Tiziano

[Bisernica]

Tiziano Vecellio - Ticijan

Nije tačno utvrdjeno koja godina se može uzeti kao godina rodjenja,ne postoje nesporna dokumenta koja bi to potvrdila ,tako da se može reći da je Ticijan rodjen negde izmedju 1487 i 1490 godine ,u planinskom gradiću Kadoro,u visokim Dolomitima ,sa venecijanske strane Alpa.Porodica Večelio je bila nastanjena u Kadoreu tokom14. veka.Ticijanov otac Gregorio je bio vojnik,a njegov stariji brat Frančesko je bio slikar.
Jedan od biografa ,Lodoviko Dolče ,beleži da je sa navršenih osam godina života došao u Veneciju,gde je bio učenik kod čuvenog majstora mozaika,Sebastijana Zukala.
Nedugo zatim ,odlazi na naukovanje kod Belinija ,koji mu se učinio staromodnim ,pa ga napušta i odlazi kod Đovanija ,ali se ni tu nije dugo zadržao i na kraju postaje učenik čuvenog Đorđonea.Rana smrt ovog majstora - 1510. godine ,i odlazak Sebastiana del Piomba u Rim ,ostavlja polje umetnosti Ticijanu. Od Belinijeve smrti 1516. godine ,pa sve do njegove smrti (Ticijanove) 1576. godine ,Ticijan je vodeći slikar Venecije.
U vreme njegove smrti ,uticaj Venecijanskog slikarstva je bio gotovo jednake snage kao i onaj iz Rima ,i mnoge pristalice njegovog dela će reći da je Mikelanđelo najveći majstor skulpture koji je ikada živeo ,a Ticijan najveći slikar.

[Bisernica]

Ticijan je razvio posebne kvalitete venecijanskog slikarstva na oba nivoa,i intimnom i monumentalnom i proširio svoju slavu ne samo na Italiju ,već i na Evropu.
Sam Ticijan je krio godinu svog rodjenja i predstavljao se starijim nego što jeste ,zbog patrona, ali se po nekim najranijim radovima koji datiraju iz 1506, može zaključiti da je tada bio jako mlad čovek,najverovatnije u svojim ranim dvadesetim.

Portret kao slikarska forma razvio se sredinom 15. veka i u severnoj i južnoj Evropi istovremeno,a venecijanski renesansni portret je važan deo ovog fenomena jer je vezan za individualnost što je značajka venecijanske umetnosti,uopšte.
Već sredinom veka profilni portret ,čiji je rodonačelnik Jan van Ajk,izlazi iz mode.Belini je usvojio flamanski portret u celini ,a na portretima Đorđonea se vidi značajan razvoj i napredak,tako da se može reći da Đorđone ima ključno mesto u istoriji venecijanskog portreta.Iako je verovatno bio pod uticajem Leonarda,delom bar ,on na svojim portretima izaziva i osećaj unutrašnjeg života portretisanog ,što teško da je bio slučaj ranije.Prvi Ticijanovi portreti su uglavnom Đorđoneovski,a portret čoveka sa ogromnim plavim rukavom - Ariosto ,je tipičan primer uticaja Đorđonea na njegov pristup profilu.

[Bisernica]

Tokom svoje duge karijere, on je eksperimentisao sa mnogo različitih stilova slikarstva koje oličavaju razvoj umetnosti tokom njegove epohe, a imao je i internacionalnu klijentelu ,što je za slikare onog doba značilo potvrdu da je njihov rad na ceni.
Radio je slike po narudžbini pape i evropskih vladara, a priman je na dvorovima s najvećim počastima. Portretisao je Karla V, Filipa II, papu Pavla III i druge. Njegova dela nisu samo visokih likovnih vrednosti, već i pronicljive psihološke produbljenosti,što je karakteristika njegovog portreta.Jedino u Firenci nije bio poželjan. Ali on je bio toliko tražen, da kada je na primer urbinski vojvoda čuo za izuzetnu sliku dame u plavom na Ticijanovom štafelaju (gotovo sigurno radi se o La Bella, 1536-7), odmah je poslao agenta da proba da mu je dobavi. Tri četvrtine visine La Bele, sa bogatstvom detalja i lepotom boje i tekstila je tipična za stil koji je Ticijan razvio za dvorske portrete. (npr. Frederigo Gonzaga, Marquis of Mantua c. 1523) Svaki od Ticijanovih portreta je dizajniran ne samo da pokaže spoljašnost portretisanog, već i određeni koncept njegove uloge i status.





La Bella

[Bisernica]

Posle rane smrti Đorđonea 1510,na Ticijanu je ostalo da završi sve njegove započete ,a nedovršene radove ,pa se autorstvo pojedinih slika od kojih su neke i vrlo poznate i dalje spori ,kome u stvari pripada ,ali bez obzira na to,prvi veliki Ticijanov samostalni projekat su tri freske o životu svetog Antonija u Padovi - Scuola del Santo 1511. godine.Plemenitost i dostojanstvo slike nas upućuje na čvrstinu i monumentalnost.




Ticijan i Đorđone - Portret venecijanskog džentlmena - jedna od slika koju je
Ticijan dovršio nakon Đorđoneove smrti






Čudo rodjenja deteta - Titian.
The Miracle of the Newborn Child. 1511. Fresco. Scuola del Santo, Padua, Italy.

[Bisernica]

Iscelenje sina gnevnoga
Titian. The Healing of the Wrathful Son. 1511. Fresco. Scuola del Santo, Padua, Italy.

[Bisernica]

Čudo ljubomornog muža
Titian. The Miracle of the Jealous Husband. 1511. Fresco. Scuola del Santo, Padua, Italy.

[Bisernica]

U drugoj deceniji veka ,Ticijan se oslobadja uticaja i stilske dominacije Đorđonea i razvija sopstveni stil.Nešto od fuzije izmedju Ticijanove svetovnosti i Đorđoneove poezije ogleda se i u zagonetnoj alegoriji poznatoj kao Sveta i profana ljubav koja se nalazi u galeriji Borgeze u Rimu ,a nastala je negde oko 1515. godine,ali uskoro Ticijanov stil postaje mnogo dinamičniji i oslobađa se polako uticaja svog učitelja.
Ovaj rad je otvorio sjajan period u kreativnoj karijeri u kojoj su nastajale neponovljive mitološke ,verske i slike portreta,originalne u koncipiranju živopisne boje i pokreta.




Sveta i profana ljubav - Ticijan
1514. Oil on canvas. Museo Galleria Borghese, Rome, Italy.

[Bisernica]

Rad koji je više nego bilo koji drugi učvrstio njegovu reputaciju je velika oltarska slika Uspenja Bogorodice (Santa Maria dei Frari, Venecija, 1516-18).To je najveća slika koju je ikada naslikao i jedno od najvećih dostignuća u poredjenju sa njegovim čuvenim savremenicima u Rimu,gde ih nadilazi i u veličini i raskošu boja koje koristi.
Pokret Bogorodice koja se u skoku podiže iz grupe apostola i kreće se u naručje Boga oca je u suštini prvi korak ka baroku.Sličan kvalitet se može videti i u dva najpoznatija oltarska dela iz 1520 godine,Pesaro oltarski kip (Santa Maria dei Frari, Venecija, 1519-26),veličanstvena dijagonalna kompozicija i smrt Svetog Petra Mučenika (završen 1530), koju je naslikao za crkvu Sv. Giovanni e Paolo u Veneciji, pošto je predhodno pobedio Palma Vekio i Pordenone-a u konkurenciji za proviziju. Slika je bila uništena u požaru 1867, ali se zna kroz kopije i gravure , drveće i figure zajedno formiraju nasilne centrifugalne sastave i Vazari je to opisao kao "najslavniji, najveći rad ... kakav Ticijan nikada više nije uradio ".




Uspenje Bogorodice
Titian. Assumption of the Virgin (Assunta).
1516-1518. Oil on wood. Santa Maria Gloriosa dei Frari, Venice, Italy

[Bisernica]

Pesaro
Titian. Pesaro Altarpiece. 1519-1526.
Oil on canvas. Santa Maria Gloriosa dei Frari, Venice, Italy.

[Bisernica]

Ticijan je imao značajne kako svetovne ,tako i crkvene mecene u ovom energičnom periodu svoje karijere (1518-23),
pa je jedna od najznačajnijih narudžbina tada,tri mitološke slike za Alfonsa d'Este - Obožavanje Venere ,Bahanalije (obe slike se nalaze u
muzeju Prado u Madridu) i Bahus i Arijadna (Nacionalna galerija - London).
Jedan od izuzetnih portreta iz ovog perioda je i Čovek sa rukavicama koja se nalazi u Luvru - Pariz.





Obožavanje Venere
Titian. The Worship of Venus. 1518.
Oil on canvas. Museo del Prado, Madrid, Spain.

[Bisernica]

Bahanalije
Titian. Bacchanal of the Andrians.
1523-1525. Oil on canvas. Museo del Prado, Madrid, Spain

[Bisernica]

Bahus i Arijadna
Titian. Bacchus and Ariadne.
1520-1522. Oil on canvas. The National Gallery, London,

[Bisernica]

Čovek s rukavicom
Titian. Man with a Glove. c.1520-1522.
Oil on canvas. The Louvre, Paris

[Bisernica]

Oko 1530,godine u kojoj mu umire supruga,promene u njegovom načinu rada postaju očigledne.Vedrina predhodnih godina postaje obuzdanija i prožeta meditacijom.Počinje radije da koristi vezu nego kontrast medju bojama,žute i bele nijanse za razliku od jasnih i crvenih tonova u dotadašnjem radu.U kompoziciji postaje manje avanturista ,a više koristi šeme i unapred pripremljene planove i u poredjenju sa nekim od predhodnih radova ,u ovom periodu izgleda gotovo arhaično,tako da njegova velika slika Vavedenje Presvete Bogorodice (Accademia, Venecija, 1534-38) izgleda kao reljef zamrznute kompozicije ,karakteristično za kvatročento.




Vavedenje Presvete Bogorodice
Presentation of the Virgin at the Temple
1534-38
Oil on canvas, 345 x 775 cm
Gallerie dell'Accademia, Venice

[Bisernica]

detalj sa slike Vavedenja

[Bisernica]

Vavedenje - detalj slike

[Bisernica]

Bogorodica - detalj sa slike Vavedenja

[Bisernica]

[Bisernica]

detalj slike

[Bisernica]

Tokom 1530. Ticijanova slava se već uveliko proširila Evropom.Te godine prvi put se susreće i sa imperatorom Karlom V - u Bolonji gde je krunisan za cara.Već 1533. godine radi imperatorov portret - slika se nalazi u muzeju Prado u Madridu ,a portret radi na osnovu portreta austrijanca Seisenegger-a.Karlo,oduševljen portretom ,imenuje Ticijana dvorskim slikarom,i daje mu titulu grofa Palatina i Viteza Zlatnog spura ,što je za ono vreme bila čast bez presedana ,za jednog slikara.
Istovremeno,njegov rad je sve više tražen i od strane italijanskih prinčeva.Ticijanova slava raste i sa Venerom urbinskom (Ufici galerija ,Firenca - oko 1538.god),koja je nazvana po svom vlasniku,Guidobaldo vojvoda Camerino,koji kasnije menja ime i postaje vojvoda od Urbina.Poza Venere na slici je bazirana na pozi usnule Venere Đorđonea,ali Ticijan menja Đorđoneovu idiličnu udaljenost ,senzualnom bliskošću.





Portret Karla V

Titian. Portrait of Charles V. 1533.
Oil on canvas. Museo del Prado, Madrid,