SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

9. februar





Na današnji dan rođena Mia Farou, umro Fjodor Mihajlovič Dostojevski, a Radio Beograd počeo da emituje Drugi program.

Na današnji dan 1881. umro je Fjodor Mihajlovič Dostojevski, ruski književnik. Rođen je u Moskvi, gde je završio vojnu školu. U dvadeset osmoj godini zbog učešća u revolucionarnoj organizaciji bio je osuđen na smrt. Nakon pomilovanja proveo je četiri godine na prisilnom radu u Sibiru. Jedan je od najuticajnijih pisaca ruske književnosti. Prema širini i značaju uticaja, posebno u modernizmu, u rangu je Šekspira i Servantesa. Najpoznatija dela su mu romani "Zločin i kazna" i "Braća Karamazovi".

Godine 1945. rođena je Mia Farou, američka filmska glumica. Glumila je u više od 40 filmova i osvojila je mnoge nagrade uključujući Zlatni globus. Poznata je i po svom neumornom humanitarnom radu kao Unicefova ambasadorka dobre volje. Magazin Tajm ju je 2008. godine stavio na listu najuticajnijih ljudi na svetu. Najpozanatiji filmovi su joj "Rozmarina beba" i "Veliki Getzbi", a televizijskoj publici poznata je iz serije "Gradić Pejton".

Drugi program Radio Beograda počeo je 1958. godine da emituje redovan program. Oglasio se najpre kao eksperimentalni program i radio je samo nedeljom, da bi od 1963. godine počelo svakodnevno emitovanje. Na njegovoj talasnoj dužini začet je jedan novi radijski zvuk. Bilo je to mesto za isprobavanje novih medijskih formula, a pre svega živo vođenih i kontakt - programa. Drugi program je usmeren pre svega na popularizaciju kulturno-umetničkih vrednosti. Duh inovacije, odvažni dokumentarizam i kvalitetan zvučni dizajn stalne su karakteristike Drugog programa tokom cele njegove istorije, bez obzira na povremene promene usmerenja. Takav kanal, konstantno otvoren za nove medijske tekovine i drugačija, nekonvencionalna novinarska iskustva, odigrao je veliku ulogu u razvoju Radio Beograda i radio-difuznog sistema Srbije u celini.

1849 - Rođen Pavle Jovanović, novinar, pokretač "Srbobrana", prvog srpskog političkog lista u Hrvatskoj (Zemun, 09. 02. 1849 - Zagreb, 1897)

1883 - Nikola Tesla skicirao svoj prvi patent - asinhroni motor (motor sa naizmeničnom strujom)

1926 - Rođen Josip Vrhovac, političar i diplomata, predsednik Predsedništva CK Hrvatske, član Predsedništva i ministar inostranih poslova SFRJ (Zagreb, 09. 02. 1926 - Zagreb, 15. 02. 2006)

1934 - U Atini potpisan Balkanski sporazum Jugoslavije, Rumunije, Grčke i Turske

1940 - Rođen Džon Maksvel Kuci, južnoafrički književnik, nobelovac (Kejptaun, 09. 02. 1940)

1943 - Obešen Svetozar-Toza Marković, političar, pokretač i urednik lista "Slobodna Vojvodina" (Taroš, 13. 07. 1913 - Novi Sad, 09. 02. 1943)

1943 - Rođen Milivoje Glišić, novinar i urednik "NIN"-a, diplomata (Dobri Do, 10. 02. 1943)

1945 - Ruski naučnik Selman Vaksman i njegov učenik Albert Šac otkrili streptomicin

1945 - Odigrana prva predstava Vršačkog narodnog pozorišta "Sterija"

1977 - Umro Sergej Vladimirovič Iljušin, sovjetski konstruktor aviona
(Dilajev, 31. 03. 1894 - Moskva, 09. 02. 1977)

1984 - Umro Jurij Andropov, sovjetski političar i državnik, šef KGB, generalni sekretar KP SSSR (Stavropolj, 15. 06. 1914 - Moskva, 09. 02. 1984)

1995 - Umro Džejms Vilijam Fulbrajt, američki političar i humanista, osnivač Fondacije za međunarodnu razmenu studenata i kulturno - naučnih radnika (Samner, 09. 04. 1905 - Vašington, 09. 02. 1995)

1995 - Umrla Olga Skovran, koreograf, pedagog, osnivač i direktor ansambla "Kolo" (Pančevo, 1908 - Beograd, 09. 02. 1995)

1997 - Umro Vojin Komadina, kompozitor (Karlovac, 08. 11. 1933 - Beograd, 09. 02. 1997)

2008 - Umro Tomislav Čolović, pevač (Kraljevo - Kraljevo, 09. 02. 2008)

2009 - Umro Orlando "Kačaito" Lopes, kubanski muzičar, član Nacionalnog simfonijskog orkestra, basista grupe " Buena vista social club"
(Havana, 02. 02. 1933 - Havana, 09. 02. 2009)

2009 - Umro Milan Antić, profesor i dekan Mašinskog fakulteta u Beogradu (17. 03. 1924 - 09. 02. 2009)

2010 - Umro Volter Frederik Morison, američki pronalazač, tvorac frizbija (Ričfild, 23. 01. 1920 - Monro, 09. 02. 2010)

2010 - Umro dr Svetislav Kostić, profesor i dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu, direktor Dečije klinike, doajen srpske pedijatrije (Moklište, 10. 08. 1928 - 09. 02. 2010)

[Bisernica]

10. februar





Na današnji dan preminuli Šarl Luj Monteskje, francuski književnik i ruski pisac Aleksandar Puškin. Godine 1890. rođen ruski književnik Boris Pasternak.


Godine 1755. umro je francuski politički mislilac Šarl Monteskje, sa Volterom, Rusoom i Denijem Didroom vesnik Francuske revolucije. U alegoriji "Persijska pisma" naslikao je francusko društvo 18. veka kao istočnjačku despotiju, a u najznačajnijem delu "Duh zakona" razvio je teoriju o podeli vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku - koja je postala temelj modernih političkih koncepata.

Na današnji dan 1837. godine poginuo je u dvoboju ruski pisac Aleksandar Sergejevič Puškin, začetnik ruskog realizma i jedan od najvećih liričara svetske književnosti. Poreklom iz stare, ali osiromašene plemićke porodice, pesnik buntovnog duha, često na udaru cenzora, zbog čega je bio prognan iz prestonice na jug Rusije. Nasilnoj smrti pesnika u 38. godini života prethodile su spletke najviših krugova ruskog društva. Dela: romani u stihovima "Evgenije Onjegin", "Grof Nulin", "Kućica u Kolomni", drame "Boris Godunov", "Rusalka", prozna dela "Pikova dama", "Kapetanova kći", "Egipatske noći", "Pripovetke pokojnog Ivana Petroviča Belkina", male tragedije u stihovima "Gozba za vreme kuge", "Vitez-tvrdica", "Kameni gost", "Mocart i Salijeri", poeme "Cigani", "Poltava", "Bronzani konjanik", "Gavrilijada", "Ruslan i Ljudmila", "Kavkaski zarobljenik", bajke u stihovima "Bajka o caru Saltanu", "Bajka o ribaru i ribici", "Bajka o popu i sluzi njegovom Baldi".

Godine 1890. rođen je Boris Leonidovič Pasternak, ruski književnik, nobelovac i prevodilac. Pasternak je studirao prava i filozofiju u Moskvi i Marburgu. U mladosti je pripadao futuristima. Njegova duboko intimna i intelektualna lirika označila je prekretnicu u ruskoj, ali i svetskoj poeziji. Zbirka pesama simboličnog naziva "Iznad barijera" odredila je budući karakter njegove poezije. Svetsku slavu stekao je romanom "Doktor Živago", koji je objavljen 1957. godine u Italiji, jer je u Sovjetskom Savezu okarakterisan kao "antisovjetski". Roman je širom sveta dobio priznanja kao izuzetno umetničko delo, a 1958. godine Pasternak je dobio "Nobelovu nagradu". Istovremeno se na suptilnog pesnika, prozaika i prevodioca u njegovoj zemlji sručila čitava lavina optužbi, kleveta i uvreda. Izbačen je iz ruskog Saveza pisaca, a zaprećeno mu je da će mu biti oduzeto sovjetsko državljanstvo ako se ne odrekne Nobelovog priznanja. Sačuvao je domovinu, ali je ostao bez nagrade, sa teškim ožiljcima, koji su ga odveli u smrt. Za sobom je ostavio poeme "Poručnik Šmit" i "Spektorski", zbirku pesama "Drugo rođenje" i autobiogafiju "Zaštitna povelja".

1843.- Rođen Milutin Garašanin, političar i publicista, ministar unutrašnjih i spoljnih poslova, potpredsednik Vlade i predsednik Narodne skupštine Srbije (Beograd, 10. 02. 1843 - Pariz, 21. 02. 1898)

1843.- Rođena Adelina Pati (Adela Huana Marija), italijanska operska pevačica (Madrid, 10. 02. 1843 - Vels, 27. 09. 1919)

1878.- Rođen Vasa Stajić, političar i književnik, predsednik Matice srpske (Mokrin, 10. 02. 1878 - Novi Sad, 10. 02. 1947)

1881.- Osnovana prva škola igranja u Beogradu

1891.- Na Velikoj školi u Beogradu osnovano Srpsko geološko društvo

1892.- Srpsko učeno društvo ujedinilo se sa Kraljevskom srpskom akademijom

1898.- Rođen Bertold Breht, nemački književnik i pozorišni teoretičar (Augsburg, 10. 02. 1898 - Berlin, 14. 08. 1956)

1912.- Umro Džozef Lister, engleski hirurg (Apton Eseks, 05. 04. 1824 - Valmer, 10. 02. 1912)

1920.- Umro Kosta Miličević, slikar (Vrace, 1877 - Beograd, 10. 02. 1920)

1920.- Rođen Milivoje-Mića Tomić, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 10. 02. 1920 - Beograd, 23. 08. 2000)

1923.- Umro Vilhelm Konrad Rentgen, nemački fizičar, pronalazač iks-zraka, nobelovac (Lenep, 27. 03. 1845 - Minhen, 10. 02. 1923)

1924.- Rođen Miodrag Todorović - Krnjevac, harmonikaš i kompozitor (Ratari, 10. 02. 1924 - Beograd, 25. 09. 1991)

1927.- - Rođen Konstantin Babić, kompozitor, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu (Beograd, 10. 02. 1927 - Beograd, 13. 10. 2009)

1928.- Umro Ljubomir Jovanović, istoričar i političar (Kotor, 02. 02. 1865 - Beograd, 10. 02. 1928)

1929.- Rođen Džeri Goldsmit, američki kompozitor filmske i TV muzike, dobitnik "Oskar" -a (Pasadena, 10. 02. 1929 - Los Anđeles, 21. 07. 2004)

1933.- Rođen Eugen Gvozdanović, dirigent i kompozitor, direktor Opere Srpskog narodnog pozorišta, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu (Petrovaradin, 10. 02. 1933 - Novi Sad, 31. 07. 2005)

1936.- Rođen Velimir Lukić, književnik, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, direktor TV Beograd (Beograd, 10. 02. 1936 - Beograd, 29. 08. 1997)

1964.- Rođena Radoslava-Dada Vujasinović, novinar "Duge" (Čapljina,10. 02. 1964 - Beograd, 08. 04. 1994)

1986.- Rođen Viktor Troicki, teniser, reprezentativac (Beograd, 10. 02. 1986)

1995.- Umro Miloš Bajić, slikar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Resanovci, 15. 01. 1915 - Beograd, 10. 02. 1995)

1999.- Umro Peko Dapčević, političar i diplomata, narodni heroj (Ljubotinje, 25. 06. 1913 - Beograd, 10. 02. 1999)

2005.- Umro Milovan Ilić Minimaks, novinar i književnik, urednik RTB, TV Politika i TV Pink (Lipnica, 05. 11. 1938 - Padova, 10. 02. 2005)

2005.- Umro Artur Miler, američki književnik (Njujork, 17. 10. 1915 - Roksberi, 10. 02. 2005)

2007.- Umro dr Slobodan Vitanović, književnik i prevodilac, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, osnivač i predsednik Društva prijatelja Francuske (Beograd, 03. 07. 1928 - Beograd, 10. 02. 2007)

2008.- Umro Roj Šajder, američki filmski glumac (Orindž, 10. 11. 1932 - Litl Rok, 10. 02. 2008)

2009.- Umro Gavra Mačejin, sportski radnik, prvi generalni sekretar Šahovskog saveza Jugoslavije (Vršac, 17. 01. 1918 - Beč, 10. 02. 2009)

[Bisernica]

11. februar





Danas je Evropski dan jedinstvenog broja za hitne intervencije - 112. Iran slavi nacionalni praznik.

1650. - Umro Rene Dekart, francuski filozof, matematičar i fizičar
(La Aj, 31. 03. 1596 - Stokholm, 11. 02. 1650)

1817. - Rođen Jovan Subotić, književnik i političar, urednik "Letopisa Matice srpske"
(Dobrinci, 11. 02. 1817 - Zemun, 28. 01. 1886)

1847. - Rođen Tomas Alva Edison, američki fizičar i pronalazač
(Milan, 11. 02. 1847 - Njujork, 18. 10. 1931)

1852. - Pomorac Ivo Visin krenuo na put oko sveta

1868. - Umro Žan Bernar Leon Fuko, francuski fizičar
(Pariz, 18. 09. 1819 - Pariz, 11. 02. 1868)

1876. - Rođena Draga Spasić, pozorišna glumica i operska pevačica
(Valjevo, 11. 02. 1876 - Beograd, 29. 07. 1938)

Draga Spasić je učiteljsku školu završila u Beogradu. Član Narodnog pozorišta u Beogradu postala je 1896, a već sledeće godine prešla je u Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu. Solo pevanje je usavršavala kod profesora Filipa Forstena. U Srpskom narodnom pozorištu nosila je najvažniji pevački repertoar i stekla umetničku slavu, kao jedna od najomiljenijih pevačica i glumica u Vojvodini. Na sceni Opere Narodnog pozorišta u Beogradu tumačila je glavne sopranske partije u "Kavaleriji rustikani", "Prodanoj nevesti", "Verteru", "Toski" i "Boemima", a među njenim najuspelijim ulogama je "Koštana" iz istoimenog Stankovićevog dela, za čije izvođenje je prilikom proslave 25-godišnjice rada, od autora u znak priznanja dobila lovorov venac.

1879. - Umro Onore Domije, francuski slikar, grafičar i vajar, najveći karikaturista 19. veka
(Marsej, 26. 02. 1808 - Valmondiaz, 11. 02. 1879)

1901. - Umro Milan Obrenović, knez i kralj
(Manasija, Vlaška, 22. 08. 1854 - Beč, 11. 02. 1901)

1903. - Rođen Dušan Timotijević, novinar i filmski kritičar
(Beograd, 11. 02. 1903 - Beograd, 23. 12. 1967)

1906. - Ustanovljena seizmološka služba u Beogradu

1907. - Rođen Blagoje Nešković, lekar i političar
(Kragujevac, 11. 02. 1907 - Beograd, 11. 11. 1984)

1909. - Rođen Džozef Leo Mankijevič, američki režiser, scenarista i producent, dobitnik "Oskar"-a
(Vilkis Ber, 11. 02. 1909 - Bedford, 05. 02. 1993)

1917. - Rođen Đuzepe de Santis, italijanski reditelj i scenarista
(Fondi, 11. 02. 1917 - Rim, 16. 05. 1997)

1917. - Rođen Sidni Šeldon (Šehtel), američki književnik , dobitnik "Oskar"-a
(Čikago, 11. 02. 1917 - Rančo Miraž, 30. 01. 2007)

1920. - Operom "Madam Baterflaj" otvorena Opera Narodnog pozorišta u Beogradu

1929. - "Lateranskim sporazumom" Italije i Svete stolice osnovana država Vatikan

1931. - Umro Čarls Parsons, engleski inženjer, pronalazač turbine
(London, 13. 06. 1854 - Kingston, 11. 02. 1931)

1935. - Rođen Džin Vinsent (Vinsent Eugen Kradok), američki muzičar, pionir rokenrola
(Norfolk, 11. 02. 1935 - Njuhol, 12. 10. 1971)

1935. - Rođen Dragan Rumenčić, arhitekta i karikaturista
(Zemun, 11. 02. 1935)

1947. - Rođen Irinej Bulović, episkop bački
(Stanišić, 11. 02. 1947)

1948. - Umro Sergej Mihajlovič Ejzenštajn, ruski filmski reditelj, profesor Filmske akademije u Moskvi
(Riga, 23. 01. 1898 - Moskva, 11. 02. 1948)

1953. - Umro Uroš Predić, slikar, akademik
(Orlovat, 07. 12. 1857 - Beograd, 11. 02. 1953)

1954. - Rođena Zlata Petković, pozorišna, filmska i TV glumica
(Svrljig, 11. 02. 1954)

1967. - Umro Milo Mulunović, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik
(Cetinje, 06. 08. 1897 - Beograd, 11. 02. 1967)

1990. - Nelson Mandela oslobođen posle 27 godina robije u južnoafričkim zatvorima

1993. - Umrla Desanka Maksimović, književnica, akademik
(Rabrovica, 16. 05. 1898 - Beograd, 11. 02. 1993)

1996. - Umrla Neda Depolo, dramaturg, urednik Dramskog programa Radio Beograda
(Brčko, 01. 04. 1922 - Beograd, 11. 02. 1996)

1997. - Umrla Ksenija Cicvarić, pevačica
(Podgorica, 1926 - 11. 02. 1997)

2000. - Umro Rože Vadim (Rože Plemjanikov), francuski filmski glumac i reditelj
(Pariz, 28. 01. 1928 - Pariz, 11. 02. 2000)

2002. - Umro Stojan D. Vujičić, književnik, istoričar književnosti i prevodilac
(Pomaz, 15. 05. 1933 - Rim, 11. 02. 2002)

2004. - Počeo sa radom španski kulturni centar - Institut "Servantes" u Beogradu

2004. - Umro Jozef Lenart, predsednik vlade Čehoslovačke, prvi sekretar KP Slovačke
(Liptovska Porubka, 03. 04. 1923 - Prag, 11. 02. 2004)

2006. - Umro Piter Benčli, američki književnik
(Njujork, 08. 05. 1940 - Prinston, 11. 02. 2006)

2008. - Umro Tom Lantoš, američki političar, predsedavajući Komiteta za spoljne odnose Predstavničkog doma američkog Kongresa
(Budimpešta, 01. 02. 1928 - Betesda, 11. 02. 2008)

2010. - Umro Li Aleksandar Mekvin, britanski modni dizajner
(London, 17. 03. 1969 - London, 11. 02. 2010)

2010. - Umrla Irina Arhipova, ruska operska pevačica, solista "Boljšoj teatra"
(Moskva, 02. 12. 1925 - Moskva, 11. 02. 2010)

2010. - Umro Nikola Bugarčić, sportski radnik, predsednik fudbalskog kluba "Crvena zvezda"
(25. 02. 1921 - Beograd, 11. 02. 2010)

[Bisernica]

12. februar





Pozorišna, filmska i TV glumica Rahela Ferari umrla je na današnji dan 1994. godine. Danas se obeležavaju Sveta tri jerarha. Na današnji dan 1809. godine rođen je Abraham Linkoln, američki političar, državnik i predsednik SAD.

Na današnji dan 1994. godine umrla je Rahela Ferari (Frajnd Bela Rahel-Marija Stojković), pozorišna, filmska i TV glumica. Rahela Ferari je glumu studirala u Budimpešti. Glumila je u Narodnom pozorištu Dunavske banovine u Novom Sadu od 1936 - 1940, u Umetničkom pozorištu u Beogradu, 1940. godine, a posle rata u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu. Stalni član Jugoslovenskog dramskog pozorišta postala je 1947. godine. Odigrala je preko 160 pozorišnih, kao i više filmskih i televizijskih uloga različitog žanra. Najznačajnije glumačke kreacije ostvarila je u pozorišnim predstavama: "Jegor Buličov", "Arsenik i stare čipke, "Gospođa ministarka", "Ujka Vanja", "Romeo i Julija"... Za ulogu Sarke u "Ožalošćenoj porodici", 1964. godine, dobila je "Sterijinu nagradu". Poslednji put je na sceni svog matičnog teatra igrala Fredu u "Diboku" a poslednju rolu odigrala je na sceni Ateljea 212 u predstavi "Iz života kišnih glista". Za briljantne kreacije uverljivo i sočno iterpretiranih likova u delima jugoslovenskih i stranih pisaca nagrađena je 1986. godine,"Dobričinim prstenom". Televizijska publika pamtiće je po rolama u drami "Čaj u pet" i seriji "Grlom u jagode".

Američki političar, državnik i predsednik SAD, Abraham Linkoln rođen je na današnji dan 1809. godine. Abraham Linkoln je bio šesnaesti predsednik SAD-a i jedan od velikih američkih vođa. Politikom se bavio od 1832. godine, a 1856. godine priključio se republikanskoj stranci, osnovanoj da bi se suprotstavila širenju ropstva među novopriključenim državama SAD. Godine 1860. njegov izbor za predsednika SAD je potaknuo južne robovlasničke države SAD da započnu proces otcepljenja i stvore Konfederativne Američke Države. Linkolnova vlada u Vašingtonu nije priznala novostvorenu konfederaciju tako da je u proleće 1861. godine došlo do izbijanja Američkog građanskog rata. Godine 1862. je doneo Proglas o ukidanju ropstva. Njegov mandat je značajan po celom nizu reformi koje su ojačale pozicije federalne vlasti na račun federalnih država. Nekoliko meseci nakon što je Linkoln pobedio na izborima 1864. godine, Konfederacija je prisiljena na kapitulaciju i rat je završen pobedom Unije. Nekoliko dana kasnije, 15. aprila 1865. Linkoln je ubijen u pozorištu kao žrtva fanatičnog južnjačkog glumca Džona Vilksa Buta.

1746. - Rođen Tadeuš Košćuško, poljski revolucionar i vojskovođa
(Merešovcino, 12. 02. 1764 - Soloturn, 02. 04. 1817)

1763. - Umro Pjer d Marivo, francuski književnik
(Pariz, 04. 02. 1688 - Pariz, 12. 02. 1763)

1804. - Umro Imanuel Kant, nemački filozof, rodonačelnik klasične filozofije
(Kenigsbeg, 22. 04. 1724 - Kenigsberg, 12. 02. 1804)

1809. - Rođen Čarls Darvin, engleski biolog i prirodnjak, autor teorije o evoluciji živih bića
(Šruzberi, 12. 02. 1809 - Daun, 19. 04. 1882)

1828. - Rođen Džordž Meredit, engleski književnik
(Portstmaut, 12. 02. 1828 - Bokshil, 18. 05. 1909)

1841. - Rođen dr Laza Kostić, advokat, književnik i novinar, akademik
(Kovilj, 12. 02. 1841 - Beč, 09. 12. 1910)

1863. - Miša Anastasijević poklonio srpskoj vladi zdanje za sveučilište u Beogradu - danas Kapetan- Mišino zdanje

1870. - Umro Nikola Čupić, prosvetni dobrotvor
(Šabac, 1836 - Oran, 12. 02. 1870)

1882. - Rođena Ana Pavlovna Pavlova, ruska balerina
(Sankt Petersburg, 12. 02. 1882 - Hag, 23. 01. 1931)

1912. - Abdicirao Pu Ji, poslednji kineski car iz dinastije Mandžu

1914. - Plesačica Meri Felps Džekob osmislila prvi brushalter

1922. - Osnovan Novosadski šahovski klub-najstariji u Jugoslaviji i na Balkanu

1923. - Rođen Franko Zefireli (Đanfranko Korsi), italijanski pozorišni i filmski režiser
(Firenca, 12. 02. 1923)

1933. - Rođen Konstantin Kosta Gavras, grčki filmski reditelj, dobitnik "Oskar"-a
(Atina, 12. 02. 1933)

1936. - Rođen Đoko Stojičić, književnik, publicista i diplomata
(Medna, 12. 02. 1936)

1942. - Bekstvo zatvorenika iz koncentracionog logora na Crvenom krstu u Nišu

1961. - Prva sovjetska sonda lansirana u pravcu Venere

1961. - Umro Branko Miljković, književnik
(Niš, 29. 01. 1934 - Zagreb, 12. 02. 1961)

1974. - Uhapšen ruski književnik i nobelovac Aleksandar Solženjicin

1984. - Umro Hulio Kortasar, argentinski književnik
(Brisel, 26. 08. 1914 - Pariz, 12. 02. 1984)

1996. - Jaser Arafat izabran za prvog palestinskog predsednika

2000. - Umro Čarls Šulc, američki karikaturista i strip- crtač
(Sen Pol, 26. 11. 1922 - San Francisko, 12. 02. 2000)

2002. - Počelo suđenje Slobodanu Miloševiću pred Međunarodnim krivičnim tribunalom za bivšu Jugoslaviju u Hagu

2004. - Umro Dušan Trninić, prvak baleta Narodnog pozorišta u Beogradu i koreograf (Dubica, 17. 07. 1928 - Beograd, 12. 02. 2004)

2009. - Umro Miloš Kovačević, istraživač Centra za istraživanje RTS-a
(Beograd, 23. 05. 1947 - Beograd, 12. 02. 2009)

2009. - Umro Mirko Bulović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Bitelić, 21. 09. 1930 - Beograd,12. 02. 2009)

2010. - Umro Petar Borota, fudbalski golman
(Beograd, 05. 03. 1952 - Đenova, 12. 02. 2010)

[Bisernica]

13. februar





Današnji dan kroz istoriju obeležilo je rođenje Fjodora Ivanoviča Šaljapina, ruskog operskog pevača i smrt slikara Petra Lubarde.

Na današnji dan 1873. godine rođen je ruski operski pevač Fjodor Ivanovič Šaljapin. Umetničku karijeru Šaljapin je započeo u putujućoj pozorišnoj družini u kojoj je bio član hora, statista, glumac epizodnih uloga. Pevačku školu učio je kod Usatova, tenora Velikog teatra u Moskvi. Prvi javni nastupi bili su mu u operama: "Rusalka", "Faust" i "Pajaci". Godine 1899. postao je član Velikog teatra u Moskvi, gde sjajnom kreacijom Borisa Godunova počinje njegova svetska karijera. Na poziv Toskaninija nastupao je u Milanskoj skali. Sledili su nastupi u Monte Karlu, Berlinu, Metropolitenu... Na nagovor Čarli Čaplina igrao je glavnu ulogu u filmu "Don Kihot". Šaljapin je jedan od retkih pevača kod kojih je pevački dar organski povezan s glumačkim talentom i smislom za scenu. Glasom izuzetnim po rasponu, mekoći i gipkosti, mogao je da izrazi široku skalu osećanja, ponirući intuicijom i maštom u karakter lika i donoseći ga živo i sugestivno, uz korišćenje gesta, grimase i kostima. Prijatelj Gorkog i Stanislavskog, Šaljapin je preneo na opernu scenu realistički stil ruske dramske umetnosti. (Kazan, 13. 02. 1873 - Pariz, 12. 04. 1938)

Slikar, akademik Petar Lubarda umro je na današnji dan 1974. godine. Jedan od najvećih srpskih slikara 20. veka, Petar Lubarda studije slikarstva počeo je u Beogradu, a nastavio u Parizu. U srpskom modernom slikarstvu pripada mu izuzetno mesto. U ranim radovima, u kojima se oseća uticaj klasičnih majstora, njegove koloristički razvijene i poetski doživljene vizije neba i zemlje nose izraziti dramski karakter. U posleratnom slikarstvu svom delu dao je apstraktan oblik i asocijativnu sadržinu. Predmet u slici se deformisao i dobio vanvremensku širinu. Glavna dela su mu: Zaklano jagnje (1940), Konji (1953), Guslar (1952), Kosovski boj (1953). Član je Srpske akademije nauka i umetnosti(Ljubotinj, 27. 08. 1907 - Beograd, 13. 02. 1974)

1675. - Rođen Ignjat Đurđević - Đorđić, književnik i istoričar
(Dubrovnik, 13. 02. 1675 - Dubrovnik, 21. 01. 1737)

1754. - Rođen Šarl Moris Taljeran Perigor, francuski državnik
(Pariz, 13. 02. 1754 - Pariz, 17. 05. 1838)

1769. - Rođen Ivan Andrejevič Krilov, ruski književnik
(Moskva, 13. 02. 1769 - Petrograd, 21. 11. 1844)

1787. - Umro Josip Ruđer Bošković, matematičar, fizičar, astronom i filozof (Dubrovnik, 18. 05. 1711 - Milano, 13. 02. 1787)

1831. - Rođen Jovan Ristić, istoričar, državnik, diplomata i književnik
(Kragujevac, 13. 02. 1831 - Beograd, 05. 11. 1899)

1883. - Umro Rihard Vilhelm Vagner, nemački kompozitor
(Lajpcig, 22. 05. 1813 - Venecija, 13. 02. 1883)

1903. - Rođen Žorž Simenon, belgijski književnik
(Lijež, 13. 02. 1903 - Lozana, 04. 09. 1989)

1916. - Rođen Kiril Svinarski, prevodilac, lektor Filološkog fakulteta u Beogradu, nosilac Ordena Legije časti
(Moskva, 13. 02. 1916 - Beograd, 30. 03. 2004)

1933. - Rođen Zdravko Šotra, TV i filmski reditelj
(Stolac, 13. 02. 1933)

1933. - Rođena Kim Novak (Merilin Paulin Novak), američka filmska glumica
(Čikago, 13. 02. 1933)

1937. - Rođen Slobodan Stojanović, književnik, dramaturg i scenarista, urednik TV Beograd, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu
(Đakovica, 13. 02. 1937 - Požarevac, 04. 01. 2000)

1938. - Umro Momčilo Nastasijević, književnik
(Gornji Milanovac, 06. 10. 1894 - Beograd, 13. 02. 1938)

1945. - Jedinice Crvene armije oslobodile Budimpeštu u Drugom svetskom ratu

1945. - Savezničko bombardovanje Drezdena u Drugom svetskom ratu

1947. - Rođen Bogdan Tanjević, košarkaš i trener
(Pljevlja, 13. 02. 1947)

1949. - Osnovan Odbojkaški savez Jugoslavije

1950. - Rođen Piter Gebrijel, engleski muzičar, član grupe "Dženezis"
(Voking, 13. 02. 1950)

1955. - Prvi put dodeljena "NIN"-ova nagrada za roman godine

1960. - Rođen Pjerluiđi Kolina, italijanski fudbalski sudija
(Bolonja, 13. 02. 1960)

1974. - Rođen Robi Vilijams, britanski pop-pevač
(Stouk-on-Trent, 13. 02. 1974)

1974. - Ruski književnik Aleksandar Solženjcin proteran iz Sovjetskog Saveza i oduzeto mu državljanstvo SSSR-a

1979. - Umro Žan Renoar, francuski filmski režiser
(Pariz, 15. 09. 1894 - Los Anđeles, 13. 02. 1979)

2008. - Umro Vuk Obradović, najmlađi doktor vojnopolitičkih nauka i najmlađi general JNA, osnivač i predsednik stranke Socijaldemokratija, potpredsednik vlade Srbije
(Kondželj, 11. 04. 1947 - Beograd, 13. 02. 2008)

2008. - Umro Anri Salvador, francuski šansonjer
(Kajen, 18. 07. 1917 - Pariz, 13. 02. 2008)

2008. - Umro Dragan Jurišić Gaga, pevač "Vojvođanskog bluz benda"
( 1953 - Novi Sad, 13. 02. 2008)

2008. - Umro Kon Ićikava, japanski filmski reditelj
(Mie, 20. 11. 1915 - Tokio, 13. 02. 2008)

[Bisernica]

14. februar





Slovenski prosvetitelj Ćirilo umro na današnji dan 869. godine. Nemački štampar Johan Gutenberg umro 14. februara 1468.


269. - Spaljen na lomači Valentin, rimski sveštenik i lekar, njemu u spomen obeležava se Dan zaljubljenih






Slovenski prosvetitelj Ćirilo (Konstantin) Solunski umro je na današnji dan 869. godine. Sa starijim bratom Metodijem sastavio je slovensku azbuku, glagoljicu. Konstantin je bio učitelj filozofije i bibliotekar u carigradskoj crkvi Svete Sofije, a Metodije visoki državni činovnik. Na molbu moravskog kneza Rastislava, vizantijski car Mihailo Treći je poslao dvojicu učenih Grka u Rastislavljevu Moravsku, da propovedaju hrišćanstvo među tamošnjim Slovenima. Oni su prethodno na slovenski jezik (najverovatnije Slovena iz okoline Soluna), preveli bogoslužbene knjige. Tako je nastao prvi slovenski književni jezik. Tokom boravka u Rimu, gde su morali da odu kako bi se opravdali pred papom, zbog optužbi od strane bavarskog sveštenstva, Ćirilo umire, a papa je Metodija postavio za arhiepiskopa moravskog i panonskog. Posle Metodijeve smrti, njegovi učenici su prognani iz Moravske i većina je otišla na jug, među Srbe i Bugare.

Godine 1468. umro Johan Genzeflajš Gutenberg, nemački štampar, pronalazač tipografije. Gutenberg se na početku svoje karijere bavio brušenjem dragog kamenja i proizvodnjom ogledala, da bi 1448. godine u rodnom Majncu osnovao štamparsku radionicu. Tu je 1455. godine završio štampanje Biblije, prve štampane knjige u svetskoj istoriji. Tiraž je bio oko 200 primeraka, od kojih je sačuvano 48. U štampanju Biblije Gutenberg je primenio svoj pronalazak -tipografiju, metalna livena slova uz korišćenje 290 različitih znakova. Svaki primerak razlikuje se po dekoraciji koju je majstor Johan lično dodao. Gotska slova i ukrasi ručno su rađeni u zlatu, u crvenoj, plavoj, zelenoj, ljubičastoj i žutoj boji. Danas se ova remek-dela čuvaju u trezorima najpoznatijih svetskih bilioteka, i po rečima onih koji su imali prilike da ih vide, reč je o najlepšim knjigama u istoriji štamparstva. Poslednje Gutenbergovo delo jeste zbornik latinske gramatike i rečnika, objavljeno pod nazivom "Katolikon", na čijem poslednjem listu stoji sledeći natpis: "Pod zaštitom Svevišnjeg ovo delo nije pisano trskom, drvetom niti četkicom, već je ono čudnovatim pronalaskom jednakih formi štampano i dovršeno". Gutemberg je podario čovečanstvu novi kvalitet komunikacije.

1574. - Umro Benvenuto Čelini, italijanski zlatar, vajar i književnik
(Firenca, 03. 09. 1500 - Firenca, 14. 02. 1574)

1602. - Rođen Frančesko Kavali, italijanski kompozitor
(Krema, 14. 02. 1602 - Venecija, 14. 01. 1676)

1779. - Umro Džems Kuk, engleski pomorac i istraživač
(Jorkšir, 28. 10. 1728 - Havaji, 14. 02. 1779)

1840. - Rođena Milka Grgurova, pozorišna glumica
(Sombor, 14. 02. 1840 - Beograd, 25. 03. 1924)

1858. - Rođen Dragutin Ilić, književnik, sin Jove Ilića
(Beograd, 14. 02. 1858 - Beograd, 01. 03. 1926)

1879. - Rođen Triša Kaclerović, političar, novinar i književnik
(Boka, Banat, 14. 02. 1879 - Beograd, 31. 03. 1964)

1895. - Umro Milorad Popović - Šapčanin, književnik
(Šabac, 16. 06. 1842 - Beograd, 14. 02. 1895)

1899. - Rođen Lovro Matačić, dirigent, direktor Beogradske opere i umetnički rukovodilac Beogradske filharmonije, prvi šef muzičkog programa Radio Beograda (Sušak, 14. 02. 1899 - Zagreb, 04. 01. 1985)

1901. - Štampan prvi broj časopisa "Srpski književni glasnik"

1905. - Umro Božidar Knežević, književnik i filozof
(Ub, 07. 03. 1862 - Beograd, 14. 02. 1905)

1912. - Rođen Tibor Sekelj, književnik
(Spiška Subota, 14. 02. 1912 - Subotica, 21. 09. 1988)

1914. - Rođen Boris Krajger, slovenački revolucionar i političar, potpredsednik Saveznog izvršnog veća, narodni heroj (Gradišće, 14. 02. 1914 - Sremska Mitrovica, 04. 01. 1967)

1915. - Umrla Elizabeta Ros, britanski lekar-dobrovoljac u Srbiji za vreme Prvog svetskog rata (Tejn, - Kragujevac, 14. 02. 1915)

1929. - Rođen Mihailo Viktorović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 14. 02. 1929 - Beograd, 26. 09. 1998)

1946. - Počela kompjuterska era u svetu

1950. - Rođena Josipa Lisac, hrvatska pevačica (Zagreb, 14. 02. 1950)

1956. - U Moskvi počeo 20. kongres Komunističke partije Sovjetskog Saveza

1964. - Pokrenut časopis "Teorija i praksa"

1976. - Rođena Ria Rasmunsen, danska filmska glumica, reditelj, maneken i fotograf (Kopenhagen, 14. 02. 1976)

1997. - Umrla Marija-Maja Čučković, pozorišna i filmska glumica
(Dubrovnik, 1935 - Dubrovnik, 14. 02. 1997)

2007. - Umro Emet Vilijams, američki književnik
(Južna Karolina, 1925 - Berlin, 14. 02. 2007)

2010. - Umro Nikola M. Simić, sportski novinar
(Bjelovar, 1944 - Beograd,14. 02. 2010)

2010. - Umro Daglas Dag Figer, američki muzičar, frontmen benda "The Knack" (Ouk park, 20. 08. 1952 - Vudlend hils, 14. 02. 2010)

2011. - Umro Džon Leonard Štraus, američki kompozitor, dobitnik "Oskar"-a (Njujork, 28. 04. 1920 - Los Anđeles, 14. 02. 2011)

[Bisernica]

15. februar





Na današnji dan osnovana Matica srpska, rođena Isidora Sekulić, osnovano prvo sveslovensko, gimnastičko društvo Sokol i održano prvo jugoslovensko takmičenje za pesmu Evrovovizije.
Sretenje gospodnje - Dan državnosti Republike Srbije.

Srpska pravoslavna crkva i država Srbija slave praznik Sretenje, koji je i Dan državnosti i Dan Vojske Srbije. U Srbiji se 15. februar slavi kao sećanje na 1804. godinu kada je u Orašcu počela borba za oslobođenje od Turaka, i kada je na isti dan 1835. godine Skupština u Kragujevcu proglasila prvi Ustav Srbije. Stoga je Skupština Srbije 10. jula 2001. godine odlučila da Sretenje bude Dan državnosti. Sretenje se kao Dan Vojske Srbije obeležava od 2007. godine, po odluci koju je krajem 2006. potpisao predsednik Republike Boris Tadić. U narodu se verovalo da na Sretenje počinje prelazak iz zime u proleće. Obično se kaže da ako je na Sretenje oblačno - onda će kraj zime biti lep, a ako je vedro, biće hladan i vetrovit. Po crkvenoj doktrini, na Sretenje je Bogorodica, četrdesetog dana od rođenja Isusa Hrista, otišla u hram da prinese žrtvu i tamo srela starca Simeona koji je u malom Isusu prepoznao spasitelja. Taj susret malog Isusa i pravednog starca je hrišćanski praznik - Sretenje Gospodnje.


Galileo Galilej, italijanski fizičar, astronom i matematičar, osnivač mehanike rođen je na današnji dan 1564. godine. Galilejeva istraživanja postavila su temelje modernoj mehanici i fizici. Bio je filozof i matematičar kod velikog toskanskog vojvode od 1610. godine pa do kraja svog života. Godine 1616, teološki savetnici inkvizicije osudili su ga zbog toga što je zastupao novu astronomiju (zalagao se za Kopernikov heliocentrični sistem), i tada mu je zabranjeno da zastupa, predaje i brani osuđeno učenje. Papa nikad nije potvrdio tu osudu, ali je 1632. godine, nakon objavljivanja njegovog dijaloga o alternativnim svetskim sistemima, Galileju Inkvizicija naredila da dođe u Rim. Juna 1633. godine Galilej je bio osuđen na utamničenje. Dopušteno mu je da se vrati u svoju vilu u Firenci i tamo ostane pod uslovom da živi u strogoj izolaciji. Poslednjih osam godina svog života proveo je u stalnom naučnom radu i eksperimentisanju.

Na današnji dan 1835. godine osnovano je prvo pozorište u Srbiji, "Knjažesko-serbski teatar", a danas pozorište "Joakim Vujić" u Kragujevcu. Prvo stalno pozorište, kao državna ustanova, osnovano je u Kragujevcu, u specijalno preuređenoj zgradi štamparije (tipografije), na obali Lepenice, nedaleko od Konaka kneza Miloša Obrenovića. Direktor teatra bio je Joakim Vujić, pisac, prevodilac i veliki ljubitelj scenske umetnosti, koga je knez Miloš lično pozvao i postavio na tu dužnost. Njegova melodrama "Fernando i Jarika" premijerno je izvedena na dan otvaranja pozorišta. Tako je mali Kragujevac, sa nešto više od 300 domova, bio ne samo prestonica Srbije, već je postao i pozorišna prestonica cele zemlje. Pošto je tog dana održana i Sretenjska skupština, svečanosti su prisustvovali pored kneza, članovi dvora i viđeniji ljudi toga vremena.

1781. - Umro Gothold Efraim Lesing, nemački književnik, kritičar i teoretičar umetnosti
(Kamenc, 22. 01. 1729 - Braunšvajg, 15. 02. 1781)

1835. - Donet Sretenjski ustav, prvi ustav u srpskoj istoriji

1857. - Umro Mihail Ivanovič Glinka, ruski kompozitor
(Novospasko, 01. 06. 1804 - Berlin, 15. 02. 1857)

1880. - Rođen Grigorije Božović, književnik, reporter lista "Politika", profesor Prizrenske bogoslovije
(Pridvorica, 15. 02. 1880 - Beograd, 01. 01. 1945)

1893. - Rođen Mihail Tuhačevski, sovjetski maršal
(Smolensk, 15. 02. 1893 -11. 06. 1937)

1898. - Rođen Sreten Stojanović, vajar, akademik
(Prijedor, 15. 02. 1898 - Beograd, 29. 09. 1960)

1901. - Umro Marko Miljanov, književnik i vojvoda
(Medun, 24. 04. 1833 - Herceg Novi, 15. 02. 1901)

1911. - Rođen Grigor Vitez, književnik i prevodilac, urednik Izdavačkog preduzeća "Mladost"
(Kosovac, 15. 02. 1911 - Zagreb, 23. 11. 1966)

1913. - Rođen Nikola Jančić, operski pevač
(Srpska Crnja, 15. 02. 1913 - Beograd, 26. 05. 1985)

1918. - Rođena Smilja Avramov, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, ekspert za međunarodno pravo
(Pakrac, 15. 02. 1918)

1928. - Prvi civilni let kompanije "Aeroput", preteče JAT-a na liniji Beograd-Zagreb

1941. - Rođen Božidar Kalezić, književnik i reditelj, urednik TV Beograd
(Josifovo, 15. 02. 1941)

1942. - Umro Stanislav Binički, kompozitor i dirigent, direktor Beogradske opere, osnivač Srpske muzičke škole i autor prve srpske opere
(Jasika, 27. 07. 1872 - Beograd, 15. 02. 1942)

1951. - Rođena Džejn Sejmur (Džojs Frankenberg), britanska filmska glumica
(Hejs, 15. 02. 1951)

1952. - Rođen Tomislav Nikolić, političar, potpredsednik vlade Srbije i SRJ, potpredsednik Srpske radikalne stranke, predsednik Srpske napredne stranke
(Kragujevac, 15. 02. 1952)

1962. - Rođen Milo Đukanović, crnogorski političar i državnik, predsednik Demokratske partije socijalista, predsednik i premijer Crne Gore
(Nikšić, 15. 02. 1962)

1991. - Čehoslovačka, Mađarska i Poljska osnovale Višegradsku grupu u cilju regionalne saradnje i unapređenja procesa evropskih integracija

1992. - Svečano obeležen kraj dugogodišnjeg raskola u Srpskoj pravoslavnoj crkvi

1995. - Umro Radenko Mišević, slikar, profesor i dekan Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu
(Rogatica, 14. 07. 1920 - Beograd, 15. 02. 1995)

1999. - Umro Dušan Slavković, novinar i urednik Radio Beograda
(Beograd, 30. 03. 1924 - Beograd, 15. 02. 1999)

2000. - Umro Vojin Draškoci, kompozitor i kontrabasista, profesor Muzičke škole "Mokranjac" u Beogradu
(Beograd, 28. 05. 1945 - Beograd, 15. 02. 2000)

2001. - U Novom Sadu osnovano Društvo za zaštitu srpskog jezika "Ćirilica"

2003. - Umro Aleksandar Tišma, književnik, akademik
(Horgoš, 16. 01. 1924 - Novi Sad, 15. 02. 2003)

2004. - Umro Marko Pantani, italijanski biciklista
(Ćezena, 13. 01. 1970 - Rimini, 15. 02. 2004)

2006. - Umro Josip Vrhovac, političar i diplomata, predsednik Predsedništva CK Hrvatske, član Predsedništva i ministar inostranih poslova SFRJ
(Zagreb, 09. 02. 1926 - Zagreb, 15. 02. 2006)

2009. - Umro Đorđe Milovanović, fudbaler "Crvene zvezde"
(Sremska Rača,13. 09. 1956 - Sremska Mitrovica,15. 02. 2009)

[Bisernica]

16. februar





Na današnji dan rođeni Radoje Domanović i Isidora Sekulić, promovisana Vikipedija na srpskom jeziku.


1873. - Rođen Radoje Domanović, književnik i publicista, profesor gimnazije u Leskovcu, Vranju i Pirotu, pokretač satiričnog lista "Stradija" (Ovsište, 16. 02. 1873 - Beograd, 17. 08. 1908). Radoje Domanović je prvi pravi satiričar među srpskim realistima, satira je glavno obeležje njegovog talenta. On je tvorac srpske satirične pripovetke.

1877. - Rođena Isidora Sekulić, književnica i prevodilac, akademik (Mošorin, 16. 02. 1877 - Beograd, 05. 04. 1958) Radila je kao nastavnica u Pančevu, Sapcu i Beogradu. Do kraja, i bez ostatka, posvećena lepoti smislene reči, književnica Isidora Sekulić je za života stekla uvaženje kao najobrazovanija i najumnija Srpkinja svoga vremena. Penzionisana je 1931. godine. Izabrana je za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije 16. februara 1939. godine, a za redovnog člana Srpske akademije nauka 14. novembra 1950. kao prva žena akademik. Najpoznatija dela su joj Saputnici, Hronika palanačkog groblja i Pisma iz Norveške.

1826. - Osnovana Matica srpska Naučno, književno i kulturno društvo Matica srpska osnovano je u Pešti, a njeni pokretači su bili: Jovan Hadžić (Miloš Svetić), književnik i pravnik, kao i peštanski trgovci Josif Milovuk, Gavrilo Bozitovac, Georgije Stanković, Petar Rajić, Jovan Demetrović i Andreja Rozmirović. Ambicije osnivača, a naročito Jovana Hadžića i kasnije pokrovitelja Save Tekelije, bili su da od Matice načine naučno društvo po ugledu na godinu dana ranije osnovano Mađarsko naučno društvo.

2003. - Promovisana Vikipedija na srpskom jeziku.

1823. - Umro Pjer Pol Pridon, francuski slikar (Klani, 04. 04. 1758 - Pariz, 16. 02. 1823)

1834. - Rođen Ernst Hekel, nemački biolog i filozof, jedan od tvoraca teorije evolucije.
(Potsdam, 16. 02. 1834 - Jena, 08. 08. 1919)

1862. - Češki filozof Miroslav Tirš osnovao u Pragu prvo sokolsko društvo.

1904. - Rođen Džordž Kenan, američki diplomata, istoričar i pisac. (Milvoki, 16. 02. 1904 - Prinston, 16. 03. 2005)

1907. - Umro Đozue Karduči, italijanski književnik, nobelovac. (Val di Kastelo, 27. 07. 1835 - Bolonja, 16. 02. 1907)

1909. - Rođen Mirko Milisavljević, pozorišni i filmski glumac. (Požarevac, 16. 02. 1909 - Beograd, 26. 12. 1988)

1918. - Umro Karolj Kuen - Hedervari, hrvatski ban. (Grafenberg, 23. 05. 1849 - Budimpešta, 16. 02. 1918)

1936. - Na parlamentarnim izborima u Španiji pobedu izvojevao ujedinjeni Narodni front.

1956. - Rođena Ksenija Zečević, pijanistkinja i kompozitor, umetnički direktor Pozorišta na Terazijama. (Zadar, 16. 02. 1956 - Beograd, 21. 11. 2006)

1958. - Umro Tomo Maksimović, privrednik i humanista, direktor fabrike "Bata" u Borovu, prvi predsednik srpskog društva "Privrednik", komesar za izbeglice u vladi Milana Nedića.
(Brčko, 03. 1895 - 16. 02. 1958)

1961. - U Ljubljani održan prvi jugoslovenski izbor za Pesmu Evrovizije, pobedila Ljiljana Petrović s pesmom "Neke davne zvezde".

1979. - Rođen Valentino Rosi, italijanski motociklista, sedmostruki prvak sveta.
(Urbino, 16. 02. 1979)

1989. - Umro Radomir Raša Radančić, tonski snimatelj Radio Beograda. (Ljig, 1924 - 16. 02. 1989)

1996. - Umro Živojin Stekić, novinar, glavni urednik Drugog programa Radio Beograda.
(Noćaj, 1923 - Beograd, 16. 02. 1996)

2003. - Umro Slobodan M. Nešović, novinar i publicista. (Raška, 1908 - Beograd, 16. 02. 2003)

2006. - Umro Vasa Dobrosavljević, novinar "Dnevnika", sekretar za informisanje AP Vojvodine. (Mokrin, 19. 05. 1925 - Novi Sad, 16. 02. 2006)

2006. - Umro Nikola Uzelac, baletski igrač, solista Baleta Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. (1945 - Novi Sad, 16. 02. 2006)

2007. - Umrla Darinka Jevrić, književnica. (Glođane, 21. 10. 1947 - Beograd,16. 02. 2007)

2010. - Umrla Radmila Mila Kodemo, novinar i urednik "Večernjih novosti". (Beograd, 1938 - Beograd, 16. 02. 2010)

2011. - Umro Nikola Dutina, građevinski inženjer, direktor Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije. (1942 - 16. 02. 2011)

2011. - Umro Batrić Jovanović, istoričar i publicista, narodni poslanik, urednik NIP "Borba", generalni direktor Uprave civilnog vazduhoplovstva SFRJ, ambasador Jugoslavije u
UNESKO-u. (Donja Morača, 03. 06. 1922 - 16. 02. 2011)

[Bisernica]

17. februar





Slavni francuski komediograf Žan Batist Poklen Molijer umro 1673. godine. Tvorac srpske satirične pripovetke Radoje Domanović rođen 17. februara 1873. Sombor proglašen slobodnim kraljevskim gradom 1749. godine.

Francuski književnik i glumac Žan Batist Poklen Molijer umro je u Parizu na današnji dan 1673. godine. Molijer je završio pravo u Parizu, ali se odrekao pravničke karijere i postao glumac. Pisao je farse i komedije u stihu u kojima je najčešće sam igrao glavne uloge. Slikajući društvo svoga doba tretirao je aktuelne probleme braka i porodice. Molijer se smatra jednim od najvećih komediografa svetske književnosti. Za sobom je ostavio remek-dela: Tartif, Don Žuan, Mizantrop, Učene žene, Građanin - plemić, koja se i danas nalaze na repertoarima svetskih pozorišta.

Najznačajniji satiričar srpskog književnog realizma Radoje Domanović rođen je u Ovsištu kod Kragujevca, 17. februara 1873. godine. Bio je tvorac srpske satirične pripovetke. Završio je Kragujevačku gimnaziju i Filozofski fakultet u Beogradu. Radio je kao profesor srpskog jezika u gimnazijama u Vranju, Pirotu i Leskovcu. Zbog političkih uverenja je proganjan, premeštan i otpuštan sa posla. Najznačajnije Domanovićeve pripovetke su: Vođa, Danga, Stradija, Mrtvo more, Kraljević Marko po drugi put među Srbima i Ukidanje strasti.

1600 - Spaljen na lomači Đordano Bruno, italijanski filozof, astronom i matematičar (Nola, 1548 - Rim, 17.2.1600)

1749 - Austrijska carica i ugarska kraljica Marija Terezija proglasila Sombor slobodnim kraljevskim gradom, datum se obeležava kao Dan opštine Sombor

1766 - Rođen Tomas Robert Maltus, engleski ekonomista i demograf (Rukeri, 17.2.1766 - Sent Ketrin, 23.12.1834)

1843 - Umrla Eustahija Arsić, prva srpska književnica (Irig, 14.3.1776 - Arad, 17.2.1843)

1856 - Umro Hajnrih Hajne, nemački književnik (Diseldorf, 13.12.1797 - Pariz, 17.2.1856)

1865 - Rođen Silvije Strahimir Kranjčević, književnik (Senj, 17.2.1865 - Sarajevo, 29.10.1908)

1871 - Rođen Jovan Dučić, književnik i diplomata, akademik (Hrupjela, 17.2.1871 - Geri, 7.4.1943)

1883 - Rođen Todor Manojlović, književnik (Veliki Bečkerek, 17.2.1883 - Zrenjanin, 27.5.1968)

1893 - Umro Toša Jovanović, pozorišni glumac i reditelj (Veliki Bečkerek, 2.6.1845 - Beograd, 17.2.1893)

1909 - Umro Džeronimo (Gojatlaj - Onaj koji zeva), poglavica indijanskog plemena Apači (Meksiko, 6.1829 - Fort Sil, 17.2.1909)

1924 - Rođena Margaret Truman Danijel, književnica i novinar, ćerka američkog predsednika Harija Trumana (Independens, 17.2.1924 - Čikago, 29.1.2008)

1932 - Umro Mihajlo Rašić, general i ministar vojni (Aleksinac, 25.7.1858 - Beograd, 17.2.1932)

1934 - Rođen Alan Bejts, britanski pozorišni i filmski glumac (London, 17.2.1934 - London, 27.12.2003)

1942 - Bugarska vojska pobila u Drugom svetskom ratu žitelje Bojnika, kod Leskovca. Ubijeno 473 civila, uključujući 89 dece, a varošica spaljena do temelja.

1948 - U Beogradu počeo da izlazi list za književnost i društvena pitanja Književne novine

1963 - Rođen Majkl Džordan, američki košarkaš (Bruklin, 17.2.1963)

1970 - Umro Josif Samuel Agnon, izraelski književnik, nobelovac (Bučak, 17.7.1888 - Tel Aviv, 17.2.1970)

1989 - Umro Gi Laroš, francuski modni kreator (La Rošel, 16.7.1922 - Pariz, 17.2.1989)

1999 - Umro Vladimir Bunjac, književnik, novinar i urednik Radio Beograda (Zagreb, 10.6.1928 - Beograd, 17.2.1999)

2002 - Umro Dragoljub Glintić, urednik Doma omladine Beograda i "Nolita" (Beograd, 17.2.2002)

2005 - Umro Omar Sivori, argentinski fudbaler, jedan od najboljih fudbalera svih vremena (Sen Nikolas, 2.10.1935 - San Nikolas, 17.2.2005)

2006 - Umro dr Miodrag Trajković, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, diplomata (Gornji Vrtogoš, 27.2.1937 - Beograd, 17.2.2006)

2008 - Privremena Skupština Kosova i Metohije usvojila Deklaraciju o nezavisnosti

2009 - Umro Majk Vajtmarš, olimpijski vicešampion u odbojci na pesku (San Dijego, 18.5.1962 - Solana Bič, 17.2.2009)

2011 - Umro Predrag Vušović, filmski i TV glumac
(Kotor, 29. 08. 1960 - Zagreb 17. 02. 2011)

2011 - Umrla Mileva Žikić, pozorišna glumica, prvakinja Knjaževsko-srpskog teatra u Kragujevcu (Kragujevac, 1922 - Kragujevac, 17. 02. 2011)

[Bisernica]

18. februar





Diplomata, istoričar i filolog Stojan Novaković umro na današnji dan 1915. godine. Poznati filmski reditelj i glumac Miloš Forman rođen 1932. Dve godine ranije, otkrivena planeta Pluton.

Političar, diplomata, istoričar i filolog Stojan Novaković umro je na današnji dan 1915. godine. Novaković je 1872. postao profesor Velike škole, a već 1873. ministar prosvete u Vladi Jovana Ristića. Kao ministar sproveo je reformu srednjeg obrazovanja i podelio gimnaziju na društveni i prirodni smer. Diplomatsku karijeru počeo je 1885. misijom u Carigradu, koja je trajala sedam godina. Po povratku u zemlju, postao je predsednik Državnog saveta, a nakon tri godine predsednik Vlade. Poslanik u Carigradu ponovo postaje 1900, a zatim odlazi u Pariz i Petrograd. U vreme Aneksione krize, Novaković je ponovo izabran za predsednika Vlade. Bio je i predsednik Srpske kraljevske akademije. Stojan Novaković se smatra jednim od najplodnijih srpskih istoričara.

Filmski reditelj, glumac, pisac i producent Miloš Forman (Jan Tomaš Forman) rođen je 18. februara 1932. godine, u Časlavu, u današnjoj Češkoj. Studirao je scenografiju na Akademiji muzičkih umetnosti u Pragu. Režirao je nekoliko filmova u Čehoslovačkoj. Kada su trupe Sovjetskog Saveza ušle u Prag, 1968. godine, i prekinule Praško proleće, Forman je bio u Parizu na pregovorima o snimanju svog prvog američkog filma. Ubrzo se odselio u Njujork. Uprkos početnim teškoćama, Forman je u SAD postigao zavidan uspeh 1975. godine filmom Let iznad kukavičijeg gnezda, nagrađenim sa pet Oskara. U njegove kasnije uspehe spadaju filmovi Kosa, Amadeus i Narod protiv larija Flinta. Na festivalu u Karlovim Varima 1997. godine Formanu je dodeljen Kristalni globus za izuzetan doprinos svetskoj kinematografiji.

1516 - Rođena Meri I (Krvava Meri), engleska kraljica, ćerka Henrija Osmog (London, 18.2.1516 - London, 17.11.1558)

1546 - Umro Martin Luter, verski reformator, osnivač protestantizma (Ajsleben, 10.11.1483 - Ajsleben, 18.2.1546)

1564 - Umro Mikelanđelo Buonaroti, italijanski vajar, slikar, arhitekta, grafičar i pesnik. (Kapreze, 6.3.1475 - Rim, 18.2.1564)

1655 - Rođen Pjetro Đovani Gvarneri, italijanski graditelj violina (Kremona, 18.2.1655 - Mantova, 26.3.1720)

1745 - Rođen Alesandro Volta, italijanski fizičar i pronalazač, tvorac elektrodinamike (Komo, 18.2.1745 - Komo, 5.3.1827)

1809 - Rođen Božidar Petranović, pravnik i istoričar književnosti, akademik (Šibenik, 18.2.1809 - Venecija, 12.9.1874)

1819 - Rođen Teodor Valerio, francuski slikar (Arseranž, 18.2.1819 - Viši, 14.9.1879)

1877 - Rođen Petar Krstić, kompozitor, dirigent i muzički pedagog (Beograd, 18.2.1877 - Beograd, 21.1.1957)

1896 - Rođen Andre Breton, francuski književnik, teoretičar nadrealizma (Tenšebrej, 18. 02. 1896 - Pariz, 28. 09. 1966)

1898 - Rođen Enco Ferari, italijanski konstruktor sportskih automobila (Modena, 18.2.1898 - Maranel, 14.8.1988)

1904 - Rođen Keri Grant (Arčibald Aleksandar Lič), britanski filmski glumac (Bristol, 18.2.1904 - Devenport, 30.11.1986)

1920 - Rođen Darko Kraljić, kompozitor (Zagreb, 18.2.1920 - Beograd, 16.7.1998)

1921 - Rođen Branko Bauer, filmski i TV reditelj i scenarista (Dubrovnik, 18.2.1921- Zagreb, 11.4.2002)

1930 - Američki astronom Klajd Tombo otkrio planetu Pluton

1931 - Rođen Džoni Hart, američki karikaturista, autor stripa "Bi-Si" (Pećinari) (Njujork, 18.2.1931 - Njujork, 7.4.2007)

1967 - Umro Robert Openhajmer, američki atomski fizičar, tvorac prve atomske bombe (Njujork, 22.4.1904 - Prinston, 18.2.1967)

1967 - Rođen Kolin Džekson, britanski atletičar, evropski i svetski šampion (Kardif, 18.2.1967)

1986 - Umrla Stana Đurić-Klajn, muzikolog (Beograd, 5.5.1908 - Beograd, 18.2.1986)

2008 - Umro Alen Rob Grije, francuski književnik, scenarista, reditelj i agronom, akademik (Brest, 18.8.1922 - Pariz, 18.2.2008)

2008 - Umro Vladimir-Minja Vujović, istoričar i sportski radnik, predsednik KK Radnički Beograd, generalni sekretar SOFK-a Srbije (Cetinje, 1933 - Beograd, 18.2.2008)

2009 - Umrla Kamila Skolimovska, poljska atletičarka, olimpijska šampionka u bacanju kladiva (4.11.1982 - Faru, 18.2.2009)

2009 - Umro Salih Tajib, sudanski književnik (Maravi, 1929 - London, 18.2.2009)

2009 - Umro Dragutin Kostić, novinar i urednik Sportskog žurnala (1.2.1956 - Beograd, 18.2.2009)

[Bisernica]

19. februar





Na današnji dan 1913. godine doneta je "Uredba o vazdušnom saobraćaju" u Srbiji. Danas se obeležava dan lista "Borba". Poljski astronom Nikola Kopernik rođen je na današnji dan 1473. godine.


Na današnji dan 1913. godine doneta je "Uredba o vazdušnom saobraćaju" u Srbiji. Istorija vazduhoplovnog prava nije duga, jer se vazduhoplov sa motorom, u današnjem smislu te reči, pojavio 1903. godine. Zato prvi pravni dokumenti, koji se tiču ove oblasti potiču iz prve decenije prošlog veka. Srbija je "Uredbu o vazdušnom saobraćaju" donela 19. februara 1913. godine. Njome je bilo predviđeno da Ministarstvo unutrašnjih dela vrši nadzor nad ispravnošću vazduhoplova, a Ministarstvo vojske nad sposobnošću pilota. Vazduhoplovi nisu smeli imati oružje i municiju, kao ni fotografski aparat i golubove - pismonoše. Bio im je zabranjen let prilikom nepogoda i noću, kao i oko utvrđenih mesta. Strani vazduhoplovi su mogli prelaziti na našu teritoriju samo na mestu i u vreme koje odredi carinska služba u dogovoru sa ministrom unutrašnjih dela. Za prekršioce ove uredbe bile su predviđene vrlo stroge kazne. Osnovi međunarodnog vazduhoplovnog prava postavljeni su 1919. godine, kada je u Parizu doneta Međunarodna konvencija o vazduhoplovnom saobraćaju.

Rođen Nikola Kopernik, poljski astronom rođen je na današnji dan 1473. godine. Nikola Kopernik bio je poljsko-nemački astronom, prvi naučnik koji je formulisao heliocentričnu teoriju svemirskih tela. Od 1491. do 1494. godine studirao je teologiju, matematiku, medicinu i astronomiju u Krakovu, a od 1496. do 1504. godine studirao je crkveno pravo, astronomiju i medicinu u Italiji. Uredio je opservatoriju "Kopernikov toranj" sa koje je posmatrao nebeska kretanja. Na temelju tih posmatranja, a i rezultata do kojih je došao, napisao je delo „O kruženju nebeskih tela" u 6 knjiga, objavljeno u Nirnbergu 1543. godine, neposredno pred smrt. Ovo delo predstavlja revolucionarnu prekretnicu u astronomiji. Kopernikov ili heliocentrični sistem sveta zasniva se na tvrdnjama da se Zemlja okreće oko svoje ose i da kruži oko Sunca. Ove tvrdnje su uskoro bile prihvaćene u naučnim krugovima, ali su ujedno uzrokovale uzbunu u krugovima rimokatoličke crkve, pa je papa 1616. godine ovo Kopernikovo delo zabranio, tj. stavio na indeks, sve do 1822. godine.

1743. - Rođen Luiđi Bokerini, italijanski kompozitor i violončelista
(Luka, 19. 02. 1743 - Madrid, 28. 05. 1805)

1822. - Rođen Đorđe Stratimirović, general, diplomata i novinar
(Novi Sad, 19. 02. 1822 - Beč, 28. 12. 1908)

1837. - Umro Georg Bihner, nemački književnik
(Godelau, 17. 10. 1813 - Cirih, 19. 02. 1837)

1861. - Ukinuto kmetstvo u Rusiji

1868. - Rođen Tihomir Đorđević, etnolog, akademik
(Knjaževac, 19. 02. 1868 - Beograd, 28. 05. 1944)

1875. - Umro Kosta Trifković, književnik i advokat
(Novi Sad, 20. 10. 1843 - Novi Sad, 19. 02. 1875)

1911. - Rođen Nikola Hercigonja, kompozitor i muzikolog, profesor Muzičke akademije u Beogradu
(Vinkovci, 19. 02. 1911 - Beograd, 08. 07. 2000)

1915. - Britansko - francuskim vazdušnim desantom na turske snage počela "Dardanelska operacija" u Prvom svetskom ratu

1920. - Rođen Desimir Tošić, publicista i političar, jedan od osnivača i član Političkog saveta Demokratske stranke
(Bela Palanka, 19. 02. 1920 - Oksford, 07. 02. 2008)

1922. - U Zagrebu izašao prvi broj lista "Borba", nezavisnog i političkog lista, organa KPJ

1924. - Rođen Li Marvin, američki filmski glumac, dobitnik "Oskara"-a
(Njujork, 19. 02. 1924 - Tuson, 29. 08. 1987)

1937. - Rođena Darinka Simić Mitrović, kompozitor, urednik programa Stereorama Radio Beograda
(Beograd, 19. 02. 1937)

1940. - Umro Ljubomir Davidović, političar i državnik, predsednik srpske Vlade i prvak Radikalne i Demokratske stranke
(Vlaško Polje, 24. 12. 1863 - Beograd, 19. 02. 1940)

1945. - Američke vojne snage se iskrcale na pacifičko ostrvo Ivo Džima u Drugom svetskom ratu

1951. - Umro Andre Žid, francuski književnik, nobelovac
(Pariz, 22. 11. 1869 - Pariz, 19. 02. 1951)

1952. - Umro Knut Hamsun, norveški književnik, nobelovac
(Lom, 04. 08. 1859 - Norholm, 19. 02. 1952)

1959. - U Londonu postignut Britansko- grčko- turski sporazum o nezavisnosti Kipra

1960. - Rođen Momčilo Bajagić Bajaga, rok - muzičar
(Bjelovar, 19. 02. 1960)

1968. - Rođen Radovan Jelašić, ekonomista, viceguverner Narodne banke Jugoslavije i guverner Narodne banke Srbije
(Baja, 19. 02. 1968)

1982. - Umro Sabahudin Hodžić, slikar i karikaturista
(Istambul, 09. 03. 1909 - Beograd, 19. 02. 1982)

1997. - Umro Deng Sjaoping, kineski političar i državnik, predsednik Kine
(Gunagan, 22. 08. 1904 - Peking, 19. 02. 1997)

2001. - Umro Stenli Kramer, američki filmski reditelj i producent
(Njujork, 29. 09. 1913 - Los Anđeles, 19. 02. 2001)

2005. - Umro Anton Eberst, klarinetista, profesor muzike, glavni muzički urednik Radio Novog Sada
(Vršac, 27. 04. 1920 - Novi Sad, 19. 02. 2005)

2008. - Umrla Natalija Besmertnova, ruska balerina
(Moskva, 19. 07. 1941 - Moskva, 19. 02. 2008)

2009. - Umro Miodrag Mile Pešić, novinar, dopisnik "Politike" iz Vranja
(Niš, 24. 12. 1931 - Vranje, 19. 02. 2009)

2009. - Umrla Ana Milić, balerina Narodnog pozorišta u Beogradu
(Beograd, 01. 06. 1975 - Beograd, 19. 02. 2009)

[Bisernica]

20. februar





Slavni glumac Radomir Raša Plaović rođen na današnji dan 1899. godine. Američki filmski reditelj, scenarista i producent Robert Altman rođen 20. februara 1925. Istorijski muzej Srbije osnovan 1963. godine.

Čuveni srpski glumac Radomir Raša Plaović rođen je na Ubu, na današnji dan 1899. godine. Bio je jedan od najznačajnijih karakternih glumaca srpskog teatra 20. veka, koji je, u periodu između dva svetska rata, uticao na razvitak pozorišta u pravcu modernijeg izraza. Bio prvak drame Narodnog pozorišta u Beogradu, u kome je i režirao pozorošne komade. Prvi je adaptirao i na scenu postavio "Gorski vijenac" Petra Drugog Petrovića Njegoša. Bavio se i pedagoškim radom i napisao nekoliko udžbenika za glumu i režiju. Autor je pozorišnih komada "Car David", a sa Milanom Đokovićem "Voda sa planine" i "Rastanak na mostu".

Godine 1925. rođen je Robert Altman, američki filmski režiser, scenarista i producent. Altman je diplomirao novinarstvo, a po dolasku u Holivud počeo je da piše scenarija i režira reklamne TV filmove. Svetsku slavu stekao je krajem šezdesetih godina filmovima "Odbrojavanje", "Meš" i "Nešvil". "Meš" je bio ovenčan nagradom u Kanu, 1970. godine, a filmski kritičari proglasili su Altmana za najeminentnijeg predstavnika novog američkog filma. Ubrzo je stekao reputaciju kultnog reditelja, stvorivši osobenu sintezu mitova i dramaturških klišea tradicionalnih američkih filmskih žanrova i principa modernog filmskog izraza. Sledili su njegovi filmovi: "Bufalo Bil i Indijanci", "Kratki rezovi", "Igrač", "Lud za ljubavlju", "Visoka moda", koji su izazivali veliku medijsku pažnju i od kojih su neki ušli u sam vrh svetske kinematografije.

1790 - Umro Josif II, austrijski car (Beč, 13. 03. 1741 - Beč, 20. 02. 1790)

1860 - U Novom Sadu štampan prvi broj književnog časopisa "Danica" (izlazio do 20.08. 1872)

1867 - Rođen Milorad Mitrović, književnik (Beograd, 20. 02. 1867 - Beograd, 15. 05. 1907)

1871. - Organizovan prvi štrajk glumaca Narodnog pozorišta u Beogradu

1877 - Prvi put izveden balet "Labudovo jezero" Petra Iljiča Čajkovskog, na sceni Boljšoj teatra

1886 - Rođen Bela Kun, mađarski revolucionar, osnivač KP Mađarske (Silagičeh, 20. 02. 1886 - SSSR, 30. 11. 1939)

1920 - Umro Robert Edvin Piri, američki admiral i istraživač, osvajač Severnog pola (Kreson, 06. 05. 1856 - Vašington, 20. 02. 1920)

1927 - Rođen Ibrahim Ferer, kubanski pevač (Santjago, 20. 02. 1927 - Havana, 06. 08. 2005)

1927 - Premijera opere "Bal pod maskama" Đuzepe Verdija na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

1930 - Rođen Miodrag Bulatović, književnik (Okladi, 20. 02. 1930 - Herceg Novi, 15. 03. 1991)

1947 - Rođen Piter Ozgud, engleski fudbaler, reprezentativac (Vindzor, 20. 02. 1947 - Slout, 01. 03. 2006)

1948 - Održana prva predstava u Beogradskom dramskom pozorištu - "Mladost otaca" Borisa Gorbatova, u režiji Petra Petrovića, tim povodom 20 februar se obeležava kao Dan Beogradskog dramskog pozorišta

1951 - Rođen Džejms Gordon Braun, britanski političar i državnik, predsednik Laburističke partije, premijer Velike Britanije (Glazgov, 20. 02. 1951)

1962 - Lansiran prvi američki vasionski brod sa ljudskom posadom - Džon Glen u okviru projekta "Merkjuri" u kapsuli "Prijateljstvo 7" tri puta obleteo Zemlju

1963 - Osnovan Istorijski muzej Srbije

1966 - Umro Čester Vilijam Nimic, američki admiral, komandant Pacifičke flote SAD u Drugom svetskom ratu (Frederiksberg, 24. 02. 1885 - San Francisko, 20. 02. 1966)

1969 - Rođen Siniša Mihailović, fudbaler i trener, reprezentativac (Vukovar, 20. 02. 1969)

1984 - Umro Mihail Aleksandrovič Šolohov, ruski književnik, nobelovac (Vešenska stanica, 24. 05. 1905 - Moskva, 20. 02. 1984)

1987 - Roman Miloša Crnjanskog "Seobe" proglašen za najbolji strani roman objavljen u Francuskoj 1986. godine

2000 - Umrla Sara Kejn, britanska književnica (Kelvedon Hač, 03. 02. 1971 - London, 20. 02. 2000)

2001 - Umro Milenko Maticki, književnik, novinar i urednik "Politike" (Margita, 04. 08. 1936 - Beograd, 20. 02. 2001)

2002 - Umro Branko Stanković, fudbaler i trener (Sarajevo, 21. 10. 1921 - Beograd, 20. 02. 2002)

2006 - U Beču počeli pregovori o budućnosti Kosova i Metohije

2008 - Umro Franc Perko, beogradski nadbiskup i mitropolit beogradski
(Krka, 19. 11. 1929 - Ljubljana, 20. 02. 2008)

2008 - Umrla Dragana Vlahović, novinar i urednik lista "Nada" (1936 - Beograd, 20. 02. 2008)

2010 - Umro Aleksandar Hejg, američki general, državni sekretar SAD, komandant NATO u Evropi (Bala Sinvid, 02. 12. 1924 - Baltimor, 20. 02. 2010)

2010 - Umro Vladimir Marenić, scenograf (Čaglin, 31. 08. 1921 - Beograd, 20. 02. 2010)

[Bisernica]

21. februar





Na današnji dan preminuo Nikolaj Gogolj, ruski književnik, a rođen Andres Segovija, španski gitarista. Počela Verdenska bitka.

Godine 1825. na današnji dan preminuo je Nikolaj Vasiljevič Gogolj, ruski književnik, utemeljitelj modernog ruskog realizma. Bio je niži činovnik i predavač na Petrogradskom univerzitetu. Zbirkom "Arabeske" počinje svoje petrogradske pripovetke u kojima, na za njega tipičan način pripovedanja, ismeva ispraznost života nižeg činovnika. Na istu temu piše i veoma uspešnu komediju "Revizor" u kojoj uviđa tragikomičnost života nižeg činovnika pa tako i svog života. Stvorio je likove koji su u ruskom društvu postali obrasci za lenjost, glupost, sebičnost, lakoumnost i korupciju. Približavanje slavenofilima, neverica u vlastitu darovitost, osećanje krivice i religiozno-mistično raspoloženje obeležili su njegov život.

Andres Segovija, španski gitarista, rođen je 1893. na današnji dan. Segovija se posvetio gitari od najranije mladosti. Posle svog prvog nastupa u Granadi, 1909. godine, koncertirao je po celom svetu sa ogromnim uspehom. Tumačeći dela klasičnih majstora, uvrstio je gitaru u koncertne instrumente ozbiljne muzike. Transkribovao je veliki broj kompozicija pisanih za druge instrumente, među kojima najviše dela Johana Sebastijana Baha. U oblasti muzike postavio je nekoliko pravila: jasno odvojiti koncertnu gitaru od flamenka, pripremiti pravi muzički repertoar za gitaru, na koncertnim podijumima širom sveta demonstrirati posebne lepote ovog instrumenta i insistirati da se na konzervatorijumima predaje gitara na istom nivou kao klavir, violina i violončelo. Ljubomorno je čuvao izvorni, čisti glas gitare. Nikad nije upotrebio električno pojačalo, smatrajući da ono toliko menja njen topli, setni ton, da gitara prestaje da bude ono što jeste.

1613 - Stupio na ruski presto Mihail Fjodorovič Romanov, rodonačelnik dinastije Romanov

1677 - Umro Baruh de Spinoza, holandski filozof (Amsterdam, 24.11.1632 - Hag, 21.2.1677)

1836 - Rođen Leo Delib, francuski kompozitor (Sen Žermen de Val, 21.2.1836 - Pariz, 16.1.1891)

1866 - Rođen August fon Vaserman, nemački bakteriolog (Bamberg, 21.2.1866 - Berlin, 15.3.1925)

1885 - Rođen Saša Gitri (Aleksandar Žorž Gitri), francuski književnik, reditelj i glumac (Sankt Peterburg, 21.2.1885 - Pariz, 24.7.1957)

1888 - Umro Dimitrije-Mita Cenić, novinar i publicista (Beograd, 29.9.1851 - Beograd, 21.2.1888)

1895 - Rođen Milan Kašanin, književnik i istoričar umetnosti (Beli Manastir, 21.2.1895 - Beograd, 21.11.1981)

1903 - Rođena Anais Nin, francuska književnica (Neji na Seni, 21.2.1903 - Los Anđeles, 14.1.1977)

1904 - Rođen Aleksej Nikolajevič Kosigin, sovjetski političar i državnik, premijer SSSR(Lenjingrad, 21.2.1904 - Moskva, 18.12.1980)

1916 - Počela Verdenska bitka u Prvom svetskom ratu (trajala do 9.9.1916)

1924 - Rođen Robert Gabrijel Mugabe, revolucionar i političar, predsednik Zimbabvea (Kutama, 21.2.1924)

1938 - Rođen Bobi Čarls (Robert Čarls Gudrija), američki pevač i kompozitor (Abvil, 21.2.1938 - Abvil, 14.1.2010)

1941 - Poginuo Frederik Grant Banting, kanadski fiziolog, izolovao insulin, nobelovac (Aliston, 14.11.1891 - Njufaundlend, 21.2.1941)

1952 - Rođen Vitalij Čurkin, ruski političar i diplomata, ambasador Rusije u UN (Moskva, 21.2.1952)

1959 - Rođena Božica Bokun, sekretar Drugog programa Radio Beograda (Beograd, 21.2.1959 - Beograd, 17.2.2008)

1965 - Ubijen Malkolm Iks, američki borac za građanska prava (Omaha, 19.5.1925 - Njujork, 21.2.1965)

1974 - Proglašen Ustav SFRJ

1991 - Umrla Margot Fontejn, britanska balerina (Rejgejt, 18.5.1919 - Panama Siti, 21.2.1991)

1997 - Umro Vladan Cvejić, operski pevač (Ruma, 24.9.1935 - Novi Sad, 21.2.1997)

2001 - Umro Nikola Bibić, fotograf (Zagreb, 20.4.1923 - Beograd, 21.2.2001)

2003 - Umro Karel Kosik, češki filozof (Prag, 26.6.1926 - Prag, 21.2.2003)

2006 - Umro Mirko Marjanović, privrednik, političar i državnik, direktor "Progresa", premijer Srbije (Knin, 27.7.1937 - Beograd, 21.2.2006)

2010 - Umro Slobodan Bočarski, fotoreporter lista "Politika" (Beograd, 1944 - Beograd, 21.2.2010)

2010 - Umro Miloš Ćorović, novinar Tanjuga (Sokolac, 27.8.1925 - Subotica, 21.2.2010)

2010 - Umro Vladimir Jakovljevič Motil, ruski filmski reditelj (Lepel, 26.6.1927 - Moskva 21.2.2010)

[Bisernica]

22. februar





Na današnji dan rođeni srpski književnik Danilo Kiš i inicijator i utemeljivač pop-umetnosti Endi Vorhol. Pokrenuta Buržoaska revolucija u Francuskoj.

Danilo Kiš je rođen u Subotici 22. februara 1935. godine, od oca Eduarda Kiša, mađarskog Jevrejina i majke Milice Dragićević. Posle odvođenja njegovog oca u Aušvic, seli se na Cetinje. Filozofski fakultet upisuje 1954. godine koji završava četiri godine kasnije kao prvi student koji je diplomirao na katedri za opštu književnost. Prvi roman Psalm 44 napisao je 1955. godine, a zatim slede Mansarda i Bašta, pepeo. Za roman Peščanik dobija NIN-ovu nagradu 1978. godine koju je kasnije vratio. Za zbirku pripovedaka Enciklopedija mrtvih dobija brojne nagrade, među kojima najznačajniju Andrićevu nagradu. Za dopisnog člana SANU izabran 1988. godine, kada dobija i dve značajne međunarodne književne nagrade: u Italiji Premio deTrevere i u Nemačkoj Preis des Literaturmagazins. Kiš je umro 15. oktobra 1989. godine u Parizu.

Multimedijalni umetnik i jedan od najuticajnijih stvaralaca posle Drugog svetskog rata Endi Vorhol, smatra se inicijatorom i utemeljivačem pop-umetnosti. Počeo je da slika krajem pedesetih godina i tada već stekao slavu, ali i nepoverenje mnogih kritičara. Svojom umetnošću ismejao je, drsko i duhovito, banalnost masovne komercijalne američke kulture i rušio američke mitove. Sakupljao je predmete masovne industrijske upotrebe i predstavljao ih je u njihovoj napadnoj mnogostrukosti i serijskoj uniformnosti. Vorholove omiljene teme su: kutije konzervisanih proizvoda, bočice koka-kole u nizu, serigrafije Elvisa Prislija, usana Merlin Monro, žrtava automobilskih i avionskih nesreća i serije na temu "Električna stolica", koje su ga učinile vodećim ilustratorom procesa dehumanizacije na američkom tlu. Vorhol je danas priznat kao jedan od najznačajnijih umetnika 20. veka, a njegovi radovi na tržištu umetničkih dela zauzimaju visoke pozicije.

1512 - Umro Amerigo Vespuči, italijanski moreplovac
(Firenca, 9.3.1451 - Sevilja, 22.2.1512)

1732 - Rođen Džordž Vašington, američki političar i državnik, prvi predsednik SAD (Bridž Erik, 22.2.1732 - Maunt Vernon, 14.12.1799)

1788 - Rođen Artur Šopenhauer, nemački filozof
(Dancig, 22.2.1788 - Frankfurt, 21.9.1860)

1826 - Rođen Svetozar Miletić, advokat, političar i novinar
(Mošorin, 22.2.1826 - Vršac, 4.2.1901)

1844 - Doneta Uredba o zaštiti spomenika drevnosti u Srbiji

1848 - Pokrenuta Buržoaska revolucija u Francuskoj

1857 - Rođen Robert Baden Pauel, britanski oficir, osnivač izviđačkog pokreta u svetu (London, 22.2.1857 - Nijeri, 7.1.1941)

1875 - Umro Žan Batist Kamij Koro, francuski slikar
(Pariz, 16.7.1796 - Pariz, 22.2.1875)

1882 - Srbija proglašena Kraljevinom

1900 - Rođen Luis Bunjuel, španski filmski reditelj, dobitnik "Oskara"
(Kalanda, 22.2.1900 - Siudad de Meksiko, 29.7.1983)

1908 - Rođen ser Džon Mils, britanski filmski i TV glumac, dobitnik "Oskara" (Felikstou, 22.2.1908 - Denem, 23.4.2005)

1927 - Izvedena premijera Verdijevog "Bala pod maskama", na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

1935 - Rođen Danilo Kiš, književnik, dramaturg, prevodilac i lektor
(Subotica, 22.2.1935 - Pariz, 15.10.1989)

1940 - Tenzin Gjatso proglašen za 14. dalaj lamu

1943 - Rođen Dragoš Kalajić, slikar, književnik i publicista
(Beograd, 22.2.1943 - Beograd, 22.7.2005)

1943 - Rođen Horst Keler, nemački ekonomista i politikolog, predsednik Međunarodnog monetarnog fonda i Međunarodne banke za obnovu i razvoj, predsednik Nemačke (Skrejbješov, 22.2.1943)

1949 - Rođen Andreas Nikolaus Lauda, austrijski automobilista, vozač Formule 1, vlasnik avio-kompanije "Er Niki" (Beč, 22.2.1949)

1967 - Rođen Dragan Đilas, novinar, urednik Radija B 92, političar, predsednik Glavnog odbora Demokratske stranke Beograda, gradonačelnik Beograda (Beograd, 22.2.1967)

1980 - Umro Oskar Kokoška, austrijski slikar i književnik
(Pehlarn, 1.3.1886 - Vilnev, 22.2.1980)

1992 - Umro Vafijadis Markos, grčki partizan, komandant Demokratske armije Grčke u građanskom ratu (Erzerum, 28.1.1906 - Atina, 22.2.1992)

1995 - Umro Robert Bolt, britanski književnik i scenarista
(Sejl, 15.8.1924 - London, 22.2.1995)

1998 - Umro Jovan Kratohvil, vajar, profesor i rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu (Beograd, 17.4.1924 - Beograd, 22.2.1998)

2005 - Umro Mladen Delić, sportski novinar i komentator RTV Zagreb
(Sinj, 15.1.1919 - Zagreb, 22.2.2005)

2007 - Umro Lotar-Ginter Bukhajm, nemački književnik, umetnik i kolekcionar (Vajmar, 6.2.1918 - Starnberg, 22.2.2007)

2008 - Umro dr Vojin Šulović, ginekolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, direktor Ginekološko-akušerske klinike "Narodni front" u Beogradu, akademik (Kuršumlija, 18.5.1923 - Guncati, 22.2.2008)

2009 - Umro Milutin Čolić, novinar, filmski kritičar i publicista, upravnik Narodnog pozorišta u Užicu, osnivač FEST-a (Potočanji, 11.9.1919 - Beograd, 22.2.2009)

2009 - Umro Milan Brujić, književnik, novinar i scenarista, urednik RTB-a
(Vrhovine, 3.10.1937 - Beograd, 22.2.2009)

[Bisernica]

23. februar





Nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl rođen 23. februara 1685. godine. Srpski olimpijski klub osnovan na današnji dan 1910.godine.
Veliki nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl, rođen je 23. februara 1685. godine. Uz Johana Sebastijana Baha, bio je najistaknutiji predstavnik baroka u muzici. Veći deo života proveo je u Londonu kao direktor Kraljevske muzičke akademije (od 1719. godine). Stvarao je opere izrazite bogate dramatike i melodike, u žanru italijanskih opera-serija. Među Hendlova najpoznatija dela spadaju opere "Rinaldo", "Julije Cezar", "Aleksandar", "Kserks", oratorijumi "Mesija", "Izrael u Egiptu", "Juda Makabejac", "Samson", "Saul", orkestarske svite "Muzika na vodi", "Muzika za vatromet".

Na današnji dan 1910. godine osnovan je Srpski olimpijski klub. Nekoliko oficira 18. pešadijskog puka Vojske Kraljevine Srbije sastalo se 23. februara 1910. godine, u prostorijama lista Vreme, u beogradskom hotelu "Moskva" i odlučilo da osnuje Srpski olimpijski klub. Zadatak tog društva bio je da priređuje zemaljske i svetske olimpijske utrke, odnosno, sportske i viteške utakmice i budi interes za sport i viteški duh u narodu. Za direktora je izabran kapetan Svetomir Đukić.

1744 - Rođen Mejer Rotšild, nemački bankarski magnat (Frankfurt, 23.2.1744 - Frankfurt, 19.9.1812)

1792 - Umro Džošua Rejnolds, britanski slikar, osnivač i prvi predsednik Britanske kraljevske umetničke akademije (Plimpton Erl, 16.7.1723 - London, 23.2.1792)

1855 - Umro Karl Fridrih Gaus, nemački matematičar, fizičar i astronom (Brunsvik, 30.4.1777 - Getingen, 23.2.1855)

1878 - Rođen Kazimir Maljevič, ruski slikar (Kijev, 23.2.1878 - Lenjingrad, 15.5.1935)

1883 - Rođen Karl Teodor Jaspers, nemački filozof, tvorac filozofije egzistencije (Oldenburg, 23.2.1883 - Bazel, 26.2.1969)

1902 - Rođen Otokar Keršovani, publicista, narodni heroj (Trst, 23.2.1902 - Zagreb, 9.7.1941)

1905 - U Čikagu osnovan prvi Rotari klub

1927 - Rođena Režin Krespen, francuska operska pevačica (Marsej, 23.2.1927 - Pariz, 5.7.2007)

1929 - Rođen Aleksij II (Mihailovič Ridiger), doktor istorije i bogoslovije, 15. patrijarh moskovski i sve Rusije (Talin, 23.2.1929 - Peredelkino, 5.12.2008)

1931 - Umrla Neli Melba (Neli Porter Armstrong), australijska operska pevačica (Bernli, 19.5.1861- Sidnej, 23.2.1931)

1939 - Rođen Piter Fonda, američki filmski glumac (Njujork, 23.2.1939)

1942 - Umro Štefan Cvajg, austrijski književnik (Beč, 28.11.1881 - Petropolis, 23.2.1942)

1942 - Japanska podmornica bombardovala je američku rafineriju nafte kod Santa Barbare u Kaliforniji, u Drugom svetskom ratu

1944 - Rođen Džoni Vinter, američki bluz pevač (Bomont, 23.2.1944)

1945 - Umro Aleksej Nikolajevič Tolstoj, ruski književnik (Samara, 10.1.1883 - Moskva, 23.2.1945)

1948 - Rođen Zvonimir Kostić - Palanski, književnik i prevodilac (Bela Palanka, 23.2.1948)

1965 - Umro Stanlio (Sten Laurel), američki filmski glumac - komičar (Ulverston, 16.6.1890 - Santa Monika, 23.2.1965)

2000 - Umro ser Stenli Metjus, engleski fudbaler, osvajač prve "Zlatne lopte" (Stouk, 1.2.1915 - London, 23.2.2000)

2002 - Umro Čak Džons, američki filmski režiser, dobitnik "Oskara" (Vašington, 1.11.1912 - Korona del Mar, 23.2.2002)

2007 - Umro Stevan Vračar, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu (Krunoslavlje, 2.3.1926 - Beograd, 23.2.2007)

2007 - Umro Milan Vukotić, pozorišni glumac, reditelj i pisac, tvorac "Teatra levo" (Zrenjanin, 1946 - Austrija, 23.2.2007)

2008 - Umro Janez Drnovšek, slovenački političar, član Predsedništva SFRJ, premijer i predsednik Slovenije (Celje, 17.5.1950 - Ljubljana, 23.2.2008)

[Bisernica]

24. februar





Srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogrdskog univerziteta, rođen je na današnji dan 1847. godine. Vilhem Grim, nemački književnik i filolog rođen 1786. Prva čitaonica u Beogradu otvorena je 1846.

Sima Lozanić srpski hemičar, predsednik Srpske kreljevske akademije i prvi rektor Beogradskog univerziteta rođen je na današnji dan 1847. godine. Završio pravne nauke u Beogradu, a studirao hemiju kod Visliceniusa u Cirihu i Hofmana u Berlinu. Bio je profesor Velike škole od 1872. a zatim Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu do 1924. Kada je osnovan Beogradski univerzitet 1905. godine bio je među prvih osam redovnih profesora koji su birali ceo ostali nastavni kadar. Sima Lozanić je tada izabran za prvog dekana Univerziteta. Predavao je hemiju u većini evropskih univerziteta, napisao je više udžbenika iz raznih oblasti hemije. Bio je ministar privrede, ministar inostranih dela, diplomata i učesnik svih tadašnjih ratova.

Godine 1786. rođen je Vilhem Grim, nemački književnik i filolog. Sa bratom Jakobom sarađivao je na istraživanju nemačkog jezika, folklora i kulture. Bavio se studijama spomenika starog nemačkog jezika. Ima bitan udeo pri izradi zbirke priča Dečje i domaće bajke. Njegov naučno-istraživački rad karakteriše uzorna preciznost, jasnost definicija i krajnja kritičnost. Braća Grim su znali srpski jezik i sarađivali sa Vukom Stefanovićem Karadžićem. Deo bajki su preuzeli iz srpske kulture.

1786 - Rođen Vilhelm Grim, nemački filolog i književnik (Hanau, 24.2.1786 - Berlin, 16.12.1859)

1803 - Rođen Miša Anastasijević, trgovac, brodovlasnik i dobrotvor (Poreč, 24.2.1803 - Bukurešt, 27.1.1885)

1815 - Umro Robert Fulton, američki inženjer i pronalazač, graditelj prvog parobroda (Litl Britn, 14.11.1765 - Njujork, 24.2.1815)

1821 - Izdata naredba kneza Miloša Obrenovića o obaveznom sejanju krompira u Srbiji

1846 - Otvorena prva čitaonica u Beogradu

1885 - Rođen Čester Vilijam Nimic, američki admiral, komandant Pacifičke flote SAD u Drugom svetskom ratu (Frederiksberg, 24.2.1885 - San Francisko, 20.2.1966)

1902 - Rođen Nedeljko Gvozdenović, slikar, akademik (Mostar, 24.2.1902 - Beograd, 31.1.1988)

1910 - Rođen Henrik Fingerhut, spiker AD Radio Beograd (Lučenac, 24.2.1910 - Debar, 9.4.1941)

1926 - Umrla Anđelija Lazarević, slikarka i književnica (Beograd, 3.10.1885 - Beograd, 24.2.1926)

1926 - Rođen Nikola Karaklajić, novinar i urednik Radio Beograda, publicista, šahista, prvi jugoslovenski disk-džokej (Beograd, 24.2.1926 - Beograd, 16.12.2008)

1934 - Rođen Hristos Lambrakis, grčki novinar i publicista, medijski magnat (Atina, 24.2.1934 - Atina, 21.12.2009)

1944n - Rođen Ivica Račan, političar i državnik, predsednik Socijaldemokratske partije, premijer Hrvatske (Ebersbah, 24.2.1944 - Zagreb, 29.4.2007)

1945 - Štampan prvi broj lista "Službeni glasnik Srbije"

1946 - Rođen Slobodan Petrović - Petar Slaj, baletski koreograf (Beograd, 24.2.1946)

1946 - Rođen Ratomir Dujković, golman i fudbalski trener (Borovo, 24.2.1946)

1954 - Zvanično počeo sa radom Klub studenata tehnike u Beogradu

1955 - Rođen Alen Prost, francuski automobilista, vozač "Formule 1" (Sen Šamon, 24.2.1955)

1974 - Umro Siniša Stanković, biolog, profesor Beogradskog univerziteta, akademik (Zaječar, 26.3.1892 - Beograd, 24.2.1974)

1975 - Umro Nikolaj Aleksandrovič Bulganjin, ruski političar i državnik, premijer SSSR (Gorki, 11.6.1895 - Moskva, 24.2.1975)

1981 - Rođen Lejton Hjuit, australijski teniser (Adelaida, 24.2.1981)

1990 - Umro Alesandro - Sandro Pertini, italijanski političar i državnik, predsednik Italije (Stela, 25.10.1896 - Rim, 24.2.1990)

1993 - Umro Bobi Mur, engleski fudbaler (London, 12.4.1941 - London, 24.2.1993)

2000 - Umro Aleksandar Bajt, slovenački ekonomista, akademik (Ljubljana, 27.2.1921 - Ljubljana, 24.2.2000)

2000 - Umrla Ofra Haza, izraelska pevačica (Tel Aviv, 19.11.1957 - Tel Aviv, 24.2.2000)

2003 - Umro Alberto Sordi, italijanski filmski glumac (Rim, 15.6.1919 - Rim, 24.2.2003)

2006 - Umro Denis Viver, američki filmski i TV glumac (Džoplin, 4.6.1924 - Ridžvej, 24.2.2006)

2008 - Umro Robin Mur, američki književnik (Konkord, 31.10.1925 - Kentaki, 24.2.2008)

[Bisernica]

25. februar





Smrt vojvode Prvog srpskog ustanka Stanoja Glavaša i rođenje francuskog slikara Pjera Ogista Renoara, obeležili današnji dan kroz istoriju.


Godine 1815. po nalogu Sulejman paše ubijen je Stanoje Stamatović, poznat kao Stanoje Glavaš, srpski vojvoda iz Prvog srpskog ustanka, hajduk i borac protiv Turaka. Bio je predviđen za vođu Prvog srpskog ustanka (1804), ali je na njegov predlog izabran Karađorđe Petrović. Njegovo junaštvo opevano je u narodnim pesmama, a Đura Jakšić je o njemu napisao istoimenu dramu.

Na današnji dan 1841. rođen je Pjer Ogist Renoar, francuski slikar. Renoar je već od svoje 13. godine slikanjem zarađivao za život, iako mu je profesor muzike Šarl Guno proricao blistavu muzičku karijeru. Razvio je vlastiti izraz, krakterističan po svetloružičastim, oker i modrim tonovima, koji od tada postaju dominantni na njegovim platnima i pastelima. Kasnije se priključio impresionistima i slikao figure i motive iz pariske sredine, scene i portrete. U toj fazi nastala su dela: "Loža", "Kišobrani", "Pijaca Pigal" i niz ženskih portreta. Česti motivi kupačica, rubensovski punog i robusnog akta, materinstva kao simbola plodnosti, ženskih i dečijih glava, odraz su njegovih vizuelnih doživljaja, a to isto važi i za pejzaže i mrtve prirode sa cvećem i voćem.

1707. - Rođen Karlo Goldoni, italijanski književnik
(Venecija, 25. 02. 1707 - Pariz, 06. 02. 1793)

1815. - Ubijen Stanoje (Stamatović) Glavaš , vojvoda Prvog srpskog ustanka
(Salevac - Glibovac), 1763 - Baničina, 25. 02. 1815)

1841. - Rođen Pjer Ogist Renoar, francuski slikar
(Limož, 25. 02. 1841 - Kanje, 17. 12. 1919)

Ogist Renoar je već od svoje 13. godine slikanjem zarađivao za život, iako mu je professor muzike Šarl Guno proricao blistavu muzičku karijeru. Razvio je vlastiti izraz, karakterističan po svetloružičastim, oker i modrim tonovima, koji otada postaju dominantni na njegovim platnima i pastelima. Kasnije se priključio impresionistima i slikao figure i motive iz pariske sredine, scene i portrete. U toj fazi nastala su dela: "Loža", "Kišobrani", "Pijaca Pigal" i niz ženskih portreta. Česti motivi kupačica, rubensovski punog i robusnog akta, materinstva kao simbola plodnosti,ženskih i dečijih glava, odraz su njegovih vizuelnih doživljaja, a to isto važi i za pejzaže i mrtve prirode sa cvećem i voćem.

1834. - Knez Miloš Obrenović doneo naredbu o izmeštanju svih radnji za promet eksplozivnim materijama izvan gradskog jezgra - ovaj datum označava početak organizovane zaštite od požara u Srbiji

1899. - Umro Paul Julius Rojter (Izrael Ben Josafat), britanski preduzetnik, osnivač novinske agencije "Rojter" (Kasel, 21. 07. 1816 - Nica, 25. 02. 1899)

1915. - Rođen Živan Milisavac, književnik i književni kritičar
(Batrovci, 25. 02. 1915 - Novi Sad, 21. 11. 1997)

1929. - Osnovana likovna grupa Zemlja

1943. - Rođen Džordž Harison, engleski muzičar, član grupe "Bitlsi"
(Liverpul, 25. 02. 1943 - Los Anđeles, 29. 11. 2001)

1960. - Rođena Ružica Pavlović-Đinđić, pravnik, član Glavnog odbora Demokratske stranke, supruga ubijenog premijera Srbije Zorana Đinđića (Valjevo, 25. 02. 1960)

1983. - Umro Tenesi Vilijams (Tomas Lenije Vilijams), američki književnik (Kolumbus, 26. 03. 1911 - Njujork, 25. 02. 1983)

1991. - Umro Stanoje Stefanović, hematolog, akademik
(Sremski Karlovci, 23. 05. 1911 - Beograd, 25. 02. 1991)

1992. - Umro Momčilo Tešić, književnik
(Glumač, 29. 12. 1911 - Glumač, 25. 02. 1992)

1997. - Umro Andrej Sinjavski, ruski književnik
(Moskva, 08. 10. 1925 - Pariz, 25. 02. 1997)

2008. - Umro Milorad Dimitrijević, arhitekta, konzervator, profesor i dekan Arhitektonskog fakulteta u Beogradu (Dobro Polje - 25. 02. 2008)

2009. - Umro Filip Hoze Farmer, američki SF književnik
(Ter Ot, 26. 01.1918 - Peorija, 25. 02. 2009)

[Bisernica]

26. februar





Veliki župan Stefan Nemanja umro 26. febrara 1199. godine. Francuski pisac Viktor Igo rođen 26. februara 1802. Na današnji dan 1896. poslata prva razglednica Beograda. Pre 94 godine, u Nju Orleansu snimljena prva džez ploča, pa se 26. februar smatra rođendanom džeza.


Osnivač dinastije Nemanjića, veliki župan Stefan Nemanja umro je u Hilandaru 26. februara 1199. godine. Bio je veliki župan Raške, rodonačelnik dinastije Nemanjića i tvorac moćne srpske države u srednjem veku. Vlast je preuzeo 1166. kad je zbacio brata Tihomira. U savezu sa Ugarskom napao je i Srbiji priključio zetsko primorje (staru srpsku Kraljevinu Duklju), Trebinje, Zahumlje, oblast oko Južne i Velike Morave kao i prostor Kosova i Metohije. Nemački car Fridrih Prvi Barbarosa, koji je s vojskom na osnovu sporazuma s Nemanjom prošao kroz Srbiju, 1189. nije prihvatio njegovu ponudu za zajedničku borbu protiv Vizantije. Kada je presto ustupio srednjem sinu Stefanu (Prvovenčanom), zamonašio se u svojoj zadužbini u manastiru Studenica. Sa najmlađim sinom Rastkom, čije je monaško ime bilo Sava, podigao je na Svetoj Gori manastir Hilandar, koji je ubrzo postao najznačajniji srpski duhovni i književni centar. Podigao je i crkve i manastire Đurđeve Stupove, Bogorodičin manastir i Svetog Nikolu kod Kuršumlije. Smatra se jednim od najznačajnijih srpskih vladara i, zajedno sa sinom Savom, jednim od utemeljivača Srpske pravoslavne crkve, koja ga slavi kao svetog Simeona Mirotočivog.

Francuski pisac i pesnik Viktor Igo rođen je 26. februara 1802. godine. Bio je najveći pesnik Francuske 19. veka i rodonačelnik francuskog realizma. Veoma je bio angažovan u političkom životu. Posle državnog udara Napoleona III 1851. je proteran i živeo je u izgnanstvu u Belgiji i Engleskoj. Kad je 1870. palo Drugo carstvo trijumfalno je dočekan u Parizu, gde je do smrti 1885. neumorno stvarao. Napisao je 1876. vatreni članak "Za Srbiju". Pisao je pesme, drame, romane, eseje, pamflete. Dela: romani "Jadnici", "Bogorodičina crkva u Parizu", "Rabotnici na moru", drame "Ernani", "Lukrecija Bordžija", "Rij Blaz", političko-satirična zbirka pesama protiv Napoleona III "Kazne", pamflet "Napoleon Mali".

1723. - Umro Kristofer Ren, engleski arhitekta, osnivač i prvi predsednik Kraljevskog društva u Londonu
(Viltšajer, 20. 10. 1632 - Sent Pauli, 26. 02. 1723)

1770. - Umro Đuzepe Tartini, italijanski violinista i kompozitor
(Piran, 08. 04. 1692 - Padova, 26. 02. 1770)

1777. - Rođen Matija Nenadović, prota, vojvoda, književnik, državnik, prvi predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta - prve srpske vlade
(Brankovina, 26. 02. 1777 - Valjevo, 29. 11. 1854)

1802. - Rođen Viktor Igo, francuski književnik
(Bezanson, 26. 02. 1802 - Pariz, 22. 05. 1885)

1804. - Rođen Teodor Pavlović, književnik i publicista
(Karlovo-Miloševo, 26. 02. 1804 - Karlovo, 24. 08. 1854)

1809. - Rođen Onore Domije, francuski slikar, grafičar i vajar
(Marsej, 26. 02. 1809 - Valmondua, 11. 02. 1879)

1811. - Rođen Vuk Vrčević, sakupljač narodnih umotvorina
(Risan, 26. 02. 1811 - Dubrovnik, 25. 08. 1882)

1846. - Rođen "Bufalo Bil" (Vilijam Kodi), američki kauboj i zabavljač
(Skot Kantri, 26. 02. 1846 - Denver, 10. 01. 1917)

1858. - Rođen Dragutin Ilić, književnik
(Beograd, 26. 02. 1858 - Beograd, 01. 03. 1926)

1917. - Snimljena prva džez-ploča u svetu

1917. - Izbio Toplički ustanak u Prvom svetskom ratu

1928. - Rođen Antoan Fets Domino, američki muzičar
(Nju Orleans, 26. 02. 1928)

1928. - Rođen Arijel Šaron, izraelski general, političar i državnik, premijer Izraela
(Kfar Malal, 26. 02. 1928)

1932. - Rođen Džoni Keš, američki kantri pevač
(Kingslend, 26. 02. 1932 - Nešvil, 12. 09. 2003)

1935. - Prvi put javno demonstriran radar

1960. - Umro Aleksandar Belić, lingvista, akademik
(Beograd, 14. 08. 1876 - Beograd, 26. 02. 1960)

1969. - Umro Karl Teodor Jaspers, nemački filozof, tvorac filozofije egzistencije (Oldenburg, 23. 02. 1883 - Bazel, 26. 02. 1969)

1971. - Umro Fernandel (Fernan) Kontanden, francuski filmski glumac - komičar
(Marsej, 08. 05. 1903 - Pariz, 26. 02. 1971)

1992. - Umro Jovan Janićijević - Janaćko, pozorišni, filmski i TV glumac
(Ćićevac, 18. 05. 1932 - Beograd, 26. 02. 1992)

1997. - Umro Miladin Životić, filozof, profesor Univerziteta u Beogradu
(Ripanj, 14. 08. 1930 - Beograd, 26. 02. 1997)

2001. - Umro Dragoslav Avramović, ekonomista, guverner Narodne banke Jugoslavije
(Skoplje, 14. 10. 1919 - Rokvil, 26. 02. 2001)

2002. - Umro Novo Vuković, književnik i univerzitetski profesor, akademik
(Merulji, 1937 - Beograd, 26. 02. 2002)

2004. - Umro Boris Trajkovski, političar i predsednik Makedonije
(Strumica, 25. 06. 1956 - Mostar, 26. 02. 2004)

2004. - Umro Žak Žorž, francuski sportski radnik, funkcioner Francuske fudbalske federacije, UEFA i FIFA
( - 26. 02. 2004)

[Bisernica]

27. februar





Dominikanska Republika danas proslavlja svoj nacionalni praznik. Na današnji dan spaljena zgrada nemačkog Rajhstaga. Američka filmska glumica i dobitnica "Oskar"-a, Elizabet Tejlor, rođena je na današnji dan 1932. godine.


Na današnji dan 1933. godine spaljena zgrada nemačkog Rajhstaga. Paljenje Rajhstaga poslužilo je nacistima da započnu teror protiv demokratskih snaga. Od 300 hiljada članova Komunističke partije150 hiljada je uhapšeno i odvedeno u logor.Nemačka policija je uhapsila 3. marta 1933. godine generalnog sekretara KP Nemačke Ernesta Telmana i odvela ga u logor gde će ostati sve do 18. avgusta 1944. godine kada je ubijen. U Lajpcigu je od 21. septembra do 23, decembra 1933. godine vođen sudski proces povodom paljenja Rajhstaga. Glavni optuženi je bio Georgi Dimitrov. Suđenje je izazvalo ogromno interesovanje u Nemačkoj i u svetu. Dimitrov je uspeo da dokaže nevinost i da pod pritiskom demokratske javnosti bude oslobođen iz zatvora.

Elizabet Tejlor, američka filmska glumica i dobitnica "Oskar"-a, rođena je na današnji dan 1932. godine. Elizabet Tejlor je rođena u Londonu kao drugo dete Frensisa Tejlora i Sare Varmbrot. Njeni roditelji poreklom su bili iz Kanzasa, SAD. Sa tri godine Elizabet je počela da pohađa časove baleta. Ubrzo nakon početka Drugog svetskog rata roditelji su odlučili da se vrate u Sjedinjene Američke Države, u Los Anđeles. Prvi film je snimila 1942. godine za studio „Univerzal". Nakon toga je potpisala ugovor sa studijom „Em-dži-em", i snimila film „Lesi se vraća kući" 1943. godine koji je privukao ogromnu pažnju.

1807. - Rođen Henri Vodsvort Longfelou, američki književnik
(Portland, 27. 02. 1807- Kembridž, 24. 03. 1882)

1822. - U Beču štampan poslednji broj "Novina serbskih"

1873. - Rođen Enriko Karuzo, italijanski operski pevač
(Napulj, 27. 02. 1873 - Napulj, 02. 08. 1921)

1892. - Umro Teodosije Mraović, srpski mitropolit i dobrotvor
(Baja, 30. 01. 1815 - Beograd, 27. 02. 1892)

1900. - Osnovana Laburistička stranka Velike Britanije

1902. - Rođen Borivoje Tasovac, pedijatar, upravnik Univerzitetske dečije klinike u Beogradu, pedagog, akademik, nosilac Ordena Legije časti
(Beograd, 27. 02. 1902 - Beograd, 05. 09. 1996)

1902. - Rođen Džon Ernst Stajnbek, američki književnik, nobelovac
(Pasifik Grouv, 27. 02. 1902 - Njujork, 20. 12. 1968)

1913. - Rođen Irvin Šo, američki književnik
(Njujork, 27. 02. 1913 - Davos, 17. 05. 1984)

1924. - Rođen Jovan Šajnović, dirigent, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, direktor Beogradske opere i Beogradske filharmonije
(Beograd, 27. 02. 1924 - Beograd, 23. 11. 2004)

1936. - Umro Ivan Petrovič Pavlov, ruski fiziolog, nobelovac
(Rjazanj, 14. 09. 1849 - Lenjingrad, 27. 02. 1936)

1937. - Rođen Ognjen Lakićević, književnik i izdavač, direktor Udruženjaizdavača i knjižara Jugoslavije
(Trpeze, 27. 02. 1937 - Beograd, 18. 03. 2005)

1937. - Rođen dr Miodrag Trajković, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, diplomata(Gornji Vrtogoš, 27. 02. 1937 - Beograd,17. 02. 2006)

1941. - Rođen Pedi Ešdaun (Džeremi Džon), irski marinac, političar i diplomata, Visoki predstavnik UN za BiH, lord
(Indijana, 27. 02. 1941)

1947. - Rođen Ejub Štitkovac, novinar, književnik i publicista
(Žepa, 27. 02. 1947 - Beograd, 26. 07. 2006)

1973. - Rođen Goran Vujević, odbojkaš, reprezentativac
(Cetinje, 27. 02. 1973)

1993. - Otmica putnika bošnjačke nacionalnosti iz voza u Štrpcima

1995. - Umro Ratomir Ivković, filmski reditelj
(Moravci, 25. 10. 1917 - Beograd, 27. 02. 1995)

1996. - Suspendovane sankcije Ujedinjenih nacija protiv Republike Srpske

2002. - Romi priznati kao nacionalna manjina u Saveznoj Republici Jugoslaviji

2008. - Umrla Mira Alečkovic, književnica, urednik dečjih i omladinskih listova i časopisa, predsednik Društva Jugoslavija-Francuska, predsednik Udruženja književnika Srbije, nosilac 2 Ordena Legije časti.
(Novi Sad, 02. 02. 1924 - Beograd, 27. 02. 2008)

2009. - Umro Slobodan Habić, kompozitor i muzički pisac, urednik Redakcije ozbiljne muzike RTV Beograd
(Bela Crkva, 21. 04. 1922 - Beograd, 27. 02. 2009)

2010. - Umro Miodrag Milovanović, protojerej-stavrofor, paroh i arhijerejski namesnik beogradski, direktor Srpske Patrijašije, duhovnik i ispovednik pok. Patrijarha Pavla
(Donja Trepča, 09. 08. 1913 - Beograd, 27. 02. 2010)

2011. - Umro mr Gordan Ranitović, novinar TANJUG-a, urednik Informativnog i Programa za dijasporu TV Beograd, osnivač i predsednik Kluba privrednih novinara Srbije
(Donji Goračići, 22. 02. 1959 - Beograd, 27. 02. 2011)

[Bisernica]

28. februar





Na današnji dan rođen je Milan Kujundžić - Aberdar, književnik i političar, akademik, a štampan prvi broj "Politikinog zabavnika".


Na današnji dan 1842. godine rođen je Milan Kujundžić - Aberdar, književnik i političar, akademik (Beograd, 28. 02. 1842 - Beograd, 26. 11. 1893) Kujundžić je filozofiju studirao u Beogradu, Beču, Minhenu i Parizu, a diplomirao na Oksfordu. Bio je profesor Velike škole u Beogradu, predsednik Narodne skupštine i ministar prosvete Srbije. Pripadao je Ujedinjenoj omladini srpskoj i bio urednik "Mlade srbadije". Pisao je članke iz oblasti filozofije, a njegova poezija, sa svim obeležjima romantizma, bila je poziv na borbu protiv ugnjetača i za oslobođenje i ujedinjenje porobljene braće. Poznat je njegov spev "Srpski patrijarh", balada "Nevesta hajdukova" i zbirke pesama: "Prvi jek" i "Drugi jek". Neke od njegovih pesama su komponovane i dugo se zadržale u narodu. Kao recenzent, Kujundžić je objavio više prikaza knjiga u kojima su došla do izražaja njegova filozofska, književna i politička shvatanja.

Godine 1939. štampan je prvi broj "Politikinog zabavnika". Ideja o pokretanju lista začeta je četrdesetih godina prošlog veka u krugu novinara, pesnika, prevodilaca i kritičara, okupljenih oko lista "Politika", koji su činili duhovnu elitu tadašnjeg Beograda i Srbije. "Zabavnik" je zamišljen kao pravi građanski list, a njegovi tvorci bili su ljudi školovani u inostranstvu i vrsni poznavaoci svetske baštine. Pred list su postavljena 2 zahteva - da zabavi i pouči. Ovaj princip "Zabavnik" i danas poštuje. U formi zabave, čitaoci stiču mnoga naučna saznanja, data na vrlo popularan način. Zato "Zabavnik", sa podjednakom pažnjom čitaju i oni od 7 i oni od 107 godina.

1533 - Rođen Mišel de Montenj, francuski književnik i filozof (Sen Mišel, 28. 02. 1533 - Sen Mišel, 13. 09. 1592)

1832 - U čitalištu Grigorija Vozarevića u Beogradu osnovana prva nacionalna srpska biblioteka - ovaj datum obeležava se kao Dan Narodne biblioteke Srbije

1855 - Rođena Draga Ljočić, prva žena - lekar u Srbiji (Šabac, 28. 02. 1855 - Beograd, 05. 11. 1926)

1862 - Ukazom kneza Mihaila proglašen prvi srpski zakon o javnim pravozastupnicima - ovaj datum obeležava se kao Dan advokata Srbije

1869 - Umro Alfons de Lamartin, francuski književnik i političar (Makon, 21. 10. 1790 - Pariz, 28. 02. 1869)

1887 - Umro Aleksandar Porfirjevič Borodin, ruski kompozitor i hemičar (Petrograd, 12. 11. 1833 - Petrograd, 28. 02. 1887)

1898 - Rođen Sergej Mihailovič Ejzenštajn, ruski filmski reditelj, profesor Filmske akademije u Moskvi (Riga, 28. 02. 1898 - Moskva, 11. 02. 1948)

1901 - Rođen Lajnus Pauling, američki fizičar i hemičar, dvostruki nobelovac (Portland, 28. 02. 1901- Big sur, 19. 08. 1994)

1911 - Rođen Otakar Vavra, češki filmski reditelj i pedagog, osnivač Filmske akademije u Pragu (Hradec Kralove, 28. 02. 1911 - Prag, 15. 09. 2011)

1913 - Rođen Vinsent Mineli, američki filmski reditelj, dobitnik "Oskar"-a (Čikago, 28. 02. 1913 - Los Anđeles, 25. 07. 1986)

1916 - Glavnina srpske vojske prebačena na Krf i u Bizertu u Prvom svetskom ratu

1921 - "Kronštatska pobuna" mornara ruske flote protiv boljševičke vlasti

1924 - Rođen Tihomir Vrebalov, genetičar, profesor Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu, direktor Instituta za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu, savezni ministar poljoprivrede, akademik (Melenci, 28. 02. 1924 - 07. 2007)

1934 - Rođen Radivoje Konstantinović, književnik i prevodilac, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu (Smederevo, 28. 02. 1934)

1942 - Rođen Luis Brajan Džons, britanski muzičar, osnivač grupe " Roling Stons" (Čeltenhem, 28. 02. 1942 - Hartfild, 03. 07. 1969)

1944 - Rođen Momčilo - Moma Dimić, književnik i prevodilac (Beograd, 28. 02. 1944 - Beograd, 08. 06. 2008)

1947 - Rođen Miroljub Labus, ekonomista, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, političar i državnik, potpredsednik vlade Srbije (Mala Krsna, 28. 02. 1947)

1949 - Osnovan Muzej Vuka i Dositeja u Beogradu

1954 - Rođen Enver Petrovci, pozorišni, filmski i TV glumac (Priština, 28. 02. 1954)

1964 - Umro Milan Bogdanović, istoričar književnosti, književni i pozorišni kritičar, prevodilac, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, akademik (Beograd, 04. 01. 1892 - Beograd, 28. 02. 1964)

1985 - Rođena Jelena Janković, teniserka, reprezentativka Srbije (Beograd, 28. 02. 1985)

1986 - Ubijen Ulof Palme, švedski političar i državnik, premijer Švedske
(Stokholm, 30. 01. 1927 - Stokholm, 28. 02. 1986)

1994 - Umro Žarko Cvejić, operski pevač (Banoštar, 05. 03. 1907 - Beograd, 28. 02. 1994)

1995 - Umrla Ksenija Divjak, slikarka (Ivanić Grad, 24. 04. 1924 - Beograd, 28. 02. 1995)

1997 - Zaključen Sporazum o specijalnim paralelnim odnosima između SRJ i Republike Srpske

1999 - Umro Momčilo Baljak, novinar i urednik Drugog programa Radio Beograda (Beograd, 08. 07. 1941 - Beograd, 28. 02. 1999)

2004 - Umro Miloš Komadina, književnik (Beograd, 10. 08. 1955 - Beograd, 28. 02. 2004)

2007 - Umro Artur Šlezinger, američki istoričar (Kolumbus, 15. 10. 1917 - Njujork, 28. 02. 2007)

2007 - Umro Želimir Marković, novinar i urednik "Kruga", "Duge" i Radija Dojče Vele (1955 - Beograd, 28. 02. 2007)

2010 - Umro Dragomir Đokić, diplomata, izaslanik SFRJ u Ujedinjenim nacijama ( - 28. 02. 2010)

2011 - Umro Ani Žirardo ,francuska filmska glumica (Pariz, 25.10.1931 - Pariz, 28. 02. 2011)

2011 - Umro Mihajlo Konjević, diplomata, prvi sekretar jugoslovenske delegacije na Mirovnoj konferenciji u Versaju 1919. godine, stručnjak za međunarodno pravo (1907 - 28. 02. 2011)