Printable View
Projektovanje zelenih povrsina
Napisao Dragana Vukic
Uvod:
Segmenti izliženih radova, na zadate teme, su rađeni u okviru elaborata iz predmeta
Uređivanje predela i predmeta Projektovanje zelenih površina, na smeru Pejzažna
arhitektura, šumarskog fakulteta u Beogradu.
U celini radovi su izlagani na Oktobarskom Urbanističkom salonu u Kragujevcu (2002
god.), Plan predela za područje Avale i na Sajmu Hortikulture u Beogradu (2004 god),
svih šest radova, na predlog asistenata šumarskog fakulteta.
Rad br. 1:
Tema prikazanog rada su otvoreni prostori blokova namenjenih kolektivnom stanovanju,
na primeru stambenog bloka u Resniku. Rad sadrži kompozicioni plan i preseke uređene
površine.
Ideja je bila da se prostornim rasporedom sadržaja, opremom i zelenilom olakšaju i
ulepšaju momenti odmora stanovnicima stambenog bloka. Površina predviđena za
uređenje je planom podeljena na dve velike celine. Prva celina se pruža duž zgrada i
namenjena je prilazima zgradi. Druga površina predstavlja otvoreni prostor unutar samog
bloka i planom je podeljena na četiri manje celine različitih namena i sadržaja, u vidu
platoa različitih nivoa: plato namenjen sportskim aktivnostima, plato namenjen igri dece,
plato namenjen mirnom odmoru stanovnika i plato sa Sunčanim satom. U okviru platoa
namenjenog sportskim aktivnostima od sadržaja je predviđeno igralište za košarku, a od
konstruktivnih elemenata je predviđena fontana sa česmama. U okviru platoa
namenjenog igri dece predviđena je ugradnja drvenog mobilijara, peščanika i podizanje
manjih travnatih površina. Treći plato je namenjen mirnom odmoru stanovnika u hladovini
visokog rastinja, opremljenom mobilijarom za sedenje, travnatim površinama i jednom
dekorativnom zelenom površinom u centralnom delu. U okviru četvrtog platoa je
previđena ugradnja mobilijara za sedenje i Sunčanog sata. Platoi su oplemenjeni
pigmentisanim betonskim elementima toplih boja, manjim travnatim površinama i otvorima
sa visokim drvećem. Cela površina je zaštićena od spoljašnjih uticaja kompozicijama
zelenila koje čine visoko i nisko rastinje.
Rad br. 2:
Rad sadrži detalje konstruktivnih elemenata, koji imaju za cilj da 'ožive' prostor
stambenog bloka u Resniku. Planom se predviđa ugradnja Sunčanog sata, fontane sa
česmom, dva peščanika, mobilijara za sedenje (polukružne klupe, ravne klupe u sklopu
potpornih zidova i setovi za sedenje koji se sastoje iz klupe, stolica i stočića), rasvete
(niskih i visokih svetiljki) koja će omogućiti korišćenje prostora i u večernjim časovima.
Planirani konstruktivni elementi su u skladu sa funkcionalnim i estetskim kriterijumima.
Primenjene forme su vrlo jednostavne i uskladjene sa arhitekturom prostora. Korišćeni
materijali su uglavnom prirodni. Veštački materijali su korišćeni za popločavanje i
izgradnju fontane sa česmama. Odabirom toplih boja ovih elemenata je eliminisana
hladnoća i ostvareno njihovo savršeno uklapanje u prirodni ambijent prostora.
Rad br. 3:
Tema prikazanog rada je uređivanje javnih otvorenih površina. Radom su obuhvaćene tri,
po nameni, različite javne površine: trg, dvorište osnovne škole i atrijum poslovne
zgrade. Zajedničko za sve tri površine je veliki broj potencijalnih korisnika tokom dana,
sa kraćim zadržavanjem.
Kompozicija uređenja trga u Ulici Milutina Bojića, u Beogradu, je bazirana na kombinaciji
geometrijskog stila (jedna osa simetrije) primenjena na arhitektonskim elementima
prostora i pejzažnog stila primenjenog na planiranom zelenilu. Primenjeni stil u
oblikovanju zelenila podrazumeva slobodne forme drveća, žbunja i njihovih kompozicija.
Svaka od četiri planiranih zelenih površina je uokvirena niskom, pravilno formiranom
živom ogradom. Planom je predviđeno podizanje dva centralna elementa, fontane
jednostavne forme i uzdignutog cvetnjaka sa postojećom bistom Milutina Bojića.
Početna ideja za uređenje školskog dvorišta je zasnovana na funkcionalnosti i stvaranju
prijatnog ambijenta đacima Osnovne škole u trnucima odmora i bavljenja sportom.
Planom su predviđene četiri površine različite namene i različitih sadržaja, koje čine
jednu jedinstvenu celinu. To su: ulaz sa visoko dekorativnim zelenilom, prostor za odmor
u hladovini visokog rastinja, kompleks sportskih terena i arboretum sa učionicom na
otvorenom.
Geometroijski stil je nosilac kompozicionog rešenja atrijuma u okviru poslovne zgrade,
kako u arhitekturi prostora, tako i u planiranom zelenilu. Planom je predviđena sadnja i
održavanje isključivo topijarnih formi, koje podrazumevaju orezivanje planiranog drveća i
žbunja u formama pravilnih geometijskih oblika. Centralni element prostora je fontana sa
vodenim ogledalom.
Rad br. 4:
Tema rada je vrt, na primeru uređenja seoske okućnice. Rad sadrži: kompozicioni plan,
nivelacioni plan, presek, 3d pomoćnog objekta, 3d bazena sa platoom za sunčanje i
konstruktivne detalje pečenjare, pomoćnog objekta, ružičnjaka i ograde.
Ideja za uređenje je bila da se, krajnje jednostavnim arhitektonskim rešenjem dvorište
učini funkcionalnim i planiranim zelenilom prijatnim za korisnike. Atraktivnu dimenziju
prostoru daju bazen sa platoom za sunčanje i ružičnjak. Zelenilo je planirano u
slobodnom stilu, gde preovladava visoko lišćarsko drveće, koje ima višestruku ulogu: da
izoluje dvorište od spoljašnjih dešavanja, da omogući intimniju atmosferu u dvorištu, da
formira prijatnu hladovinu na većoj površini i naravno da učini prostor atraktivnijim.
Planom predviđeni materijali su isključivo prirodni, popločavanje lomljenim kamenim
pločama, podizanje potpornih zidova, česme i pečenjare lomljenim kamenom i podizanje
ograde od drvenih dasaka.
Rad br. 5:
Tema prikazanog rada su parkovi i rekreativne površine, na primeru parka u Po žegi, koji
zajedno sa priobaljem reke Skrapež čini jedinstvenu celinu. Rad sadrži: kompozicioni
plan, legende sadnog i građevinskog materijala, 3d prikaz prostora namenjenog mirnom
odmoru i 3d prikaz pojedinih punktova u okviru prostora za miran odmor.
Postojeći građevinski elementi (Dom zdravlja, sportski tereni, kej i prilazi), kao i položaj
reke, uticali su na prostorni raspored planiranih celina i sadržaja. Prvu celinu čine uređeni
prostor oko Doma zdravlja sa planiranim parking prostorima i dekorativnim zelenilom, i
površina namenjena mirnom odmoru bolesnika i posetilaca parka, sa izolovanim
punktovima. U centralnom delu je planiran park sa zabavnim parkom. Park je oplemenjen
visokim i niskim rastinjem visokog dekorativnog svojstva, cvetnjacima živih boja i
centralnom fontanom sa vodenim ogledalom. Treća celina je namenjena igračima mini-
golfa. U okviru ove celine je predviđeno podizanje mini-golf terena koji je u skladu sa
svim pravilima igre i podizanje kafe kluba namenjenog istim. Četvrta površina se nalazi
između keja i reke.
Planirano zelenilo na ovoj površini čine vrste visokog i niskog rastinja, čiji su zahtevi u
skladu sa uslovima sredine koja je tipična za obalu reke. Planirano rešenje kompleksa
pruža sadržaje korisnicima svih starosnih struktura, različitih interesovanja i različitih
potreba kada je upitanju odmor (pasivan i aktivan odmor). Svi sadržaji su povezani
pešačkim stazama različitih prioritrta i kružnom biciklističkom stazom koja se proteže oko
parka i površine sa mini-golf terenom. Ceo kompleks je planom opremljen mobilijarom za
sedenje za veliki broj korisnika u jednom trenutku (drvene klupe u okviru popločanih
površina i drveni setovi za sedenje u okviru travnatih površina ispod visokog drveća),
česmama, rasvetom, oglasnim tablama i putokazima. Kompozicije planiranog zelenila su u
slobodnom stilu, u vidu manjih masiva, većih i manjih grupacija i drvoreda duž staza sa
najvišim prioritetom i duž kružne biciklističke staze.
Rad br. 6:
Prikazani rad predstavlja sintezu najinteresantnijih grafičkih priloga koji su urađeni u
okviru studentskog rada "Plan predela za područje Avale", na predmetu Uređivanje
predela. Rad sadrži: plan postojećeg stanja, plan planiranog stanja, preseke planiranog
stanja, 3d izglede cele Avale, 3d dela Avale predviđenog za uređivanje, postojeće i
planirano stanje prilazne zone i 3d prikaze konstruktivnih detalja koji su planirani u okviru
prilazne zone (oglasna tabla, kamena česma i nastrešnica).
Deo područja Avale koji je predviđen za uređivanje obuhvata celu avalsku kupu i proteže
se duž Vranevačkog potoka, kroz niže delove Avale, severoistočno od avalske kupe.
Ukupna površina obuhvaćena planom je 633.03 ha. Ovim delom su obuhvaćena dva
naselja prisutna na području Avale, deo Belog potoka i deo naselja Zuce.
Ideji o nameni i prostornom rasporedu sadržaja je predhodio niz analiza postojećeg
stanja: istorija Avale, uslovi sredine, naselja, saobraćajnice, vode, poljoprivrene
površine… Zatim postavljanje ciljeva planiranja, koji su utvrđeni na osnovu
činjenica da područje Avale ima neprocenjiv značaj u unapređenju i zaštiti životne
sredine, rekreativno-izletnički potencijal, da je blizu grada Beograda i da je od kulturno-
memorijalnog, zdravstveno-rekreativnog, turistickog, kulturno-prosvetnog i naučnog
značaja. Neki od ciljeva su: sprečavanje ili ublažavanje faktora koji posredno ili
neposredno ugrožavaju prirodne vrednosti; uspostavljanje prirodne ravnoteže i procesa
kruženja materije i proticanja energije u ekosistemima; eliminisanje i ublažavanje
negativnih uticaja čoveka, koji dovode do ugrožavanja predela; korišćenje svih
raspoloživih mera za negu predela; izgradnja novih elemeneta i objekata koji će se u
potpunosti ili delimično uklopiti u prirodnu i ambijentalnu celinu Avale… Da bi se
postigli postavljeni ciljevi, za potrebe planiranja dela podrucja Avale izvršeno je zoniranje
na osnovu potencijala površina i ideja o njihovom iskorišćavanju na najbolje mogući
način: poljoprivredna zona, zona mirne rekreacije, edukativno-rekreativna zona, zona
zaštite prirode, zona zaštite kulturno-istorijskog nasledja.
U okviru zone mirne rekreacije od sadržaja su planirni: prilazna zona, biciklističke staze,
pešačke staze, manja vodena površina, površina namenjena jednodnevnom izletu, hotel
sa mogućnošću prenoćišta, uredjenom baštom i uredjenim zelenilom i dečije igralište. U
okviru edukativno-rekreativne zone od sadržaja je planirana izgradnja skloništa i
hranilišta za životinje koje žive na Avali. Plan predvidja kompletnu rekonstrukciju svih
objekata koji su prisutni na području Avale: Hotel ''Avala'', parking ispred hotela, ograda
oko betonske površine ispred Hotela, popločane površine na potezu Hotel-Spomenik,
postojećeg i postavljanje novog dodatnog mobilijara, planinarske Kuće ''Mitrovićev Dom'',
rasadnika, pansiona '' Beograd ''… Planom su obuhvaćeni i iskorisćeni svi
potencijali na najbolji mogući način u skladu sa principima održivosti predela. Sadržaji
koji su predvidjeni planom mogu da privuku različite starosne i socijalne strukture, i
pružaju mogućnosti različitih aktivnosti (biciklizam, pešaćenje, uživanje, edukacija....).
Predložen plan, Avali kao delu zelenog pojasa grada Beograda vraća u potpunosti
primarnu izletničko-rekreativnu funkciju, i ne manje bitne, turisticku, kulturno-
memorijalnu, kulturno-prosvetnu i naučnu funkciju.