SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

28. septembar







Na današnji dan 1914. godine umro kompozitor Stevan Mokranjac. Međunarodni dan slobodnog pristupa informacijama. Dan roda Atomsko-biološko-hemijske odbrane Vojske Srbije.
Na današnji dan 1914. godine umro Stevan Stojanović - Mokranjac. Kompozitor, muzički pedagog i horovođa, Mokranjac je svojim stvaralaštvom obeležio srpsku muziku 19. veka. Muzičko obrazovanje stekao je u Minhenu, Rimu i Lajpcigu. Po povratku u Beograd, razvio je mnogostranu muzičku delatnost. Bio je horovođa Beogradskog pevačkog društva, koje je pod njegovim vođstvom steklo međunarodni ugled. Osnivač je Gudačkog kvarteta, profesor i direktor Srpske muzičke škole, danas Muzička škola "Mokranjac", kao i pokretač Saveza pevačkih društava. U svom glavnom delu "Rukoveti", Mokranjac je stvorio specifičan oblik rapsodije, uobličavajući narodne pesme iz naših krajeva, sa istančanim osećajem za harmonska, melodijska i tekstualna obeležja. Njegove duhovne kompozicije, inspirisane tradicionalnim pravoslavnim crkvenim napevima, su remek- dela srpske crkvene muzike.

1803. - Rođen Prosper Merime, francuski književnik
(Pariz, 28. 09. 1803 - Kan, 23. 09. 1870)

1841. - Rođen Žorž Klemanso, francuski političar
(Mujeron an Pare, 28. 09. 1841 - Pariz, 24. 11. 1929)

1864. - Osnovana Prva internacionala

1864. - Umro Jovan Popović, slikar
(Opovo, 1810 - Pančevo, 28. 09. 1864)

1895. - Umro Luj Paster, francuski hemičar i mikrobiolog, pronalazač vakcine protiv besnila, antraksa i crvenog vetra (Dol, 27. 12. 1822 - Sen Klod, 28. 09. 1895)

1905. - Rođen Maks Šmeling, nemački bokser, svetski šampion
(Klajn Lukov, 28. 09. 1905 - 02. 02. 2005)

1924. - Rođen Marčelo Mastrojani, italijanski filmski i TV glumac
(Fontana Liri, 28. 09. 1924 - Pariz, 19. 12. 1996)

1930. - Rođen Dejan Kosanović, filmski i TV reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Beograd, 28. 09. 1930)

1934. - Rođena Brižit Bardo, francuska filmska glumica
(Pariz, 28. 09. 1934)

1966. - Umro Andre Breton, francuski književnik, osnivač nadrealizma
(Tenšebrej, 18. 02. 1896 - Pariz, 28. 09. 1966)

1968. - Rođen Mika Hakinen, finski automobilista, vozač "Formule 1" (Helsinki, 28. 09. 1968)

1970. - Umro Gamal Abdel Naser, egipatski političar i državnik, predsednik Egipta (Aleksandrija, 15. 01. 1918 - Kairo, 28. 09. 1970)

1981. - Umrla Ksenija Atanasijević, filozof i književnik, prva žena - doktor nauka Beogradskog univerziteta (Beograd, 05. 02. 1894 - Beograd, 28. 09. 1981)

1990. - Donet Ustav SR Srbije

1991. - Umro Majls Dejvis, američki džez - trubač
(Alton, 26. 05. 1926 - Santa Monika, 28. 09. 1991)

1994. - Potonuo feribot "Estonija" u Baltičkom moru (900 poginulih)

2000. - Umro Pjer Eliot Trido, kanadski političar i državnik, premijer Kanade (Montreal, 18. 10. 1919 - Montreal, 28. 09. 2000)

2001. - Umro Ernest Ačkun, klarinetista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu (Hrastnik, 27. 03. 1930 - Beograd, 28. 09. 2001)

2003. - Umro Elija Kazan (Kazandžoglu), američki filmski glumac i reditelj, dobitnik "Oskar"-a (Konstantinopolj, 07. 09. 1909 - Njujork, 28. 09. 2003)

2008. - Umro Ljubiša Buba Opačić, gitarista grupe "Bajaga i instruktori" (Vranje, 03. 01. 1968 - Maribor, 28. 09. 2008)

[Bisernica]

29. septembar






Na današnji dan 1547. godine rođen španski pisac Migel de Servantes, a 1839. Mihailo Valtrović, arheolog i istoričar umetnosti, upravnik Narodnog muzeja. Specijalna brigada Vojske Srbije osnovana 2006. godine.

1518. - Rođen Jakopo Robusti Tintoreto, italijanski slikar
(Venecija, 29. 09. 1518 - Venecija, 31. 05. 1594)

1839. - Rođen Mihailo Valtrović, arhitekta i istoričar umetnosti, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, upravnik Narodnog muzeja, osnivač Srpskog arheološkog društva, jedan od prvih 16 članova Srpske kraljevske akademije
(Beograd, 29. 09. 1839 - Beograd, 22. 09. 1915)

1888. - Rođen Živko Jovanović, političar i publicista
(Šabac, 29. 09. 1888 - Beograd, 27. 03. 1923)

1902. - Umro Emil Zola, francuski književnik
(Pariz, 02. 04. 1840 - Pariz, 29. 09. 1902)

1912. - Rođen Mikelanđelo Antonioni, italijanski filmski reditelj i scenarista, dobitnik "Oskar"-a
(Ferara, 29. 09. 1912 - Rim, 30. 07. 2007)

1913. - Umro Rudolf Dizel, nemački inženjer i pronalazač, konstruktor motora sa unutrašnjim sagorevanjem
(Pariz, 18. 03. 1858 - Antverpen, 29. 09. 1913)

1922. - Rođena Olga Jevrić, vajar, akademik
(Beograd, 29. 09. 1922)

1930 - Umro Ilja Jefimovič Rjepin, ruski slikar
(Čugujev, 05. 08. 1844 - Kuokala, 29. 09. 1930)

1936. - Rođen Silvio Berluskoni, italijanski političar i državnik, premijer Italije
(Milano, 29. 09. 1936)

1943. - Rođen Leh Valensa, poljski sindikalni lider i državnik, predsednik Poljske
(Popovo, 29. 09. 1943)

1949. - Rođena dr Jelena Guskova, ruska istoričarka, direktor Centra za izučavanje balkanske krize Instituta za slavistiku Ruske akademije nauka, akademik
(Moskva, 29. 09. 1949)

1954. - Osnovana Evropska agencija za nuklearna istraživanja - CERN

1959. - Osnovan ansambl "Sedmorica mladih" u Beogradu

1956. - Rođen Sebastijan Kou, britanski atletičar, svetski i olimpijski šampion, lord
(London, 29. 09. 1956)

1996. - Umro Endo Sjusaku, japanski književnik
(Tokio, 27. 03. 1923 - Tokio, 29. 09. 1996)

1997. - Umro Roj Lihtenštajn, američki pop - art slikar
(Njujork, 27. 10. 1923 - Njujork, 29. 09. 1997)

2006. - Osnovana Specijalna brigada Vojske Srbije

2007. - Umrla Lois Maksvel, kanadska filmska glumica, "Mis Manipeni" iz filmova o Džemsu Bondu
(Kičner, 14. 02. 1927 - Frimentl, 29. 09. 2007)

[Bisernica]

30. septembar






Arheolog Vladimir Petković rođen na današnji dan 1874. godine. Književnik Oskar Davičo 30. septembra 1989. godine. Moskovska bitka, u Drugom svetskom ratu, počela 1941. godine.


Srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta i stručnjak za srpsku srednjovekovnu umetnost, rođen je na današnji dan 1874. godine. Bio je član Srpske kraljevske akademije i upravnik Narodnog muzeja u Beogradu. Uređivao je specijalizovani časopis Starinar i prvi direktor Arheološkog instituta SANU. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog Grada. Dela: Pregled crkvenih spomenika kroz povesnicu srpskog naroda, "La peinture serbe en Moyen age" (Srpsko slikarstvo u srednjem veku), monografije o manastirima Žiča, Ravanica, Studenica, Kalenić i Dečani.

Književnik Oskar Davičo umro je u Beogradu 30. septembra 1989. godine. Još kao dečak Davičo je pisao pesme, a 1928. godine objavio je svoj prvi poetski tekst Tragovi. Dve godine kasnije pojavila se njegova antologija pesama, koja je nagovestila tok jedne moderne poetske misli. Napisao je neke od najpotresnijih i najlepših pesama o Srbiji, ljubavi, tamnovanju, ratovanju... Paralelno sa poezijom, pisao je romane: Pesma, Šutnje, Gladi, Tajne... Objavio je veliki broj eseja, kritika, studija i polemika. Ostao je dosledan svom književnom i političkom temperamentu, nikada nije pristajao na kompromise. Dobitnik je mnogih književnih i državnih priznanja i nagrada. Za života su objavljena Davičova sabrana dela u 20 tomova.

1876 - Rođen Milan Rakić, književnik i diplomata, akademik
(Beograd, 30.9.1876 - Zagreb, 30.6.1938)

1894 - Rođen Hugo Klajn, doktor medicine, književnik, pozorišni reditelj, profesor Akademije - za pozorište, film, radio i TV u Beogradu
(Vukovar, 30.9.1894 - Beograd, 2.12.1981)

1908 - Rođen David Fjodorovič Ojstrah, ruski violinista
(Odesa, 30.9.1908 - Amsterdam, 24.10.1974)

1920 - Umro Ban Mitrofan, bogoslovski pisac, arhiepiskop cetinjski, mitropolit Crne Gore i Brda
(Grbalj, 15.3.1841 - Cetinje, 30.9.1920)

1921 - Rođena Debora Ker, britanska filmska glumica
(Helensburg, 30.9.1921 - Botsdejl, 16.10.2007)

1924 - Rođen Truman Kapot, američki književnik
(Nju Orleans, 30.9.1924 - Los Anđeles, 25.8.1984)

1932 - Rođen Arsenije Jovanović, reditelj, dramaturg i kompozitor, naš najuspešniji stvaralac u oblasti radiofonije
(Beograd, 30.9.1932)

1936 - Rođen Miloš Jevtić, književnik, novinar i urednik Radio Beograda
(Gornja Bukovica, 30.9.1936)

1938 - Sklopljen Minhenski sporazum o podeli Čehoslovačke

1938 - Rođen Ljubomir Madžar, ekonomista, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu (Bukovička Rijeka, 30.9.1938)

1940 - Rođen Slobodan Rakitić, književnik i političar, urednik časopisa Raška i Savremenik, predsednik Udruženja književnika Srbije i Saborne narodne stranke
(Vlasovo, 30.9.1940)

1941 - Počela Moskovska bitka u Drugom svetskom ratu

1941 - Završen "Krvavi marš" stanovnika Šapca u Drugom svetskom ratu

1955 - Poginuo Džejms Din, američki filmski glumac
(Merion, 8.2.1931 - Paso Robles, 30.9.1955)

1960 - Emitovana prva epizoda američke crtane serije "Kremenko"

1956 - Rođen Sebastijan Kou, britanski atletičar, svetski i olimpijski šampion
(London, 29.9.1956)

1964 - Rođena Monika Beluči, italijanska filmska glumica
(Čita di Kastelo, 30.9.1964)

1970 - Rođen Dragan Mićanović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Loznica, 30.9.1970)

1972 - Rođena Aleksandra Kovač, kompozitor, pevačica, aranžer i producent
(Beograd, 30.9.1972)

1985 - Umrla Simon Sinjore, francuska filmska glumica
(Visbaden, 25.3.1921 - Er, 30.9.1985)

1990 - Umro Patrik Vajt, australijski književnik, nobelovac (London, 28.5.1912 - Sidnej, 30.9.1990)

1991 - Umro Toma Zdravković, pevač
(Pečenjevce, 20.11.1938 - Beograd, 30.9.1991)

1992 - Osnovan Radio "Indeks"

2002 - Umrla Leposava Šelmić, istoričar umetnosti, upravnik Galerije Matice srpske u Novom Sadu
(Kulpin, 3.10.1944 - Sasari, 30.9.2002)

2003 - Umrla Zagorka Ilić, prva žena diplomata u bivšoj SFRJ, šef jugoslovenske delegacije u Komisiji OUN za ljudska prava
(Herceg Novi, 1932 - Beograd, 30.9.2003)

[Bisernica]

1. oktobar






Radio Beograd počeo sa radom na današnji dan 1924. godine. Kineski vođa Mao Cedung proglasio Narodnu Republiku Kinu 1949, SB UN ukinuo ekonomske sankcije Saveznoj Republici Jugoslaviji 1996. godine.


Na današnji dan 1924. godine prvi put se oglasio Radio Beograd. Sa radom je počeo istog dana kada i Radio Beč. Ovaj prvi redovni radio program na Balkanu prenošen je preko postrojenja radio-telegrafske stanice u Rakovici. Svakog utorka, četvrtka i subote od 18.45 do 19.45. prenošeni su koncerti, čitane vesti, servisne informacije, reklame, vodostanje, berzanski izveštaji. Vesti su pripremali novinari "Politike" i "Dnevnih novosti", a Beogradska berza je obezbeđivala aktuelne berzanske izveštaje.Muzički deo programa pripremala je direkcija Beogradske opere. Program su na talasu 1650 metara emitovali inženjeri Mihailo Simić i Dobrivoje Petrović iz studija u zgradi Prve hrvatske štedionice, u Knez Mihajlovoj ulici broj 42. Ministarstvo PTT koje je iz pretplate delom finansiralo rad stanice u Rakovici ukinulo joj je subvencije 1926. godine sa obrazloženjem da stanica nije uspunila očekivane rezultate.

1684. - Umro Pjer Kornej, francuski književnik (Ruan, 06. 06. 1606 - Pariz, 01. 10. 1684)

1773. - Rođen Atanasije Stojković, fizičar, doktor filozofije, književnik i prevodilac, autor prvog srpskog umetničkog romana, profesor i rektor Univerziteta u Harkovu, akademik
(Ruma, 01. 10. 1773 - Harkov, 02. 06. 1832)

1844. - Rođen Simo Popović, novinar i književnik, urednik prvog crnogorskog lista -"Crnogorac", ministar prosvete i crkvenih poslova Crne Gore (Tovarnik, 01. 10. 1844 - Ulcinj, 19. 08. 1921)

1902. - Osnovana prva zanatska škola u Srbiji - Građevinska škola u Beogradu

1904. - Rođen Vladimir Horovic, američki pijanista (Berdičev, 01. 10. 1903 - Njujork, 05. 11. 1989)

1911. - Braća Rudolf i Aleksandar Lifka otvorili stalni bioskop u dvorištu hotela "Hungarija" u Subotici

1908. - Rođen Ljubiša Jovanović, pozorišni, filmski i TV glumac (Šabac, 01. 10. 1908 - Beograd, 15. 07. 1971)

1918. - Rođena Marija Crnobori, pozorišna, filmska i TV glumica (Banjole, 01. 10. 1918)

1919. - Osnovana gimnazija "Jan Kolar" u Bačkom Petrovcu, decenijama jedina slovačka gimnazija van matične države

1922. - Rođen Branko Pešić, političar i državnik, predsednik Skupštine grada Beograda, potpredsednik Predsedništva Srbije (Zemun, 01. 10. 1922 - Beograd, 04. 02. 1986)

1924. - Rođen Džimi Karter, američki političar i državnik, predsednik SAD, nobelovac (Plejns, 01. 10. 1924)

1925. - Osnovan Kinološki savez Srbije

1926. - Otvorena pijaca Zeleni venac u Beogradu

1930. - Rođen Ričard Haris, irski filmski glumac i pop-pevač (Limerik, 01. 10. 1930 - London, 25. 10. 2002)

1931. - Otvoren hotel "Valdorf Astorija" u Njujorku, tada najveći na svetu

1946. - Završen Nirnberški proces ratnim zločincima u Drugom svetskom ratu

1949. - Mao Cedung proglasio Narodnu Republiku Kinu

1951. - Dnevnik Radio Beograda u 19 časova počeo da se emituje kao redovna informativna emisija

1954. - Rođen Ljubomir Travica, odbojkaš, reprezentativac, trener i selektor reprezentacije (Ervenik, 01. 10. 1954)

1955. - Francuski "Sitroen" lansirao automobil DS, popularnu "ajkulu"

1957. - Umro Ivan Đaja, biolog i fiziolog, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, akademik (Avr, 21. 07. 1884 - Beograd, 01. 10. 1957)

1963. - Izašao prvi broj lista "Politika ekspres", prestao sa izlaženjem 22. 12. 2004. godine

1970. - Umro Petar Konjović, kompozitor i muzikolog, direktor Zagrebačke opere, profesor Muzičke akademije u Beogradu, upravnik Muzikološkog instituta SANU (Čurug, 05. 05. 1883 - Beograd, 01. 10. 1970)

1971. - Počelo emitovanje studentskog radio programa "Indeks 202" na Programu Beograd 202 Radio Beograda

1971. - Otvoren Diznilend na Floridi

1988. - Umro Pavle Paja Vuisić, filmski i TV glumac (Beograd, 10. 07. 1926 - Beograd, 01. 10. 1988)

1991. - Osnovano Javno preduzeće "Srbijašume"

1996. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija ukinuo ekonomske sankcije Saveznoj Republici Jugoslaviji

1999. - Umro Miroslav Čangalović, operski pevač (Glamoč, 03. 03. 1921 - Beograd, 01. 10. 1999)

2000. - Odbojkaška reprezentacija Jugoslavije osvojila zlatnu medalju na Olimpijskim igrama u Sidneju

2004. - Umro dr Vlajko Brajić, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, akademik (Lipovo, 10. 05. 1939 - Beograd, 01. 10. 2004)

2007. - Umro Alfred Erter, američki slikar i atletičar, četvorostruki olimpijski šampion u bacanju diska (Astorija,19. 09. 1936 - Fort Majers, 01. 10. 2007)

2009. - Umro dr Božidar Perović, profesor Šumarskog fakulteta u Beogradu, direktor Instituta za preradu drveta (Knjaževac, 07. 01. 1923 - Beograd, 01. 10. 2009)

[Bisernica]

2. oktobar






Otac moderne Indije Mahatma Gandi rođen na današnji dan 1869. godine. Društvo naroda 1924. usvojilo Ženevski protokol za mirno rešavanje međunarodnih sporova. Prvi rektor Muzičke akademije u Beogradu, kompozitor Kosta Manojlović umro na današnji dan 1949. godine.


Indijski nacionalni vođa Mohandas Karamčand Gandi, nazvan Mahatma (velika duša), predvodnik borbe za oslobođenje Indije od britanske kolonijalne vlasti, otac moderne Indije rođen je na današnji dan 1869. godine. Završio je prava u Engleskoj 1891. godine. Od 1893. do 1914. predvodio je zajednicu Indusa u Južnoj Africi. Od 1919. vodio je pokret za nezavisnost Indije. Gandijeva taktika, koju je usvojio Indijski Nacionalni Kongres, partija koja je predvodila borbu za nezavisnost, većinom je podrazumevala pasivan otpor. Sam Gandi živeo je izrazito asketski. Njegovi štrajkovi glađu pokazali su se kao metod pred kojim je britanska uprava bila nemoćna. Stekao je ogroman ugled ne samo u Indiji. Pola godine posle sticanja nezavisnosti Indije, u januaru 1948, Gandija je u Nju Delhiju ubio jedan hindu fanatik iz sekte "Hindu Mahasabha".

Kompozitor, etnomuzikolog, profesor i prvi rektor Muzičke akademije u Beogradu Kosta Manojlović umro je na današnji dan 1949. godine. Manojlović je muzičke studije započeo u Srpskoj muzičkoj školi u Beogradu, nastavio u Moskvi i Minhenu. Diplomirao je kompoziciju na Oksfordu. Bio je profesor Muzičke škole u Beogradu, redovni profesor i prvi rektor Muzičke akademije i naučni saradnik Muzikološkog instituta SANU. U njegovom kompozitorskom opusu dominiraju vokalne kompozicije. Romantik, koji je koristio i elemente impresionizma, težio je izgrađivanju originalnog horskog stava. Sakupio je oko 2000 narodnih melodija u fonogramskim snimcima i melografskim zapisima. Posebno je proučavao srpsku duhovnu muziku. Njegovi najpoznatiji radovi su spisi "Spomenica Stevana Mokranjca" i studija "Narodne melodije u istočnoj Srbiji".

1187. Arapski vojskovođa i egipatski sultan Saladin preoteo je Jerusalim od hrišćana, što je 1189. izazvalo Treći krstaški rat

1831. crnogorski vladika Petar Drugi Petrović Njegoš ustanovio perjanike i gvardiju, prve jedinice za održavanje reda i mira u Crnoj Gori, ovaj datum obeležava se kao Dan crnogorske policije

1851. Rođen Ferdinand Foš, francuski maršal, vojskovođa i vojni teoretičar (Tarb, 02. 10. 1851 - Pariz, 20. 03. 1929)

1869. Rođen Mahatma Gandi (Mohandas Karamčand), indijski nacionalni vođa (Porbahdar, 02. 10. 1869 - Delhi, 30. 01. 1948)

1870. Rim proglašen za prestonicu ujedinjene Italije

1904. Rođen Grejem Grin, engleski književnik (Berkhemsted, 02. 10. 1904 - Vevej, 03. 04. 1991)

1917. Rođen Borivoje Rašajski, matematičar, docent Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu (Krušica, 02. 10. 1917 -1995)

1944. Nemci ugušili Varšavski ustanak u Drugom svetskom ratu

1945. Štampan prvi broj lista "Narodna Armija"

1947. Osnovana Baletska škola "Lujo Davičo" u Beogradu

1973. Umro Pavo Johanes Nurmi, finski atletičar-dugoprugaš, svetski i olimpijski rekorder (Turku,13. 06. 1897 - Helsinki, 02. 10. 1973)

1974. Umro Marko Vujačić, književnik i političar, potpredsednik Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ (Grahovo, 14. 01. 1889 - Rastoci, 02. 10. 1974)

1985. Umro Rok Hadson (Roj Harold Šerer), američki filmski glumac (Vinetka, 17. 11. 1925 - Los Anđeles, 02. 10. 1985)

1991. Umro Dimitrije Prvi (Papadopulos), patrijarh Grčke pravoslavne crkve i vaseljenski patrijarh (Carigrad, 08. 09. 1914 - Istanbul, 02. 10. 1991)

1996. Bivši bugarski predsednik vlade Andrej Lukanov usmrćen je vatrenim oružjem ispred svoje kuće u Sofiji.

2000. Vozači kamiona i taksija širom Srbije počeli su blokadu puteva i mostova, zahtevajući da predsednik SRJ Slobodan Milošević prizna izborni poraz i odstupi sa vlasti

2000. Umro Dobrosav Veizović, diplomata, pomoćnik saveznog ministra inostranih poslova

2003. Umro Milan Bjegojević, vajar, košarkaš i trener KK "Crvena zvezda" (Prnjavor, 09. 08. 1928 - Beograd, 02. 10. 2003)

2006. - Umro Milorad Miško Kalezić, novinar, saradnik "Večernjih novosti", "Borbe", "Duge", NIN-a
(Danilovgrad,12. 09. 1954 - Beograd, 02. 10. 2006)

[Bisernica]

3. oktobar






Ruski pesnik Sergej Jesenjin rođen na današnji dan 1895. godine. Savezna i Demokratska Republika Nemačka zvanično se ujedinile 3. oktobra 1990. Srpski arhitekta Branko Pešić umro 2006. godine.


Ruski pesnik i književnik Sergej Aleksandrovič Jesenjin rođen je u Konstantinovu na današnji dan 1895. godine. Književne krugove u Petrogradu Jesenjin je zainteresovao seoskim motivima u poeziji, koja je obilovala metaforama i poređenjima. Drugi ciklus njegovog poetskog stvaralaštva nastao je posle Oktobarske revolucije, koju je sa oduševljenjem prihvatio. Sovjetska i svetska omladina Jesenjina je obožavala i oponašala. Za sovjetsku politiku Jesenjin nije bio prihvatljiv zbog svog boemskog načina života i ponašanja. Prema zvaničnoj verziji, život je okončao samoubistvom 1925. godine. Tek sredinom osamdesetih godina, u domovini je dobio izuzetan publicitet. Jesenjin spada u red najprevođenijih i najpopularnijih stranih pesnika u Jugoslaviji i Srbiji. Najpoznatija Jesenjinova dela su: Ana Snjegina, Crni čovek, Ispovest mangupa, Molitva za umrle i Sovjetska Rusija.

Srpski arhitekta Branko Pešić, autor velikog broja arhitektonskih projekata, crkava, javnih i administrativnih zgrada, nekoliko knjiga o arhitekturi, profesor Univerziteta u Beogradu, umro je 3. oktobra 2006. godine. Patrijarh German mu je 1984. poverio mesto protoneimara Hrama svetog Save u Beogradu. Tokom gradnje izveo je redak građevinski poduhvat. Glavnu kupolu tešku više od 4.000 tona (sa pozlaćenim glavnim krstom visokim 12 metara) napravljenu na zemlji, u unutrašnjosti Hrama, podigao je na visinu od 40 metara. Ostavio je iza sebe više od 130 projekata, poput Palate Beograd ("Beograđanka"), poslovne zgrade "Agroopreme" u Novom Beogradu, zgrade Građevinskog fakulteta u Subotici i brojnih crkvenih objekata.

1791 - Rođen Sima Milutinović Sarajlija, književnik
(Sarajevo, 3.10.1791 - Beograd, 30.12.1847)

1897 - Rođen Luj Aragon, francuski književnik (Pariz, 3.10.1897 - Pariz, 24.12.1982)

1929 - Kraljevina Srba Hrvata i Slovenaca promenila ime u Kraljevina Jugoslavija

1940 - Rođena Nada Knežević, džez pevačica (Beograd, 3.10.1940)

1944 - Raspušten Banjički logor u Drugom svetskom ratu

1954 - Rođen Stivi Rej Von, američki gitarista
(Dalas, 3.10.1954 - Ist Troj, 27.8.1990)

1955 - Rođen Željko Samardžić, pevač (Mostar, 3.10.1955)

1977 - Umro Velibor Gligorić, književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, direktor Drame Narodnog pozorišta i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta, akademik (Ripanj, 28.7.1899 - Beograd, 3.10.1977)

1991 - Predsedništvo SFRJ prešlo na rad u uslovima neposredne ratne opasnosti, ocenivši da su se za takav rad stekli uslovi predviđeni Ustavom i da je građanski rat na pomolu

1990 - Osnovano Udruženje za jugoslovensku demokratsku inicijativu, UJDI

1995 - Predsednik Makedonije Kiro Gligorov ranjen u atentatu u Skoplju

1999 - Na Ibarskoj magistrali kod Lazarevca poginuli članovi Srpskog pokreta obnove Veselin Bošković, Zvonko Osmajnlić, Vučko Rakočević i Dragan Vušurević

1999 - Umro Akio Morita, japanski fizičar, osnivač i vlasnik kompanije "Soni"
(Nagoja, 26.1.1921 - Tokio, 3.10.1999)

2001 - Umro Marko Seferović, prvi doktor Veterinarskog fakulteta u Beogradu
(Morinje, 1956 - Beograd, 3.10.2001)

2004 - Umrla Dženet Li, američka filmska glumica, dobitnica Oskara
(Mersd, 6.7.1927 - Beverli Hils, 3.10.2004)

2008 - Umro Golub Dobrašinović, istoričar književnosti, kustos Vukovog i Dositejevog muzeja u Beogradu (Bijelo Polje, 28.1.1925 - Beograd, 3.10.2008)

[Bisernica]

5. oktobar






Smrt holandskog slikara Rembranta Harmensa van Rajna, jednog od najvećih u istoriji slikarstva, obeležila današnji dan kroz istoriju.


Godine 1669. umro je holandski slikar Rembrant Harmens van Rajn, jedan od najvećih u istoriji slikarstva, čije su slike prepoznatljive po dramatičnoj igri svetlosti i senki, dubini kolorita kao i psiholoskoj pronicljivosti. Omiljeni su mu bili biblijski motivi, portreti i autoportreti. Uradio je oko 650 uljanih slika, oko 300 gravira i oko 2.000 crteža, uključujući remek-dela kao što su "Noćna straža", "Izgubljeni sin", "Čas anatomije doktora Tulpa", "Hristos kao baštovan", "Dobri Samarićanin", "Hodočasnici u Emausu", "Suknari", "Vitsavej", "Jakov blagosilja unuke", "Venera i Kupidon", "Verenici", "Flora", "Danaja", "Starica", "Jevrejska nevesta", "Porodični portret", "Predeo s vetrenjačom", više od 60 autoportreta, portrete njegove žene Saskije van Ojlenburh, sina Tita, prijatelja Jana Siksa.

1582 - Poslednji dan Julijanskog kalendara u papskoj državi, Španiji i Portugalu, narednog dana stupio na snagu Gregorijanski kalendar sa datumom 15. oktobar

1853 - Počeo Krimski rat između Rusije i Turske (1853 - 1856)

1865 - Rođen Milorad Pavlović Krpa, novinar, književnik i prevodilac, profesor Druge muške gimnazije u Beogradu
(Beograd, 4.10.1865 - Beograd, 29.1.1957)

1883 - Voz "Orijent ekspres" krenuo na prvo putovanje od Pariza do Konstantinopolja, poslednje je bilo 12. decembra 2009. godine

1896 - Rođen Baster Kiton, američki filmski glumac-komičar
(Pika, 4.10.1895 - Vudlend Hils, 1.2.1966)

1903 - Rođen Džon Vinsent Atanasof, bugarski naučnik, izumeo prvi elektronski digitalni kompjuter
(Hamilton, SAD, 4.10.1903 - Frederik, 15.6.1995)

1924 - Rođen Čarlton Heston (Čarls Karter), američki filmski glumac, dobitnik Oskara (Evanston, 4.10.1924 - Beverli Hils, 5.4.2008)

1928.- Rođen Milorad Ekmečić, istoričar i književnik, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademik (Prebilovci, 04. 10. 1928)

1930 - Rođen prof. dr Dinko Davidov, istoričar umetnosti, naučni savetnik Balkanološkog instituta SANU, kustos Galerije Matice srpske i direktor Galerije SANU, akademik
(Sivac, 4.10.1930)

1931 - Rođen Ričard Rorti, američki filozof
(Njujork, 4.10.1931 - Palo Alto, 8.6.2007)

1933.- Rođena Latinka Perović, politikolog, političar i publicista, naučni savetnik Instituta za noviju istoriju Srbij, glavni urednik časopisa "Tokovi istorije" (Kragujevac, 04. 10. 1933)

1935 - Rođen Nikola-Kolja Milunović, vajar i slikar (Beograd, 4.10.1935)

1935 - Rođen dr Dragutin Furunović, književnik, profesor i direktor Grafičke tehničke škole i Više škole likovnih i primenjenih umetnosti u Beogradu, enciklopedista, akademik (Niš, 4.10.1935 - 8.2009)

1945 - Osnovan FK "Partizan"

1948 - Rođen Jovan Kolundžija, violinista, osnivač Centra lepih umetnosti "Gvarnerius" u Beogradu
(Beograd, 4.10.1948)

1957 - Sovjetski Savez lansirao prvi veštački satelit "Sputnjik", početak kosmičke ere

1965 - Rođen Dragan Jovanović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 4.10.1965)

1970 - Umrla Dženis Džoplin, američka bluz-pevačica
(Port Artur, 19.1.1943 - Los Anđeles, 4.10.1970)

1972 - Osnovana Bečka agencija za proučavanje ekoloških problema

1976 - Rođen Danilo Ikodinović, vaterpolista, reprezentativac
(Beograd, 4.10.1976)

1977 - Ujedinjene nacije proklamovale Opštu deklaraciju o zaštiti životinja, a 4. oktobar proglašen Svetskim danom zaštite životinja

2006 - Umro Branko Pešić, arhitekta, profesor Građevinskog fakulteta u Beogradu, protomajstor Hrama svetog Save na Vračaru, član Krunskog saveta
(Zemun, 1.11.1921 - Linjano, 4.10.2006)

2009 - Umrla Mersedes Sosa (La Negra), argentinska pevačica
(San Migel de Tukuman, 9.7.1935 - Buenos Ajres, 4.10.2009)

[Bisernica]

5. oktobar






Na današnji dan 1713. godine rođen inspirator i glavni urednik velike francuske "Enciklopedije" Deni Didro. Pionir svetske kinematografije Luj Limijer rođen 1864. Masovan protest u Beogradu 2000. godine, zbog nepriznavanja rezultata predsedničkih izbora, doveo do pada režima Slobodana Miloševića.


Francuski filozof i pisac Deni Didro rođen je na današnji dan 1713. godine. Bio je veoma kritičan prema svakoj vrsti religioznosti. Nosilac je prosvetiteljske ideje u predrevolucionarnoj Francuskoj, inspirator i glavni urednik velike francuske "Enciklopedije", objavljene između 1751. i 1772. u 28 tomova. Kao protivnik klasičnih autoriteta i tradicionalizma, znatno je uticao na raspoloženje građanstva u borbi protiv starog režima. U filozofskim raspravama razvijao je materijalističko-naturalističke ideje, a u esejima i književnim delima zalagao se za novu kulturu zasnovanu na strogom racionalizmu. Dela: Pismo o slepima na pouku onima koji vide, Razgovor Dalambera i Didroa, Misli o tumačenju prirode, Dalamberov san, Žak fatalista, Ramoov sinovac, Saloni. Umro je 1784. godine.

Hemičar i industrijalac Luj Limijer, pionir svetske kinematografije, koji je sa bratom Ogistom napravio prvu filmsku kameru i osnovao u Lionu fabriku za izradu fotografskog materijala rođen je 1864. godine. Braća su izumela postupak snimanja u prirodnim bojama i u pariskoj kafani "Gran kafe" priredila 28. decembra 1895. prvu filmsku predstavu u svetu (Ulazak voza u stanicu, Radnici izlaze iz fabrike). Umro je 1948. godine.

1840. - Ubijen Smail-aga Čengić, turski muselim (Jelašci, 1788 - Mljetičak, 5.10.1840)

1870. - Usvojen Zakon o ustrojstvu prve učiteljske škole u Kragujevcu

1880. - Umro Žak Ofenbah, francuski kompozitor, tvorac operete (Keln, 20.6.1819 - Pariz, 5.10.1880)

1889. - Otvoren Kabare "Mulen Ruž" u Parizu

1908. - Austrougarska proglasila aneksiju Bosne i Hercegovine

1915. - Počela Mojkovačka operacija u Prvom svetskom ratu (5.10.1915 - 6.1.1916)

1918. - Poginuo Rolan Garos, francuski pilot, prvi preleteo Mediteran (Sen-Deni, 6.10.1888 - Vuzije, 5.10.1918)

1929. - Rođen Borivoje Stojanović, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 5.10.1929 - Beograd, 1.3.2008)

1936. - Rođen Vaclav Havel, češki književnik, političar i državnik, predsednik Češke republike (Prag, 5.10.1936)

1940. - Rođena Milena Dravić, pozorišna, filmska i TV glumica (Beograd, 5.10.1940)

1947. - U Varšavi osnovan Informacioni biro komunističkih partija "Informbiro" ili "Kominform", sa sedištem u Beogradu

1952. - Rođen Zoran Božinović, gitarista i pevač (Beograd, 5.10.1952 - Beograd, 12.7.2004)

1954. - Velika Britanija, SAD, Jugoslavija i Italija potpisale Londonski memorandum o tršćanskoj krizi

1960. - Rođena Sandra Belić, violončelistkinja (Beograd, 5.10.1960)

1962. - Objavljena prva singl ploča britanske grupe "Bitlsi", Love me do

1990. - Osnovana Liga socijaldemokrata Vojvodine

1997. - Umro Milivoj-Milo Dimitrijević, slikar (Beograd, 1929 - Beograd, 5.10.1997)

2000. - Protesti u Srbiji zbog nepriznavanja izbornih rezultata na predsedničkim izborima 24.9.2000. godine

2006. - Umro Miroslav Meho Brozović, fudbaler i trener, prvi kapiten FK "Partizan", učesnik Olimpijskih igara 1948. godine u Londonu (Mostar, 26.8.1917 - Mostar, 5.10.2006)

2008. - Umro Mijuško Tomić, novinar i urednik Prvog programa Radio Beograda (Timar, 28.3.1938 - Beograd, 5.10.2008)

2010. - Umro Luka Hajduković, književnik, lektor, prevodilac i teatrolog, direktor Pozorišnog muzeja Vojvodine (Vojvoda Stepa, 1937 - Novi Sad, 5.10.2010)

2010. - Umro Stivi Li, švajcarski pevač, član benda "Gotar" (Cirih, 5.8.1963 - Meskit, 5.10.2010)

2011. - Umro Stiven Pol Džobs, američki kompjuterski magnat, osnivač kompanije "Epl" (San Francisko, 24. 02. 1955 - Palo Alto, 05. 10. 2011)

[Bisernica]

6. oktobar






Veliki srpski dobrotvor Ilija Milosavljević Kolarac umro na današnji dan 1878. godine. Jedan od najvećih arhitekata 20. veka Le Korbizije rođen 1887. Muzej nauke i tehnike osnovan u Beogradu 1989. godine.


Srpski dobrotvor i jedan od najvećih trgovaca hranom u Evropi svoga vremena Ilija Milosavljević Kolarac umro je na današnji dan 1878. godine. Svu svoju imovinu Kolarac zaveštao za prosvećivanje srpskog naroda. Njegova zadužbina je odškolovala mnoge đake, izdala veliki broj knjiga i časopisa. Postao je član Matice srpske 1854, a 1861. godine novčano je pomogao osnivanje Srpske pravne akademije u Novom Sadu. Od 1854. finansira objavljivanje domaćih i prevedenih dela. Fond za pomaganje i nagrađivanje srpskih književnika osnovao je 1861. godine. Fond je 1875. prerastao u Književni fond sa kapitalom od 10.000 dukata. Godinu dana pre smrti piše testament u kome određuje: "Da se od svega imanja obrazuje Fond iz koga će se vremenom imati podići srpski univerzitet". Velelepno zdanje Zadužbine Ilije Milosavljevića Kolarca - Kolarčevog narodnog univerziteta podignuto je 1932. godine u Beogradu. U njemu se danas nalazi Rektorat Univerziteta u Beogradu.

Jedan od najvećih arhitekata 20. veka Švajcarac Le Korbizije (Šarl Eduard Žanre) rođen je 6. oktobra 1887. godine u La Šo d'Fondu. Posle Prvog svetskog rata, projektovao je serijske stambene zgrade za čiju izgradnju se koristi armirani beton, čelik i staklo. Izradio je specijalni sistem proporcija, kome je dao ime "Modelar". Njegova najznačajnija dela nalaze se u Francuskoj, a gradio je i u bivšem Sovjetskom Savezu, Belgiji, Švajcarskoj, Brazilu. Najveći poduhvat Le Korbizijea je kompletno rešenje Čandigara, prestonice države Pendžab u Indiji. Objavio je i više knjiga u kojima je definisao suštinu moderne arhitekture i urbanizma.

1014. - Umro Samuilo, makedonski i bugarski car (Prespa, 958 - Prilep, 06. 10. 1014)

1600. - Prvi put izvedena opera u svetu - u čast venčanja Marije Mediči i francuskog kralja Henrija IV izvedena je opera "Euridika", pesnika Otavija Rinunčinija i kompozitora Jakopa Perija

1833. - Rođen Jovan - Joles Andrejević, lekar, književnik i prevodilac, saradnik "Danice" i "Letopisa" Matice srpske, jedan od osnivača Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu (Novi Sad, 06. 10. 1833 - Novi Sad, 21. 07. 1864)

1846. - Rođen Džordž Vestinghaus, američki inženjer, pronalazač vazdušne kočnice (Central Bridž, 06. 10. 1846 - Njujork, 12. 03. 1914)

1875. - Šekspirov "Kralj Lir" prvi put prikazan na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

1888. - Rođen Rolan Garos, francuski pilot koji je prvi preleteo Mediteran (Sen-Deni, 06. 10. 1888 - Vuzije, 05. 10. 1918)

1893. - U Beogradu počela sa radom prva javna električna centrala u Srbiji - ovaj datum obeležava se kao Dan Elektroprivrede Srbije

1894. - Rođen Momčilo Nastasijević, književnik (Gornji Milanovac, 06. 10. 1894 - Beograd, 13. 02. 1938)

1902. - Rođen Mihovil Logar, kompozitor i muzički pedagog, profesor Muzičke akademije u Beogradu (Rijeka, 06. 10. 1902 - Beograd, 13. 01. 1998)

1909. - Rođen Janko Đonović, književnik, akademik (Crmnica, 06. 10. 1909 - Beograd, 05. 06. 1991)

1914. - Rođen Tor Hejerdal, norveški etnolog i pomorski istraživač (Larvik, 06. 10. 1914 - Kola Mišeri, 18. 04. 2002)

1926. - Rođen Petar Omčikus, slikar, akademik (Sušak, 06. 10. 1926)

1927. - Počela era zvučnog filma u svetu premijerom američkog filma "Pevač džeza" sa Al Džonsonom u glavnoj ulozi

1927. - Rođen Ante Babaja, hrvatski filmski reditelj i scenarista (Imotski, 06. 10. 1927 - Zagreb, 14. 01. 2010)

1928. - Rođen Svetozar Samurović, slikar (Bijeljina, 06. 10. 1928 - 06. 2001)

1934. - Rođen dr Dragoljub S. Petrović, istoričar, naučni savetnik Instituta za noviju istoriju Srbije (Knjaževac, 06. 10. 1934 - Beograd, 12. 2007)

1935. - Rođen Petar Pajić, književnik i novinar Radio Beograda (Valjevo, 06. 10. 1935)

1950. - Rođen Zoran Erić, kompozitor, šef Katedre za kompoziciju Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu (Beograd, 06. 10. 1950)

1955. - Rođen Željko Samardžić, pevač (Mostar, 06. 10. 1955)

1968. - Umro Branko Lazarević, književnik, književni i pozorišni kritičar (Vidin, 25. 11. 1883 - Herceg Novi, 06. 10. 1968)

1972. - Pokrenuta akcija "Knjiga solidarnosti" Prvog programa Radio Beograda

1973. - Počeo Oktobarski rat na Bliskom istoku

1981. - Ubijen Anvar el Sadat, egipatski političar i državnik, predsednik Egipta, nobelovac (Mit el Kom, 25. 12. 1918 - Kairo, 06. 10. 1981)

1989. - Umrla Bet Dejvis (Elizabet Rut Dejvis), američka filmska glumica, dobitnica "Oskar"-a (Lovel, 05. 04. 1908 - Neji, 06. 10. 1989)

1999. - Umrla Amalija Rodrigeš, portugalska pevačica (Lisabon, 23. 07. 1920 - Lisabon, 06. 10. 1999)

2003. - Umro Živorad Mihajlović Šilja, novinar RTB-a, književnik i publicista (Kruševac, 05. 03. 1920 - Beograd, 06. 10. 2003)

2005. - Umro Zoltan Kalapiš, novinar i publicista, glavni urednik lista "Mađar so" (Argentina, 1928 - Novi Sad, 06. 10. 2005)

2006. - Umro Slaviša Čeković, akademski vajar (Marković, 29. 11. 1954 - Beograd, 06. 10. 2006)

2007. - Umro Lazar Ristovski, kompozitor i klavijaturista, član grupe "Smak" i "Bijelo dugme" (Novi Pazar, 23. 01.1956 - Beograd, 06. 10. 2007)

[Bisernica]

7. oktobar







Književnik Vojislav Ilić Mlađi rođen 7. oktobra 1877. godine. Italijanski pevač i glumac Mario Lanca umro 1959. Spomenik Pobednik, na Kalemegdanu, delo vajara Ivana Meštrovića, otkriven 1928. godine.

Književnik Vojislav Ilić Mlađi rođen je u Orehovici 7. oktobra 1877. godine. Završio je gimnaziju i Pravni fakultet u Beogradu. Radio je kao sudski činovnik u Čačku, Kruševcu i Jagodini. Bio je sekretar Apelacije i inspektor Ministarstva pravde u Beogradu. Prve književne radove objavio je u listovima "Zvezda", "Delo", "Kolo" i "Brankovo kolo". Pisao je kritike i vodio žučne književne polemike, a dao je i više prevoda sa ruskog, francuskog i nemačkog jezika. Najbolje su mu pesme o ličnoj ljubavnoj drami, kao što su: "Zvoni", "Iz jedne šetnje'', "Noćna svirka", "Iz bolničkih časova" i "Nad izvorom Timoka", iskrene u tonu i emocionalno potresne.

Italijanski pevač i filmski glumac Mario Lanca (Alfred Arnold Kokoca) preminuo je u Rimu na današnji dan 1959. godine. Sin italijanskih doseljenika u Ameriku, Alfred je od malena pokazivao sklonost ka kanconi i obožavao Karuza i Điljija, čije je glasove imitirao. Pevanje je učio kod čuvene Irene Vilijams, a kasnije kod Đakoma Spadonija, kod kojih su učili i njegovi idoli. Uporedo je studirao muziku na Univerzitetu u Filadelfiji. Njegov muzički i filmski uspeh počeo je kada ga je čuo Luis Majer iz kompanije MGM i predložio mu ugovor na sedam godina u Holivudu. Na Majerov nagovor promenio je ime u Mario Lanca. Zahvaljujući raskošnom talentu i neodoljivom šarmu, muzički filmovi koje je snimio imali su izvanrednog odjeka kod publike. Bio je vrsni interpretator popularnih opera Verdija i Pučinija i majstor kancone i napolitanskih pesama. Nastupao je u Skali, Metropolitenu, Kovent Gardenu i drugim velikim operskim kućama, uvek izazivajući divljenje. Poslednje godine života proveo je u Rimu, gde je snimio film "Arivederči Roma" sluteći svoj skori kraj. Iza njega je ostalo preko 40 miliona primeraka albuma koje je snimio u toku bogate i raskošne umetničke karijere.

1227. - Umro Stefan Nemanjić Prvovenčani, srpski kralj (oko 1165 - 07. 10. 1228)

1789. - Austrougarska vojska osvojila Beograd

1841. - Rođen Nikola Prvi Petrović, crnogorski knjaz (Njeguši, 07. 10. 1841 - Ka d' Antib, 01. 03. 1921)

1849. - Rođen Edgar Alan Po, američki književnik (Boston, 19. 01. 1809 - Baltimor, 07. 10. 1849)

1885. - Rođen Nils Bor, danski fizičar, nobelovac (Kopenhagen, 07. 10. 1885 - Kopenhagen, 18. 11. 1962)

1914. - Rođen Mihailo Lalić, književnik, urednik "Borbe", "Književnih novina" i "Nolit"-a, akademik (Trepča, Andrijevica, 07. 10. 1914 - Beograd, 30. 12. 1992)

1915. - Major Dragutin Gavrilović izdao Naredbu o odbrani Beograda u Prvom svetskom ratu

1926. - Rođen Radojica Milosavljević, muzički pedagog i horski dirigent (Kraljevo kod Aleksinca, 07. 10. 1926 - Niš, 12. 11. 2000)

1931. - Rođen Dezmond Tutu, južnoafrički nadbiskup, borac protiv aparthejda, nobelovac (Klerksdorp, 07. 10. 1931)

1951. - Rođen Enki Bilal (Enes Bilalović), strip-crtač (Beograd, 07. 10. 1951)

1952. - Rođen Vladimir Putin, ruski političar i državnik, predsednik i premijer Rusije (Lenjingrad, 07. 10. 1952)

1953. - Umrla Anica Savić - Rebac, filolog i istoričar književnosti, profesor Beogradskog univerziteta (Novi Sad, 04. 10. 1892 - Beograd, 07. 10. 1953)

1967. - Rođena Danica Vučenić, novinarka Radio Beograda, Radija Slobodna Evropa, B92 i RTV Vojvodina (Zrenjanin, 07. 10. 1967)

1985. - Palestinski komandosi oteli italijanski prekookeanski brod "Akile Lauro" sa 535 putnika i članova posade

1997. - Umro Janez Vrhovec, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 19. 01. 1921 - Beograd, 07. 10. 1997)

2001. - Američkom akcijom pod nazivom "Trajna sloboda" počeo rat u Avganistanu

2005. - Umro profesor Jovan Soldatović, akademski vajar (Čerević, 26. 11. 1920 - Novi Sad, 07. 10. 2005)

2007. - Umro Miladin Vuković, slavista, književni kritičar, profesor i dekan Filozofskog fakulteta u Nikšiću, akademik (1938 - Podgorica, 07. 10. 2007)

2010. - Umrla Milka Planinc, hrvatski političar i državnik, predsednik Saveznog izvršnog veća i Centralnog komiteta Saveza komunista Hrvatske (Drniš, 21. 09. 1924 - Zagreb, 07. 10. 2010)

2011. - Umro Ramiz Alija, albanski političar i državnik, predsednik Albanije
(Skadar, 18. 10. 1925 - Tirana, 07. 10. 2011)

2011. - Umro Dragan Dimitrijević, pozorišni, filmski i TV glumac, prvak Narodnog pozorišta u Leskovcu (Smederevo, 1938 - Leskovac, 07. 10. 2011)

[Bisernica]

8. oktobar






Srpski pisac i diplomata Branislav Nušić rođen na današnji dan 1864. godine. Revolucionar i heroj kubanske revolucije Ernesto Če Gevara ubijen 8. oktobra 1967. Beogradski Zvezdara teatar počeo sa radom 1984. godine.

Slavni srpski književnik, komediograf, diplomata i akademik Branislav Nušić (Alkibijad Nuša) rođen je u Smederevu 8. oktobra 1864. godine. Pisac cincarkog porekla, studirao je pravo u Gracu i Beogradu. Kao diplomata je radio u konzulatima Srbije u Solunu, Bitolju, Skoplju i Prištini. Bio je dramaturg i upravnik pozorišta u Beogradu, Novom Sadu, Skoplju i Sarajevu. Zbog satirične pesme "Dva raba" osuđen je na dve godine zatvora. Učestvovao je kao dobrovoljac u Srpsko-bugarskom ratu 1885. godine. U Prvom svetskom ratu prešao je sa srpskom vojskom preko Albanije. Darovit portretista i pisac veoma razvijenog smisla za pozorišnu scenu i njene zakone, zapažao je negativne pojave i sa mnogo duha slikao svet koji ga je okruživao. Njegova dela redovno su bila na repertoaru srpskih pozorišta između dva rata, a i danas se igraju na našim pozorišnim scenama. Najpoznatije Nušićeve komedije su: "Sumnjivo lice", "Gospođa ministarka", "Narodni poslanik", "Ožalošćena porodica", "Pokojnik", "Put oko sveta", "Dr", "Mister dolar". Poznate Nušićeve pripovetke i romani su: "Autobiografija", "Pripovetke jednog kaplara", "Opštinsko dete", kao i tragedije "Knez Ivo od Semberije" i "Hadži- Loja".

Argentinski lekar i revolucionar Ernesto Če Gevara ubijen je na današnji dan 1967. godine. Gevara je predstavljao jednu od ključnih ličnosti kubanske revolucije Fidela Kastra (1956 - 1959), kao član pokreta "26. jul". Nakon pobede revolucije na Kubi, angažovao se u pokretima za oslobođenje od diktatorskih režima putem gerilske borbe, u Kongu za vreme vladavine Moiza Čombea, a potom i u Boliviji. Zajedničkim delovanjem CIA i bolivijske vojske, Če je nakon kratkog vatrenog okršaja vatrenim, uhvaćen 8. oktobra 1967, i nedugo po hapšenju ubijen. Njegov lik, kao borca za oslobođenje i žrtve imperijalizma, i danas predstavlja jedan od glavnih simbola i ikona društvene i političke revolucije širom sveta. Časopis "Tajm" proglasio je Gevaru jednim od 20 najvećih svetskih ikona i heroja u okviru 100 najuticajnijih ljudi sveta 20. veka. Čuvenu fotografiju Gevare, koju je fotografisao Alberto "Korda" Dijaz, Akademija umetnosti u Merilendu proglasila je "najpoznatijom fotografijom na svetu i simbolom dvadesetog veka".

1690. - Počela velika seoba Srba pod Arsenijem III Čarnojevićem

1768. - Rođen Vlaho Stulić (Stuli), dramski pisac (Dubrovnik, 08. 10. 1768 - Dubrovnik, 19. 12. 1843)

1848. - Rođen Pjer Dežejter, francuski revolucionar i kompozitor, autor muzike za "Internacionalu" (Gent, 08. 10. 1848 - Sen-Deni, 26. 09. 1932)

1892. - Rođena Marina Ivanovna Cvetajeva, ruska književnica (Moskva, 08. 10. 1892 - Jelabuga, 31. 08. 1941)

1895. - Rođen Huan Domingo Peron, argentinski političar i državnik, predsednik Argentine (Buenos Aires, 08. 10. 1895 - Buenos Aires, 01. 07. 1974)

1912. - Počeo Prvi balkanski rat

1921. - U Pančevu održana prva partija šaha živim figurama u Jugoslaviji

1922. - Rođena Ljubica Đorđević, bibliotekar i bibliograf, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu (Kragujevac, 08. 10. 1922 - Beograd, 04. 1999)

1925. - Beograd odlikovan čehoslovačkim Ordenom ratnog krsta

1931. - Rođen Dragoslav Srejović, arheolog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademik (Kragujevac, 08. 10. 1931 - Beograd, 29. 11. 1996)

1940. - Rođen Staniša Radmanović, kajakaš i trener ( 08. 10. 1940 - Sremska Mitrovica, 21. 01. 2010)

1946. - Rođen Žan Žak Beneks, francuski reditelj i scenarista (Pariz, 08. 10. 1946)

1953. - Velika Britanija i SAD, bez konsultovanja Jugoslavije, povukle snage i predale Italiji civilnu upravu u zoni "A" slobodne teritorije Trst, čime je izazvana jednogodišnja kriza

1954. - Oslobodilačke snage Severnog Vijetnama ušle su u glavni grad Hanoj

1967. - Umro britanski državnik Klement Ričard Atli, laburistički premijer, od 1945. do 1951, tokom čije vladavine je London priznao nezavisnost Indije (1947.) i Burme (1948.)

1970. - Nobelova nagrada za književnost dodeljena ruskom pisacu Aleksandru Solženjicinu

1982. - Rođen Miloš Pavlović, automobilista (Beograd, 08. 10. 1982)

1991. - Parlamenti Hrvatske i Slovenije doneli odluke o otcepljenju od Jugoslavije i proglašenju samostalnosti

1992. - Umro Vili Brant (Hebert Fram), nemački političar i državnik, kancelar SRN, nobelovac (Libek, 18. 12. 1913 - Unkel, 08. 10. 1992)

1993. - Umro Alfred Tepfer, nemački industrijalac i humanista (Altona, 13. 07. 1894 - Hamburg, 08. 10. 1993)

1999. - Umrla Radmila Trifunović-Diklić, urednik Muzičkog programa RTB -a (Ćuprija, 17. 11. 1941- Beograd, 08. 10. 1999)

2002. - Umro Milenko Maričić, pozorišni i TV reditelj (Novi Vinodolski, 15. 04. 1928 - Beograd, 08. 10. 2002)

2004. - Umro Žak Derida, francuski filozof i teoretičar književnosti (El-Biar, 15. 07. 1930 - Pariz, 08. 10. 2004)

2007. - Umro Milan Đukić, političar, predsednik Srpske narodne stranke u Hrvatskoj, poslanik srpske nacionalne manjine u Saboru Hrvatske (Donji Lapac, 10. 04. 1947 - Donji Lapac, 08. 10. 2007)

2011. - Umro Rodžer Vilijams, američki pijanista (Nebraska, 01. 10. 1924 - Los Anđeles, 08. 10. 2011)

2011. - Umro Dragutin Aleksić, vajar - naivac (Sladaja, 1946 - Sladaja, 08. 10. 2011)

2011. - Umrla Nina Sorokina, ruska balerina, zvezda Baleta Boljšoj teatra (Moskva, 13. 05. 1942 - Moskva, 08. 10. 2011)

[Bisernica]

9. oktobar






Rođenje srpskog fizičara i pronalazača Mihaila Pupina i književnika, akademika i nobelovca Iva Andrića obeležili današnji dan kroz istoriju.


Godine 1854. godine rođen je srpski fizičar i pronalazač Mihailo Pupin. Njegovo najveće otkriće, samoindukcioni kalemovi ("Pupinovi kalemovi") omogućilo je prenos telefonskih razgovora na veliku daljinu. Iz rodnog Idvora u Banatu otišao je u SAD 1874. posle školovanja u Pančevu i Pragu. Završio je Kolumbija univerzitet u Njujorku, na kojem je kasnije bio profesor teorijske fizike i 40 godina predsednik Instituta radio-inženjera. Prvi od njegovih mnogobrojnih pronalazaka bio je električni rezonator pomoću kojeg provodnik omogućava istovremeni prenos vesti na različitim talasnim dužinama. Otkrio je i sekundarne radijacije rendgenskih zraka, elektromagnetske detektore i napisao univerziteski udžbenik termodinamike. Pupin je bio izraziti srpski patriota, okupljao je Srbe u SAD i bitno je pomogo srpsku vladu tokom Prvog svetskog rata. Za naučni rad dobio je 1920. Edisonovu medalju, a za autobiografsku knjigu "Imigrant to Inventor", kod nas prevedenu pod naslovom "Od pašnjaka do naučenjaka", 1924. Pulicerovu nagradu. Njegovo ime nose fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta. Pupin je bio čovek izrazitog srpskog patriotskog naboja, pomagao je razne patriotske akcije, humana društva, i u zemlji i u emigraciji.

Na današnji dan 1892. godine rođen je književnik, akademik i nobelovac Ivo Andrić. Studirao je književnost i istoriju u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu i doktorirao istoriju u Gracu 1924. delom "Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine". U Prvom svetskom ratu hapšen je i interniran zbog izrazite prosrpske orjentacije, a između dva svetska rata bio je ambasador Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. U mladosti je pisao pesme ("Ex ponto", "Nemiri", "Lirika"). Pripovedač snažne imaginacije, izuzetan poznavalac Bosne, odlikovao se vanrednom čistotom jezika i stilom, prefinjenim psihološkim analizama. Dela: romani "Na Drini ćuprija", "Travnička hronika", "Gospođica", "Prokleta avlija", "Omer-paša Latas" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Nemirna godina", "Žeđ", "Jelena, žena koje nema", "Znakovi", "Deca", "Kuća na osami", putopisi i skice "Staze, lica, predeli", meditativna proza "Znakovi pored puta", "Eseji, kritike, članci I i II", "Sveske".

1547.- Rođen Miguel de Servantes Savedra, španski književnik
(Alkale de Enares, 09. 10. 1547 - Madrid, 23. 04. 1616)

1802.- Rođen Nikolo Tomazeo, italijanski književnik i filolog
(Šibenik, 09. 10. 1802 - Firenca, 01. 05. 1874)

1835.- Rođen Šarl Kamij Sen - Sans, francuski kompozitor, pijanista, orguljaš i dirigent
(Pariz, 09. 10. 1835 - Alžir, 16. 12. 1921)

1843.- Uspostavljen javni poštanski saobraćaj u Srbiji

1857.- Rođen Ivo Vojnović, književnik
(Dubrovnik, 09. 10. 1857 - Beograd, 30. 08. 1929)

1874.- Osnovan Svetski poštanski savez

1895.- Rođen Vlastimir Pavlović - Carevac, violinista, rukovodilac Narodnog orkestra Radio Beograda
(Carevac, 09. 10. 1895 - Beograd, 10. 01. 1965)

1908.- Rođen Žak Tati (Tatiščev), francuski filmski glumac i reditelj, dobitnik "Oskar"-a
(L Pek, 09. 10. 1908 - Pariz, 05. 11. 1982)

1915.- Umro Velimir Rajić, književnik
(Aleksinac, 20. 01. 1879 - Beograd, 09. 10. 1915)

1934.- Ubijen Aleksandar Prvi Karađorđević, kralj
(Cetinje, 17. 12. 1888 - Marsej, 09. 10. 1934)

1940.- Rođen Džon Lenon, britanski pevač, gitarista i kompozitor, osnivač grupe "The Beatles"
(Liverpul, 09. 10. 1940 - Njujork, 08. 12. 1980)

1944.- Moskovska konferencija Velikih sila o posleratnom uređenju Evrope

1947. - Rođen Jovan Zivlak, književnik i izdavač, predsednik Društva književnika Vojvodine, urednik časopisa "Polja" i "Zlatna greda"
(Nakovo, 09. 10. 1947)

1949.- Fudbalskom utakmicom reprezentacija Jugoslavije i Francuske otvoren
Stadion JNA u Beogradu

1955.- Rođen Stiv Ovet, britanski atletičar, svetski i olimpijski šampion
(Brajton, 09. 10. 1955)

1958.- Rođen Srđan Šaper, reditelj, kompozitor i marketinški stručnjak
(Beograd, 09. 10. 1958)

1963.- Rođena Dragana Jugović del Monako, operska pevačica
(Smederevo, 09. 10. 1963)

1964.- Rođen Giljermo del Toro, meksički filmski reditelj
(Gvadalahara, 09. 10. 1964)

1967.- Umro Andre Moroa (Emil Ercog) francuski književnik i publicista, akademik
(Elbef, 26. 07. 1885 - Neji, 09. 10. 1967)

1978.- Umro Žak Brel, francuski šansonjer i kompozitor
(Brisel, 08. 04. 1929 - Bobinji, 09. 10. 1978)

1991.- U mestu Gornja Mokrica, na putu Glina- Petrinja, poginula ekipa dopisništva RTB-a iz Šapca: urednik Zoran Amidžić, snimatelj Borivoje Petrović, tonski snimatelj Dejan Milićević i muzički urednik Sreten Ilić

1994.- Umro Fred Libou (Fišl Libovic), američki sportski radnik, tvorac maratonskog pokreta
(Arad, 06. 06. 1932 - Njujork, 09. 10. 1994)

1996.- Umro Aleksandar Popović, književnik (Ub, 20. 11. 1929 - Beograd, 09. 10. 1996)
Aleksandar Popović, naš najveći savremeni dramski pisac, bio je istovremno i naš Beket i Jonesko, ali i Sterija i Nušić druge polovine 20. veka. Na pragu šezdesetih godina on je načinio joneskovski prevrat u našoj dramaturgiji.Uveo je apsurd u dramsku književnost, ali sa ljudima našeg podneblja i jedrim jezikom periferije, u koji je ugrađen paradoksalni način mišljenja. Popović je autor pedesetak pozorišnih, radio i TV drama, kao i više knjiga za decu. Njegovi komadi: "Mrešćenje šarana", "Ljubinko i Desanka", "Komunistički raj", "Pazarni dan", "Tamna je noć" i "Baš bunar" izvođeni su na mnogim jugoslovenskim scenama , kao i u nizu svetskih metropola. Poslednja drama "Baš bunar", koju je Popović sam režirao, premijerno je izvedena samo 9 dana pre autorove smrti. Aleksandar Popović je za svoj bogat književni rad dobio više priznanja, među kojima specijalnu nagradu na "Sterijinom pozorju" i nagradu"Branko Ćopić". Žiri pozorišnih kritičara proglasio je njegovo delo "Razvojni put Bore Šnajdera" za najbolju dramu napisanu na srpskom jeziku posle Drugog svetskog rata.

2000.- Evropska unija ukinula embargo na naftu i aviosaobraćaj SRJ

2001.- Umro Herbert Ros, američki reditelj
(Njujork, 13. 05. 1927 - Njujork, 09. 10. 2001)

2002.- Umro Sava Mrmak, TV reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti i Fakulteta umetnosti "Braća Karić" u Beogradu
(Zemun, 04. 03. 1929 - Beograd, 09. 10. 2002)

[Bisernica]

10. oktobar






Lekar i profesor Medicinskog fakulteta Milan Jovanović Batut rođen na dadašnji dan 1847. godine. Britanski dramski pisac i nobelovac Harold Pinter rođen 10. oktobra 1930. Skupština Srbije 1991. godine odlučila da zastava Srbije postaje tradicionalna srpska trobojka bez petokrake.


Srpski lekar, profesor Velike škole i prvi dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu Milan Jovanović Batut rođen je na dadašnji dan 1847. godine. Gimnaziju je završio u Sremskim Karlovcima a medicinu u Beču. Bavio se zdravstvenim prosvećivanjem i veliki deo života je posvetio modernizovanju srpskog saniteta. Uporno se borio i za osnivanje Medicinskog fakulteta, što mu je uspelo 1919. posle više decenija polemika i priprema. Objavio je veliki broj radova, posebno iz oblasti zdravstvenog prosvećivanja. Izdavao je i uređivao časopise: "Zdravlje" (Sombor i docnije Beograd) i "Narodno zdravlje" (dodatak lista "Srpski arhiv").

Britanski dramski pisac i nobelovac Harold Pinter rođen je 10. oktobra 1930. godine. Glumu je studirao na londonskoj Kraljevskoj akademiji dramskih umetnosti i Centralnoj školi za govor i dramu, ali je napustio studije. Od 1973. radio je u londonskom Nacionalnom teatru kao režiser. Zahvaljujući specifičnom stilu kratkih dijaloga i daru da se najekonomičnijim sredstvima stvori izuzetna napetost (poput upotrebe tišine) Pinterovo prezime je 1960.-ih ušlo u opštu upotrebu, a pridev "pinterovski" označava tipično britanski stil, napetost i ambivalentnost. Napisao je 20 književnih dela i 21 scenario i režirao 27 pozorišnih predstava. Najznačajnija dela: "Soba", "Nastojnik", "Povratak", "Ničija zemlja", "Stara vremena", "Rođendan", "Vreme zabave", "Mesečina", "Stanica Viktorija", "Gorštački jezik". Bio je poznat po nezavisnim političkim stavovima. Tokom bombardovanja SR Jugoslavije 1999. odlučno je osuđivao politiku Zapada. Dobitnik je brojnih priznanja pa i Nobelove nagrade 2005. ali je odbio britansku plemićku titulu.

1684. - Rođen Žan Antoan Vato, francuski slikar (Valensijen, 10. 10. 1684 - Nožan na Marni, 18. 07. 1721)

1813. - Rođen Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor (Ronkol, 10. 10. 1813 - Milano, 27. 01. 1901)

1837. - Umro Šarl Furije, francuski filozof i ekonomista, socijal - utopista (Bezanson, 07. 04. 1772 - Pariz, 10. 10. 1837)

1861. - Rođen Fridjof Nansen, norveški polarni istraživač, Visoki komesar Lige naroda, nobelovac (Fren, 10. 10. 1861 - Oslo, 13. 05. 1930)

1913. - Završena izgradnja Panamskog kanala

1913. - Rođen Klod Simon, francuski književnik, nobelovac (Antananarivo, 10. 10. 1913 - Pariz, 06. 07. 2005)

1931. - Rođena Milena Jovović, književnica (Kotraža, 10. 10. 1931)

1940. - Rođen Milan Komnenić, književnik i prevodilac, urednik časopisa Vidici, Delo, Relation, ministar kulture i informisanja Srbije (Pilatovci, 10. 10. 1940)

1941. - Rođen Slobodan Vučetić, sudija Ustavnog suda Srbije (Vilusi, 10. 10. 1941)

1947. - Rođen Radovan Beli Marković, književnik (Ćelije, 10. 10. 1947)

1955. - Umro Dušan Pantelić, istoričar, profesor Više pedagoške škole, akademik (Zvezdan, 02. 11. 1879 - Beograd, 10. 10. 1955)

1963. - Rođen Dragan Bjelogrlić, pozorišni, filmski i TV glumac, scenarista i producent (Opovo, 10. 10. 1963)

1982. - Umro Boško Petrović, slikar, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu (Novi Sad, 16. 01. 1922 - Novi Sad, 10. 10. 1982)

1985. - Umro Jul Briner (Taiđe Kan), američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a (Sahalin, 11. 07. 1915 - Njujork, 10. 10. 1985)

1985. - Umro Orson Vels, američki filmski glumac i režiser, dobitnik "Oskar"-a (Kenoša, 06. 05. 1915 - Los Anđeles, 10. 10. 1985)

1991. - Skupština Srbije odlučila da zastava Srbije postaje tradicionalna srpska trobojka bez zvezde petokrake, koja se na zastavi nalazila od Drugog svetskog rata

1992. - Podignut spomenik književniku Ivi Andriću u Beogradu

2000. - Umrla Sirimavo Bandaranaike, političar i državnik, premijer Šri Lanke, prva žena - premijer u svetu (Ratnapura, 17. 04. 1916 - Kolombo, 10. 10. 2000)

2005. - Počeli pregovori o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju Srbije i Crne Gore Evropskoj uniji

2005. - Umro Milton Obote, ugandski političar i državnik, predsednik Ugande (Akoroko, 28. 12. 1924 - Johanesburg,10. 10. 2005)

2006. - Umro Milenko Šušić, fizikohemičar, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu, akademik (Guča, 05. 04. 1925 - Beograd , 10. 10. 2006)

2006. - Umro dr Milan Matić, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu (Kraljevo, 19. 11. 1930 - Beograd, 10. 10. 2006)

2008. - Umro Aleksej Prokurorov, ruski skijaš, olimpijski šampion u nordijskom skijanju
(Vladimir, 25. 03. 1964 - Vladimir,10. 10. 2008)

2009. - Umrla Jadranka Grubić, novinar Radio Beograda (26. 12. 1947 - 10. 10. 2009)

2009. - Umro Miodrag Krdžić, diplomata, jedan od osnivača Ministarstva inostranih poslova (1924 - 10. 10. 2009)

2010. - Umro Soloman Bark, američki soul pevač (Filadelfija, 21. 03. 1940 - Amsterdam, 10. 10. 2010)

[Bisernica]

11. oktobar






Umrla je Edit Pjaf 1963. godine. Na današnji dan ubijen Mehmed - paša Sokolović. turski vezir.


Na današnji dan 1963. godine umrla je Edit Pjaf (Edit Đovana Gasion). Francuska pevačica
Đovana Gasion je rođena u porodici cirkuskog akrobate, koji ju je nazvao Edit u spomen na jednu englesku špijunku, koja je upravo tih dana bila streljana. Njen izuzetan glas otkrio je vlasnik jednog pariskog kabarea, Luj Leple, koji joj je dao ime "Vrabac" i umetničko prezime Pjaf. Počeli su da se nižu uspesi. Na turneji po Americi na klaviru ju je pratio Šarl Aznavur, a njena ploča "Život u ružičastom" prodata je u 700 hiljada primeraka za nepunih 5 dana. Nenadmašna šansonjerka, nežnog i krhkog izgleda, ali snažnog i prodornog glasa, učinila je da se popularnost šansone prenese i izvan granica Francuske. Nezaboravne su njene kompozicije: "Čemu služi ljubav", "Ništa ne želim ja", "Mrzim te nedeljo", "Nema proleća za devojku kao što sam ja","Plava pesma", "Himna ljubavi"... Edit Pjaf je napisala i 2 autobiografska dela: "Moj život'' i "Na balu uspeha".

1579. - Ubijen Mehmed - paša Sokolović (Baja Sokolović), turski vezir
(Sokolovići, 1505 - Carigrad, 11. 10. 1579)

1806. - Rođen Aleksandar Karađorđević, knez
(Topola, 11. 10. 1806 -Temišvar, 04. 05. 1885)

1825. - Rođen Konrad Ferdinand Majer, švajcarski književnik
(Cirih, 11. 10. 1825 - Kilhberg, 28. 11. 1898)

1851. - Rođen Josif Marinković, kompozitor i horovođa, dirigent Beogradskog pevačkog društva i Akademskog društva "Obilić", akademik
(Vranjevo, 11. 10. 1851 - Beograd, 13. 05. 1931)

1885. - Rođen Fransoa Morijak, francuski književnik
(Bordo, 11. 10. 1885 - Pariz, 01. 09. 1970)

1895. - Rođen Jakov Gotovac, hrvatski kompozitor i dirigent
(Split, 11. 10. 1895 - Zagreb, 16. 10. 1982)

1896. - Umro Antun Brukner, austrijski kompozitor i orguljaš
(Ansfelden, 04. 09. 1824 - Beč, 11. 10. 1896)

1899. - Izbio Burski rat između Velike Britanije i burskih plemena u Južnoj Africi

1910. - Rođen Rafailo Blam, multiinstrumentalista, kompozitor i dirigent, profesor Muzičke škole "Mokranjac", član Simfonijskog i Narodnog orkestra RTB-a i Beogradske filharmonije, horovođa KUD "Nikola Tesla", osnivač srpskog društva džez muzike
(Beograd, 11. 10. 1910 - Beograd, 30. 04. 1991)

1919. - Umro Karl Gjelerup, danski književnik, nobelovac
(Roholt, 02. 07. 1857 - Kloče, 11. 10. 1919)

1930. - Rođen Zdravko Velimirović, filmski reditelj i scenarista, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu, akademik
(Cetinje, 11. 10. 1930 - Beograd, 07. 02. 2005)

1930. - Rođen Dimitrije Bogdanović, istoričar, akademik
(Beograd, 11. 10. 1930 - Beograd, 14. 06. 1986)

1941. - Rođen Dragan Dragojlović, ekonomista, književnik, ministar vera Srbije, diplomata
(Pilica, 11. 10. 1941)

1955. - Rođen dr Boško Đukanović, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, direktor Instituta za kardiovaskularne bolesti "Dedinje"
(Valjevo, 11. 10. 1955)

1963. - Umro Žak Kokto, francuski književnik, slikar i reditelj, akademik

(Mezon Lafit, 05. 07. 1889 - Mili-la-fore, 11. 10. 1963)

1980. - Sovjetska svemirska letilica "Saljut 6" okončala do tada najdužu kosmičku misiju - 185 neprekidnih dana u svemiru

1988. - U SAD održana prva "Parada ponosa"

1999. - Umro dr Momir Stojković, profesor i dekan Fakulteta političkih nauka u Beogradu
(Trešnjevo, 13. 07. 1933 - Beograd, 11. 10. 1999)

2000. - Umro Matija Ljubek, kanuista, svetski i olimpijski šampion
(Belišće, 22. 11. 1953 - Belišće, 11. 10. 2000)

2004. - Umro Kristofer Riv, američki filmski glumac
(Njujork, 25. 09. 1952 - Njujork, 11. 10. 2004)

2007. - Umro Šri Činmoj, indijski književnik, kompozitor i slikar, zagovornik svetske harmonije
(Šakpura, 27. 08. 1931 - Njujork, 11. 10. 2007)

2008. - Umro Jerg Hajder, austrijski političar, guverner Koruške
(Bad Gojzern, 26. 01. 1950 - Klagenfurt, 11. 10. 2008)

2009. - Umro dr Vladislav Milošević, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu
(Kragujevac, 23. 11. 1934 - Beograd, 11. 10. 2009)

2011. - Umro prof.dr Josif Obrenov Pavlović, pisac i novinar, profesor Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu
(Herceg-Novi, 1941 - Beograd, 11. 10. 2011)

[Bisernica]

12. oktobar







Na današnji dan 1492. godine španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio Ameriku. Geograf, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu Jovan Cvijić rođen 12. oktobra 1865. godine.


Geograf, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, akademik Jovan Cvijić rođen je u Loznici 12. oktobra 1865. godine. Osnivač antropogeografije i geomorfologije u Srbiji i Srpskog geografskog društva, Jovan Cvijić je bio predsednik Srpske kraljevske akademije, počasni doktor pariske Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu. Značajni su njegovi radovi o migracijama jugoslovenskih naroda, o morfologiji i hidrografiji Dinarskog krša i drugih kraških predela, studije o Jadranskom primorju, balkanskim kotlinama i poljima, Šumadiji i Panonskom basenu. Najpoznatija Cvijićeva dela su:"Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Geomorfologija", "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja"... Odigrao je izuzetnu ulogu kao savetnik srpskih državnika na mirovnim pregovorima u Parizu posle Prvog svetskog rata.

322. p.n.e. - Umro Aristotel, grčki filozof, najsvestraniji um antičke Grčke (Stagira, 384. p.n.e - Halkida, 12. 10. 322. p.n.e)

1492. - Španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio Ameriku

1810. - Venčali se bavarski princ Ludvig i saksonska princeza Tereza - obeležavanje ovog događaja vremenom se pretvorilo u bavarske Oktobarske svečanosti (Oktoberfest)

1872. - Rođen Ralf Von Vilijams, engleski kompozitor (Daun Empni, 12. 10. 1872 - London, 26. 08. 1958)

1873. - Rođena Nadežda Petrović, slikarka, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, suosnivač "Kola srpskih sestara" (Čačak, 12. 10. 1873 - Valjevo, 03. 04. 1915)

1879. - Rođena Danica Marković, književnica (Čačak, 12. 10. 1879 - Beograd, 09. 06. 1932)

1882. - Rođen Akiba Rubinštajn, poljski šahovski velemajstor i teoretičar (Stavisk, 12. 10. 1882 - Brisel, 14. 03. 1961)

1887. - Nikola Tesla prijavio svoj prvi patent u oblasti polifaznog sistema prenosa električne energije

1896. - Rođen Euđenio Montale, italijanski književnik, nobelovac (Đenova, 12. 10. 1896 - Milano, 12. 09. 1981)

1897. - Posmrtni ostaci Vuka Karadžića preneti iz Beča u Beograd i sahranjeni u porti Saborne crkve

1914. - U Sarajevu počelo suđenje Gavrilu Principu i drugim optuženicima za Sarajevski atentat na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda

1918. - Kompozicija Stanislava Biničkog "Marš na Drinu" prvi put izvedena na ulicama tek oslobođenog Niša u Prvom svetskom ratu

1924. - Umro Anatol Frans, francuski književnik, akademik, nobelovac (Pariz, 16. 04. 1844 - Sen Sir, 12. 10. 1924)

1934. - Maloletni Petar Drugi Karađorđević proglašen kraljem Jugoslavije

1935. - Rođen Lučano Pavaroti, italijanski operski pevač - tenor (Modena, 12. 10. 1935 - Modena, 06. 09. 2007)

1962. - Rođen Svetislav Ivan Petrović, filmski glumac, prvi naš glumac koji je ostvario međunarodnu karijeru (Novi Sad, 01. 01. 1894 - Minhen, 12. 10. 1962)

1962. - Rođen Branko Crvenkovski, makedonski političar i državnik, predsednik Makedonije (Sarajevo, 12. 10. 1962)

1968. - Rođen Hju Džekmen, australijski glumac (Sidnej, 12. 10. 1968)

1969. - Umrla Sonja Heni, norveška klizačica na ledu, evropska, svetska i olimpijska šampionka, filmska glumica (Oslo, 08. 04. 1912 - Oslo, 12. 10. 1969)

1975. - Rođena Merion Džons, američka atletičarka, olimpijska šampionka (Los Anđeles, 12. 10. 1975)

1978. - Rođen Marko Jarić, košarkaš, reprezentativac (Beograd, 12. 10. 1978)

1986. - Otvoren civilni aerodrom u Nišu "Car Konstantin"

1997. - Poginuo Džon Denver (Džon Henri Dojčendorf), američki kantri - pevač (Rozvel, 31. 12. 1943 - Monterej Bej,12. 10. 1997)

1999. - Umro Vilt Čemberlen, američki košarkaš (Filadelfija, 21. 08. 1936 - Los Anđeles, 12. 10. 1999)

2005. - Umro Miodrag Vukić, direktor "Morava filma" i "Beograd filma" (Beograd, 12. 10. 2005)

2007. - Beograd primljen u asocijaciju zdravih gradova Evrope

- Umro Zoran Đuričić, urednik Pres centra Radio Beograda
(Beograd, 23. 07. 1948 - Beograd, 12. 10. 2009)

- Umro Novica Mitić, književnik i novinar, urednik Komercijalnog programa RTB-a (Kraljevo, 1922 - Beograd, 12. 10. 2010)

[Bisernica]

13. oktobar







Filmski reditelj i scenarista Dušan Makavejev rođen na današnji dan. Džordž Vašington položio kamen-temeljac Bele kuće. Godine 1950. osnovano pozorište "Boško Buha".


Godine 1932. rođen je filmski reditelj i scenarista Dušan Makavejev. Jedan od osnivača filmskog crnog talasa. Svojim delima kritikuje trulo društvo, kako komunističko, tako i kapitalističko. Njegovi filmovi obiluju asocijacijama i metaforama, koje ostvaruju naizgled površno dejstvo, ali donose istinitost i slobodan duh. Kao pristalica i veliki poznavalac dela psihologa Vilhelma Rajha, često njegova učenja komponuje u svoje filmove. Njegov film Misterije organizma u stvari je posveta ovom nikad dovoljno priznatom revolucionaru - psihologu. Bio je urednik mnogih listova i imao zapaženu ulogu u studentskim demonstracijama 1968. godine.

Predsednik SAD Džordž Vašington, 1792. godine položio je kamen-temeljac Bele kuće, zvanične predsedničke rezidencije u Vašingtonu. Bela kuća je službena rezidencija i glavno radno mesto predsednika SAD. Rezidencija je belo obojena neoklasicistička vila. Nalazi se u Pensilvanijskoj aveniji na broju 1600 u Vašingtonu. Arhitekta je bio Džejms Hoben iz Irske. Prva rezidencija završena je 1800. godine, ali su je spalile britanske trupe u britansko-američkom ratu. Obnova rezidencije, ponovo pod rukovodstvom Džejmsa Hobena, započeta je 1819. godine. Svoj današnji izgled bela kuća dobila je konačno 1934., kada je Frenklin Ruzvelt preneo takozvanu "ovalnu kancelariju", radnu sobu predsednika SAD, na zapadnu stranu. Svoj naziv "bela kuća" rezidencija je dobila 1901. godine, po ideji Teodora Ruzvelta, zbog njene bele fasade. Bela kuća ima 132 sobe, 35 kupatila, 412 vrata, 147 prozora, 8 stepenica, 3 lifta, 1 bazen za plivanje, igralište za tenis i bioskop.

322. p.n.e - Umro Demosten, grčki govornik i državnik (384. p.n.e - Kalurija, 13. 10. 322. p.n.e)

54. - Otrovan Klaudije Prvi Tiberije Druz, rimski car i istoričar
(Lion, 01. 08. 10. p.n.e - 13. 10. 54)

1492. - Otkriven duvan

1860. - Prva fotografija iz vazduha napravljena je iz balona iznad Bostona u SAD

1869. - Umro Šarl Ogisten Sen - Bev, francuski književnik i književni kritičar (Bulonj sir mer, 23. 12. 1804 - Pariz, 13. 10. 1869)

1884. - Grinički meridijan usvojen za univerzalni (nulti) meridijan od koga se računaju geografske dužine i vremenske zone na Zemlji

1896. - Osnovan Savez lovačkih udruženja Srbije

1905. - Umro Henri Irving, engleski glumac,, prvi glumac kome je dodeljena plemićka titula (Keinton Mandevil, 06. 02. 1838 - Bredfor, 13. 10. 1905)

1921. - Rođen Iv Montan (Ivo Livi), francuski glumac i šansonjer
(Monsumano, 13. 10. 1921 - Pariz, 08. 11. 1991)

1923. - Rođen Vasilije - Vasa Kazimirović, istoričar i publicista
(Beograd, 13. 10. 1921 - Beograd, 31. 12. 1998)

1923. - Ankara proglašena glavnim gradom Turske

1925. - Rođena Margaret Hilda Tačer, "Gvozdena ledi", britanski hemičar, političar i državnik, prva žena-premijer Velike Britanije (Grantam, 13. 10. 1925)

1932. - Rođen Dušan Makavejev, filmski reditelj i scenarista (Beograd, 13. 10. 1932)

1941. - Rođen Pol Sajmon, američki muzičar (Njuark, 13. 10. 1941)

1943. - Italija objavila rat Nemačkoj i pridružila se antihitlerovskoj koaliciji

1950. - Osnovano pozorište "Boško Buha" u Beogradu

1964. - Prvi vasionski brod sa tri člana posade, koji je Rusija lansirala u svemir, uspešno se vratio na Zemlju

1967. - Rođen Havijer Sotomajor, kubanski atletičar, najbolji skakač u vis svih vremena(Limonar, 13. 10. 1967)

1971. - Rođen Saša Baron Koen, britanski filmski glumac i producent (London, 13. 10. 1971)

1972. - Nesreća sovjetskog putničkog aviona "Iljušin 62" blizu moskovskog aerodroma

1982. - Rođen Jan Torp, australijski plivač, svetski šampion
(Sidnej, 13. 10. 1982)

1988. - Laboratorijsko ispitivanje je pokazalo da je "Torinski pokrov", u kojem je prema verovanju mnogih hrišćana, sahranjen Isus Hristos, lažan i da potiče iz Srednjeg veka

1996. - Umro Rene Lakost, francuski teniser, svetski šampion, vlasnik kompanije "Lakost" (Pariz, 02. 07. 1904 - Sen Žen de Luk, 13. 10. 1996)

1997. - Britanski supersonični automobile je prvi uspeo da na tlu probije zvučni zid, postigavši brzinu od 1,222,7 kilometara na čas

1997. - Umro Harold Robins, američki književnik (Njujork, 21. 05. 1917 - Palm Springs, 13. 10. 1997)

2005. - Umro Ištvan Erši, mađarski književnik i prevodilac
(Budimpešta, 16. 06. 1931 - Budimpešta, 13. 10. 2005)

2006. - Umrla Gorjanka Supić, muzički urednik Radio Beograda
(Beograd, 12. 07. 1941 - Beograd, 13. 10. 2006)

2008. - Umro Gijom Depardje, francuski glumac, sin Žerara Depardjea
(Pariz, 07. 04. 1971 - Pariz, 13. 10. 2008)

2009. - Umro Konstantin Babić. kompozitor, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu (Beograd, 10. 02. 1927 - Beograd, 13. 10. 2009)

2009. - Umro Al Martino, američki pevač i glumac
(Filadelfija, 07. 10. 1927 - Springfild, 13. 10. 2009)

[Bisernica]

14. oktobar







Današnji dan kroz istoriju obeležilo rođenje srpskog ekonomskog stručnjaka Dragoslava Avramovića. Rođen glumac Rade Marković koga publika pamti po ulogama u 100 filmova.

Na današnji dan 1919. godine rođen je Dragoslav Avramović, srpski ekonomski stručnjak, dopisni član SANU. Doktorat ekonomskih nauka stekao je 1956. godine. Bio je savetnik NBJ od 1951. Potom radi u Svetskoj banci, gde je od šefa Odeljenja za opšte studije dospeo do mesta direktora. Bio je savetnik generalnog sekretara Konferencije UN za trgovinu i razvoj (UNCTAD) za pitanja ekonomske saradnje zemalja u razvoju i za opšta pitanja (Ženeva 1980-1984), kao i ekonomski savetnik Banke za trgovinu i razvoj (Vašington 1984-1988). Njegovim ekonomskim programom je januara 1994. zaustavljena hiperinflacija u SRJ, od marta 1994. do maja 1996. nalazio se na mestu guvernera Narodne banke. Bio je centralna ličnost Saveza za promene iz kojeg je docnije izrasla Demokratska opozicija Srbije (DOS). Umro je 2001. godine.

Glumac Rade Marković rođen je 1921. godine na današnji dan u Beogradu, studirao je Tehnički a potom Filozofski fakultet u Beogradu, ali se posvetio glumi, igrajući najpre u amaterskoj grupi na Kolarcu. U Beogradskom dramskom pozorištu igrao je više od deceniju i po, često u predstavama sa svojom suprugom Oliverom Marković. Glumio je u blizu 100 filmova. Posleratne generacije sećaju ga se i kao spikera prvih izdanja "Filmskih novosti", koje su u to vreme bile poseban vid javnog informisanja. Bio je spiker i u mnogim kratkometražnim filmovima. Marković je režirao dva dokumentarna filma. Na pozorišnim daskama, gde je ostvario blizu 200 uloga, igrao i posle odlaska u penziju. Rade Marković je bio i profesor glume na Akademiji pozorišne umetnosti u Novom Sadu. Marković je umro 2010. godine.

1831. - Umro Žan Luj Pons, francuski astronom
(Pejr, 24. 12. 1761 - Florans, 14. 10. 1831)

1852. - U Parizu otvoren prvi supermarket u svetu

1847. - Osnovan Muzej Matice srpske

1867. - Zbačen poslednji šogun u Japanu

1890. - Rođen Dvajt Dejvid Ajzenhauer, američki general i državnik, predsednik SAD, komandant NATO (Denison, 14. 10. 1890 - Vašington, 28. 03. 1969)

1892. - Beograd dobio prvi tramvaj na konjsku vuču na liniji Slavija - Kalemegdan

1927. - Rođen Rodžer Mur, britanski filmski glumac, ambasador UNICEF -a (London, 14. 10. 1927)

1931. - Rođen Duško Gojković, trubač
(Jajce, 14. 10. 1931)

1934. - Rođen Ljuba Popović, slikar, akademik
(Tuzla, 14. 10. 1934)

1939. - Rođen Ralf Loren, američki modni kreator
(Njujork, 14. 10. 1939)

1940. - Rođen Klif Ričard (Hari Veb), pop- pevač, član grupe "Šedouz"
(Laknou, 14. 10. 1940)

1941. - Masovno streljanje civila u Kruševcu i Dragincu u Drugom svetskom ratu

1944. - Počela borbe za oslobođenje Beograda u Drugom svetskom ratu

1944. - Umro Marko Murat, slikar
(Luka Šipanska, 30. 12. 1864 - Dubrovnik, 14. 10. 1944)

1944. - Izvršio samoubistvo Ervin Romel, "Pustinjska lisica", nemački feldmaršal (Švabija, 1891 - Herlingen, 14. 10. 1944)

1946. - Osnovana Međunarodna organizacija za standardizaciju - ISO

1947. - Američki kapetan Čak Jeger avionom "bel xs-1" prvi put u istoriji vazduhoplovstva probio zvučni zid

1959. - Umro Erol Flin, američki filmski glumac
(Hobart, 20. 06. 1909 - Vankuver, 14. 10. 1959)

1959. - Umro Rodoljub Malenčić-Rodac, pravnik, umetnički fotograf, fudbalski golman, prvi naš zvanično akreditovani olimpijski izveštač (Novi Sad, 03. 03. 1903 - Beograd, 14. 10. 1959)

1961. - Počeo 1. "Dragačevski sabor trubača"

1967. - Umro Marsel Eme, francuski književnik
(Žoinji, 29. 03. 1902 - Pariz, 14. 10. 1967)

1977. - Umro Bing Krozbi (Hari Lilis), američki filmski glumac i pevač, dobitnik "Oskar"- a (Vašington, 02. 05. 1902 - Madrid, 14. 10. 1977)

1986. - Umro Stanoje Janković, operski pevač - bariton
(Sremski Karlovci, 07. 05. 1905 - Beograd, 14. 10. 1986)

1990. - Umro Leonard Bernštajn, američki dirigent, kompozitor, pedagog i muzički pisac, rukovodilac Njujorške filharmonije
(Lorens, 25. 08. 1918 - Njujork, 14. 10. 1990)

1996. - Umro Isidor Papo, hirurg, profesor VMA, general- pukovnik, akademik
(Ljubuško, 13. 12. 1913 - Beograd, 14. 10. 1996)

1999. - Umro Džulijus Njerere, tanzanijski političar i državnik, predsednik Tanzanije (Butijama, 1922 - London, 14. 10. 1999)

2002. - Umro Norbert Šulce, nemački kompozitor, autor pesme "Lili Marlen"
(Braunšvajg, 26. 11. 1911- Bad Tolc, 14. 10. 2002)

[Bisernica]

15. oktobar





Pisac Milorad Pavić rođen na današnji dan 1929. godine. Književnik i prevodilac Danilo Kiš preminuo 15. oktobra 1989. Muzej grada Beograda osnovan 1903. godine.


Prozni pisac, istoričar srpske književnosti 17. do 19. veka, stručnjak za barok i simbolizam, prevodilac Puškina i Bajrona i profesor univerziteta Milorad Pavić rođen je 15. oktobra 1929. godine. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti od 1991. godine do smrti. Pavić je bio romansijer, pripovedač, pesnik i dramski pisac. Do danas Pavićeva dela imaju preko 80 prevoda u zasebnim knjigama na različite jezike širom sveta. Od strane stručnjaka iz Evrope, SAD i Brazila, Milorad Pavić je nominovan za Nobelovu nagradu za književnost. Pavić je domaću i svetsku slavu stekao romanom "Hazarski rečnik" koji je objavio 1984. godine.

Slavni književnik i prevodilac Danilo Kiš preminuo je na današnji dan 1989. godine. Diplomirao je književnost na Beogradskom univerzitetu. Radio je kao dramaturg "Ateljea 212" i kao lektor za srpski jezik i književnost u Strazburu, Bordou i Lilu. Svoje prve knjige "Mansarda" i "Psalm 44" objavio je 1963. godine. Zatim su sledile "Bašta, pepeo", "Rani jadi", "Peščanik", "Grobnica za Borisa Davidoviča", "Čas anatomije" i "Enciklopedija mrtvih". Kiš je dobitnik mnogih društvenih priznanja i književnih nagrada. Nosilac je francuskog odlikovanja "Vitez umetnosti iknjiževnosti". Na stranicama njegovih knjiga, ostala je umetnički oblikovana, istorija jedne usamljene ličnosti, ali i kolektivne ljudske patnje.

70. p.n.e.- Rođen Publije Vergilije Maron, rimski književnik (Andes, 70. p.n.e. - Brindizi, 19. p.n.e.)

1581.- Izvedena prva baletska predstava - pod pokroviteljstvom Katarine Mediči u Parizu postavljen "Kraljičin komični balet"

1582.- Gregorijanski kalendar počeo da se primenjuje u papskoj državi, Španiji i Portugaliji, a zatim i u drugim evropskim zemljama

1608.- Rođen Evangelista Toričeli, italijanski fizičar i matematičar, pronalazač živinog barometra (Faenca, 15. 10. 1608 - Firenca, 25. 10. 1647)

1814.- Rođen Mihail Jurjevič Ljermontov, ruski književnik (Moskva, 15. 10. 1814 - Pjatigorsk, 27. 07. 1841)

1844.- Rođen Fridrih Vilhelm Niče, nemački filozof (Roken, 15. 10. 1844 - Vajmar, 25. 08. 1900)

1853.- Osnovana Topolivnica u Kragujevcu

1855.- Rođen Ivan Vladimirovič Mičurin, sovjetski biolog, genetičar (Dolgoe, 15. 10. 1855 - Mičurinsk, 07. 06. 1935)

1856.- Rođen Oskar Vajld, irski književnik (Dablin, 15. 10. 1856 - Pariz, 30. 11. 1900)

1858.- Osnovana Zemunska gimnazija

1903.- Osnovan Muzej grada Beograda

1914.- Rođen Zahir Šah, avganistanski kralj (Kabul, 15. 10. 1914 - Kabul, 23. 07. 2007)

1917.- Pogubljena Mata Hari (Margareta Gertruda Cel), nemačka plesačica i kurtizana, osuđena na smrt zbog navodne špijunaže u korist Nemačke (Linvarden, 07. 08. 1876 - Vensen, 15. 10. 1917)

1917.- Rođen Artur Šlezinger, američki istoričar (Kolumbus, 15. 10. 1917 - Njujork, 28. 02. 2007)

1930.- Rođen Časlav Veljić - Čajka, predsednik Kajakaškog saveza Jugoslavije, član Predsedništva Olimpijskog komiteta (15. 10. 1930 - Beograd, 07. 02. 2008)

1933.- Rođena Dušanka Sifnios, balerina (Skoplje, 15. 10. 1933)

1936.- Otkrivena planeta 1564 Srbija

1946.- Osnovano Narodno pozorište "Toša Jovanović" u Zrenjaninu

1949.- Umro Laslo Rajk, mađarski revolucionar, političar i državnik (Budimpešta, 08. 03. 1909 - Budimpešta, 15. 10. 1949)

1958.- Ozračeni stručnjaci Instituta "Boris Kidrič" u Vinči

1960.- Rođen Slavko Štimac, pozorišni, filmski i TV glumac (Konjsko Brdo, 15. 10. 1960)

1964.- Umro Kol Porter, američki kompozitor (Per, 09. 06. 1893 - Santa Monika, 15. 10. 1964)

1968.- Rođen Mateo Garone, italijanski filmski reditelj (Rim, 15. 10. 1968)

1983.- Umro Mihajlo Petrov, slikar (Beograd, 26. 09. 1902 - Beograd, 15. 10. 1983)

1989.- Otvoreno obnovljeno Narodno pozorište u Beogradu

2003.- U Rimu otvoren Glob teatar, kopija istoimenog Šekspirovog pozorišta

2003.- Kina lansirala prvi svemirski brod sa ljudskom posadom

2006.- Umro Vladislav Kaćanski, pozorišni, filmski i TV glumac (Novi Sad, 1950 - Novi Sad, 15. 10. 2006)

2006.- Umrla Mirjana Stojanović, novinar, šef Međunarodnog odeljenja JRT, savetnik za međunarodne odnose agencije BETA, jedan od osnivača frankofonskih udruženja u Srbiji
(1934 - Beograd, 15. 10. 2006)

2009.- Umro Josias Kumpf, čuvar koncentracionih logora, ratni zločinac (Nova Pazova, 07. 04. 1925 - Beč, 15. 10. 2009)

2010.- Umro Žorž Mate, francuski onkolog i imunolog, pionir u transplantaciji koštane srži, akademik SANU (Sermaž, 09. 07. 1922 - Pariz, 15. 10. 2010)

2010.- Umro dr Danilo Soldatović, profesor Farmaceutskog fakulteta u Beogradu, upravnik Instituta za toksikološku hemiju, akademik (17. 01. 1927 - Beograd, 15. 10. 2010)

2011.- Prvi put dodeljena pozorišna nagrada "Zoranov brk", laureat glumac Vlastimir Đuza Stojiljković

[Bisernica]

16. oktobar







Na današnji dan 1937. Dobrici Milutinoviću dodeljen Zlatni prsten Udruženja glumaca Kraljevine Jugoslavije. Smrtna kazna nad nacističkim zločincima osuđenim u Nirnbergu za ratne zločine u Drugom svetskom ratu izvršena 1946. Slavni italijanski tenor Mario del Monako umro 16. oktobra 1982. godine.


Zlatni prsten Udruženja glumaca Kraljevine Jugoslavije dodeljen je 16. oktobra 1937. Dobrici Milutinoviću, kao znak izuzetnog priznanja povodom 40. godišnjice umetničkog rada. Udruženje glumaca dodelilo je Milutinoviću nagradu na proslavi u Narodnom pozorištu u Beogradu, nakon predstave "Mletački trgovac" u kojoj je Dobrica tumačio lik Šajloka. Posle pozdravnog govora upravnika Brane Vojinovića, koji mu je tom prilikom predao i Orden Svetog Save, trebalo je da predsednik Udruženja glumaca Boža Nikolić, prvak Drame, uruči Prsten. Međutim, izrada Prstena je kasnila, jer reljefi iz Italije nisu stigli na vreme, pa je uručenje obavljeno nešto kasnije. Prsten je izradio beogradski kraljevski juvelir Milan T. Stefanović. Težine 44 grama, od osamnaestokaratnog zlata, na prednjoj strani imao je reljef Dobrice Milutinovića, a sa bočnih su bili reljefi glumca u ulogama koje su ga proslavile: Šajloka u Šekspirovom "Mletačkom trgovcu" i Orlića u istoimenom Rostanovom delu. Izgubljen, a zatim pod misterioznim okolnostima pronađen, original Dobričinog prstena čuva se u trezoru Muzeja pozorišne umetnosti u Beogradu. Od 1980. godine "Dobričin prsten" se kao najveće priznanje dodeljuje glumcu za životno delo.

Slavni italijanski operski pevač tenor Mario del Monako umro je na danšnji dan 1982. godine. Muzički kritičar lista Koriere Adriatiko iz Ankone napisao je jula 1929. godine: "Na svom muzičkom krštenju četrnaestogodišnji Mario del Monako otkrio je sinoć, u teatru "Đilji" u Mondolfiju, pevajući nekoliko romansi, snažan, melodičan, muzikalan tenor. Pevač velike nade! Fenomen, koji će jednog dana, verovatno, postati velikan!" Upravo to se i ostvarilo: nanadmašni Otelo, Radames, Manriko, Don Hoze, Andrea Šenije, Eneja. Tokom svoje karijere postao je kralj tenora. Osvojio je svet bronzanim mediteranskim glasom, interpretacijom, glumom, scenskim nastupom, ličnim šarmom. Nastupao je u najčuvenijim operskim kućama sveta od Milanske skale, preko Rima, Napulja, Stokholma, do njujorškog Metropolitena. Više puta gostovao je u Beogradu, gde ga je publika dočekivala ovacijama. Vrhunac Del Monakove kreacije nesumnjivo je Verdijev "Otelo". Tu tešku tenorsku rolu tumačio je 427 puta. Po sopstvenoj želji, sahranjen je u odori komandanta venecijanske flote, Otela.

1793.- Pogubljena Marija Antoaneta, francuska kraljica (Beč, 02. 11. 1755 - Pariz, 16. 10. 1793)

1813.- Počela "Bitka naroda" kod Lajpciga u kojoj su Napoleonove trupe doživele poraz od udruženih saveznika Rusije, Pruske i Austrije

1837.- Ukinut kuluk u Srbiji

1864.- Prvi put u istoriji medicine primenjena anestezija

1868.- Počela sa radom Muzička škola u Subotici, najstarija na prostorima bivše Jugoslavije

1888.- Rođen Judžin O' Nil, američki književnik, nobelovac (Njujork, 16. 10. 1888 - Boston, 27. 11. 1953)

1910.- konstruktor aviona Ivan Sarić poleteo na avionu monoplanu sopstvene konstrukcije

1914.- Rođen Jovan Gligorijević, operski pevač (Kruševac, 16. 10. 1914 - Beograd, 18. 09. 1979)

1920.- Rođen Miodrag Popović, književnik i istoričar književnosti, profesor Univerziteta u Beogradu (Crna Trava, 16. 10. 1920 - Beograd, 09. 11. 2005)

1923.- Održana osnivačka skupština Društva za saobraćaj putnika i turista Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca - preteča "Putnika"

1927.- Rođen Ginter Gras, nemački književnik, nobelovac (Gdanjsk, 16. 10. 1927)

1939.- Rođena Eva Hristić, spiker RTB-a (Kneževi Vinogradi, 16. 10. 1939)

1945.- Osnovana Organizacija Ujedinjenih nacija za ishranu i poljoprivredu - FAO

1946.- Izvršena smrtna kazna nad nacističkim zločincima koje je sud u Nirnbergu osudio za ratne zločine u Drugom svetskom ratu

1953.- Štampan prvi broj Večernjih novosti

1959.- Umro Džordž Maršal, američki general i diplomata, nobelovac (Juniontaun, 31. 12. 1880 - Vašington, 16. 10. 1959)

1964.- Kina izvršila prvu nuklearnu probu

1978.- Poljski kardinal Karolj Vojtila izabran za poglavara Rimokatoličke crkve pod imenom Jovan Pavle Drugi

1980.- Umro Luiđi Longo, italijanski političar, predsednik KP Italije (Fubine Monferato, 15. 03. 1900 - Rim, 16. 10. 1980)

1982.- Umro Jakov Gotovac, hrvatski kompozitor i dirigent (Split, 11. 10. 1895 - Zagreb, 16. 10. 1982)

1997.- Umrla Olga Karađorđević, knjeginja, udovica kneza Pavla (Dvorac Tatoj kod Atine, 11. 06. 1903 - Pariz, 16. 10. 1997)

2000.- Umro Milan Kurepa, fizikohemičar, profesor Fizičkog fakulteta u Beogradu, akademik (Bačka Palanka, 11. 05. 1933 - Beograd, 16. 10. 2000)

2001.- Umro Zoran Perišić, novinar, urednik Beogradskih novina i Radio Beograda (Beli Kamen, 19. 05. 1942 - Beograd, 16. 10. 2001)

2003.- Umro dr Jan Kmeć, profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, jedini Slovak član SANU (Aradac, 18. 10. 1927 - Novi Sad, 16. 10. 2003)

2003.- Umro Laslo Pap, mađarski bokser, evropski i olimpijski šampion (Budimpešta, 25. 03. 1926 - Budimpešta, 16. 10. 2003)

2007.- Umro Todor Toše Proeski, makedonski pevač (Kruševo, 25. 01. 1981 - Nova Gradiška, 16. 10. 2007)

2007.- Umro Bahrudin Bato Čengić, filmski reditelj i scenarista (Maglaj, 07. 01. 1931 - Sarajevo, 16. 10. 2007)

2007.- Umro Milan Mitrović, arhitekta, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu (11. 07. 1927 - Beograd, 16. 10. 2007)

2007.- Umro Jovan Džon Đurić, dramaturg, pozorišni i radio reditelj, urednik Dramskog programa Radio Beograda (Donji Javoranj, 10. 10. 1932 - Beograd,16. 10. 2007)

2011.- Umro Ivan Popović, pravnik, fudbaler "Crvene zvezde" i "Veleža"
(Gornji Milanovac, 16.10. 1936 - Beograd, 16. 10. 2011)

2011.- Umro Den Veldon, britanski motociklista, šampion "Indikar"-a

[Bisernica]

17. oktobar






Na današnji dan umrli Đuzepe Gvarneri i Frederik Šopen. Na ovaj dan rođen je Borislav Mihajlović - Mihiz i počeo je Prvi balkanski rat.

1744. - Umro Đuzepe Gvarneri, italijanski graditelj violina
(Kremona, 21. 08. 1698 - Kremona, 17. 10. 1744).Rođen je u porodici čuvenih graditelja gudačkih istrumenata iz Kremone, Đuzepe Gvarneri je zanat učio u radionici svog oca i kod čuvenog Stradivarija. Prvu poznatu violinu izradio je 1726. godine, nakon dugog perioda eksperimentisanja i menjanja proporcija i oblika. Ukupno je izradio oko 200 violina, ali je postao poznat tek kada je Paganini svirao na jednoj od njih. Otada se Gvarneri smatra, uz Stradivarija, najistaknutijim majstorom italijanske gradnje violina.

1849. - Umro Frederik Šopen, poljski kompozitor i pijanista
(Želazova Vola, 01. 03. 1810 - Pariz, 17. 10. 1849)Šopen je najistaknutiji predstavnik poljske muzičke kulture i jedan od najznačajnijih pijanista i kompozitora svih vremena. U svojoj dvadesetoj godini Frederik Šopen se seli u Pariz sa ciljem da se usavrši. Do tada je već komponovao svoja dva klavirska koncerta. Bio je prvi zapadni kompozitor koji je u klasičnu muziku uneo elemente slovenske muzike. Njegove mazurke i poloneze još danas predstavljaju temelj poljske klasične muzike.

Šopen je često imao problema sa zdravljem i umro je sa 39 godina posle dužeg bolovanja od tuberkuloze.

1922. - Rođen Borislav Mihajlović - Mihiz, književnik i scenarisata.
(Irig, 17. 10. 1922 - Beograd, 15. 12. 1997) Poznatija dela su mu: „Autobiografija o drugima", drame „Banović Strahinja" (1963.) i „Komandant Sajler" itd. Napisao je scenarije za nekoliko filmova. Ostaće zapamćen i kao aktivan učesnik u opozicionom delovanju protiv Slobodana Miloševića, tokom devedesetih godina prošlog veka.

1912. - Počeo Prvi balkanski rat. Taj rat je trajao od 17. oktobra 1912. do 30. maja 1913. godine.Vodile su ga Srbija, Crna Gora i Bugarska protiv Turske. Armije balkanskih država su uspele da savladaju brojčano slabije i strateški loše organizovane armije Osmanskog carstva što im je omogućilo da postignu brzu pobedu.

Rat je okončan mirom po kome je Osmansko carstvo bilo prinuđeno da se odrekne skoro svih svojih teritorija u Evropi. Uprkos njihovoj apsolutnoj pobedi u Prvom balkanskom ratu, članice Balkanskog saveza su bile nezadovoljne postignutim mirovnim ugovorom jer je mirovni ugovor, koji su skrojile velike sile, bio protivan ranijim dogovorima i planovima koje su članice saveza međusobno zaključile i dogovorile. Otklanjanjem pretnje koju je predstavljalo Osmanlijsko carstvo i nezadovoljstvo mirovnim ugovorom podigle su se tenzije među doskorašnjim saveznicama što će uskoro rezultirati Drugim balkanskim ratom.

1760. - Rođen Klod Anri Sen - Simon, francuski filozof, socijal-utopista
(Pariz, 17. 10. 1760 - Pariz, 19. 05. 1825)

1797. - Mirom u Kampoformiju između Austrije i Francuske ukinuta Mletačka Republika

1813. - Rođen Georg Bihner, nemački književnik
(Godelau, 17. 10. 1813 - Cirih, 19. 02. 1837)

1899. - Skupština Kraljevine Srbije donela zakon o formiranju prve tajne službe u Srbiji - u spomen na ovaj događaj obeležava se Dan Bezbedonosno- Informativne agencije (BIA)

1909. - Prvi naš pilot - lekar Vladimir Aleksić poleteo jedrilicom sopstvene konstrukcije nad Pančevom

1915. - Rođen Artur Miler, američki književnik, akademik
(Njujork, 17. 10. 1915 - Roksberi, 10. 02. 2005)

1917. - Rođen Mak Dizdar, književnik
(Stolac, 17. 10. 1917 - Sarajevo, 14. 07. 1971)

1918. - Rođena Rita Hejvort (Margarita Karmen Kansino), američka filmska glumica
(Njujork, 17. 10. 1918 - Njujork, 14. 05. 1987)

1920. - Umro Džon Sajlas Rid, američki književnik i novinar
(Portland, 22. 10. 1887 - Moskva, 17. 10. 1920)

1920. - Rođen Montgomeri Klift, američki filmski glumac
(Omaha, 17. 10. 1920 - Njujork, 23. 07. 1966)

1930. - Rođen Dragoslav Antonijević, etnolog, akademik
(Aleksinac, 17. 10. 1930 - Beograd, 10. 09. 2001)

1936. - Srušena kafana "Albanija" u Beogradu, na čijem se mestu danas nalazi istoimena palata

1937. - Nastali Diznijevi crtani junaci: Raja, Gaja i Vlaja

1948. - Rođen Robert Džordan (Džejms Oliver Rigni), američki književnik
(Čarlston, 17. 10. 1948 - Čarlston, 16. 09. 2007)

1972. - Umro Đorđe Karađorđević, princ, najstariji sin kralja Petra Prvog
(Cetinje, 26. 08. 1887 - Beograd, 17. 10. 1972)

1979. - Rođen Kimi Raikonen, finski automobilista, vozač Formule 1
(Espo, 17. 10. 1979)

1997. - Izgorela zgrada Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu

1998. - Umrla Nada Marinković, književnica, prevodilac, novinar i urednik Radio Beograda
(Karlovac, 27. 11. 1921 - Beograd, 17. 10. 1998)

2000. - Završen hram Hercegovačka Gračanica u Trebinju

2004. - Umro Novica Savić, dramski pisac
(Beograd,10. 11. 1943 - Beograd, 17. 10. 2004)

2005. - Umro Pavle V. Anagnosti, novinar "Borbe"
(Beograd, 1944 - Beograd, 17. 10. 2005)

2006. - Umro Dragoslav Nikitović, direktor Radio Beograda
(Miokovci, 10. 01. 1934 - Beograd, 17. 10. 2006)