Religijska kulturna bastina kroz vekove

[Ninani]

RENESANSA

Proucavajuci prelaz izmedju klasicne antike i Srednjeg veka, bili smo u mogucnosti da ukazemo na veliku prekretnicu - pojavu islama - koja obelezava podelu izmedju ovih era. Nikakav slican dogadjaj ne odvaja Srednjii vek od Renesanse. Svakako da su XV i XVI vek bili plodni dalekoseznim dogadjajima - pad Carigrada i Tursko osvajanje jugoistocne Evrope, istrazivacka putovanja koja su dovela do zasnivanja prekomorskih imperija u Novom svetu (Africi i Aziji), koja donose sa sobom i suparnistvo izmedju Spanije i Engleske, kao prvih kolonijalnih sila, duboka duhovna kriza reformacije i protiv reformacije. Ovo je samo deo dogadjaja koji su prouzrokovali Novu eru.

Homo Univerzale - umetnik renesanse : arhitekta, skulptor, pesnik, slikar, teoreticar.

Renesansa je bila prvi period u istoriji koji je bio svestan svog postojanja i koji je sam sebi iskovao ime. Srednjevekovni covek nije mislio da pripada dobu koje se razlikuje od klasicne starine; proslost se za njega sastojala prosto iz ere ”Pre Hrista i Posle Hrista”, iz Ere Zakona (sto znaci Starog zaveta) i Ere Milosrdja (sto znaci posle Hristovog rodjenja).
Nasuprot tome, renesansa je delila proslost ne prema Bozanskom planu Spasenja, vec na bazi ljudskih ostvarenja. Ona je na Klasicnu Antiku gledala kao na Eru kada je covek dostigao vrhunac svojih stvaralackih snaga, eru koju su varvarske invazije, koje su srusile Rimsku imperiju, naglo prekinule, pa je vreme hiljadugodisnjeg intervala mraka, odnosno neprosvecenosti trajalo sve do Renesanse. Zato se Novi vek mogao nazvati ”Preporodom” (od latinskog Renasci - ponovo se roditi). Petrarka, prvi od velikih ljudi koji su stvarali Renesansu, medjutim, smatrao je novu eru kao ozivljavanje klasike, tj. iskljucivo kao uspostavljanje Grckog i Latinskog jezika u njihovoj ranijoj cistoti i vracanje na originalne tekstove klasicnih pisaca. Individualizam - nova samosvest i samopouzdanje - osposobila ga je da objavi, nasuprot svim utvrenim autoritetima, svoje sopstveno ubedjenje da je doba ”verovanja” u stvari bilo doba neprosvecenosti i mraka, dok su mracni pagani Antike stvarno predstavljali najsvetliji stepen istorije. Ovakva spremnost da se posumlja u tradicionalno verovanje i obicaje ostace duboko karakteristicna za Renesansu kao celinu.
Cilj renesanse nije bio da se dela Antike podrazavaju, vec da se dostignu, i ako je moguce i prevazidju. U praksi, to je znacilo da autoritet koji je pridavan klasicnim uzorima ni izdaleka nije bio nedodirljiv. Osnovni paradoks je sto je zelja za vracawem klasicarima, zasnovana na odbacivanju Srednjeg veka, donela Novoj eri ne preporod Antike, vec radjanje modernog coveka.

Renesansa, kao revolucija u umetnosti, u svom stvaranju nije unistila dotadasnju umetnost, vec ju je apsorbovala, sintetisala je sa drugim formama i drugom sadrzinom, i stvorivsi jednu kvalitetnu, novu umetnost nastavila je dalje sa svojim razvojem. Novi duh u umetnosti doneo je oslobodjenje od ranijih stega, sto je imalo za posledicu to da se manifestuje individualnost umetnika - i to mnogo jace nego u Anticko vreme. Umetnicka dela, koja se u Srednjem veku razlikuju po tipu, a ne prema licnosti umetnika koji su ih stvorili, sada pocinju da se razlikuju jedna od drugih bas prema umetniku - autoru i pecet njegove licnosti postao je najvaznija odlika. Teziste Renesanse je njen javni karakter.

[Ninani]

PRETECE RENESANSE – TREĆENTO

Nastanak renesanse se obično stavlja u prostor severne Italije za kraj XIII veka. Od XII veka je u mnogim gradovima severne Italije rastao prosperitet izazvan prekomorskom trgovinom. Najveci trgovacki centri bili su Firenca, Djenova i Venecija . Pod uticajem ratova medju nemackim carevima i Papstvom u Italiji nije tokom srednjeg veka postojala centralna drzava koja bi oduzimala politicki i privredni prioritet gradovima.
Ovi uslovi, privredni prosperitet i relativna politicka sloboda, uticali su na postanak novog tipa renesansnog coveka. Uporedo egzistencija kulturnih centara i centara moci se manifestuje i u podsticajima u umetnosti u kojoj su se vladari i mocni ljudi mogli prezentovati.


Krajem XIII veka doslo je do eksplozije stvaralacke energije u Italijanskom slikarstvu, tako spektakularne i dalekosezne po dejstvu na buducnost, kao sto je bila i pojava goticke katedrale u Francuskoj.

Covek je izbio u prvi plan, isticu se ljudske vrednosti. Proucava se Antika, a ljudske figure su realne zahvaljujuci posmatracu. Umetnici traze svoj individualni izraz, oni su svestrani i obavljaju vise delatnosti. Prisutna je zelja za odbacivanjem Srednjevekovne tradicije i zelja za vracanjem ka klasicnom. Dodirna tacka zive Antike i nove Italijanske umetnosti nije u stilu, vec u temi - obe umetnosti su okrenute ka realnom izgledu, pokretu i formi. Izrazen naturalizam - dah prirodnosti i humanizam - prisutna svest o covekovoj moci i njegovom dostojanstvu. Cilj Renesanse nije podrazavanje Antike, vec njeno prevazilazenje.
Umetnicka dela pocinju da se razlikuju po autoru, a ne po tipu - dolazi do izrazaja individualni izraz umetnika, koji izlazi iz anonimnosti.

[Ninani]

RANA RENESANSA U ITALIJI - KVATROĆENTO (quattrocento)


Takozvana Djotova skola, koja je pokazala bujnu masta, bila je isuvise plodna, radila je isuvise brzo, pa je pocela da pada u banalna ponavljanja istih formi. Kada se pojavila jedna grupa umetnika, koji nisu imali osobinu da slikaju lako, kao od sale, koji su se trudili da budu tacniji, poceli da sa vise paznje i istrajnosti da izucavaju prirodu i zivot.
Koristile su se vise iskustva Antike, prvenstveno kroz skulpturu iz prostog razloga sto su primeri Anticke likovne umetnosti, koji su neposredno, kao modeli, uticali na renesansnu likovnu umetnost, bila vajarska, a ne slikarska dela. Na duh renesanse kao celine, naravno, uticala je i Anticka knjizevnost.

U umetnosti, prvu rec je povela Firenca, pa je trg pred katedralom u Firenci postao kolevka nove skulpture. 1401.g. raspisan je konkurs za bronzana vrata Baptisterijuma u Firenci (pocetak Renesanse). U radovima koji su pristigli, pobedio je Lorenco Gilberti, iako se ziri lomio izmedju njega i Bruneleskija.



Vrata raja, Baptiserij, Firenca, L.Gilberti

[Ninani]

Kapela Pazzi

Kapela Pazzi arhitekta Filippo Brunelleschija iz 1446. u Firenci je najrevolucionarnija gradjevina svoga vremena – rane renesanse.






kupola kapele Pazzi

[Ninani]

Santo Spirito, Florence




Filipo Bruneleski, unutrasnjost samostanske crkve San Spirito

[Ninani]

Malatestiano, Rimini

[Ninani]

Basilica of San Lorenzo, Florence

[boti]

Oprostite drage Dame da vam upadam u tako divnom iznosenju kulturne bastine, samo da vam se zahvalim za vas prilog forumu Divno vas je pratiti i uzivati u necemu sto vecina rado gleda ali je bez hrabrosti da ucestvuje

znali smo to i bez tvog upada... al' ako os da se dodvoris dami koja prica i pise ove o umetnosti onda budi baja i pisi takodje na isti ili slican nacin... ako umes....

[Ninani]

biblioteka samostana San Marco, Firenca

[Ninani]

The Certosa of Pavia.
Kartuzijanski samostan u Paviji 1476 – 1550

[Ninani]

Basilica di Sant'Andrea di Mantova 1470

[Ninani]

Santa Maria delle Carceri, Prato 1485

[Ninani]

[

Bernardo Roselino, nadgrobni spomenik Leonarda Brunija, Firenca, Santa Kroce 1445 – 50

[Ninani]

VISOKA RENESANSA U ITALIJI XVI VEK - ćinkvećento (cinqecento)

Smatralo se da su veliki majstori XVI veka - Leonardo, Bramante, Mikelandjelo, Rafaelo, DJordjone, Ticiano - imali iste ideale kao i njihovi prethodnici, ali da su ih oni tako potpuno izrazili da su njihova imena postala sinonimi za savrsenstvo. Oni predstavljaju VRHUNAC, KLASICNU FAZU RENESANSNE UMETNOSTI, bas kao sto je izgledalo da je Fidija uzdigao umetnost Anticke umetnosti do njene najvise tacke.
Nesumljivo je da teznja da se na umetnika gleda kao na suverenog genija, a ne kao na pozrtvovanog zanatliju, nikada nije bila jaca nego u toku prve polovine XVI veka. Platonovo shvatanje genija - duha koji se uvlaci u pesnika i navodi ga da stvara u ”Bozanskom zanosu” prosirili su Marsilio Ficino i njegovi neoplatonicari, pa je ono obuhvatilo arhitekturu, vajarstvo i slikarstvo. Taj KULT GENIJA imao je dubokog uticaja na umetnike visoke renesanse. Vera u Bozansko poreklo nadahnuca navodila je umetnika da se osloni na subjektivna, a ne na objektivna merila istine i lepote. Dok su se umetnici rane renesanse osecali sputani pravilima za koja su verovali da su univerzalno vazeca, kao sto su numericki odnosi muzicke harmonije i pravila naucne perspektive, njihovi naslednici u vreme visoke renesanse manje su bili zainteresovani za racionalni red nego za vizuelni efekat. Oni su stvorili novu dramu i novu retoriku, da bi uticali na osecanja posmatraca, bez obzira na to da li su ih klasicni predhodnici sankcionisali ili ne. Trazi se kvalitet idealne lepote, mirne, staticne i simetricne kompozicije, sa Antickom vedrinom. Umetnost renesanse je inspirisana ljudskom figurom (humanizam), koja se predstavlja sa velikom strascu, sto je reakcija na srednji vek - renesansa sa odusevljenjem, plasticno i anatomski predstavlja figuru.
Visoka renesansa se ubrzo zavrsila, u njenoj harmonicnoj uzvisenosti krila se nestabilnost i ravnoteza razlicito usmerenih kvaliteta. Svi njeni glavni spomenici poticu izmedju 1495.g. i 1520.g, i pored velike razlike umetnika koji su ih stvarali.
Majstori imaju sinteticki pristup i sabiraju sva dotadasnja iskustva.


Cinkvencento je kao zreo, puni plod prema cudesnom cvetu kvatrocenta, Ono sto je gotovo citavo stolece raslo I moglo da se razvije, zaobljuje se za nekoliko decenija do savrsenstva. Otvaraju se ne novi, beskrajni prostori koji ne dopustaju laka resenja te se tako monumetalnom patosu pridruzuje nova perspektiva. Umetnici kao sto su Leonadro I Mikelandjelo jesu vodje tih “novih perspektiva”.

Prelaz iz rane renesanse u cvetnu renesansu istodobno znaci I promenu u vodstvu, ono iz Firence prelazi u Rim, istodobno se u Veneciji razvija samostalni centar. Mali krug genijalnih stvaralackih duhova koji nosi taj pokret I od 1520 dobice odlucujuci impuls.

Cetvorica velikana umire u jednoj deceniji Leonardo 1452-1519,
Djordjone 1477-1510, Rafael 1483-1520 I Bramante 1444-1514.
Njihovi savremenici Mikelandjelo 1475-1564 I Ticijan 1476-1576 imali su dovoljno vremena da svoja nova umetnicka iskustva predaju dalje maloj generaciji sledbenika.

U arhitekturi dolazi do smene, rad Bramantea produzuje Mikelandjelo. Sada se sve jasnije obelodanjuje sklonost renesanse prema centralnoj grajevini zasvodjene kupolom. Ona je poznata od grobnica starih naroda do vremena pozne antike u prostoru Sredozmenog mora, takodje je poznata i preko vizantijske arhitekture.

[Ninani]

Medici Chapels, Florence, San Lorenzo (Mikelandjelo)1526-33




Nadgrobni spomenik Giuliano de' Medici



“Noc”


“Dan”

[Ninani]

nadgrobni spomenik Lorenzo de’ Medici




“Vece”


“Svitanje”

[Ninani]

Santa Maria delle Grazie (Milan) naziva se jos i crkvom “POSLEDNJE VECERE” (The Last Supper Church)

je slavna crkva dominikanskog samostana u Milanu, koja je upisana na UNESCO-v popis mesta svetske bastine u Europi. Crkva je slavna zbog murala (zidne slike) “Poslednje vecere” Leonarda da Vincija, koja se nalazi na zidu samostanskog refektorija.






Bramanteova apsida

[Ninani]

Poslednja vecera, Leonardo
1495 - 1497.

Zidna slika, uljane boje, oko 1495.g.-1497.g. Leonardova Poslednja vecera je uvek bila priznavana kao prvi klasicni izraz ideal slikarstva visoke renesanse i smatra se njegovim kapitalnim delom.

[Ninani]

San Pietro in Montorio

Po projektu Bramantea, crkva je sagradjena na temeljima crkve iz 9.v.
Dali su je sagraditi Ferdinand i Izabela od Spanije. Crkva se smatra jednim od najboljih primera renesansne arhitekture u Italiji te sadrzi vredna umetnicka dela.

[Ninani]

Bazlika sv. Petra (Petrova crkva) je najveličanstvenija crkva u kršćanskom svijetu i plod mnogih talenata, diže se visoko iznad vatikanskog brežuljka u Rimu.

Iznad groba sv. Petra, u 16. stoljeću, sagrađena je prekrasna bazilika njemu u čast. Najbolji graditelji i najznamenitiji umjetnici Italije radili su 120 godina kako bi usavršili Petrovu crkvu na čijem glavnom oltaru papa kao glava katoličke crkve služi misu, objavljuje dogme i proglašenja svetaca.

Jedan zapis na tlu srednje lađe navodi koliko je čitava građevina dugačka 194 m (vanjska duljina iznosi, zajedno s trijemom, 211,15 metara), a svod je visok 44 metra. Crkveni prostor zauzima površinu od 15160 m², kupola je do vrha križa visoka 133 m, a nose je četiri pilastra nosača, svaki obujma od 71 metra.





i jos malo bazilike

( pogled sa kupole)


kupola




ne kaze se djaba, svi putevi vode u rim

Cici me je malo preduhitrila, koristim priliku da joj se zahvalim jos jednom, sad dok smo u epohi visoke renesanse...