Recnik pojmova i termina Internet informacionih tehnologija

Recnik sadrzi termine, izraze, fraze i skracenice iz Internet informaciohnih tehnologija koriscenih na vecini web stranica.
@ Simboli
@ (at, at sign, ape, cabbage, cat, commercial at, cyclone, each, monkey, snail, rose, strudel, vortex, whorl, whirlpoolâ€¦) Znak iz ACSII kodnog rasporeda koji se referncira sa brojem 64; primjenjuje se u pisanju adresa elektronske poste tako sto deli ime korisnika od domena na kojoem ima otvoren nalog.
A
Active Server Pages - ASP, Microsoft skript tehnologija koja omogucava postavljanje skript jezika (VBScript ili JScript) u okviru HTML strana koji se izvrsava na serveru, kako bi se obezbedila jednostvna interakcija i dinamicnost Web prezentacija.
Affiliate program (Associate program, Partner program) - Vrsta oglasavanja kod kojeg oglasavac placa odreÄ‘enu sumu webmasteru za uslugu dovoÄ‘enja posetioca tj. prometa na Web prezentaciju oglasivaca. Webmaster obicno je placen po kliku (per click), po dovedenom novom klijentu (per lead) ili dobiva proviziju od prodaje (per sale).
Arpanet (Advanced Research Projects Agency Network) - Ovo je istrazivacka mreza, osnovana od strane istrazivacke kompanije ARPA. Ova mreza je preteca Interneta, jer je Internet nastao povezivanjem drugih mreza na ovu. Prekretnicu u prerastanju ove mreze u Internet cini razvoj TCP/IP protokola.
Autoresponder - Program koji ce na poslani email automatski odgovoriti s predefinisanom e-mail porukom. Najcesce se koriste za slanje potvrdnih poruka npr. kod upisa u mailing liste i za automatizaciju slanja odgovora na neke uobicajene zahteve korisnika. Ako se upotrebljavaju pravilno, mogu biti odlican marketinski alat.
B
Bandwidth - Kolicina informacija i podataka koje je moguce preneti preko racunarske mreze u odreÄ‘enom vremenskom intervalu. Obicno izrazava se kao kolicina bitova u sekundi (bps), kilobitova po sekundi (kbps) ili kao kolicina megabitova po sekundi (mps). U kontekstu Web hostinga, oznacava kolicinu prometa koju Web prezentacija moze ostvariti u odreÄ‘enom vremenskom intervalu.

Banner - vrsta oglasa na web stranici, najvise u formi grafika, teksta i animacije koja referncira na Web prezentaciju oglasivaca. Postoje nekoliko standardnih velicina: 468x60 pixela (full banner), 234x60 (half banner), 125x125 (square banner), 120x240 (vertical banner), 120x90 (button 1), 120x60 (button 2) i 88x31 (micro bar). Nedavno su uvedene i nove, veci dimenzije: 120x600 (skyscraper), 160x600 (Wide skyscraper).
Browser, Web citac tj. program za pregled i prikaz WWW servisa Internet-a, tj. web dokumenta. Najpopularniji Web citaci su Microsoft Internet Explorer i Netscape Navigator.
C
Country code top level domains - ccTLD, nacionalni domenima najviseg ranga. Rukovodi ga internacionalna organizacija za standardizaciju.
Common Gateway Interface - CGI, je programski interfejs koji omogucava da Web server prenese parametre eksternom programu, koji ce zatim vratiti rezultat u obliku Web strane.
D
DOMAIN, Domen predstavlja skup hijerarhijskih naziva podrucja od kojih je sastavljna adresa web lokacije tj. URL.
E
eXtensible Markup Language - XML, predstavlja sintaksu za kreiranje "markserskih" jezika (metadata), jezika koji opisuju podatke. XML predstavlja podatke za opis podataka tj. sintaksu, u tekstualnom formatu. Svrha XML je da generise sopstvene tagove, njihovo znacenje i njihov prikaz. XML neradi nista, on samo nosi informacije okruzene XML tagovima tj. XML definise strukturu dokumenata.
F
Font, font je kompletan set karaktera odreÄ‘ene velicine i stila. Font ukljucuje slova, brojeve, specijalne karaktere i posebne oznake koje se dobijaju kombinacijom tastera shift, alt ili ctrl sa ostalim tasterima na tastaturi.
G
Graphic Interchange Format - GIF, format za kompresovane slike razvije od strane CompuServe-a. Ovaj format se najcesce koristi na Internetu za male slike, posto se sa njim ne gube detalji ali je nazalost ogranicen na 256 boja. GIF-ovi su odlicni za tehnicki crtez i za slike na kojima se pojavljuje tekst
H
HtmlApplications - HTAs, HTML aplikacije, cedo Microsoft Internet Exoplorera 5.0, mogu da se ponasaju u offline modu na klijentu, na isti nacin kao sto se ponasa Web prezentacija, aplikacija u online modu, na serveru. HTAs omogucava sve sto i standardne Web strane tj. HTML, CSS, sktiptove ali i kontrole za kreiranje korisnickog interfejsa i pristup sistemu klijenta.
HyperText, Hipertekst omogucava da se iz dokumenta mogu referencirati drugi dokumenti. Prakticno to izgleda ovako: u tekstu je neka grupa reci podvucena, sto znaci da je to link na neki drugi dokument. 'Kliknemo' misem na nju i automatski prelazimo na drugi, referencirani, dokument. Sistem je distribuiran, tj. pomenuti drugi referencirani dokumenti mogu biti na istom ali i na drugom racunaru u mrezi. Na osnovu ovoga mozemo se 'kretati' po mrezi od servera do servera, a da pri tom ne primetimo nikakvu razliku. Ovo kretanje se moderno na Internetu naziva Net Surfing, ili jos efektnije Cruising Hyperspace.
I
Internet Protocol - IP, omogucava prenos i usmeravanje poruka od polaznog do odredisnog racunara u formi nezavisnih paketa, zvanih IP datagrami. Datagrami koji sacinjavaju jednu poruku mogu putovati po mrezi nezavisnim putanjama. Rekonstrukcija poruke vrsi se iskljucivo na mestu prijema, odnosno na odredisnom racunaru.
Osnovne funkcije IP protokola su, prema tome, fragmentacija dugackih poruka na manje delice - datagrame, cija je duzina prilagoÄ‘ena medijumu kojim se poruka prenosi, kao i usmeravanje. To je rutiranje datagrama na osnovu adresa polaznog i odredisnog racunara i informacija o raspolozivim putevima kroz mrezu, dobijenim od rutera i mreznih prolaza (routers and gateways).
Internet Protocol address, IP address - predstavlja identifikacioni broj kompjutera (IP broj) na TCP/IP mrezi. Svakom serveru dodeljuje se jedinstvena adresa ovog tipa. Korisnik servera takoÄ‘e ima ovu adresu, koja je stalna ili promenljiva i dodeljuje se pri svakom povezivanju na Internet.
IP adresa je 32-bitni broj koji se satoji od cetri skupa od po cetri binarna broja A,B,C i D. Radi lakseg rada ona se pretvara u dekadni brojni sistem koji se sastoji od cetri broja odvojena tackama. Svaki broj uzima vrednost od 0 do 255. Oni identifikuju mrezu i host. Ove adrese dodeljuju se na osnovu tri klase: A, B, C.
Mreza A klase moze biti 126, a broj umrezenih racunara do 16,777,214. Mreza B klase moze biti do 194 a u svakoj o njih broj umrezenih racunara moze biti do 64,534. Mreza C klase moze biti 2,097,152 a broj u mrezenih racunara u njima do 254.[size=10pt] [/size]
J
Joint Photographic Experts Group - JPEG, graficki format za kompresovane slike (ekstenzija JPG). Pamte 16 miliona boja, ali uz delimican gubitak informacija. Kod JPEG-a pamte se samo cvorne tacke, ostale se dobijaju na osnovu susednih. JPEG dobro pakuje skenirane slike uz minimalni gubitak kvaliteta.
K
Keyword - Kljucna rec je isto sto i obicna rec, ali prvi atribut je dobila zbog toga sto se koristi u pretrazivanju kao ogranicenje za davanje rezultata pretrage. Kljucna rec, ukoliko nije retka u upotrebi, ne moze kao izolovana celina da vam da dobre rezultate pretrage. Zbog toga se u pretrazivanju koristi vise kljucnih reci odjednom, ili fraze. Kada koristite vise kljucnih reci ispred svake sledece stavljate operator (npr. rok +muzika +hard). Kljucne reci su bitne i za rangiranje sajtova i web-stranica, jer je za dobro rangiranje neophodno stavljati kljucne reci u HTML dokumenta. To je, globalno gledano, rec koja se koristi radi identifikovanja i grupisanja sadrzaja na Internetu radi pretrage ili neke druge klasifikacije.
L
Link - Veza (refernca) do odreÄ‘enog Internet resursa (Web strana, datoteka...) preko URL-a. Klikom na link vodi vas na odrediste navedeno pomocu URL-a. Sa linkovima obicno se susrecemo na Web-u, to su obicno podvucene reci plave boje, koje Vam omogucavaju da krstarite Intrnetom
M
Meta Tag, Meta tagovi predstavljaju podatke o podacima tj. o opisu HTML dokumenta (kljucne reci, opis...). Vazni su za rad samog Web citaca a i za rangiranje sajta na pretrazivacima, a koriste ih i neki roboti pretrazivaca za proveru pri indeksiranju stranice.
MSHTML, Microsoft-ova implementacija HTML parsera i sistema za renderovanje u okviru Mshtml.dll.
N
Navigation, Navigacija omogucava kretanje u okviru hipermedijalnih sistema tj. kretanje kroz meÄ‘usobno povezane informacije u razlicitim oblicima.
Namespace, mehanizam koji omogucava jedinstveno navoÄ‘enje i organizovanje naziva elemenata i relacija. ObezbeÄ‘uje mehanizam zastite od kolizije elemenata koji poseduju isti naziv a definisani su u okviru drugog skupa.
Newsgroup - Diskusioni forum na Internetu, poseban Internet servis (npr. news://aspnet.microsft.com/), na kom mozete izneti svoje misljenje, procitati misljenja drugih i komentaristati tuÄ‘a misljenja o odreÄ‘enoj temi.
Newsreader - Softver koji omogucava lak pristup i koriscenje newsgroup-a koje korisnik prethodno odabere i instalira u softver.
O
Object Model, Objekti model za opis programimabilnih objekata koji mogu da sadrze jednu ili vise klasa, dogaÄ‘aja, fukcija, interfejsa, metoda, namespace-ova, objekata i osobina (properties).
Open Source Software, Aplikacije ciji je programski kod dostupan korisnicima i oni ga mogu menjati, dopunjavati, kreirati nove verzije i slicno. Ovaj kod je dostupan u razlicitim varijantama i moze se menjati i unapreÄ‘ivati pod razlicitim uslovima u zavisnosti od licence.
P
Portal, "Ulazna vrata" predstavlja polaznu tacku u oblasti intersovanja prema drugim odredistima zajednice a sacinjen je od skup integrisanih servisa dizajniranih sa svrhom da korisniku omoguci lakse sluzenje Interentom. Portal je obicno pocetno mesto od koje se zapocinje krstarenje Internet-om.
Q
Query, Upit oznacava izdvajanje jednog ili vise podataka iz veceg skupa podataka. Upit se moze izvrsiti npr. za pretragu podataka pomocu kljucnih reci, fraza i operatora kod pretrazivaca Interneta ali i u okviru SQL-a za izdvajanje slogova prema zadatim uslovima.
R
Redundant Array of Independent Disks - RAID, standard za obuhvatanje vise hard diskova (u niz) radi vece bezbednosti i pouzdanosti, brzne i perfomansi. Tako kreirani nizovi kategorizuju se u okviru sest RAID nivo, od 0 do 5. Svaki nivo koristi drugaciji algoritam za tolernaciju greske. Nulti nivo poseduje najmanju toleranciju, dok peti nivo najvecu. Cesto se koristi u okviru Web servera.

S
Standard Generaliyed Markup Language - SGML, internacionani standard (ISO) za kreiranje i koriscenje formata dokumenata sa ciljem da razdvoji podatke od procesa.
Simple Object Access Protocol - SOAP, predstavlja okruzenje za razmenu poruka zasnovanih na XML-u u mrezi izmeÄ‘u rezlicitih platformi i aplikacija.
T
TCP/IP, predstavlja akronim koji objedinjuje familije protokola a na kome se zansiva Internet. TCP/IP odreÄ‘uje na koji nacin racunari komuniciraju (TCP) i na koji nacin se racunari na spajaju (IP) u mrezi.
Transmission Control Protocol - TCP, omogucava pouzdanu komunikaciju izmeÄ‘u procesa koji se izvrsavaju na dva racunara u mrezi: uspostavljanje i raskid logicke veze izmeÄ‘u procesa, kontrolu toka podataka (flow control) mehanizmom klizeceg prozora (sliding window), kontrolu integriteta i ispravnosti poruka, kao i razvrstavanje (multiplexing) poruka prema servisima. Kod TCP protokola jedna strana zahteva uspostavljanje veze i nju zovemo klijentom, dok druga ceka na zahtev, i zato je nazivamo serverom.
Three-tier, Troslojna arhitektura aplikacija u okviru koje se nalaze npr. delovi aplikacije koji su zaduzeni za poslovnu logiku instaliraju se na posebnom serveru, PC racunari, mobilni ureÄ‘aji i sl. obuhvataju korisnicki interfejs (presentation layer), a baza je izdvojena na poseban server (database-tier).
U
Unicode (ISO 10646), predstavlja character encoding standard, okrenut prvenstveno tekstualnim entitetima, odnosno jednoznacnojj identifikaciji elemenata elektronskog teksta.
Uniform Resource Identifier - URI , obezbeÄ‘uje univerzalni jedinstven broj ili ime koji moze da identifikuje element ili atribut na univerzalni jedinstven nacin. Generalno govorecu URIs predstavljaju seme za lociranje resursa na Internetu koji se vise fokusiraju na resurse nego na lokaciju. U teoriji URI treba da naÄ‘e najblizu kopiju nekog dokumenta ili da locira pomeranje dokumenta sa jednog sajta na drugi.
Uniforme Resource Locator - URL, set od URI sema koje eksplicitno navode na koji nacin se pristupa servisima na Internet-u. URLs su jedinstveni i poseduju osnovnu sintaksu bez obzira na tip servisa (Web strana, newsgroup-a...) kako bi identifikovali lokaciju resursa na Intrentu a sadrzi pored naziva servisa, naziv protokola, adresu servera i putanju do dokumenta.
Uniform Resource Name - URN, identifikuje prezistentan Internet izvor, moze da obezbedi mehanizam za lociranje i preuzimanje seme koji definise dati namespace. Funkcionalnost je slicna URL-u ali je daleko veci i jednostavniji za upravljanje jer URN moze de referncira na vise URL-uova. URNs niu zavisni od lokacije kao sto su to URL-ovi.
Universal Description, Discovery, and Integration - UDDI, predstavlja centralizovanu lokaciju koja obezbeÄ‘uje mehanizam za registrovanje i pronalazenje web servisa.
V
Virtual Reality Modeling Language - VRML, programski jezik za modelovanje trodimenzionalnih objekata koji su megu ukljuciti u HTML-a, i tako biti dostupni preko Interneta.
W
WebService - Web servis su aplikacije koje su rasplozive na mrezi i koje mogu da urade ono sto vama u tom trenutku treba. Drugim recima, to su resursi koji se adresiraju primenom URL-a koji vraca informaciju korisniku koji zeli da je koristi.
Web Service Description Language - WSDL, jezik za opis Web servisa, zasnovan na XML i predstavlja opis interfejsa Web servisa.
World Wide Web - WWW,Web, skup svih hipertekstualnih dokumenata
The total set of interlinked hypertext documents residing on HTTP servers all over the world. Documents on the World Wide Web are called pages or Web pages, which are written in HTML (Hypertext Markup Language). Web pages are identified by URLs (Uniform Resource Locators) that specify the particular computer and path name by which a file can be accessed, and transmitted from node to node to the end user under HTTP (Hypertext Transfer Protocol). Web pages may contain text in a variety of fonts and styles, pictures, graphics, movie clips, sounds, as well as small, embedded software programs that are executed when a site visitor activates them by clicking a hyperlink. Site visitors may also be able to download files and send messages to other users via e-mail by using links on a Web page. The World Wide Web was developed by Tim Berners-Lee in 1989 for the European Laboratory for Particle Physics (CERN).
World Wide Web Consortium - W3C, Konzorcijum komercijalnih i naucnih institucija koja overava istrazivanja i promovise standarde u svim oblastima Web-a.
X
XPath, obezbeÄ‘uje jednostvno adresiranje (pronalazenje) delova XML dokumenta. U okviru njega ukljuceni su osnove za manipulaciju sa stringovima, brojevima i istinskim (boolean) iskazima. XPath ne koristi XML sintkasu vec notaciju koja se koristi u okviru URL-ova za navigaciju kroz hijarahijsku strukturu XML-a.
Y
Z
ZIP - Jedan od najpoznatijih programa za kompresiju datoteka (fajlova). Cesto cete naici na Internetu na natpis "*.zip", jer su prikladne za razmenu podataka zbog velicine. Za rad sa .zip datotekama najcesce se koristi program WinZip.