Narodna skupština ga je izabrala za kralja Srbije, 15. juna 1903. godine. Krunisan je u Sabornoj crkvi u Beogradu, a miropomazan u manastiru Žiča, po ugledu na Nemanjiće. Vladavina Petra Karađorđevića bila je obeležena razvitkom građanskog parlamentarizma, brzim privrednim i kulturnim napredovanjem Srbije i spoljnopolitičkom orijentacijom ka saradnji sa Francuskom, Velikom Britanijom i Rusijom. Bio je vrhovni komandant srpske vojske u dva Balkanska rata, kojima je Srbija uvećala svoje teritorije, a kralj Petar je ovenčan titulom "Oslobodilac". Pod pritiskom oficirskih krugova iz "Crne ruke" preneo je vršenje kraljevske vlasti na prestolonaslednika Aleksandra, 1914. godine. Za vreme Prvog svetskog rata odlazio je na prve linije fronta, a sa svojom vojskom i narodom povlačio se preko Albanije na Krf. U Beograd se vratio 1919. godine i, iako još nominalno kralj, nije imao uticaja na vođenje državnih poslova. Umro je u svom vojničkom krevetu u vili na Senjaku 1921. godine, a sahranjen je u Crkvi na Oplencu, koju je podigao 1912. godine. "Čika Pera", kako ga je njegov narod zvao, bio je jedan od najpopularnijih srpskih vladara, upamćen po rodoljublju, hrabrosti, humanosti i, za jednog kralja, neuobičajeno skromnom načinu života. Petar Karađorđević bavio se i prevođenjem. Preveo je na srpski delo "O slobodi", engleskog filozofa Džona Stjuarta Mila.

1215 - Potpisana "Magna Carta Libertatum"- "Velika povelja o slobodama", prvi pisani ustavni akt u Engleskoj i svetu uošte

1502 - Đenovski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio ostrvo Martinik

1749 - Rođen Georg Jozef Vogler, nemački kompozitor (Vircburg, 15.6.1749 - Darmštat, 6.5.1814)

1843 - Rođen Edvard Grig, norveški kompozitor, pijanista i dirigent (Bergen, 15.6.1843 - Bergen, 4.9.1907)

1847- U Beogradu osnovano prvo đačko udruženje u Srbiji - "Družina mladeži Serbske"

1862 - Sukob srpske policije sa turskim vojnicima kod Čukur česme, u spomen na ovaj događaj, koji se zbio na praznik Trojice, ustanovljen je Dan policije Srbije

1874 - Rođena Zona Zamfirova (Jevrosima Kijametović Grbić), junakinja istoimenog romana Stevana Sremca (Priština, 15.6.1874 - Beograd, 22.11.1952)

1900 - Rođen Vladislav Ribnikar, arhitekta, političar i novinar, prvi direktor "Politike" i Tanjuga (Beograd, 15.6.1900 - Beograd, 1.12.1955)

1900 - Rođen Stanislav-Staša Beložanski, slikar i scenograf (Beograd, 15.6.1900 - Beograd, 3.1992)

1903 - Osnovana kompanija "Ford" u Detroitu

1907 - Počela Druga haška mirovna konferencija (trajala do 18.10.1907)

1927 - Rođen Hugo Prat, strip-crtač (Rimini, 15.6.1927 - Lozana, 20.8.1995)

1943 - Završena bitka na Sutjesci u Drugom svetskom ratu

1945 - Izašao prvi broj lista "Ruske slovo" na rusinskom jeziku

1953 - Rođen Slavoljub Muslin, fudbaler i trener (Kragujevac, 15.6.1953)

1977 - Održani prvi slobodni parlamentarni izbori u Španiji posle 41 godine Frankove diktature

1994 - Umro Janko Brašić, slikar-naivac (Oparić, 9.1.1906 - Oparić, 15.6.1994)

1994 - Umro Manos Hadžidakis, grčki kompozitor, dobitnik Oskara (Ksanti, 23.10.1925 - Atina, 15.6.1994)

1996 - Umro ser Ficroj Meklejn, britanski diplomata, šef britanske misije pri Vrhovnom štabu NOVJ (Kairo, 1911 - Škotska, 15.6.1996)

1996 - Umrla Ela Ficdžerald, američka džez pevačica (Njuport, 25.4.1918 - Los Anđeles, 15.6.1996)

1999 - Umro Dragan Gajer, novinar "Ilustrovane politike" (Novi Sad, 1940 - Beograd, 15.6.1999)

2003 - Vaterpolo reprezentacija Srbije i Crne Gore osvojila zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu u Kranju

2004 - Umrla Nada Matijević, sekretar Zabavno-humorističkog programa Radio Beograda (Ljig, 12.12.1946 - Beograd, 15.6.2004)

2005 - Umro Karlo Marija Đulini, italijanski dirigent (Barleta, 9.5.1914 - Breša, 15.6.2005)

2006 - Umro prim. dr Aleksandar Bajec, hirurg, direktor Kliničko-bolničkog centra "Dr Dragiša Mišović" u Beogradu (26.12.1951 - Beograd, 15.6.2006)

2008 - Umro Marko Kovačević, dramaturg, profesor i prodekan Akademije scenskih umetnosti u Sarajevu (Vrbas, 1954 - Vrbas, 15.6.2008)

2008 - Umro Sten Vinston, američki filmski autor, majstor specijalnih efekata, dobitnik Oskara (Ričmond, 7.4.1946 - Malibu, 15.5.2008)

[Bisernica]

16. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/imagesqtbnANd9GcQ_WiHdw5kOrvLPrJPXQXhljN-1.jpg


Na današnji dan 1963. godine u kosmos poletela prva žena Valentina Terješkova. Godine 1946. umro kompozitor, muzikolog i dirigent Miloje Milojević. Na prostoru današnjeg Studentskog parka u Beogradu, 1824. godine otvorena prva pijaca u Srbiji.


Godine 1963. u kosmos je poletela prva žena. Kosmičkim brodom "Vastok 6" Valentina Terješkova je obletela Zemlju 48 puta. Valentina Vladimirovna Tereškova rođena je 1937. godine u selu Maslenikovo u Jaroslavskoj oblasti, u Rusiji. Kada joj je otac poginuo u Drugom svetskom ratu sa majkom i još troje dece preselila se u Jaroslav. Zbog siromaštva koje je vladalo u prvim godinama po završetku rata, Tereškova nije pohađala školu sve do svoje desete godine. Uz posao i učenje bavila se padobranstvom što je bio njen prvi dodir sa aeronautikom.

Na današnji dan 1946. godine umro Miloje Milojević, kompozitor, muzikolog, dirigent i pedagog. Prva znanja u oblasti muzike Milojević je stekao kao đak Isidora Bajića, u Srpskoj gimnaziji u Novom Sadu. U Beogradu je, uporedo sa studijama na Filozofskom fakultetu, pohađao Srpsku muzičku školu, a zatim je nastavio studije na Minhenskoj muzičkoj akademiji. Doktorat muzikologije položio je na Karlovom univerzitetu u Pragu sa disertacijom "Smetanin harmonski stil" i postao prvi doktor muzikologije u Srbiji. Predavao je istoriju muzike na Filozofskom fakultetu i kompoziciju na Muzičkoj akademiji u Beogradu. Milojević se bavio muzičkim pisanjem, kritikom, horskim i simfonijskim dirigovanjem. Pretežno orijentisan na kamernu muziku i manje muzičke oblike, izrazit liričar sklon raznovrsnim stilovima, stvorio je niz solo pesama, simfonijskih poema i klavirskih dela. Kao muzički pisac spada u red naših najboljih muzičkih esejista i začetnika muzikologije u Srbiji.

1824 - Otvorena prva pijaca u Srbiji, na prostoru današnjeg Studentskog parka u Beogradu

1671 - Pogubljen Stenjka Razin (Stepan Timofejevič Razin), vođa ruskih kozaka (Zimovejsko, 1630 - Moskva, 16.6.1671)

1842 - Rođen Milorad Popović Šapčanin, književnik, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu
(Šabac, 16.6.1842 - Beograd, 14.2.1895)

1876 - U Veneciji sklopljen Ugovor o ratnom savezu Srbije i Crne Gore

1890 - Rođen Stanlio-Sten Laurel (Artur Stenli Džeferson), engleski filmski glumac (Ulverston, 16.6.1890 - Santa Monika, 23.2.1965)

1894 - Počeo Svetski sportski kongres, na kome je doneta odluka o osnivanju Međunarodnog olimpijskog komiteta

1904 - "Blumov dan"- dan kada se dešava radnja romana "Uliks" Džemsa Džojsa, dobio ime po junaku romana Lepoldu Blumu

1930 - Umro Ljubomir Stojanović, filolog, političar i državnik, sekretar Srpske kraljevske akademije
(Užice, 6.8.1860 - Prag, 16.6.1930)

1931 - Rođen Pavle Minčić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 16.6.1931)

1944 - Sklopljen Sporazum Tito-Šubašić na Visu

1958 - Ubijen Imre Nađ, mađarski političar i državnik, premijer Mađarske
(Kapošvar, 6.6.1896 - Budimpešta, 16.6.1958)

1966 - Osnovan Kajakaški savez Jugoslavije

1966 - Rođen Jan Železni, češki atletičar
(Malada Boleslav, 16. 06. 1966)

1973 - Umro Aleksandar Marinković Šilja, operski pevač
(Novi Sad,15.12.1910 - Cavtat, 16.6.1973)

1977 - Umro Verner fon Braun, američki raketni inženjer, konstruktor projektila "FAU 1" i "FAU 2" (Virzic, 23.3.1912 - Aleksandrija, SAD, 16.6.1977)

1997 - Umro Zoran Polič, političar i državnik, predsednik Jugoslovenskog crvenog krsta (Lenart, 20.10.1912 - Ljubljana, 16.6.1997)

1997 - Umro Stjepan Zaninović, filmski reditelj i scenarista
(Herceg Novi, 4.3.1926 - Beograd, 16.6.1997)

2001 - Umro Sava Vuković, episkop šumadijski
(Senta, 13.4.1930 - Beograd, 16.6.2001)

2001 - Umro Milivoje-Miša Sredojević, producent RTS-a
(Ljig, 26.11.1946 - Ljig, 16.6.2001)

2008 - Umro profesor Miroslav Radovanović, profesor Medicinskog fakulteta u Novom Sadu, akademik, predsednik VANU
(Brusnik, 3.12.1919 - Novi Sad, 16.6.2008)

2008 - Umro Nedeljko Ivanković Skale, odbojkaš, reprezentativac
(1951 - Novi Sad, 16.6.2008)

[Bisernica]

17. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/240pxIgor_Stravinsky_LOC_32392u-1.jpg


Na današnji dan 1882. godine rođen čuveni ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski. Godine 1927. osnovano prvo Srpsko društvo za civilni saobraćaj "Aeroput", a 1950. odštampan prvi broj lista "Međunarodna politika".


Na današnji dan 1882. godine rođen je Igor Stravinski, jedan je od najuniverzalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka. Odlikuje ga velika raznovrsnost muzičkog izraza i stila. U prvoj fazi svog stvaralaštva nadahnut je ruskom narodnom muzikom, u drugoj ekspresionizmom, s povremenim oslanjanjem na džez, u trećoj je okrenut neoklasičnom stilu, a zatim primenjuje principe dodekafonije. Od 1910. je živeo u Francuskoj, a od 1937, do smrti u SAD. Najpoznatija njegova dela su baleti Žar-ptica i Petruška i opera - oratorijum Kralj Edip.

Godine 1927. osnovano je prvo Srpsko društvo za civilni saobraćaj "Aeroput" - preteča JAT-a. Prvi srpski civilni avio-prevoznik otvorio je svoju prvu liniju 15. februara 1928, samo nekoliko meseci nakon osnivanja. Let od Beograda do Zagreba obavljen je avionom "Potez - 29" sa 5 putničkih sedišta uz brzinu od 175 km na sat. Prvi putnici bili su novinari. Civilni vazdušni saobraćaj u našoj zemlji obnovljen je posle II svetskog rata, zahvaljujući angažovanju Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva. Nastavljajući tradiciju "Aeroputa" osnovano je preduzeće "Jugoslovenski aerotransport", koji je svoju prvu liniju otvorio 1. aprila 1947. godine.

1696 - Umro Jan Sobjeski, poljski kralj i vojskovođa (Olesko,17.8.1629 - Vilanov, 17.6.1696)

1752 - Američki fizičar Bendžamin Franklin otkrio gromobran

1818 - Rođen Šarl Fransoa Guno, francuski kompozitor (Pariz, 17.6.1818 - Sen Klod, 18.10.1893)

1862 - Turci bombardovali Beograd

1925 - Usvojen Ženevski protokol o zabrani upotrebe bojnih otrova i bioloških sredstava u ratnim operacijama

1929. - Rođen Tigran Vartanovič Petrosjan, jermenski šahista, svetski prvak
(Tbilisi, 17.6.1929 - Moskva, 14.8.1984)

1950 - Štampan prvi broj lista "Međunarodna politika"

1960 - Rođena Marina Rajević Savić, novinar Studija B, TV Beograd i BK TV
(Peć, 17.6.1960)

1975 - Rođen Milan Gurović, košarkaš, reprezentativac (Novi Sad, 17.6.1975)

1998 - Umro Ratko Đurović, filmski scenarista i istoričar kulture, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Nikšić, 25.11.1914 - Beograd, 17.6.1998)

2002 - Umro Vili Devenport, američki atletičar, svetski i olimpijski šampion
(Alabama, 8.6.1943 - Čikago, 17.6.2002)

2004 - Umrla Zorica Bulja, novinar i urednik Radio Jugoslavije (Zrenjanin, 14.4.1935 - Beograd, 17.6.2004)

2007 - Umro Đanfranko Fere, italijanski arhitekta i modni kreator, umetnički direktor modne kuće "Kristijan Dior" (Lenjano, 15.8.1945 - Milano, 17.6.2007)

2010 - Umro Lazar Lečić, akademski slikar i ikonopisac (Čurug, 1956 - Jegunovci, 17.6.2010)

[Bisernica]

18. jun


Prošlo je 730 dana u našem životu koje smo podelili na 1058 malih srdaca ,
za svakog po jedno.730 dana smo delili smeh i radost,zadovoljstvo
i tugu,suglasja i nesuglasice,strepnje i olakšanja ,rođenja i odlaske dragih,
tražili smisao i bežali od besmisla svakodnevice,na 2.730 stranice ove
virtuelne *knjige utisaka* našeg života .
Ostavili smo 140.998 otisaka prstiju i dlanova na ovom ogledalu susreta,sa
prijateljima,dragim ljudima,potajnim simpatijama i rekom putnika namernika.

Za to vreme Razbibriga je rasla sa nama,vodila nas za ruku u nove dane,
ispraćala nas u san i dočekivala osmehom novog jutra,čineći zajedno sa
nama topli virtuelni dom u koji se uvek vratimo,ma gde da smo.

Nastavi da rasteš u dubinu naših srca,u širinu pogleda i u visine koje nemaju kraja.
Razbibrigaši i Razbibrigo - Sretan nam 2. Rođendan ,da smo živi i zdravi
i da nas čuva Bog :heart:



Došlo je to veče
rođendan ja slavim
svi u gradu znaju
kakve žurke pravim

Hej, dođite
sa mnom slavite


http://razbibriga.net/imported/2011/06/t1pcake-1.jpg

http://razbibriga.net/imported/2011/06/Rodjendan_007-1.png


http://www.youtube.com/watch?v=TlRPjafSyw8



...a u ostatku sveta....

Na današnji dan 1839. godine osnovana Prva beogradska gimnazija. Godine 1936. preminuo ruski književnik Maksim Gorki.


Godine 1839. osnovana je Prva beogradska gimnazija, najstarija srednja škola koja postoji u kontinuitetu u prestonici Srbije. Najpre je imala dva razreda, tri godine docnije pet, a profesori su bili, prvih decenija, po pravilu, Srbi iz Vojvodine. Kroz nju je prošla plejada istaknutih ličnosti srpske istorije, nauke, umetnosti i kulture, uključujući Stojana Novakovića, Milana Milićevića, Slobodana Jovanovića, Petra Kočića, Branu Petronijevića, Veselina Čajkanovića, Aleksandra Belića, Milovana Glišića, Jovana Skerlića, Jovana Cvijića, Mihaila Petrovića Alasa, Lazu Lazarevića, Stevana Sremca, Mokranjca, Kornelija Stankovića, kralja Petra I Karađorđevića, Živojina Mišića, Stepu Stepanovića, Gavrila Principa, Milana Stojadinovića, Aleksandra Deroka, Momčila Nastasijevića, Mošu Pijade, Svetozara Gligorića.

Na današnji dan 1936. godine preminuo ruski pisac Aleksej Maksimovič Pješkov, poznat kao Maksim Gorki, utemeljivač socijalističkog realizma. Najčešća tema njegovog stvaralaštva su ljudi sa takozvanog dna, pobunjenici svih vrsta, izgubljeni i prezreni. Posle 1917. polemisao je s vođom Oktobarske revolucije Lenjinom i drugim čelnicima boljševika, kritikujući postupke sovjetskih vlasti. Istovremeno je učestvovao u intelektualnoj obnovi zemlje i smatra se najznačajnijim kulturnim poslenikom u postoktobarskoj epohi. Umro je 1936, u vreme najveće Staljinove strahovlade, pod okolnostima koje nisu potpuno rasvetljene. Dela: priče, pripovetke i romani "Makar Čudra", "Starica Izergilj", "Maljva", "Konovalov", "Pesma o Sokolu", "Foma Gordejev", "Mati", "Pesma o vesniku oluje","Leto", "Trojica", "Ispovest", "Gradić Okurov", "Čelkaš", "Život Mateja Kožemjakina", "Supruzi Orlovi", "Artomonovi", "Život Klima Samgina", "autobiografska" trologija "Detinjstvo", "Među ljudima" i "Moji univerziteti", drame "Malograđani", "Na dnu", "Na letovanju", "Deca Sunca", "Varvari", "Neprijatelji", "Vasa Železnova" (dve verzije), "Jegor Buličov i ostali", uspomene "Lav Tolstoj".

1536.- U Engleskoj izdata prva polisa životnog osiguranja

1815.- Završena bitka kod Vaterloa

1817.- Umrla Džejn Ostin, engleska književnica (Stevton, 16. 12. 1775 - Vinčester, 18. 06. 1817)

1882.- Rođen Georgi Dimitrov, bugarski revolucionar, političar i državnik (Kovačevci, 18. 06. 1882 - Moskva, 02. 07. 1949)

1894.- Pušten u saobraćaj prvi električni tramvaj u Beogradu

1932.- Rođen Angel Šurev, dirigent (Titov Veles, 18. 06. 1932)

1937.- Sovjetski piloti Valerij Čkalov, Georgije Bajdukov i Anton Beljakov avionom ANT- 25 obavili prvi transpolarni let od Moskve preko Severnog pola do Vankuvera

1942.- Rođen ser Pol Makartni, britanski muzičar, član grupe "The Beatles" (Liverpul, 18. 06. 1942)

1947.- Rođena Vesna Pećanac, pozorišna, filmska i TV glumica (Ljubljana, 18. 06. 1947)

1954.- Umro Risto Ratković, književnik i književni kritičar (Bijelo Polje, 03. 09. 1903 - Beograd, 18. 06. 1954)

1974.- Umro Aleksandar Acković, novinar, glavni i odgovorni urednik Trećeg programa Radio Beograda (Zaječar, 17. 12. 1922 - Beograd, 18. 06. 1974)

1974.- Umro Georgij Konstantinovič Žukov, sovjetski maršal i vojskovođa (Strelovka, 01. 12. 1896 - Moskva, 18. 06. 1974)

1978.- Rođena Snežana Perić, karatistkinja, najmlađi svetski šampion u istoriji karatea (Zrenjanin, 18. 06. 1978)

1979.- U Beču potpisan "SALT 2", sporazum SAD i SSSR o ograničavanju strategijskog naoružanja

1982.- Umro Kurt Jirgens, nemački filmski glumac (Minhen, 13. 12. 1915 - Minhen, 18. 06. 1982)

1991.- Umro Milorad Dobrić, karikaturista (Beograd, 18. 08. 1924 -18. 06. 1991)

1994.- Umro Branko Petranović, istoričar, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu (Cetinje, 31. 10. 1927 - Beograd, 18. 06. 1994)

1994.- Umro Branislav D. Janković, imunolog, prvi doktor medicinskih nauka u istoriji Medicinskog fakulteta u Beogradu (22. 02. 1920 - Beograd, 18. 06. 1994)

2001.- Umro Davorin Popović, pevač grupe "Indeksi" (Sarajevo, 23. 09. 1945 - Sarajevo, 18. 06. 2001)

2002.- Umro Valter Fric, nemački fudbaler (Kajzerslautern, 31. 10. 1920 - Kajzerslautern, 18. 06. 2002)

2002.- Umro Vili Devenport, američki atletičar, svetski i olimpijski šampion (Alabama, 08. 06. 1943 - Čikago,18. 06. 2002)

2004.- Donet Ustav Evropske unije

2007.- Umro Jovan Arežina, novinar i urednik Drugog programa Radio Beograda, v.d. direktora Radio Beograda, direktor RTV Studio B, pomoćnik direktora Radio Beograda(Sarajevo, 20. 10. 1949 - Beograd, 18. 06. 2007)

2007.- Umrla Vilma Esmin, kubanski političar i revolucionar, predsednik Federacije kubanskih žena, supruga Raula Kastra (Santjago, 07. 04. 1930 - Havana, 18. 06. 2007)

2008.- Umro Žan Delanoa, francuski filmski reditelj (Noasi l Sek, 12. 01. 1908 - Ženvil, 18. 06. 2008)

2009.- Umro Željko Vuković, novinar i književnik (Zenica, 27. 08. 1956 - Beograd, 18. 06. 2009)

[Bisernica]

19. jun

...prvi dan treće godine života Razbibrige :bisa:


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan 1862. godine zvanično ukinuto ropstvo u SAD. Na ovaj dan 1885. godine rođen je kompozitor Stevan Hristić.


1862. -Uvoz robova u SAD je zabranjen 1808.godine do kada ih je nekih 300.000 već uvezeno. Svi kasniji robovi su rođeni na teritoriji SAD. Netrpeljivost između robovlasničkog juga i naprednijeg severa oko pitanja ropstva smatra se jednim od uzroka Američkog građanskog rata. Ropstvo je zvanično ukinuto 1862. godine

1885.- Rođen Stevan Hristić, kompozitor i dirigent, akademik. Hristić je muzičko obrazovanje sticao u Beogradu, Lajpcigu, Moskvi, Rimu i Parizu. Kao osnovu svog stvaralaštva prihvatio je muzički folklor.Još kao student komponovao je pozorišni komad "Čučuk - Stana". Ogledao se u skoro svim muzičkim oblicima, a njegova dela su pisana u nacionalno - romantičarskom stilu sa impresionističkim elementima. Komponovao je solo - pesme, horsku muziku i muziku za filmove "Sofka" i "Bila sam jača". Hristićevo najpoznatije delo- balet "Ohridska legenda" pronelo je slavu autora i van granica naše zemlje. Hristić je bio dirigent i direktor Opere Narodnog pozorišta, osnivač i dirigent Beogradske filharmonije, profesor Muzičke akademije u Beogradu i prvi predsednik Saveza kompozitora Jugoslavije. Hristić je umro 1958. godine u Beogradu.

1623. - Rođen Blez Paskal, francuski matematičar i fizičar
(Klermon - Feran, 19. 06. 1623 - Pariz, 19. 08. 1661)

1834. - Rođen Edgar Dega, francuski slikar, grafičar i vajar
(Pariz, 19. 06. 1834 - Pariz, 26. 09. 1917)

1862. - Zvanično ukinuto ropstvo u SAD

1873. - Rođen Vladimir Petković, geolog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu,akademik
(Boljevac, 19. 06. 1873 - Beograd, 20. 03. 1935)

1886. - Rođen Jovan Bijelić, slikar
(Kolunić, 19. 06. 1886 - Beograd, 12. 03. 1964)

1892. - Rođen Pavle Beljanski, diplomata i kolekcionar
(Veliko Gradište, 19. 06. 1892 - Beograd, 14. 07. 1965)

1918. - Rođen Ivan Hajtl, pozorišni, filmski i TV glumac
(Osijek, 19. 06. 1918 - Novi Sad, 04. 05. 2005)

1929. - Doneta Uredba o radnom vremenu u trgovačkim i zanatskim radnjama u Beogradu

1933. - Prvi put izvedena Mocartova opera "Otmica iz Seraja" na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

1937. - Umro Džejm Metju Beri, škotski književnik
(Kiriemur, 09. 05. 1860 - London, 19. 06. 1937)

1941. - Rođen Vaclav Klaus, predsednik Češke
(Vinohradi, 19. 06. 1941)

1949. - Umro Vladimir Nazor, književnik, književni kritičar i prevodilac
(Postire, 30. 05. 1876 - Zagreb, 19. 06. 1949)

1953. - Pogubljeni Julius i Etel Rozenberg, zbog navodnog odavanja tajne atomske bombe Sovjetskom Savezu

1957. - Rođena Ana Lind, političar i diplomata, ministar inostranih poslova Švedske (Stokholm, 19. 06. 1957 - Stokholm, 11. 09. 2003)

1994. - Umro Pavle Bogatinčević, pozorišni glumac
(Beograd, 07. 10. 1905 - Beograd, 19. 06. 1994)

2007. - Umrla Živka Barać-Hubač, pozorišna glumica
(Čačak, 1933 - Beograd, 19. 06. 2007

2009. - Umrla Miroslava Lili Petrović, klavirski pedagog
(Beograd, 05.09.1923 - Beograd,19. 06. 2009)

[Bisernica]

20. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/clara_zetkin-1.jpg


Rođenje srpskog književnika i diplomate Marka Ristića i smrt nemačke revolucionarke i osnivača ženskog međunarodnog radničkog pokreta Klare Cetkin obeležili su današnji dan kroz istoriju.


Na današnji dan 1902. godine rođen je Marko Ristić, književnik i diplomata. Pesnik, esejista i kritičar, Marko Ristić jedan je od osnivača nadrealističkog pokreta kod nas. Rođen je u uglednoj beogradskoj porodici. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu, a po završetku Drugog svetskog rata bio je ambasador FNRJ u Parizu. Uređivao je časopise i revije: "Putevi", "Svedočanstva", "Nemoguće" i "Nadrealizam danas i ovde". U posleratnim godinama objavljivao je u "Politici" tekstove o aktuelnim problemima. Kao retko koji naš pisac , ostao je veran i dosledan svom književnom ukusu, umetničkom programu i društveno - političkoj opredeljenosti, što su neki tumačili kao Ristićevu nemoć da ide dalje i u korak sa vremenom. Krajem 1990. godine njegova supruga Jelica i kćerka Mara poklonile su Beogradu biblioteku i arhiv Marka Ristića. U Muzeju savremene umetnosti u Beogradu nalazi se Legat koji nosi njegovo ime.

Klara Cetkin, nemačka revolucionarka i osnivač ženskog međunarodnog radničkog pokreta umrla je 20. juna 1933. godine. Organizovala je 1907. godine prvu Međunarodnu konferenciju žena. Na njen predlog 8. mart je proglašen Međunarodnim danom žena.

1527. - Umro Nikolo Makijaveli, italijanski književnik, političar, diplomata, utemeljivač političkih nauka (Firenca, 03. 05. 1469 - Firenca, 20. 06. 1527)

1819. - Rođen Žak Ofenbah (Jakob Eberst), francuski kompozitor (Keln, 20. 06. 1819 - Pariz, 05. 10. 1880)

1819. - Parobrod "Savana", prvi koji je preplovio Atlantik, stigao u Liverpul

1909. - Rođen Erol Flin, američki filmski glumac (Hobart, 20. 06. 1909 - Vankuver, 14. 10. 1959)

1924. - Rođen Čet Etkins, američki gitarista (Lutrel, 20. 06. 1924 - Nešvil, 30. 06. 2001)

1925. - Rođen prof. dr Vladeta Urošević, fizičar, osnivač Instituta za fiziku, član Srpskog naučnog društva (Stopanje, 20. 06. 1925 - Beograd, 30. 12. 2005)

1928. - Rođen Žan - Mari Lepen, francuski pravnik i političar, predsednik Nacionalnog fronta (Trinite sir Mer, 20. 06. 1928)

1937. - Rođen Ljubomir - Muci Draškić, pozorišni i TV reditelj, upravnik Ateljea 212, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Zagreb, 20. 06. 1937 - Beograd, 25. 01. 2004)

1939. - Rođen Vjačeslav - Slavko Lebedinski, slavista, književnik, prevodilac i novinar(Moskva, 20. 06. 1939)

1941. - Osnovan koncentracioni logor Jastrebarsko

1958. - Rođen Svetozar Cvetković, pozorišni, filmski i TV glumac, upravnik Ateljea 212(Beograd, 20. 06. 1958)

1963. - Potpisan američko - sovjetski sporazum o uvođenju "crvenog telefona" između Moskve i Vašingtona

1967. - Rođena Nikol Kidman, američka filmska glumica, dobitnica "Oskar"-a (Honolulu, 20. 06. 1967)

1993. - Umro Vilijam Golding, britanski književnik, nobelovac (Kornvol, 19. 09. 1911- Pariz, 20. 06. 1993)

1995. - Umro Emil Sioran, rumunski filozof i književnik (Rašinari, 08. 04. 1911 - Pariz, 20. 06. 1995)

2001. - Umro Ljubomir Koraksić, šahista (Beograd, 12. 04. 1937 - Beograd, 20. 06. 2001)

2002. - Umro Jovan Hristić, književnik, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu(Beograd, 26. 08. 1933 - Sremska Kamenica, 20. 06. 2002)

2004. - Umro Milan Damnjanović, novinar i urednik "NIN"-a (Šabac, 08. 12. 1951 - Beograd, 20. 06. 2004)

2005. - Umro Džek Kilbi, američki fizičar, tvorac integrisanog kola, nobelovac (Dzeferson, 08. 11. 1923 - Dalas, 20. 06. 2005)

2006. - Umro Šefko Alomerović, književnik i političar, predsednik Helsinškog odbora za ljudska prava u Sandžaku ( - Beograd, 20. 06. 2006)

2008. - Umro prof. Aleksandar Marinković-Mačak, atletičar i trener "Crvene zvezde"(Beograd, 24. 08. 1930 - Beograd, 20. 06. 2008)

[Bisernica]

21. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/uewb_09_img0630-1.jpg


Svetski dan muzike. Svetski dan skejtera. Počinje leto za stanovnike severne Zemljine polulopte (u 19 časova i 16 minuta).


Osnivač i teoretičar egzistencijalizma Žan Pol Sartr rođen je u Parizu 1905 godine. Svojim delom obeležio je jedno razdoblje u filozofskom i književnom stvaralaštvu Francuske. Savremenik Malroa, Aragona, Bretona i drugih velikih intelektualaca, on je ostao svojstven i svoj. Prvu filozofsku raspravu napisao je kao učenik, 1924. godine. Sartr je diplomirao filozofiju 1929. godine. Tokom studija upoznao je svoju životnu saputnicu, Simon de Bovoar. Objavio je dela Mučnina, Zid i Biće i ništavilo, a pisao je i pozorišne komade. Izjašnjavao se o svim posleratnim problemima: u Alžiru, Vijetnamu, Ćehoslovačkoj, Izraelu i Kambodži i podizao svoj glas protesta kad god je smatrao da su ugroženi principi demokratije u svetu.

1527 - Umro Nikolo Makijaveli, italijanski književnik, političar, diplomata, utemeljivač političkih nauka (Firenca, 3.5.1469 - Firenca, 21.6.1527)

1788 - Ratifikovan Ustav SAD

1837 - Početak organizovanog turizma u Srbiji, u Sokobanji

1874 - Umro Anders Jonas Angstrem, švedski fizičar i astronom
(Medelpad, 13.8.1814 - Upsala, 21.6.1874)

1908 - Umro Nikolaj Rimski Korsakov, ruski kompozitor
(Tihvin, 18.3.1844 - Lubensk, 21.6.1908)

1914 - Rođen Pavle Mijović, istoričar umetnosti
(Brčeli, 21.6.1914 - Podgorica, 6.2.1996)

1935 - Rođena Fransoaz Sagan (Kuarez), francuska književnica
(Kažark, 21.6.1935 - Anfler, 24.9.2004)

1943 - Rođen Andrej Šerban, rumunski reditelj, upravnik Narodnog pozorišta u Bukureštu (Bukurešt, 21.6.1943)

1946 - Rođen Mile Pešaljević, dr tehničkih nauka, profesor Fakulteta organizacionih nauka u Beogradu, direktor Saveznog zavoda za mere i dragocene metale (21.6.1946 - Beograd, 9.1.2011)

1949 - Umro Mihailo Petrović, novinar
(Brza Palanka, 1.3.1901 - Beograd, 21.6.1949)

1955 - Rođen Mišel Platini, francuski fudbaler i selektor reprezentacije, predsednik UEFA (Žef, 21.6.1955)

1956 - Potpisana Moskovska deklaracija o odnosima SSSR i FNRJ

1961 - Rođen Manu Čao (Oskar Tramor), francuski muzičar
(Pariz, 21.6.1961)

1966 - Rođen Ivan Tasovac, pijanista, direktor Beogradske filharmonije (Beograd, 21.6.1966)

1997 - Umro Živan Milisavac, književnik, predsednik Matice srpske, akademik (Batrovci, 25.2.1915 - Novi Sad, 21.6.1997)

2001 - Umro Krsta Petrović, pevač
(Beograd, 27.9.1928 - Beograd, 21.6.2001)

2001 - Umro Džon Li Huker, američki bluz gitarista
(Klarksdejl, 22.8.1917 - San Francisko, 21.6.2001)

2003 - Umro Džordž Ekslroud, američki reditelj, dramaturg i scenarista (Njujork, 9.6.1922 - Los Anđeles, 21.6.2003)

2006 - Umro Borivoj Dedić, keramičar, profesor i prodekan Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu (Zrenjanin, 1942 - Beograd, 21. (23) 6. 2006)

[Bisernica]

22. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/Erich_Maria_Remarque1-1.jpg


Na današnji dan u Beogradu otvoren kulturni centar "Građanska kasina", preteča "Kolarčevog narodnog univerziteta". Književnik i antifašista Erih Marija Remark rođen na današnji dan.


Otvoren kulturni centar "Građanska kasina" u Beogradu, preteča "Kolarčevog narodnog univerziteta" 1869. godine. Otvorena je u zgradi Zadužbine Nikole Spasića u Beogradu, sa ciljem da Beograđanima pruži mesto za druženje i sastanke. Trgovački svet, pored zabave, tu je mogao da se bliže upozna i obavi poslovne kontakte. Tokom skoro pet decenija postojanja, "Građanska kasina" je odigrala značajnu ulogu u kulturnom razvoju grada. U njoj je, na inicijativu dr Vladana Đorđevića, osnovan Srpski crveni krst, 1876, a zatim i Srpsko novinarsko udruženje, 1880. godine.

Rođen književnik i antifašista Erih Marija Remark 1898. godine. Po dolasku Hitlera na vlast 1933. godine bio je prisiljen da emigrira. Najveći deo života proveo je u Sjedinjenim Američkim Državama i Švajcarskoj. Prvi roman Na zapadu ništa novo, u kome je realistički i sa potresnim humanizmom prikazao razdoblje Prvog svetskog rata, doneo mu je svetsku slavu. Ovo delo, kao i ostale njegove knjige: Trijumfalna kapija, Povratak, Tri ratna druga i Vreme života, vreme smrti bile su zabranjene u Nemačkoj. Remarkov pristup književnosti temeljio se na reportažnoj dokumentarnosti, snažnoj društvenoj kritici i specifičnom stilskom izrazu.

1805 - Rođen Đuzepe Macini, italijanski revolucionar i političar (Đenova, 22.6.1805 - Piza, 10.3.1872)

1826 - Rođen Bogoboj (Timotej) Atanacković, književnik (Baja, 22.6.1826 - Baja, 9.9.1858)

1905 - Osnovano Srpsko književničko društvo u Beogradu

1906 - Rođen Bili Semjuel Vajlder, američki filmski reditelj, dobitnik Oskara (Suša, 22.6.1906 - Los Anđeles, 27.3.2002)

1911 - Rođen Mile Stanković, književnik, novinar i urednik Radio Beograda (Šabac, 22.6.1911 - Beograd, 26.5.2005)

1927 - Rođen Srđan Barić, kompozitor, muzički urednik RTB-a (Beograd, 22.6.1927 - Beograd, 7.11.2005)

1930 - Rođen Zdenjek Mlinarž, češki političar, sekretar CK KP Čehoslovačke, organizator "Praškog proleća" (Visoke Mito, 22.6.1930 - Beč, 15.4.1997)

1934 - Udruženje nemačkih proizvođača automobila potpisalo sa austrijskim inženjerom Ferdinandom Poršeom ugovor o konstruisanju "folksvagena"- narodnih kola

1940 - Francuska kapitulirala u Drugom svetskom ratu

1941 - Nemačka napala SSSR u Drugom svetskom ratu

1944 - Rođen Klaus Marija Brandauer, austrijski filmski glumac i reditelj (Alt Ause, 22.6.1944)

1946 - Rođen Eliades Očoa Bustamante, kubanski gitarista i pevač (Santjago de Kuba, 22.6.1946)

1949 - Rođena Meril Strip (Meri Luiz), američka filmska glumica, dobitnica Oskara

1961 - Umrla Marija Karađorđević, rumunska princeza, jugoslovenska kraljica, nosilac Ordena Legije časti (Goti, 9.1.1900 - London, 22.6.1961)

1966 - Rođen Jagoš Marković, pozorišni reditelj (Podgorica, 22.6.1966)

1969 - Umrla Džudi Garland (Frensis Gam), američka filmska glumica, dobitnica Oskara (Grend Repids, 10.6.1922 - Čelzi, 22.6.1969)

1984 - Rođen Janko Tipsarević, teniser, reprezentativac (Beograd, 22.6.1984)

1987 - Umro Fred Aster (Frederik Austerlic), američki igrač i filmski glumac, dobitnik Oskara (Omaha, 10.5.1899 - Los Anđeles, 22.6.1987)

1998 - Umro Miroslav Vitorović, novinar i diplomata
(Jabukovac, 1913 - Beograd, 22.6.1998)

2000 - Umro dr Slobodan Inić, sociolog i naučni radnik (Zrenjanin, 28.6.1946 - Beograd, 22.6.2000)

2008 - Umro Alber Kosri, egipatski književnik (Kairo, 3.11.1913 - Pariz, 22.6.2008)

[Bisernica]

23. jun


http://razbibriga.net/clear.gif


Poznata ruska pesnikinja Ana Ahmatova rođena u Odesi 23. juna 1889. godine. Na današnji dan 1956. godine Gamal Abdel Naser izabran za predsednika Egipta.


Na današnji dan, ruska književnica i pesnikinja Ana Ahmatova rođena je u Odesi 23. juna 1889. godine. Detinjstvo je provela u Carskom selu, a gimnaziju završila u Kijevu. Bila je prijateljica Osipa Mandeljštama, Borisa Pasternaka, posvetila je pesmu Majakovskom, pisala o Ljermontovu, drugovala sa Modiljanijem, koji je slikao njene portrete. Prva knjiga Veče, izašla je 1912, Brojanice 1914, a Belo jato 1917. godine. Njena lirika odiše erotikom i mistikom. U svojim stihovima negovala je i tradiciju narodne poezije. Posle revolucije objavila je knjige Anno Domini i Bokvica. U nemilosti totalitarnog režima, sledeće tri decenije nije objavljivala. Iz Saveza sovjetskih književnika isključena je 1946. godine. U Petrogradu je živela izolovano. Rehabilitovana je posle 20. kongresa Komunističke partije Sovjetskog Saveza. Godine 1962, objavila je Poemu bez heroja, koju je pisala 22 godine, a potom Rekvijem, posvećen teškim vremenima stradanja i progona, čija je žrtva bio i njen sin. Ana Ahmatova se smatra jednom od najvećih pesnikinja 20. veka.

Nakon ukidanja egipatske monarhije 1953. godine i uspostavljanja jednostranačke republike, koju je u početku vodio general Muhamad Nagib, vlast je 1954. godine preuzeo pukovnik Gamal Abdel Naser. Uspešno je vodio pregovore sa Britancima oko povlačenja iz Egipta, okončavši njihovu višedecenijsku kontrolu nad Egiptom. Naser je 23. juna 1956. godine izabran za predsednika Egipta, a iste godine je doneo odluku o nacionalizaciji Sueckog kanala. Naser je udaljio Egipat od zapadnih zemalja. Propagirao je koncept arapskog socijalizma i nacionalizacijom finansijskih institucija, čime je trebalo da se finansira industrijalizacija zemlje. Neko vreme je bio najuticajniji lider arapskog sveta. Napad Izraela na Egipat 1967. u Šestodnevnom ratu i težak egipatski poraz do kojeg je došlo razlog su zbog kojeg je Naser podneo ostavku, iste godine. Na zahtev javnosti vratio se na dužnost, ali nikada nije uspeo da vrati ugled kakav je imao do rata.

1668 - Rođen Đovani Batista Viko, italijanski filozof, istoričar i estetičar (Napulj, 23.6.1668 - Đerolinimi, 20.1.1774)

1785 - Turska vojska pod komandom skadarskog vezira Mahmud-paše Bušatlije prodrla u Cetinje i porušila manastir na Ćipuru, koji je u 15. veku podigao Ivan Crnojević

1848 - Ustanak radnika u Parizu

1862 - Srpski dobrovoljci odbili turski artiljerijski napad sa Kalemegdana na varoš Beograd

1892 - Rođen Žak Konfino, književnik i lekar (Leskovac, 23.6.1892 - Beograd, 16.8.1975)

1894 - Na Svetskom sportskom kongresu, na inicijativu Pjera de Kubertena doneta odluka o obnavljanju modernih Olimpijskih igara i konstituisan Međunarodni olimpijski komitet

1910 - Rođen dr Nikola Rot, psiholog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu (Koroš, 23.6.1910 - Beograd, 24.7.2007)

1929 - Rođen Stevan Šalajić, pozorišni, filmski i TV glumac (Borča, 23.6.1929 - Novi Sad, 30.6.2002)

1946 - Rođen Gojko Šantić, pozorišni, filmski i TV glumac (Mostar, 23.6.1946)

1972 - Rođen Zinedin Zidan, francuski fudbaler (La Kastanela, 23.6.1972)

1989 - Umro Bogdan Čiplić, književnik (Novi Bečej, 2.11.1910 - Beograd, 23.6.1989)

1993 - Otvoren Teatar "Kult" u Beogradu

1995. - Umro Džonas Edvard Salk, američki mikrobiolog, pronalazač vakcine protiv dečje paralize (Njujork, 28. 10. 1914 - La Džola, 23. 06. 1995)

1996. - Umro Andreas Papandreu, grčki ekonomista, političar i državnik, premijer Grčke (Hios, 05. 02. 1919 - Atina, 23. 06. 1996)

1996. - Umro Zoran Petrović, slikar i književnik (Sakule, 7.4.1921 - 23.6.1996)

1998 - Umrla Morin O Saliven, američka filmska glumica (Bojl, 17.5.1911 - Skotsdejl, 23.6.1998)

2000 - Umro Aleksandar Obradović, sportski lekar i funcioner SD "Crvena zvezda" (Mionica, 14.9.1922 - Beograd, 23.6.2000)

2002 - Umro Milorad Ivković, profesor i dekan Građevinskog fakulteta u Beogradu, projektant i graditelj HE "Đerdap 1" (Beograd, 23.6.2002)

2004 - Umro Aleksa Radovanović, solunski ratnik, predsednik Udruženja boraca ratova od 1914. godine (Medveđa, 2.8.1900 - Medveđa, 23.6.2004)

2006 - Umro Aron Speling, američki TV producent (Dalas, 22.4.1923 - Los Anđeles, 23.6.2006)

2007 - Umro Pavle Ugrinov (Vasilije Popović), književnik, pozorišni i TV reditelj, urednik i dramaturg Radio Beograda, urednik Dramskog i serijskog programa TV Beograd, akademik (Mol, 15.4.1926 - Beograd, 23.6.2007)

2008 - Umrla Olga Moskovljević, prevodilac, publicista i novinar (Beograd, 23.1.1921 - Beograd, 23.6.2008)

[Bisernica]

24. jun


http://razbibriga.net/imported/2011/06/imagesqtbnANd9GcTSfRBwcxktMeH4la4YL7xGaJ-1.jpg


Inkvizicija osudila italijanskog fizičara, astronoma i matematičara Galilea Galileja na današnji dan 1633. godine. Kći Vuka Karadžića, slikarka i književnica, Vilhelmina-Mina Karadžić umrla 24. juna 1894. godine.


Pred sudom Inkvizicije italijanski fizičar, astronom i matematičar Galileo Galilej osuđen je na današnji dan 1633. godine. Galilej je bio profesor u Pizi i Padovi. Otkrio je izohronost oscilacije klatna, formulisao zakone slobodnog pada tela pod dejstvom sile teže, kretanja po kosoj ravni, uveo pojam ubrzanja i inercije, što je bilo od izvanrednog značaja za kasniji razvoj mehanike. Godine 1609. konstruisao je astronomski durbin, koji je demonstrirao na zvoniku crkve Sv. Marka u Veneciji. Sledila su zatim otkrića: Kumove slame, površine Meseca i Venere, Jupiterovih satelita, pega na Suncu. Povod za Galilejevo izvođenje pred Inkviziciju bila je knjiga Razgovor o sistemu sveta, u kojoj je razradio Kopernikov heliocentrični astronomski sistem, po kome centar vasione nije Zemlja, već Sunce oko koga se okreću sva nebeska tela, pa i Zemlja. Dokazao je neodrživost Ptolmejevog geocentričnog sistema. Ova teorija je umanjila značaj ne samo Zemlje, već i hrišćanske nauke, crkve, pape, a to je za to vreme bila jeres i smrtni greh. Izmučen u tamnici, da bi izbegao smrt na lomači, Galilej se javno odrekao svoje koncepcije i izjavio da Zemlja stoji. Ostala je legenda da je posle tih izgovorenih reči, prošaputao za sebe: "Ipak se okreće".

Slikarka i književnica, kći Vuka Karadžića, Vilhelmina-Mina Karadžić Vukomanović umrla je u Beogradu 24. juna 1894. godine. Osnovno obrazovanje Mina Karadžić je stekla uz oca, pokazujući od ranog detinjstva interesovanje za slikarstvo. Dva su stilska razdoblja u njenom stvaralaštvu: bidermajersko i rano romantičarsko. Sačuvano je pedesetak njenih radova, pretežno uljanih portreta, od kojih se većina čuva u Narodnom muzeju u Beogradu. Osim prevoda srpskih narodnih pripovedaka i poslovica, objavljenih 1854. godine u Berlinu, s predgovorom Jakoba Grima, Mina je štampala i svoje uspomene na Branka Radičevića i ostavila zabeleške sa puta po Srbiji, 1850. godine. Brinula je o očevoj zaostavštini i radila na izdavanju njegovih dela što je od izuzetnog značaja za proučavanje Vukovog ukupnog doprinosa srpskoj književnosti.

1519 - Umrla Lukrecija Bordžija, italijanska vojvotkinja, mecena umetnika i naučnika (Rim,18.4.1480 - Ferara, 24.6.1519)

1788 - Rođen Silvio Peliko, italijanski književnik (Saluco, 24.6.1788 - Turin, 31.1.1854)

1798 - Pogubljen Riga od Fere (Rigas Konstantinos), grčki patriota, književnik i prevodilac (Velestina, stari grad Fera, 1757 - Beograd, 24.6.1798)

1822 - Formirana prva beogradska opštinska uprava (obščestvo)

1859 - Bitka kod Solferina između Austrijanaca i udružene Vojske Francuske i Sardinije, nakon koje je začeta ideja o osnivanju Međunarodnog crvenog krsta

1911 - Rođen Huan Manuel Fanđo, argentinski automobilista, svetski šampion Formule 1 (Balkarka, 24.6.1911 - Buenos Ajres, 17.7.1995)

1912 - Ozvaničeno članstvo Srbije u Međunarodnom olimpijskom komitetu - na Olimpijskim igrama u Stokholmu učestvovala prva srpska olimpijska ekipa, atletičari Dušan Milošević i Dragutin Tomašević

1923 - Osnovana Zadruga za saobraćaj i promet stranaca - preteča kompanije "Putnik"

1930 - Rođen Klod Šabrol, francuski reditelj, scenarista i producent (Pariz, 24.6.1930 - Pariz, 12.9.2010)

1930 - Rođen Vladimir Glišin, molekularni biolog, osnivač i prvi direktor Instituta za molekularnu genetiku i genetski inženjering u Beogradu (Novi Sad, 24.6.1930)

1932 - Rođen Prvoljub Pejatović, književnik, novinar i urednik Borbe i TV Beograd (Skoplje, 24.6.1932 - Beograd, 1.11.2005)

1940 - Uspostavljeni diplomatski odnosi između Kraljevine Jugoslavije i Sovjetskog Saveza

1947 - Prvi put objavljeno saopštenje da je viđen leteći tanjir (NLO), u Dejtonu, SAD

1986 - Umro Miroslav-Mika Antić, književnik, novinar, slikar i filmski režiser (Mokrin, 14.3.1932 - Novi Sad, 24.6.1986)

1987 - Rođen Lionel Mesi, argentinski fudbaler, reprezentativac (Rosario, 24.6.1987)

1998 - Umro Đorđe Canić, arhitekta i slikar, direktor Narodnog muzeja u Nišu (Niš, 1943 - Niš, 24.6.1998)

2001 - Umro Đorđe Martinović, novinar i urednik Večernjih novosti (Cetinje, 1931 - Beograd, 24.6.2001)

2002 - Umro Pjer Verner, političar i državnik, premijer Luksemburga, idejni tvorac Evropske monetarne unije (Sent Andre, 29.12.1913 - Luksemburg, 24.6.2002)

2004 - Papa Jovan Pavle Drugi i Vaseljenski patrijarh Vartolomej prvi počeli dijalog podeljenih hrišćanskih crkava

2005 - Umrla Milena Miloradović, muzički urednik Radio Beograda (Zaječar, 9.4.1949 - Beograd, 24.6.2005)

2008 - Umro prof. dr Slaviša Prešić, šef Katedre za algebru i matematičku logiku Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu (Kragujevac, 25.3.1933 - Beograd, 24.6.2008)

2008 - Umro Jozef Šajna, poljski slikar, scenarista, režiser, pedagog i teoretičar umetnosti (Rešov, 13.3.1922 - Varšava, 24.6.2008)

2009 - Umrla Olga Olja Ivanjicki, slikar, jedna od osnivača grupe "Mediala" (Pančevo, 10.5.1931- Beograd, 24.6.2009)

2009 - Umro dr Boriša Karadžić, majstor FIDE, član Izvršnog odbora Šahovskog saveza Crne Gore (Petnjica, 1934 - Subotica, 24.6.2009)

[Bisernica]

25. jun


http://razbibriga.net/clear.gif


Na današnji dan rođen engleski književnik Džordž Orvel. Američki pronalazač Aleksandar Grejem Bel prikazao na izložbi tehnike u Filadelfiji svoj izum - telefon. Počela izgradnja Ade Ciganlije.
vremeplov_527.jpg

Godine 1903. na današnji dan rođen je Džordž Orvel (Erik Artur Bler), engleski književnik. Orvel se školovao u Itonu, a živeo je u Indiji, Burmi, Parizu, Londonu. Levičar, pristalica Komunističke internacionale, učestvovao je u Španskom građanskom ratu. Za vreme Drugog svetskog rata radio je na Bi-Bi-Si-ju. U svojim antiutopijskim delima, Orvel je, u tradiciji klasične engleske satire, gorko, oštro i duhovito izvrgao ruglu diktature 20. veka, tiransku vladavinu države nad pojedincem, posebno staljinizam. Postavio je pitanje smera i smisla tehnokratski oganizovane civilizacije. Prvo delo "Bez prebijene pare u Parizu i Londonu", objavio je 1933. godine. Sledili su: "Burmanski dani", "Sveštenikova kći", "Zabeleške iz Španije", "U čast Katalonije"... Popularnost kod čitalaca stekao je satirom "Životinjska farma", za koju je sam rekao da je to prva knjiga u kojoj je pokušao da spoji politički i literarni cilj. Roman "1984" objavljen je 1949. godine. Nikad naslov jedne knjige nije do te mere univerzalno prihvaćen kao pojam tragične, zastrašujuće budućnosti čovečanstva i nikada stvarnost nije u toj meri upoređivana i analizirana u odnosu na roman. Odbrojavanje je počelo odavno, odmah po objavljivanju romana i još uvek traje... Ratovi, beda, glad, postojanje totalitarnih režima čine da i danas konstatujemo i razmišljamo koliko je svet u kome živimo "orvelovski".

(Motihari, 25. 06. 1903 - London, 21. 01. 1991)

1876. - Američki pronalazač Aleksandar Grejem Bel prikazao je na izložbi tehnike u Filadelfiji svoj izum-telefon. Posle studija medicine u Edinburgu i Londonu Bel se preselio u SAD i posvetio lečenju gluvih. Telefon je patentirao 1876. u Bostonu, što mu je donelo slavu, ali i brige. Patent nije bio zaštićen pa su ga mnogi pokrali i tek je 1886. godine Vrhovni sud SAD presudio da je on jedini vlasnik patenta. Bogat i slavan, potom se potpuno posvetio starom poslu - lečenju gluvih.

1822. - Umro Ernst Teodor Amadeus Hofman, nemački književnik, kompozitor i slikar (Kenigsberg, 24. 01. 1776 - Berlin, 25. 06. 1822)

1848. - Prve fotografije objavljene u štampi - francuski fotograf Tibo snimio pobunu za vreme revolucionarnih događaja u Parizu, 1848, za časopis "Ilustration journal universal"

1888. - Rođen Milutin Borisavljević, arhitekta
(Kragujevac, 25. 06. 1888 - Pariz, 03. 07. 1970)

1891. - Umro Vasa Živković, književnik
(Pančevo, 31. 01. 1819 - Pančevo, 25. 06. 1891)

1913. - Umro Ljubomir Jovanović - Čupa, političar i publicista
(Brezova, 1877 - Skoplje, 25. 06. 1913)

1920. - Hag izabran za sedište Stalnog suda međunarodne pravde, danas Međunarodni sud pravde Organizacije Ujedinjenih nacija

1925. - Prvi voz "Ćiro" stigao iz Sarajeva u Užice

1947. - Osnovan Republički zavod za zaštitu spomenika kulture

1950. - Počeo Korejski rat

1959. - Počela izgradnja Ade Ciganlije

1991. - Hrvatska i Slovenija jednostrano proglasile nezavisnost od jugoslovenske federacije

1997. - Umro Žan Iv Kusto, francuski istraživač i okeanograf, akademik, dobitnik "Oskara" (Bordo, 11. 06. 1910 - Pariz, 25. 06. 1997)

1997 - Umro Bogdan Mrvoš, književnik i novinar
(Gomirje, 04. 01. 1939 - Pančevo, 25. 06. 1997)

1998 - Doneta Arhuska konvencija o zaštiti životne sredine

2006 - Umro Živomir Simović, urednik Radio Prištine, deska Prvog programa Radio Beograda i Redakcije za istorijat Radio Beograda (Kamenica, 19. 04. 1932 - 25. 06. 2006)

2007 - Umro Meho Puzić, pevač (Odžaci, - Odžaci, 25. 06. 2007)