SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

29. februar





Na današnji dan 1824. godine rođen književnik i političar Stjepan (Stefan) Mitrov Ljubiša. Godine 1792. rođen italijanski kompozitor Đoakino Antonio Rosini.


Na današnji dan 1824. godine rođen je Stjepan (Stefan) Mitrov Ljubiša, književnik i političar. Brojne nedoumice i rasprave o tačnom datumu rođenja Stjepana Mitrova Ljubiše, koje i danas postoje, razrešio je sam pisac svojim kazivanjem: "Rodio sam se u Budvi, poslednjeg dana meseca februara 1824. godine" (1824. godina je bila prestupna, te se dolazi do datuma 29. februar). Poput svojih savremenika Njegoša i Vuka, Ljubiša je naučio da piše dosta kasno - u 14. godini. U literaturi je bio samouk. Inspirisala su ga narodna predanja i narodne pesme, Njegoševo i Vukovo delo. Pod vidnim uticajem Vukovog saradnika iz Boke, Vuka Vrčevića, počeo je i sam da skuplja narodne umotvorine, čiji su mu motivi poslužili za stvaranje autentičnog i umetnički snažnog dela. Kasnije se zainteresovao za stranu literaturu, naročito za italijansku i francusku, prevevši Dantea, Horacija i Ariosta. Prva objavljena Ljubišina knjiga bila je "Boj na Visu", štampana u Zagrebu, 1866. godine. Dve godine kasnije priredio je latinično izdanje "Gorskog vijenca" sa objašnjenjima uz tekst.
Iste godine, u Dubrovniku je objavljena njegova pripovetka "Šćepan Mali ", a ubrzo zatim i etnografsko - literarni rad "Boka Kotorska". Sledile su pripovetke: "Kanjoš Macedonović", "Skoči - đevojka", "Pop Andrović, "Novi Obilić", "Krađa i prekrađa zvona", "Prokleti kam", objavljene u knjizi "Pripovijesti crnogorske i primorske". Pred kraj života, 1877. godine, u Novom Sadu je objavljena njegova pripovetka "Gorde ili kako Crnogorka ljubi", a iste godine u bečkoj "Srpskoj zori" zbirka "Pričanja Vuka Dojčevića", neka vrsta srpskog "Dekamerona", koja je ostala nedovršena zbog piščeve prerane smrti. Sabrana dela tvorca naše moderne pripovetke izdala je 1928-29. godine "Narodna prosveta" iz Beograda, a 1976, na godišnjicu Ljubišinog rođenja, "Obod" iz Cetinja. Stjepan Mitrov Ljubiša, osim pisanjem, bavio se i političkim radom. Biran je za narodnog poslanika u Dalmatinskom saboru u Zadru, a zatim delegiran za poslanika Carevinskog veća u Beču.

Grčki književnik, nobelovac Jorgos Seferis rođen je na današnji dan 1900. godine. Sin profesora međunarodnog prava i akademika liberalnih pogleda, Jorgos Seferis je po porodičnoj tradiciji studirao pravo u Parizu, gde je počeo da se interesuje za književnost. Posebno su ga privlačili Malarme i Valeri. Uporedo sa diplomatskom službom objavio je nekoliko zbirki pesama, od kojih je prva "Vrtlog", skrenula pažnju tadašnjeg doajena grčke književnosti Kostisa Palamasa. Sledile su zbirke "Kladenac" i "Mitologija" i niz eseja i prevoda. Pred okupaciju Grčke, 1941. godine, napušta zemlju i sa vladom odlazi na Krit, zatim u Kairo, da bi 1945. godine postao šef kabineta arhiepiskopa - regenta Damaskinosa. Službovao je kao ambasador u Londonu, proglašen za počasnog doktora Univerziteta u Kembridžu, a nakon objavljivanja svog dnevnika i zbirke pesama "Drozd", dobio je 1963. godine, Nobelovu nagradu za književnost. U govoru prilikom prijema nagrade rekao je: "Kad je na putu za Tebu Edip sreo Sfingu, koja mu je postavila zagonetku, njegov odgovor je bio "čovek". Ova jednostavna reč uništila je čudovište. Imamo još mnogo čudovišta da uništimo i zato mislimo na Edipov odgovor". Nakon pukovničkog puča u Grčkoj, Seferis se povukao u unutrašnju emigraciju, a 1969. godine je i javno obznanio svoj opozicioni stav prema režimu. Od tada, pa sve do smrti, 1971. godine, objavio je samo jednu pesmu "Mačke svetog Nikole" u kolektivnoj protestnoj zbirci pesama osamnaestorice pesnika. Njegovoj sahrani, koja je bila svojevrsna demonstracija otpora vojnoj hunti, prisustvovale su hiljade Grka, koji su pevali Teodorakisove pesme na stihove preminulog Jorgosa Seferisa.

1792. - Rođen Đoakino Antonio Rosini, italijanski kompozitor (Pesaro, 29. 02. 1792 - Pariz, 13. 11. 1868)

1853. - Knez Aleksandar Karađorević doneo Ukaz o prikupljanju knjiga i starina i njihovom čuvanju u Javnoj biblioteci

1920. - Rođena Mišel Morgan (Simon Rusel), francuska filmska i pozorišna glumica (Neji, 29. 02. 1920)

1940. - Rođen Vartolomej, patrijarh vaseljenski, poglavar Carigradske patrijaršije (Imvros, 29. 02. 1940)

1960. - U snažnom zemljotresu koji je pogodio Maroko, sravnjen grad Agadir.

[Bisernica]

1. mart





Kompozitor Frederik Šopen rođen 1810. godine, a književnik Stanislav Vinaver 1891. godine. Vajar Toma Rosandić umro 1958. godine.


Poljski kompozitor i pijanista Frederik Šopen rođen je na današnji dan 1810. godine. Najznačajniji poljski kompozitor, nacionalni romantičar, Šopen je nastupao i kao pijanista. Godine 1830. napustio je domovinu i nastanio se u Parizu, gde je ostao do smrti. Pripadao je krugu pariske društvene i kulturne elite i poljskih političkih emigranata, što je uticalo na njegovo umetničko i idejno formiranje. Komponovao je, u narodnom duhu, klavirsku muziku koju je obogatio novim izražajnim sredstvima, naročito u pogledu harmonije i pijanističke tehnike. Šopenovo umetničko nasleđe obuhvata 74 štampana dela, među kojima su najpoznatija dva koncerta za klavir i orkestar, etide, mazurke, preludijumi, valceri, poloneze i balade. Umro je 1849. godine u Prizu.

Na današnji dan 1891. godine rođen je Stanislav Vinaver, književnik i prevodilac. Vinaver je studirao matematiku i muziku u Parizu. Bio je dobrovoljac u Prvom svetskom ratu. Radio je kao novinar i publicista u listu "Vreme", Radio Beogradu i Pres - birou. Kao oficir, zarobljen je 1941. godine i rat je, sve do 1945. godine, proveo u nemačkim logorima. Posle rata profesionalno se bavio književnošću i prevođenjem. Pesnik i esejista, Stanislav Vinaver je bio jedan od najznačajnijih i najraznovrsnijih stvaralaca u novijoj srpskoj književnosti. Njegove prve zbirke pesama "Mjeća" i prozno delo "Priče koje su izgubile ravnotežu" objavljene su pre Prvog svetskog rata. Pripadao je prvoj generaciji srpskih modernista. Njegova poezija, posebno ona sadržana u knjizi "Evropska noć", nosi autentičan pečat ratnog vremena. Radoznao, dinamičnog duha, muzički nadaren, bio je kreator slobodnijeg pesničkog izraza i kniževnog jezika. Za sobom je ostavio dela "Varoš zlih volšebnika", "Čuvari sveta", "Gromobran svemira", "Nova pantologija pelengirike", kao i briljantne prevode Tvena, Rablea, Bloka, Getea. Umro je 1955. godine.

Toma Rosandić, vajar, profesor i prvi rektor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, umro je 1958. godine. Rano Rosandićevo stvaralaštvo pod snažnim je uticajem Meštrovića, u čijem je ateljeu u Beču stekao visoku tehničku veštinu oblikovanja. Njegovo najzapaženije delo"Autoportret" iz 1930. godine, izrađeno u bronzi, predstavljalo je jugoslovensku umetnost na 21. "Bijenalu" u Veneciji, a zatim je otkupljeno za galeriju "Ufici" u Firenci. Slede zatim monumentalne kompozicije: "Mladost","Borac", "Borba", koje se sintetizuju u delu "Igrali se konji vrani", rađenom 1937. godine za ulaz u zgradu Narodne skupštine u Beogradu. Poznati su i njegovi radovi : "Ecce homo", "Majčina briga", "Siročad", kao i portreti Nikole Pašića, Milana Rakića, Momčila Živanovića. U kući na Senjaku, u kojoj je živeo i radio, danas postoji "Legat Tome Rosandića"

293. - Sirmium (Sremska Mitrovica) proglašen za jednu od četiri prestonice Rimskog Carstva

1565. - Zvanično osnovan Rio de Žaneiro

1643. - Umro Đirolamo Freskobaldi, italijanski kompozitor i orguljaš
(Ferara, 12. 09. 1583 - Rim, 01. 03. 1643)

1800. - Rođen Adam Dragosavljević, književnik i prosvetni radnik
(Beremend, 01. 03. 1800 - Opatovac, 28. 06. 1862)

1809. - U Švedskoj ustanovljena institucija ombudsmana, lica koje vrši nadzor nad radom organa uprave i javnih službi - prvi ombudsman bio je Lars Avgust Manerhajm

1853. - Rođen Lazar Paču, lekar i političar, ministar finansija Srbije
(Čurug, 01. 03. 1853 - Vrnjci, 12. 10. 1915)

1886. - Rođen Oskar Kokoška, austrijski slikar i književnik
(Pehlarn, 01. 03. 1886 - Vilnev, 22. 02. 1980)

1897. - Donet Građevinski pravilnik za varoš Beograd

1910. - Rođen Dejvid Niven, britanski pozorišni i filmski glumac i producent, dobitnik Oskara
(London, 01. 03. 1910 - Šato d' Eks, 29. 07. 1983

1917. - Rođen dr Kosta Mihailović, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu, akademik
(Šabac, 01. 03. 1917 - Beograd, 19. 09. 2007)

1921. - Umro Nikola I Petrović, crnogorski knjaz i kralj
(Njeguši, 07. 10. 1841 - Francuska, 01. 03. 1921)

1926. - Umro Dragutin Ilić, književnik, sin Jove Ilića
(Beograd, 14. 02. 1858 - Beograd, 01. 03. 1926)

1927. - Rođen Hari Belafonte, američki pevač, filmski i pozorišni glumac
(Njujork, 01. 03. 1927)

1938. - Umro Gabrijele Danuncio, italijanski književnik i političar
(Peskara, 12. 03. 1863 - Gardone Rivijera, 01. 03. 1938)

1941. - Bugarska pristupila Trojnom paktu

1944. - Rođen Lazar Stojanović, filmski i pozorišni reditelj, književnik i novinar
(Beograd, 01. 03. 1944)

1946. - Rođen Ljubiša Veličković, general - pukovnik, komandant Ratnog vazduhoplovstva i protivvazdušne odbrane Vojske Jugoslavije
(Crljenac, 01. 03. 1946 - Banat, 01. 06. 1999)

1954. - SAD izvele prvu probu hidrogenske bombe na ostrvu Bikini u Pacifiku

1966. - Sovjetski kosmički brod "Venera 3" spustio se na Veneru

1969. - Rođen Havijer Bardem, španski filmski glumac
(Las Palmas, 01. 03. 1969)

1988. - Počelo emitovanje emisije "Gradinar" Prvog programa Radio Beograda, urednik Mirjana Anastasijević

1992. - Referendum o nezavisnosti i samostalnosti Bosne i Hercegovine

1992. - Muslimanski napad na srpske svatove u Sarajevu - uvod u rat u Bosni i Hercegovini

1992. - Referendum u Crnoj Gori o zajedničkoj državi sa Srbijom

2000. - Umro Vlastimir Peričić, kompozitor i muzikolog, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Vršac, 07. 12. 1927 - Beograd, 01. 03. 2000)

2002. - Umrla Milica Ribnikar-Bogunović, vajar
(Beograd,18. 04. 1931 - Beograd, 01. 03. 2002)

2006. - Umro Piter Ozgud, engleski fudbaler, reprezentativac
(Vindzor, 20. 02. 1947 - Slout, 01. 03. 2006)

2008. - Umro Borivoje Stojanović, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 05. 10. 1929 - Beograd, 01. 03. 2008)

2010. - Umrla Marija Kranjc, modni kreator,urednik časopisa "Bazar"
( 1950 - Beograd, 01. 03. 2010)

2010. - Umro Đorđe Bukilica, majstor fotografije
(Valjevo, 29. 08. 1934 - Beograd, 01. 03. 2010)

2010. - Umro Slobodan Boban Anđelković, novinar Radio Jugoslavije, Radio Beograda, "Dnevnog telegrafa", urednik Novinske agencije Beta
(Beograd, 1952 - Beograd, 01. 03. 2010)

[Bisernica]

2. mart





Na današnji dan 1354. godine Turci su krenuli u pohod na Evropu. Godine 1931. rođen je sovjetski političar i državnik, poslednji predsednik SSSR- a, nobelovac Mihail Gorbačov.


Starešina Vojne pošte u Baru Ivan Stojanović je na današnji dan 1915. godine izveo podvig nezabeležen u njegovoj profesiji - kada je srpska vojska u Prvom svetskom ratu počela povlačenje, priključio joj se, ponevši sa sobom pakete zatečene u njegovoj pošti. Posle tegobnog pešačenja do grčkog ostrva Krf, predao je pakete koji su potom uručeni adresantima. Za podvig je javno pohvaljen i postavljen za upravnika Vojne pošte Timočke divizije na Solunskom frontu.

Godine 1978. umro je književnik, režiser, glumac i slikar Ljubiša Jocić. Svoju prvu knjigu "San ili biljka" Jocić je objavio 1930. godine. Kasnije zbirke pesama, njih 20, nose pečat Jocićevih traganja za novim lirskim izrazom. Pripadao je nadrealističkom književnom pokretu. Osim stihova, pisao je romane, drame i eseje. Njegova najznačajnija dela su: "Polomljena kola", "Ogledalo", "Skriveni svetovi", "Draga Mašin". Poslednje dve knjige pesama "Mesečina u tetrapaku" i "Koliko je sati" skrenule su pažnju kritike na signalizam - još jednu fazu u stvaralaštvu Ljubiše Jocića. Ovaj večito mlad pesnik, bavio se još i filmom i slikarstvom. Imao je 8 samostalnih izložbi i snimio je 20 dokumentarnih filmova, od kojih su neki dobili značajna priznanja na domaćim i međunarodnim festivalima.

1354. - Turci krenuli u pohod na Evropu

1817. - Rođen Janoš Aranj, mađarski književnik i prevodilac (Nađi Solonta, 02. 03. 1817 - Budimpešta, 22. 10. 1882)

1824. - Rođen Bedžih Smetana, češki kompozitor, dirigent i pijanista, osnivač češke nacionalne škole muzike (Litomisl, 02. 03. 1824 - Prag, 12. 05. 1884)

1844. - Ukazom kneza Alaksaandra Karađorđevića osnovana prva centralna vojna bolnica u Srbiji, tim povodom, 2. mart se obeležava kao dan Vojno-medicinske akademije u Beogradu

1915. - Austrijanci potopili parobrod "Rumija" u luci Bar u Prvom svetskom ratu

1919. - U Moskvi počeo osnivački kongres Treće internacionale (Komiterne)

1926. - Rođen Stevan Vračar, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu (Krunoslavlje, 02. 03. 1926 - Beograd, 23. 02. 2007)

1930. - Umro Dejvid Herbert Lorens, engleski književnik (Istvud, 11. 09. 1885 - Antibi, 02. 03. 1930)

1931. - Rođen Mihail Gorbačov, sovjetski političar i državnik, poslednji predsednik SSSR- a, nobelovac (Privoljno, 02. 03. 1931)

1933. - U listu "Politika" pojavila se prva ukrštenica u našim dnevnim novinama

1939. - Umro Hauard Karter, engleski egiptolog, otkrio grobnicu faraona Tutankamona (Svofem, 09. 05. 1873 - London, 02. 03. 1939)

1951. - U Bostonu održan prvi američki košarkaški susret "All stars"

1952. - Počela sa radom bioskopska dvorana Muzeja Jugoslovenske kinoteke

1966. - Štampan prvi broj sportskog lista "Tempo", najstarijeg sportskog magazina na Balkanu

1968. - Rođen Danijel Krejg, britanski filmski glumac (Čester, 02. 03. 1968)

1972. - Lansiran američki svemirski brod "Pionir 10" ka Jupiteru

1973. - Rođen Dejan Bodiroga, košarkaš, reprezentativac
(Klek, 02. 03. 1973)

1973. - U Parizu potpisan završni dokument o miru u Vijetnamu

1988. - Umro Henrik Šering, meksički violinista, ambasador dobre volje UNESCO -a (Varšava, 22. 09. 1918 - Kasel, 02. 03. 1988)

1995. - Umrla Leposava Lulik, model Predićeve "Kosovke devojke"

2003. - Umro Henk Balard, američki pevač , tvorac "tvista"
(Detroit, 18. 11. 1927 - Los Anđeles, 02. 03. 2003)

2005. - Umro Cadik Danon, Vrhovni rabin Jugoslavije
(Sarajevo, 20. 04. 1918 - Beograd, 02. 03. 2005)

2007. - Umro Miroljub Rajić, generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije
(Užice, 03. 04. 1950 - Kopaonik, 02. 03. 2007)

2007. - Umro Anri Truaja (Lev Tarasov), francuski književnik
(Moskva,01. 11. 1911 - Pariz, 02. 03. 2007) ili 04!

2008. - Umro Džef Hili, kanadski rok i džez-gitarista, vođa grupe "Džef Hili bend" (Toronto, 25. 03. 1966 - Toronto, 02. 03. 2008)

[Cruz]

11. mart

11. mart (11.03) je 70. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (71. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 295 dana.

Događaji
1851. — Prvi put izvedena Verdijeva opera “Rigoleto”, u Veneciji.
1913. — Velika Britanija i Nemačka postigle sporazum o granicama afričkih kolonija Nigerije i Kameruna.
1917. — Britanske trupe u Prvom svetskom ratu zauzele Bagdad.
1920. — Emir Fejsal proglašen za kralja nezavisne Sirije.
1938. — Artur Zajs-Inkvart postao kancelar Austrije umesto Kurta fon Šušniga. Narednog dana Hitlerove trupe ušle u Austriju.
1941. — Kongres SAD izglasao Zakon o zajmu i najmu, kojim je Velika Britanija dobila neophodnu vojnu pomoć u Drugom svetskom ratu, sedam milijardi dolara.
1943. — U Makedoniji su bugarski fašisti uhapsili sve Jevreje iz Štipa, Bitolja i Skoplja i prebacili ih u sabirni logor u Skoplju. Odatle je 7215 lica, posle nekoliko dana depotovano u logor uništenja Treblinku.
1973. — Hektor Kampora pobedio na prvim predsedničkim izborima u Argentini od 1965.
1975. — U Lisabonu ugušena pobuna padobranskih jedinica protiv levičarske vojne vlade, a bivši predsednik, general Antonio Ribeiro de Spinola, s grupom oficira pobegao u Španiju.
1981. — Pod parolom “Kosovo republika” u Prištini izbile studentske demonstracije kosmetskih Albanaca, koje su u narednim nedeljama zahvatile ceo Kosmet. To je bilo prvi put da su kosmetskih Albanci masovno podržali ideju o nezavisnoj kosmetskoj republici.
1985. — Mihail Gorbačov izabran za generalnog sekretara Centralnog komiteta Komunističke partije Sovjetskog Saveza. Na toj funkciji nasledio preminulog Konstantina Černjenka.
Egipćani, braća Al Fajed, postali većinski vlasnici čuvene londonske robne kuće “Harods”.
1990. — Parlament Litvanije proglasio nezavisnost te zemlje od Sovjetskog Saveza. To je bila prva sovjetska republika koja se izdvojila iz SSSR-a.
Čileanski diktator, general Augusto Pinoče, posle više od 16 godina prepustio predsednički položaj Patrisiju Elvinu, ali zadržao komandu nad oružanim snagama.
1991. — Jugoslovenska teniserka Monika Seleš prvi put se penje na prvo mesto na WTA listi najboljih teniserki sveta.
1998. — I pored snažnih protesta studenata, koji su tražili političke i privredne reforme, general Suharto počeo svoj sedmi mandat predsednika Indonezije.
1999. — Pošto je jedan beogradski sud osudio tri novinara lista “Dnevni telegraf” na po pet meseci zatvora, međunarodna organizacija za zaštitu ljudskih prava “Hjuman rajts voč” ocenila da su napadi jugoslovenskih vlasti na slobodu medija poprimili alarmantne razmere.
2000. — U eksploziji metana u rudniku uglja “Barakovi” u Ukrajini poginuo 81 radnik ugljenokopa.
Akademik i advokat Rikardo Lagos inaugurisan za predsednika Čilea, kao drugi socijalista na čelu te države, posle Salvadora Aljendea, ubijenog u državnom udaru 1973.
2002. — U napadu izraelskih tenkova na izbeglički logor u Gazi poginulo najmanje 17 Palestinaca.
2003. — Kanadski sudija Filip Kirš izabran za predsednika prvog stalnog Međunarodnog krivičnog suda u Hagu, koji će biti nadležan za zločine počinjene bilo gde u svetu. Osnivanje suda podržalo blizu 90 zemalja, ali ne i SAD, Rusija i Kina.
Vrhovni sud Japana odbio zahtev 42 Kineza za obeštećenje za vreme koje su proveli na prisilnom radu u Japanu, tokom Drugog svetskog rata, uz obrazloženje da je to bilo davno.
2004. — U terorističkim napadima na tri železničke stanice u Madridu 192 ljudi poginulo, a više od 1.400 povređeno. Na najmasovnijim demonstracijama u istoriji te zemlje okupilo se preko osam miliona ljudi širom Španije, koji su protestovali protiv terorizma. Tri meseca kasnije u Italiji uhapšen Egipćanin Rabei Osman Sajed Ahmed, osumnjičen za organizovanje tih napada, a zbog pripremanja terorističkih napada u Belgiji pritvoreno 15 osoba.
Tribunal u Hagu osudio bosanskog Srbina Ranka Češića na 18 godina zatvora zbog ratnih zločina nad muslimanskim zarobljenicima u gradu Brčko, u proleće 1992.
2006. — U Sheveningenu, u svojoj 64. godini, preminuo bivši predsednik Jugoslavije Slobodan Milošević.

Rođenja
1544. — Torkvato Taso, italijanski pesnik. († 1595.)
1856. — Stepa Stepanović, srpski general u Prvom svetskom ratu († 1929.)
1885. — Malkom Kembel, engleski vozač brzih automobila i čamaca. († 1948.)
1927. — Himzo Polovina, bošnjački muzičar. († 1986.)
1952. — Daglas Adams, britanski radio dramaturg i pisac. († 2001.)
1959. — Dejan Stojanović, srpsko-američki pesnik, esejista i publicista

Smrti
222.- Elagabal, rimski car (218-222).
1955. — Aleksandar Fleming, škotski barkteriolog. (* 1881).
1974. — Milan Bartoš, srpski pravnik
2006. — Slobodan Milošević, bivši predsednik SR Jugoslavije i Srbije (* 1941.)

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Svetog Porfirija – episkopa gaskog
Svetog mučenika Jovana Kalfu

[Bisernica]

12. mart





Danas se obeležava Dan Univerziteta u Beogradu. Mihajilo Pupin, poznati fizičar umro je na današnji dan 1935. godine.

Velika škola u Beogradu je na današnji dan 1905. godine prerasla u Univerzitet. Prvi pokušaji stvaranja škole za više obrazovanje kod Srba datiraju iz perioda Prvog srpskog ustanka. Karađorđeva Velika škola, osnovana 1808. godine, radila je pet godina. Nju je završilo sedam polaznika, među kojima i Vuk Karadžić. Njen rad obnovljen je 1830. godine. Osam godina kasnije, Velika škola prerasta u Licej sa sedištem u Kragujevcu. Od 1841. godine Licej je ponovo u Beogradu. Knez Mihailo Obrenović, 1863. godine, donosi Zakon o Velikoj školi sa 3 fakulteta: Pravnim, Filozofskim i Tehničkim. Svoje sadašnje ime Univerzitet je dobio donošenjem zakona, 12. marta 1905. godine, koji je potpisao kralj Petar I. U prvom članu ovog zakona, kaže se: "Velika škola se proglašuje za Univerzitet sa Filozofskim, Pravnim, Medicinskim, Tehničkim i Bogoslovskim fakultetom".

Fizičar i elektrotehničar Mihajlo Pupin umro je na današnji dan 1935. godine. Matematiku i teorijsku fiziku Pupin je studirao u Kembridžu, a nakon odbranjene doktorske disertacije o osmotskom pritisku postao je profesor matematičke fizike na Kolumbija univerzitetu. Profesurom se bavio punih 40 godina, radeći istovremeno i kao upravnik Elektrotehničkog instituta, na kome je došao do svojih najvažnijih naučnih otkrića: Pupinovi kalemovi za prenos telefonskih razgovora na velike daljine, elektromagnetni detektori, sekundarna radijacija rendgenskih zraka... Svoj životni put Pupin je opisao u delu koje je kod nas objavljeno pod naslovom "Sa pašnjaka do naučenjaka" i 1924. godine nagrađeno "Pulicerovom nagradom". Njegovo ime nose fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta.

1365. - Osnovan Bečki univerzitet

1821. - Rođen Medo Pucić, književnik, vaspitač kneza Milana Obrenovića
(Dubrovnik, 12. 03. 1821 - Dubrovnik, 30. 06. 1882)

1856. - Rođen Stepa Stepanović, vojvoda, komandant srpske vojske u Balkanskim i Prvom svetskom ratu (Kumodraž, 12. 03. 1856 - Čačak, 27. 04. 1929)

1863. - Rođen Gabrijele Danuncio, italijanski književnik i političar
(Peskara, 12. 03. 1863 - Gardone Rivijera , 01. 03. 1938)

1868. - U Srbiji zvanično uveden Vukov pravopis

1881. - Rođen Mustafa Kemal Ataturk, turski general i državnik, osnivač moderne Turske i njen prvi predsednik (Solun, 12. 03. 1881 - Carigrad, 10. 11. 1938)

1889. - Rođen Vaclav Fomič Nižinski, ruski baletski igrač i koreograf (Kijev, 12. 03. 1889 - London, 08. 04. 1950)

1901. - Umro Jovan Ilić, književnik
(Resnik, 28. 08. 1823 - Beograd, 12. 03. 1901)

1908. - Rođen Jovan Đorđević, pravnik, profesor Univerziteta u Beogradu i sudija Ustavnog suda Jugoslavije, akademik (Beograd, 12. 03. 1908 - Beograd, 09. 12. 1989)

1912. - Američki kapetan Albert Beri izveo prvi skok padobranom iz aviona

1913. - Rođen Sergej Mihalkov, ruski književnik (Moskva, 12. 03. 1913)

1914. - Umro Džordž Vestinghaus, američki inženjer i pronalazač
(Njujork, 06. 10. 1846 - Njujork, 12. 03. 1914)

1920. - Osnovan Fudbalski savez Beograda

1922. - Rođen Džon (Džek) Keruak (Žan Luj Keruak), američki književnik
(Lovel, 12. 03. 1922 - Sent Petersburg, Florida, 21. 10. 1969)

1925. - Umro Sun Jat Sen, kineski revolucionar i državnik, osnivač moderne Kine i njen prvi predsednik (Hsijang-šan, 12. 11. 1866 - Peking, 12. 03. 1925)

1928. - Rođen Edvard Olbi, američki dramski pisac (Vašington, 12. 03. 1928)

1935. - Borac za nezavisnost Indije Mahatma Gandi pozvao na kampanju građanske neposlušnosti prema britanskoj kolonijalnoj upravi

1938. - Anšlus - nasilno priključenje Austije Nemačkoj

1946. - Rođena Lajza Mineli, američka filmska glumica i pevačica, dobitnica "Oskar"-a (Los Anđeles, 12. 03. 1946)

1950. - Umro Hajrnih Man, nemački književnik, akademik
(Libek, 27. 03. 1871 - Santa Monika, 12. 03. 1950)

1964. - Umro Jovan Bijelić, slikar, akademik
(Kolunić, 19. 06. 1886 - Beograd, 12. 03. 1964)

1971. - Rođen Dragutin Topić, atletičar, reprezentativac, evropski i svetski rekorder u skoku u vis (Beograd, 12. 03. 1971)

1974. - Umro Milan Bartoš, pravnik, ekspert za međunarodno pravo, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, akademik (Beograd, 10. 11. 1901 - Beograd, 12. 03. 1974)

1995. - Umro Milosav - Mija Aleksić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Gornja Crnuća, 26. 09. 1923 - Beograd, 12. 03. 1995)

1996. - Umro Dragan Marković, novinar i urednik "NIN"- a
(Valjevo, 03. 11. 1927 - Beograd, 12. 03. 1996)

1999. - Umro Jehudi Menjuhin, amerčki violinista i dirigent
(Njujork, 22. 04. 1916 - Berlin, 12. 03. 1999)

2000. - Umro Aleksandar Nikolić, košarkaški stručnjak, profesor Fakulteta za fizičku kulturu u Beogradu (Sarajevo, 28. 10. 1924 - Beograd, 12. 03. 2000)

2000. - Umrla Vera Jocić, slikar, lutkarski animator i reditelj
(Šabac, 02. 01. 1912 - Šabac, 12. 03. 2000)

2001. - Umro Robert Ladlam, američki književnik
(Njujork, 25. 05. 1927 - Nejpl, 12. 03. 2001)

2003. - Ubijen dr Zoran Đinđić, političar i državnik, predsednik Demokratske stranke, predsednik vlade Srbije (Bosanski Šamac, 01. 08. 1952 - Beograd, 12. 03. 2003)

2003. - Umro Branko Pribićević, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu (Dvor na Uni, 12. 11. 1928 - Beograd, 12. 03. 2003)

2005. - Umro dr Milorad Vasović, profesor Geografskog fakulteta u Beogradu, predsednik Srpskog geografskog društva (Gajtan, 28. 11. 1926 - 12. 03. 2005)

2005. - Umro Kosta Čuperlović, dr veterinarske medicine, predsednik Društva imunologa Srbije (Krupanj, 07. 05. 1931 - Beograd, 12. 03. 2005)

2008. - Umro Lazar Pontičeli, legionar, poslednji veteran francuske armije iz Prvog svetskog rata (Betola, 07. 12. 1897 - Pariz, 12. 03. 2008)

2010. - Umrla Dušanka Kalanj, spiker i voditelj TV Beograd
(Šibenik,18. 10. 1934 - Beograd, 12. 03. 2010)

[Bisernica]

13. mart





Počelo emitovanje emisije "Vreme sporta i razonode" Prvog programa Radio Beograda. Nobelovac Ivo Andrić umro 1975. godine.


Na današnji dan 1960. godine počelo je emitovanje emisije "Vreme sporta i razonode" Prvog programa Radio Beograda. Kada je 1960. godine u etar krenula emisija "Vreme sporta i razonode" sa efektnom špicom "Gol, gol, gol" i glasom doajena sportskog novinarstva Radivoja - Raće Markovića, slušaoci su prepoznali novi zvuk i pristup informisanju o sportu i razonodi. Kroz ovaj popularni sportsko - zabavni magazin prošlo je na hiljade umetnika, zabavljača i sportista. Njihovi domaćini bili su Aleksandar-Saša Marković, Predrag Knežević, Đurađ Mrđenović, Šilja Mihajlović, plejada sjajnih sportskih reportera, koji su kasnije predali palicu mlađim kolegama Miodragu Stojiljkoviću, Slobodanu Kovačeviću, Svetislavu Vukoviću, Marku Markoviću, Jordanu Ivanoviću... Emisija "Vreme sporta i razonode" svojim kvalitetnim sadržajem i aktuelnošću predstavljala nas je na mnogim domaćim i inostranim festivalima i ovenčana je nizom nagrada.

Godine 1975. umro je Ivo Andrić, književnik i diplomata, akademik, nobelovac. Izrazit i dosledan realist, Andrić je u svojim pripovetkama i romanima dao čitavu galeriju likova iz života stare Bosne. Pripovedač snažne imaginacije, Andrić se odlikovao vandrednom čistotom jezika, prefinjenim psihološkim analizama i dubokim poniranjem u suštinske probleme egzistencije. Najpoznatija njegova dela su: "Ex Ponto", pesme u prozi, zbirka pesama "Nemiri", pripovetke "Anikina vremena" i "Put Alije Đerzeleza" i romani "Na Drini ćuprija", "Travnička hronika" i "Gospođica". Andrićeva "Prokleta avlija", predstavlja remek-delo pripovedačke proze. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1961. godine. Jedan je od naših najprevođenijih pisaca.

1572. - Umro Petar Hektorović, književnik
(Hvar, 10. 1487 - Hvar, 13. 03. 1572)

1781. - Engleski astronom Vilijam Heršel otkrio sedmu planetu Sunčevog sistema - Uran

1830. - Rođen Paul Hajze, nemački književnik, nobelovac
(Berlin, 13. 03. 1830 - Minhen, 02. 04. 1914)

1855. - Umro Dimitrije Avramović, slikar i književnik
(Sv.Ivan Šajkaški, 27. 03. 1815 - Novi Sad, 13. 03. 1855)

1855. - Izgrađen železnički most na Nijagari između SAD i Kanade

1855. - Rođen Persival Lovel, američki industrijalac, popularizator ideje o životu na Marsu (Boston, 13. 03. 1855 - Mars Hil, 12. 11. 1916)

1857. - Knjaz Aleksandar Karađorđević doneo "Ustroenije" o udruživanju zanatlija i trgovaca u Srbiji - ovaj datum obeležava se kao Dan Privredne komore Srbije

1871. - Rođen Živko Pavlović, general i vojni pisac, akademik
(Bašin, 13. 03. 1871 - Beograd, 25. 04. 1938)

1888. - Umro Anton Semjonovč Makarenko, sovjetski pedagog i književnik
(Belopolje, 13. 03. 1888 - Moskva, 01. 04. 1939)

1894. - U jednom kafeu na pariskom trgu Pigal Francuskinja Ivet, slikarski model, izvela prvi javni striptiz

1894. - Umro Franjo Rački, istoričar i političar, prvi predsednik Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti (Fužine, 25. 11. 1828 - Zagreb, 13. 03. 1894)

1895. - U požaru izgorela Teslina laboratorija u Njujorku

1903. - Rođen Kosta Petković, geolog, profesor Beogradskog univerziteta, akademik
(Solun, 13. 03. 1903 - Beograd, 28. 05. 1987)

1926. - Rođen Miloš Gvozdenović, akademski slikar
(Kastrat, 13. 03. 1926 - Beograd, 28. 05. 2006)

1929. - Rođen Boris Buzančić, pozorišni, filmski i TV glumac, gradonačelnik Zagreba (Bjelovar, 13. 03. 1929)

1930. - Objavljena vest o otkriću Plutona, koji je 18. februara iste godine prvi ugledao američki astronom Klajd Tombo

1939. - Umro Lisjen Levi-Bril, francuski filozof, sociolog i antropolog
(Pariz, 19. 04. 1857 - Pariz, 13. 03. 1939)

1942. - Ubijen Žikica Jovanović - Španac, španski borac, narodni heroj
(Valjevo, 1914 - Radanovac, 13. 03. 1942)

1944. - Rođena Atina Bojadži, "Ohridski delfin" makedonska plivačica i trener, svetski šampion u plivačkom maratonu, prva žena sa Balkana koja je preplivala Lamanš
(Ohrid, 13. 03. 1944 - Skoplje, 29. 12. 2010)

1945. - Ubijen Miladin Popović, političar (Lopate, 1910 - Priština, 13. 03. 1945)

1965. - Rođena Vesna Trivalić, pozorišna, filmska i TV glumica (Beograd, 13. 03. 1965)

1974. - Umro Mato Lovrak, književnik (Veliki Grđevac, 08. 03. 1899 - Zagreb, 13. 03. 1974)

1978. - Umro Karolj Baranji, vajar i keramičar
(Novi Sad, 03. 11. 1894 - Novi Sad, 13. 03. 1978)

1993. - Umro Pavle Vasić, slikar, istoričar umetnosti i likovni kritičar, profesor Filozofskog fakulteta i Univerziteta umetnosti u Beogradu
(Niš, 30. 08. 1907 - Beograd, 13. 03. 1993)

1996. - Umro Kšištof Kišlovski (Kješlovski), poljski filmski i TV reditelj
(Varšava, 27. 06. 1941 - Varšava, 13. 03. 1996)

2002. - Umro Spiros Kiprijanu, kiparski političar i državnik, predsednik Kipra (Limasol, 28. 10. 1932 - Nikozija, 13. 03. 2002)

2003. - Umro Živorad Igić, novinar, publicista i političar
(Babin most, 13. 10. 1942 - Beograd, 13. 03. 2003)

2003. - Umro Enriko Josif, kompozitor, pedagog i publicista, akademik
(Beograd, 01. 05. 1924 - Beograd, 13. 03. 2003)

2004. - Umrla Marina Koljubajeva, filmska i TV glumica
(Beograd, 02. 11. 1950 - Beograd, 13. 03. 2004)

2005. - Umro Aleksandar Atanacković, fudbaler, reprezentativac
(Beograd, 29. 04. 1920 - Beograd 13. 03. 2005)

2008. - Umro Živko Šoklovački, pravnik, političar, šef poslaničke grupe Jugoslovenske levice u Skupštini SFRJ, predsednik Upravnog Odbora NIS-a (Kikinda, 1946 - Novi Sad, 13. 03. 2008)

[Bisernica]

14. mart





Na današnji dan 1879. godine rođen Albert Ajnštajn. U Beogradu 1883 proradio prvi telefon. Rođen književnik, novinar i scenarista Miroslav-Mika Antić. RTS 2005. godine prvi put emitovao vesti za osobe sa oštećenim sluhom.


1681. - Rođen Georg Filip Teleman, nemački kompozitor
(Magdeburg, 14. 03. 1681 - Hamburg, 25. 06. 1767)

1776. - Rođena Eustahija Arsić, prva srpska književnica
(Irig, 14. 03. 1776 - Arad, 17. 02. 1843)

1804. - Rođen Johan Štraus stariji, austrijski kompozitor
(Beč, 14. 03. 1804 - Beč, 25. 09. 1849)

1811. - Rođen Konstantin Bogdanović, političar, književni kritičar i publicista
(Ruma, 14. 03. 1811 - Novi Sad, 10. 05. 1854)

1855. - Proradio prvi telegraf u Srbiji

1879. - Rođen Albert Ajnštajn, američki fizičar, tvorac teorije relativiteta, nobelovac
(Ulm, 14. 03. 1879 - Prinston, 18. 04. 1955)

1883. - Umro Karl Marks, nemački filozof, ekonomista, sociolog, vođa međunarodnog radničkog pokreta
(Trir, 05. 05. 1818 - London, 14. 03. 1883)

1883. - Proradio prvi telefon u Beogradu
Samo sedam godina posle čuvene filadelfijske izložbe na kojoj je prikazan telefon - izum američkog pronalazača Aleksandra Grejema Bela, Beograd je dobio prvu "telefonsku štaciju". Koncesije za uvođenje telefona u Srbiji dobio je 1882. godine Panta Mihajlović, prijatelj i savremenik Nikole Tesle. Ovo "čudo od tehnike" dugo 300 metara bilo je postavljeno između kafane "Tri lista duvana" i inžinjerske kasarne na Paliluli. Prvi telefonski razgovor vodili su ministar vojni Taša Nikolić i inžinjerski kapetan Kosta Radosavljević. Nažalost, zgrade u kojoj je instaliran prvi telefon danas nema, iako je reč o kulturno - istorijskom spomeniku izuzetne važnosti.

1897. - Umro Milorad Medaković, istoričar, novinar i diplomata
(Zvonigrad, 11. 1823 - Beograd, 14. 03. 1897)

1903. - Umro Matija Ban, književnik, političar i publicista, profesor Liceja u Beogradu, akademik
(Dubrovnik, 16. 12. 1818 - Beograd, 14. 03. 1903)

1908. - Rođen Koča Popović, književnik, publicista, političar i državnik, narodni heroj
(Beograd, 14. 03. 1908 - Beograd, 20. 10. 1992)

1912. - Umro Petar Nikolajevič Lebedjev, ruski fizičar
(Moskva, 08. 03. 1866 - Moskva, 14. 03. 1912)

1922. - Rođen Voja Carić, književnik, novinar i urednik Radio Beograda
(Mašići, 14. 03. 1922 - Beograd, 19. 04. 1992)

1930. - Rođena Jagoda Buić, slikar, tapiserista, scenograf i kostimograf
(Split, 14. 03. 1930)

1932. - Umro Džordž Istman, američki industrijalac, pionir fotografije i filma, osnivač kompanije Kodak", filantrop
(Votervil, 12. 07. 1854 - Ročester, 14. 03. 1932)

1932. - Rođen Zoran Pavlović, slikar i istoričar umetnosti, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu
(Skoplje, 14. 03. 1932 - Beograd, 27. 07. 2006)

1932. - Rođen Miroslav - Mika Antić, književnik, novinar i scenarista
(Mokrin, 14. 03. 1932 - Novi Sad, 24. 06. 1986)
Rano zapažen kao liričar eruptivne snage, ali i mekog štimunga, Antić je razvijao svoj dar u pravcu negovanog estradnog kazivanja. Njegove pesme za decu predstavljaju osobenu deonicu savremenog srpskog stvaralaštva za decu, a knjiga "Plavi čuperak" jedinstven je primer ljubavne dečije poezije. Za 35 godina bogatog i raznovrsnog stvaralaštva objavio je više od 30 knjiga. Najpoznatije su: "Garavi sokak", "Olovka ne piše srcem", "Krov sveta", "Plavo nebo"... Osim pera drugovao je i sa slikarskom paletom. Snimio je i 14 kratkometražnih i dva celovečernja filma. Dobitnik je "Zlatne arene" na Pulskom festivalu za filmski scenario. Tri decenije proveo je u novosadskom "Dnevniku" kao novinar i urednik.

1933. - Rođen Kvinsi Džons, američki džez - trubač i kompozitor
(Čikago, 14. 03. 1933)

1933. - Rođen ser Majkl Kejn, britanski glumac, dobitnik "Oskar"- a
(London, 14. 03. 1933)

1943. - Rođen Nikola Kole Angelovski, makedonski filmski glumac i reditelj
(Skoplje, 14. 03. 1943)

1945. - Američki marinci zauzeli ostrvo Ivo Džima u Pacifiku, izvojevavši jednu od najvažnijih pobeda nad Japancima u Drugom svetskom ratu

1986. - Umro Mihailo Vukdragović, kompozitor i dirigent, profesor i rektor Muzičke akademije u Beogradu
(Okučani, 08. 11. 1900 - Beograd, 14. 03. 1986)

1997. - U Kuritibi, u Brazilu, održan međunarodni skup ljudi ugroženih branama, doneta je Deklaracija kojom se 14. mart proglašava Međunarodnim danom borbe protiv brana

2002. - Potpisan "Beogradski sporazum" o preuređenju odnosa Srbije i Crne Gore- stvorena nova državna zajednica pod imenom Srbija i Crna Gora

2002. - Umro Mijailo Kostić, novinar i urednik Sportske redakcije Radio Beograda
(Rti, 13. 12. 1959 - Beograd, 14. 03. 2002)

2005. - Na TV Beograd prvi put emitovane vesti za osobe sa oštećenim sluhom

2006. - Umro Lenart Meri, estonski književnik, reditelj, političar i državnik, predsednik Estonije
(Talin, 29. 03. 1929 - Talin,14. 03. 2006)

2011. - Umro Goran Gvardiol, akademski slikar
( 24. 05. 1948 - Beograd, 14. 03. 2011)

[Bisernica]

15. mart





Književnik Raško Dimitrijević rođen je na današnji dan 1898. godine. Izgradnja prvog ženskog zatvora u Srbiji počela je na današnji dan 1836. godine.

Raško Dimitrijević, književnik, prevodilac i književni kritičar, profesor Beogradskog univerziteta rođen je na današnji dan 1898. godine. Dimitrijević je u mladosti koncertirao, da bi se kasnije posvetio besedama o književnosti. Studirao je književnost u Parizu i Strazburu, koju je kasnije predavao studentima Beogradskog univerziteta. Ostaće zapamćen kao predavač retkog govorničkog dara. Najčešće je govorio o francuskim temama, ali i o nemačkim, ruskim i domaćim kompozitorima i piscima. Ovaj veliki epistolar napisao je oko 50 hiljada pisama. Preveo je sa francuskog i nemačkog preko 50 dela klasika i savremenih pisaca. Neprestano se iskazivao kao veliki humanista i erudita.

Književnik Miodrag Bulatović umro je na današnji dan 1991. godine. Samosvojna ličnost srpske literature, kontroverzan pisac koji je jednako plenio i pisanom i izgvorenom rečju, briljantan stilista, Bulatović je knjigom novela "Đavoli dolaze" ušao u sam vrh posleratne jugoslovenske proze. Sledili su romani Crveni petao leti prema nebu, Heroj na magarcu, Rat je bio bolji, Ljudi s četiri prsta, Peti prst, Gullo, gullo i drama Godo je došao koji su prevedeni na mnoge svetske jezike. Bez državnih nagrada, Bulatović je nosilac, za pisca najvrednijeg priznanja, "NIN-ove" nagrade za roman 1975. godine.

Pevač Živan Milić umro je na današnji dan 1993. godine. Živan Milić je pevačku karijeru započeo na gimnazijskoj priredbi u Kragujevcu, gde je otpevao pesmu Ublaži nemir moj. Kao dvadesetogodišnjak dolazi u Beograd. Diplomirao je na Fakultetu dramskih umetnosti. Prvu ploču snimio je 1961. godine sa Lolom Novaković. Njegov repertoar činile su starogradske pesme, romanse i zabavne melodije. Snimio je oko 20 singlova i LP ploča. Učestvovao je na skoro svim domaćim festivalima zabavne muzike i osvajao nagrade za interpretaciju. Nezaboravno je njegovo izvođenje melodije Mali cvet koje zadugo niko neće nadmašiti.

- Nacionalni praznik Mađarske.

44. p.n.e. - Ubijen Gaj Julije Cezar, rimski imperator, vojskovođa i književnik (Rim, 12.7.100. god. p.n.e - Rim, 15.3.44. god. p.n.e)

1748 - Formiran prvi Magistrat i usvojen Statut Novog Sada

1836 - Počela izgradnja prvog ženskog zatvora u Srbiji

1837 - Umro Lukijan Mušicki, književnik, profesor bogoslovije, arhimandrit manastira Šišatovac (Temerin, 27.1.1777 - Plaško, 15.3.1837)

1842 - Umro Luiđi Kerubini, italijanski kompozitor
(Firenca, 14.9.1760 - Pariz, 15.3.1842)

1848 - Izbila revolucija u Mađarskoj

1892 - Osnovan fudbalski klub "Liverpul"

1926 - Rođen Đorđe Đurđević, operski pevač, direktor Opere i Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu (Šimanovci, 15.3.1926 - Beograd, 16.12.2004)

1937 - U Beogradu štampan prvi broj lista "Student", osnivač i prvi urednik bio Ivo Lola Ribar

1938 - Umro Nikolaj Ivanovič Buharin, sovjetski političar i publicista
(Moskva, 27.9.1888 - Moskva, 15.3.1938)

1939 - Nemačka okupirala Čehoslovačku

1941 - Rođen Dušan Golumbovski, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 15.3.1941)

1944 - Rođen Ivan Ćurković, fudbalski golman, reprezentativac, sportski radnik, predsednik Olimpijskog komiteta Srbije i Crne Gore i OK Srbije, vitez Legije časti (Mostar, 15.3.1944)

1945 - "Prosveta" objavila knjigu Ive Andrića "Na Drini ćuprija"

1948 - Rođen David Albahari, književnik (Peć, 15.3.1948)

1957 - Umro Moša Pijade, političar, državnik, novinar i slikar
(Beograd, 4.1.1890 - Pariz, 15.3.1957)

1962 - Rođen Terens Trent D Arbi, američki muzičar
(Njujork, 15.3.1962)

1975 - Umro Aristotel Onazis, grčki brodovlasnik
(Smirna, 15.1.1906 - Pariz, 15.3.1975)

1981 - Umro Rene Kler (Lusijen Šomet), francuski scenarista i reditelj
(Pariz, 11.11.1898 - Pariz, 15.3.1981)

1983 - Umrla Rebeka Vest (Sesili Izabel Ferfild), britanska književnica, književni kritičar i novinar (London, 21.12.1892 - London, 15.3.1983)

1991 - Umro Veljko Korać, filozof, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu (Debelo Brdo, 4.10.1914 - Beograd, 15.3.1991)

1997 - Umro Fred Cineman, američki filmski režiser, dobitnik Oskara
(Beč, 29.4.1907 - London, 15.3.1997)

2007 - Umro Jovan Zebić, političar, potpredsednik Vlade SRJ, ministar finansija Srbije i SRJ i viceguverner Narodne banke (Runjani, 5.5.1939 - Beograd, 15.3.2007)

2007 - Umro Stjuart Rozenberg, američki filmski i TV reditelj
(Njujork, 11.8.1927 - Beverli Hils, 15.3.2007)

2009 - Umro prof. dr Egon Fekete, lingvista, leksikograf, naučni savetnik Instituta za srpski jezik SANU, urednik Rečnika SANU (Beograd, 11.6.1931 - Beograd, 15.3.2009)

[Bisernica]

16. mart





Na današnji dan 1945. godine, preminula jevrejska devojčica i simbol holokausta Ana Frank. Godine 1923, rođen književnik Vasa Popović.

Ana Mari Frank rođena je 1929. godine u Frankfurtu na Majni, a umrla na današnji dan 1945. godine u koncentracionom logoru Bergen-Belsen. Bila je jedan od najpoznatijih jevrejskih žrtava holokausta. Za vreme skrivanja od nacista u Amsterdamu napisala je poznati Dnevnik Ane Frank. Po nacionalnosti je bila Nemica, sve do 1941. godine, kada joj je oduzeto državljanstvo po antisemitskim zakonima nacističke Nemačke. Postala je poznata posle smrti u koncentracionom logoru, zahvaljujući objavljivanju svog dnevnika. U njemu je opisala život u skrovištu u kući u Amsterdamu za vreme nacističke okupacije u Drugom svetskom ratu. Otac porodice, Oto Frank, jedini je preživeo rat. Vratio se u Amsterdam, gde je pronašao dnevnik svoje ćerke. Njegovim zalaganjem dnevnik je objavljen 1947. godine u originalnoj i delimično skraćenoj verziji na holandskom jeziku.

Na današnji dan 1923. godine, rođen je Vasa Popović, književnik, publicista i novinar. Popović se u književnosti predstavio zbirkom pesama Sremski zagrljaji, koja je štampana 1952. godine, da bi se dve godine kasnije predstavio i zbirkom pripovedaka Volite se ljudi. Usledilo je još desetak zbirki priča i jedan roman. Sve njih karakteriše osoben tip humorističkog, šeretskog pripovedanja, natopljenog beskrajnim čovekoljubljem i toplinom. Popović je bio dugogodušnji novinar i urednik Ježa, Politike i NIN-a i veliki prijatelj Branka Ćopića i Miloša Crnjanskog. Autor je više humorističkih TV serija i antologije humora pod nazivom Antologija leve strane.

1521 - Portugalski moreplovac Fernando de Magelan doplovio do Filipinskih ostrva

1736 - Umro Đovani Batista Pergolezi, italijanski kompozitor
(Jesi, 4.1.1710 - Pocuoli, 16.3.1736)

1751 - Rođen Džejms Medison, američki političar i državnik, predsednik SAD, tvorac američkog Ustava
(Port Konvej, 16.3.1751 - Monpelje, 28.6.1836)

1787 - Rođen Georg Simon Om, nemački fizičar, autor zakona o električnom otporu
(Erlangen, 16.3.1787 - Minhen, 7.7.1854)

1839 - Rođen Rene Fransoa Arman Sili Pridom, francuski književnik, prvi dobitnik Nobelove nagrade za književnost
(Pariz, 16.3.1839 - Šanteno, 7.9.1907)

1881 - Osnovana Knjaževsko-serpska železničko-saobraćajna škola u Beogradu

1891 - Rođen prof. Vilijem Vajlend, američki misionar, izaslanik Međunarodnog crvenog krsta, doneo prvu košarkašku loptu u Kraljevinu SHS
( 16.3.1891 - Alameda, 27.11.1944)

1908 - U Kragujevcu osnovan Savez srpskih sokolova

1917 - Abdicirao ruski car Nikolaj II Romanov - kraj dinastije Romanov

1918 - Moskva proglašena za glavni grad SSSR-a

1925 - Rođen Paolo Montarsolo, italijanski operski pevač
(Portiči, 16.3.1925)

1940 - Umrla Selma Lagerlef, švedska književnica, nobelovac
(Merbak, 20.11.1858 - Merbak, 16.3.1940)

1941 - Rođen Bernardo Bertoluči, italijanski filmski reditelj i scenarista, dobitnik Oskara
(Parma, 16.3.1941)

1957 - Umro Konstantin Brankuši, rumunski vajar
(Hobita, 21.2.1876 - Pariz, 16.3.1957)

1962 - Lansiran prvi sovjetski satelit iz serije Kosmos

1978 - Otet Aldo Moro, italijanski političar i državnik

1985 - Umro Milutin-Tine Živković, harmonikaš
(Globoder, 26.10.1918 - Ajn Zidelan, 16.3.1985)

1997 - Umro Ljubomir Durković Jakšić, istoričar, profesor Bogoslovskog fakulteta i upravnik Patrijaršijske biblioteke Srpske pravoslavne crkve u Beogradu
(Vrela pod Durmitorom, 12.12.1907 - Beograd, 16.3.1997)

1998 - Umro Bendžamin Spok, američki pedijatar, psihijatar, humorista, idejni tvorac hipi-pokreta
(Nju Hevn, 2.5.1903 - San Dijego, 16.3.1998)

2002 - Umro Jovan Deretić, istoričar književnosti, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu
(Orahovac, 22.1.1934 - Beograd, 16.3.2002)

2002 - Umro Danilo-Bata Stojković, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 11.8.1934 - Beograd, 16.3.2002)

2005 - Umro Džordž Kenan, američki diplomata, istoričar i pisac
(Milvoki, 16.2.1904 - Prinston, 16.3.2005)

2007 - Umro Aleksandar-Saša Subota, pijanista i džez muzičar
(Sarajevo, 30.8.1935 - Beograd, 16.3.2007)

2007 - Umro Nebojša Đokić, rukovodilac službe Opšti poslovi - PJ Odbrana i zaštita RTS-a
(Beograd, 5.7.1954 - Beograd, 16.3.2007)

2008 - Umro Ola Brunkert, švedski muzičar, bubnjar grupe "Aba"
(Stokholm, 16.12.1946 - Majorka, 16.3.2008)

2008 - Umro Majki Dred, američki rege muzičar i producent
(1954 - Konektikat, 16.3.2008)

2009 - Umro Boris Mutić, hrvatski sportski novinar, košarkaš i atletičar
(Karlovac, 31.10.1939 - Zagreb, 16.3.2009)

2010 - Umro Miodrag Stamenković, sportski novinar, dopisnik Politike
(Vranje, 1921 - Kragujevac, 16.3.2010)

2010 - Umrla Ksenija Pajčin, pevačica
(Beograd, 3.12.1977 - Beograd, 16.3.2010)

2010 - Umro Filip Kapisoda, crnogorski maneken
(Cetinje, 3.4.1987 - Beograd, 16.3.2010)

[Bisernica]

17. mart





Svetski dan mora. Nacionalni praznik Irske. Dan Svetog Patrika. Dan pogroma Srba na Kosovu i Metohiji. Dan Muzičke škole "Dr Vojislav Vučković".


Na današnji dan 1894. godine rođen je reditelj, montažer, pedagog i teoretičar filma Slavko Vorkapić. Rođen u godini u kojoj je izmišljen kinematograf, Vorkapić je prvi dodir sa filmom imao kao šestogodišnjak, kada je na jednoj cirkuskoj predstavi video filmove Žorža Melijesa. To je presudno uticalo na njegovo buduće opredeljenje. Slikarstvo je studirao u Beogradu, Budimpešti i Parizu. Uveren da su "žive slike" filma umetnost budućnosti 1920. godine odlazi u Holivud. Stručnjak za stvaralačku montažu i upotrebu specijalnih efekata na filmu, režirao je montažne sekvence u oko stotinu holivudskih filmova. Dva puta je nominovan za "Oskar"-a u kategoriji dokumentarnih filmova. Autor je eksperimentalnih filmova "Fingalova pećina" i "Šuma šumori". Bio je član "Kalifornijske grupe" u Holivudu, koja se zalagala za razvoj umetničkog, autorskog i eksperimentalnog pristupa filmu. U filmsku teoriju i praksu prvi put je uveo princip vizuelne percepcije, tako da savremeni domaći i svetski film mnogo duguje genijalnim idejama koje je zastupao i u svojim radovima afirmisao ovaj autor. Naši filmofili pamte ga po briljantnoj režiji filma "Hanka".

180. - Umro Marko Aurelije, rimski imperator i filozof (Rim, 26. 04. 121 - Beč, 17. 03. 180)

1817. - Dunavom zaplovio prvi parobrod - "Karolina"

1847. - Rođen Jovan Paču, kompozitor i pijanista (Aleksandrovo, 17. 03. 1847 - Zagreb, 30. 10. 1902)

1853. - Umro Kristijan Dopler, austrijski fizičar i matematičar (Salcburg, 29. 11. 1803 - Venecija, 17. 03. 1853)

1891. - Uspostavljena prva telefonska veza između Londona i Pariza

1897. - Rođen Milan Ajvaz, pozorišni, filmski i TV glumac (Srpski Krstur, 17. 03. 1897 - Beograd, 28. 03. 1980)

1914. - Umro Antun Gustav Matoš, književnik i književni kritičar (Tovarnik, 13. 06. 1873 - Zagreb, 17. 03. 1914)

1919. - Rođen Net King Kol (Natanijel Kols), američki džez-muzičar, pevač i kompozitor filmske muzike (Montgomeri, 17. 03. 1919 - Santa Monika, 15. 02. 1965)

1929. - Objavljen prvi broj časopisa "Radio Beograd"

1938. - Rođen Rudolf Nurejev, ruski baletski igrač (Sibir, 17. 03. 1938 - Pariz, 06. 01. 1993)

1941. - Umro Isak Emanuelovič Babelj, ruski književnik (Odesa,13. 07. 1894 - Sibir, 17. 03. 1941)

1949. - Rođen Jugoslav Vlahović, karikaturista, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu (Beograd, 17. 03. 1949)

1952. - Rođen Marko V. Jarić, fizičar, ekspert u oblasti kvazikristala (Beograd, 17. 03. 1952 - SAD, 25. 10. 1997)

1956. - Umrla Irena Žolio -Kiri, francuski nuklearni fizičar i hemičar, nobelovac (Pariz, 18. 09. 1897- Pariz , 17. 03. 1956)

2001. - Umrla Zvijezdana Franić-Krajinčanić, muzički urednik Radio Beograda (Vrbanja, 21. 07. 1957 - Beograd, 17. 03. 2001)

2004. - Pogrom srpskog stanovništva na Kosovu i Metohiji

2007. - Umro Ivan Ivica Percl, hrvatski šansonjer i kompozitor (Zagreb, 01. 01. 1945 - Zagreb,17. 03. 2007)

2010. - Umro Slobodan Boda Ivković, izvršni direktor u Produkciji RTS-a (Beograd, 22. 12. 1944 - Beograd, 17. 03. 2010)

2011. - Umrla Nataša Vučković Lesendrić, pomoćnica ministra kulture Srbije za medije (Kosovska Mitrovica, 1966 - Beograd,17. 03. 2011)

[Bisernica]

18. mart





Čuveni ruski kompozitor Nikolaj Rimski-Korsakov rođen na današnji dan 1844. godine. Radio Beograd 18. marta 1929. emitovao prvu probnu emisiju. Havaji postali 50. država SAD 1959. godine.


Ruski kompozitor i profesor harmonije i orkestracije Nikolaj Andrejevič Rimski-Korsakov rođen je na današnji dan 1844. godine. Bio je poznat po naklonosti prema narodnim i bajkovitim temama i po svojoj izvanrednoj veštini orkestracije. Godine 1861, upoznao je Milija Balakirjeva i počeo ozbiljnije da se bavi muzikom. Balakirjev ga je ohrabrivao da komponuje i podučavao ga muzici. Preko Balakirjeva je upoznao druge kompozitore grupe koja je postala poznata kao "Velika petorka". Za njegovu Prvu simfoniju se tvrdi da je prva simfonija jednog ruskog kompozitira. Poznati su njegovo orekstarsko delo Sadko i operu Pskovičanka. U saradnji sa Aleksandrom Glazunovim, dovršio je čuvenu opetu Aleksandra Borodina Knez Igor.

Probnom emisijom emitovanom 18. marta 1929. godine, Radio Beograd je najavio početak redovnog emitovanja programa. Iako je početak bio najavljen za 24. mart, emisiona stanica u Beogradu počela je obraćanje slušaocima nedelju dana ranije. Beograd je te zime bio pod velikim snegom, koji je tih dana naglo popustio. Došlo je do brzog otapanja snega i velikih poplava. Kao prioritetan zadatak postavljeno je pravovremeno obaveštavanje stanovništva koje je bilo na udaru poplava. Ministarstvo pošte postavilo je zahtev Upravnom odboru Akcionarskog društva "Radio" da što pre montira predajnik i da, ne čekajući na formalnosti, počne da emituje izveštaje o vodostanju.

1584 - Umro Ivan Četvrti Vasiljevič Grozni, prvi ruski car
(Moskva, 25.8.1531. - Moskva, 18.3.1584)

1783 - Rođen Miloš Obrenović (Teodorović), knez Srbije (1815-1839, 1858-1860)
(Dobrinja, 18.3.1783 - Topčider, 14.9.1860)

1842 - Rođen Stefan Malarme, francuski književnik
(Pariz, 18.3.1842. - Valvens, 9.9.1898)

1850 - Knez Aleksandar Karađorđević odobrio Projekat ustrojenija Artiljerijske škole, datum se obeležava kao Dan vojnog školstva Vojske Srbije

1858 - Rođen Rudolf Dizel, nemački inženjer, pronalazač motora sa unutrašnjim sagorevanjem (Pariz, 18.3.1858 - Antverpen, 29.9.1913)

1869 - Rođen Artur Nevil Čemberlen, britanski političar i državnik, premijer Velike Britanije
(Birmingem, 18.3.1869. - Hekfild, 9.11.1940)

1871 - Izbila prva proleterska revolucija u svetu - Pariska komuna

1909 - Rođena Ljubica Marić, kompozitor i dirigent, profesor Muzičke akademije u Beogradu, akademik
(Kragujevac, 18.3.1909. - Beograd, 17.9.2003)

1915 - Počela Dardanelska pomorska operacija u Prvom svetskom ratu

1924 - Rođen Vojislav-Bubiša Simić, kompozitor i dirigent
(Beograd, 18.3.1924)

1932 - Rođen Džon Apdajk, američki književnik
(Reding, 18.3.1932. - Danver, 27.1.2009)

1956 - Umro Nikolaj Velimirović, vladika, episkop ohridski i žički, doktor teologije i filozofije
(Lelić, 23.12.1880. - Pensilvanija, 18.3.1956)

1956 - Rođen Ingemar Stenmark, švedski skijaš, olimpijski i svetski šampion
(Ternebi, 18.3.1956)

1959 - Rođen Lik Beson, francuski filmski reditelj i scenarista
(Pariz, 18.3.1959)

1962 - Potpisan Evijanski sporazum, kojim je okončan rat u Alžiru

1965 - Sovjetski kosmonaut Aleksej Leonov prvi iskoračio u slobodan kosmički prostor iz vasionskog broda "Vashod 2"

1965 - Umro Faruk I, poslednji egipatski kralj
(Kairo, 11.2.1920. - Rim, 18.3.1965)

1980 - Umro Erih From, nemački filozof, humanista i sociolog - psihoanalitičar
(Frankfurt, 23.3.1900. - Muralto, 18.3.1980)

2000 - Umrla Jelena Šantić, balerina, istoričar igre, koreograf i publicista (Beograd, 18.7.1944. - Beograd, 18.3.2000)

2004 - Umro Veljko Zečević, slikar
(1939 - Beograd, 18.3.2004)

2005 - Umro Ognjen Lakićević, književnik i pozorišni kritičar, direktor Udruženja izdavača i knjižara Jugoslavije i Međunarodnog sajma knjiga u Beogradu
(Trpeze, 27.2.1937. - Beograd, 18.3.2005)

2008 - Umro Artur Čarls Klark, američki književnik - pisac naučne fantastike, magistar matematike i fizike, scenarista
(Majnhed, 16.12.1917 - Kolombo, 18.3.2008)

2008 - Umro Živojin-Žika Milenković, pozorišni, filmski i TV glumac, upravnik Narodnog pozoriša u Nišu
(Niš, 26.1.1928 - Beograd, 18.3.2008)

2008 - Umro Entoni Mingela, britanski pozorišni, filmski i TV reditelj, dramski pisac i scenarista, dobitnik Oskara, predsednik Britanskog filmskog instituta
(Rajd, 6.1.1954 - London, 18.3.2008)

2009 - Umrla Nataša Ričardson, britanska glumica
(London, 11.5.1963 - Njujork, 18.3.2009)

2009 - Umro dr Živan Vlajić, profesor Defektološkog fakulteta u Beogradu
(Miloševac, 15. 08. 1932 - 18. 03. 2009)

2010 - Umro Aleks Čilton, američki pevač i gitarista
(Memfis, 28. 12. 1950 - Nju Orleans, 18. 03. 2010)

2010 - Umro Feš Parker, američki filmski i TV glumac
(Fort Vort, 16. 08. 1924 - Santa Inez, 18. 03. 2010)

2011 - Umro Voren Kristofer, američki advokat, političar i državnik, državni sekretar SAD
(Skrenton, 27. 10. 1925 - Los Anđeles, 18. 03. 2011)

[Bisernica]

19. mart





Na današnji dan 1872. godine rođen ruski baletski koreograf Sergej Pavlovič Djagiljev. Frederik Žolio - Kiri, francuski nuklearni fizičar i hemičar, koji je otkrio veštačku radioaktivnost rođen na današnji dan 1900. godine.


Godine 1872. rođen je ruski baletski koreograf Sergej Pavlovič Djagiljev. Djagiljev je studirao prava u Petrogradu, ali se uporedo bavio novinarstvom objavljujući časopis "Svet umetnosti". Organizator kulturnih i umetničkih priredbi, međunarodni uspeh je započeo 1906. godine, kada je u Parizu priredio izložbu srednjovekovne ruske umetnosti. Ohrabren velikim uspehom tog poduhvata, već sledeće godine uzbudio je Pariz ciklusom koncerata ruske muzike pod dirigentskom palicom Nikolaja Rimskog-Korsakova. Godine 1908, u kulturnu metropolu Evrope doveo je ruski operski ansambl, koji je, sa nezapamćenim uspehom, izveo "Borisa Godunova" Modesta Musorgskog. Djagiljev je trajno osvojio Pariz i Evropu osnivanjem plesnog ansambla "Ruski balet". Punih 20 godina, ovaj ansambl, u kome su nastupale proslavljene umetnice Ana Pavlova, Tamara Karsavina, kao i Fokin i Nižinski, fascinirao je svet svojom modernom plesnom tehnikom, dekorom i kreacijom kostima. Djagiljev je umro na jednom od tih gostovanja, 1929. godine u Veneciji.

1813. - Rođen Dejvid Livingston, škotski lekar, misionar i istraživač (Blentajr Vorks, 19. 03. 1813 - Molilamo, 01. 05. 1873)

1818. - Rođen Petar Preradović, književnik (Grabrovica, 19. 03. 1818 - Farafeld, 18. 08. 1872)

1849. - Rođen Ljuba Didić, političar (Soko Banja, 19. 03. 1849 - Kraljevica, 07. 11. 1883)

1873. - Rođen Maks Reger, nemački kompozitor i orguljaš (Brand, 19. 03. 1873 - Lajpcig, 11. 05. 1916)

1880. - Umro Adam Bogosavljević, političar (Koprivnica, 1844 - Zaječar, 19. 03. 1880)

1900. - Rođen Frederik Žolio - Kiri, francuski nuklearni fizičar i hemičar, otkrio veštačku radioaktivnost, nobelovac (Pariz, 19. 03. 1900 - Arke, 14. 08. 1958)

1906. - Rođen Adolf Ajhman, nemački oficir, ratni zločinac u Drugom svetskom ratu
(Solingen, 19. 03. 1906 - Ramaleh, 31. 05. 1962)

1930. - Umro Artur Džejms Balfur, britanski filozof, političar i državnik, premijer Velike Britanije (Vajtingem, 25. 07. 1848 - Voking, 19. 03. 1930)

1936. - Rođen Eduard Gufeljd, ukrajinski šahovski velemajstor (Kijev, 19. 03. 1936 - Los Anđeles, 23. 09. 2002)

1950. - Umro Edgar Rajs Barouz, američki književnik, autor "Tarzana" (Čikago, 01. 09. 1875 - Ensino, 19. 03. 1950)

1956. - Rođen Jegor Gajdar, ruski ekonomista i političar, premijer Rusije (Moskva, 19. 03. 1956 - Odincovo, 16. 12. 2009)

1965. - Umro Georgi Georgiju Dež, rumunski revolucionar, političar i državnik, predsednik Rumunije (Barlod, 1901 - Bukurešt, 19. 03. 1965)

1976. - Rođen Alesandro Nesta, italijanski fudbaler, reprezentativac (Rim, 19. 03. 1976)

1979. - Umro Jovan Vuković, filolog, akademik (Pišče, 18. 08. 1905 - Sarajevo, 19. 03. 1979)

1993. - Narodna biblioteka Srbije osnovala Zadužbinu Desanke Maksimović

1996. - Umro Odiseus Elitis, grčki književnik, nobelovac (Iraklion, 02. 11. 1911- Atina, 19. 03. 1996)

1997. - Umro Viljem de Kuning, američki slikar (Roterdam, 1904 - Ist Hempton, 19. 03. 1997)

2001. - Umro Džon Filips, američki muzičar, član grupe "Mamas and Papas" (Paris Ajlend, 30. 08. 1935 - Los Anđeles, 19. 03. 2001)

2003. - Umro Đorđe Dragan Stojnić, pevač (Beograd, 10. 11. 1937 - Beograd, 19. 03. 2003)

2006. - Umro Đorđo Stojanović, tonski snimatelj Radio Beograda (Beograd, 25. 02. 1939 - Beograd,19. 03. 2006)

2008. - Umro Pol Skofild, britanski pozorišni i filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a
(Vest Saseks, 21. 01. 1922 - Vest Saseks, 19. 03. 2008)

2008. - Umro Klaus Hugo, belgijski književnik (Briž, 05. 04. 1929 - Antverpen, 19. 03. 2008)

2011. - Umro prof. dr Miroslav Karaulac, književnik, istoričar književnosti, prevodilac i dramaturg, urednik TV Beograd (Mrkonjić Grad, 07. 07. 1932 - Beograd,19. 03. 2011)

2011. - Umro Ivan Mišković, komandant prve srpske podmornice "Nebojša" (Beograd, 19. 03. 2011)

2011. - Umro Dragoljub M. Pavlović, šahista, počasni internacionalni majstor FIDE
(Ravna Reka, 20. 02. 1936 - Niš, 19. 03. 2011)

[Bisernica]

20. mart





Norveški pisac Henrik Ibzen, jedan od najvećih u istoriji drame rođen 1828. godine. Isak Njutn umro je na današnji dan 1727. godine.


Engleski fizičar, matematičar i astronom Isak Njutn umro je na današnji dan 1727. godine. Njutnovim otkrićem zakona gravitacije, odnosno opšteg zakona privlačenja masa, počela je nova era u mehanici, nebeskoj mehanici i astronomiji. Zaslužan je za otkriće diferencijalnog i integralnog računa. Postavio je temelje klasične fizike i otkrio niz zakonitosti u optici. Objasnio je kretanje i padanje tela, kretanje Meseca oko Zemlje i Zemlje oko Sunca, kao i fenomene plime i oseke. Njutn je konstruisao i prvi teleskop sa konkavnim ogledalom. Njemu u čast znakom N obeležava se sila. Autor je epohalnog dela "Matematički principi filozofije prirode".

Na današnji dan 1828. godine rođen je norveški pisac Henrik Ibzen, jedan od najvećih u istoriji drame, bespoštedan kritičar građanskog društva. Mnogo je putovao po Evropi, izučavajući dramaturgiju i pišući. Nakon 20 godina vratio se u Norvešku i postao upravnik nacionalnog teatra u Oslu. Njegove drame pogađaju bit građanskog društva koje počiva na neiskrenosti. Dela: drame "Pretendenti na presto", "Brand", "Per Gint", "Savez mladih", "Stubovi društva", "Lutkin dom", "Aveti", "Narodni neprijatelj", "Divlja patka", "Rosmersholm", "Gospođa s mora", "Heda Gabler", "Graditelj Sulnes", "Mali Ejulf", "Jun Gabrijel Borkman", "Kad se mi mrtvi probudimo", poezija "Pesme". Umro je 1906. godine.

43. p.n.e. - Rođen Publije Ovidije Nazon, rimski pesnik
(Sulm 20. 03. 43. p.n.e -Tomis, 18. n.e)

1730. - Umrla Adrijana Lekuvrer, francuska pozorišna glumica
(Dameri, 05. 04. 1692 - Pariz, 20. 03. 1730)

1809. - Rođen Nikolaj Vasiljevič Gogolj, ruski književnik
(Soročinci, 20. 03. 1809 - Moskva, 21. 02. 1852)

1815. - Proglašen "Svečani akt" o neutralnosti Švajcarske

1883. - U Parizu osnovana Međunarodna unija za zaštitu industrijske svojine (WIPO)

1890. - Rođen Benjamino Đilji, italijanski operski pevač - tenor
(Rekanati, 20. 03. 1890 - Rim, 30. 11. 1957)

1894. - Umro Lajoš Košut, mađarski revolucionar
(Monak, 19. 09. 1802 - Torino, 20. 03. 1894)

1908. - Rođen Majkl Redgrejv, engleski pozorišni i filmski glumac
(Bristol, 20. 03. 1908 - Denem, 21. 03. 1985)

1912. - Rođen Andreja Preger, pijanista i muzički pedagog, profesor Muzičke akademije u Beogradu (Pečuj, 20. 03. 1912)

1913. - Umro Mihailo Petrović, vojni pilot, prva žrtva ratnog vazduhoplovstva u svetu (Vlakča, 14. 06. 1884 - Malji Barbulušit, 20. 03. 1913)

1915. - Umro dr Nikola Milaš, dalmatinsko - istarski vladika i književnik
(Šibenik, 04. 04. 1845 - Dubrovnik, 20. 03. 1915)

1915. - Rođen Svjatoslav Rihter, ruski pijanista
(Žitomir, 20. 03. 1915 - Moskva, 01. 08. 1997)

1929. - Umro Ferdinand Foš, francuski maršal i vojni teoretičar
(Tarb, 02. 10. 1851 - Pariz, 20. 03. 1929)

1932. - Rođen Branislav Ciga Jerinić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Kragujevac, 20. 03. 1932 - Beograd, 28. 06. 2006)

1935. - Umro Vladimir G. Petković, geolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik (Boljevac, 19. 06. 1873 - Beograd, 20. 03. 1935)

1941. - Na sednici Krunskog saveta doneta odluka o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu

1945. - Počele završne operacije Jugoslovenske armije u Drugom svetskom ratu

1949. - Odigrana prva predstava na sceni Beogradskog dramskog pozorišta na Crvenom krstu, "Sumnjivo lice" Branislava Nušića

1970. - Osnovana Međunarodna frankofonska organizacija

1995. - Verska sekta "Aum Šinrikjo" izvršila napad nervnim gasom u tokijskoj podzemnoj železnici

2003. - Američkim napadom na Irak počeo Drugi zalivski rat

2004. - Umrla Julijana (Luiza Ema Mari Vilhelma), holandska kraljica - majka
(Hag, 30. 04. 1909 - Amsterdam, 20. 03. 2004)

2009. - Umro Vladimir Savčić Čobi, pevač pop-grupe "Pro arte" i glumac
(Niš, 06. 06.1948 - Beograd, 20. 03. 2009)

2011. - Umrla Dragoslava Dragana Gerić, košarkašica "Crvene zvezde", reprezentativka(Beograd, 04. 08.1947 - Beograd, 20. 03. 2011)

[Bisernica]

21. mart






- Svetski dan borbe protiv svih oblika rasne diskriminacije - Svetski dan poezije - Svetski dan zaštite šuma - Nacionalni praznik Namibije - Dan gorana Srbije


1685. - Rođen Johan Sebastijan Bah, nemački kompozitor
(Ajzenah, 21. 03. 1685 - Lajpcig, 28. 07. 1750)

Jedan od najznačajnijih stvaralaca u istoriji muzike, Bah je najveći deo života proveo u Lajpcigu, kao kantor crkve Sv. Tome. U svoje vreme više je cenjen kao orguljaš, nego kao kompozitor. Tek je Feliks Mendelson, izvođenjem Bahove "Pasije po Mateju", otkrio u njemu muzičkog genija. Bah je posedovao neobičnu stvaralačku invenciju i vladao majstorskom kompozicionom tehnikom, kojom se najbolje ogledao u instrumentalnim kompozicijama. Njegovo stvaralaštvo prestavlja raskid sa srednjovekovnim misticizmom, kao i vrhunac baroknog polifonog stila. Najpoznatija dela su mu: preludijumi, fuge, tokate za orgulje, svite, violinski koncerti, svetovne i duhovne kantate i mise.

1839. - Rođen Modest Petrovič Musorgski, ruski kompozitor
(Karevo, 21. 03. 1839 - Petrograd, 28. 03. 1881)

1866. - Počelo rušenje Stambol - kapije u Beogradu

1869. - Rođen Bogoboj Rucović, pozorišni glumac
(Budva, 21. 03. 1869 - Beograd, 01. 04. 1912)

1895. - Rođen Zlatko Baloković, violinista
(Zagreb, 21. 03. 1895 - Venecija, 29. 03. 1965)

1898. - Rođen Luj Adamič, književnik
(Blato, 21. 03. 1898 - Milford, 04. 09. 1951)

1913. - Rođen Ivan Goran Kovačić, književnik i publicista
(Lukovdol, 21. 03. 1913 - Crna Gora, 07. 1943)

1918. - Umro Gligorije - Giga Geršić, pravnik, političar i publicista, profesor Velike škole u Beogradu, državni savetnik i ministar pravde Srbije , akademik
(Bela Crkva, 29. 06. 1842 - Beograd, 21. 03. 1918)

1919. - Proglašena Mađarska sovjetska republika

1925. - Rođen Piter Bruk, britanski pozorišni i filmski reditelj
(London, 21. 03. 1925)

1936. - Umro Aleksandar Glazunov, ruski kompozitor
(Petrograd, 10. 08. 1865 - Pariz, 21. 03. 1936)

1937. - Završena bitka kod Gvadalahare u Španskom građanskom ratu

1940. - Rođen Solomon Bark, američki džez-muzičar
(Filadelfija, 21. 03. 1940 - Amsterdam,10. 10. 2010)

1950. - Rođen Sergej Lavrov, ruski diplomata, ministar inostranih poslova Rusije
(Moskva, 21. 03. 1950)

1960. - Rođen Ajrton Sena da Silva, brazilski automobilista, trostruki svetski šampion "Formule1"
(Sao Paolo, 21. 03. 1960 - Imola, 01. 05. 1994)

1961. - Rođen Lotar Mateus, nemački fudbaler i trener
(Erlangen, 21. 03. 1961)

1963. - Zatvoren najbolje čuvani američki zatvor Alkatraz

1980. - Rođen Ronaldinjo (Ronaldo de Asis Moreira), brazilski fudbaler, reprezentativac
(Porto Alegre, 21. 03. 1980)

1985. - Umro Majkl Redgrejv, engleski pozorišni i filmski glumac
(Bristol, 20. 03. 1908 - Denem, 21. 03. 1985)

1990. - Namibija stekla nezavisnost

1990. - Umro Lav Jašin, sovjetski golman, jedan od najboljih golmana svih vremena
(Tušino, 22. 10. 1929 - Moskva, 21. 03. 1990)

1993. - Umro Vartkes Baronijan, kompozitor, muzički urednik TV Beograd, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu
(Beograd, 23. 04. 1933 - Beograd, 21. 03. 1993)

Baronijan je rođen u porodici Jermena, koji su svoju drugu domovinu pronašli u Jugoslaviji. Muzičku akademiju, odsek kompozicija, završio je u klasi profesora Predraga Miloševića. Radni vek je započeo u Radio Beogradu, gde se posebno istako kao vrstan poznavalac i poštovalac džeza. Kasnije prelazi na televiziju, gde je, sve do svoje prerane smrti, radio u Muzičkoj redakciji. Kompozitorski opus Vartkesa Baronijana obuhvata dela inspirisana duhom Stravinskog: Divertimento za flautu, klarinet, gudače i udaraljke, dve svite za klavir, sonatine... Sa podjednakim uspehom radio je i muziku za pozorište i film.

1998. - Umrla Galina Sergejevna Uljanova, ruska balerina
(Petrograd, 08. 01. 1910 - Moskva, 21. 03. 1998)

1999. - Švajcarski balonist Bertran Pikar i Britanac Brajan Džons balonom "Brajtling orbiter 3" obleteli zemljinu kuglu bez sletanja i posle 19 dana leta spustili se u egipatsku pustinju

2002. - Umro Nikola Rudić, karikaturista, slikar i urednik "Ošišanog ježa"
(Bjelovar, 1934 - Beograd, 21.03 2002)

2003. - Umro dr Branko Joksimović, specijalista radiolog, direktor KBC "Zvezdara"
( 14. 03. 1938 - Beograd, 21. 03. 2003)

2003. - Umro Ivo Kušanić, novinar, slikar i karikaturista
(Zagreb, 09. 05. 1924 - Beograd, 21. 03. 2003)

2004. - Umrla Ljudmila Čerina (Monika Čemerzin), francuska balerina, koreograf, književnica i glumica, dobitnica "Oskar"-a
(Pariz, 10. 10. 1924 - Pariz, 21. 03. 2004)

2005. - Umro Stojan Cerović, novinar, dopisnik Radio France International, komentator nedeljnika "Vreme"
(Podgorica, 09. 07. 1949 - Pariz, 21. 03. 2005)

2005. - Umro Bobi Šort, kabare - pevač i pijanista
(Denvil, 15. 09. 1924 - Njujork, 21. 03. 2005)

2006. - Kreirana socijalna mreža "Tviter"

2007. - Umro Vasilije Tapušković, publicista, novinar i urednik TV Beograd, pomoćnik ministra kulture Srbije, predsednik AKUD "Krsmanović"
(Prilep,19. 12. 1938 - Beograd, 21. 03. 2007)

2010. - Umro Volfgang Vagner, direktor Festivala opere u Bajrotu, unuk kompozitora Riharda Vagnera
(Bajrot, 30. 08. 1919 - Bajrot, 21. 03. 2010)

2010. - Umro arhimandrit Mojsije (Stanislav Žarković), iguman manastira Hilandara
(Valjevska Kamenica, 1923 - Hilandar, 21. 03. 2010)

2011. - Umro Nikolaj Andrijanov, sovjetski gimnastičar, najtrofejniji gimnastičar svih vremena, olimpijski šampion
(Vladimir, 14. 10. 1952 - Vladimir, 21. 03. 2011)

2011. - Umro Džo Vili Pajntop Perkins, američki bluz muzičar, najstariji dobitnik nagrade "Gremi"
(Belzoni, 07. 07. 1913 - Ostin, 21. 03. 2011)

[Bisernica]

22. mart





Anton Van Dajk, flamanski slikar rođen na današnji dan 1599. godine. Johan Volfgang Gete umro 1832. godine. Braća Ogist i Luj Limijer, 1895. godine, demonstrirali u Parizu prvi put pokretne slike.


Flamanski slikar Anton Van Dajk rođen na današnji dan 1599. godine. Istaknuti je predstavnik flamanske slikarske škole, na koga je snažno uticao Paul Rubens, u čijem je ateljeu u mladosti radio. Potom je otišao u Italiju, pa u Francusku, a u London je došao 1632. i postao dvorski slikar kralja Čarlsa Prvog i portretista engleskog visokog društva. Čuveno je njegovo ulje na platnu Dalila i Samson. Umro je u Londonu 1641. godine.

Nemački knjievnik Johan Volfgang Gete umro 1832. godine. Jedno je od najvećih imena svetske književnosti i svojevrsni obnovitelj lirike, drame, epa i romana. Intezivno se bavio filozofijom, prirodnim naukama, slikarstvom i državničkim poslovima. Zahvaljujući prijateljstvu sa Vukom Karadžićem, upoznao je srpsku poeziju koja ga je oduševila, pa je preveo više narodnih pesama, među kojima Hasanaginicu. Ostavio je jednu od najvećih i najzanimljivijih zbirki pisama u istoriji književnosti. Svetskoj literaturi poklonio je dela univerzalne vrednosti: Faust, Verter, Ifigenija na Tauridi, Rimske elegije.
Na današnji dan 1876. godine rođen je srpski pisac Borisav Stanković, jedan od začetnika moderne srpske proze. Prikazujući život rodnog Vranja s kraja 19. veka, dao je i psihološku analizu ličnosti, unoseći prvi put u srpsku literaturu erotiku i senzualnost (Nečista krv, Koštana, Iz starog jevanđelja, Stari dani). Umro je 1927. godine u Beogradu.

1312 - Vatikan raspustio francuski monaški viteški red templara

1687 - Umro Žan-Batist Lili, francuski kompozitor, violinista i dirigent (Firenca, 28.11.1632 - Pariz, 22.3.1687)

1895 - Pioniri filma, braća Limijer, prvi put demonstrirali pokretne slike upotrebom celuloidne trake

1901 - Osnovano prvo Beogradsko radničko društvo

1901 - Rođen Pavle Stefanović, muzički kritičar i esejista (Kruševac, 22.3.1901 - Beograd, 29.10.1985)

1912 - Rođen Karl Malden (Mladen Sekulović), američki pozorišni i filmski glumac, dobitnik Oskaraa (Geri, 22.3.1912 - Los Anđeles, 1.7.2009)

1919 - Uspostavljena prva međunarodna avionska linija između Pariza i Brisela

1923 - Rođen Marsel Marso (Marsel Mangel), francuski glumac i pantomimičar, nosilac Ordena Legije časti, ambasador dobre volje UN (Strazbur, 22.3.1923 - Pariz, 22.9.2007)

1928 - Rođen Veljko Bulajić, filmski reditelj i scenarista (Vilusi, 22.3.1928)

1932 - Rođen Lari Evans, američki šahista i šahovski pisac (Njujork, 22.3.1932 - Reno, 14.11.2010)

1934 - Umro Nedeljko Košanin, botaničar, upravnik Botaničke bašte u Beogradu, akademik
(Čečina, 13.10.1874 - Grac, 22.3.1934)

1936 - Rođen Branko Miljuš, slikar i grafičar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Dragotinja, 22.3.1936)

1941 - Rođen Ratomir Vico, političar i diplomata, glavni urednik Prvog programa RB, direktor RTB, ministar informisanja Srbije (Prokuplje, 22.3.1941 - Beograd, 2.9.2005)

1943 - Rođen Džordž Benson, američki gitarista (Pitsburg, 22.3.1943)

1945 - U Kairu osnovana Arapska liga

1948 - Rođen Endrju Lojd Veber, britanski kompozitor (London, 22.3.1948)

1950 - Rođen Goran Bregović, muzičar, vođa grupa "Bijelo dugme" i "Orkestra za svadbe i sahrane" (Sarajevo, 22.3.1950)

1994 - Umro Volter Lanc, pionir animiranog filma, dobitnik Oskara (Njujork, 27.4.1900 - Los Anđeles, 22.3.1994)

1994 - Počelo emitovanje Teleteksta RTS-a

2001 - Umro Vilijem Hana, američki crtač, autor animiranih likova (Melrouz, 10.7.1910 - Holivud, 22.3.2001)

2003 - Park u berlinskom okrugu Helersdorf dobio ime Park mira Jelene Šantić, u znak sećanja na našu poznatu balerinu i mirovnu aktivistkinju, preminulu 2000. godine

2004 - Umro Slobodan Boda Kovačević, gitarista, kompozitor i aranžer, jedan od osnivača grupe "Indeksi" (Sarajevo, 29.12.1946 - Sarajevo, 22.3.2004)

2006 - Umro Pio Lejva, kubanski muzičar, član sastava "Buena vista soušl klab" (Moron, 5.5.1917 - Havana, 22.3.2006)

2008 - Umro Izrael Lopez Čačao, kubanski basista i kompozitor, pionir mamba
(Havana, 14.9. 1918 - Majami, 22.3.2008)

[Bisernica]

23. mart





Poznati akademik i vajar Đorđe Jovanović umro je na današnji dan 1953. godine. Danas se obeležava Nacionalni praznik Pakistana. Srpska glumica Vesna Čipčić rođena je na današnji dan 1954. godine.


Na današnji dan 1953. godine umro je Đorđe Jovanović, vajar, akademik, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu. Đorđe Jovanović je studirao arhitekturu na Velikoj školi u Beogradu, a vajarstvo u Beču, Minhenu i Parizu. Bio je profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Izradio je biste i medalje mnogih državnika, naučnika i umetnika, kao i više javnih spomenika: Kosovskim junacima u Kruševcu, Milošu Obrenoviću u Požarevcu, Josifu Pančiću i vojvodi Živojinu Mišiću u Beogradu, Branku Radičeviću u Sremskim Karlovcima.

Vesna Čipčić, pozorišna, filmska i TV glumica, rođena je na današnji dan 1954. godine. Rođena je u Beogradu, a odrasla je u Kikindi. Diplomirala je Fakultet dramskih umetnosti u Beogradu, u klasi profesora M. Maričića 1977. godine. Bila je član Pozorišta na Terazijama (1975-1979), a od 1979. godine je član BDP. Gostovala je u više predstava Narodnog pozorišta i JDP-a. Ostvarila je zapažene uloge u velikom broju predstava, filmova, TV drama i serija. Veliku popularnost stekla je ulogom Vesne Šurdilović u TV seriji „Vruć vetar" iz 1980. godine. U svom matičnom pozorištu, BDP, igrala je u predstavama Dugo putovanje u Jevropu, Vrag ne spava, Harold i Mod, Oskar i mama Roz, Frederiko i dr. Jedna je od retkih naših glumica koja je sarađivala sa Piterom Justinovim i Paolo Mađelijem.

1391 - Umro Tvrtko I Kotromanić, kralj Srbije, Bosne, Dalmacije, Hrvatske i Primorja
(1338 - 23.3.1391)

1749 - Rođen Pjer Simon Laplas, francuski astronom, matematičar i fizičar
(Bomon an Ož, 23.3.1749 - Pariz, 5.3.1827)

1754 - Rođen Jurij Vega, matematičar i inženjer, autor logaritamskih tablica
(Zagorica, 23.3.1754 - Beč, 17.9.1802)

1804 - Valjevo oslobođeno od Turaka u Prvom srpskom ustanku

1839 - U Beograd stigao prvi francuski konzul Andre Diklo

1842 - Umro Stendal (Mari Anri Bejl), francuski književnik, oficir i diplomata
(Grenobl, 23.1.1783 - Pariz, 23.3.1842)

1863 - Rođen Svetolik Radovanović, geolog i paleontolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik
(Prćilovica, 23.3.1863 - Beograd, 17.7.1928)

1865 - Donet prvi zakon o podizanju javnih zgrada u Srbiji

1881 - Rođen Rože Marten di Gar, francuski književnik, nobelovac
(Neji, 23.3.1881- Belem, 23.8.1958)

1903 - Demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića

1908 - Rođena Džoana Kraford , američka filmska glumica, dobitnica Oskara
(San Antonio, 23.3.1908 - Njujork, 10.5.1977)

1910 - Rođen Akiro Kurosava, japanski filmski reditelj, scenarista i producent, dobitnik Oskara
(Tokio, 23.3.1910 - Tokio, 6.9.1998)

1923 - Rođen Risto Tošović, književnik
(Foča, 23.3.1923 - Beograd, 22.8.1986)

1925 - Rođena Olga Jovanović, pijanistkinja, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Beograd, 23.3.1925 - Beograd, 25.7.2003)

1927. - Rođena Sonja Hlebš Ruzio (Ružić), slovenačka pozorišna i filmska glumica
(Kranj, 23. 03. 1927 - Švajcarska, 31. 08. 2005)

1937 - Osnovan Veliki orkestar Radio Beograda, preteča Simfonijskog orkestra RTS-a

1946 - Rođen Dragan Kresoja, filmski i TV režiser
(Beograd, 23.3.1946 - Beograd, 6.9.1996)

1949 - Osnovana "Prva petoletka" u Trsteniku

1950 - Osnovana Svetska meteorološka organizacija (WMO)

1960 - Osnovan Festival malih i eksperimentalnih scena Jugoslavije u Sarajevu

1961 - Rođen Milutin Petrović, filmski reditelj
(Beograd, 23.3.1961)

1970 - Umro Tito Stroci, književnik, prevodilac, pozorišni i filmski reditelj i glumac
(Zagreb, 14.10.1892 - Zagreb, 23.3.1970)

1972 - Umro Kristobal Balensijaga, španski modni kreator
(Getarija, 21.1.1895 - Valensija, 23.3.1972)

1976 - Stupio na snagu Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima

1980 - Umrla Anita Mezetova, operska pevačica, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Trst, 13.6.1913 - Beograd, 23.3.1980)

2001 - Potapanjem u Tihi okean završeno putovanje svemirske stanice"Mir", lansirane 19. februara 1986. godine

2008 - Umro prof. dr Dragoljub Manojlović, šef Katedre za internu medicinu Medicinskog fakulteta u Beogradu, član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva
(Ljubljana, 26.10.1930 - Beograd, 23.3.2008)

[Bisernica]

24. mart





Kompozitor i dirigent Đorđe Karaklajić rođen 1912. godine. Ustanovljen je Dan srpske radio-drame u znak sećanja na 24. mart 1929. godine, kada je izvedena radio-drama "Đakon Stefan i dva anđela".


Na današnji dan 1912. godine rođen Đorđe Karaklajić, kompozitor i dirigent, muzički urednik Radio Beograda. Prvo muzičko obrazovanje Karaklajić je stekao u rodnom Užicu. Pevanju ga je podučavao čuveni Andra Lojanica, urednik satiričnog lista "Era". Violinu je učio kod gimnazijskog profesora muzike Čeha Šimeka. Godine 1931. upisao je Pravni fakultet u Beogradu izdržavajući se od davanja časova i sviranja u orkestrima JASTRA, Džoli Bojs i Melodi Bojs. Sa Radio Beogradom je počeo da sarađuje 1933. godine, a 3 godine kasnije upoznaje Vlastimira Pavlovića Carevca. Bio je to početak jedne plodne i za našu kulturu značajne muzičke saradnje. Za vreme Drugog svetskog rata, Karaklajić je bio u zarobljeništvu u Nirnbergu, gde mu je muzički učitelj bio kompozitor i dirigent Predrag Milošević. Po povratku iz zarobljeništva dolazi u Radio Beograd i ubrzo postaje urednik narodne muzike. Vodio je Mali radio orkestar i bio jedan od osnivača Velikog narodnog orkestra Radio Beograda i ženskog vokalnog ansambla"Šumadija". Kao kompozitor Karaklajić se ogledao u raznim muzičkim oblicima. Pisao je muziku za filmove Puriše Đorđevića, scensku muziku za pozorišne komade "Đido", "Protekcija" i "Podvala", za TV dramu "Šešir profesora Vujića" i radio dramu "Vukadin". Napisao je, takođe, "Tri narodne igre za orkestar", "Igru za gudački kvartet", i "Basso gicoso" za kontrabas i gudački orkestar. Kao muzikolog posvetio se proučavanju i beleženju izvornog melosa tragajući za lepotom narodne pesme i nastojeći da sačuva od zaborava dragoceno bogatstvo narodnog stvaralaštva. Đorđe Karaklajić je dobitnik Vukove nagrade za životno delo, dve plakete grada Beograda i niza drugih priznanja za plodan umetnički rad.

U nedelju, 24. marta 1929. godine, iz zakupljenih prostorija na drugom spratu zdanja SANU, u 10.30, začule su se fanfare, koje su označile početak redovnog emitovanja programa Radio Beograda, na talasnoj dužini 455 metara. Svečanom otvaranju beogradske radio-stanice prisustvovalo je oko 300 zvanica iz kulturnog i javnog života. Program je najavila spiker Jelena Bilbija-Lapčević. "Fanfarsku uvertiru" komponovao je i dirigovao tadašnji dirigent Beogradske opere Lovro Matačić, kasnije, prvi šef muzičkog programa Radio Beograda. Zatim je Hor akademskog pevačkog društva "Obilić" otpevao himnu u pratnji orkestra Opere. Oko 11.15 istaknuti glumci Narodnog pozorišta odigrali su prvu srpsku radio-dramu "Đakon Stefan i dva anđela", dramaturšku adaptaciju istoimene narodne pesme. Posle umetničkog dela programa govorili su predstavnici vlade, Beogradske opštine i Akcionarskog društva "Radio".

1999. - Umro Ljubiša Bačić, pozorišni glumac. Prve glumačke korake Bačić je načinio na sceni Narodnog pozorišta u Nišu. Od 1955. godine, glumio je u Beogradskoj komediji, zatim u Humorističkom pozorištu, da bi od 1958. do 1971. godine nastupao u ansamblu Savremenog pozorišta. U Atelje 212 dolazi 1974. godine i tu ostaje do kraja svoje karijere. Uz Zorana Radmilovića, Slobodana Aligrudića, Taška Načića i druge, Ljubiša Bačić je bio tvorac specifičnog duha ovog pozorišta, kao i njegovog čuvenog bifea. Radio je takođe i kao novinar Dečije redakcije Radio Beograda, a u svojoj 63. godini objavio je prvu knjigu poezije i odmah za nju dobio nagradu "Miloš Crnjanski".

1603. - Umrla Elizabeta I, engleska kraljica
(Grinvič , 07. 09. 1533 - Ričmond, 24. 03. 1603)

1736. - Ubijen Pera Jovanović - Segedinac, vođa srpskih ustanika u Austrougarskoj ( 1655 - Budim, 24. 03. 1736)

1874. - Rođen Hari Hudini, američki iluzionista i mađioničar
(Budimpešta, 24. 03. 1874 - Njujork, 31. 10. 1926)

1882. - Nemački bakteriolog Robert Koh otkrio bacil tuberkuloze, u spomen na ovo otkriće ustanovljen je Svetski dan borbe protiv tuberkuloze

1905. - Umro Žil Vern, francuski književnik
(Nant, 08. 02. 1828 - Amijen, 24. 03. 1905)

1913. - Počela bitka kod Jedrena u Drugom balkanskom ratu

1930. - Rođen Stiv Mek Kvin, amarički filmski glumac
(Slejter, 24. 03. 1930 - Meksiko, 06. 11. 1980)

1936. - Održana prva modna revija u Beogradu, u prostorijama Doma inžinjera i tehničara

1944. - Rođen Vojislav Koštunica, dr prava, političar i državnik, predsednik SRJ, premijer Srbije, predsednik Demokratske stranke Srbije (Koštunići, 24. 03. 1944)

1945. - U Beogradu potpisan sporazum između vlade DFJ i Uprave UN za pomoć i obnovu (UNRRA)

1946. - Umro Aleksandar Aleksandrovič Aljehin, sovjetski šahovski velemajstor, svetski šampion (Moskva, 31. 10. 1892 - Estoril, 24. 03. 1946)

1947. - Rođena Duška Vrhovac Pantović, književnik i prevodilac, novinar RTS-a (Banjaluka, 24. 03. 1947)

1962. - Umro Ogist Pikar, švajcarski fizičar, letač balonom i istraživač morskih dubina (Bazel, 28. 01. 1884 - London, 24. 03. 1962)

1968. - Umrla Milica Babić, kostimograf Narodnog pozorišta u Beogradu, supruga Ive Andrića (Bosanski Šamac, 02. 09. 1909 - Herceg Novi, 24. 03. 1968)

1972. - Umro Milko Kos, istoričar
(Gorica, 12. 12. 1892 - Ljubljana, 24. 03. 1972)

1976. - Umro Bernard Lo Montgomeri, britanski maršal, saveznički vojskovođa u Drugom svetskom ratu (London, 17. 11. 1887 - London, 24. 03. 1976)

1999. - Počela NATO agresija na SRJ

2004. - Srpska akademija nauka i umetnosti pristupila Sveevropskoj akademiji

2006. - Umro Adam Rupčić, rukovodilac Odeljenja održavanja tehnike Radio Beograda (Slunj, 18. 11. 1932 - Beograd, 24. 03. 2006)

2008. - Umro Boris Dvornik, pozorišni, filmski i TV glumac
(Split,16. 04. 1939 - Split, 24. 03. 2008)

2008. - Umro Ričard Vidmark, američki filmski glumac
(Sanrajz, 26. 12. 1914 - Roksberi, 24. 03. 2008)

2008. - Umro Dragan Ciganović, džudista, reprezentativac, prvak Jugoslavije, trener i pedagog ( 1962 - Kikinda, 24. 03. 2008)

2010. - Umro Stevan Nikšić, mr pravnih nauka, novinar i urednik NIN-a, jedan od osnivača Novinske agencije Beta i Nezavisnog udruženja novinara Srbije (Sremska Mitrovica, 30. 07. 1946 - Beograd, 24. 03. 2010)

2010. - Umro Džim Maršal, američki rok- fotograf
( 03. 02. 1936 - Njujork, 24. 03. 2010)

[Bisernica]

25. mart





Rimski sporazumi o osnivanju Zajedničkog tržišta, temeljni dokumenti Evropske unije, potpisani su na današnji dan 1957. godine. Čuveni pozorišni, filmski i televizijski glumac Mića Tatić umro je na današnji dan 1991. godine.

Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksembrug, Francuska i Holandija potpisale su, 25. marta 1957. godine, Rimske sporazume o osnivanju Zajedničkog tržišta. To je prvobitno bila Zajednica za ugalj i čelik. Organizaciji koja je potom nazvana Evropska ekonomska zajednica, zatim Evropska zajednica i konačno Evropska unija, 1973. godine pristupile su Velika Britanija, Irska i Danska, 1981. Grčka, 1986. Španija i Portugal, 1995. Švedska, Finska i Austrija, a 2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Mađarska, Malta, Poljska, Slovačka, Slovenija i Češka. Rumunija i Bugarska primljene su u Evropsku uniju 1. januara 2007. godine.

Na današnji dan 1991. godine, umro je Milutin-Mića Tatić, pozorišni, filmski i televizijski glumac. Tatić je završio Visoku filmsku školu u Beogradu, odsek za glumu. Odigrao je preko 60 uloga u beogradskim pozorištima, na radiju, televiziji i na filmu. Bio je kreator maski u pozorištu i scenograf, a ostvario je i nekoliko režija i dramatizacija. Pozajmljivao je glas mnogim junacima crtanih filmova: Popaju, Peri Detliću i Patku Dači, a generacije pamte Miću i Aćima u dečjoj TV seriji Na slovo, na slovo. Godinama je najmlađim slušaocima Radio Beograda dan počinjao njegovim glasom u emisiji Dobro jutro, deco.

1196 - Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao vlast sinu Stefanu

1611 - Rođen Evlija Čelebija, turski putopisac (Istanbul, 25.3.1611 - Egipat, 1682)

1812 - Rođen Aleksandar Ivanovič Hercen, ruski publicista, revolucionar i filozof (Moskva, 25.3.1812 - Pariz, 9.1.1870)

1821 - Izbio ustanak protiv Otomanskog carstva u Grčkoj

1829 - Grčka stekla nezavisnost

1844 - Donet Prvi srpski građanski zakonik

1857 - Rođen Jovan Ilkić, arhitekta (Zemun, 25.3.1857 - Nesider, 22.1.1917)

1867 - Rođen Arturo Toskanini, italijanski dirigent (Parma, 25.3.1867 - Njujork, 16.1.1957)

1872 - Umro Semjuel Morze, američki slikar i fizičar, pronalazač telegrafa (Šarlstoun, 27.4.1791 - Njujork, 25.3.1872)

1875 - Rođen Branislav Petronijević, filozof i paleontolog, akademik (Sovljak, 25.3.1875 - Beograd, 4.3.1954)

1881 - Rođen Bela Bartok, mađarski kompozitor i pijanista (Najsentmikloš, 25.3.1881 - Njujork, 26.9.1945)

1882 - Rođen Ljubomir Ivanović, slikar i grafičar (Beograd, 25.3.1882 - Beograd, 23.9.1945)

1903 - Rođen Blagoje Parović Šmit, revolucionar i španski borac (Biograd, 25.3.1903 - Vilanueva de la Kanada, 7.7.1937)

1908 - Rođen Dejvid Lin, engleski filmski reditelj, dobitnik Oskara (Krojdon, 25.3.1908 - London, 16.4.1991)

1914 - Umro Frederik Mistral, francuski književnik i filolog, nobelovac (Majan, 8.9.1830 - Majan, 25.3.1914)

1918 - Umro Klod Debisi, francuski kompozitor (Sen Žermen an Laj, 22.8.1862 - Pariz, 25.3.1918)

1923 - Kraljevina SHS se uključila u evropski vazdušni saobraćaj - avioni kompanije "Franko-Rumen" na liniji Pariz - Istanbul sleteli na pančevački aerodrom da prime gorivo

1924 - Umrla Milka Grgurova-Aleksić, pozorišna glumica (Sombor, 14.2.1840 - Beograd, 25.3.1924)

1925 - Rođen dr Vojislav Šuvaković, infektolog, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Beograd, 25.3.1925 - februar 2010)

1926 - Rođen Laslo Pap, mađarski bokser, olimpijski šampion (Budimpešta, 25.3.1926 - Budimpešta, 16.10.2003)

1935 - Rođen Kamenko Katić, novinar i urednik TV Beograd (Đurđevo, 25.3.1935)

1941 - Kraljevina Jugoslavija pristupila Trojnom paktu

1942 - Rođena Areta Frenklin, američka soul i bluz - pevačica (Detroit, 25.3.1942)

1947 - Rođen Elton Džon (Redžinald Kenet Dvajt), engleski pop i rok muzičar (Piner, 25.3.1947)

1957 - Rimskim sporazumom osnovano Zajedničko evropsko tržište, danas Evropska unija

1957 - Rođen Nenad Manojlović, vaterpolo trener, selektor vaterpolo reprezentacije Jugoslavije (Beograd, 25.3.1957)

1966 - Rođen Džef Hili, kanadski rok i džez gitarista, vođa grupe "Džef Hili Bend" (Toronto, 25.3.1966 - Toronto, 2.3.2008)

1973 - Osnovano Udruženje TV reditelja SFRJ i ustanovljena nagrada za TV režiju, prvi dobitnik Branko Pleša za TV dramu Prokletinja

1983 - Opera Karmen prvi put izvedena na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

2006 - Umro Danilo Lazović, pozorišni, filmski i TV glumac (Brodarevo, 25.11.1951 - Beograd, 25.3.2006)

2006 - Umro Ričard Flajšer, američki filmski reditelj (Njujork, 8.12.1916 - Los Anđeles, 25.3.2006)

2008 - Umro Ranko Beljinac, slikar, grafičar i ikonopisac (Beograd, 1947 - Beograd, 25.3.2008)

[Bisernica]

26. mart





Poznati nemački kompozitor Ludvig van Betoven umro je na današnji dan 1827. godine. Poznati dečji pisac Branko Ćopić preminuo na današnji dan 1984. godine.

Nemački kompozitor Ludvig van Betoven umro je na današnji dan 1827. godine. Betoven je rođen u Bonu, u Nemačkoj. Predstavljao je nadmoćnu muzičku figuru u prelaznom periodu između ere klasicizma i romantizma. Smatra se jednim od najvećih kompozitora svih vremena. Među njegovim najpoznatijim delima su Peta simfonija, Šesta simfonija, Deveta simfonija i Misa Solemnis. Poznata su njegova klavirska dela poput kompozicije Za Elizu, Patetične sonate i Mesečeva sonata, Klavirska sonata br. 23, Klavirska Sonata br. 32 i Apasionate ili poslednje.

Poznati dečji pisac, književnik i akademik Branko Ćopić preminuo je 26. marta 1984. godine. Dela nadahnutog pripovedača Ćopića prožeta su živopisnim slikanjem sela, vedrinom duha i poznavanjem mentaliteta ljudi njegovog zavičaja - Grmeča i Podgrmeča. Pre rata, objavio je zbirke pripovedaka Pod Grmečom, Borci i bjegunci i Planinci. Predstavio se kao pisac izuzetne misaonosti, ali i razočarani čovek, obuzet sumornim slutnjama. Poznati su njegovi romani: Prolom, Gluvi barut, Ne tuguj, bronzana stražo, Osma ofanziva i zbirke pripovedaka Rosa na bajonetima, Surova škola i Doživljaji Nikoletine Bursaća.

1804 - Prvo diplomatsko pismo iz Srbije uputio prota Mateja Nenadović austrijskim vlastima

1874 - Rođen Robert Li Frost, američki književnik (San Francisko, 26.3.1874 - Boston, 29.1.1963)

1881 - Umro Aleksa Bačvanski, pozorišni glumac i reditelj, osnivač prve glumačke škole u Srbiji (Temišvar, 1832 - Beograd, 26.3.1881)

1892 - Rođen Siniša Stanković, biolog, profesor Univeziteta u Beogradu, akademik (Zaječar, 26.3.1892 - Beograd, 24.2.974)

1892 - Umro Volt Vitman, američki književnik (Vesthils, 31.5.1819 - Kemden, 26.3.1892)

1896 - Osnovano Društvo srpskih stenografa

1914 - Rođen Tenesi Vilijams (Tomas Lenije Vilijams), američki književnik (Kolumbus, 26.3.1914 - Njujork, 25.2.1983)

1923 - Umrla Sara Bernar, francuska pozorišna glumica (Pariz, 23.10.844 - Pariz, 26.3.1923)

1928 - Rođen Milorad Mišković, baletski igrač i koreograf (Valjevo, 26.3.1928)

1940 - Umro Spiridon Luis, grčki atletičar, prvi olimpijski šampion u maratonu (Marusi, 12.1.1873 - 26.3.1940)

1944 - Rođena Dajana Ros, američka pevačica i filmska glumica (Detroit, 26.3.1944)

1953 - Američki mikrobiolog doktor Džonas Edvard Salk objavio pronalazak seruma protiv dečje paralize

1973 - Rođen Ivica Kralj, fudbalski golman (Kotor, 26.3.1973)

1984 - Umro Zoltan Čuka, književnik i prevodilac (Plandište, 2.9.1901 - Erd, 26.3.1984)

1993 - Umro Taško Načić, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Kruševac, 7.4.1934 - Beograd, 26.3.1993)

1994 - Osnovano Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS)

1996 - Umro Dejvid Pakard, kompjuterski magnat, suosnivač kompanije "Hjulit-Pakard" (Pueblo, 7.9.1912 - Stanford, 26.3.1996)

2004 - Umro Branko Bulatović, fudbaler i sportski radnik, generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije i Crne Gore (Kolašin, 10.12.1951 - Beograd, 26.3.2004)

2004 - Umro Ljubiša-Ljuba Spajić, fudbaler "Crvene zvezde", reprezentativac (Beograd, 7.3.1926 - Beograd, 26.3.2004)

2005 - Umro Dragoljub Milosavljević Gula, pozorišni, filmski i televizijski glumac (Petrovac na Mlavi, 30.5.1923 - Beograd, 26.3.2005)

2005 - Umro Džejms Kalahan, britanski političar i državnik, lider Laburističke stranke, premijer Velike Britanije (Kardif, 27.3.1912 - Stanford, 26.3.2005)

2010. - Umro mr Milanko Mandić, akademski vajar
(Kovin, 1951 - Beograd, 26. 03. 2010)

2010.- Umro dr Vlastimir Savić, profesor Veterinarskog fakulteta u Beogradu (Leskovac, 09. 12. 1925 - Beograd, 26. 03. 2010)

2011. - Umrla Slobodanka Knežević, saradnik u Tonskom arhivu Radio Beograda (Paševo, 11. 10. 1944 - Beograd, 26. 03. 2011)

[Bisernica]

27. mart





Danas je Svetski dan pozorišta i Dan novinara Srbije. Na današnji dan 1703. godine osnovan je Sankt Petersburg.

Književnik i filozof, saradnik Radio Beograda, urednik časopisa "Mladost" i "Književne novine" Radomir Konstantinović rođen je na današnji dan 1928. godine u Subotici. Konstantinović je Filozofski fakultet završio u Beogradu. Posle zbirke pesama "Kuća bez krova", objavio je romane: "Daj nam danas", "Mišolovka", "Čisti i prljavi" i "Izlazak". Zapaženi uspeh u javnosti imala su njegova kapitalna dela: "Filozofija palanke" i "Biće i jezik", kao i radio-drame: "Saobraćajna nesreća", "Euridika", "Ikarov let", "Liptonov čaj" i "Iznenađenje". Za roman "Izlazak", Konstantinović je 1960. godine, dobio "NIN"-ovu nagradu. Njegove eseje publika je imala prilike da čuje na talasima Trećeg programa Radio Beograda. Upravo ga je ovaj program i vratio na javnu intelektualnu scenu posle perioda "stvaralačke osame". U okviru ciklusa "Literarno - filozofske refleksije" čitani su fragmenti Konstantinovićevog spisa "Dekartova smrt" o traganju za intelektualnim, ali i egzistencijalnim indentitetom.

Pozorište "Boško Buha" osnovano je na današnji dan 1950. godine. Pozorište je osnovala Gita Predić - Nušić, koja je pre rata držala "Rodino pozorište" na Kolarcu. Godine 1945 osnovano je "Pionirsko pozorište", preteča pozorišta "Boško Buha". Na njegovom čelu Gita Predić ostala je sve do penzionisanja. Zamenila ju je Đurđinka Marković, nova upravnica, čija je zasluga što je pozorište dobilo sadašnje prostorije na Trgu Republike. Premijera na sceni ovog pozorišta održana je 1956. godine. Bila je to predstava "Veseli snovi" Sergeja Mihalkova u režiji Miroslava Belovića. Od tada pa do danas ovo dečije pozorište steklo je umetničku zrelost i reprezentovalo je našu pozorišnu umetnost na festivalima u zemlji i širom sveta.

1703. - Osnovan Sankt Petersburg

1791. - U Beču štampan prvi broj "Serbskih novina", tim povodom 27. mart se obeležava kao Dan novinara Srbije

1797. - Rođen Alfred de Vinji, francuski grof i književnik
(Loš, 27. 03. 1797 - Pariz, 17. 09. 1863)

1813. - Gibraltar predat na upravu Engleskoj

1815. - Rođen Dimitrije Avramović, slikar i književnik
(Sv. Ivan Šajkaški, 27. 03. 1815 - Novi Sad, 13. 03. 1855)

1824. - Rođen Branko Radičević, književnik
(Slavonski Brod, 27. 03. 1824 - Beč, 30. 06. 1853)

1845. - Rođen Vilhelm Konrad Rentgen, nemački fizičar, pronalazač iks-zraka, nobelovac (Lenep, 27. 03. 1845 - Minhen, 10. 02. 1923)

1863. - Rođen Frederik Henri Rojs, engleski elektroinženjer, jedan od osnivača automobilske kompanije "Rols-Rojs"
(Alvalton, 27. 03. 1863 - Vest Vitering, 22. 04. 1933)

1899. - Rođena Glorija Svanson, američka pozorišna I filmska glumica, zvezda nemog filma (Čikago, 27. 03. 1899 - Njujork, 04. 04. 1983)

1901. - Rođen Dušan Đurović, književnik
(Danilovgrad, 27. 03. 1901 - Danilovgrad, 11. 08. 1993)

1912. - Rođen Džejms Kalahan, britanski političar i državnik, lider Laburističke partije, premijer Velike Britanije
(Kardif, 27. 03. 1912 - Stanford, 26. 03. 2005)

1919. - Rođen Ivan Rabuzin, hrvatski slikar - naivac
(Ključ, 27. 03. 1919 - Varaždin,18. 12. 2008)

1923. - Umro Živko Jovanović, revolucionar i publicista
(Šabac, 29. 09. 1888 - Beograd, 27. 03. 1923)

1924. - Umro Dušan Vasiljev, književnik
(Kikinda, 19. 06. 1900 - Kikinda, 27. 03. 1924)

1927. - Rođen Mstislav Leopoldovič Rostropovič, ruski violončelista, dirigent, kompozitor i pedagog (Baku, 27. 03. 1927 - Moskva, 27. 04. 2007)

1941. - U oficirskom puču svrgnut je knez Pavle Karađorđević i na presto doveden maloletni kralj Petar II Karađorđević. Zbačena je vlada Dragiše Cvetkovića i Vlatka Mačeka i postavljena nova sa generalom Dušanom Simovićem na čelu. Istovremeno su izbile demonstracije protiv pristupanja Jugoslavije Trojnom paktu.

1941. - Rođen Miki Jevremović, pevač (Beograd, 27. 03. 1941)

1942. - Rođen Petar Mandić, novinar i urednik "Politike ekspres"
(Livno, 27. 03. 1942 - Beograd, 02. 10. 2000)

1945. - Radio Beograd prenosio govor Josipa Broza Tita sa mitinga na Trgu republike u Beogradu

1945. - Održan prvi zbor pionira Beograda

1951. - Rođen Aleksandar - Sanja Ilić, kompozitor
(Beograd, 27. 03. 1951)

1966. - Rođen Žarko Paspalj, košarkaš, reprezentativac
(Pljevlja, 27. 03. 1966)

1968. - Poginuo Jurij Aleksejevič Gagarin, sovjetski astronaut, prvi čovek koji je obleteo planetu Zemlju (Klušino, 09. 03. 1934 - Moskva, 27. 03. 1968)

1970. - Rođena Maraja Keri, američka pevačica
(Njujork, 27. 03. 1970)

1971. - Rođen Dejvid Kultard, škotski automobilista, vozač "Formule 1"
(Tvinholm, 27. 03. 1971)

1977. - Katastrofalna avionska nesreća na pisti aerodoroma Tenerife na Kanarskim ostrvima (poginulo 583 putnika)

1983. - U Srbiji prvi put uvedeno letnje računanje vremena

1984. - Umro Ahmed Seku Ture, gvinejski političar i državnik, prvi predsednik Gvineje (Faranah, 09. 01. 1922 - Klivlend, 27. 03. 1984)

1995. - Umro Mauricio Guči, kreator i vlasnik modne kuće "Guči"
( 26. 09. 1949 - Milano, 27. 03. 1995)

1997. - Umro Miodrag Vujačić - Mirski, akademski slikar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti i dizajna u Beogradu
(Rača Kragujevačka, 08. 09. 1932 - Beograd, 27. 03. 1997)

1999. - PVO VJ oborila američki lovac bombarder "F - 117 A" u ataru sremskog sela Buđanovci

2006. - Umro Stanislav Lem, poljski književnik
(Lavov, 12. 09. 1921 - Krakov, 27. 03. 2006)

2007. - Umro Faustino Oramas (el Gajabero), kubanski muzičar, član "Buena vista social club" (Holgin, 04. 11. 1911 - Holgin, 27. 03. 2007)

2010. - Umro Vasilij Smislov, ruski šahovski velemajstor, svetski šampion
(Moskva, 24. 03. 1924 - Moskva, 27. 03. 2010)