Raffaello

[Bisernica]

Motiv malog Hrista na kolenu Device koja i sama sedi u krilu svete Ane,je prilično redak,ali se primeri mogu naći još u srednjem veku pa dalje - tok života koji teče kroz tri generacije.Umetnici su odabirali ovu neobičnu temu iz simboličkih razloga koje su različito tumačili.U Nacionalnoj galeriji u Londonu se nalazi Leonardov crtež na istu temu,ali se razlikuje od Rafaelove kompozicije u mnogo čemu.Znamo iz zapisa, da je Leonardo napravio još jedan ovakav crtež,ali je taj izgubljen.Sliku koju je naručio Servites iz Firence je ostala nedovršena ,verovatno zbog umetnikovog iznenadnog interesovanja za matematiku i njegovog inženjerskog angažmana u službi Cesare Borgia.

[Bisernica]

1507. godine Rafaelo radi sliku Hristova sahrana,koja se nalazi u galeriji Borgeze u Rimu.U ovom radu je jesno vidljivo da je postavio sebi zadatak da pokaže izražajne mogućnosti u slikanju ljudske anatomije,a velikog uticaja na njega je imao Mikelanđelo ,kad je u pitanju ljudsko telo.
Rafaelo se ipak razlikuje od Leonarda i Mikelanđela koji su obojica bili slikari tamnih intenziteta i uzbuđenja,dok je Rafaelo želeo da razvije mirniji i više ekstrovertan ,otvoren stil koji je služio kao polpularan i univerzalan oblik vizuelne komunikacije.

[Bisernica]

The Entombment
1507
Oil on wood, 184 x 176 cm
Galleria Borghese, Rome


Figurativne komponenete koje je stekao u svom firentinskom periodu i uticaj Mikelanđela najvidljivije su u njegovim poslednjim delima firentinskog perioda.
Sahranjivanje Hrista je radio 1507. godine za Juventus Baglionija ,kao zavetni dar u znak sećanja na njegovog sina Grifonetta ,koji je ubijen u Peruđi,iz osvete.
sam umetnik odstupa i formalno i ikonografski od tradicionalnog načina predstavljanja samog čina ,on ne prikazuje spuštanje u grob,već samo nošenje Hrista.
Protagonisti na slici ne pokazuju tugu ,ali se ona iskazuje kroz rafaelovski način osećanja,kroz neku vrstu bolne rezignacije,razočarenja. Vizija prostora je manja od uobičajene geometrijske firentinske vizije ,ali se čini slobodnijom i prirodnijom.Uticaj Mikelanđela je jak,i može se posmatrati kroz ženske likove sa desne strane i u mlitavoj ruci Hrista koja beživotno visi.
Energija i osećaj otvorenog prostora na Mikelanđelovim slikama ima snažan uticaj na Rafaela.Postoje tri kompozicije koje simbolizuju veru ,nadu i ljubav,a rađene su u delikatnoj crno -beloj tehnici i sve tri pored ove slike je papa Pavle V preneo iz Peruđe u Rim,a danas se nalaze u Vatikanskom muzeju.1608. godine je izvršena zamena slike kopijom ,a slika je bila jedna od onih koje su francuski vojnici odneli u Francusku ,gde je bila izložena u Napoleonovom muzeju u Parizu od 1797 do 1815. godine ,kada je na Bečkom kongresu doneta odluku o restituciji,nakon čega je slika vraćena u Rim,gde se i danas nalazi.

[Bisernica]

Na predlog arhitekte Donato Bramantea,papa Julije II poziva Rafaela u Rim 1508. godine.
U to vreme je Rafaelo malo poznat u Rimu,ali je mladić ostavio dubok utisak na Julija i čitav papski dvor,a njegov majstorski autoritet je rastao iz dana u dan.rafaelo je bio obdaren veliki šarmom ,a bio je i naočit mladić,pa je pored svog velikog umetničkog talenta,na kraju psotao toliko popularan da je dobio nadimak "Princ slikara".

Poslednjih dvanaest godina svog kratkog života ,rafaelo provodi u RimuTo su bile godine grozničave grozničave aktivnosti u stvaranju remek-dela.Njegov prvi zadatak je bio da naslika ciklus fresaka ,u sobama papskog stana u Vatikanu,u kojima je Julije sam živeo i radio,a ove sobe srednje veličine su poznate i kao Stanze.

Stanza della Segnatura (1508-11) i Stanza d'Eliodoro (1512-14) bile su ukrašene gotovo u potpunosti od strane Rafaela lično; mural u Stanza dell'Incendio (1514-17), mada dizajniran od strane Rafaela, u velikoj meri su uradili njegovi brojni saradnici i učenici.

[Bisernica]

Rafaelo je imao izuzetnu,iako kratku karijeru u Rimu.Zahvalnost za priznanje njegovom talentu duguje dvojici papa ,Juliju II iz porodice della Rovere i njegovog naslednika Lea X medičija.Ova dvojica su se razlikovala po svom karakteru,ukusu,kulturi i političkim programima,ali su obadvojica imala zajednički cilj za vreme svojih papskih mandata- obnoviti staru slavu Rima ,kao kulturnog i političkog centra.

Već je 1453. godine ,papa Nikola V počeo rekonstrukciju i proširenje papske palate u Vatikanu - Palazza Pontifici.papa Bordžija,Aleksandar VI koristi jedan od stanova na prvom spratu sevrnog krila zgrade,u kojem boravi na početku svog pontifikata i njegov naslednik papa Julije II.Krajem 1507. godine ,Julije je odlučio da obnovi drugi sprat ili takozvane Stanze (sobe),jer nije više želeo da živi u apartmanu njegovog predhodnika kojeg je prezirao.Freske koje su trebale da krase njegov novi stan je naručio kod poznatih majstora Peruđina i Sodome,kao i mladog Rafaela koji se uključio u ovaj posao neposredno po svom dolasku u Rim 1509. godine.




View of the Stanza della Segnatura
1510-11
Fresco
Stanza della Segnatura, Palazzi Pontifici, Vatican

[Bisernica]

Stanza della Signatura ili kabinet je prva soba koju je Rafaelo oslikao freskama u papskom stanu.Umetnikov koncept kompozicije i tematike dovodi u sklad duh antike i hrišćanstva.
humanistička kvadripartitura kulture - teologija,poezija,filozofija i pravda,su četiri elementa paralelni sa elementima koji čine univerzum - vazdu,zemlja,vatra i voda.Svaki od ovih elemenata je alegorijski predstavljen na freskama kojima je oslikana ova soba - Svete tajne,Atinska škola,Parnas, vrline - snaga,razboritost,umerenost...

Prvi ciklus je završen još 1509. godine - takozvana Disputa ili rasprava o Svetim tajnama,a krajem godine ,Rafaelo započinje rad na zidu nasuprot Disputa.Ova druga freska ,nazvana Atinska škola,predstavlja sedište stečenih istina ,odnosno filozofski centar.Početkom 1510. godine,Rafaelo započinje treću kompoziciju koja predstavlja Parnas,boravište Apolona i muza - po antičkoj mitologiji ,Parnas je dom poezije.
Dve scene na četvrtom zidu su oslikali saradnici ,a linetu iznad njih koja sadrži predstavu vrline ,oslikana je 1511. godine.





View of the Stanza della Segnatura
1510-11
Frescoes
Stanza della Segnatura, Palazzi Pontifici, Vatican

[Bisernica]

Disputation of the Holy Sacrament (La Disputa)
1510-11
Fresco, width at the base: 770 cm
Stanza della Segnatura, Palazzi Pontifici, Vatican

Freska se može posmatrati kao portret Militantne Crkve ispod i Trijumfalne Crkve iznad .Promene koje su nastale između studije u pripremi i konačnog izgleda freske,nagoveštavaju da se Disputa i Atinska škola mogu posmatrati kao zajednička tema - otkrivanje istine o svemu i poreklu svih stvari u Disputi ili drugim rečima -Trojice,što je slučaj i kod Atinske škole gde je suština saznavanja istine u filozofiji.

Bog Otac, okupan u nebeskoj slavi, blagosilja gomilu biblijskih i crkvenih ličnosti na vrhu kompozicije. Odmah ispod, vaskrsli Hrist sedi na prestolu između Bogorodice i Jovana Krstitelja,koji prema ikonografiji ukazuje na Hristov dolazak.
Proroci i sveci Starog i Novog zaveta,sede oko ove centralne grupe figura ,raspoređeni na polukružnoj ivici oblaka koji čini Hristov presto.Oni čine ukomponovanu i tihu gomilu,i mada su slikani velikim poljima boje, figure imaju izraženu individualnost.
U samom dnu freske,uklopljena u pejzaž,dominira veliki oltar i evharistijski žrtvenik,oko kojeg su pape,episkopi,sveštenici i masa vernika.Oni predstavljaju Crkvu koja je delovala i koja nastavlja da deluje u svetu,a koja predviđa slavu Svete Trojice - sagledanu *očima uma*.Sledeći tradiciju XV veka ,Rafaelo je naslikao poretrete poznatih ličnosti i živih i mrtvih ,među figurama u dnu scene.Bramante je naslonjen na ogradu sa leve strane,mladi čovek koji stoji pored njega je prepoznat kao Frančesko Maria della Rovere- papa Julije II,a personifikuje Grigorija Velikog,sa desne strane pored oltara sedi Dante.Prisustvo Savonarola izgleda čudno, ali se može objasniti činjenicom da je Julije II ukinuo osudu Savonarole od strane pape Aleksandara VI (julije je protivnik Aleksandra VI - pape Bordžije).

Strukturu kompozicije odlikuje ekstremna jasnoća i jednostavnost,koju Rafaelo postiže kroz skice,studije i crteže koji sadrže značajne razlike od završene freske.
Uticaj drugih umetnika su vidljivi širom kompozicije - mladi Frančesko Maria della Rovere, na primer, poseduje fizionomiju nalik Leonardovom načinu portretisanja,ali sam raspored ,pokreti i poze su originalan proizvod Rafaelovog istraživanja koje dostiže stepen divljenja za postignutu ravnotežu i izražajno dostojanstvo.

[Bisernica]

The School of Athens
1509
Fresco, width at the base 770 cm
Stanza della Segnatura, Palazzi Pontifici, Vatican

[Bisernica]

The School of Athens (detail)
1509
Fresco
Stanza della Segnatura, Palazzi Pontifici, Vatican

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole

[Bisernica]

detalj Atenske škole