SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

15. mart





44. p.n.e. - Republikanski zaverenici koje su predvodili Brut i Kasije ubili su u Senatu rimskog cara i vojskovođu Gaja Julija Cezara.

1493 - Kristofer Kolumbo je doveo sedam Aruak Indijanaca saostrva Hispanjola (Haiti) u Španiju. To su bili prvi stanovnici Novog sveta koji su kročili na Stari kontinent.

1603 - Francuski moreplovac i istraživač Samjuel d Šamplen(Samuel de Champlain), isplovio je prema Novom svetu. On je 1608. osnovao grad Kvebek i organizovao francusku kolonizaciju Kanade.

1776 - Kongres SAD je doneo odluku o ukidanju zavisnosti od britanske krune. Nezavisnost je proglašena 4. jula 1776.

1824 - Rođen je srpski pisac Branko Radičević, najznačajniji pesnik srpskog romantizma. Oduševljeni pristalica Karadžićeve jezičke reforme, pesničkim slobodama označio je prodor u novu epohu srpske poezije. Umro je u Beču 1853, a njegovi posmrtni ostaci su 1883. preneti na Stražilovo kod Sremskih Karlovaca ("Đački rastanak", "Tuga i opomena").

1848 - Tri dana nakon masovnih demonstracija u Beču, revolucija je zahvatila Budimpeštu, a potom se proširila na celu Mađarsku. Uz pomoć Rusije, austrijske trupe ugušile su revolucionarni pokret u avgustu 1849.

1883 - Beograd je dobio prvu "telefonsku stanicu", sedam godina posle pronalaska telefona, a prvi telefonski razgovor su vodili ministar vojni i kapetan palilulske žandarmerijske stanice. Koncesije za uvođenje telefona u Srbiji dobio je 1882. Panta Mihajlović, prijatelj Nikole Tesle.

1898 - Umro je engleski inženjer Henri Besemer (Henry Bessemer), koji je 1855. pronašao postupak prerade sirovog gvožđa u čelik ("Besemerov postupak"). Godine 1859. podigao je u Šefildu čeličanu koja i danas radi.

1907 - U Finskoj su žene prvi put izabrane u parlament.

1917 - Pod pritiskom revolucionara abdicirao je poslednji ruskicar Nikolaj II, čime je posle tri veka okončana vladavina dinastije Romanov. Car je potom, zajedno s porodicom, interniran prvo u Carsko Selo (Puškin), pa u Tobolsk. Tokom Oktobarske revolucije carska porodica je premeštena u Jekaterinburg gde su ubijeni u julu 1918.

1922 - Egipatski sultan je uzeo titulu kralja kao Fahd I.

1937 - Prva centralna banka krvi, u kojoj je krv za transfuziju čuvana zamrzavanjem, osnovana je u bolnici u Čikagu.

1939 - Nakon što je, pod pretnjom napada i uništenja Praga, predsednik Emil Haha (Hacha) u Berlinu potpisao akt o predaji zemlje Trećem rajhu, nemačke trupe okupirale su Češku. Slovačka i Moravska proglašene su nemačkim protektoratom.

1957 - Umro je srpski političar, slikar i novinar Moša Pijade, predsednik Skupštine FNR Jugoslavije. Član Komunističke partije od 1920. imao je značajnu ulogu u Narodnooslobodilačkom ratu 1941-45, a u posleratnoj Jugoslaviji bio je u najužem partijskom i državnom rukovodstvu zemlje. U novembru 1943. organizovao je u Jajcu Telegrafsku agenciju nove Jugoslavije (Tanjug). Umro je u Parizu na povratku iz Velike Britanije gde je predvodio jugoslovensku parlamentarnu delegaciju.

1975 - Umro je grčki brodovlasnik Aristotel Onazis (AristotelosOnassis), jedan od najbogatijih ljudi na svetu. Bio je poznat i po ljubavnoj vezi s operskom pevačicom Marijom Kalas (Calas) i ženidbi s Žaklinom Kenedi (Jacqueline Kennedy), udovicom američkog predsednika Džona Kenedija (John).

1983 - Umrla je engleska književnica Rebeka Vest (Rebeča West), poznata po romanima "Vojnikov povratak" i "Harijet Hjum", kao i putopisnoj studiji "Crno jagnje i sivi soko", koju je napisala posle boravka u Jugoslaviji 1937. i 1941.

1991 - Predsednik Predsedništva SFR Jugoslavije i predstavnik Srbije u tom telu Borisav Jović podneo je ostavku, jer je Predsedništvo odbilo da objavi vanredno stanje u zemlji, nakon antivladinih demonstracija 9. marta.

1991 - Umro je srpski pisac Miodrag Bulatović. Pažnju čitalaca privukao je već prvom zbirkom pripovedaka "Đavoli dolaze" (1955). Jedan je od najprevođenijih srpskih pisaca ("Crveni petao leti prema nebu", "Rat je bio bolji", "Ljudi sa četiri prsta").

1998 - Umro je američki lekar, pedijatar Bendžamin Spok (Benjamin Spock). Njegova knjiga "Odgoj beba i dece po metodi dr Spoka", čije se prvo izdanje pojavilo 1946, štampana je u sedam izdanja i prodata u 50 miliona primeraka. Prevedena je na preko 30 jezika.

2000 - U naselju Bošnjačka mahala u severnom delu Kosovske Mitrovice došlo je do žestokih sukoba srpskih stanovnika i pripadnika Kfora, koji su uspostavljali bezbednosnu zonu u tom gradu podeljenom na albanski i srpski deo. U sukobima je ranjeno 15 Srba i dva francuska vojnika.

2001 - Sukob naoružanih albanskih ekstremista i makedonskih snaga bezbednosti eskalirao je kada su se borbe prvi put prenele iz raštrkanih naselja duž granice s Kosovom u predgrađe Tetova, drugog po veličini makedonskog grada.

2003 - Stotine hiljada ljudi je na ulicama Tokija, Bejruta, Pariza, Vašingtona i u drugim gradovima širom sveta demonstriralo protiv rata u Iraku.

2004 - Odlukom Visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini (BiH) Pedija Ešdauna (Paddy Eshdown), Mostar je ponovo postao jedinstven grad. Mostar je od rata u BiH bio podeljen na dva dela, bošnjački - istočni i hrvatski - zapadni.

[Bisernica]

16. mart





37 . Na ostrvu Kapri umro je rimski car Tiberije koji je tokom vladavine od 14. godine osigurao granice Rimskog carstva i sredio finansije i upravu, posebno u provincijama. Godine 26. povukao se na ostrvo Kapri, dok je u Rimu prefekt pretorijanaca Elije Sejan zaveo krvavi režim u carevo ime.

1521. Portugalski moreplovac Fernao de Magelan stigao je na Filipine, gde je krajem aprila poginuo u sukobu s domorocima. Posle tri godine plovidbe oko sveta, u Španiju se 1522. od pet brodova njegove ekspedicije vratila samo "Viktorija" sa 18 članova posade. Tim putovanjem je prvi put oplovljena Zemlja.

1792. Švedski kralj Gustav III smrtno je ranjen tokom maskenbala u "Rojal operi" u Stokholmu. Preminuo je 29. marta. Taj atentat bio je inspiracija Verdiju za operu "Bal pod maskama".

1827. U Njujorku su izašle prve američke novine za crnce "Fridoms žurnal".

1851. Španija je zaključila konkordat s Vatikanom, prema kojem je rimokatolicizam postao jedina vera u Španiji, a obrazovanje i štampa su stavljeni pod kontrolu crkve.

1861. U Beču je počeo izlaziti dnevni list "Ust und vest". List je pokrenuo i uređivao Karlovčanin Imbro Ignjatijević Tkalac, a potpomagali su ga srpski knez Mihailo Obrenović i biskup Josip Juraj Štrosmajer.

1926. Američki fizičar Robert Goderd izveo je prvo uspešno lansiranje rakete na tečno gorivo. Raketa je dostigla 56 metara udaljenosti za 2,5 sekunde.

1930. Umro je španski general Migel Primo de Rivera i Orbaneha, vojni diktator Španije od septembra 1923. do januara 1930, kada je podneo ostavku izgubivši podršku vojske.

1934. U Rimu je potpisan italijansko-mađarsko-austrijski protokol kojim je formiran "Dunavski blok" protiv "Male antante" Čehoslovačke, Rumunije i Jugoslavije.

1935. Hitler je izdao dekret kojim je nemačkoj armiji osigurao 500.000 naoružanih vojnika. Time je potpuno odbacio Versajski ugovor sklopljen posle prvog svetskog rata kojim je Nemačkoj dozvoljeno samo 100.000 ljudi pod oružjem.

1953. Josip Broz Tito je doputovao u Veliku Britaniju, što je bila prva poseta šefa jugoslovenske države jednoj zapadnoj zemlji posle Drugog svetskog rata.

1967. U zagrebačkom listu "Vjesnik" objavljena je "Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog jezika" koju su podržali Matica hrvatska, Društvo književnika Hrvatske i 16 drugih ustanova i organizacija. Rastući hrvatski nacionalizam, oličen u ovom dokumentu, dobio je odgovor u "Predlogu za razmišljanje Društva književnika Srbije", koji su potpisala 42 srpska pisca.

1968. Tokom Vijetnamskog rata američki vojnici masakrirali su najmanje 100 civila u selu Mi Laj.

1978. Pripadnici terorističke organizacije "Crvene brigade" kidnapovale su u Rimu istaknutog italijanskog političara i bivšeg premijera Alda Mora, zahtevajući da se puste na slobodu uhapšeni članovi njihove organizacije. Teroristi su Mora držali u zatočeništvu do maja 1978, a potom su ga ubili.

1978. Više od 250.000 tona nafte iscurelo je u blizini Portsala u Francuskoj nakon havarije broda "Amoko Kadiz".

1985. U Bejrutu je otet američki novinar Teri Anderson. On je pušten na slobodu 4. decembra 1991, nakon gotovo sedam godina zatočeništva.

1988. Iračke vlasti su hemijskim oružjem ubile oko 5.000 civila Kurda u gradu Halabja, na severu zemlje. Tokom te godine armija iračkog predsednika Sadama Huseina izvela je osam vojnih operacija u tom delu Iraka.

1998. Vatikan je izrazio žaljenje zbog toga što pojedini pripadnici rimokatoličke crkve nisu učinili dovoljno da tokom Drugog svetskog rata pomognu Jevrejima izloženim nacističkom progonu, ali je odbacio zahteve da osudi ponašanje tadašnjeg pape Pija XII.

1999. Svih 20 članova Evropske komisije, najvišeg izvršnog tela Evropske unije, podnelo je ostavke zbog optužbi za prevare, korupciju i loše upravljanje finansijama. To su bile prve ostavke od osnivanja tog tela 1958.

2002. U Beogradu je umro jedan od najpoznatijih filmskih i pozorišnih glumaca Danilo Bata Stojković.

2002. U eksploziji u selu Lučane, kraj Bujanovca, nastanjenim većnskim albanskim stanovništvom, uništena je poslednja srpska kuća.

2004. Hrvatski premijer Ivo Sanader posetio je Jasenovac. On je položio venac na obnovljeni spomenik i odao poštu žrtvama ustaškog koncentracionog logora iz doba Nezavisne Države Hrvatske (NDH), koji je tu bio od 1941. do 1945. godine.

2005. Sirijski vojni obaveštajni agenti su, nakon 18 godina prisustva u Libanu, napustili Bejrut.

[Bisernica]

17. mart





45. p.n.e. Julije Cezar je, u bici kod Munda u Španiji, teško porazio snage predvođene dvojicom sinova Gneja Pompeja Velikog, koji su izgubili više od 30.000 vojnika.

180. Umro je rimski filozof i car Marko Aurelije, koji je tokomvladavine od 161. suzbio germansku invaziju na Rimsko carstvo, pojačao kontrolu nad provincijama, sproveo reforme u građanskom pravu i osnivao škole. Po delu "Meditacije" svrstava se među najznačajnije predstavnike poznog stoičkog eklekticizma. Njegov bronzani konjanički spomenik na Kapitolu u Rimu jedno je od najmonumentalnijih dela rimske antičke skulpture.

1190. U Jorku, u Engleskoj masakrirano je više od 500 Jevreja.

1526. Francuski kralj Fransoa I oslobođen je iz ropstva. Kralj je zarobljen u februaru 1525, kada je, kod italijanskog grada Pavije, španska armija predvođena markizom od Peskare pobedila francusko-švajcarske trupe pod njegovom komandom.

1649. Engleski parlament raspustio je Dom lordova (Gornji dom) u vreme vladavine Olivera Kromvela , pobednika u građanskom ratu u kojem je 1648. poražen kralj Čarls I.

1861. Parlament ujedinjene Italije proglasio je kraljevinu, a Vitorija Emanuela II kraljem Italije.

1921. U Poljskoj je proglašen ustav kojim je uvedena parlamentarna vladavina.

1938. Rođen je ruski baletski igrač Rudolf Nurejev, jedna od najvećih zvezda svetske baletske scene 20. veka. Na Zapad je emigrirao posle gostovanja u Parizu u junu 1961. Upamćen je po glavnim ulogama u mnogim baletima, među kojima su i "Labudovo jezero", "Žizela" i "Petruška".
1944. Napadom više od 200 bombardera na ciljeve u Beču počelo je savezničko bombardovanje Austrije u Drugom svetskom ratu.

1948. Velika Britanija, Francuska i zemlje Beneluksa (Belgija,Holandija i Luksemburg) potpisali su Briselski ugovor o 50-godišnjem savezu protiv oružanih napada u Evropi i o ekonomskoj, socijalnoj i vojnoj saradnji, što se smatra zametkom Evropske unije.

1956. Umrla je francuska naučnica, nuklearni fizičar i hemičarIrena Kiri ćerka nobelovaca Pjera i Marije Kiri. Sa suprugom Žanom Frederikom Žolio 935. podelila je Nobelovu nagradu za hemiju. Sa srpskim fizičarem Pavlom Savićem 1937. i 1938. otkrila je izotope poznatih elemenata bombardovanjem urana neutronima.

1958. Iz Kejp Kaneverala SAD su lansirale u orbitu oko Zemlje "Vangard I", drugi američki satelit.

1963. U erupciji vulkana Agung na indonežanskom ostrvu Bali život je izgubilo najmanje 11.000 ljudi.

1968. Ispred američke ambasade u Londonu izbio je sukob između policije i demonstranata koji su protestovali protiv Vijetnamskog rata. Uhapšeno je 300 demonstranata, a 90 policajaca je povređeno.

1969. Golda Meir, blizak saradnik Ben Guriona u borbi za stvaranje države Izrael, postala je prva žena premijer Izraela. Zbog nesuglasica u koalicionoj vladi 1974. je podnela ostavku.

1991. Većina sovjetskih građana izjasnila se na referendumu za očuvanje saveza država pod novim imenom Zajednica Nezavisnih
Država.

1992. Eksplozija automobila-bombe raznela je zgradu izraelske amabasade u Buenos Ajresu. Poginulo je 29 ljudi, a ranjeno 252.

1992. Na referendumu u Južnoj Africi belci su nadmoćnom većinom podržali reforme za okončanje sistema aparthejda.

1995. Vojska Azerbejdžana je, nakon žestokih borbi, ugušila dvodnevnu policijsku pobunu u severnim predgrađima glavnog grada Bakua. Pobunu protiv protiv predsednika Gajdara Alijeva predvodio je zamenik munistra unutrašnjih poslova Rovšan Javadov.

1996. Talas pljački i podmetnutih paljevina zahvatio je Grbavicu, dva dana pre nego što je to poslednje srpsko predgrađe u Sarajevu, u
skladu s Dejtonskim sporazumom, predato policiji Federacije BiH.

1998. Džu Rongđi, vrhunski kineski ekonomista ireformator postao je premijer Kine.

1999. Šest članova Međunarodnog olimpijskog komiteta izbačeno je iz te institucije zbog primanja mita za Zimsku olimpijadu 2002.

2000. U Ugandi, 530 ljudi, članova sekte "Deset božijih zapovesti" izvršilo je kolektivno samoubistvo spaljivanjem u crkvi.

2002. Umro je Van Tien Dung (84), komandant severno-vijetnamskih snaga koje su osvojile Sajgon, što je bila finalna pobeda i kraj tridesetogodišnjeg američko-vijetnamskog rata.

2003. Predsednik Donjeg doma britanskog parlamenta Robin Kuk podneo je ostavku, izražavajući time protest protiv zahuktavanja rata u Iraku.

2003. U 13-minutnom govoru iz Bele kuće Predsednik SAD Džordž Buš postavio je ultimatum iračkom predsedniku Sadamu Huseinu da u roku od 48 sati napusti Irak sa svojim sinovima, ili će se u protivnom suočiti sa ratom.

2004. Na Kosovu su izbile masovne demontracije Albanaca, povodom utapanja dvojice albanskih dečaka u reci Ibar, kod sela Čabra, koje su potom prerasle u dvodnevno nasilje tokom kojeg je 19 lica ubijeno (11 Albanaca i osam Srba) a povređeno više od 900 osoba, među kojima su i pripadnici međunarodne i kosovske policije. Uništeno je ili oštećeno oko 800 kuća na Kosovu, 34 crkve i manastira, a više hiljada Srba je napustilo svoje domove. Zbog napada na srpske enklave u gradovima u Srbiji izbili protesti više hiljada ljudi, a u centru Beograda i Niša zapaljene su džamije.

2004. Bivši ministar unutrašnjih poslova Poljske Česlav Kiščak osuđen je na četiri godine zatvora, uslovno na dve, jer je, tokom sloma pokreta "Solidarnost" 1981. po njegovom naređenju policija otvorila vatru na rudare u katovičkom ugljenokopu "Vujek", što je izazvalo smrt devet i ranjavanje 25 rudara. On je prvi visoki funkcioner komunističkog doba osuđen za neki zločin.

2005. U Madridu je uklonjena jedina preostala statua bivšeg španskog diktatora, generala Franciska Franka. On je 1936. pokrenuo oružanu
pobunu protiv vlade republikanaca, a gradjanski rat u toj zemlji trajao je tri godine. Njegovom smrću 1975. stvorili su se uslovi za ponovno uspostavljanje demokratije u zemlji i povratak španskog kralja Huana Karlosa u zemlju.

2006. Umro je Oleg Kasini čuveni modni kreator koji se proslavio kreacijama koje su Žaklinu Kenedi učinili najglamuroznijom prvom damom SAD.

[Bisernica]

18. mart





1844. godine.rođen čuveni ruski kompozitor Nikolaj Rimski-Korsakov.
Ruski kompozitor i profesor harmonije i orkestracije Nikolaj Andrejevič Rimski-Korsakov rođen je na današnji dan 1844. godine. Bio je poznat po naklonosti prema narodnim i bajkovitim temama i po svojoj izvanrednoj veštini orkestracije. Godine 1861, upoznao je Milija Balakirjeva i počeo ozbiljnije da se bavi muzikom. Balakirjev ga je ohrabrivao da komponuje i podučavao ga muzici. Preko Balakirjeva je upoznao druge kompozitore grupe koja je postala poznata kao "Velika petorka". Za njegovu Prvu simfoniju se tvrdi da je prva simfonija jednog ruskog kompozitira. Poznati su njegovo orekstarsko delo Sadko i operu Pskovičanka. U saradnji sa Aleksandrom Glazunovim, dovršio je čuvenu opetu Aleksandra Borodina Knez Igor.

Probnom emisijom emitovanom 18. marta 1929. godine, Radio Beograd je najavio početak redovnog emitovanja programa. Iako je početak bio najavljen za 24. mart, emisiona stanica u Beogradu počela je obraćanje slušaocima nedelju dana ranije. Beograd je te zime bio pod velikim snegom, koji je tih dana naglo popustio. Došlo je do brzog otapanja snega i velikih poplava. Kao prioritetan zadatak postavljeno je pravovremeno obaveštavanje stanovništva koje je bilo na udaru poplava. Ministarstvo pošte postavilo je zahtev Upravnom odboru Akcionarskog društva "Radio" da što pre montira predajnik i da, ne čekajući na formalnosti, počne da emituje izveštaje o vodostanju.

1584 - Umro Ivan Četvrti Vasiljevič Grozni, prvi ruski car (Moskva, 25.8.1531. - Moskva, 18.3.1584)

1783 - Rođen Miloš Obrenović (Teodorović), knez Srbije (1815-1839, 1858-1860) (Dobrinja, 18.3.1783 - Topčider, 14.9.1860)

1842 - Rođen Stefan Malarme, francuski književnik (Pariz, 18.3.1842. - Valvens, 9.9.1898)

1850 - Knez Aleksandar Karađorđević odobrio Projekat ustrojenija Artiljerijske škole, datum se obeležava kao Dan vojnog školstva Vojske Srbije

1858 - Rođen Rudolf Dizel, nemački inženjer, pronalazač motora sa unutrašnjim sagorevanjem (Pariz, 18.3.1858 - Antverpen, 29.9.1913)

1869 - Rođen Artur Nevil Čemberlen, britanski političar i državnik, premijer Velike Britanije (Birmingem, 18.3.1869. - Hekfild, 9.11.1940)

1871 - Izbila prva proleterska revolucija u svetu - Pariska komuna

1909 - Rođena Ljubica Marić, kompozitor i dirigent, profesor Muzičke akademije u Beogradu, akademik (Kragujevac, 18.3.1909. - Beograd, 17.9.2003)

1915 - Počela Dardanelska pomorska operacija u Prvom svetskom ratu

1924 - Rođen Vojislav-Bubiša Simić, kompozitor i dirigent (Beograd, 18.3.1924)

1932 - Rođen Džon Apdajk, američki književnik (Reding, 18.3.1932. - Danver, 27.1.2009)

1956 - Umro Nikolaj Velimirović, vladika, episkop ohridski i žički, doktor teologije i filozofije (Lelić, 23.12.1880. - Pensilvanija, 18.3.1956)

1956 - Rođen Ingemar Stenmark, švedski skijaš, olimpijski i svetski šampion (Ternebi, 18.3.1956)

1959 - Rođen Lik Beson, francuski filmski reditelj i scenarista (Pariz, 18.3.1959)

1962 - Potpisan Evijanski sporazum, kojim je okončan rat u Alžiru

1965 - Sovjetski kosmonaut Aleksej Leonov prvi iskoračio u slobodan kosmički prostor iz vasionskog broda "Vashod 2"

1965 - Umro Faruk I, poslednji egipatski kralj (Kairo, 11.2.1920. - Rim, 18.3.1965)

1980 - Umro Erih From, nemački filozof, humanista i sociolog - psihoanalitičar (Frankfurt, 23.3.1900. - Muralto, 18.3.1980)

2000 - Umrla Jelena Šantić, balerina, istoričar igre, koreograf i publicista (Beograd, 18.7.1944. - Beograd, 18.3.2000)

2004 - Umro Veljko Zečević, slikar (1939 - Beograd, 18.3.2004)

2005 - Umro Ognjen Lakićević, književnik i pozorišni kritičar, direktor Udruženja izdavača i knjižara Jugoslavije i Međunarodnog sajma knjiga u Beogradu (Trpeze, 27.2.1937. - Beograd, 18.3.2005)

2008 - Umro Artur Čarls Klark, američki književnik - pisac naučne fantastike, magistar matematike i fizike, scenarista (Majnhed, 16.12.1917 - Kolombo, 18.3.2008)

2008 - Umro Živojin-Žika Milenković, pozorišni, filmski i TV glumac, upravnik Narodnog pozoriša u Nišu (Niš, 26.1.1928 - Beograd, 18.3.2008)

2008 - Umro Entoni Mingela, britanski pozorišni, filmski i TV reditelj, dramski pisac i scenarista, dobitnik Oskara, predsednik Britanskog filmskog instituta (Rajd, 6.1.1954 - London, 18.3.2008)

2009 - Umrla Nataša Ričardson, britanska glumica (London, 11.5.1963 - Njujork, 18.3.2009)

[Bisernica]

19. mart



Dejvid Livingston


1872. rođen je ruski baletski koreograf Sergej Pavlovič Djagiljev. Djagiljev je studirao prava u Petrogradu, ali se uporedo bavio novinarstvom objavljujući časopis "Svet umetnosti". Organizator kulturnih i umetničkih priredbi, međunarodni uspeh je započeo 1906. godine, kada je u Parizu priredio izložbu srednjovekovne ruske umetnosti. Ohrabren velikim uspehom tog poduhvata, već sledeće godine uzbudio je Pariz ciklusom koncerata ruske muzike pod dirigentskom palicom Nikolaja Rimskog-Korsakova. Godine 1908, u kulturnu metropolu Evrope doveo je ruski operski ansambl, koji je, sa nezapamćenim uspehom, izveo "Borisa Godunova" Modesta Musorgskog. Djagiljev je trajno osvojio Pariz i Evropu osnivanjem plesnog ansambla "Ruski balet". Punih 20 godina, ovaj ansambl, u kome su nastupale proslavljene umetnice Ana Pavlova, Tamara Karsavina, kao i Fokin i Nižinski, fascinirao je svet svojom modernom plesnom tehnikom, dekorom i kreacijom kostima. Djagiljev je umro na jednom od tih gostovanja, 1929. godine u Veneciji.

1813. - Rođen Dejvid Livingston, škotski lekar, misionar i istraživač
(Blentajr Vorks, 19. 03. 1813 - Molilamo, 01. 05. 1873)

1818. - Rođen Petar Preradović, književnik
(Grabrovica, 19. 03. 1818 - Farafeld, 18. 08. 1872)

1849. - Rođen Ljuba Didić, političar
(Soko Banja, 19. 03. 1849 - Kraljevica, 07. 11. 1883)

1873. - Rođen Maks Reger, nemački kompozitor i orguljaš
(Brand, 19. 03. 1873 - Lajpcig, 11. 05. 1916)

1880. - Umro Adam Bogosavljević, političar
(Koprivnica, 1844 - Zaječar, 19. 03. 1880)

1900. - Rođen Frederik Žolio - Kiri, francuski nuklearni fizičar i hemičar, otkrio veštačku radioaktivnost, nobelovac
(Pariz, 19. 03. 1900 - Arke, 14. 08. 1958)

1906. - Rođen Adolf Ajhman, nemački oficir, ratni zločinac u Drugom svetskom ratu
(Solingen, 19. 03. 1906 - Ramaleh, 31. 05. 1962)

1930. - Umro Artur Džejms Balfur, britanski filozof, političar i državnik, premijer Velike Britanije
(Vajtingem, 25. 07. 1848 - Voking, 19. 03. 1930)

1936. - Rođen Eduard Gufeljd, ukrajinski šahovski velemajstor
(Kijev, 19. 03. 1936 - Los Anđeles, 23. 09. 2002)

1950. - Umro Edgar Rajs Barouz, američki književnik, autor "Tarzana"
(Čikago, 01. 09. 1875 - Ensino, 19. 03. 1950)

1956. - Rođen Jegor Gajdar, ruski ekonomista i političar, premijer Rusije
(Moskva, 19. 03. 1956 - Odincovo, 16. 12. 2009)

1965. - Umro Georgi Georgiju Dež, rumunski revolucionar, političar i državnik, predsednik Rumunije
(Barlod, 1901 - Bukurešt, 19. 03. 1965)

1976. - Rođen Alesandro Nesta, italijanski fudbaler, reprezentativac
(Rim, 19. 03. 1976)

1979. - Umro Jovan Vuković, filolog, akademik
(Pišče, 18. 08. 1905 - Sarajevo, 19. 03. 1979)

1993. - Narodna biblioteka Srbije osnovala Zadužbinu Desanke Maksimović

1996. - Umro Odiseus Elitis, grčki književnik, nobelovac
(Iraklion, 02. 11. 1911- Atina, 19. 03. 1996)

1997. - Umro Viljem de Kuning, američki slikar
(Roterdam, 1904 - Ist Hempton, 19. 03. 1997)

2001. - Umro Džon Filips, američki muzičar, član grupe "Mamas and Papas"
(Paris Ajlend, 30. 08. 1935 - Los Anđeles, 19. 03. 2001)

2003. - Umro Đorđe Dragan Stojnić, pevač
(Beograd, 10. 11. 1937 - Beograd, 19. 03. 2003)

2006. - Umro Đorđo Stojanović, tonski snimatelj Radio Beograda
(Beograd, 25. 02. 1939 - Beograd,19. 03. 2006)

2008. - Umro Pol Skofild, britanski pozorišni i filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a
(Vest Saseks, 21. 01. 1922 - Vest Saseks, 19. 03. 2008)

2008. - Umro Klaus Hugo, belgijski književnik
(Briž, 05. 04. 1929 - Antverpen, 19. 03. 2008)

[Bisernica]

20. mart





43. p.n.e.
- Rođen Publije Ovidije Nazon, rimski pesnik

(Sulm 20. 03. 43. p.n.e -Tomis, 18. n.e)

1727.
- Umro Isak Njutn, engleski fizičar, matematičar i astronom

(Vulstorp, 25. 12. 1642 - Kensington, 20. 03. 1727)

Njutnovim otkrićem zakona gravitacije, odnosno opšteg zakona privlačenja masa, počela je nova era u mehanici, nebeskoj mehanici i astronomiji. Zaslužan je za otkriće diferencijalnog i integralnog računa. Postavio je temelje klasične fizike i otkrio niz zakonitosti u optici. Objasnio je kretanje i padanje tela, kretanje Meseca oko Zemlje i Zemlje oko Sunca, kao i fenomene plime i oseke. Njutn je konstruisao i prvi teleskop sa konkavnim ogledalom. Njemu u čast znakom N obeležava se sila. Autor je epohalnog dela "Matematički principi filozofije prirode".

1730.
- Umrla Adrijana Lekuvrer, francuska pozorišna glumica

(Dameri, 05. 04. 1692 - Pariz, 20. 03. 1730)

1809.
- Rođen Nikolaj Vasiljevič Gogolj, ruski književnik

(Soročinci, 20. 03. 1809 - Moskva, 21. 02. 1852)

1815.
- Proglašen "Svečani akt" o neutralnosti Švajcarske

1828.
- Rođen Henrik Ibzen, norveški književnik

(Skijen, 20. 03. 1828 - Kristijanija, 23. 05. 1906)

1883.
- U Parizu osnovana Međunarodna unija za zaštitu industrijske svojine

1890.
- Rođen Benjamino Đilji, italijanski operski pevač - tenor

(Rekanati, 20. 03. 1890 - Rim, 30. 11. 1957)

1894.
- Umro Lajoš Košut, mađarski revolucionar

(Monak, 19. 09. 1802 - Torino, 20. 03. 1894)

1908.
- Rođen Majkl Redgrejv, engleski pozorišni i filmski glumac

(Bristol, 20. 03. 1908 - Denem, 21. 03. 1985)

1912.
- Rođen Andreja Preger, pijanista i muzički pedagog, profesor Muzičke akademije u Beogradu

(Pečuj, 20. 03. 1912)

1913.
- Umro Mihailo Petrović, vojni pilot, prva žrtva ratnog vazduhoplovstva u svetu

(Vlakča, 06. 1884 - Malji Barbulušit, 20. 03. 1913)

1915.
- Umro dr Nikola Milaš, dalmatinsko - istarski vladika i književnik

(Šibenik, 04. 04. 1845 - Dubrovnik, 20. 03. 1915)

1915.
- Rođen Svjatoslav Rihter, ruski pijanista

(Žitomir, 20. 03. 1915 - Moskva, 01. 08. 1997)

1929.
- Umro Ferdinand Foš, francuski maršal i vojni teoretičar

(Tarb, 02. 10. 1851 - Pariz, 20. 03. 1929)

1935.
- Umro Vladimir G. Petković, geolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik

(Boljevac, 19. 06. 1873 - Beograd, 20. 03. 1935)

1941.
- Na sednici Krunskog saveta doneta odluka o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu

1945.
- Počele završne operacije Jugoslovenske armije u Drugom svetskom ratu

1949.
- Odigrana prva predstava na sceni Beogradskog dramskog pozorišta na Crvenom krstu, "Sumnjivo lice" Branislava Nušića

1970.
- Osnovana Međunarodna frankofonska organizacija

1995.
- Verska sekta "Aum Šinrikjo" izvršila napad nervnim gasom u tokijskoj podzemnoj železnici

2003.
- Američkim napadom na Irak počeo Drugi zalivski rat

2004.
- Umrla Julijana (Luiza Ema Mari Vilhelma), holandska kraljica - majka

(Hag, 30. 04. 1909 - Amsterdam, 20. 03. 2004)

[Bisernica]

21. mart





Čuveni nemački kompozitor Johan Sebastijan Bah rođen 21. marta 1685. godine. Na današnji dan 1917, boljševici uhapsili su ruskog cara Nikolaja Drugog Romanova. Danas počinje proleće za stanovnike severne Zemljine polulopte.


Jedan od najznačajnijih stvaralaca u istoriji muzike, nemački kompozitor Johan Sebastijan Bah rođen je 21. marta 1685. godine u Ajzenahu. Bah je najveći deo života proveo u Lajpcigu, kao kantor crkve svetog Tome. U svoje vreme više je cenjen kao orguljaš, nego kao kompozitor. Tek je Feliks Mendelson, izvođenjem Bahove "Pasije po Mateju", otkrio u njemu muzičkog genija. Bah je posedovao neobičnu stvaralačku invenciju i vladao majstorskom kompozicionom tehnikom, kojom se najbolje ogledao u instrumentalnim kompozicijama. Njegovo stvaralaštvo prestavlja raskid sa srednjovekovnim misticizmom, kao i vrhunac baroknog polifonog stila. Najpoznatija dela su mu: preludijumi, fuge, tokate za orgulje, svite, violinski koncerti, svetovne i duhovne kantate i mise.

Na današnji dan 1917. godine, boljševici uhapsili su ruskog cara Nikolaja Drugog Romanova, šest dana pošto su ga prinudili na abdikaciju. Car, svi članovi njegove porodice i posluga, na osnovu naredbe vođe Oktobarske revolucije Vladimira Iljiča Lenjina, likvidirani su i potom iskasapljeni u Jekaterinburgu (kasnije Sverdlovsk), u julu 1918. godine.

1839 - Rođen Modest Petrovič Musorgski, ruski kompozitor (Karevo, 21.3.1839 - Petrograd, 28.3.1881)

1866 - Počelo rušenje Stambol-kapije u Beogradu

1869 - Rođen Bogoboj Rucović, pozorišni glumac (Budva, 21.3.1869 - Beograd, 1.4.1912)

1895 - Rođen Zlatko Baloković, violinista (Zagreb, 21.3.1895 - Venecija, 29.3.1965)

1898 - Rođen Luj Adamič, književnik (Blato, 21.3.1898 - Milford, 4.9.1951)

1913 - Rođen Ivan Goran Kovačić, književnik i publicista (Lukovdol, 21.3.1913 - Crna Gora, 7.1943)

1919 - Proglašena Mađarska sovjetska republika

1925 - Rođen Piter Bruk, britanski pozorišni i filmski reditelj (London, 21.3.1925)

1936 - Umro Aleksandar Glazunov, ruski kompozitor (Petrograd, 10.8.1865 - Pariz, 21.3.1936)

1937 - Završena bitka kod Gvadalahare u Španskom građanskom ratu

1940 - Rođen Solomon Bark, američki džez muzičar (Filadelfija, 21.3.1940 - Amsterdam, 10.10.2010)

1950 - Rođen Sergej Lavrov, ruski diplomata, ministar inostranih poslova Rusije (Moskva, 21.3.1950)

1960 - Rođen Ajrton Sena da Silva, brazilski automobilista, trostruki svetski šampion Formule 1 (Sao Paolo, 21.3.1960 - Imola, 1.5.1994)

1961 - Rođen Lotar Mateus, nemački fudbaler i trener (Erlangen, 21.3.1961)

1963 - Zatvoren najbolje čuvani američki zatvor Alkatraz

1980 - Rođen Ronaldinjo (Ronaldo de Asis Moreira), brazilski fudbaler, reprezentativac (Porto Alegre, 21.3.1980)

1985 - Umro Majkl Redgrejv, engleski pozorišni i filmski glumac (Bristol, 20.3.1908 - Denem, 21.3.1985)

1990 - Namibija stekla nezavisnost

1990 - Umro Lav Jašin, sovjetski golman, jedan od najboljih golmana svih vremena (Tušino, 22.10.1929 - Moskva, 21.3.1990)

1993 - Umro Vartkes Baronijan, kompozitor, muzički urednik TV Beograd, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Beograd, 23.4.1933 - Beograd, 21.3.1993)

1998 - Umrla Galina Sergejevna Uljanova, ruska balerina (Petrograd, 8.1.1910 - Moskva, 21.3.1998)

1999 - Osnovan Radio JAT (prestao da radi 2007. godine)

1999 - Švajcarski balonist Bertran Pikar i Britanac Brajan Džons balonom "Brajtling orbiter 3" obleteli zemljinu kuglu bez sletanja i posle 19 dana leta spustili se u egipatsku pustinju

2002 - Umro Nikola Rudić, karikaturista, slikar i urednik Ošišanog ježa (Bjelovar, 1934 - Beograd, 21.3.2002)

2003 - Umro dr Branko Joksimović, specijalista radiolog, direktor KBC "Zvezdara" (14.3.1938 - Beograd, 21.3.2003)

2003 - Umro Ivo Kušanić, novinar, slikar i karikaturista (Zagreb, 9.5.1924 - Beograd, 21.3.2003)

2004 - Umrla Ljudmila Čerina (Monika Čemerzin), francuska balerina, koreograf, književnica i glumica, dobitnica Oskara (Pariz, 10.10.1924 - Pariz, 21.3.2004)

2005 - Umro Stojan Cerović, novinar, komentator nedeljnika Vreme, dopisnik Radio Frans Internasional (Podgorica, 9.7.1949 - Pariz, 21.3.2005)

2005 - Umro Bobi Šort, kabare pevač i pijanista (Denvil, 15.9.1924 - Njujork, 21.3.2005)

2007 - Umro Vasilije Tapušković, publicista, novinar i urednik TV Beograd, pomoćnik ministra kulture Srbije, predsednik AKUD "Krsmanović" (Prilep, 19.12.1938 - Beograd, 21.3.2007)

2010 - Umro Volfgang Vagner, direktor Festivala opere u Bajrotu, unuk kompozitora Riharda Vagnera (Bajrot, 30.8.1919 - Bajrot, 21.3.2010)

2010 - Umro arhimandrit Mojsije (Stanislav Žarković), iguman manastira Hilandara(Valjevska Kamenica, 1923 - Hilandar, 21.3.2010)

[Bisernica]

22. mart





Svetski dan voda. Mladenci - Dan Svetih 40 velikomučenika Sevastijskih. Na današnji dan umro nemački književnik Gete.


Svesna značaja voda, kao najdragocenijeg prirodnog bogatstva i jedinstvenog elementa prirodne okoline, po kome je Zemlja dobila naziv "plava planeta", Generalna skupština Ujedinjenih nacija je, Rezolucijom 47 / 194, izglasanom decembra 1992. godine, proglasila 22. mart za Svetski dan voda.

Na današnji dan 1832. godine umro Johan Volfgang Gete, namački književnik. Gete je jedno od najvećih imena svetske književnosti i svojevrsni obnovitelj lirike, drame, epa i romana. Intezivno se bavio filozofijom, prirodnim naukama, slikarstvom i državničkim poslovima. Zahvaljujući prijateljstvu sa Vukom Karadžićem, upoznao je srpsku poeziju koja ga je oduševila, pa je preveo više narodnih pesama, među kojima "Hasanaginicu". Ostavio je jednu od najvećih i najzanimljivijih zbirki pisama u istoriji književnosti. Svetskoj literaturi poklonio je dela univerzalne vrednosti: "Faust", "Verter", "Ifigenija na Tauridi", "Rimske elegije"...

- Dan studenata Univerziteta u Nišu

1312. - Vatikan raspustio francuski monaški viteški red Templara

1599. - Rođen Anton Van Dajk, flamanski slikar
(Antverpen, 22. 03. 1599 - London, 09. 12. 1641)

1687. - Umro Žan Batist Lili, francuski kompozitor, violinista i dirigent
(Firenca, 28. 11. 1632 - Pariz, 22. 03. 1687)

1895. - Pioniri filma, braća Limijer, prvi put demonstrirali pokretne slike upotrebom celuloidne trake

1901. - Osnovano prvo Beogradsko radničko društvo

1901. - Rođen Pavle Stefanović, muzički kritičar i esejista
(Kruševac, 22. 03. 1901 - Beograd, 29. 10. 1985)

1912. - Rođen Karl Malden (Mladen Sekulović), američki pozorišni i filmski glumac, dobitnik "Oskara"-a (Geri, 22. 03. 1912 - Los Anđeles, 01. 07. 2009)

1923. - Rođen Marsel Marso(Marsel Mangel), francuski glumac i pantomimičar, nosilac Ordena Legije časti, ambasador dobre volje UN (Strazbur, 22. 03. 1923 - Pariz, 22. 09. 2007)

1928. - Rođen Veljko Bulajić, filmski reditelj i scenarista
(Nikšić, 22. 03. 1928)

1934. - Umro Nedeljko Košanin, botaničar, upravnik Botaničke bašte u Beogradu, akademik (Čečina, 1874 - Grac, 22. 03. 1934)

1936. - Rođen Branko Miljuš, slikar i grafičar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Dragotinja, 22. 03. 1936)

1941. - Rođen Ratomir Vico, političar i diplomata, glavni urednik Prvog programa RB, direktor RTB, ministar informisanja Srbije (Prokuplje, 22. 03. 1941 - Beograd, 02. 09. 2005)

1943. - Rođen Džordž Benson, američki gitarista (Pitsburg, 22. 03. 1943)

1945. - U Kairu osnovana Arapska liga

1950. - Rođen Goran Bregović, muzičar, vođa grupa "Bijelo dugme" i "Orkestra za svadbe i sahrane" (Sarajevo, 22. 03. 1950)

1994. - Umro Volter Lanc, pionir animiranog filma, dobitnik "Oskara"-a
(Njujork, 27. 04. 1900 - Los Anđeles, 22. 03. 1994)

2001. - Umro Vilijem Hana, američki crtač, autor animiranih likova
(Melrouz, 10. 07. 1910 - Holivud, 22. 03. 2001)

2003. - Park u berlinskom okrugu Helersdorf dobio ime "Park mira Jelene Šantić", u znak sećanja na našu poznatu balerinu i mirovnu aktivistkinju, preminulu 2000. godine

2003. - Umro Milovan Vidak, slikar (Stožišta, 1925 - Beograd, 22. 03. 2003)

2004. - Umro Slobodan Bodo Kovačević, gitarista, kompozitor i aranžer, jedan od osnivača grupe "Indeksi" (Sarajevo, 29. 12. 1946 - Sarajevo, 22. 03. 2004)

2004. - Umro Ahmed Jasin, šeik, palestinski duhovni vođa, osnivač organizacije "Hamas (Aškelon, 1934 ili 1938 - Gaza, 22. 03. 2004)

2006. - Umro Stefan Grubač, novinar, glavni urednik Trećeg kanala RTS i časopisa "Polemika" (Drniš, 05. 01. 1955 - Banstol, 22. 03. 2006)

2006. - Umro dr Bela Ribar, fizičar, akademik
(Debeljača, 05. 09. 1930 - Novi Sad, 22. 03. 2006)

2006. - Umro Miloš Šumonja, general - pukovnik, načelnik Generalštaba JNA, diplomata, narodni heroj (Tušilovac, 23.09. 1918 - Beograd, 22. 03. 2006)

2006. - Umro Pio Lejva, kubanski muzičar, član sastava "Buena vista social club" (Moron, 05. 05. 1917 - Havana, 22. 03. 2006)

2008. - Umro Izrael Lopez Čačao, kubanski basista i kompozitor, pionir mamba (Havana, 14. 09. 1918 - Majami, 22. 03. 2008)

[Bisernica]

23. mart





1937. godine osnovan Veliki orkestar Radio Beograda, preteča Simfonijskog orkestra RTS-a. Godine 1910. rođen legendarni japanski reditelj i oskarovac Akiro Kurosava.

Veliki orkestar Radio Beograda, preteča Simfonijskog orkestra RTS-a, osnovan je 1937. godine. Tokom dugogodišnjeg postojanja i rada, orkestar je ostvario veliki broj nagrada i priznanja učestvujući na najvećim muzičkim manifestacijama u zemlji i inostranstvu, tako da su postali institucija za srpsku nacionalnu muziku. Decenijama je uspešno negovao srpsko muzičko-folklorno nasleđe kao i muziku ostalih balkanskih naroda. Tradicionalno usmeren ka pravim, iskonskim muzičkim i umetničkim vrednostima, ovaj renomirani orkestar bio je sastavljen od vrhunskih solista i orkestarskih muzičara.

NA današnji dan 1910. godine rođen Akiro Kurosava, japanski filmski reditelj, scenarista i producent, dobitnik "Oskar"-a (Tokio, 23. 03. 1910 - Tokio, 06. 09. 1998). Zbog složenosti autorske ličnosti, kojom nadmoćno nadvladava složene raspone raznorodnih dramskih struktura, Kurosava je na zapadu nazvan "Šekspirom savremenog filma", dok je u domovini dobio nadimak "Imperator". Kurosava je neosporno jedan od snažnijih i originalnijih autora i japanske i svetske kinematografije. Jedinstvenu temu svoga stvaralaštva Kurosava određuje pitanjem "zašto ljudi ne mogu živeti sretnije zajedno?". Svoj privatni život Kurosava je opisao u autobiografskoj knjizi "Nešto kao autobiografija" koju je objavio 17 godina pre smrti.

1391. - Umro Tvrtko I Kotromanić, kralj Srbije, Bosne, Dalmacije, Hrvatske i Primorja

(1338 - 23. 03. 1391)

1749. - Rođen Pjer Simon Laplas, francuski astronom, matematičar i fizičar

(Bomon an Ož, 23. 03. 1749 - Pariz, 05. 03. 1827)

1754. - Rođen Jurij Vega, matematičar i inženjer, autor logaritamskih tablica

(Zagorica, 23. 03. 1754 - Beč, 17. 09. 1802)

1804. - Valjevo oslobođeno od Turaka u Prvom srpskom ustanku

1839. - U Beograd stigao prvi francuski konzul Andre Diklo

1842. - Umro Stendal (Mari Anri Bejl), francuski književnik, oficir i diplomata

(Grenobl, 23. 01. 1783 - Pariz, 23. 03. 1842)

1863. - Rođen Svetolik Radovanović, geolog i paleontolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik

(Prćilovica, 23. 03. 1863 - Beograd, 17. 07. 1928)

1865. - Donet prvi zakon o podizanju javnih zgrada u Srbiji

1881. - Rođen Rože Marten di Gar, francuski književnik, nobelovac

(Neji, 23. 03. 1881- Belem, 23. 08. 1958)

1903. - Demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića

1908. - Rođena Džoana Kraford , američka filmska glumica, dobitnica "Oskara"-a

(San Antonio, 23. 03. 1908 - Njujork, 10. 05. 1977)

1923. - Rođen Risto Tošović, književnik

(Foča, 23. 03. 1923 - Beograd, 22. 08. 1986)

1925. - Rođena Olga Jovanović, pijanistkinja, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu

(Beograd, 23. 03. 1925 - Beograd, 25. 07. 2003)

1927. - Rođena Sonja Hlebš Ruzio (Ružić), slovenačka pozorišna i filmska glumica

(Kranj, 23. 03. 1927 - Švajcarska, 31. 08. 2005)

1946. - Rođen Dragan Kresoja, filmski i TV režiser

(Beograd, 23. 03. 1946 - Beograd, 06. 09. 1996)

1949. - Osnovana "Prva petoletka" u Trsteniku

1950. - Osnovana Svetska meteorološka organizacija (WMO)

1953. - Umro Đorđe Jovanović, vajar, akademik

(Novi Sad, 21. 01. 1861 - Beograd, 23. 03. 1953)

1954. - Rođena Vesna Čipčić, pozorišna, filmska i TV glumica

(Beograd, 23. 03. 1954)

1960. - Osnovan Festival malih i eksperimentalnih scena Jugoslavije u Sarajevu

1961. - Rođen Milutin Petrović, filmski reditelj

(Beograd, 23. 03. 1961)

1970. - Umro Tito Stroci, književnik, prevodilac, pozorišni i filmski reditelj i glumac

(Zagreb, 14. 10. 1892 - Zagreb, 23. 03. 1970)

1976. - Stupio na snagu Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima

1980. - Umrla Anita Mezetova, operska pevačica, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu

(Trst, 13. 06. 1913 - Beograd, 23. 03. 1980)

2001. - Potapanjem u Tihi okean završeno putovanje svemirske stanice "Mir", lansirane 19. februara 1986. godine

2008. - Umro prof. dr Dragoljub Manojlović, šef Katedre za internu medicinu Medicinskog fakulteta u Beogradu, član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva

(Ljubljana, 26. 10. 1930 - Beograd, 23. 03. 2008)

--- Poruka je editovana u 21:16 --- Prethodna poruka je objavljena u 21:15 ----

24. mart





Dan srpske radio-drame, ustanovljen u znak sećanja na 24. mart 1929. godine, kada je na programu Radio A.D, povodom početka redovnog emitovanja programa ove radio-stanice izvedena radio-drama "Đakon Stefan i dva anđela". Počelo NATO bombardovanje SRJ.


Na današnji dan 1912. godine rođen Đorđe Karaklajić, kompozitor i dirigent, muzički urednik Radio Beograda. Prvo muzičko obrazovanje Karaklajić je stekao u rodnom Užicu. Pevanju ga je podučavao čuveni Andra Lojanica, urednik satiričnog lista "Era". Violinu je učio kod gimnazijskog profesora muzike Čeha Šimeka. Godine 1931. upisao je Pravni fakultet u Beogradu izdržavajući se od davanja časova i sviranja u orkestrima JASTRA, Džoli Bojs i Melodi Bojs. Sa Radio Beogradom je počeo da sarađuje 1933. godine, a 3 godine kasnije upoznaje Vlastimira Pavlovića Carevca. Bio je to početak jedne plodne i za našu kulturu značajne muzičke saradnje. Za vreme Drugog svetskog rata, Karaklajić je bio u zarobljeništvu u Nirnbergu, gde mu je muzički učitelj bio kompozitor i dirigent Predrag Milošević. Po povratku iz zarobljeništva dolazi u Radio Beograd i ubrzo postaje urednik narodne muzike. Vodio je Mali radio orkestar i bio jedan od osnivača Velikog narodnog orkestra Radio Beograda i ženskog vokalnog ansambla"Šumadija". Kao kompozitor Karaklajić se ogledao u raznim muzičkim oblicima. Pisao je muziku za filmove Puriše Đorđevića, scensku muziku za pozorišne komade "Đido", "Protekcija" i "Podvala", za TV dramu "Šešir profesora Vujića" i radio dramu "Vukadin". Napisao je, takođe, "Tri narodne igre za orkestar", "Igru za gudački kvartet", i "Basso gicoso" za kontrabas i gudački orkestar. Kao muzikolog posvetio se proučavanju i beleženju izvornog melosa tragajući za lepotom narodne pesme i nastojeći da sačuva od zaborava dragoceno bogatstvo narodnog stvaralaštva. Đorđe Karaklajić je dobitnik Vukove nagrade za životno delo, dve plakete grada Beograda i niza drugih priznanja za plodan umetnički rad.

U nedelju, 24. marta 1929. godine, iz zakupljenih prostorija na drugom spratu zdanja SANU, u 10.30, začule su se fanfare, koje su označile početak redovnog emitovanja programa Radio Beograda, na talasnoj dužini 455 metara. Svečanom otvaranju beogradske radio-stanice prisustvovalo je oko 300 zvanica iz kulturnog i javnog života. Program je najavila spiker Jelena Bilbija-Lapčević. "Fanfarsku uvertiru" komponovao je i dirigovao tadašnji dirigent Beogradske opere Lovro Matačić, kasnije, prvi šef muzičkog programa Radio Beograda. Zatim je Hor akademskog pevačkog društva "Obilić" otpevao himnu u pratnji orkestra Opere. Oko 11.15 istaknuti glumci Narodnog pozorišta odigrali su prvu srpsku radio-dramu "Đakon Stefan i dva anđela", dramaturšku adaptaciju istoimene narodne pesme. Posle umetničkog dela programa govorili su predstavnici vlade, Beogradske opštine i Akcionarskog društva "Radio".

Pod izgovorom "sprečavanja humanitarne katastrofe" Albanaca na Kosovu, na današnji dan 1999. godine NATO je otpočeo agresiju na SRJ, gazeći time Povelju UN i svoj osnivački akt, kojim je definisan kao odbrambeni savez. Tokom 78 dana agresije, cinično nazvane "Milosrdni anđeo" korišćena su ubojna sredstva zabranjena međunarodnim konvencijama, uključujući kasetne bombe i granate punjene osiromašenim uranijumom. U ratnim razaranjima uništeni su mnogi privredni infrastrukturni objekti. Ukupna ratna šteta iznosi više od 100 milijardi dolara, ne računajući neprocenjivu štetu nanetu prirodnoj sredini i dugoročne posledice po zdravlje ljudi. U velikim civilnim razaranjima, nezabeleženim u savremenoj svetskoj istoriji, ubijeno je nekoliko hiljada ljudi, a više od 6.000 je zadobilo ozbiljne povrede, koje su u velikom broju izazvale trajni invaliditet.

1603 - Umrla Elizabeta Prva, engleska kraljica
(Grinvič , 7.9.1533 - Ričmond, 24.3.1603)

1736 - Ubijen Pera Jovanović Segedinac, vođa srpskih ustanika u Austrougarskoj
(1655 - Budim, 24.3.1736)

1882 - Nemački bakteriolog Robert Koh otkrio bacil tuberkuloze, u spomen na ovo otkriće ustanovljen je Svetski dan borbe protiv tuberkuloze

1905 - Umro Žil Vern, francuski književnik
(Nant, 8.2.1828 - Amijen, 24.3.1905)

1913 - Počela bitka kod Jedrena u Drugom balkanskom ratu

1930 - Rođen Stiv Mek Kvin, amarički filmski glumac
(Slejter, 24.3.1930 - Meksiko, 6.11.1980)

1936 - Održana prva modna revija u Beogradu, u prostorijama Doma inžinjera i tehničara

1944 - Rođen Vojislav Koštunica, dr prava, političar i državnik, predsednik SRJ, premijer Srbije, predsednik Demokratske stranke Srbije
(Koštunići, 24.3.1944)

1945 - U Beogradu potpisan sporazum između Vlade DFJ i Uprave UN za pomoć i obnovu (UNRRA)

1946 - Umro Aleksandar Aleksandrovič Aljehin, sovjetski šahovski velemajstor, svetski šampion
(Moskva, 31.10. 1892 - Estoril, 24.3.1946)

1947 - Rođena Duška Vrhovac-Pantović, književnik i prevodilac, novinar RTS-a (Banjaluka, 24.3.1947)

1962 - Umro Ogist Pikar, švajcarski fizičar, letač balonom i istraživač morskih dubina (Bazel, 28.1.1884 - London, 24.3.1962)

1968 - Umrla Milica Babić, kostimograf Narodnog pozorišta u Beogradu, supruga Ive Andrića
(Bosanski Šamac, 2.9.1909 - Herceg Novi, 24.3.1968)

1972 - Umro Milko Kos, istoričar
(Gorica, 12.12.1892 - Ljubljana, 24.3.1972)

1976 - Umro Bernard lo Montgomeri, britanski maršal, saveznički vojskovođa u Drugom svetskom ratu
(London, 17.11.1887 - London, 24.3.1976)

1999 - Umro Ljubiša Bačić, pozorišni glumac
(Sokobanja, 24.12.1922 - Beograd, 24.3.1999)

Prve glumačke korake Bačić je načinio na sceni Narodnog pozorišta u Nišu. Od 1955. godine, glumio je u Beogradskoj komediji, zatim u Humorističkom pozorištu, da bi od 1958. do 1971. godine nastupao u ansamblu Savremenog pozorišta. U Atelje 212 dolazi 1974. godine i tu ostaje do kraja svoje karijere. Uz Zorana Radmilovića, Slobodana Aligrudića, Taška Načića i druge, Ljubiša Bačić je bio tvorac specifičnog duha ovog pozorišta, kao i njegovog čuvenog bifea. Radio je, takođe, i kao novinar Dečije redakcije Radio Beograda, a u svojoj 63. godini objavio je prvu knjigu poezije i odmah za nju dobio nagradu "Miloš Crnjanski".

2004 - Srpska akademija nauka i umetnosti pristupila Sveevropskoj akademiji

2006 - Umro Adam Rupčić, rukovodilac Odeljenja održavanja tehnike Radio Beograda (Slunj, 18.11.1932 - Beograd, 24.3.2006)

2008 - Umro Boris Dvornik, pozorišni, filmski i TV glumac
(Split,16.4.1939 - Split, 24.3.2008)

2008 - Umro Ričard Vidmark, američki filmski glumac
(Sanrajz, 26.12.1914 - Roksberi, 24.3.2008)

2008 - Umro Dragan Ciganović, džudista, reprezentativac, prvak Jugoslavije, trener i pedagog
(1962 - Kikinda, 24.3.2008)

2010 - Umro Stevan Nikšić, mr pravnih nauka, novinar i urednik NIN-a, jedan od osnivača Novinske agencije Beta i Nezavisnog udruženja novinara Srbije
(Sremska Mitrovica, 30.7.1946 - Beograd, 24.3.2010)

2010 - Umro Džim Maršal, američki rok-fotograf
(3.2.1936 - Njujork, 24.3.2010)

--- Poruka je editovana u 21:18 --- Prethodna poruka je objavljena u 21:16 ----

25. mart






Rimski sporazumi o osnivanju Zajedničkog tržišta, temeljni dokumenti EU, potpisani 25. marta 1957. godine. Čuveni pozorišni, filmski i televizijski glumac Mića Tatić umro na današnji dan 1991. godine.


Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksembrug, Francuska i Holandija potpisale su, 25. marta 1957. godine, Rimske sporazume o osnivanju Zajedničkog tržišta. To je prvobitno bila Zajednica za ugalj i čelik. Organizaciji koja je potom nazvana Evropska ekonomska zajednica, zatim Evropska zajednica i konačno Evropska unija, 1973. godine pristupile su Velika Britanija, Irska i Danska, 1981. Grčka, 1986. Španija i Portugal, 1995. Švedska, Finska i Austrija, a 2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Mađarska, Malta, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka. Rumunija i Bugarska primljene su u Evropsku uniju 1. januara 2007. godine.

Na današnji dan 1991, umro je Milutin-Mića Tatić, pozorišni, filmski i televizijski glumac. Tatić je završio Visoku filmsku školu u Beogradu, odsek za glumu. Odigrao je preko 60 uloga u beogradskim pozorištima, na radiju, televiziji i na filmu. Bio je kreator maski u pozorištu i scenograf, a ostvario je i nekoliko režija i dramatizacija. Pozajmljivao je glas mnogim junacima crtanih filmova: Popaju, Peri Detliću i Patku Dači, a generacije pamte Miću i Aćima u dečjoj TV seriji Na slovo, na slovo. Godinama je najmlađim slušaocima Radio Beograda dan počinjao njegovim glasom u emisiji Dobro jutro, deco.

1196 - Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao vlast sinu Stefanu

1611 - Rođen Evlija Čelebija, turski putopisac (Istanbul, 25.3.1611 - Egipat, 1682)

1812 - Rođen Aleksandar Ivanovič Hercen, ruski publicista, revolucionar i filozof (Moskva, 25.3.1812 - Pariz, 9.1.1870)

1821 - Izbio ustanak protiv Otomanskog carstva u Grčkoj

1829 - Grčka stekla nezavisnost

1844 - Donet Prvi srpski građanski zakonik

1857 - Rođen Jovan Ilkić, arhitekta (Zemun, 25.3.1857 - Nesider, 22.1.1917)

1867 - Rođen Arturo Toskanini, italijanski dirigent (Parma, 25.3.1867 - Njujork, 16.1.1957)

1872 - Umro Semjuel Morze, američki slikar i fizičar, pronalazač telegrafa (Šarlstoun, 27.4.1791 - Njujork, 25.3.1872)

1875 - Rođen Branislav Petronijević, filozof i paleontolog, akademik (Sovljak, 25.3.1875 - Beograd, 4.3.1954)

1881 - Rođen Bela Bartok, mađarski kompozitor i pijanista (Najsentmikloš, 25.3.1881 - Njujork, 26.9.1945)

1882 - Rođen Ljubomir Ivanović, slikar i grafičar (Beograd, 25.3.1882 - Beograd, 23.9.1945)

1903 - Rođen Blagoje Parović Šmit, revolucionar i španski borac (Biograd, 25.3.1903 - Vilanueva de la Kanada, 7.7.1937)

1908 - Rođen Dejvid Lin, engleski filmski reditelj, dobitnik Oskara (Krojdon, 25.3.1908 - London, 16.4.1991)

1914 - Umro Frederik Mistral, francuski književnik i filolog, nobelovac (Majan, 8.9.1830 - Majan, 25.3.1914)

1918 - Umro Klod Debisi, francuski kompozitor (Sen Žermen an Laj, 22.8.1862 - Pariz, 25.3.1918)

1923 - Kraljevina SHS se uključila u evropski vazdušni saobraćaj - avioni kompanije "Franko-Rumen" na liniji Pariz - Istanbul sleteli na pančevački aerodrom da prime gorivo

1924 - Umrla Milka Grgurova-Aleksić, pozorišna glumica (Sombor, 14.2.1840 - Beograd, 25.3.1924)

1925 - Rođen dr Vojislav Šuvaković, infektolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Beograd, 25.3.1925 - februar 2010)

1926 - Rođen Laslo Pap, mađarski bokser, olimpijski šampion (Budimpešta, 25.3.1926 - Budimpešta, 16.10.2003)

1935 - Rođen Kamenko Katić, novinar i urednik TV Beograd (Đurđevo, 25.3.1935)

1941 - Kraljevina Jugoslavija pristupila Trojnom paktu

1942 - Rođena Areta Frenklin, američka soul i bluz - pevačica (Detroit, 25.3.1942)

1947 - Rođen Elton Džon (Redžinald Kenet Dvajt), engleski pop i rok muzičar (Piner, 25.3.1947)

1957 - Rimskim sporazumom osnovano Zajedničko evropsko tržište, danas Evropska unija

1957 - Rođen Nenad Manojlović, vaterpolo trener, selektor vaterpolo reprezentacije Jugoslavije (Beograd, 25.3.1957)

1966 - Rođen Džef Hili, kanadski rok i džez gitarista, vođa grupe "Džef Hili Bend" (Toronto, 25.3.1966 - Toronto, 2.3.2008)

1973 - Osnovano Udruženje TV reditelja SFRJ i ustanovljena nagrada za TV režiju, prvi dobitnik Branko Pleša za TV dramu Prokletinja

1983 - Opera Karmen prvi put izvedena na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

2006 - Umro Danilo Lazović, pozorišni, filmski i TV glumac (Brodarevo, 25.11.1951 - Beograd, 25.3.2006)

2006 - Umro Ričard Flajšer, američki filmski reditelj (Njujork, 8.12.1916 - Los Anđeles, 25.3.2006)

2008 - Umro Ranko Beljinac, slikar, grafičar i ikonopisac (Beograd, 1947 - Beograd, 25.3.2008)

[Bisernica]

26. mart





Poznati nemački kompozitor Ludvig van Betoven umro je na današnji dan 1827. godine. Poznati dečji pisac Branko Ćopić preminuo na današnji dan 1984. godine.



Nemački kompozitor Ludvig van Betoven umro je na današnji dan 1827. godine. Betoven je rođen u Bonu, u Nemačkoj. Predstavljao je nadmoćnu muzičku figuru u prelaznom periodu između ere klasicizma i romantizma. Smatra se jednim od najvećih kompozitora svih vremena. Među njegovim najpoznatijim delima su Peta simfonija, Šesta simfonija, Deveta simfonija i Misa Solemnis. Poznata su njegova klavirska dela poput kompozicije Za Elizu, Patetične sonate i Mesečeva sonata, Klavirska sonata br. 23, Klavirska Sonata br. 32 i Apasionate ili poslednje.

Poznati dečji pisac, književnik i akademik Branko Ćopić preminuo je 26. marta 1984. godine. Dela nadahnutog pripovedača Ćopića prožeta su živopisnim slikanjem sela, vedrinom duha i poznavanjem mentaliteta ljudi njegovog zavičaja - Grmeča i Podgrmeča. Pre rata, objavio je zbirke pripovedaka Pod Grmečom, Borci i bjegunci i Planinci. Predstavio se kao pisac izuzetne misaonosti, ali i razočarani čovek, obuzet sumornim slutnjama. Poznati su njegovi romani: Prolom, Gluvi barut, Ne tuguj, bronzana stražo, Osma ofanziva i zbirke pripovedaka Rosa na bajonetima, Surova škola i Doživljaji Nikoletine Bursaća.

1804 - Prvo diplomatsko pismo iz Srbije uputio prota Mateja Nenadović austrijskim vlastima

1874 - Rođen Robert Li Frost, američki književnik (San Francisko, 26.3.1874 - Boston, 29.1.1963)

1881 - Umro Aleksa Bačvanski, pozorišni glumac i reditelj, osnivač prve glumačke škole u Srbiji (Temišvar, 1832 - Beograd, 26.3.1881)

1892 - Rođen Siniša Stanković, biolog, profesor Univeziteta u Beogradu, akademik (Zaječar, 26.3.1892 - Beograd, 24.2.974)

1892 - Umro Volt Vitman, američki književnik (Vesthils, 31.5.1819 - Kemden, 26.3.1892)

1896 - Osnovano Društvo srpskih stenografa

1914 - Rođen Tenesi Vilijams (Tomas Lenije Vilijams), američki književnik (Kolumbus, 26.3.1914 - Njujork, 25.2.1983)

1923 - Umrla Sara Bernar, francuska pozorišna glumica (Pariz, 23.10.844 - Pariz, 26.3.1923)

1928 - Rođen Milorad Mišković, baletski igrač i koreograf (Valjevo, 26.3.1928)

1940 - Umro Spiridon Luis, grčki atletičar, prvi olimpijski šampion u maratonu (Marusi, 12.1.1873 - 26.3.1940)

1944 - Rođena Dajana Ros, američka pevačica i filmska glumica (Detroit, 26.3.1944)

1953 - Američki mikrobiolog doktor Džonas Edvard Salk objavio pronalazak seruma protiv dečje paralize

1973 - Rođen Ivica Kralj, fudbalski golman (Kotor, 26.3.1973)

1984 - Umro Zoltan Čuka, književnik i prevodilac (Plandište, 2.9.1901 - Erd, 26.3.1984)

1993 - Umro Taško Načić, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Kruševac, 7.4.1934 - Beograd, 26.3.1993)

1994 - Osnovano Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS)

1996 - Umro Dejvid Pakard, kompjuterski magnat, suosnivač kompanije "Hjulit-Pakard" (Pueblo, 7.9.1912 - Stanford, 26.3.1996)

2004 - Umro Branko Bulatović, fudbaler i sportski radnik, generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije i Crne Gore (Kolašin, 10.12.1951 - Beograd, 26.3.2004)

2004 - Umro Ljubiša-Ljuba Spajić, fudbaler "Crvene zvezde", reprezentativac (Beograd, 7.3.1926 - Beograd, 26.3.2004)

2005 - Umro Dragoljub Milosavljević Gula, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Petrovac na Mlavi, 30.5.1923 - Beograd, 26.3.2005)

2005 - Umro Džejms Kalahan, britanski političar i državnik, lider Laburističke stranke, premijer Velike Britanije (Kardif, 27.3.1912 - Stanford, 26.3.2005)

--- Poruka je editovana u 21:22 --- Prethodna poruka je objavljena u 21:20 ----

27. mart





Na današnji dan 1950. godine osnovano pozorište "Boško Buha" u Beogradu. U Beču 1791. godine štampan prvi broj "Serbskih novina". Godine 1928. rođen književnik Radomir Konstantivoć.


Pozorište "Boško Buha" osnovala je na današnji dan 1950. godine Gita Predić - Nušić, koja je pre rata držala "Rodino pozorište" na Kolarcu. Godine 1945. osnovano je "Pionirsko pozorište", preteča pozorišta "Boško Buha". Na njegovom čelu Gita Predić ostala je sve do penzionisanja. Zamenila ju je Đurđinka Marković, nova upravnica, čija je zasluga što je pozorište dobilo sadašnje prostorije na Trgu Republike. Premijera na sceni ovog pozorišta održana je 1956. godine. Bila je to predstava "Veseli snovi" Sergeja Mihalkova u režiji Miroslava Belovića. Od tada pa do danas ovo dečije pozorište steklo je umetničku zrelost i reprezentovalo je našu pozorišnu umetnost na festivalima u zemlji i širom sveta.

Godine 1928. godine rođen je književnik Radomir Konstantinović. Konstantinović je Filozofski fakultet završio u Beogradu. Posle zbirke pesama "Kuća bez krova", objavio je romane: "Daj nam danas", "Mišolovka", "Čisti i prljavi" i "Izlazak". Zapaženi uspeh u javnosti imala su njegova kapitalna dela: "Filozofija palanke" i "Biće i jezik", kao i radio-drame: "Saobraćajna nesreća", "Euridika", "Ikarov let", "Liptonov čaj" i "Iznenađenje". Za roman "Izlazak", Konstantinović je 1960. godine, dobio "NIN"-ovu nagradu. Njegove eseje publika je imala prilike da čuje na talasima Trećeg programa Radio Beograda. Upravo ga je ovaj program i vratio na javnu intelektualnu scenu posle perioda "stvaralačke osame". U okviru ciklusa "Literarno - filozofske refleksije" čitani su fragmenti Konstantinovićevog spisa "Dekartova smrt" o traganju za intelektualnim, ali i egzistencijalnim indentitetom.

1791. - U Beču štampan prvi broj "Serbskih novina", tim povodom 27. mart se obeležava kao Dan novinara Srbije.

1797. - Rođen Alfred de Vinji, francuski grof i književnik
(Loš, 27. 03. 1797 - Pariz, 17. 09. 1863)

1813. - Gibraltar predat na upravu Engleskoj

1815. - Rođen Dimitrije Avramović, slikar i književnik
(Sv. Ivan Šajkaški, 27. 03. 1815 - Novi Sad, 13. 03. 1855)

1824. - Rođen Branko Radičević, književnik
(Slavonski Brod, 27. 03. 1824 - Beč, 30. 06. 1853)

1845. - Rođen Vilhelm Konrad Rentgen, nemački fizičar, pronalazač iks-zraka, nobelovac (Lenep, 27. 03. 1845 - Minhen, 10. 02. 1923)

1863. - Rođen Frederik Henri Rojs, engleski elektroinženjer, jedan od osnivača automobilske kompanije "Rols-Rojs" (Alvalton, 27. 03. 1863 - Vest Vitering, 22. 04. 1933)

1898. - Rođena Glorija Svanson, američka filmska glumica, zvezda nemog filma (Čikago, 27. 03. 1898 - Njujork, 04. 04. 1983)

1901. - Umro Dušan Đurović, književnik (Danilovgrad, 27. 03. 1901 - Danilovgrad, 11. 08. 1993)

1912. - Rođen Džejms Kalahan, britanski političar i državnik, lider Laburističke partije, premijer Velike Britanije (Kardif, 27. 03. 1912 - Stanford, 26. 03. 2005)

1919. - Rođen Ivan Rabuzin, hrvatski slikar - naivac
(Ključ, 27. 03. 1919 - Varaždin,18. 12. 2008)

1923. - Umro Živko Jovanović, revolucionar i publicista
(Šabac, 29. 09. 1888 - Beograd, 27. 03. 1923)

1924. - Umro Dušan Vasiljev, književnik
(Kikinda, 19. 06. 1900 - Kikinda, 27. 03. 1924)

1927. - Rođen Mstislav Leopoldovič Rostropovič, ruski violončelista, dirigent, kompozitor i pedagog (Baku, 27. 03. 1927 - Moskva, 27. 04. 2007)

1928. - Rođen Radomir Konstantinović, književnik (Subotica, 27. 03. 1928)

1941. - Svrgnut knez Pavle Karađorđević i na presto doveden maloletni kralj Petar II Karađorđević.

1941. - Rođen Miki Jevremović, pevač (Beograd, 27. 03. 1941)

1945. - Održan prvi zbor pionira Beograda

1951. - Rođen Aleksandar - Sanja Ilić, kompozitor (Beograd, 27. 03. 1951)

1966. - Rođen Žarko Paspalj, košarkaš, reprezentativac
(Pljevlja, 27. 03. 1966)

1968. - Poginuo Jurij Aleksejevič Gagarin, sovjetski astronaut, prvi čovek koji je obleteo planetu Zemlju (Klušino, 09. 03. 1934 - Moskva, 27. 03. 1968)

1970. - Rođena Maraja Keri, američka pevačica (Njujork, 27. 03. 1970)

1971. - Rođen Dejvid Kultard, škotski automobilista, vozač "Formule 1" (Tvinholm, 27. 03. 1971)

1977. - Katastrofalna avionska nesreća na pisti aerodoroma Tenerife na Kanarskim ostrvima (poginulo 583 putnika)

1984. - Umro Ahmed Seku Ture, gvinejski političar i državnik, prvi predsednik Gvineje (Faranah, 09. 01. 1922 - Klivlend, 27. 03. 1984)

1995. - Umro Mauricio Guči, kreator i vlasnik modne kuće "Guči"
(26. 09. 1949 - Milano, 27. 03. 1995)

1997. - Umro Miodrag Vujačić - Mirski, akademski slikar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti i dizajna u Beogradu (Rača Kragujevačka, 08. 09. 1932 - Beograd, 27. 03. 1997)

1999. - PVO VJ oborila američki lovac bombarder "F - 117 A" u ataru sremskog sela Buđanovci

2006. - Umro Stanislav Lem, poljski književnik
(Lavov, 12. 09. 1921 - Krakov, 27. 03. 2006)

2007. - Umro Faustino Oramas (el Gajabero), kubanski muzičar, član "Buena vista social club" (Holgin, 04. 11. 1911 - Holgin, 27. 03. 2007)

2010. - Umro Vasilij Smislov, ruski šahovski velemajstor, svetski šampion
(Moskva, 24. 03. 1924 - Moskva, 27. 03. 2010)

[Bisernica]

28. mart



Lajoš Zilahi

Srpski književnik jevrejskog porekla Eli Finci rođen na današnji dan 1911. godine. Nova zgrada Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu otvorena 1981. - današnji datum se obeležava kao Dan tog pozorišna. Francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko umro 28. marta 1994. godine.


Srpski književnik i pozorišni kritičar jevrejskog porekla Eli Finci rođen je na današnji dan 1911. godine. Bio je učesnik Narodnooslobodilačkog pokreta od 1941. godine. Po oslobođenju zemlje bio je direktor Borbe, Jugoslovenske knjige, Nolita, Jugoslovenskog dramskog pozorišta, glavni urednik časopisa Književnost. Poznata Fincijeva dela su: Pozorišne kritike u zbirkama Više i manje od života, Stvarnost i iluzije, Studija Deni Didro, Ogledi o Miroslavu Krleži, Augustu Cesarcu, Jovanu Skreliću, Đorđu Jovanoviću, Branimiru Ćosiću i Marinu Držiću.

Francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko umro je 28. marta 1994. godine. Najviše izvođeni dramski pisac francuskog jezičkog područja, Jonesko je, sa Semjuelom Beketom, najistaknutiji predstavnik i utemeljivač "Teatra apsurda". Svojim prvim dramskim komadom Ćelava pevačica pojavio se 1950. godine u jednom malom pozorištu u Latinskom kvartu Pariza. Na klasično shvatanje pozorišta odgovorio je svojim "antiteatrom", bez tradicionalnih šema, zapleta, bez granica između realnog i fantastičnog, komičnog, tragičnog i grotesknog. Zapaženi dramski pisac postao je 1952. godine, kada je objavljena njegova tragična farsa Stolice. Sledili su komadi Rinocerosi, Žak ili pokornost, Nosorog, Kralj umire, kratke priče, članci i eseji, koji su učvrstili njegov ugled i uticaj na kulturne tokove modernog doba. Joneskovi komadi igrani su sa uspehom i na našim pozorišnim scenama.

1776 - Osnovan Boljšoj teatar u Moskvi

1842 - Osnovana Bečka filharmonija

1850 - Postignut Bečki književni dogovor srpskih i hrvatskih kulturnih radnika o problemu zajedničkog jezika

1868 - Rođen Maksim Gorki (Aleksej Maksimovič Pješkov), ruski književnik (Nižnji Novgorod, 28.3.1868 - Gorki, 18.6.1936)

1880 - Potpisana Bečka železnička konvencija o izgradnji železničke pruge Beograd-Niš

1881 - Umro Modest Petrovič Musorgski, ruski kompozitor (Karevo, 21.3.1839 - Petrograd, 28.3.1881)

1891 - Rođen Lajoš Zilahi, mađarski književnik (Nađasalonti, 28.3.1891 - Sremska Kamenica, 1.12.1974)

1893 - Rođen Palmiro Toljati, italijanski političar, osnivač i generalni sekretar KP Italije (Đenova, 28.3.1893 - Krim, 21.8.1964)

1895 - Rođen Ignjat Job, slikar (Dubrovnik, 28.3.1895 - Dubrovnik, 28.4.1936)

1907 - Rođen Blažo Jovanović, revolucionar i državnik, prvi predsednik Skupštine Crne Gore (Velje Brdo, 28.3.1907 - Igalo, 4.2.1976)

1909 - Rođena Nevenka Urbanova, pozorišna glumica (Stari Bečej, 28.3.1909 - Beograd, 7.1.2007)

1911 - Rođen Eli Finci, književni i pozorišni kritičar, prevodilac, urednik časopisa Književnost, direktor Borbe i Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu (Sarajevo, 28.3.1911 - Beograd, 27.1.1980)

1919 - Osnovan Poljoprivredni fakultet u Beogradu

1929 - Rođen Predrag Pepi Laković, pozorišni, filmski i TV glumac (Skoplje, 28. 03. 1929 - Beograd, 09. 09. 1997)

1930. - Turski gradovi promenili ime: Konstantinopolis u Istambul, a Angora u Ankara

1936 - Rođen Mario Vargas Ljosa, peruanski književnik, nobelovac (Arekipa, 28.3.1936)

1939 - Završen Španski građanski rat

1941 - Engleska književnica Virdžinija Vulf izvršila samoubistvo (London, 25.1.1882 - London, 28.3.1941)

1943 - Umro Sergej Vasiljevič Rahmanjinov, ruski kompozitor, pijanista i dirigent (Oneg, 1.4.1873 - Los Anđeles, 28.3.1943)

1953 - Umro Džim Torp, američki atletičar, svetski i olimpijski šampion (Belmont, 28.5.1888 - 28.3.1953)

1965 - Rođen Srđan Todorović, filmski i televizijski glumac i muzičar (Beograd, 28.3.1965)

1969 - Umro Dvajt Ajzenhauer, američki general i državnik (Denison, 14.10.1890 - Vašington, 28.3.1969)

1980 - Umro Milan Ajvaz, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Srpski Krstur, 17.3.1897 - Beograd, 28.3.1980)

1985 - Umro Mark Šagal, francuski slikar (Vitebsk, 7.7.1887 - Sen Pol d Vans, 28.3.1985)

1989 - Proglašen Ustav SR Srbije

1990 - Počelo emitovanje programa Televizije Studio B

2002 - Umro Bili Semjuel Vajlder, američki filmski reditelj, dobitnik Oskara (Suša, 22.6.1906 - Beverli Hils, 28.3.2002)

2004 - Umro Piter Justinov, britanski filmski glumac (London, 16.4.1921 - Ženolije, 28.3.2004)

2006 - Umro Aleksandar Nenadović, novinar, glavni i odgovorni urednik Politike (Trbušani,19.5.1927 - Beograd, 28.3.2006)

2007 - Umro Toni Skot (Entoni Džozef Skiača), džez-muzičar, klarinetista, kompozitor i aranžer (Moristaun, 17.6.1921 - Rim, 28.3.2007)

2009 - Umro Ranko Munitić, filmski kritičar i teoretičar (Zagreb, 3.4.1943 - Beograd, 28.3.2009)

2009 - Umro Aleksandar Aca Dolgij, arhitekta i majstor umetničke fotografije
(Beograd, 1931 - Beograd, 28.3.2009)

2010 - Umro Aleksandar Srnec, hrvatski slikar, dizajner i autor animiranih filmova (Zagreb, 30.7.1924 - Zagreb, 28.3.2010)

[Bisernica]

29. mart






Na današnji dan 1461. godine najkrvavija bitka Rata dveju ruža u Engleskoj. U Novom Sadu osnovano "Sterijino pozorje" 1956. godine. Umro Rajko Mitić, fudbaler, prva "Zvezdina zvezda".


U najkrvavijoj bici Rata dveju ruža u Engleskoj, 1461. godine oko 36.000 vojnika pod zastavom dinastije Jork porazilo je kod Toutona, blizu Jorka, snage od oko 40.000 vojnika dinastije Lankaster, osiguravši time engleski presto Edvardu Četvrtom.

Na današnji dan 1956. godine, odlukom Gradskog veća u Novom Sadu je osnovano Sterijino pozorje, povodom 150 godina od rođenja i stogodišnjice smrti srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića. Svake godine u maju, u Novom Sadu, se organizuje "Sterijino pozorje" i ono je znatno doprinelo unapređenju pozorišne umetnosti kod Srba kao i razvitku dramske književnosti.

1869 - Rođen Mileta Jakšić, književnik
(Srpska Crnja, 29.3.1869 - Beograd, 8.11.1935)

1891 - Umro Žorž Pjer Sera, francuski slikar, osnivač poentilizma
(Pariz, 2.12.1859 - Pariz, 29.3.1891)

1894 - Osnovana prva zemljoradničko-kreditna zadruga u Srbiji, u Vranovu kod Smedereva

1902 - Rođen Marsel Eme, francuski književnik
(Žoinji, 29.3.1902 - Pariz, 14.10.1967)

1903 - Zabranjene "Radničke novine", glasilo Srpske socijal-demokratske partije

1912 - Umro Robert Falkon Skot, britanski pomorac i polarni istraživač, vođa ekspedicije koja je osvojila Južni pol
(Devenport, 6.6.1868 - Južni pol, 29.3.1912)

1914 - Umrla Herta Haas, ekonomista, nosilac Partizanske spomenice, supruga Josipa Broza
(Maribor, 29.3.1914 - Beograd, 5.3.2010)

1921 - U Sarajevu osnovano Jugoslovensko novinarsko udruženje

1923 - Rođen Drago Đurović, vajar
(Bitolj, 29.3.1923 - Titograd, 30.3.1986)

1925 - Rođen Sava Stojkov, slikar-naivac
(Sombor, 29.3.1925)

1925 - Rođen Mihailo Popović, sociolog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu (Beograd, 29.3.1925 - Beograd, 10.1.2011)

1933 - Rođen Zoran M. Jovanović, književnik
(Skoplje, 29.3.1933 - Sarajevo, 18.7.1976)

1934 - Osnovan prvi jaht klub u Srbiji, danas Akademski jedriličarski klub Beograd

1935 - Osnovan Muzej kneza Pavla u Beogradu

1936 - Rođen Svetozar Mihailović Draža, džudista, trener i sportski funkcioner (Rajković, 29.3.1936 - Novi Sad, 19.9.2007)

1943 - Rođen Džon Mejdžor, britanski političar i državnik, premijer Velike Britanije (London, 29.3.1943)

1945 - SSSR je zvanično priznao jugoslovensku vladu Josipa Broza Tita, koju su prethodno priznale Velika Britanija i SAD.

1965 - Umro Zlatko Baloković, violinista
(Zagreb, 21.3.1895 - Venecija, 29.3.1965)

1976 - Rođena Dženifer Kaprijati, američka teniserka
(Njujork, 29.3.1976)

1978 - Rođen Igor Rakočević, košarkaš, reprezentativac
(Beograd, 29.3.1978)

1979 - Rođena Katarina Radivojević, filmska i TV glumica
(Beograd, 29.3.1979)

1982 - Umro Karl Orf, nemački kompozitor i muzički pedagog
(Minhen, 10.7.1895 - Minhen, 29.3.1982)

1989 - Izašao prvi broj lista "Novosti oglasi", prvih oglasnih novina u bivšoj SFRJ

2007 - Umro prof. dr Božidar Kovaček, istoričar književnosti, teatrolog, profesor i dekan Akademije umetnosti u Novom Sadu, predsednik Matice srpske
(Bosanska Dubica, 8.8.1930 - Novi Sad , 29.3.2007)

2008 - Umro Rajko Mitić, fudbaler, reprezentativac, trener i selektor jugoslovenske reprezentacije, prva "Zvezdina zvezda"
(Do, Bela Palanka, 19.11.1922 - Beograd, 29.3.2008)

2009 - Umro Petar Birčanin, motociklista, petostruki državni prvak u klasama 125 i 600 kubika
(15.9.1987 - Beograd, 29.3.2009)

2009 - Umro Moris Žar, francuski kompozitor
(Lion, 13.9.1924 - Los Anđeles, 29.3.2009)

2009 - Umrla Helen Levit, američki fotograf
(Njujork, 31.8.1913 - Njujork, 29.3.2009)

[Bisernica]

30. mart





Holandski slikar Vinset van Gog rođen na današnji dan 1853. godine. Srpski pisac Svetolik Ranković umro 30. marta 1899. Poslednja kompozicija sa lokomotivom na parnu vuču ispraćena sa glavne železničke stanice u Beogradu 1973. godine.


Slavni holandski slikar Vinset van Gog rođen je na današnji dan 1853. godine u Grot Zindertu. Jedan je od najoriginalnijih i najtemperamentnijih umetnika u istoriji slikarstva. Slikao je jarkim bojama, a njegova ekspresivna dela prodorne snage neprevaziđena su u izražavanju psihičkih stanja i raspoloženja. Nepriznat za života, praćen mnogim nedaćama koje su ga bacile u duboku depresiju, 27. jula 1890. godine, u nervnom rastrojstvu, pokušao je samoubistvo. Preminuo je dva dana kasnije. Njegova dela, oko 850 slika i više od 900 crteža, mahom pejzaža, portreta i mrtvih priroda, presudno su uticala na razvoj moderne umetnosti i donela mu ogromnu posthumnu slavu.

Srpski pisac Svetolik Ranković umro je 30. marta 1899. godine. U svojim delima pripovedao je o životu na selu, a junaci njegovih dela uglavnom su ljudi duboko razočarani u život. Najčešće je prikazivao tamne strane raspadanja patrijarhalnog sveta. Završio je Duhovnu akademiju u Kijevu i bio nastavnik veronauke u Kragujevcu, Nišu i Beogradu i profesor bogoslovije u Beogradu. Napisao je 25 pripovedaka, tri romana, više stručnih i političkih članaka i udžbenika i prevodio je sa ruskog jezika. Najpoznatija Rankovićeva dela su romani Gorski car, Seoska učiteljica, Porušeni ideali i pripovetke Jesenje slike, Slike iz života.

1746 - Rođen Francisko Hose de Goja i Lusientes, španski slikar i grafičar (Fuentetedos, 30.3.1746 - Bordo, 16.4.1828)

1842 - Prva operacija u svetu izvedena pod narkozom

1844 - Rođen Pol Verlen, francuski književnik (Mec, 30.3.1844 - Pariz, 8.1.1896)

1867 - Rusija prodala Aljasku Americi

1911 - Otvoreno "Kinematografsko pozorište" u Beogradu, u "Grand hotelu" u Čika Ljubinoj ulici

1912 - Umro Osman Đikić, književnik i publicista (Mostar, 7.1.1879 - Mostar, 30.3.1912)

1912 - Umro Karl Maj, nemački književnik (Holenštajn-Ernštal, 25.2.1842 - Radebul, 30.3.1912)

1912 - Francuska avijatičarka Meri Boland preletela Ande

1917 - Rođen Rudolf Bruči, kompozitor, direktor Opere Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, osnivač i dekan Akademije umetnosti u Novom Sadu (Zagreb, 30.3.1917 - Novi Sad, 30.10.2002)

1920 - Umro dr Mihailo Polit-Desančić, književnik, pravnik i političar (Novi Sad, 15.4. 1833 - Temišvar, 30.3.1920)

1937 - Rođen Voren Biti, američki filmski glumac, reditelj, scenarista i producent, dobitnik Oskara (Ričmond, 30.3.1937)

1942 - Rođen Milan Špiček, novinar i filmski kritičar, glavni urednik Programa 202 Radio Beograda (Beograd, 30.3.1942)

1945 - Rođen Erik Klepton, britanski gitarista (Riplej, 30.3.1945)

1967 - NATO zatvorio vojne štabove u Francuskoj, posle odluke predsednika Šarla de Gola da povuče zemlju iz zapadnog vojnog saveza zbog dominacije SAD

1973 - Poslednje ameručke trupe napustile Južni Vijetnam, okončavajući direktno vojno uplitanje Vašingtona u Vijetnamski rat, tokom kojeg je poginulo više od 58.000 američkih vojnika

1979 - Iranci, na dvodnevnom referendumu, ubedljivom većinom izglasali uspostavljanje islamske republike

1983 - Umro Rodoljub Čolaković, revolucionar, političar i književnik (Bijeljina, 7.6.1900 - Beograd, 30.3.1983)

1986 - Umro Džejms Kegni, američki filmski glumac (Njujork, 17.7.1904 - Njujork, 30.3.1986)

1995 - Umro Milan Cmelić, slikar (Šibenik, 17.4.1925 - Beograd, 30.3.1995)

1998 - Umro Stojan Svetozarević, solunski ratnik (Surdulica, 11.4.1896 - Beograd, 30.3.1998)

2002 - Umrla Elizabeta, britanska kraljica-majka (Sent Pols, 4.8.1900 - London, 30.3.2002)

2004 - Umro Kiril Svinarski, prevodilac, lektor Filološkog fakulteta u Beogradu, nosilac Ordena Legije časti (Moskva, 13.2.1916 - Beograd, 30.3.2004)

2005 - Umro Miroslav Belović, pozorišni reditelj, direktor Jugoslovenskog dramskog pozorišta, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Ilidža, 7.8.1927 - Beograd, 30.3.2005)

2007 - Umro Ilija-Ika Gligorijević, arhitekta (Beograd, 18.8.1926 - Beograd, 30.3.2007)

[Bisernica]

31. mart






Srpski pisac i pripovedač Bora Stanković rođen na današnji dan 1876. godine. Egon Ervin Kiš, "otac" modernog novinarstva, umro 31. marta 1948. Radio Novi Sad osnovan 1949. godine.

Čuveni srpski književnik i pripovedač Borisav Stanković rođen je na današnji dan 1876. godine u Vranju. Jedan je od naših najvećih pisaca, analitičara društvenih, političkih i psiholoških procesa u prelaznom vremenu iz 19. u 20 vek. Bora Stanković je opisao patrijahalni svet Vranja, raslojavanje i degeneraciju starih trgovačkih porodica. Likovima u njegovim delima celim bićem gospodare strast i dert, dovodeći ih u sukob sa patrijahalnim moralom sredine. Najpoznatija Stankovićeva dela su pripovetke Stari dani, drame Tašana i Koštana i roman Nečista krv.

Češki novinar i književnik Egon Ervin Kiš, "otac" modernog novinarstva, preminuo je 31. marta 1948. u Pragu. Majstor reportaže, poznat po nadimku "leteći reporter" koji je dobio po naslovu jedne njegove knjige, Kiš je putovao po Rusiji, Americi, Kini, Meksiku, Nemačkoj i drugim zapadnoevropsim zemljama. Boravio je i u Srbiji 1914. godine. U knjizi Zapiši to, Kiš opisao je vojni pohod Austrougarske na Srbiju u Prvom svetskom ratu i herojski otpor srpske vojske. Njegove reportaže bile su spoj vešto odabranih činjenica i pronicljivog tumačenja iz perspektive angažovanog posmatrača događaja. Posebnu pažnju zavređuju njegove knjige: Carevi, popovi, boljševici, Raj Amerika, Tajna Kina, Otkrića u Meksiku, Sajam senzacija i Pustolovine na pet kontinenata.

1596 - Rođen Rene Dekart, francuski filozof, matematičar i fizičar (La Aj, 31.3.1596 - Stokholm, 11.2.1650)

1732 - Rođen Franc Jozef Hajdn, austrijski kompozitor (Rohran, 31.3.1732 - Beč, 31.5.1809)

1809 - Rođen Nikolaj Gogolj, ruski književnik (Soročinci, 31.3.1809 - Moskva, 4.3.1852)

1823 - Rođen Aleksandar Nikolajevič Ostrovski, ruski književnik (Moskva, 31.3.1823 - Ščelikovo, 2.6.1886)

1826 - Rođen Novak Radonić, slikar (Mol, 31.3.1826 - Sremska Kamenica, 11.7.1890)

1855 - Umrla Šarlota Bronte, engleska književnica (Tornton, 21.6.1816 - Hejvort, 31.3.1855)

1872 - Rođena Aleksandra Mihajlovna Kolontaj, ruska književnica i diplomata (Petrograd, 31.3.1872 - Moskva, 9.3.1952)

1889 - Otvorena za javnost Ajfelova kula u Parizu

1904 - Rođen Đorđe Andrejević Kun, slikar i grafičar (Vroclav, 31.3.1904 - Beograd, 17.1.1964)

1922 - Rođen Slava Bogojević, slikar (Niš, 31.3.1922 - Beograd, 15.12.1978)

1930 - Rođen Berislav Kosier, književnik (Beograd, 31.3.1930 - Beograd, 30.5.2002)

1934 - Zemun pripojen Beogradu

1935 - Rođen Ričard Čemberlen, američki filmski glumac (Los Anđeles, 31.3.1935)

1946 - Rođen Hašim Hučuk Hoki, pevač (Fojnica, 31.3.1946 - Kovilj, 25.11.2002)

1946 - Rođena Lokica Stefanović, arhitekta, balerina i baletski pedagog (Beograd, 31.3.1946)

1948 - Usvojen "Maršalov plan" za pomoć evropskim zemljama posle Drugog svetskog rata

1955 - Rođen Svetozar Marović, političar i državnik, predsednik državne zajednice Srbija i Crna Gora (Kotor, 31.3.1955)

1963 - Počela Osnivačka skupština Udruženja spikera Jugoslavije

1964 - Umro Triša Kaclerović, političar, novinar i advokat (Boka, Banat, 14.2.1879 - Beograd, 31.3.1964)

1971 - Umro Toma Živanović, pravnik, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik (Paraćin, 19.2.1884 - Beograd, 31.3.1971)

1980 - Umro Džesi Ovens, američki atletičar, olimpijski šampion (Alabama, 12.9.1913 - Tason, 31.3.1980)

1997 - Umro Nandor Glid, vajar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti i dizajna, rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu (Subotica, 12.12.1924 - Beograd, 31.3.1997)

2006 - Umro Mensur Čamo, novinar, urednik Radija Slobodna Evropa (Zenica, 1955 - Prag, 31.3.2006)

2009 - Umro Boško Karanović, slikar i grafičar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu, utemeljivač moderne srpske grafike, jedan od osnivača "Grafičkog kolektiva" (Bosanska Krupa, 5.1.1924 - Beograd, 31.3.2009)

2009 - Umro Raul Alfonsin, argentinski političar i državnik, predsednik Argentine (Časkomus, 12.3.1927 - Buenos Ajres, 31.3.2009)

[Bisernica]

1. april





Naš poznati pozorišni, filmski i TV glumac Miodrag Petrović Čkalja rođen je na današnji dan 1924. godine. Godine 1974. počelo je emitovanje emisije "Gost Drugog programa" Radio Beograda.


Na današnji dan 1924. godine rođen je Miodrag Petrović Čkalja, pozorišni, filmski i TV glumac. "Bio sam tanak kao čaklja, providan, pa je od čaklja postalo Čkalja", tako je naš nenadmašni komičar objasnio poreklo svog drugog imena. Karijeru je započeo u Dramskom studiju Radio Beograda, 1946. godine. Zajedno sa Gutom Dobričaninom i Mijom Aleksićem nastupao je u najpopularnijoj humorističkoj emisiji toga vremena "Veselo veče". Sve je počelo sa "Servisnom stanicom", a zatim su sledile Čkaljine bravure u: Crnom snegu, Ogledalu građanina pokornog, Muzeju voštanih figura, Na tajnom kanalu, Kamiondžijama, Vrućem vetru, Boljem životu, Ljubavi na seoski način, Pozorištu u kući... Zapažene su i njegove uloge u pozorišnim predstavama: Revizor, Pokojnik, Ivkova slava, Uobraženi bolesnik, Slučaj šampiona...Najznačajniji filmski projekti u kojima je ostvario uloge za pamćenje su Put oko sveta i Zajednički stan. Od 2010. godine nagrada publike za najsmešniju predstavu na pozorišnom festivalu "Dani komedije" u Jagodini nosi ime Miodraga Petrovića Čkalje.

Godine 1974. godine počelo je emitovanje emisije Gost Drugog programa Radio Beograda. Kada je 1974. godine novinar Radio Beograda Miloš Jevtić obavio razgovor sa prvim gostom emisije Gost Drugog programa Veliborom Gligorićem, nije ni pretpostavljao da će se ta emisija tako dugo održati na radio-talasima. Ovaj serijal razgovora sa uglednim ličnostima iz našeg kulturnog, naučnog ili javnog života ne impresionira samo obimom i dugovečnošću. Reč je o poduhvatu koji ima šire kulturne i civilizacijske dimenzije. Razgovori vođeni u okviru ove emisije pretočeni su u knjige, a tonski snimci predstavljaju ostavštinu za budućnost.

Na današnji dan 1945. godine završena je prva radna akcija u Srbiji. Na Crnom vrhu kod Bora, od januara do aprila 1945. godine, trajala je akcija 1.630 brigadira iz Beograda i 6 okruga Srbije, u kojoj je izgrađeno 12,6 km pruge i isečeno 16 hiljada kubika ogrevnog drveta za beogradske bolnice, pune ranjenika sa Sremskog fronta.

1697 - Rođen Antoan Fransoa Prevo, francuski književnik
(Hezdin, 1.4.1697 - Šantili, 23.12.1763)

1815 - Rođen Oto fon Bizmark, nemački političar i državnik, prvi nemački kancelar- ujedinitelj (Šenhausen, 1.4.1815 - Fridrihsruh, 30.7.1898)

1849 - Otkrivena Adisonova (bronzana) bolest

1864 - Rođena Zorka Todosić, pozorišna glumica
(Novi Sad, 1.4.1864 - Beograd, 28.12.1936)

1868 - Rođen Edmon Rostan, francuski književnik
(Marsej, 1.4.1868 - Pariz, 2.12.1918)

1873 - Rođen Sergej Vasiljevič Rahmanjinov, ruski kompozitor, pijanista i dirigent (Oneg, 1.4.1873 - Los Anđeles, 28.3.1943)

1900 - Rođen Tone Seliškar, slovenački književnik
(Ljubljana, 1.4.1900 - Ljubljana, 9.8.1969)

1912 - Umro Bogoboj Rucović, pozorišni glumac
(Budva, 21.3.1869 - Beograd, 1.4.1912)

1922 - Rođena Neda Depolo, dramaturg Radio Beograda
(Brčko, 1.4.1922 - Beograd, 11.2.1996)

1928 - Otvoren prvi studentski dom u Beogradu "Kralj Aleksandar Prvi"

1929 - Radio Beograd emitovao prvi kamerno-muzički koncert posvećen Mocartu - Taj datum smatra se početkom razvoja muzikologije na programima Radio Beograda

1931 - Umro Dragoljub-Ješa Ivkov, filmski scenograf, reditelj i scenarista (Beograd, 1.4.1931 - Beograd, 9.7.2007)

1939 - Umro Anton Semjonovič Makarenko, sovjetski pedagog i književnik
(Belopolje, 13.3.1888 - Moskva, 1.4.1939)

1939 - Rođen Dejan Đurković, filmski i pozorišni reditelj i scenarista
(Beograd, 1.4.1939 - Beograd, 2.2.2003)

1945 - Izvedena prva velika saveznička operacija na Pacifiku u Drugom svetskom ratu - iskrcavanje na Okinavu

1946 - Počela omladinska radna akcija na pruzi Brčko-Banovići

1947 - Osnovan Jugoslovenski aerotransport (JAT)

1948 - Počela izgradnja Autoputa Beograd-Zagreb

1953 - Rođen Oliver Ivanović, političar, državni sekretar u Ministarstvu za Kosovo i Metohiju (Rznić, 1.4.1953)

1959 - Rođena Margita Stefanović, arhitekta, pijanistkinja, članica rok-sastava "Ekaterina Velika" (Beograd, 1.4.1959 - Beograd, 18.9.2002)

1960 - Prve čizme Dr Martins, popularne "martinke" pojavile se u britanskim prodavnicama

1964 - Umro Božidar Kunc, kompozitor i pijanista
(Zagreb, 18.7.1903 - Detroit, 1.4.1964)

1965 - Rođen Božidar Đelić, magistar ekonomije, ministar finansija Srbije, potpredsednik Vlade Srbije (Beograd, 01. 04. 1965)

1965.- Rođena Simona Ventura, italijanska novinarka i foto-model (Bolonja, 1.4.1965)

1965 - Umrla Helena Rubinštajn, kozmetički magnat
(Krakov, 25.12.1870 - Njujork, 1.4.1965)

1968 - Umro Lav Davidovič Landau, sovjetski fizičar, nobelovac
(Baku, 22.1.1908 - 1.4.1968)

1970 - Počeo sa radom Radio Studio B

1972 - Umro Vladimir Popović, političar, narodni heroj
(Brčeli, 27.1.1914 - London, 14.1972)

1973 - Otvorena renovirana zgrada lutkarskog pozorišta "Pinokio" u Zemunu, u spomen na ovaj događaj, 1. april se obeležava kao Dan pozorišta

1976 - Osnovana američka informatička kompanija "Epl"

1976 - Umro Maks Ernst, nemački slikar i vajar
(Bril, 02. 04. 1891 - Pariz, 01. 04. 1976)

1984 - Umro Marvin Gej, američki muzičar
(Vašington, 2.4.1939 - Los Anđeles, 1.4.1984)

1999 - U NATO agresiji na SRJ srušen Varadinski most na Dunavu, kod Novog Sada

2002 - Umro Božidar S. Marković, prevodilac, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu (Solun, 10.5.1903 - Beograd, 1.4.2002)

2005 - Umro Krstomir Milovanović, akademski slikar i pozorišni scenograf (10.10.1936 - Zaječar, 1.4.2005)

2008 - Umro Svetolik Mitić, novinar, jedan od osnivača Televizije Beograd, prvi dežurni urednik i autor prvog intervjua TV Beograd (Kruševac, 23.5.1923 - Beograd, 1.4.2008)

2009 - Umro Nedeljko Deretić, fotoreporter TANJUG-a
(Bačka Palanka, 19. 02. 1950 - Beograd, 01. 04. 2009)

2010 - Umro Henri Edvard Roberts, američki inženjer, dizajner prvog komercijalnog personalnog računara (Majami, 13.9.1941 - Makon, 1.4.2010)

2010 - Umro dr Dušan Kostić, docent Beogradske bankarske akademije, naučni saradnik Instituta ekonomskih nauka u Beogradu (Ivanjica, 19.9.1952 - 1.4.2010)

2010 - Umro Džon Forsajt, američki filmski i TV glumac
(Nju Džersi, 29.1.1918 - Santa Inez, 1.4.2010)

[Bisernica]

2. april






Danski književnik Hans Kristijan Andersen rođen je na današnji dan 1805. godine. Danas se obeležava Svetski dan podizanja svesti o autizmu. Milivoje Živanović, naš poznati pozorišni i filmski glumac rođen je na današnji dan 1900. godine.


Na današnji dan 1805. godine rođen je Hans Kristijan Andersen, danski književnik. Tvorac danske realističke proze, Andersen je autor niza pripovedaka - bajki koje su mu donele svetsku slavu. Među 156 napisanih priča, zasnovanih na motivima danskog folklora, antičke mitologije i indoevropskih predanja, najpoznatije su: Carevo novo odelo, Ružno pače, Snežna kraljica, Palčica... "Putovati znači živeti", tvrdio je Andersen, i do kraja svog života uspeo da obiđe čitavu Evropu, deo Afrike, Azije, ledena severna i južna topla mora. Putovao je po Dalmaciji, Crnoj Gori, prošao kroz Beograd, na putu od Carigrada do Beča. Datum Andersenovog rođenja obeležava se u svetu kao Dan dečije i omladinske književnosti.

Pozorišni i filmski glumac Milivoje Živanović rođen je na današnji dan 1900. godine. Glumačku karijeru Živanović je počeo u putujućem pozorištu Udruženja glumaca. Zalaganjem Branislava Nušića postao je stalni član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Sećajući se, kasnije, svog prvog dodira sa profesionalnim teatrom govorio je: "To je bila moja akademija, moj univerzitet". Nakon nekoliko godina provedenih u Skoplju, 1932. godine ostvaruje svoj dugogodišnji san, ulazi u Narodno pozorište u Beogradu. Kada je 1947. godine osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište, Živanović se našao u novom ansamblu i u njemu ostao do smrti. Ostvario je uloge za pamćenje: Jegor Buličov, Kralj Lir, Agaton, Gabrijel Borkman... Za izuzetne glumačke kreacije dobio je više visokih priznanja, među kojima "Sedmojulsku nagradu" i "Medalju Stanislavskog", koju mu je, 1966. godine, dodelio Moskovski hudožestveni teatar. Vrsnom umetniku u spomen, svake godine se u njegovom rodnom Požarevcu održavaju Glumačke svečanosti "Milivoje Živanović".

Francuski književnik Emil Zola rođen je na današnji dan 1840. godine. Tvorac i jedan od najizrazitijih predstavnika naturalističkog pravca u književnosti, Zola je pisao romane, priče, pozorišne komade, polemičke članke, a bavio se i književnom i umetničkom kritikom. Njegovo glavno delo je ciklus od 20 romana pod zajedničkim nazivom "Rugon - Makar, prirodna i društvena istorija jedne porodice pod Drugim carstvom". Čitalačkoj publici su iz ovog serijala dobro poznati romani: Nana, Žerminal, Trovačica... Svetsku afirmaciju stekao je i zahvaljujući svom aktivnom društvenom angažmanu. U otvorenom pismu pod nazivom "Optužujem", ustavši u odbranu nevino osuđenog kapetana Alfreda Drajfusa, optuženog za odavanje vojnih tajni Nemačkoj, Zola je razobličio politiku francuske vlasti, što je imalo odjeka u čitavom svetu i odlučujuće uticalo na rehabilitaciju kapetana Drajfusa.

742 - Rođen Karlo I Veliki, franački kralj i rimsko-nemački car
(Ingelhajm, 2.4.742 - Ahen, 28.1.814)

1725 - Rođen Đakomo Kazanova, italijanski diplomata, književnik, avanturista i najveći svetski zavodnik (Venecija, 2.4.1725 - Duks,4.6.1798)

1791 - Ubijen Onore Gabrijel Riketi de Mirabo, francuski političar i književnik (Binjon, 9.3.1749 - Pariz, 2.4.1791)

1791 - Rođen Semjuel Morze, američki fizičar, pronalazač telegrafa i Morzeove azbuke (Šarlstoun, 2.4.1791 - Njujork, 25.3.1872)

1792 - Dolar uveden kao novčana jedinica u SAD

1875 - Rođen Dragutin Vladisavljević, lekar, pisac i prevodilac
(Beograd, 2.4.1875 - Beograd, 16.5.1938)

1891 - Rođen Marks Ernst, namački slikar
(Bril, 2.4.1891 - Pariz, 1.4.1976)

1914 - Umro Paul Hejse, nemački književnik, nobelovac
(Berlin, 13.3.1830 - Minhen, 2.4.1914)

1917 - Počeo Solunski proces protiv pukovnika Dragutina Dimitrijevića Apisa i grupe oficira pred srpskim Vojnim sudom u Solunu

1927 - Rođen Ferenc Puškaš, mađarski fudbaler i trener
(Budimpešta, 2.4.1927 - Budimpešta, 17.11.2006)

1928 - Rođen Serž Gensbur, francuski kompozitor
(Pariz, 2.4.1928 - Pariz, 3.3.1991)

1936 - Rođena Milka Lukić, pozorišna glumica
Beograd, 2.4.1936 - Beograd, 14.12.2009)

1937 - Rođena Majda Sepe, slovenačka pevačica
(Ljubljana, 2.4.1937 - Ljubljana, 11.4.2006)

1939 - Rođen Marvin Gej, američki muzičar
(Vašington, 2.4.1939 - Los Anđeles, 1.4.1984)

1939 - Rođen Jovan Ristić, pozorišni, filmski i TV reditelj, pomoćnik generalnog direktora RTS-a (Beograd, 2.4.1939)

1939 - Rođen Živan Saramandić, operski pevač (Beograd, 2.4.1939)

1974 - U Titogradu osnovan Univerzitet Crne Gore

1974 - Umro Žorž Pompidu, francuski političar i državnik, premijer i predsednik Francuske (Monbudif, 5.7.1911 - Pariz, 2.4.1974)

1982 - Počeo sukob Velike Britanije i Argentine oko Foklandskih ostrva

1997 - Umro Tomojuki Tanaka, japanski filmski producent
(Osaka, 26.4.1910 - Tokio, 2.4.1997)

2005 - Umro papa Jovan Pavle Drugi (Karol Vojtila), 264. poglavar Rimokatoličke crkve(Vadovice, 18.5.1920 - Vatikan, 2.4.2005)

2007 - Umro Žarko Petrović, odbojkaš, reprezentativac
(Novi Sad, 27.10.1964 - Novi Sad, 2.4.2007)

2010 - Umrla Stojanka Grozdanov-Davidović, književnica, urednik Radio Beograda (Zrenjanin, 28.6.1940 - Beograd, 2.4.2010)

2010 - Umro Mato Došen, hrvatski muzičar, producent i aranžer
(Zagreb, 1953 - Zagreb, 2.4.2010)

[Bisernica]

3. april



Johannes Brahms
(1833 - 1897)


Johanes Brams, nemački kompozitor i pijanista umro je 3. aprila 1897. godine. Jugoslovensko dramsko pozorište počelo je sa radom na današnji dan 1948. godine. Američki glumac Marlon Brando rođen je na današnji dan 1924. godine.


Nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams umro je u Beču 3. aprila 1897. godine. Brams je karijeru započeo kao pijanistički virtuoz, a nakon poznanstva sa Klarom i Robertom Šumanom, afirmisao se kao kompozitor i dirigent. U oblikovanju i tehnici, Brams polazi od klasičnog i baroknog nasleđa, stavljajući težište na doteranost forme, mada je njegov muzički izraz u osnovi romantičarski. U njegovom opsežnom opusu zastupljene su sve instrumentalne i vokalne vrste, izuzev opere. Najpoznatije su njegove simfonije, klavirski koncerti, violinski koncert, kamerna muzika, horske kompozicije i solo - pesme. Svetsku slavu doživeo je "Nemačkim rekvijemom". Ostvarivši sintezu klasičnih i romantičarskih elemenata, Brams je, posebno u oblasti kamerne muzike i solo - pesme, postao uzor koji su sledili kompozitori poput Regera, Šenberga, Hindemita... Zanimljivo je pomenuti i Bramsovo poznavanje nekih naših narodnih pesama, koje je imao prilike da pročita u Vukovom prevodu na nemački "Srpskih narodnih pesama". Iz te zbirke komponovao je tri pesme: "Devojka ružici", "Devojka i lice" i "Devojka na gradskim vratima".

Na današnji dan 1903. godine u Beograd je stigao prvi putnički automobil. Putnicima koji su se tog 3. aprila 1903. godine našli na Železničkoj stanici u Beogradu zastao je dah kada je iz jednog od transportnih vagona iskrcan automobil, prvi koji se pojavio u Beogradu i Srbiji. Ovaj datum uzima se kao početak automobilizma kod nas. Automobil je stigao iz Beča, a kupio ga je za 12 hiljada kruna rentijer iz Beograda Božidar Radulović. Auto marke "neselsdorfer", sa vodom hlađenim dvocilindričnim bokser motorom, imao je 3.1 litar, 3 ventila po cilindru i 12 konja. Proizveden je u fabrici vagona u Koprivnici, u Češkoj, danas fabrika automobila "Tatra". U pratnji automobila došao je i vozač, koji je u Beogradu ostao 45 dana i obučio prvog srpskog šofera, kasnije i mehaničara Sretena Kostića. Sedamnaest dana kasnije, u Beograd je stigao i drugi putnički automobil. "Politika" je tim povodom uputila apel, prvi na ovim prostorima, za zaštitu životne sredine, jer su novopridošla saobraćajna sredstva oslobađala izduvne gasove i pravila buku, nezabeleženu do tada u Beogradu.

Slavni američki pozorišni i filmski glumac Marlon Brando rođen je na današnji dan 1924. godine. Brando je karijeru započeo kao pozorišni glumac na Brodveju, ali su mu svetsku slavu donele filmske uloge "mladih gnevnih ljudi" pedesetih godina. Sve je počelo filmom "Tramvaj zvani želja" Elije Kazana, u kome mu je partnerka bila neprikosnovena Vivijen Li. Isti reditelj poverio mu je glavnu ulogu vođe ustanka meksičkih seljaka u filmu "Viva Zapata", za koji je dobio nagradu u Kanu. Prvi "Oskar" dobija za ulogu Teri Maloja u Kazanovom filmu "Na dokovima Njujorka". Sledili su zatim filmovi: "Dezire", "Bal prokletih", "Pobuna na brodu Baunti", "Poslednji tango u Parizu", "Apokalipsa danas"... Za ulogu Don Vita Korleonea u "Kumu", 1973. godine, nagrađen je "Oskar"-om, koji je odbio da primi u znak protesta protiv politike SAD prema Indijancima.

Jugoslovensko dramsko pozorište počelo je sa radom 3. aprila 1948. godine. Prve probe Jugoslovenskog dramskog pozorišta, za koje svedoci kažu da su bile čarobne i poetske, održavane su u prostoru napuštene crkve na Bajlonijevoj pijaci, dok se još gradila pozorišna kuća na Cvetnom trgu. Prvi put se zavesa podigla 3. aprila 1948. godine, kada je izvedena premijera "Kralja Betajnove" Ivana Cankara, u režiji Bojana Stupice. U glavnim ulogama nastupili su Marija Crnobori, Branko Pleša i Dubravka Perić. Osnivači Jugoslovenskog dramskog pozorišta: Bojan Stupica, umetnički rukovodilac, Eli Finci, prvi direktor ove pozorišne kuće, Velibor Gligorić, Milan Dedinac, Mata Milošević, Tomislav Tanhofer, Miroslav Belović, Milenko Šerban, a takođe i glumci svih generacija, uneli su u ovu kuću svoje znanje, dar i talenat, a pozorišnoj umetnosti uopšte smisao, dubinu i ideju kojom se nadahnjuju generacije ljubitelja pozorišne umetnosti. Decenijama je ovo pozorište ugledna teatarska radionica u jugoslovenskim i svetskim razmerama.

1607. - Počelo naseljavanje Severne Amerike

1682. - Umro Bartolomeo Esteban Muriljo, španski slikar (Sevilja, 01. 01. 1618 - Sevilja, 03. 04. 1682)

1783. - Rođen Irving Vašington, američki književnik (Njujork, 03. 04. 1783 - Njujork, 28. 11. 1859)

1849. - Umro Julijus Slovacki, poljski književnik (Kšeminjec, 04. 09. 1809 - Pariz, 03. 04. 1849)

1862. - Umro Džems Klark Ros, engleski pomorski oficir i polarni istraživač (London, 15. 04. 1800 - Ajlsberi, 03. 04. 1862)

1903. - Rođen Mihailo Stevanović, lingvista, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik (Piperi, 03. 04. 1903 - Beograd, 01. 1991)

1915. - Umrla Nadežda Petrović, slikarka, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, jedan od osnivača "Kola srpskih sestara"(Čačak, 12. 10. 1873 - Valjevo, 03. 04. 1915)

1920. - Umro Dragoljub - Draža Pavlović, istoričar i političar, profesor Beogradskog univerziteta, prvi predsednik Narodne skupštine Kraljevine SHS, akademik (Knjaževac, 16. 06. 1866 - Beograd, 03. 04. 1920)

1924. - Rođena Doris Dej (Doris Kapelhof), američka filmska glumica i pevačica (Sinsinati, 03. 04. 1924)

1930. - Rođen Helmut Kol, nemački političar i državnik, kancelar SRN (Ludvigshafen, 03. 04. 1930)

1935. - Rođen doktor Kosta M. Kostić, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Monpelje, 03. 04. 1935 - Beograd, 21. 07. 2007)

1942. - Ukazom ustaškog poglavnika Ante Pavelićna ustanovljena Hrvatska pravoslavna crkva

1943. - Rođen Ranko Munitić, filmski kritičar i teoretičar (Zagreb, 03. 04. 1943 - Beograd, 28. 03. 2009)

1946. - Rođen Branislav Milićević - Branko Kockica, glumac, dramaturg, umetnički direktor Dečjeg pozorišta "Puž" (Zemun, 03. 04. 1946)

1947. - Osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu

1947. - Rođen Miloš Marković, advokat, vaterpolo-golman, reprezentativac (Beograd, 03. 04. 1947 - Beograd, 26. 02. 2010)

1950. - Rođen Nebojša Kunić, muzičar, član grupe "Sedmorica mladih" (Sremska Mitrovica, 03. 04. 1950)

1950. - Rođen Miroljub Rajić, generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije (Užice, 03. 04. 1950 - Kopaonik, 02. 03. 2007)

1961. - Rođen Edi Marfi, američki filmski glumac (Njujork, 03. 04. 1961)

1971. - Počeo sa radom Studentski kulturni centar u Beogradu

1977. - Stupili na snagu "Osimski sporazumi" između vlada Jugoslavije i Italije o regulisanju graničnih pitanja

1984. - Prvi put emitovana muzika sa kompakt - diska na programu Radio Beograda

1986. - Umro Đorđe Karaklajić, dirigent i kompozitor, muzički urednik Radio Beograda (Užice, 24. 03. 1912 - Beograd, 03. 04. 1986)

1991. - Umro Grejem Grin, engleski književnik (Berkemsted, 02. 08. 1904 - Vevej, 03. 04. 1991)

1999. - U NATO bombardovanju srušen Most slobode u Novom Sadu i bombardovane zgrade Saveznog i MUP-a Republike Srbije u Beogradu

2003. - Državna zajednica Srbija i Crna Gora primljena u Savet Evrope

2008. - Uklonjene barikade u ulici Ledra, u Nikoziji, kojima su decenijama razdvajane grčka i turska zajednica u glavnom gradu Kipra, kao podsticaj ujedinjenju ostrva

2008. - Umrla Nada Bjelogrlić, reditelj Dramskog programa Radio Beograda (Beograd, 26. 09. 1925 - Beograd, 03. 04. 2008)

2010. - Umro Dušan Radić, kompozitor, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu, akademik (Sombor,10. 04. 1929 - Beograd, 03. 04. 2010)

[Bisernica]

4. april






U znak sećanja na studenta prava Žarka Marinovića koji je stradao 4. aprila 1936. godine, današnji dan proglašen za Dan studenata Beogradskog univerziteta. U Vašingtonu 1949. potpisan ugovor o stvaranju NATO.


Počeo generalni štrajk studenata univerziteta u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Skoplju i Subotici protiv fašizacije zemlje. Na današnji dan 1936. godine policija na Medicinskom fakultetu u Beogradu ubila studenta Žarka Marinovića. U znak sećanja na taj događaj, 4. april se obeležava kao Dan studenata Beogradskog univerziteta.

U Vašingtonu 4. aprila 1949. godine Ugovor o stvaranju NATO potpisali su šefovi diplomatija Belgije, Velike Britanije, Danske, Italije, Islanda, Kanade, Luksemburga, Norveške, Portugala, SAD, Francuske i Holandije. Prethodni akt na kom je utemeljen čitav idejni koncept budućeg pakta bila je "Atlantska povelja", potpisana tokom Drugog svetskog rata, sapotpisnik bila je i Kraljevina Jugoslavija (proklamovano je savezništvo utemeljeno na principima zaštite demokratije i ličnih sloboda).

NATO je osnivačkim aktom definisan kao odbrambeni savez, da bi pola veka kasnije, 24. marta 1999, protivno Povelji Ujedinjenih nacija, mimo saglasnosti Saveta bezbednosti UN, suprotno dokumentu o evropskoj bezbednosti iz Helsinkija koje su njene članice potpisale, pogazivši sopstveni osnivački akt, čak i ustave pojedinih država članica, pod vođstvom SAD otpočeo agresiju na SR Jugoslaviju.

1774.
- Umro Oliver Goldsmit, irski književnik
(Palas, 10. 11. 1730 - London, 04. 04. 1774)
1807.
- Umro Žozef Žerom de Laland, francuski astronom
(Burg, 11. 04. 1732 - 04. 04. 1807)
1823.
- Rođen Vilijem (Vilhelm) Simens, britanski pronalazač, jedan od konstruktora Simens- Martinove peći
(Hanover, 04. 04. 1823 - London, 19. 11. 1883)
1825.
- Rođen Đura Daničić (Popović), filolog, profesor Liceja i Velike škole u Beogradu, prevodilac i reformator srpskog jezika i pravopisa
(Novi Sad, 04. 04. 1825 - Zagreb, 05. 11. 1882)
1845.
- Rođen Nikola Milaš (kaluđersko ime Nikodim), episkop, profesor Bogoslovije u Zadru i Beogradu
(Šibenik, 04. 04. 1845 - Dubrovnik, 20. 03. 1915)
1868.
- Rođen Pavle Popović, književni istoričar i kritičar, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik
(Beograd, 04. 04. 1868 - Beograd, 04. 06. 1939)
1907.
- Rođen Milenko Šerban, slikar i scenograf, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu
(Čerević, 04. 04. 1907 - Beograd, 31. 07. 1979)
1914.
- Rođena Margerit Diras, francuska književnica
(Sajgon, 04. 04. 1914 - Pariz, 03. 03. 1996)
1914.
- Rođen Alek Ginis, engleski filmski glumac, dobitnik "Oskar "-a
(London, 04. 04. 1914 - Saseks, 05. 08. 2000)
1916.
- Rođen Nikola Ljubičić, general, političar i državnik, predsednik Predsedništva Srbije i član Predsedništva SFRJ, narodni heroj
(Karan, 04. 04. 1916 - Beograd, 13. 04. 2005)
1922.
- Rođen Vasilije - Vasa Pantelić, filmski i pozorišni glumac
(Ruma, 04. 04. 1922)
1923.
- Rođen Nikola Hajdin, profesor Građevinskog fakulteta u Beogradu, akademik, predsednik SANU
(Vrbovsko, 04. 04. 1923)
1925.
- Rođen Branislav Surutka, spiker RTB-a
(Banja Luka, 04. 04. 1925 - Beograd, 05. 05. 1979)
1929.
- Umro Karl Benc, nemački inženjer, konstruktor četvorotaktnog benzinskog motora i prvog automobila, vlasnik kompanije "Benc" u Manhajmu
(Karlsrue, 26. 11. 1844 - Manhajm, 04. 04. 1929)
1932.
- Rođen Andrej Tarkovski, sovjetski reditelj
(Moskva, 04. 04. 1932 - Pariz, 29. 12. 1986)
1932.
- Rođen Entoni Perkins, američki filmski i pozorišni glumac
(Njujork, 04. 04. 1932 - Los Anđeles, 13. 09. 1992)

1941.
- Rođen Petar Kralj, pozorišni, filmski i TV glumac
(Zagreb, 04. 04. 1941)
1948.
- Rođena Neda Todorović, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu
(Vrbas, 04. 04. 1948)


1958.
- Prvi put predstavljen simbol mira - "Peace" na skupu posvećenom nuklearnom razoružanju u Londonu, autor britanski pacifista Džerald Holtom
1965.
- Donet Zakon o radio-difuznim ustanovama SFRJ
1968.
- Ubijen Martin Luter King, američki baptistički sveštenik, vođa pokreta protiv rasnog ugnjetavanja, nobelovac
(Atlanta, 15. 01. 1929 - Memfis, 04. 04. 1968)
Rođen u porodici baptističkog pastora, Martin Luter King se školovao u Atlanti, Bostonu i Harvardu, gde je stekao titulu doktora nauka. Osnivač je "Konferencije hrišćanskog rukovodstva Juga", pokreta američkih Crnaca, koji se, inspirisan Gandijevim metodima nenasilja, borio za ravnopravnost i ljudsko dostojanstvo. "Imam jedan san... Sanjam da će jednog dana, na crvenkastim brežuljcima Džordžije, sinovi nekadašnjih robova i sinovi nekadašnjih robovlasnika zajedno zauzeti mesto za stolom bratstva. Sanjam da će jednog dana moje četvoro dece živeti u naciji, koja ih neće procenjivati po boji kože, već po zaslugama. S tim ubeđenjem vraćam se na Jug." Tako je govorio Martin Luter King, 1968. godine, u Vašingtonu, posle najvećeg protestnog marša u istoriji Amerike. San "Crnog Gandija Amerike" dramatično je prekinut 4. aprila iste godine, kada je na njega, u Memfisu, pucao Džejms Erl Rej. Martin Luter King je dobitnik Nobelove nagrade za mir, 1964. godine.
1969.
- Prvi put ugrađeno veštačko srce izrađeno od plastike i sintetičkog vlakna u ljudski organizam
1977.
- Osnovan Međunarodni pres-centar u Beogradu
1979.
- Rođen Hit Ledžer (Hitklif Endrju Ledžer), australijski filmski glumac
(Pert, 04. 04. 1979 - Njujork, 22. 01. 2008)
1983.
- Umrla Glorija Džozefina Mej Svanson, američka pozorišna i filmska glumica
(Čikago, 27. 03. 1898 - Njujork, 04. 04. 1983)
1990.
- Umrla Sara Von, američka džez - pevačica
(Njuark, 27. 03. 1924 - Los Anđeles, 04. 04. 1990)
1994.
- Umro Kurt Kobejn, američki muzičar
(Aberdin, 20. 02. 1967 - Sijetl, 04. 04. 1994)
1998.
- Umro Milutin Vasković - Vaske, muzičar, član ansambla "Sedmorica mladih"
( 1942 - Beograd, 04. 04. 1998)
2001.
- Umrla Mitra Mitrović, političar, kulturni i javni radnik
(Užička Požega, 06. 09. 1912 - Beograd, 04. 04. 2001)
2002.
- Umro Milutin Garašanin, arheolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik
(Beograd, 11. 09. 1920 - Beograd, 04. 04. 2002)
2002.
- Umro Miodrag Ž. Pavlović, jedan od osnivača Muzičke omladine Srbije
(Azanja, 1932 - Beograd, 04. 04. 2002)
2002.
- Umro Uroš Komlenović, novinar nedeljnika "Vreme"
( 1964 - Beograd, 04. 04. 2002)

[Bisernica]

5. april






Imenovani prvi akademici Srpske kraljevske akademije 1887. godine. Održane prve Olimpijske igre moderne epohe u Atini 1896. godine. Isidora Sekulić, književnica i prevodilac, akademik umrla 1958. godine.


Na današnji dan 1887. godine imenovani prvi akademici Srpske kraljevske akademije. Prvih 16 članova Srpske kraljevske akademije imenovao je kralj Milan Obrenović, da bi već sledeće godine akademici sami birali stalne i dopisne članove. Bivši članovi Srpskog učenog društva postali su počasni članovi Akademije. Tadašnja Akademija imala je 4 stručne akademije: Akademiju prirodnih, filozofskih, društvenih nauka i Akademiju umetnosti. Za predsednika Srpske kraljevske akademije, upravo na dan njegovog rođenja, izabran je Josif Pančić, a za sekretara Jovan Žujović.

Umrla Isidora Sekulić, književnica i prevodilac, akademik, na današnji dan 1958. godine. Umetnik širokog obrazovanja i visoke kulture, Isidora Sekulić je diplomirala na Višem pedagogijumu u Pešti, a doktorirala u Nemačkoj. Dužim putovanjima i boravkom u Engleskoj, Francuskoj i Norveškoj, proširila je svoje znanje klasičnih i modernih jezika. Njeni lirsko-meditativni, rafinisano-analitični i bogato asocijativni tekstovi označavaju pojavu moderne srpske proze. Isidorino duhovno interesovanje obuhvatalo je kako nauku tako i umetnost, pa je svoju delatnost mislioca i kritičara razvila u širokom rasponu, preplićući pozorišnu, muzičku, likovnu umetnost i arhitekturu sa literaturom i filozofijom. U tom smislu, značajne su njene studije o gotovo svim velikim piscima ruske, francuske, engleske, nemačke, norveške i drugih literatura, a među tekstovima o domaćim piscima ističu se oni o Njegošu, Đuri Jakšiću, Lazi Kostiću, Petru Kočiću, Tinu Ujeviću, Ivi Andriću... Od značaja su i njeni ogledi o stilu i jeziku, putopisi koji idu u sam vrh srpskog proznog izraza i prevodi. Najpoznatija dela Isidore Sekulić su: Saputnici, Hronika palanačkog groblja, Gospa Nola, Zapisi o mome narodu i Pisma iz Norveške. Bila je prva žena član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1588 - Rođen Tomas Hobs, engleski filozof
(Vestport, 5.4.1588 - Hardvik, 4.12.1679)

1692 - Rođena Adrijana Lekuvrer, francuska pozorišna glumica
(Dameri, 5.4.1692 - Pariz, 20.3.1730)

1794 - Giljotiniran Žorž Žak Danton, francuski revolucionar i advokat
(Arsi-sur-Ob, 26.10.1759 - Pariz, 5.4.1794)

1814 - Rođen Josip (Josif) Pančić, prirodnjak i lekar, prvi predsednik Srpske kraljevske akademije
(Ugrine, 5.4.1814 - Beograd, 25.2.1888)

1827 - Rođen Džozef Lister, engleski hirurg, uveo antiseptike u hirurgiju
(Apton, 5.4.1827 - Valmer, 10.2.1912)

1865 - Umro Kornelije Stanković, kompozitor, pijanista i horovođa
(Budim, 18.8.1831 - Budim, 5.4.1865)

1896 - Održane prve Olimpijske igre moderne epohe u Atini

1900 - Rođen Spenser Trejsi, američki filmski glumac, dobitnik "Oskara"
(Milvoki, 05. 04. 1900 - Los Anđeles, 10. 06. 1967)

1908 - Rođen Herbert fon Karajan, austrijski dirigent
(Salcburg, 5.4.1908 - Anif, 16.7.1989)

1908 - Rođena Bet Dejvis (Elizabet Rut Dejvis), američka filmska glumica, dobitnica"Oskara"
(Lovel, 05. 04. 1908 - Pariz, 06. 10. 1989)

1916 - Rođen Gregori Pek, američki filmski glumac, dobitnik "Oskara"
(La Džola, 5.4.1916 - Los Anđeles, 12.6.2003)

1926 - Rođen Sten Levi, američki muzičar, pionir bi-bapa
(Filadelfija, 5.4.1926 - Van Nis, 19.4.2005)

1929 - Rođen Klaus Hugo, belgijski književnik
(Briž, 5.4.1929 - Antverpen, 19.3.2008)

1932 - Rođen Bora Ćosić, književnik
(Zagreb, 5.4.1932)

1937 - Rođen Kolin Pauel, američki general i političar, državni sekretar SAD
(Njujork, 5.4.1937)

1941 - Potpisan Pakt o prijateljstvu i nenapadanju između Sovjetskog Saveza i Kraljevine Jugoslavije u Drugom svetskom ratu

1950 - Rođen Predrag-Miki Manojlović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 5.4.1950)

1975 - Umro Čang Kaj Šek, kineski general, političar i državnik, predsednik Formoze (Tajvana)
(Čekiang, 31.10.1887 - Tajpeh, 5.4.1975)

1976 - Umro Hauard Hjuz, američki filmski producent, avijatičar i konstruktor letilica (Hambl, 24.12.1905 - Hjuston, 5.4.1976)

1989 - Umro Vojislav Arnovljević, kardiolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, osnivač jugoslovenske kardiološke škole, akademik
(Razgrad, 15.9.1895 - Beograd, 5.4.1989)

1991 - Umro Maks Friš, švajcarski književnik
(Cirih, 15.5.1911 - Cirih, 5.4.1991)

1992 - Počeo rat u Bosni i Hercegovini

1997 - Umro Alen Ginzberg, američki književnik
(Njujork, 3.6.1926 - Njujork, 5.4.1997)

2005 - Umro Sol Belou (Solomon Belouz), američki književnik, nobelovac
(Montreal, 10.6.1915 - Bruklin, 5.4.2005)

2008 - Umro Boris Nikolić, modni dizajner, stilista RTV B92
(1974 - Beograd, 5.4.2008)

2008 - Umro Čarlton Heston (Džon Čarls Karter), američki filmski glumac (Evanston, 4.10.1924 - Beverli Hils, 5.4.2008)

[Bisernica]

6. april






Bombardovanjem Beograda počeo nemački napad na Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu na današnji dan 1941. godine. Novinar, urednik, scenarista i reditelj RTB Novak Novak (Novak Novaković) umro je na današnji dan 1995. godine


Na današnji dan 1941. godine bombardovanjem Beograda počeo nemački napad na Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu. U nemačkom bombardovanju Beograda stradao kompletni fond Narodne biblioteke, između ostalog i jedini srpski muzički spomenik iz prve polovine 15. veka Tvorenije kir Stefana Srbina. Pogođena je zgrada Akademije nauka, u kojoj se nalazio studio Radio Beograda, tako da je stanica prekinula emitovanje programa. Predajnik u Makišu ostao je neoštećen. Preuzimajući Radio Beograd, Nemci su iselili studijske uređaje iz zgrade Akademije u Ulicu Kneza Miloša 16.

Otvorena nova zgrada Narodne biblioteke Srbije na današnji dan 1973. godine. Narodna biblioteka Srbije osnovana je 27. februara 1832. godine, u kući njenog pokretača i osnivača Grigorija Vozarevića. Septembra 1832. godine, Novozavedena biblioteka varoši beogradske, kako se onda zvala, imala je oko 800 knjiga. Godine 1833, preseljena je u Kragujevac, da bi dve godine kasnije, bila vraćena u Beograd. Današnji naziv nosi od 1858. godine, na predlog bibliotekara Đure Daničića. U bombardovanju 6. aprila 1941. godine, zgrada Narodne biblioteke na Kosančićevom vencu izgorela je do temelja sa svih 510 hiljada naslova bibliotečkog materijala, oko pola miliona knjiga i preko hiljadu rukopisa i povelja. Obnovljena je 1946. godine i dobila prostor u Knez Mihailovoj, na mestu nekadašnjeg hotela "Srpska kruna". Zgrada u Skerlićevoj ulici, u kojoj se Biblioteka danas nalazi, svečano je otvorena na današnji dan 1973. godine. Narodna biblioteka Srbije danas je jedna od najvećih i najznačajnijih na Balkanu i neodvojivi deo evropske i svetske kulturne baštine.

Na današnji dan 1995. godine umro Novak Novak (Novak Novaković), novinar, urednik, scenarista i reditelj RTB. Novak Novak se javnosti predstavio 1966. godine serijom Ljudi i papagaji. Usledila je Servisna stanica, koju je radio zajedno sa Lolom Đukićem, Dežurna ulica, Spavajte mirno i Sačulatac. Jedna od Novakovih najpoznatijih serija nesumnjivo je Pozorište u kući, čije je prikazivanje počelo 1972. godine, a trajalo duže od jedne decenije i prikazivano u 6 ciklusa. Bilo je to vreme kada se negovala humoristička serija, vreme popularnosti televizije kao medija i praznih ulica kad su prikazivane omiljene TV serije.

885 - Umro Metodije Solunski, slovenski arhiepiskop i prosvetitelj, sastavljač prve slovenske azbuke, glagoljice (Solun, oko 812 - Moravska, 6.4.885)

1199 - Umro Ričard Lavlje Srce (Ričard i Plantagenet), engleski kralj
(Oksford, 8.9.1157 - Šaluz, 6.4.1199)

1483 - Rođen Rafaelo Santi (Rafael), italijanski renesansni slikar, arhitekta i graditelj (Urbino, 6.4.1483 - Rim, 6.4.1520)

1520 - Umro Rafaelo Santi (Rafael), italijanski renesansni slikar, arhitekta i graditelj (Urbino, 6.4.1483 - Rim, 6.4.1520)

1528 - Umro Albreht Direr, nemački slikar i grafičar
(Nirnberg, 21.5.1471 - Nirnberg, 6.4.1528)

1667 - Snažan zemljotres pogodio Dubrovnik

1838 - Umro Dimitrije Davidović, novinar i publicista, ministar prosvete i unutrašnjih dela Srbije, pokretač Novina serbskih (Zemun, 24.10.1789 - Smederevo, 6.4.1838)

1909 - Američki pomorac Robert Edvin Piri osvojio Severni pol

1910 - Osnovano Srpsko geografsko društvo u Beogradu

1924 - Osnovan Automobilski klub Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

1925 - Rođen Stoiljko-Stole Janković, filmski režiser
(Beograd, 6.4.1925 - Beograd, 19.4.1987)

1931 - Rođen Cvetko Lainović, akademski slikar i književnik
(Podgorica, 6.4.1931- Beograd, 24.4.2006)

1942 - Rođen Beri Levinson, američki filmski i TV glumac, reditelj, scenarista i producent (Baltimor, 6.4.1942)

1946 - Rođen Ivan Bekjarev, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 6.4.1946)

1971 - Umro Igor Fjodorovič Stravinski, ruski kompozitor
(Oranienbaum, 17.6.1882 - Njujork, 6.4.1971)

1977 - Na sceni Teatra na Taganki u Moskvi izvedena premijera dela Mihaila Bulgakova Majstor i Margarita

1992 - Članice Evropske zajednice priznale bivšu jugoslovensku republiku Bosnu i Hercegovinu kao samostalnu državu

1992 - Umro Isak Asimov, američki književnik
(Petrovak, 2.1.1920 - Njujork, 6.4.1992)

1996 - Umrla Grir Garson, američka filmska glumica, dobitnica Oskara
(London, 29.9.1904 - Dalas, 6.4.1996)

2000 - Umro Habib Burgiba, tuniski političar i državnik, predsednik Tunisa
(Monastir, 4.8.1903 - Monastir, 6.4.2000)

2004 - Umro dr Mihailo Vučinić, kardiohirurg, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, osnivač i direktor Instituta za kardiovaskularne bolesti "Dedinje" ( - Beograd, 6.4.2004)

2005 - Umro Renije Treći Grimaldi, princ od Monaka
(Monako, 31.5.1923 - Monako, 6.4.2005)

2006 - Umro Vojislav Vojkan Melić, fudbaler, kapiten "Crvene zvezde", reprezentativac (Šabac, 5.1.1940 - Beograd, 6.4.2006)

2006 - Umro prof. dr Miroslav Pečujlić, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu i rektor Beogradskog univerziteta (Sisak, 7.1.1929 - Beograd, 6.4.2006)

2007 - Umro Luiđi Komenčini, italijanski filmski reditelj, jedan od osnivača Italijanske kinoteke (Salo, 8.6.1916 - Rim, 6.4.2007)

2007 - Umro Miroslav Veličković Ribika, fudbaler Zemuna, Crvene zvezde i OFK Beograda ( - Zemun, 6.4.2007)

2009 - Umro Petar Marinković, predsednik Teniskog kluba Partizan, generalni sekretar Teniskog saveza Jugoslavije ( - Beograd, 6.4.2009)

2010 - Umro Aleksandar Mladenović, istoričar srpskog jezika, akademik
(Bitolj, 1930 - Beograd, 6.4.2010)

2010 - Umro Branislav Perić, novinar, dopisnik Ekspres Politike i Večernjeg lista iz Šapca (Šabac, 1940 - Šabac, 6.4.2010)