SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

6. avgust





Nacionalni praznik Bolivije obeležava se na današnji dan jer je Gornji Peru 1829. godine proglašen nezavisnom državom. U znak sećanja na veliki štrajk koji je 1903. godine počeo u Senjskom rudniku, najstarijoj rudarskoj jami u Srbiji, rudari 6. avgust obeležavaju kao Dan rudara Srbije.


Dan rudara Srbije ustanovljen je u znak sećanja na 6. avgust 1903. godine, kada je u Senjskom rudniku, najstarijoj rudarskoj jami u državi, sada u sastavu RMU "Rembas" u Resavici, u kojoj se ugalj vadi od 1853. godine, počeo veliki štrajk rudara. Neposredan povod za štrajk bio je otpuštanje sa posla trojice radničkih aktivista. Za devet dana štrajka, rudari Senjskog rudnika izborili su se za povratak na posao dvojice otpuštnih radnika, skraćenje radnog vremena i besplatan olaj za osvetljenje.

1660. - Umro Dijego Rodriges de Silva Velaskez, španski slikar
(Sevilja, 06. 06. 1599 - Madrid, 06. 08. 1660)

1825. - Gornji Peru proglašen nezavisnom državom i po oslobodiocu Simonu Bolivaru nazvan Bolivija. Otpor bolivijskog stanovništva kolonijalnoj vlasti počinje u vreme Napoleonskih ratova zbog kojih je oslabio španski uticaj. Iako je nezavisnost proglašena 1809. godine, bilo je neophodno da prođe još 16 godina sukoba pre nego što je uspostavljena republika, 6. avgusta 1825.

1860. - Rođen Ljubomir Stojanović, filolog i političar, sekretar Srpske kraljevske akademije
(Užice, 06. 08. 1860 - Prag, 16. 06. 1930)

1868. - Rođen Pol Klodel, francuski književnik
(Vilnev, 06. 08. 1868 - Pariz, 23. 02. 1955)

1881. - Rođen Aleksandar Fleming, škotski mikrobiolog, izolovao antibiotik penicilin, nobelovac
(Lonfild, 06. 08. 1881 - London, 11. 03. 1955)

1897. - Rođen Milo Milunović, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik
(Cetinje, 06. 08. 1897 - Beograd, 11. 02. 1967)

1902. - Objavljena prva prognoza vremena u Srbiji - Milan Nedeljković, osnivač Astronomske i meteorološke opservatorije u Beogradu objavio u "Srpskim novinama" prognozu vremena za 6. avgust 1902. godine

1915. - Porinut "Jadar"- prvi srpski ratni rečni brod

1917. - Rođen Robert Mičam, američki filmski glumac
(Bridžport, 06. 08. 1917 - Santa Barbara, 01. 07. 1997)

1928. - Rođen Endi Vorhol, američki slikar, novinar, filmski reditelj i producent
(Pitsburg, 06. 08. 1928 - Njujork, 22. 02. 1987)

1930. - Umro Čiča Ilija Stanojević, pozorišni glumac i reditelj, autor prvog srpskog filma
(Beograd, 07. 08. 1859 - Beograd, 06. 08. 1930)

1932. - U Veneciji održan prvi filmski festival u svetu

1934. - Počela izgradnja Belog dvora na Dedinju po projektu arhitekte Aleksandra Đorđevića

1941. - Masovno stradanje žitelja sela Prebilovci kod Čapljine - ustaše više od 500 Srba bacili u jamu Golubinka

1945. - Eksplozija američke atomske bombe na Hirošimi u Drugom svetskom ratu

1955. - Rođen Bogoljub Šijaković, dr filozofije, profesor Pravoslavog bogoslovskog fakulteta u Beogradu, ministar vera SRJ i Srbije
(Nikšić, 06. 08. 1955)

1969. - Umro Teodor Adorno, nemački sociolog i filozof
(Franfurkt na Majni, 11. 09. 1903 - Visp, 06. 08. 1969)

1978. - Umro Pavle VI, rimski papa
(Končesi, 26. 09. 1897 -Vatikan, 06. 08. 1978)

2001. - Umro Žorže Amado, brazilski književnik
(Iljeus, 10. 08. 1912 - Salvador, 06. 08. 2001)

2005. - Umro Ibrahim Ferer, kubanski pevač
(Santjago, 20. 02.1927 - Havana, 06. 08. 2005)

2005. - Umro Robin Kuk, britanski političar i državnik, ministar spoljnjih poslova Velike Britanije
(1946 - Invernes, 06. 08. 2005)

2007. - Umro Žan-Mari Listiže (Aron Listiže), francuski kardinal
(Pariz, 17. 09. 1926 - Pariz, 06. 08. 2007)

2008. - Umrla Fransin Petrović Njegoš, crnogorska princeza, supruga princa Nikole Petrovića
(Kazablanka, 27. 01. 1950 - Pariz, 06. 08. 2008)

[Bisernica]

7. avgust





Smrt indijskog književnika, filozofa i nobelovca Rabidranta Tagore i pozorišnog reditelja Mire Trailović, obeležili današnji dan kroz istoriju.


Godine 1941. umro je Rabidranat Tagore (Takur), indijski književnik i filozof, nobelovac. Po opštoj oceni literata neprevazidjene vrednosti. Napisao je više od hiljadu poema, 24 drame, osam romana, najmanje osam tomova pripovedaka, više od 2.000 pesama i mnoštvo eseja. Pisao je na bengalskom jeziku, a poeziju je sam prevodio na engleski. Napustio je tradicionalni književni bengalski i pisao na govornom jeziku. Njegovo delo odlikuje se snagom i jasnoćom misli, dostojanstvenom emotivnošću, ali ga krasi i duboka društvena odgovornost. Glavni cilj bilo mu je povezivanje istočne i zapadne kulture. Dela: zbirke pesama "Gradinar", "Gitandžali", zbirke pripovedaka "Grupa priča", "Zlatan čamac", "Kasna žetva", "Snovi", "Nudjenja", roman "Gora", lirske drame "Čitra", Malini", publicistički rad "Nacionalizam".

Na današnji dan 1989. godine umrla Mira Trailović, pozorišni reditelj. Izuzetna ličnost jugoslovenskog i svetskog pozorišta, Mira Trailović je počela karijeru kao spiker, a zatim i urednik Dramskog programa Radio Beograda. Diplomirala je na Dramskom odseku Muzičke akademije u Beogradu i na Visokoj filmskoj školi. Asistirala je kao reditelj u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Njen veliki iskorak u svet teatra započeo je 1956. godine, kada je grupa pozorišnih entuzijasta, u potrazi za novim prostorom i repertoarom, u galeriji "Borbe", koja je imala 212 stolica, osnovala Atelje 212. Iako je Mira uvek isticala da je pravi život Ateljea 212 počeo premijerom Beketovog "Godoa", nova pozornica je promovisana njenom režijom koncertnog izvođenja Geteovog "Fausta". Na čelu ove kuće nalazila se od 1961. godine usmerivši je u pravcu avangarde. Režirala je dela Joneska, Kamija, Olbija, Vajsa, ali je pravu buru u pozorišnom životu izazvala njena postavka mjuzikla "Kosa". U nameri da pozorišnoj publici pruži uvid u tokove svetske avangarde pokrenula je 1967. godine jednu od najeminentnijih pozorišnih manifestacija u svetu - BITEF. Beogradu je 1989. godine podarila Bitef teatar, u staroj adaptiranoj crkvi na skveru, koji danas nosi njeno ime. Predavala je režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu. Bila je selektor i umetnički direktor festivala u Nansiju i dobitnik francuske "Legije časti".

1834. - Umro Žozef Mari Žakar, francuski pronalazač, izumeo mehanički tkački razboj
(Lion, 07. 07. 1752 - Ulin, 07. 08. 1834)

1855. - Rođen Svetislav Dinulović, pozorišni glumac i reditelj (Beograd, 07. 08. 1855 - Zemun, 06. 05. 1923)

1859. - Rođen Čiča Ilija Stanojević, pozorišni glumac i reditelj, autor prvog srpskog filma (Beograd, 07. 08. 1859 - Beograd, 06. 08. 1930)

1876. - Rođena Mata Hari (Gertruda Zele), holandska igračica, navodno nemački špijun u Prvom svetskom ratu (Holandija, 07. 08. 1876 - Pariz, 15. 10. 1917)

1895. - Otvorena prva međunarodna izložba moderne umetnosti u Veneciji - Venecijanski bijenale

1920. - Rođen Sergije Lukač, novinar i urednik "NIN"-a , profesor Univerziteta u Beogradu, osnivač Katedre za novinarstvo Fakulteta političkih nauka, sportski radnik (Sarajevo, 07. 08. 1920 - Beograd, 05. 11. 2004)

1927. - Rođen Miroslav Belović, pozorišni reditelj i književnik (Ilidža, 07. 08. 1927 - Beograd, 30. 03. 2005)

1937. - Rođen Aleksandar Dragojlović, novinar i urednik Radio Beograda (Beograd, 07. 08. 1937 - Beograd, 01. 07. 2008)

1938. - Umro Konstantin Sergejevič Aleksejev Stanislavski, ruski pozorišni glumac, teatrolog i reditelj (Moskva, 17. 01. 1863 - Moskva, 07. 08. 1938)

1948. - Rođen Dragan Kapičić, košarkaš, reprezentativac, sportski radnik, predsednik Košarkaškog saveza Srbije (Beograd, 07. 08. 1948)

1957. - Umro Oliver Norvel Hardi, američki filmski glumac - komičar (Harlem, 18. 01. 1892 - Burbank, 07. 08. 1957)

1958. - Rođen Zlatko Krmpotić, fudbaler i trener (Beograd, 07. 08. 1958)

1975. - Rođena Šarliz Teron, američka filmske glumica, dobitnica "Oskar"-a (Benoni, 07. 08. 1975)

1994. - Umro Domeniko Modunjo, italijanski pevač (Polinjano a Mare, 03. 03. 1928 - Lampeduza, 07. 08. 1994)

1999. - Umro Tomislav Popović, ekonomista, direktor Instituta ekonomskih nauka u Beogradu (Đakovica, 27. 12. 1937 - Budva, 07. 08. 1999)

2003. - Umro Rajko Žižić, košarkaš, trener i sportski radnik (Miloševići, 22. 01. 1955 - Beograd, 07. 08. 2003)

2003. - Umro Ivan Spužić, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, akademik
(Beograd, 02. 09. 1928 - Beograd, 07. 08. 2003)

2004. - Umro Đurica Labović (Ljubo Popović), publicista, novinar i književnik
(Andrijevica, 20. 03. 1930 - Beograd, 07. 08. 2004)

2005. - Umro Piter Dženings, američki TV novinar (Toronto, 29. 07. 1938 - Njujork, 07. 08. 2005)

2008. - Umro Andrea Pininfarina, italijanski dizajner (Torino, 26. 06. 1957 - Torino, 07. 08. 2008)

2008. - Umro dr Novica Petković, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, član Akademije nauka Republike Srpske (Donja Gušterica, 18. 01. 1941 - Beograd, 07. 08. 2008)

2008. - Umro Predrag Knežević Kneža, novinar i urednik Radio Beograda, bard sportskog novinarstva (Kruševac, 19. 08. 1922 - Beograd, 07. 08. 2008)

2009. - Umro Danko Popović, književnik (Aranđelovac, 19. 08. 1928 - Beograd, 07. 08. 2009)

[Bisernica]

8. avgust





Na današnji dan 1832. godine rođen književnik i slikar Đura Jakšić. Godine 1930. umro je autor prvog srpskog filma Čiča Ilija Stanojević, a 1966. godine počela je Kulturna revolucija u Kini.


Poznati srpski književnik i slikar Đura Jakšić rođen je na današnji dan 1832. godine u Srpskoj Crnji. Jakšić je bio najveći liričar srpskog romantizma i jedan od najdarovitijih srpskih slikara 19. veka. Pored poezije, koja je najvrednija u njegovom književnom opusu, pisao je pripovetke i herojske poeme (Na Liparu, Ponoć, Padajte braćo, Otadžbina, Seoba Srbalja, Stanoje Glavaš). Umro je u Beogradu 1878. godine.

Američki pozorišni i filmski glumac i dobitnik Oskara Dastin Hofman rođen je na današnji dan 1937. godine u Los Anđelesu. Hofman se proslavio glumeći u filmovima sa kraja šezdesteh i sedamdesetih godina: Diplomac, Leptir, Maratonac i Kramer protiv Kramera, za koji je dobio Oskara 1979. godine kao najbolji glavni glumac. Drugog oskara, takođe, kao glavni glumac, dobio je za ulogu u filmu Kišni čovek koji je snimljen 1988. godine.

Spiker Radio Beograda i književnica Jelena Bilbija Lapčević umrla je u Beogradu 1964. godine. Jelena Bilbija je studirala na Filozofskom fakultetu u Zagrebu i istovremeno pohađala Državnu glumačku školu na kojoj je diplomirala 1928. godine. Sledeće godine primljena je za spikera Radio Beograda. Kada je 24. marta 1929. godine, iz zgrade Srpske akademije nauka i umetnosti počelo redovno emitovanje radio-programa, čast da najavi taj svečani početak pripala je Jeleni Bilbiji, kao što je to učinila i novembra 1944. godine, u oslobođenom Beogradu, kada je ponovo počeo sa radom redovni program Radio Beograda. Uživala je ugled i popularnost najboljeg jugoslovenskog spikera, doprinoseći afirmaciji profesije i obučavanju mladog spikerskog kadra. Iz Radio Beograda prešla je u Filmske novosti. Zatim je bila prvi urednik lista Poletarac i saradnik drugih dečjih časopisa. Objavila je više knjiga: Priče za decu, Deca u selu i gradu, Selo i grad, Jesenji putnici i druge.

1786 - Francuski alpinista Mišel Gabrijel Pakar i njegov nosač Žak Balma osvojili najviši vrh Evrope Mon Blan (4.808 metara)

1877 - Rođen Jovan Skerlić, književni kritičar (Beograd, 8.8.1877 - Beograd, 15.5.1914)

1884 - Umro Miroslav Tirš, češki filozof, osnivač sokolskog pokreta (Dečin, 17.9.1832 - Ec, 8.8.1884)

1898 - Rođen Pavle Bihalji, književnik (Zemun, 8.8.1898 - Beograd, 17.7.1941)

1905 - Umro Ilarion Ruvarac, istoričar, profesor Karlovačke bogoslovije, arhimandrit (Sremska Mitrovica, 1.9.1932 - manastir Grgeteg, 8.8.1905)

1915 - Rođen Ivan Supek, hrvatski fizičar, filozof, pisac i humanista, akademik (Zagreb, 8.8.1915 - Zagreb, 5.3.2007)

1919 - Rođen Agostino Dino de Laurentis, italijanski filmski reditelj i producent (Tore Anunciata, 8.8.1919 - Los Anđeles, 10.11.2010)

1929 - Umro Rudolf Arčibald Rajs, švajcarski kriminolog-forenzičar, profesor Univerziteta u Lozani, publicista (Hehtsberg, 8.7.1875 - Beograd, 8.8.1929)

1929 - Rođen Josef Suk, češki violinista, praunuk kompozitora Antonjina Dvoržaka (Prag, 8.8.1929 - Prag, 6.7.2011)

1930 - Umro Čiča Ilija Stanojević, pozorišni glumac i reditelj, autor prvog srpskog filma (Beograd, 07. 08. 1859 - Beograd, 08. 08. 1930)

1930 - Rođen dr Božidar Kovaček, istoričar književnosti, teatrolog, profesor i dekan Akademije umetnosti u Novom Sadu, predsednik Matice srpske (Bosanska Dubica, 8.8.1930 - Novi Sad, 29.3.2007)

1941 - Ubijen Branko Krsmanović, revolucionar, španski borac (Donja Mutnica, 3.10.1915 - Kosmaj, 8.8.1941)

1943 - Rođena Esma Redžepova - Teodosijevski, pevačica (Skoplje, 8.8.1943)

1947 - Počelo prokopavanje Kanala Dunav-Tisa-Dunav

1952 - Rođen Justejn Gorder, norveški književnik (Oslo 8.8.1952)

1953 - Rođena Gordana Kosanović, pozorišna, filmska i TV glumica (Valjevo, 8.8.1953 - Beograd, 8.8.1986)

1953 - Rođen Najdžel Mensel, britanski vozač Formule 1 (Apton-on-Severn, 8.8.1953)

1963 - Spektakularna pljačka poštanskog voza na liniji Glazgov - London

1966 - Počela Kulturna revolucija u Kini

1981 - Rođen Rodžer Federer, švajcarski teniser, svetski šampion (Bazel, 8.8.1981)

1986 - Umrla Gordana Kosanović, pozorišna, filmska i TV glumica (Valjevo, 8.8.1953 - Beograd, 8.8.1986)

2003 - Umro Ivan Mihaljev, profesor i dekan Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu, direktor Instituta za ratarstvo i povrtarstvo (Novi Sad, 5.5.1936 - Novi Sad, 8.8.2003)

2007 - Umro prim. dr Svetomir Filipović Fića, internista- kardiolog, direktor i načelnik KBC "Bežanijska kosa" (Kruševac, 3.3.1933 - Beograd, 8.8.2007)

2008 - Počela agresija Gruzije na Južnu Osetiju

2008 - Umro Dragan Kecman, slikar (Kučevo, 1956 - Kučevo, 8.8.2008)

2009 - Umro Danijel Harke, španski fudbaler, kapiten Espanjola (Barselona, 1.1.1983 - Koverćano, 8.8.2009)

2009 - Umro Ivan Dapčević, kamerman RTS-a (Beograd, 7.5.1949 - Beograd, 8.8.2009)

2010 - Umrla Patriša Nil, američka filmska glumica (Pakar, 20.1.1926 - Edgartaun, 8.8.2010)

[Bisernica]

9. avgust





Prva hidrocentrala u Srbiji, na reci Đetinji u Užicu, puštena u rad na današnji dan 1900. godine. Nobelovac Herman Hese preminuo 9. avgusta 1962. godine.


Na današnji dan 1900. godine puštena prva hidrocentrala u Srbiji, na Đetinji, u Užicu. To je druga je hidroelektrana u svetu, posle centrale na Nijagarinim vodopadima, napravljena po principima višefaznih struja Nikole Tesle. Kamen-temeljac je postavio kralj Aleksandar Obrenović 3. maja 1899. godine. Centrala je nastala zahvaljujući razvoju tkačke radionice, a viđeni Užičani pozvali su profesora beogradske Velike škole Đorđa Stanojevića, poznavaoca Teslinog rada, koji je predložio višefazne generatore. Građevinski projekat uradio je inženjer Aćim Stevović. Centrala je radila sve do sedamdesetih godina prošlog veka, kada je izgradnja pruge Beograd-Bar prekinula njen rad.

Nemački književnik, nobelovac Herman Hese umro je na današnji dan 1962. godine. Izraziti romantičar u svojim prvim književnim radovima, Hese je u proznim delima bio pod uticajem psihoanalize i orijentalne mudrosti. Pisao je lirske pesme, novele i romane od kojih su najpoznatiji: Stepski vuk, Demijan, Gertruda, Igra staklenih perli i Zaratustrin povratak. Autor je niza putopisa i eseja, kao i slikar i ilustrator svojih književnih radova. Antinacista i antimilitarista, doživljavao je zabrane svojih knjiga u nacističkoj Nemačkoj. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1946. godine.

1886 - Umro Đorđe Rajković, književnik
(Novi Sad, 5.5.1825 - Novi Sad, 9.8.1886)

1918 - Rođen Robert Oldrič, američki filmski reditelj i producent
(Rod Ajlend, 9.8.1918 - Los Anđeles, 6.12.1983)

1919 - Umro Ruđero Leonkavalo, italijanski kompozitor
(Napulj, 8.3.1858 - Montekantini, 9.8.1919)

1922 - Rođen Predrag Tasovac, pozorišni, filmski i TV glumac
(Bosanski Šamac, 9.8.1922 - Beograd, 22.9.2010)

1935 - Rođen Zoran Rankić, pozorišni, filmski i TV glumac i književnik
(Derventa, 9.8.1935)

1945 - Američki bombarder bacio atomsku bombu na Nagasaki u Drugom svetskom ratu

1969 - Umrla Šeron Tejt, američka filmska glumica
(Dalas, 24.1.1943 - Los Anđeles, 9.8.1969)

1973 - Rođen Filipo Inzagi, italijanski fudbaler, reprezentativac
(Pjaćenca, 9.8.1973)

1975 - Umro Dmitrij Dmitrijevič Šostakovič, ruski kompozitor, akademik
(Petrograd, 25.9.1906 - Moskva, 9.8.1975)

1978 - Rođena Odri Totu, francuska filmska glumica
(Bomon, 9.8.1978)

2002 - Umrla Miroslava Čohadžić, akademski slikar i kostimograf
(Beograd, 27.9.1930 - Beograd, 9.8.2002)

2003 - Umro Žak Dere, francuski filmski reditelj
(Lion, 19.2.1929 - Bulonj - Bilankur, 9.8.2003)

2006 - Umro Džejms van Alen, američki fizičar
(Maunt Pleznt, 7.9.1914 - Ajova, 9.8.2006)

2008 - Umro Berni Mek, američki filmski glumac
(Čikago, 5.10.1957 - Čikago, 9.8.2008)

2008 - Umro Mahmud Darviš, palestinski književnik
(Al Bireh, 13.3.1941 - Hjuston, 9.8.2008)

[Bisernica]

10. avgust





Isidor Bajić, osnivač prve muzičke škole u Novom Sadu rođen na današnji dan 1878. godine. Počela izgradnja Svetosavskog doma u Beogradu 1889. godine. Potpisivanjem mira u Bukureštu, 1913. godine, okončan Drugi balkanski rat, a 2008. godine preminuo američki soul muzičar Ajzak Hejz.


Na današnji dan 1889. godine počela je izgradnja Svetosavskog doma u Beogradu. Na mestu izgradnje Svetosavskog doma, u Dušanovoj ulici 13 nalazile su se ruševine zgrade poznate kao Pirinčana. Bio je to karavan-saraj Mehmed-paše Sokolovića sa bezistanom. U 18. veku, adaptiran je i pretvoren u boravište austrijskog komandanta Beograda, princa Eugena Savojskog. Izrada projekta Svetosavskog doma poverena je arhitekti Jovanu Ilkiću. Kamen-temeljac položen je 10. avgusta 1889. godine. Bio je to prvorazredni društveni događaj, koji su svojim prisustvom uveličali predstavnici dvora, crkve, države i najviđeniji Beograđani. Gradnja je trajala nešto više od godinu dana. Dom je svečano otvoren 1. oktobra 1890. godine. Osim Društva svetog Save, ovu zgradu su tokom godina koristili Prva beogradska gimnazija, bolnica Srpskog crvenog krsta, Četvrta ženska gimnazija, Viša pegagoška škola, a danas u njoj radi Fizički fakultet Univerziteta u Beogradu.

Mirom u Bukureštu okončan Drugi balkanski rat 1913. godine. Grčka, Rumunija, Srbija i Crna Gora u Bukureštu su potpisale ugovor o miru sa poraženom Bugarskom, kojim su precizno određene granice Bugarske prema Rumuniji i Srbiji. Drugi balkanski rat počeo je krajem juna 1913. napadom Bugarske na Srbiju i Grčku, bez objave rata. Uzrok rata bilo je neslaganje saveznika o podeli teritorija oslobođenih u Prvom balkanskom ratu od Turaka, odnosno insistiranje Bugarske da dobije znatno šire teritorijalno proširenje od drugih članica Balkanskog saveza. Bukureštanskim mirom Srbiji je pripojena Makedonija, koju je srpska vojska prethodno oslobodila u Prvom balkanskom ratu.

1675 - Položen kamen-temeljac Kraljevske opservatorije u Griniču

1846 - U Vašingtonu osnovan centar za naučna istraživanja "Smitsonijan"

1854 - Rođen Milan Obrenović, srpski knez i kralj
(Manasija, 10.8.1854 - Beč, 29.1.1901)

1865 - Rođen Aleksandar Glazunov, ruski kompozitor
(Petrograd, 10.8.1865 - Pariz, 21.3.1936)

1878 - Rođen Isidor Bajić, kompozitor i muzički pisac, osnivač prve muzičke škole u Novom Sadu (Kula, 10.8.1878 - Novi Sad, 15.9.1915)

1896 - Poginuo Oto Lilijental, nemački aeronautičar i konstruktor aviona (Anklam, 23.5.1848 - Berlin, 10.8.1896)

1912 - Rođen Žorže Amado brazilski književnik
(Feradas, 10.8.1912 - Salvador, 6.8.2001)

1930 - Rođen dr Vladimir Bošnjaković, specijalista nuklearne medicine, direktor Instituta za nuklearnu medicinu KCS, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, akademik (Beograd, 10.8.1930 - Beograd, 4.3.2008)

1958 - Umro Dušan Šijački, novinar i književnik, predsednik Društva novinara Jugoslavije (Stari Futog, 11.3. 1882 - Beograd, 10.8.1958)

1960 - Rođen Antonio Banderas, španski filmski glumac
(Malaga, 10.8.1960)

1981 - Umro Vukašin-Vule Jevtić, kompozitor i vokalni solista Hora Radio Beograda (Rosica, 20.1.1913 - Ribarska Banja, 10.8.1981)

1983 - Umro Vojislav Nanović, filmski reditelj
(Skoplje, 12.8.1922 - Beograd, 10.8.1983)

2000 - Umro Vuk Lazarević Trnavski, novinar
(Donja Trnava, 1917 - Beograd, 10.8.2000)

2003 - Obavljeno prvo svemirsko venčanje

2007 - Umro Toni Vilson, osnivač izdavačke kuće "Fektori rekords"
(Salford, 20.2.1950 - Mančester, 10.8.2007)

2008 - Umro Veljko Makojević, reprezentativac Srbije u američkom fudbalu, trener "Divljih veprova" (Kragujevac, 23.7.1983 - Užice, 10.8.2008)

2008 - Umro Ajzak Hejz, američki soul muzičar, dobitnik Oskara
(Kovington, 20.8.1942 - Memfis, 10.8.2008)

2009 - Umro dr Aleks Dragnić, istoričar i politikolog, profesor političkih nauka, publicista, diplomata, ataše za kulturu ambasade SAD u Beogradu, akademik (Ripablik, 22.2.1912 - Mičelvil, 10.8.2009)

2010 - Umro Dušan Vukić, novinar Železničkih novina, filmski i sportski radnik (1942 - 10.8.2010)

[Bisernica]

11. avgust





Slovenački lingvista i slavista Jernej Kopitar umro 11. avgusta 1844. godine. Slikar i akademik Vladimir Veličković rođen na današnji dan 1935. godine.


Slovenački lingvista i slavista Jernej Kopitar umro je u Beču 11. avgusta 1844. godine. Bio je član bečke dvorske knjižnice i cenzor slovenskih i novogrčkih knjiga. Radio je na stvaranju zajedničkog književnog jezika Slovenaca, a pomogao je i Vuku Karadžiću u oblikovanju srpskog književnog jezika zasnovanog na narodnom govoru. Kopitar je reči, koje je Vuk sakupio, preveo na nemački i latinski jezik. Kada je Karadžić došao u Beč 1813. godine, posle Prvog srpskog ustanka, napisao je knjigu o propasti tog ustanka. Zamolio je Jerneja, kao cenzora slovenskih knjiga u Beču da mu je objavi. Jernej to nije učinio ali se zainteresovao za rad Vuka Karadžića, pa mu je već naredne godine objavio Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu kao i Malu prosto-narodnju slavenoserbsku pjesnaricu. Do kraja Kopitarevog života, među njima je vladalo izuzetno prijateljstvo i borba za narodni srpski jezik kao zvaničan u Srbiji.

Slikar, akademik i nosilac francuskog Ordena viteza Legije časti Vladimir Veličković, rođen je na današnji dan 1935. godine. Veličković je završio arhitekturu u Beogradu. Bio je učenik Krste Hegedušića u Zagrebu. Od 1966. godine živi i radi u Francuskoj. Redovni je profesor Likovne akademije u Parizu. Imao je oko 250 samostalnih izložbi u galerijama i muzejima širom sveta. Pariski Bobur mu je otkupio šest crteža za svoju stalnu zbirku. Izlagao je u Galeriji SANU u Beogradu 1986, povodom prijema za člana Akademije i 2002. godine. Ušao je u svetsku antologiju "Najveći crteži svih vremena". Monografija o slikaru kod nas je objavljena 1987. godine. Dobitnik je nagrada"Oktobarskog salona", "Velikog pečata" Grafičkog kolektiva, "Politikine" i "Herderove" nagrade, kao i najvećeg francuskog priznanja za kulturu "Ars et Letres". Član je Francuske akademije lepih umetnosti. Njegovo slikarstvo odlikuje veliki format, preciznost crteža, preokupacija ljudskom figurom u pokretu, anatomija i kolorit koji ide od crne i bele do crvene boje. Predmet njegovog interesovanja je dramatičnost življenja, stradanje i uništavanje kao likovna filozofija i pogled na svet. Slika nasilje, surovo prikazuje obezglavljene, proganjane ljude u očajničkom, bezuspešnom bekstvu od neprijatelja.

1456 - Umro Janoš Hunjadi (Sibinjanin Janko), erdeljski vojvoda (Hunjad, 1387 - Zemun, 11.8.1456)

1858 - Rođen Kristijan Ajkman, holandski lekar i nobelovac, otkrio uzročnik bolesti beri - beri (Nikerk, 11.8.1858 - Utreht, 5.11.1930)

1891 - Umro Aleksandar Bugarski, arhitekta (Eperjes, 1835 - Beograd, 11.8.1891)

1919 - Umro Endrju Karnegi, američki industrijalac i filantrop (Danfermlajn, 25.11.1835 - Lenoks, 11.8.1919)

1927 - Rođen Stjuart Rozenberg, američki filmski i TV reditelj (Njujork, 11.8.1927 - Beverli Hils, 15.3.2007)

1933 - Rođen Ježi Grotovski, poljski pozorišni reditelj (Žešov, 11.8.1933 - Pontedera, 14.1.1999)

1934 - Rođen Danilo - Bata Stojković, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 11.8.1934 - Beograd, 16.3.2002)

1945 - Rođen Dušan Đoković, producent, filmski direktor, urednik i menadžer Radio Beograda, osnivač privatne Akademije umetnosti u Beogradu (Beograd, 11.8.1945)

1946 - Rođen Milan Lane Gutović, pozorišni, filmski i TV glumac (Umka, 11.8.1946)

1956 - Rođen Zoran Dašić, muzičar, osnivač grupe "Legende", muzički urednik TV Beograd (Beograd, 11.8.1956)

1975 - Umro Dušan Skovran, dirigent i muzički pisac (Ohrid, 6.9.1923 - Plužine, 11.8.1975)

1996 - Umrla Vangelija Dimitrova Vanga, bugarska proročica (Strumica, 31.1.1911- Sofija, 11.8.1996)

2001 - Umrla Ljubica Janićijević, filmska i TV glumica (Maskare, 16.2.1923 - Beograd, 11.8.2001)

2008 - Umro Vlastimir Gavrik, scenograf, osnivač i predsednik Jugoslovenske akademije filmske umetnosti i nauke, član Udruženja filmskih umetnika Srbije, dobitnik Oskara (Beograd, 13.1.1928 - Beograd, 11.8.2008)

2010 - Umro Radivoje Raša Vojinović, novinar i publicista (Petrovac, 1929 - 11.8.2010)

[Bisernica]

12. avgust





Engleski konstruktor parne lokomotive Džordž Stivenson i nemački pisac Tomas Man umrli na današnji dan.


Godine 1848. umro je Džordž Stivenson, engleski inženjer i pronalazač-konstruktor parne lokomotive. Projektovao je 1825. prvu javnu železničku prugu Stokton - Darlington i uveo čelične šine umesto drvenih. Godine 1829. izgradio je prugu Liverpul - Mančester, na kojoj je njegova lokomotiva "Rokit" postigla tada rekordnu brzinu od 56 kilometara na čas. U Njukaslu je 1823. osnovao prvu fabriku lokomotiva.

Na današnji dan 1955, umro je nemački pisac Tomas Man, predstavnik psihološkog romana, najznačajniji nemački prozni stvaralac u 20. veku, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1929. Posle dolaska nacista na vlast u Nemačkoj 1933. emigrirao je u Švajcarsku, a 1939. u SAD. Stvarao je pod uticajem Getea, Šopenhauera, Ničea i velikih ruskih pisaca 19. veka. Dela: romani Budenbrokovi, Čarobni breg, Kraljevsko visočanstvo, Lota u Vajmaru, Doktor Faustus, Ispovesti varalice Feliksa Krula, Izabranik; tetralogija: Josif i njegova braća; pripovetke i novele: Smrt u Veneciji, Tonio Kreger, Mario i mađioničar, Zamenjene glave, Zakon, Prevarena, eseji: Duhovno plemstvo, Staro i novo; kulturno-filozofske i istorijske studije: Fridrih i velika koalicija, Razmatranja jednog nepolitičara.

490. p.n.e - Umro Filipides, prvi grčki maratonac
(530 - Atina, 12.8.490. p.n.e)

1790 - Rođen Gligorije - Gliša Vozarević, prvi srpski izdavač
(Ležimirci, 12.8.1790 - Beograd, 10.1.1848)

1866 - Rođen Hasinto Benavento, španski književnik, nobelovac
(Madrid, 12.8.1866 - Madrid, 14.7.1954)

1881 - Rođen Sesil de Mil, američki filmski reditelj, scenarista i producent
(Ešfild, 12.8.1881 - Holivud, 21.1.1959)

1897 - Rođen Aleksa Dundić, dobrovoljac u Prvom svetskom ratu i heroj Ruskog građanskog rata
(Grabovac, 12.8.1897 - Rovno, 8.6.1920)

1900 - Umro Vilhelm Štajnic, češki šahovski velemajstor, prvi zvanični šampion sveta
(Prag, 14.5.1836 -Vord, 12.8.1900)

1914 - Počela Cerska bitka u Prvom svetskom ratu

1915 - Rođen Majkl Kid, američki koreograf
(Njujork, 12.8.1915 - Los Anđeles, 23.12.2007)

1922 - Rođen Vojislav Nanović, filmski reditelj
(Skoplje, 12.8.1922 - Beograd, 10.8.1983)

1925 - Rođen Steva Markićević, muzički urednik Radio Beograda
(Novi Sad, 12.8.1925 - Beograd, 25.8.2005)

1928 - Umro Leoš Janaček, češki kompozitor
(Hukvaldi, 3.7.1854 - Ostrava, 12.8.1928)

1930 - Rođen Džordž Soroš (Đerđ Švarc), američki biznismen, osnivač Fonda za otvoreno društvo
(Budimpešta, 12.8.1930)

1935 - Rođen prof.dr Gojko Stojičić, otorinolaringolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu
(Crna Trava, 12.8.1935 - Beograd, 22.7.2007)

1939 - Rođen Džordž Hamilton, američki filmski glumac
(Nebraska, 12.8.1939)

1964 - Umro Jan Fleming, britanski književnik
(London, 28.5.1908 - Kanterberi, 12.8.1964)

1971 - Rođen Pit Sampras, američki teniser
(Vašington, 12.8.1971)

1972 - Umrla Delfa Ivanić, humanista, osnivač "Kola srpskih sestara", prva žena u Kraljevini Jugoslaviji koja je dobila medalju "Florans Najtingejl" Međunarodnog Crvenog krsta (Podgorica - Beograd, 12.8.1972)

1982 - Umro Henri Fonda, američki pozorišni i filmski i glumac, dobitnik Oskara
(Nebraska, 16.5.1905 - Los Anđeles, 12.8.1982)

2000 - Udes ruske nuklearne podmornice "Kursk" u Barencovom moru, poginulo svih 118 članova posade

2001 - Umro Isidor - Bata Vrsajkov, slikar
(Despotovo, 1927 - Novi Sad, 12.8.2001)

2007 - Umro Merv Grifin, američki TV magnat, tvorac kvizova
(San Mateo, 6.7.1925 - Los Anđeles, 12.8.2007)

2009 - Umro Les Pol (Lester Polfus), američki gitarista, otac električne gitare
(Vokeša, 9.6.1915 - Vajt Plejns 12.8.2009)

[Bisernica]

13. avgust





Boj na Mišaru počeo 13. avgusta 1806. godine. Izgradnja Narodnog pozorišta u Beogradu počela na danšnji dan 1868. godine. Kemal Ataturk postao prvi predsednik Turske na 13. avgusta 1923. godine.

Boj na Mišaru, poznata bitka iz Prvog srpskog ustanka, počeo je na današnji dan 1806. godine. Na brdu Mišar kod Šapca skoro desetostruko malobrojniji srpski ustanici do nogu su potukli tursku vojsku. Nastojeći da uguši ustanak Porta je uputila vojsku iz Bosne, pod komandom Sulejman-paše Skopljaka. Ustanički vožd Karađorđe dočekao je Turke na Mišaru, dobro ušančen. Prvi turski napad uspešno je odbijen, a zatim je u dejstvo stupila, do tada skrivena, srpska konjica. Turci su se, uz velike gubitke, povukli. U povlačenju, deo turske vojske se utopio u Savi.

Mustafa Kemal, poznat kao Kemal Ataturk (otac Turaka), postao je prvi predsednik Turske 13. avgusta 1923. godine. Tokom svoje vladavine, do smrti 1938. godine, radikalnim reformama iz korena je izmenio lik svoje zemlje. Zaveo je u Turskoj svetovni poredak i sekularnu državu, proklamovao je jednakost svih građana, sproveo je agrarnu reformu i ukinuo kalifat. Za vreme njegove vladavine doneti su savremeni zakoni, reformisan je jezik i pravopis, zabranjeno je nošenje fesa i orijentalne nošnje. Za manje od 20 godina vladavine Ataturk je uspeo da ustroji Tursku državu u skladu sa evropskim uzorima.

1813. - Izašao prvi broj "Novina serbskih iz carstvujuščeg grada Viene", ovaj datum - obeležava se kao Dan "Službenog glasnika"

1860. - Ubijen Danilo I, crnogorski knjaz
(Njeguši, 25. 05. 1826 - Kotor, 13. 08. 1860)

1863. - Umro Ežen Delakroa, francuski slikar
(Šaranton Sen-Moris, 26. 04. 1798 - Šamprosej, 13. 08. 1863)

1871. - Rođen Karl Libkneht, nemački političar
(Lajpcig, 13. 08. 1871 - Berlin, 15. 01. 1919)

1899. - Rođen Alfred Džozef Hičkok, američki filmski reditelj
(London, 13. 08. 1899 - Los Anđeles, 29. 04. 1980)

1906. - Umro Stevan Sremac, književnik
(Senta, 11. 11. 1855 - Soko Banja, 13. 08. 1906)

1909. - Rođen Milovan Krstić, vajar i likovni pedagog
(Gornji Matejevac, 13. 08. 1909)

1910. - Umrla Florens Najtingejl, engleska bolničarka, osnivač prve škole za medicinske sestre
(Firenca, 12. 05. 1820 - London, 13. 08. 1910)

1912. - Umro Žil Masne, francuski kompozitor
(Montan, 12. 05. 1842 - Pariz, 13. 08. 1912)

1913. - Rođen Makarios III, kiparski arhiepiskop, prvi predsednik nezavisnog Kipra
(Ano Panala, 13. 08. 1913 - Nikozija, 03. 08. 1977)

1913. - Rođena Anita Mezetova, operska pevačica
(Trst, 13. 08. 1913 - Beograd, 23. 03. 1980)

1926. - Rođen Fidel Kastro Rus, kubanski revolucionar i državnik, predsednik Kube (Orijente, 13. 08. 1926)

1949. - Rođena Goranka Matić, fotograf
(Maribor, 13. 08. 1949)

1952. - Rođena Gorica Popović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Kragujevac, 13. 08. 1952)

1956. - Rođen Nenad Lj. Stefanović, novinar, glavni i odgovorni urednik Informativnog programa TV Beograd
(Zemun, 13. 08. 1956)

1961. - Počela izgradnja Berlinskog zida

1981. - Umro Stevan Doronjski, političar i državnik, predsednik Skupštine AP Vojvodine
(Krčedin, 26. 11. 1919 - 13. 08. 1981)

1994. - Umro Manfred Verner, nemački političar i državnik, generalni sekretar NATO
(Štutgart, 24. 09. 1934 - Brisel, 13. 08. 1994)

2007. - Umrla Nela Eržišnik (Nevenka Maras), hrvatska pozorišna, filmska i TV glumica
(Banjaluka, 18. 06. 1924 - Volosko, 13. 08. 2007)

2009. - Umro Les Pol , američki gitarista, "otac" električne gitare
(Vokeša, 09. 06. 1915 - Vajt Plejns 13. 08. 2009)

2009. - Umro Kosta Kilibarda, crnogorski vajar
(Grahovo, 1942 - Podgorica, 13. 08. 2009)

[Bisernica]

14. avgust





Na današnji dan 1920. godine u Beogradu potpisan ugovor o stvaranju "Male Antante", vojno-odbrambenog saveza Čehoslovačke, Kraljevine SHS i Rumunije. Vinston Čerčil i Frenklin Ruzvelt potpisali "Atlantsku povelju" 1941. godine.


Ugovor o stvaranju "Male Antante", vojno-odbrambenog saveza Čehoslovačke, Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Rumunije potpisan je na današnji dan 1920. godine. Cilj "Male Antante", koja se oslanjala na Francusku (tada vodeću kontinentalnu silu u Evropi), bilo je sprečavanje svakog pokušaja restauracije Habzburga u bilo kom obliku. Sve tri zemlje (Rumunija se savezu pridružila 1921) bile su životno zainteresovane za održanje novih granica uspostavljenih posle Prvog svetskog rata. Bojazan nije postojala toliko od obnove Austro-Ugarske koliko od mađarskog revizionizma i dolaska Habzburga na presto Mađarske. Poslednji austrijski car Karlo Habzburški bar dva puta je pokušao da se vrati na presto u Budimpešti, poslednji put 1921. nakon čega je konfiniran na portugalsko ostrvo Madera u Atlantiku.

Britanski premijer Vinston Čerčil i predsednik SAD Frenklin Ruzvelt potpisali su 1941. godine "Atlantsku povelju", koja je kasnije postala temelj na kom su ustrojene UN. "Atlantska povelja" je uključivala pravo naroda da izabere oblik vladavine u svojoj zemlji i da teritorijalne promene nisu zakonite bez slobodno izraženog pristanka zainteresovanog naroda. Hijerarhija vrednosti "Atlantske povelje" poslužila je kao osnov i prilikom formiranja NATO pakta. Sapotpisnik "Atlantske povelje" septembra 1941. u Londonu bila je i Kraljevina Jugoslavija.

1040. - Škotskog kralja Dankana ubio je Makbet, koji je potom vladao 17 godina. Makbetova vladavina, posebno način na koji je zaposeo škotski presto, inspirisala je engleskog pisca Vilijama Šekspira za jednu od njegovih najpoznatijih drama

1791. - Osnovana Gimnazija u Sremskim Karlovcima, počela sa radom 1. novembra 1792. godine

1893. - Francuska je postala prva država u kojoj je uvedena obaveza stavljanja registracionih tablica na motorna vozila

1867. - Rođen Džon Golsvorti, engleski književnik, nobelovac (Kingston Hil, 14. 08. 1867 - Hempstid, 31. 01. 1933)

1876. - Rođen Aleksandar Belić, lingvista, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik (Beograd, 14. 08. 1876 - Beograd, 26. 02. 1960)

1928.- Rođen Nikša Stipčević, filolog, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, upravnik Biblioteke SANU (Split, 14. 08. 1928)

1939. - Umro Dragiša Lapčević, političar i publicista (Užice, 27. 10. 1867- Beograd, 14. 08. 1939)

1941.- Rođena Vida Ognjenović, pozorišni reditelj, književnica i diplomata, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu (Dubočke, 14. 08. 1941)

1947. - Rođena Danijela Stil, američka književnica (Njujork, 14. 08. 1947)

1954.- Potpisana Konvencija o zaštiti kulturnih dobara u slučaju oružanih sukoba

1956. - Umro Bertold Breht, nemački književnik i pozorišni teoretičar (Augsburt, 10. 02. 1898 - Berlin, 14. 08. 1956)

1968. - Rođena Hali Beri, američka filmska glumica, dobitnica Oskara (Klivlend, 14. 08. 1968)

1970. - Jugoslavija i Vatikan obnovili su pune diplomatske odnose posle 18-godišnjeg prekida

1972. - Umro Žil Romen (Luj Farigul), francuski književnik (Sen Žilijen Šaptej, 26. 08. 1885 - Pariz, 14. 08. 1972)

1973. - Rođen Vladimir Vujasinović, vaterpolista, reprezentativac (Rijeka,14. 08. 1973)

1984. - Umro Tigran Vartanovič Petrosjan, jermenski šahista (Tbilisi, 17. 06. 1929 - Moskva, 14. 08. 1984.

1988. - Umro Enco Ferari, italijanski konstruktor sportskih automobila (Modena, 18. 02. 1898 - Maranel, 14. 08. 1988)

1990. - Vraćeno sovjetsko državljanstvo književniku Aleksandru Solženjicinu

2002. - Umrla Radojka Živković, harmonikašica i kompozitor (Globoder, 24. 08. 1923 - Beograd, 14. 08. 2002)

2004. - Umro Česlav Miloš, poljski književnik i prevodilac, nobelovac (Šećejn, 30. 06. 1911 - Krakov, 14. 08. 2004)

2009. - Umro dr Ilija Konev, bugarski slavista, profesor i rektor univerziteta, ministar nauke i višeg obrazovanja, akademik SANU (1928 -14. 08. 2009)

[Bisernica]

15. avgust





Na današnji dan rođen Napoleon I Bonaparta, počeo najveći rok festival na svetu "Woodstock music and arts fair".


Na današnji dan, 1769. godine rođen je francuski car Napoleon I Bonaparta, jedan od najvećih vojskovođa u istoriji, čiji su osvajački pohodi razorili feudalno ustrojstvo tradicionalne Evrope. Istakao se 1793. u borbi protiv Engleza kod Tulona, tada je (u 24. godini) postao general. U Italiji je 1796. i 1797. tukao vojsku Austrije, a 1797. ukinuo je Mletačku repubiku. Posle pohoda na Egipat, državnim udarom 1799. zaveo je režim konzulstva, uzevši neograničenu vlast kao "prvi konzul", a od 1802. kao "doživotni konzul". Reformisao je administraciju, prosvetu, finansije i sudstvo, dao Francuskoj novi krivični i građanski zakonik (Napoleonov kodeks). Zaključio je konkordat s papom Pijem VII i normalizovao odnose Vatikana i Francuske. Proglasio je sebe za cara 1804. Pobedama 1805. kod Ulma i Austerlica primorao je Austriju na mir. Zaratio je s Pruskom 1806. tukao ih kod Jene i Auerštata i 1807. primorao na mir pod veoma teškim uslovima. Pokušao je da pokori Španiju i 1808. postavio je brata Žozefa za španskog kralja. Napoleonove pobede od 1805. do 1809. omogućile su prevlast Francuske nad većim delom Evrope.

Godine 1812. krenuo je u pohod na Rusiju predvodeći vojsku od 600.000 ljudi sastavljenu od skoro svih evropskih nacija. I pored činjenice da je uspeo da zauzme Moskvu u Rusiji je katastrofalno poražen. Nakon poraza kod Lajpciga 1813. saveznici (Rusi, Englezi, Prusi, Austrijanci) ušli su u Pariz krajem marta 1814, a Napoleon je prognan na sredozemno ostrvo Elba. Odatle je pobegao i vratio se u Pariz u martu 1815, ali je već u junu konačno putučen kod Vaterloa i prognan na ostrvo Sveta Jelena u Atlantskom okeanu na kojem je umro kao britanski zatočenik. Ima indicija da je otrovan.

Godine 1969. počeo "Woodstock music and arts fair", najveći rok festival na svetu. Tri dana muzike, mira i ljubavi, od 15 - 17. avgusta 1969. godine, veliki festival mladih poklonika rok muzike, po prvobitnom programu organizatora trebalo je da se održi u Vudstoku. Vlasti ovog gradića sa 7 hiljada stanovnika, međutim, odbile su da daj saglasnost, pa su organizatori potražili novo mesto okupljanja. Našli su ga na imanju zemljoposednika Maksa Jasgara iz Betela, 87 kilometara jugozapadno od Vudstoka. Ulaznice sa oznakom Vudstoka već su bile odštampane, a više od pola miliona mladih iz svih krajeva SAD već je krenulo u tom pravcu. Program je bio izvanredan. Nastupali su "The Grateful Dead", "The Who", Dženis Džoplin, Santana, a Džimi Hendriks se predstavio u jednom od svojih najboljih izdanja. Više od muzike, Vudstok je obeležila atmosfera bliskosti i zajedništva, ali i uživanja psihodeličnih droga, kao rezultat nezadovoljstva mladih ratom u Vijetnamu, konzervativnim vrednostima i osećajem besmislenosti života.

1771 - Rođen Valter Skot, škotski književnik i prevodilac
(Edinburg, 15.8.1771 - Ebotsford, 21.9.1832)

1830 - Turski sultan Mehmed II Hatišerifom priznao autonomiju Srbije

1875 - Počeo ustanak protiv Turaka u Bosni

1883 - Rođen Ivan Meštrović, vajar
(Vrpolje, 15.8.1883 - Sautbend, 16.1.1962)

1888 - Rođen Lorens od Arabije (Tomas Edvard Lorens), engleski arheolog, književnik i ratnik
(Vels, 15.8.1888 - Morton, 19.5.1935)

1925 - Rođen Oskar Piterson, kanadski džez pijanista i kompozitor
(Montreal, 15.8.1925 - Misisoga, 23.12.2007)

1931. - Rođen Jovan Oto Logo, vajar
(Beograd, 15.8.1931)

1945 - Rođen Đanfranko Fere, italijanski arhitekta i modni kreator, umetnički direktor modne kuće "Kristijan Dior"
(Lenjano, 15.8.1945 - Milano, 17.6.2007)

1947 - Indija stekla nezavisnost

1947 - Rođen Salman Rušdi, indijski književnik
(Bombaj, 15.8.1947)

1949 - Umro Rastko Petrović, književnik i diplomata
(Beograd, 16.5.1898 - Vašington, 15.8.1949)

1960 - Proglašena nezavisnost Kongo-Brazavila

2000 - Umrla Ena Begović, hrvatska filmska i TV glumica
(Split, 8.7.1960 - Brač, 15.8.2000)

2007 - Umro dr Srdan Bogosavljević, germanista, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu
(1953 - Beograd, 15.8.2007)

2007 - Umro Maks Rouč, američki džez bubnjar
(Njulend, 10.1.1924 - Njujork, 15.8.2007)

2008 - Umro Tomislav Pinter, hrvatski filmski snimatelj i direktor fotografije
(Zagreb, 16.6.1926 - Zagreb, 15.8.2008)

2010 - Umrla dr Vera Arsenović Šobić, radiolog Instituta za onkologiju i radiologiju, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu
(Beograd, 3.11.1929 - 15.8.2010)

[Bisernica]

16. avgust





Današnji dan kroz istoriju obeležila je smrt književnika i novinara Duška Radovića. Preminuo Petar Prvi Karađorđević, kralj Srbije i Kraljevine SHS.


Na današnji dan 1984. godine, u Beogradu je umro književnik i novinar Duško Radović. Jedinstvena ličnost naše kulture, Duško Radović se prvi put oglasio na radiju pesmom Bio jednom jedan lav, a zatim radio-igrom Kapetan Džon Piplfoks. Sledile su knjige za decu: Poštovana deco, Pričam ti priču, Vukova azbuka, Smešne reči, a veliku popularnost stekle su njegove TV serije: Na slovo, na slovo i Hiljadu zašto. Svojim načinom mišljenja i pisanja Radović je postao rodonačelnik moderne srpske poezije za decu i tvorac novog verbalno-vizuelnog kontakta sa decom. Radio je u listovima Zmaj, Pionir, Kekec i Poletarac i bio urednik dečje redakcije RTB. Jedan od osnivača Radija Studio B, od 1976. godine, pa sledećih osam godina, Radović je u rubrici "Beograde, dobro jutro" pozdravljao Beograđane svojim opservacijama, zapisima, aforizmima, satiričnim doskočicama i komentarima. Objavljeno je više izdanja knjige Beograde dobro jutro, koje su trajna svedočanstva o Radoviću i Beogradu.

1717 - Austrijska vojska pobedom nad Turcima zauzela Beograd

1804 - Prvi put dodeljeno visoko francusko odlikovanje "Orden Legije časti"

1910 - Crna Gora proglašena Kraljevinom

1913 - Rođen Mehanem Begin, izraelski političar i državnik, nobelovac
(Brest Litovsk, 16.8.1913 - Tel Aviv, 9.3.1992)

1921 - Umro Petar Prvi Karađorđević, kralj Srbije i Kraljevine SHS
(Beograd, 12.7.1844 - Beograd, 16.8.1921)

1949 - Umrla Margaret Mičel, američka književnica
(Atlanta, 8.11.1900 - Atlanta, 16.8.1949)

1950 - Rođen dr Mirko Cvetković, ekonomista, ministar finansija i premijer Srbije
(Zaječar, 16.8.1950)

1955 - Rođen Džejms Kameron, američki reditelj i scenarista, dobitnik Oskara (Kapuskasing, 16.8.1955)

1956 - Umro Bela Lugoši (Bela Blaško), američki filmski glumac
(Lugoš, 20.10.1882 - Los Anđeles, 16.8.1956)

1958. - Rođena Madona (Lujza Veronika Čikone), američka pevačica i filmska glumica (Bej Siti, 16.8.1958)

1960 - Proglašena nezavisnost Kipra, a arhiepiskop Makarios postao prvi predsednik

1967 - Obnarodovano otkriće Lepenskog vira

1973 - Umro Selman Ejbraham Vaksman, američki biohemičar, pronalazač streptomicina, nobelovac
(Priluka, 22.7.1888 - Hijanis, 16.8.1973)

1975 - Umro Žak Konfino, književnik i prevodilac
(Leskovac, 23.6.1892 - Beograd, 16.8.1975)

1977 - Umro Elvis Aron Prisli, američki muzičar, kralj rokenrola
(Tupelo, 8.1.1935 - Memfis, 16.8.1977)

1987 - Francuski ronioci izvukli sef sa potonulog broda "Titanik"

1993 - Umro Stjuart Grendžer, američki filmski glumac
(London, 6.5.1913 - Santa Monika, 16.8.1993)

2003 - Umro Idi Amin Dada, predsednik Ugande
(Arua, 1.1.1923 - Džeda, 16.8.2003)

2005 - Umro Aleksandar Jakovljević Gomeljski, ruski košarkaš i trener
(Lenjingrad, 18.1.1928 - Moskva, 16.8.2005)

2005 - Umro Dragan Kovačević, kompozitor i dirigent
(8.1.1941 - Beograd, 16.8.2005)

2006 - Umro Alfredo Stresner, paragvajski političar i državnik, diktator
(Enkarnasion, 3.11.1912 - Brazilija, 16.8.2006)

2007 - Umro Maks Rouč, američki džez bubnjar
(Njulend, 10.1.1924 - Njujork, 16.8.2007)

2008 - Umro Dorival Kami, brazilski pevač i kompozitor, otac "Bosa nove"
(Salvador, 30.4.1914 - Rio de Žaneiro, 16.8.2008)

2008 - Umro Gmitar Obradović, akademski slikar
(1935 - Leskovac, 16.8.2008)

2010 - Umro Dimitris Joanidis, grčki oficir, jedan od predvodnika vojnog puča 1967. godine (Atina, 13.3.1923 - Atina, 16.8.2010)

[Bisernica]

17. avgust





Veliki srpski pisac i satiričar Radoje Domanović umro na današnji dan 1908. godine. Jedne od najcenjenijih srpskih glumica Mira Stupica rođena 17. avgusta 1923. Nemci obesili petoricu srpskih rodoljuba na Terazijama u Beogradu, 1941. godine.


Na današnji dan 1908. godine umro je srpski pisac, satiričar Radoje Domanović. Nakon završetka Velike škole u Beogradu radi kao nastavnik u Vranju, Pirotu, Leskovcu. Otpuštan je iz službe kao protivnik Obrenovića. Od 1905. godine do smrti, predvodi odeljenje korektora Državne štamparije u Beogradu. Uređivao je satirični list Stradija. Oštro je prikazivao vlastodršce koje je smatrao korumpiranim i brutalnim, ali i lažno rodoljublje i servilno građanstvo. Osim opore satire, pisao je i gotovo idilične pripovetke iz seoskog života. Najpoznatija Domanovićeva dela su: satirične pripovetke Stradija, Vođa, Danga, Mrtvo more, Kraljević Marko po drugi put među Srbima. (Ovsište, 17.2.1873 - Beograd, 17.8.1908)

Jedna je od najcenjenijih srpskih pozorišnih, filmskih i televizijskih glumica, koju često prate epiteti najveće srpske glumice Mira Stupica rođena je na današnji dan 1923. godine. Debitovala je 1941. godine u pozorištu. Godine 1955, zajedno sa Bojanom Stupicom otišla je u Zagreb, gde je glumila u Hrvatskom narodnom kazalištu do 1957. godine, posle čega se vraća u Beograd. Rad na filmu je započela 1951. godine, od kada je ostvarila oko 50 filmskih i televizijskih uloga. Mira Stupica je starija sestra renomiranog glumca Bore Todorovića.

1552 - Štampana prva ćirilična knjiga u Beogradu - Beogradsko četvorojevanđelje

1629 - Rođen Jan Sobjeski (Ivan III), poljski kralj
(Olesko, 17.8.1629 - Vilanov, 16.6.1696)

1761 - Rođen Sava Tekelija (Popović), književnik i dobrotvor, predsednik Matice srpske (Arad, 17.8.1761 - Arad, 21.9.1842)

1786 - Rođen Dejvi Kroket, američki političar i nacionalni junak
(Tenesi, 17.8.1786 - Alamo, 6.3.1836)

1835 - Knez Miloš Obrenović stigao u Carigrad, u prvu zvaničnu audijenciju kod turskog sultana Mahmuda Drugog

1868 - Umro Ivo Vizin, moreplovac, prvi Jugosloven koji je oplovio Zemlju
(Prčanj, 3.11.1806 - Prčanj, 17.8.1868)

1892 - Rođena Me Vest, američka filmska glumica
(Bruklin, 17.8.1892 - Holivud, 22.11.1980)

1908 - U Parizu prikazan prvi crtani film u istoriji Fantazmagorija, Emila Kurtea

1911 - Rođen Mihail Botvinik, sovjetski šahovski velemajstor, svetski šampion
(Kuokala, 17.8.1911 - Moskva, 5.5.1995)

1926 - Rođen Džordž Meli, britanski džez pevač
(Liverpul, 17.8.1926 - London, 5.7.2007)

1935 - Rođen Vladimir Popović, pozorišni, filmski i televizijski glumac, direktor Crnogorskog narodnog pozorišta
(Dragova Luka, 17.8.1935 - Podgorica, 12.5.1981)

1941 - Nemci obesili petoricu srpskih rodoljuba na Terazijama, u Beogradu, pod optužbom za navodne terorističke aktivnosti. Oni su streljani u dvorištu zgrade Gestapoa, a njihova beživotna tela ostavljena su danima, u znak pretnje, da vise na stubovima javne rasvete.

1943 - Rođen Robert de Niro, američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(Njujork, 17.8.1943)

1945 - Japan kapitulirao u Drugom svetskom ratu

1953 - Rođen Dragan Kićanović, košarkaš, reprezentativac Jugoslavije i sportski funkcioner (Čačak, 17.8.1953)

1960 - Rođen Šon Pen, američki filmski glumac, dobitnik Oskara (Santa Monika, 17.8.1960)

1982 - Pojavio se prvi CD izrađen u fabrici "Filips" u Nemačkoj

1990 - Napadom hrvatskih paravojnih formacija na Benkovac počeli oružani sukobi u SFRJ

1999 - Katastrofalan zemljotres u Turskoj

2001 - Umro Živko Nikolić, filmski i televizijski reditelj i scenarista
(Ozrinići, 20.11.1941 - Beograd, 17.8.2001)

2003 - Umro Milisav Krsmanović, književnik (Borike, 1948 - Nova Pazova, 17.8.2003)

2010 - Umro dr Srboljub Stamenković, profesor i dekan Geografskog fakulteta u Beogradu

[Bisernica]

18. avgust





Na današnji dan 1850. godine umro francuski pisac Onore de Balzak. Postavljen kamen-temeljac Narodnog pozorišta u Beogradu 1868. godine.


Pisac Onore de Balzak umro je na današnji dan 1850. godine. Francuski književnik, koji je rođen 14. maja 1799. godine u Turu, završio je prava u Parizu. Šest godina po završetku studija, mimo volje roditelja, pisao je romane koje je objavljivao pod tuđim imenom. Balzak je otkrio sav značaj i sve bogatstvo privatnog života sadašnjice, slikao svet svoga vremena i pisao istoriju savremene naravi. Balzak se sa pravom može smatrati tvorcem modernog romana. Pre njega, roman je smatran za niži književni rod. Pored mnogobrojnih dela, među kojima su najpoznatija Evgenija Grande i Čiča Gorio, Balzak je zamislio čitavo jedno zdanje od oko 100 dela, sa preko 1.500 likova koji bi bili međusobno povezani u zajednički svet kojem je dao ime Ljudska komedija. Po Balzakovoj koncepciji, taj ciklus Ljudske komedije ima tri osnovna dela: Studije naravi, Filozofske studije i Analitičke studije. Balzak spada u najveće francuske i svetske romansijere.

Kamen-temeljac Narodnog pozorišta u Beogradu postavljen je 1868. godine. Te godine, kada je osnovano Narodno pozorište u Beogradu, Srbija je jedva imala nešto preko milion dve stotine hiljada stanovnika. Posle više pokušaja, koji datiraju još od 1842. godine, da se u Beogradu osnuje stalno profesionalno pozorište, a koji su iz različitih razloga bili kratkog daha, ali su nedvosmisleno pokazali da ovoj zemlji i njenoj prestonici teatar treba - 1868. godine je osnovano Narodno pozorište u Beogradu. Prva predstava, Đurađ Branković Karolja Obernjaka, održana je 22. novembra 1868. u gostionici Kod engleske kraljice, koja je sledećih godinu dana bila privremeni dom Pozorišta.

1750 - Rođen Antonio Salijeri, italijanski kompozitor i dirigent
(Lenjago, 18.8.1750 - Beč, 7.5.1825)

1805 - Bitka na Ivankovcu u Prvom srpskom ustanku

1830 - Rođen Franc Jozef I, austrijski car i hrvatsko-ugarski kralj
(Šenbrun, 18.8.1830 - Šenbrun, 21.11.1916)

1831 - Rođen Kornelije Stanković, kompozitor, horovođa i pijanista
(Budim, 18.8.1831 - Budim, 5.4.1865)

1872 - Umro Petar Preradović, književnik
(Grabrovica, 19.3.1818 - Farafeld, 18.8.1872)

1876 - Rođen Dragutin Dimitrijević Apis, general
(Beograd, 18.8.1876 - Solun, 26.6.1917)

1908 - Rođen Milan Ristić, kompozitor, akademik
(Beograd, 18.8.1908 - Beograd, 20.12.1982)

1918 - Rođena Elza Morante, italijanska književnica
(Rim, 18.8.1918 - Rim, 26.11.1985)

1922 - Rođena Šeli Vinters, američka filmska glumica, dobitnica Oskara
(Sent Luis, 18.8.1922 - Beverli Hils, 14.1.2006)

1922 - Rođen Alan Rob Grije, francuski književnik, scenarista i filmski reditelj, akademik (Brest, 18.8.1922 - Pariz, 18.2.2008)

1923 - Rođen Pavle Popović, književnik
(Berane, 18.8.1923 - Novi Sad, 5.8.2001)

1926 - Rođen Ilija-Ika Gligorijević, arhitekta
(Beograd, 18.8.1926 - Beograd, 30.3.2007)

1932 - Rođen Raško Jovanović, književnik, pozorišni i književni istoričar i kritičar (Beograd, 18.8.1932)

1933 - Rođen Roman Polanski, poljski filmski reditelj, dobitnik Oskara
(Pariz, 18.8.1933)

1937 - Rođen Robert Redford, američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(Santa Monika, 18.8.1937)

1948 - U Beogradu potpisana Dunavska konvencija

1952 - Rođen Patrik Svejzi, američki filmski glumac
(Hjuston, 18.8.1952 - Los Anđeles, 14.9.2009)

1994 - Umro Elijas Kaneti, književnik, nobelovac
(Ruščuk, 25.7.1905 - Cirih, 18.8.1994)

2003 - Umro Miroslav-Mirko Kamenjašević, atletičar, sportski novinar Radio Sarajeva (Tuzla, 2.8.1921 - Hirona, 18.8.2003)

2003 - Umrla Tatjana Lukjanova, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 6.11.1923 - Beograd, 18.8.2003)

2004 - Umro Elmer Bernštajn, američki kompozitor filmske muzike, dobitnik Oskara
(Njujork, 4.4.1922 - Kalifornija, 18.8.2004)

2008 - Umro Miodrag Draganić, izdavač, direktor izdavačke kuće "Draganić"
(Kusić, 1949 - 18.8.2008)

2008 - Umro Božidar Ćetković, šahista, majstor FIDA, prvak Crne Gore
(Podgorica - Beograd, 18.8.2008)

2009 - Umro Kim Dae Džung, predsednik Republike Koreje, nobelovac
(Kvangdžu, 3.12.1925 - Seul, 18.8.2009)

[Bisernica]

19. avgust





Srpski književnik Danko Popović rođen na današnji dan 1928. godine. Jednog od najvećih liričara 20. veka Federika Garsiju Lorku, 19. avgusta 1936. godine streljali su frankisti.


Na današnji dan 1928. godine rođen je srpski književnik Danko Popović. Pravni fakultet završio je u Beogradu, gde je proveo najveći deo života. Autor je više pripovedaka, eseja i romana, filmskih scenarija, radijskih i televizijskih drama, a postao je poznat romanom Knjiga o Milutinu, verovatno najtiražnijim romanom srpske književnosti druge polovine 20. veka. Dela: romani - Gospodari, Oficiri, Svinjski ujed, Udovice, Čarapići, Kuća Lukića, Konak u Kragujevcu, pripovetke Svečanost i Kukurek i kost, knjige eseja Vreme laži, Događaji i priviđenja, Na krstu i raskršću, Nespokoji, Božur i trnje, Seobe stare i nove i Četiri vetra. Umro je u Beogradu 7. avgusta 2009. godine.

Španskog pisca, muzičara i slikara Federika Garsiju Lorku (Fuantevakeros, 15.6.1899 - Granada, 19.8.1936), jednog od najvećih liričara 20. veka, 1936. godine na današnji dan streljali su frankisti u Visnaru kraj Granade. Njegove pesme pisane su duboko samosvojnim jezikom po formi bliskom nadrealističkom maniru. Nazivali su ga "andaluzijski slavuj", pošto je njegovo delo prožeto duhom i bojama španskog juga. Višestruko obdaren, bio je omiljen za života, a posle tragične smrti postao je najčitaniji svetski pesnik. Dela: zbirke pesama Ciganski romansero, Pesnik u Njujorku, Knjiga pesama, Pesme, Tamaritski divan, poema Kante Hondo, tužbalica Plač za Ignasijom Sanćesom Mehijasom, drame Leptirove čarolije, Marijana Pineda, Čudesna obućarka, Don Kristobalovo malo pozorište, Ljubav don Perlimplina, Belise u njihovom vrtu, Donja Rosita neudata, Krvava svadba, Jerma, Dom Bernarda Albe.

14. - Umro Oktavijan Avgust, rimski car (23.9.63. p.n.e - Nola, 19.8.14. n.e.)

1662 - Umro Blez Paskal, francuski filozof, matematičar i fizičar
(Klermon Feran, 19.6.1623 - Pariz, 19.8.1662)

1741 - Danski moreplovac Vitus Jonas Bering otkrio Aljasku

1819 - Umro Džems Vat, škotski inženjer, konstruktor parne mašine
(Grinok, 19.1.1736 - Hitfild, 19.8.1819)

1871 - Rođen Orvil Rajt, američki pilot i konstruktor aviona, sa bratom Vilburom izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva
(Dejton, 19.8.1871 - podaci o smrti nepoznati)

1883 - Rođena Gabrijela-Koko Šanel, francuska modna kreatorka
(Somur, 19.8.1883 - Pariz, 10.1.1971)

1893 - Zlatibor postao turističko mesto

1899 - Rođen German (Hranislav Đorić), srpski patrijarh
(Jošanička banja, 19.8.1899 - Beograd, 27.8.1991)

1907 - Rođen Radovan Zogović, književnik i prevodilac
(Mašnica, 19.8.1907 - Beograd, 4.1.1986)

1922 - Rođen Predrag Knežević Kneža, novinar i urednik Radio Beograda, bard sportskog novinarstva
(Kruševac, 19.8.1922 - Beograd, 7.8.2008)

1929 - Umro Sergej Pavlovič Djagiljev, ruski baletski koreograf
(Gruzin, 19.3.1872 - Venecija, 19.8.1929)

1933 - Školski brod "Jadran" upisan u flotnu listu Kraljevske Ratne mornarice

1945 - Rođen Bil Klinton, američki političar i državnik, predsednik SAD
(Houp, 19.8.1945)

1945 - Rođen Jan Gilan, engleski pevač, kompozitor i pesnik, član grupe "Dip Parpl"
(Hautslou, 19.8.1945)

1983 - Umro Aleksandar Ranković, političar, načelnik OZNA, ministar unutrašnjih poslova Srbije, narodni heroj
(Draževac, 28.11.1909 - Dubrovnik, 19.8.1983)

1990 - Pobedom nad Sovjetskim Savezom na 11. svetskom prvenstvu u Argentini Jugoslavija treći put postala svetski šampion u košarci

1996 -Udes ruskog transportnog aviona "iljušin" u blizini aerodroma "Beograd"

1997 - Umrla Maja Dimitrijević, pozorišna, filmska i TV glumica
(Zagreb, 10.1.1926 - Beograd, 19.8.1997)

2000 - Predstavljen Ugovor sa narodom Demokratske opozicije Srbije

2003 - Poginuo Seržo Vijeira de Melo, brazilski diplomata, specijalni predstavnik UN u Iraku
(Rio de Žaneiro, 15.3.1948 - Bagdad, 19.8.2003)

2007 - Umro Slobodan Kojić, akademski slikar
(18.5.1955 - 19.8.2007)

[Bisernica]

20. avgust





Na današnji dan preminuo Fridrih Vilhelm Šeling, nemački filozof. Rođen Radživ Gandi, nekadašnji premijer Indije i sin Indire Gandi. Kraj Cerske bitke u Prvom svetskom ratu.



Godine 1854. na današnji dan preminuo Fridrih Vilhelm Šeling, nemački filozof. Sa 15 godina upisao se na Univerzitet u Tibingenu. Na Univerzitetu su Šelinga zanimale i filozofija i teologija. Rano nagoveštava istorijsko-kritički metod, koji je kasnije dobio detaljnu obradu u novotibingenskoj školi. Uticaji Francuske revolucije i entuzijazam nadolazećeg romantizma, naišli su na živi odziv kod Šelinga i u krugu njegovih prijatelja. Zahvaljujući Fihteovom trudu i Geteovoj podršci, postaje profesor u Jeni. U to vreme tesno sarađuje sa romantičarskim kružokom - braćom Šlegel, Gardenbergom i drugima. Duša toga kružoka bila je Karolina Šlegel, žena jednog od braće Šlegel, koja je u germanskim književnim krugovima igrala ulogu nemačke De Stal. Njen uticaj na predstavnike romantičarske i filozofske literature bio je jako veliki. U najvećem je stepenu na sebi ispitao taj uticaj sam Šeling, pridobivši Karolinu Šlegel za bliskog prijatelja, a potom i za predanu ženu. Kuno-Fišer sa punim pravom je Karolinu nazvao Šelingovom muzom. Njeno interesovanje za filozofska pitanja, a naročito bezgranična vera u Šelingovu filozofsku genijalnost, uslovilo je taj duhovni nivo, kojim se karakteriše najproduktivniji period njegovog života, donevši mu gromoglasnu popularnost i veliki ugled među savremenicima.

(Leonberg, 27. 01. 1775 - Ragac, 20. 08. 1854)

1944.- Rođen Radživ Gandi, indijski političar i državnik, premijer Indije i sin Indir Gandi Postao je najmlađi predsednik vlade u indijskoj istoriji. Bio je profesionalni pilot pre nego što je postao političar. Oženio se Sonjom Gandi, koju je sreo na koledžu. Distancirao se od politike sve do smrti njegova brata 1980. Posle atentata na njegovu majku Indiru Gandi 1984. vođe Kongresne partije su ga ubedili da postane predsednik vlade. Te godine 1984. ostvario je veliku pobedu na izborima. Kao političar krenuo je da razmontira kvote, dozvole i tarife, koje su bile najveći izvor korupcije. Modernizovao je ekonomiju, telekomunikacije, obrazovanje i poticao nauku. Poboljšao je odnose sa SAD. Indijske trupe je poslao u mirovnu misiju u Šri Lanku, ali to se loše završilo povlačenjem indijske vojske. Skandal sa Boforsima razbio je sliku o njemu kao nekorumpiranom političaru, pa je 1989. izgubio izbore. Ostao je vođa Kongresne stranke do 1991. Ubijen je tokom kampanje. Žena samoubica ga je ubila tbog njegova mešanja u sukob u Šri Lanki. Njegova žena Sonja Gandi postala je vođa Kongresne stranke 1998. i dovela je partiju do pobede 2004.
(Delhi, 20. 08. 1944 - Sriperumbuduri, 21. 05. 1991)

1860.- Rođen Rejmon Poenkare, francuski državnik, premijer i predsednik Francuske, akademik
(Bar l dik, 20. 08. 1860 - Pariz, 15. 10. 1934)

1872.- Izašao poslednji broj književnog časopisa "Danica"

1876.- Poginuo Nikolaj Nikolajevič Rajevski, pukovnik ruske armije, dobrovoljac u srpsko-turskom ratu
(Razumovka, 1840 - Gornji Adrovac, 20. 08. 1876)

1901.- Rođen Salvatore Kvazimodo, italijanski književnik, nobelovac
(Sirakuza, 20. 08. 1901 - Napulj, 14. 06. 1968)

1914.- Završena Cerska bitka u Prvom svetskom ratu

1929.- Rođen Miodrag Radovanović - Mrgud, pozorišni, filmski i TV glumac
(Čačak, 20. 08. 1929)

1941.- Rođen Slobodan Milošević, političar i državnik, predsednik SPS, predsednik Srbije i Savezne Republike Jugoslavije
(Požarevac, 20. 08. 1941 - Hag, 11. 03. 2006)

1941.- Rođen Peter Šider, austrijski političar, predsednik Parlamentarne skupštine Saveta Evrope
(Beč, 20. 08. 1941)

1942.- Rođen Ajzak Hejz, američki soul muzičar, dobitnik "Oskar"-a
(Kovington, 20. 08. 1942 - Memfis, 10. 08. 2008)

1943.- Rođen Dragan Nikolić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 20. 08. 1943)

1969.- Rođen Dragan Jaćimović, planinar, osvajač Mont Everesta
(Užička Požega, 20. 08. 1969)

1978.- Umro Miodrag Borisavljević, književnik
(Užice, 11. 09. 1893 - Beograd, 20. 08. 1978)

1994.- Umro Aleksandar - Saša Petrović, filmski reditelj i književnik
(Pariz, 14. 01. 1929 - Pariz, 20. 08. 1994)

1994.- Umro Robert Roždestvenski, ruski književnik
(Kosika, 20. 06. 1932 - Moskva, 20. 08. 1994)

1994.- Umro Lajnus Poling, hemičar i pacifista, nobelovac
(Portland, 28. 02. 1901- Big Sur, 20. 08. 1994)

1995.- Umro Hugo Prat, italijanski strip-crtač
(Venecija, 15. 06. 1927 - Lozana, 20. 08. 1995)

2001.- Umro Fred Hojl, britanski astronom i matematičar
(Bingli, 24. 06. 1915 - Burnmaut, 20. 08. 2001)

2006.- Umro Aleksandar Petrović, atletski trener
(Ćuprija, 14. 11. 1934 - Ćuprija, 20. 08. 2006)

2007.- Umro Branimir Živojinović, prevodilac, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, urednik Srpske književne zadruge
(Beograd, 10. 06. 1930 - Beograd, 20. 08. 2007)

2008.- Umro Hua Guofeng, kineski političar, generalni sekretar KP Kine
(Jaočeng, 16. 02. 1921- Peking, 20. 08. 2008)

[Bisernica]

21. avgust





Slovenački lingvista i slavista Jernej Kopitar rođen na današnji dan 1870. godine. Poznati kompozitor Stevan Hristić preminuo 21. avgusta 1958. Trupe Varšavskog pakta okupirale Čehoslovačku 1968. godine.


Slovenački lingvista i slavista Jernej Kopitar rođen je na današnji dan 1870. godine. Bio je član bečke dvorske biblioteke i cenzor slovenskih i novogrčkih knjiga. Radio je na stvaranju zajedničkog književnog jezika Slovenaca, a pomogao je i projektu Vuka Karadžića u oblikovanju srpskog književnog jezika temeljenog na narodnom govoru. Naime, Jernej Kopitar je preveo reči na nemački i latinski jezik. Kada je Vuk Karadžić došao u Beč 1813. nakon Prvog srpskog ustanka, napisao je knjigu o propasti ustanka. Zamolio je Jerneja, kao cenzora slovenskih knjiga u Beču da mu je objavi. Jernej to nije učinio ali se zainteresovao za rad Vuka Karadžića, pa mu je već naredne godine objavio „Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu" kao i „Malu prosto-narodnu slavenoserbsku pesnaricu". Do kraja Kopitarevog života, među njima je vladalo izuzetno prijateljstvo i borba za narodni srpski jezik kao zvaničan u Srbiji. Kao Vukov saradnik Jernej ga je savetovao da objavi prvu gramatiku srpskog jezika, da prikuplja a zatim objavi narodne umotvorine, da prikuplja reči narodnog govora kako bi izdao Prvi srpski rečnik.

Kompozitor i dirigent, akademik Stevan Hristić umro je 21. avgusta 1958. godine. Svojom sveukupnom delatnošću je bio najistaknutiji kompozitor u Srbiji u prvoj polovini 20. veka. Školovao se na čuvenom Lajpciškom konzervatorijumu, koji je njegovom radu dao solidne profesionalne temelje. Takođe je, u vreme pred Prvi svetski rat, boravio u Moskvi, Parizu i Rimu. Upoznat sa muzičko-stilskim tendencijama ondašnje Evrope, kao i sa osloncem u tradiciji srpskog muzičkog romantizma i nacionalne boje (posebno samoga Mokranjca), stvorio je osoben muzički jezik koji je bio mešavina folklornih uticaja i kasnoromantičarskih, impresionističkih i verističkih elemenata u melodiji, harmoniji i instrumentaciji. Ovo je učinilo da njegova muzika bude slušljiva i bliska širokom auditorijumu. Njegov najznačajniji doprinos razvoju kulturnog života Srbije je osnivanje i vođenje Beogradske filharmonije. Ipak, najviše zasluga nosi za svoje stvaralaštvo. Ono počinje pisanjem scenske muzike za komad s pevanjem „Čučuk Stana" (1907.), a do kraja svog života je napisao i solo pesme, nekoliko horskih dela, dve koncertantne kompozicije, „Simfonijsku fantaziju za violinu i orkestar" (diplomski rad u Lajpcigu) i „Rapsodija za klavir i orkestar". Njegova najznačajnija, i najpoznatija, dela su (prvi u srpskoj muzici) oratorijum „Vaskrsenje", izvanredno „Opelo u b-moll-u", jedina dovršena opera „Suton" i, kao njegovo najpoznatije, a moglo bi se reći i najkvalitetnije delo, balet Ohridska legenda.

1900. - Umro Ilija Ognjanović - Abukazem, književnik (Novi Sad, 12. 05. 1845 - Budimpešta, 21. 08. 1900)

1904. - Rođen Kaunt Bejzi, američki džez-pijanista (Red Benk, 21. 08. 1904 - Holivud, 26. 04. 1984)

1907. - Rođen Haj Zaret, američki književnik (Njujork, 21. 08. 1907 - Vestport, 02. 07. 2007)

1935. - Rođen Toma Mihajlović, novinar i foto-reporter listova "Arena" i "Novosti" (Paraćin, 21. 08. 1935 - Beograd, 26. 05. 2007)

1936. - Rođen Vilt Čemberlen, američki košarkaš (Filadelfija, 21. 08. 1936 - Los Anđeles, 12. 10. 1999)

1940. - Ubijen Lav Davidovič Bronštajn Trocki, ruski revolucionar (Ivanovka, 07. 11. 1879 - Meksiko Siti, 21. 08. 1940)

1944. - Počela međunarodna konferencija u Dambarton Oksu, posvećena osnivanju organizacije Ujedinjenih nacija

1951. - Umro Konstant Lambert, engleski kompozitor, dirigent i muzički kritičar (London, 23. 08. 1905 - London, 21. 08. 1951)

1964. - Umro Palmiro Toljati, italijanski političar, osnivač i generalni sekretar KP Italije (Đenova, 26. 03. 1893 - SSSR, 21. 08. 1964)

1968. - Trupe Varšavskog pakta okupirale Čehoslovačku

1979. - Umro Đuzepe Meaca, italijanski fudbaler, reprezentativac (Milano, 23. 08. 1910 - Rapalo, 21. 08. 1979)

1986. - Rođen Jusein Bolt, jamajčanski atletičar, svetski i olimpijski šampion (Triloni, 21. 08. 1986)

2005. - Umro Branislav-Ciga Milenković, pozorišni, filmski i TV glumac (Cerovac, 20. 04. 1931- Beograd, 21. 08. 2005)

2008. - Umro Mario Bertok, hrvatski šahista, internacionalni majstor, reprezentativac Jugoslavije (Zagreb, 02. 09. 1929 - Zagreb, 21. 08. 2008)

2010. - Umro Kristof Šlingenzif, nemački reditelj (Oberhauzen, 24.10.1960 - Berlin, 21.8.2010)

[Bisernica]

22. avgust





Na današnji dan rođen je francuski kompozitor Klod Debisi i nemačka režiserka Leni fon Rifenštal. Rifenštalova je autorka kontroverznog dokumentarnog filma "Trijumf volje", koji se smatra ključnim filmom nacističke filmske propagande.


Na današnji dan 1862. godine u Sen Žermenu je rođen Klod Debisi, francuski kompozitor. Debisi je studirao kompoziciju na pariskom Konzervatorijumu. Kao dobitnik "Rimske nagrade" proveo je dve godine na usavršavanju u Italiji. Po povratku u Pariz, kretao se u krugu umetnika okupljenih oko Stefana Malarmea. Pored komponovanja, Debisi je povremeno nastupao kao pijanista i dirigent vlastitih dela u Londonu, Beču, Budimpešti, Rimu... Takođe, pisao je studije i muzičke kritike. Debisijeva umetnička estetika i muzičko delo zasnovano na neposrednosti izražavanja imali su dalekosežan uticaj na evropsku muziku. Potisnuta je dominacija Vagnerovog stila i postavljeni su temelji razvoja moderne muzike. Debisijeva najpoznatija dela su: opera Paleas i Melisanda, balet Igre, orkestarska dela: Preludijum za poslepodne jednog fauna, Nokturno i More, kao i niz klavirskih dela i solo - pesma na stihove Bodlera, Verlena i Malarmea.

Godine 1902. u Berlinu je rođena Leni fon Rifenštal, nemačka filmska glumica, igračica, režiser i fotoreporter. Leni je studirala slikarstvo i balet, a dvadesetih godina prošlog veka pojavila se u nekoliko "planinskih" filmova. Reč je o žanru, koji su izmislili Nemci uoči dolaska nacista na vlast. Godine 1932, režirala je film prepun vizuelne lepote i misticizma Plavo svetlo. To delo je bilo razlog velike Hitlerove želje da upozna autorku filma. Poznanstvo sa Hitlerom za Leni Rifenštal bilo je ključ njenog uspeha, ali i zla kob. Tri godine kasnije, po Hitlerovoj porudžbini, snimila je kontroverzni dokumentarni film Trijumf volje, u kome je prikazala nacistički kongres sa Paradom u Nirnbergu. To ostvarenje se smatra ključnim filmom nacističke filmske propagande. Tehnički savršeno izveden, uz upotrebu 30 kamera, što je bilo nezamislivo za doba u kome je nastao, film Trijumf volje decenijama je izazivao polemike među filmskim kritičarima i teoretičarima oko odnosa propagandnih ciljeva i njegovog fascinantnog vizuelnog jezika. Na Svetskoj izložbi u Parizu, Leni je za taj film dobila "Zlatnu medalju", a sledeći veliki dokumentarac Olimpija, posvećen Olimpijadi u Berlinu 1936, nagrađen je "Musolinijevim peharom" - nagradom Venecijanskog festivala, 1938. godine. Svoj bogati lični i profesionalni život, Leni fon Rifenštal je opisala u memoarima pod nazivom Oticanje vremena. Povodom obeležavanja stogodišnjice njenog rođenja prikazan je dokumentarni film Podvodne impresije, koji je Leni snimila tokom svojih ronilačkih izleta u egzotičnim morima.

1874 - Rođen Maks Šeler, nemački filozof
(Minhen, 22.8.1874 - Frankfurt na Majni, 19.5.1928)

1878 - Osnovan Vojni muzej u Beogradu

1908 - Rođen Anri Kartije Breson, francuski fotograf
(Šantel, 22.8.1908 - Il-sur-Sorg, 2.8.2004)

1911 - Iz pariskog Luvra ukradena Leonardova "Mona Liza", vraćena 1913. godine

1914 - Sagrađen prekookeanski brod "Dulos", 1978. godine pretvoren u najveću ploveću knjižaru na svetu

1919 - Rođena Darinka Vukotić Plaović, pozorišna glumica
(Kraljevo, 22.8.1919 - 21.5.2007)

1925 - Rođen Milivoj Jugin, vazduhoplovni inženjer, novinar i publicista (Kikinda, 22.8.1925)

1927 - Rođen Aleksandar Obradović, kompozitor
(Bled, 22.8.1927 - Beograd, 1.4.2001)

1936 - Rođen Dobrica Erić, pesnik (Donja Crnuća, 22.8.1936)

1942 - Umro Mihail Mihajlovič Fokin, ruski baletski igrač, koreograf i pedagog (Petrograd, 23.4.1880 - Njujork, 22.8.1942)

1948 - U Zabrežju kod Obrenovca odigrana prva noćna fudbalska utakmica u Jugoslaviji, između lokalnog kluba "Drvodeljac" i beogradskog "Partizana"

1971 - Rođen Vojin Ćetković, pozorišni, filmski i TV glumac
(Kruševac, 22.8.1971)

1997 - Umro Borislav-Bora Ilić, novinar i urednik RTS-a
(Prislonica, 1938 - Beograd, 22.8.1997)

2001 - Umro Petar Cvejić, reditelj RTB-a
(Beograd, 16.2.1935 - Beograd, 22.8.2001)

2007 - Umro Kemal Hrustanović, bosanski scenograf, profesor Akademije dramskih umetnosti u Sarajevu (Gacko, 4.10.1941 - Goražde, 22.8.2007)

2009 - Umro Ratko Nikić, novinar i urednik Radio Beograda
(Beograd, 1.12.1948 - Beograd, 22.2009)

2010 - Umro Stjepan Bobek Štef, fudbaler i trener, reprezentativac
(Zagreb, 3.12.1923 - Beograd, 22.8.2010)

[Bisernica]

23. avgust





Grčki državnik Elefterios Venizelos, veliki prijatelj Srbije, rođen na današnji dan 1864. Televizija Beograd počela da emituje program 23. avgusta 1958. godine.


Na današnji dan 1864. godine rođen je grčki državnik Elefterios Venizelos, osnivač Liberalne stranke i pet puta predsednik vlade od 1910. do 1933. godine. Predvodio je borbu za oslobođenje Krita od Turaka i ujedinjenje tog grčkog ostrva u Mediteranu sa maticom. Sklopio je Balkanski savez i ušao u Prvi balkanski rat protiv Turske 1912. i uspeo je da ojača i proširi Grčku u dva balkanska i u Prvom svetskom ratu. Bio je veliki prijatelj Srbije. Kad su tokom Prvog svetskog rata Centralne sile ponudile Grčkoj teritorijalne ustupke, pod uslovom da prekrši sporazum o savezništvu sa Srbijom i stupi u rat protiv nje, ponudu je odbio rečima: "Grčka je suviše mala zemlja da bi učinila tako veliku podlost". Kao premijer reformisao je radničko i agrarno zakonodavstvo i reorganizovao kopnenu armiju i ratnu mornaricu. Umro je Francuskoj, u emigraciji, gde se našao zbog suštinskog dugogodišnjeg neslaganja sa grčkom kraljevskom dinastijom.

Televizija Beograd počela da emituje program 23. avgusta 1958. godine. Zvanični rad TV Beograd počeo je emisijama eksperimentalnog programa iz još nedovršenog studija na Sajmištu. Otvaranje TV Beograd najavila je Olivera Živković, spiker Radio Beograda. Olga Nađ je obavestila gledaoce o emisijama koje će biti emitovane, a zatim je najavila prenos otvaranja Međunarodnog sajma tehnike i naučnih dostignuća. Reditelj prvog prenosa bio je Miroslav Dedić. Bila je subota, 23. avgust. U 20 časova krenuo je prvi TV Dnevnik, koji je vodio Mića Orlović. Informativni program je prvog dana uživo emitovao emisiju Svetolika Mitića. Zabavni program režirala je Mirjana Samardžić, a voditelji su bili Mića Tomić i Predrag Laković. Slavko Simić je recitovao, nastupila je Lola Novaković, Petar Cvejić i drugi. To je trenutak rađanja naše televizije.

1754 - Rođen Luj XVI, francuski kralj
(Versaj, 23.8.1754 - Pariz, 21.1.1793)

1839 - Velika Britanija zauzela Hongkong, na početku Opijumskog rata protiv Kine

1863 - Umro Mihail Semjonovič Ščepkin, ruski pozorišni glumac
(Krasni, 17.11.1788 - Jalta, 23.8.1863)

1876 - U boju na Šumatovcu brojno slabija srpska vojska odbila je više snažnih napada turske vojske na Aleksinac

1905 - Rođen Konstant Lambert, engleski kompozitor, dirigent i muzički kritičar
(London, 23.8.1905 - London, 21.8.1951)

1910 - Rođen Đuzepe Meaca, italijanski fudbaler, reprezentativac
(Milano, 23.8.1910 - Rapalo, 21.8.1979)

1912 - Rođena Jara Ribnikar, književnica, publicista i prevodilac
(Hradec Kralove, 23.8.1912 - Beograd, 30.4.2007)

1912 - Rođen Džin Keli (Judžin Karen), američki filmski glumac, režiser i baletski igrač (Pitsburg, 23.8.1912 - Los Anđeles, 2.2.1996)

1924 - Rođen Efraim Kišon (Ferenc Hofman), izraelski književnik
(Budimpešta, 23.8.1924 - Majstersrute, 29.1.2005)

1926 - Umro Rudolf Valentino, američki filmski glumac
(Kastelaneta, 6.5.1895 - Holivud, 23.8.1926)

1933 - Diplomirala Danica Tomić, prva Jugoslovenka pilot aviona

1939 - Rođen Milan Vlajčić, novinar, književnik, filmski i književni kritičar
(Beograd, 23.8.1939)

1944 - Nakon ulaska sovjetskih trupa u Rumuniju, rumunska armija okrenula oružje protiv dotadašnje saveznice Nemačke

1947 - Rođen Goran Sultanović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 23.8.1947)

1957 - Otvoren Beogradski sajam

1958 - Umro Rože Marten di Gar, francuski književnik, nobelovac
(Nevil na Seni, 23.3.1881 - Belem, 23.8.1958)

1962 - Američki telekomunikacioni satelit "Telstar" emitovao prvi televizijski prenos između SAD i Evrope

1978 - Rođen Kobi Brajant, američki košarkaš
(Filadelfija, 23.8.1978)

1989 - Umro Nebojša Mitrić, vajar
(Beograd, 7.7.1931 - Beograd, 23.8.1989)

1990 - Istočna i Zapadna Nemačka najavile ujedinjenje 3. oktobra 1990. godine i okončanje podele zemlje

2000 - Umro Milivoje-Mića Tomić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 10.2.1920 - Beograd, 23.8.2000)

2001 - Umro Zoran Gerzić, hirurg, akademik
(Užice, 17.10.1927 - Beograd, 23.8.2001)

2007 - Umro Faruk Begoli, glumac, scenarista i reditelj, profesor Fakulteta umetnosti u Prištini, osnivač i direktor Pozorišta za mlade "Dodona" u Prištini
(Peć, 14.2.1944 - Priština, 23.8.2007)

2010 - Umro Džordž Dejvid Vajs, američki muzičar
(Njujork, 9.4.1921 - Oldvik, 23.8.2010)

2010 - Umro Pjer-Mari Galoa, francuski general i geopolitičar, akademik SANU
(Torino, 29.6. 1911 - Pariz, 23.8.2010)

2010 - Umro Vidoje Vujović, glumac, prvak Pozorišta "Boško Buha" u Beogradu
(Novi Sad, 8.2.1937 - 23.8.2010)

[Bisernica]

24. avgust





Pokolj hugenota, poznat kao Vartolomejska noć, izvršen je između 23. i 24. avgusta 1572. godine. Slavni argentinski književnik Horhe Luis Borhes rođen na današnji dan 1899. Nacionalni praznik Ukrajine.


Pokolj nekoliko hiljada hugenota (francuskih kalvinističkih protestanata), izvršen u noći uoči praznika Svetog Vartolomeja, između 23. i 24. avgusta 1572. godine, poznat je kao Vartolomejska noć. Taj događaj označio je prekid sa dotadašnjom politikom laviranja između katoličke crkve i protestanske stranke, naročito s obzirom na politiku približavanja Holandiji, a protiv Španije, koju je zastupao hugenotski vođa admiral Kolinji. Progoni protestanata trajali su u Parizu do septembra, a u unutrašnjosti Francuske do oktobra. Pretpostavlja se da je pobijeno 25.000 hugenota, a prema nekim procenama čak 50.000. Vartolomejska noć naziva se i "krvavim pariskim pirom", jer se pokolj hugenota dogodio pet dana posle venčanja kraljeve sestre Margarite Valoa za Anrija Burbonskog.

Slavni argentinski književnik Horhe Luis Borhes rođen je u Buenos Ajresu 24. avgusta 1899. godine. Rođen u porodici špansko-britansko-portugalskog porekla, Borhes je pre maternjeg naučio engleski jezik, a već u šestoj godini napisao je svoju prvu priču. Ranu mladost proveo je u Evropi, a po povratku u Argentinu pokrenuo je nekoliko književnih časopisa, objavio prve knjige poezije i zbirku eseja Sedam traženja. Godine 1935, objavljena je njegova Opšta istorija beščašća, a pet godina kasnije Antologija fantastične literature. Bio je direktor Nacionalne biblioteke i profesor engleske književnosti na Univerzitetu u Buenos Ajresu. Poslednjih dvadeset godina života, Borhes je, iako potpuno slep, neumorno pisao: Peščanu knjigu, Nove priče Bustosa Domeka, Istoriju večnosti i druge eseje. Dobitnik je mnogih međunarodnih književnih priznanja, ali njegovo delo, uprkos brojnim nominacijama, nije ovenčano Nobelovom nagradom. Delo ovog poete, maštara i jednog od najvećih intelektualaca savremene kulture, presudno je obeležilo latinoameričku književnost i svrstalo ga među najveće svetske pisce.

79 - U erupciji vulkana Vezuv zatrpani Pompeja i Herkulanum

1813 - Izvedena prva pozorišna predstava na srpskom jeziku - dramski pisac Joakim Vujić postavio komad Kreštalice u Mađarskom pozorištu u Pešti

1874 - Rođen Stanoje Stanojević, istoričar, profesor Univerziteta u Beogradu
(Novi Sad, 24.8.1874 - Beč, 30.7.1937)

1914 - Završena Cerska bitka u Prvom svetskom ratu

1923 - Rođena Radojka Živković, solista na harmonici i kompozitor
(Globoder, 24.8.1923 - Beograd, 14.8.2002)

1946 - Rođen Goran Marković, pozorišni i filmski reditelj
(Beograd, 24.8.1946)

1947 - Rođen Paulo Koeljo, brazilski književnik
(Rio de Žaneiro, 24.8.1947)

1974 - Umro Velimir Živojinović Masuka, književnik
(Velika Plana, 4.12.1886 - Beograd, 24.8.1974)

1989 - Umro Boris Koljčicki, meteorolog-amater
(Ukrajina, 1900 - Split, 24.8.1989)

1991 - Ukrajina proglasila nezavisnost od SSSR-a

1998 - Otkriven Spomenik srpskom trubaču u Guči

2005 - Umro Brok Piters (Džordž Fišer), američki filmski glumac
(Njujork, 2.7.1927 - Los Anđeles, 24.8.2005)

2008 - Umro Branislav Dragojević, književnik
(Beograd, 1933 - Beograd, 24.8.2008)

[Bisernica]

25. avgust





Na današnji dan 1530. godine rođen je ruski car Ivan IV Grozni. Godine 1903, preminuo književnik Stevan Sremac. Savezničke divizije u Drugom svetskom ratu oslobodile su Pariz.


Ruski car Ivan IV Vasiljevič, nazvan Ivan Grozni, rođen je na današnji dan 1530. godine. Bio je prvi ruski vladar koji je uzeo titulu cara. Pošto su Turci zaposeli "drugi Rim", Carigrad, pojavljuje se teorija o Moskvi kao "trećem Rimu". Ojačao je centralizovanu državu i carsko samodržavlje. Reforme je sprovodio veoma odlučno, zbog čega je dobio poznati nadimak. Podigao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a 1584. izgradio je, radi jačanja trgovine sa zapadom Evrope, grad Arhangelsk na ušću Severne Dvine u Belo more. Potukao je Tatare i osvojio Kazan 1552. i Astrahan 1556, pa je tako Rusija ovladala celim vodenim tokom Volge. Potom je pripojio Sibir. Sproveo pravne reforme i prvi uveo regularnu vojsku.

Jedan od najistaknutijih realista u srpskoj književnosti Stevan Sremac umro je 25. avgusta 1906. godine. Gimnaziju i istorijsko-filološke studije završio je u Beogradu. Bio je dobrovoljac u oslobodilački ratovima Srbije od 1876. do 1878. godine. Veći deo života proveo je kao srednjoškolski profesor po provincijskim mestima Srbije. Pisao je duhovite pripovetke najčešće iz života provincije u kojima je opisivao naravi i specifične ljudske tipove, neretko utemeljene na realnim događajima. Pod naslovom Iz knjiga starostavnih objavio je poetizovane pripovetke iz prošlosti Srba. Ipak, najpoznatija Sremčeva dela su drame Ivkova slava i Zona Zamfirova, romani Pop Ćira i pop Spira i Vukadin, kao i olitička satira Limunacija na selu.

1744 - Rođen Johan Gotfrid Herder, nemački filozof i književnik
(Moringen, 25.8.1744 - Vajmar, 18.12.1803)

1776 - Umro Dejvid Hjum, engleski filozof
(Edinburg, 26.4.1711 - Edinburg, 25.8.1776)

1867 - Umro Majkl Faradej, engleski hemičar i fizičar
(Njuington, 22.9.1791 - Hempton Kort, 25.8.1867)

1882 - Umro Vuk Vrčević, sakupljač narodnih umotvorina
(Risan, 26.2.1811 - Dubrovnik, 25.8.1882)

1900 - Umro Fridrih Vilhelm Niče, nemački filozof
(Reken, 15.10.1844 - Vajmar, 25.8.1900)

1918 - Rođen Leonard Bernštajn, američki dirigent i kompozitor
(Lorens, 25.8.1918 - Njujork, 14.10.1990)

1919 - Rođen Mirko Vujačić, književnik
(Grahovo, 25.8.1919)

1930 - Rođen Tomas Šon Koneri, škotski filmski glumac, dobitnik Oskara
(Edinburg, 25.8.1930)

1942 - Rođena Đurđija Cvetić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 25.8.1942)

1946 - Rođen Branko Cvejić, pozorišni, filmski i TV glumac, upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu
(Beograd, 25.8.1946)

1955 - Rođen Branislav Lečić, pozorišni, filmski i TV glumac, ministar kulture i informisanja Srbije
(Šabac, 25.8.1955)

1984 - Umro Truman Kapot, američki književnik
(Nju Orleans, 30.9.1924 - Bel Er, 25.8.1984)

1992 - Umro Mario Rosi, dramaturg, novinar Radio Beograda
(Beograd, 26.10.1948 - Beograd, 25.8.1992)

2000 - Ubijen Ivan Stambolić, političar i državnik, predsednik Predsedništva Srbije, direktor Jugoslovenske banke za međunarodnu ekonomsku saradnju
(Brezovi, 5.11.1936 -Zmajevac, 25.8.2000)

2000 - Umro Karl Barks, američki strip crtač
(Meril, 27.3.1901 - Oregon, 25.8.2000)

2002 - Umro Branko Popović, profesor Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu, akademik (Beograd, 24.2.1934 - Beograd, 25.8.2002)

2005 - Umro Steva Markićević, muzički urednik Radio Beograd
(Novi Sad, 12.8.1925 - Beograd, 25.8.2005)

2007 - Umro Rejmon Bar, francuski političar i državnik, premijer Francuske
(Sen-Deni, 12.4.1924 - 25.8.2007)

2009 - Umro Edvard Mur Kenedi, američki senator
(Boston, 22.2.1932 - Hianis Port, 25.8.2009)