SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

6. septembar






Jedan od najčuvenijih svetskih reditelja svih vremena Akira Kurosava umro na današnji dan 1998. godine. Saveznička avijacija teško bombardovala Leskovac 6. septembra 1944. Lenjingrad je 1991. ponovo dobio ime Sankt Peterburg.


Japanski filmski reditelj i dobitnik Oskara Akira Kurosava umro je na današnji dan 1998. godine. Jedan od najčuvenijih svetskih reditelja svih vremena, Kurosava je rođen u uglednoj samurajskoj porodici. Prve pouke o umetnosti dobio je od učitelja, koji je bio slikar i koji ga je podučavao, kako kaže Kurosava, na "način vaspitavanja genija". Od starijeg brata poprimio je izrazitu naklonost ka ruskoj književnosti. Kao reditelj debitovao je 1943. godine filmom Sanširo Sugata - Saga o Džudou". Japanska filmska umetnost bila je nepoznanica za mnoge u svetu sve do 1951. godine, kada je film Akira Kurosave Rašoman, dobio Zlatnog lava na Festivalu u Veneciji. Tokom 56 godina karijere snimio je 30 filmova. Filmovi Rašomon, Ran, Krvavi presto, Sedam samuraja i Kagemuša postali su svetska klasika. Tri puta je dobio Oskara, a 1990. godine, Američka filmska akademija nagradila ga je za životno delo. Kurosava je rođen 1910. godine u Tokiju.

Saveznička avijacija teško je bombardovala Leskovac 6. septembra 1944. godine (na rođendan kralja Petra Drugog Karađorđevića). Bombardovanje nije imalo mnogo uticaja na stanje nemačke vojne sile, kao ni u slučaju bombardovanja ukupno 25 gradova u Srbiji u to vreme. Tokom bombardovanja Leskovca poginulo je više od 1.600 civila, a centar - staro jezgro grada - je potpuno razoren.

1566. - Umro Sulejman II Veličanstveni, turski sultan (6.11.1494 - Siget, 6.9.1566)

1688. - Beograd potpao pod austrijsku vlast

1757. - Rođen Mari-Žozef Lafajet, francuski general i političar (Šato Kavanjak an Overnj, 6.9.1757 - Pariz, 20.5.1834)

1766. - Rođen Džon Dalton, engleski hemičar (Kokermaut, 6.9.1766 - Mančester, 27.7.1844)

1877. - Rođen Petar Stojanović, kompozitor, profesor i direktor Muzičke škole "Stanković" u Beogradu (Budim, 6.9.1877 - Beograd, 11.9.1957)

1905. - Osnovano Malo pozorište, prvo dečje pozorište u Beogradu

1914. - Počela bitka na Drini u Prvom svetskom ratu

1923. - Rođen Dušan Skovran, dirigent i muzički pisac (Ohrid, 6.9.1923 - Plužine, 10.8.1975)

1923. - Rođen Petar Drugi Karađorđević, kralj (Beograd, 6.9.1923 - Denver, 3.11.1970)

1925. - Osnovan Planinarski savez Jugoslavije

1925. - Rođen Anhel Gonzales, španski pesnik, borac protiv Frankove diktature, akademik
(Ovijedo, 6.9.1925 - Madrid, 12.1.2008)

1930. - Rođena Ebi Linkoln, američka džez pevačica, borac za ljudska prava (Čikago, 6.8.1930 - Njujork, 14.8.2010)

1943. - Poginuo Miloš Savković, književnik (Gračac, 28.4.1899 - Gajevi, 6.9.1943)

1953. - Rođena Ljiljana Habjanović - Đurović, književnica (Kruševac, 6.9.1953)

1973. - Rođen Nikola Grbić, odbojkaš, reprezentativac (Zrenjanin, 6.9.1973)

1983. - Umro Čedomir Brašanac, književnik (Bingula, 2.2.1927 - Beograd, 6.9.1983)

1986. - Umro Dragan Jeremić, kritičar, filozof i estetičar (Brđani, 24.5.1925 - Ljubljana, 6.9.1986)

1991. - Lenjingradu vraćeno ime Sankt Peterburg

1996. - Umro Mišel Oben, francuski slavista (Ruan, 15.4.1923 - Grčka, 6.9.1996)

1997. - Umro Džordž (Đerđ) Šolti, mađarski dirigent (Budimpešta, 21.10.1912 - Antib, 6.9.1997)

2000. - U središtu UN u Njujorku otvoren "Milenijumski samit UN", najveći skup svetskih lidera u istoriji na kojem je učestvovalo 150 kraljeva, predsednika i premijera

2007. - Umro Lučano Pavaroti, italijanski operski pevač, tenor (Modena, 12.10.1935 - Modena, 6.9.2007)

2008. - Umrla Anita Pejdž, američka filmska glumica (Flešing, 4.8.1910 - Los Anđeles, 6.9.2008)

2010. - Umro Klajv Doner, britanski filmski i TV reditelj (London, 21.1.1926 - London, 6.9.2010)

[Bisernica]

7. septembar







Izgradnja hidroelektrane "Đerdap" počela na današnji dan 1964. godine. Reditelj, književnik i novinar Radivoje-Lola Đukić umro 1995. godine.


Na današnji dan 1964. godine u mestu Sip na jugoslovenskoj i u Gura Vaji na rumunskoj obali Dunava predsednici Jugoslavije i Rumunije Josip Broz Tito i Georgi Georgiju Dež prisustvovali su postavljanju kamena-temeljca na gradilištu hidroelektrane "Đerdap".

Reditelj, književnik i novinar Radivoje-Lola Đukić umro je 7. septembra 1995. godine. Majstor TV igre, napisao je i režirao više od 200 humorističkih emisija i TV komedija od kojih su najpopularnije: Servisna stanica, Na tajnom kanalu, Muzej voštanih figura, Ogledalo građanina Pokornog, Ljudi i papagaji, Crni sneg, Licem u naličje, Spavajte mirno, Sačulatac, Deset zapovesti, Ću - ćeš - će... Serijom Ogledalo građanina Pokornog postavljeni su temelji novog žanra, a Lola Đukić je od bezazlenog zabavljača prerastao u satiričara. Posle ove serije, Mihiz je za Lolu rekao da je "sam po kapacitetu ravan velikoj fabrici zabave". Odgovorni urednik zabavnog programa Radio Beograda, jedan od utemeljivača Televizije Beograd, Lola je bio i osnivač Humorističkog pozorišta u Beogradu - kasnije Pozorište na Terazijama.

1533. - Rođena Elizabeta I, engleska kraljica
(Grinvič , 07. 09. 1533 - Ričmond, 24. 03. 1603)

1707. - Rođen Žorž - Žak Leklerk Bifon, francuski prirodnjak i književnik
(Burgonj, 07. 09. 1707 - Pariz, 16. 04. 1788)

1788. - Pogubljen Koča Anđelković, kapetan, vođa srpskih dobrovoljaca u austrijsko- turskom ratu

1812. - Počela Borodinska bitka

1833. - Petar II Petrović Njegoš dobio ruski pasoš

1909. - Rođen Elija Kazan, američki filmski i pozorišni reditelj, dobitnik "Oskar"-a

1914. - Rođen Džejms van Alen, američki fizičar
((mesto rođenja nepoznato) 07. 09. 1914 - Ajova, 09. 08. 2006)

1924. - Rođen Leonard Rozenman, američki kompozitor, dobitnik "Oskar"-a
(Bruklin, 07. 09. 1924 - Los Anđeles, 04. 03. 2008)

1931. - Rođena Ljiljana Kontić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Savinac, 07. 09. 1931- Beograd,17. 07. 2005)

1943. - Rođen Dario Arđento, italijanski reditelj i scenarista
(Rim, 07. 09. 1943)

1944. - Rođen Velibor - Bora Milutinović, fudbaler i trener
(Bajina Bašta, 07. 09. 1940)

1955. - Rođena Mira Furlan, pozorišna, filmska i TV glumica
(Zagreb, 07. 09. 1955)

1991. - Počela Haška mirovna konferencija o bivšoj Jugoslaviji

1994. - Umro Niki Hopkins, engleski pijanista
(London, 24. 02. 1944 - Nešvil, 07. 09. 1994)

1994. - Umro Terens Jang, britanski reditelj
(Šangaj, 20. 06. 1915 - Kan, 07. 09. 1994)

2007. - Umrla Mirjana Trajković, novinar, urednik Prvog programa Radio Beograda

(Zemun, 10. 03.1951 - Beograd, 07. 09. 2007)

2008. - Umro Miljenko Dino Dvornik, hrvatski pevač
(Split, 20. 08. 1964 - Zagreb, 07. 09. 2008)

2008. - Umro Dragoslav Rančić, spoljnopolitički novinar i urednik "Borbe","Politike" i NIN-a
(Kragujevac, 15. 09. 1935 - Beograd, 07. 09. 2008)

2010. - Umro Amar Garibović, skijaš, reprezentativac Srbije
(Sjenica 07. 09. 1991 - Slavonski Brod, 07. 09. 2010)

[Bisernica]

8. septembar







Češki kompozitor i dirigent Antonjin Dvoržak rođen na današnji dan 1841. godine. Kapitulacija Italije u Drugom svetskom ratu objavljena 8. septembra 1943. Makedonija proglasila nezavisnost 1991. godine.


1331. - Krunisan srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić

1474. - Rođen Ludoviko Ariosto, italijanski književnik (Ređo Emilija, 8.9.1474 - Ferara, 6.7.1533)

1504. - Italijanski vajar Mikelanđelo Buonaroti završio statuu Davida.

1799. - Rođen Jovan Hadžić (Miloš Svetić), književnik, prevodilac i političar, prvi predsednik Matice srpske (Sombor, 8.9.1799 - Novi Sad, 22.4.1869)

1830. - Rođen Frederik Mistral, francuski književnik, nobelovac (Medeneo, 8.9.1830 - Medeneo, 15.3.1914)

1841. - Rođen Antonjin Dvoržak, češki kompozitor i dirigent (Nelahozeves, 8.9.1841 - Prag, 1.5.1904)

1870. - Dubrovčanin Nikola Primorac brodom "Grad Dubrovnik" preplovio Atlantik

1875. - Rođen Kosta Jovanović, političar i ekonomista (Vranje, 8.9.1875 -Vranje, 30.4.1930)

1899. - Umro Dimitrije Stamenković, trgovac i dobrotvor, predsednik Srpskog trgovačkog udruženja (Beograd, 28.1.1845 - Beograd, 8.9.1899)

1906. - Rođen Fric Šilgen, nemački atletičar, nosilac olimpijske baklje na Olimpijskim igrama u Berlinu, 1936. (Kenigštajn, 8.9.1906 - Berlin, 19.9.2005)

1928. - Rođen Karolj Ač, književnik i prevodilac, lektor-prevodilac Radio Beograda (Subotica, 8.9.1928)

1932. - Rođen Miodrag Vujačić Mirski, slikar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu (Rača Kragujevačka, 8.9.1932 - Beograd, 27.3.1997)

1935. - Rođen Alen Delon, francuski filmski glumac (Skeaksk, 8.9.1935)

1936. - Rođena Mirjana Anastasijević, novinar i urednik Radio Beograda (Skoplje, 8.9.1936 - Beograd, 1.1.2005)

1942. - Rođen Želimir Žilnik, filmski reditelj i scenarista (Niš, 8.9.1942)

1943. - Objavljena kapitulacija Italije u Drugom svetskom ratu

1948. - Obnovljen rad Fudbalskog saveza Jugoslavije

1949. - Umro Rihard Štraus, nemački kompozitor i dirigent (Minhen, 11.6.1864 - Garmiš, 8.9.1949)

1950. - Predstavom "Dundo Maroje", u režiji Bojana Stupice, Jugoslovensko dramsko pozorište otvorilo "Festival dela renesansne dalmatinske književnosti", iz koga su se razvile "Dubrovačke letnje igre"

1954. - Osnovan časopis za književnost, kulturna i društvena pitanja "Braničevo"

1991. - Makedonija proglasila nezavisnost

1997. - Umro Mobutu Sese Seko, predsednik Zaira (Lisala, 14.10.1931 - Rabat, 8.9.1997)

2005. - Prestao sa izlaženjem nedeljnik "Vojska"

2005. - Umro Dragoje Lukić, književnik i publicista (Miloševo Brdo, 1927 - Beograd, 8.9.2005)

2009. - Umro dr Sava Dedijer, profesor Mašinskog fakulteta u Beogradu (1922 - 8.9.2009)

2009. - Umro Miodrag Vartabedijan Varta, akademski slikar, profesor Beogradske politehnike (Mladenovac, 1933 - Beograd, 8.9.2009)

2009. - Umro Majk Bonđorno, italijansk TV voditelj (Njujork, 26.5.1924 - Monte Karlo, 8.9.2009)

2010. - Umro Slobodan Lale Obradović, novinar i publicista, urednik Tnjuga, profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu (Kragujevac, 20.3.1921 - Beograd, 8.9.2010)

2010. - Umro Predrag Živančević, novinar "Borbe", "Ježa", "TV Novosti", saradnik RTB-a (Beograd, 18.8.1934 - Beograd, 8.9.2010)

[Bisernica]

9. septembar







Rođenje književnika i prevodioca Joakima Vujića i smrt kineskog revolucionara i državnika Mao Cedunga obeležili današnji dan kroz istoriju.


Godine 1772. rođen je Joakim Vujić, književnik i prevodilac. Joakim Vujić je bio učitelj, književnik, putopisac, ali pre svega, prvi organizator pozorišne umetnosti u Srbiji. Prevodio je, glumio, bio reditelj, scenograf, tehničar koji pomera zavesu, štampa plakate... U Mađarskom pozorištu u Pešti je 1813. godine prikazao prvu pozorišnu predstavu na srpskom jeziku "Kreštalice". Putovao je, i u svakom mestu gde su živeli Srbi, Temišvaru, Novom Sadu, Aradu, Segedinu i Pančevu osnivao pozorišne trupe. Na poziv kneza Miloša odlazi u Kragujevac, gde 1835. godine otvara "Prvi knjažesko-serbski teatar" i postaje njegov direktor. U ovom dvorskom teatru predstave su igrane samo u prisustvu Miloša Obrenovića. Prvu srpsku profesionalnu teatarsku družinu "Leteće diletantsko pozorište" Vujić je osnovao u Novom Sadu 1838. godine. Narodno pozorište u Kragujevcu nosi njegovo ime, kao i susreti profesionalnih pozorišta Srbije.

Na današnji dan 1976. godine umro je kineski revolucionar i državnik Mao Cedung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu. Prve jedinice kineske Crvene armije stvorio je sa Ču Deom 1931. godine, a rukovođenje partijom je preuzeo 1935. U oktobru 1934. sa Čuom je poveo "Dugi marš" svojih jedinica, što se pokazalo odlučujućim u građanskom ratu protiv pristalica Čang Kaj Šeka (kineski nacionalisti) i u borbama protiv japanske okupacione armije. I u vreme kada je staljinizam bio odbačen u Sovjetskom Savezu ostao je dosledan njegovoj viziji komunističkog sistema.

1585.- Rođen Arman Žan d Plezi Rišelje, francuski kardinal i državnik (Pariz, 09. 09. 1585 - Pariz, 04. 12. 1642)

1737.- Rođen Luiđi Galvani, italijanski lekar i fizičar (Bolonja, 09. 09. 1737 - Bolonja, 04. 12. 1798)

1828.- Rođen Lav Nikolajevič Tolstoj, ruski književnik (Jasna Poljana, 09. 09. 1828 - Astapovo, 20. 11. 1910)

1873.- Rođen Maks Rajnhart (Goldman), reditelj (Baden, 09. 09. 1873 - Njujork, 31. 10. 1943)

1886.- Rođen Mirko Korolija, književnik (Kistanje, 09. 09. 1886 - Šibenik, 10. 07. 1934)

1886.- U Bernu osnovana Međunarodna unija za zaštitu književnih i umetničkih dela

1898.- Umro Stefan Malarme, francuski književnik (Pariz, 18. 03. 1842 - Valvens, 09. 09. 1898)

1901.- Umro Anri Tuluz Lotrek, francuski slikar i grafičar (Albi, 24. 11. 1864 - dvorac Malrom, 09. 09. 1901)

1908.- Rođen Čezare Paveze, italijanski književnik i prevodilac (Santo Stefano Belbo, 09. 09. 1908 - Torino, 27. 08. 1950)

1913.- Rođen Džesi Ovens, američki atletičar, svetski i olimpijski rekorder (Danvil, 09. 09. 1913 - Takson, 31. 03. 1980)

1915.- Umro Mihailo Valtrović, arhitekta i istoričar umetnosti (Beograd, 17. 09. 1839 - Beograd, 09. 09. 1915)

1923.- Obavljen prvi noćni let u istoriji svetskog vazduhoplovstva na liniji Pariz - Beograd - Bukurešt - Istambul

1925.- Rođen Veljko Guberina, advokat (Vriginmost, 09. 09. 1925)

1928.- Rođen Sol Le Vit, američki skulptor, slikar, grafičar, osnivač minimalizma i konceptualizma u umetnosti (Hartford, 09. 09. 1928 - Njujork, 08. 04. 2007)

1934.- Rođen Mladen Markov, književnik (Samoš, 09. 09. 1934)

1944.- Bugarska kapitulirala u Drugom svetskom ratu

1952.- Kod Velikog ratnog ostrva potonuo brod "Niš" sa 102 putnika i 3 člana posade - najveća brodska tragedija kod nas

1966.- Rođena Bojana Lekić, novinar, glavni i odgovorni urednik Informativnog programa RTS-a i BKTV (Beograd, 09. 09. 1966)

1996.- SRJ i Hrvatska uspostavile diplomatske odnose

1997. - Umro Predrag Pepi Laković, pozorišni, filmski i TV glumac (Skoplje, 28. 03. 1929 - Beograd, 09. 09. 1997)

2000.- Umro Arsenije Stefanović, novinar, filmski kritičar, urednik Umetničkog programa RTS-a, idejni tvorac "Štafete mladosti" (Gornje Grbice, 29. 08. 1922 - Beograd, 09. 09. 2000)

2001.- Umro Radomir - Bajo Šaranović, pozorišni, filmski i TV reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Kosovi Lug, 04. 12. 1937 - Beograd, 09. 09. 2001)

2007.- Umro Zoran Tadić, hrvatski reditelj, scenarista i filmski kritičar (Livno, 02. 09. 1941 - Zagreb, 09. 09. 2007)

2009.- Umro Miroslav Sukdolak, filmski i TV snimatelj (Cetinje, 23. 06. 1930 - Beograd, 09. 09. 2009)

[Bisernica]

10. septembar







Svetski dan prevencije samoubistava. Sklopljen Sen Žermenski mirovni sporazum posle Prvog svetskog rata.


Obeležava se Svetski dan prevencije samoubistva, vodećeg uzroka prerane smrti. Na svetskom nivou, broj samoubistava se u proteklih 60 godina povećao za 60 odsto. U svetu se svakih 30 sekundi dogodi samoubistvo. Svake godine više od 900 hiljada ljudi sebi oduzme život, što je više nego što ih pogine u ratovima, upozorava Svetska zdravstvena organizacija. To je ujedno i vodeći uzrok prerane smrti koji je moguće sprečiti. Svake godine ubije se dvostruko više ljudi nego što strada u ratu. SZO navodi da dnevno 3.000 ljudi u svetu sebi oduzme život.

Na današnji dan 1919. godine u dvorcu Sen Žermen kod Pariza predstavnici Austrije, pobedničkih sila u Prvom svetskom ratu i država naslednica Austro-Ugarske potpisali su mirovni ugovor kojim je formalno prestala da postoji austrougarska monarhija. Priznate su novonastale države među kojima i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Mirovnim ugovorom Austriji je zabranjeno da se ujedini sa Nemačkom, a na ime reparacija Saveznicima je predala svoju mornaricu.

1526. - Turska vojska osvojila Budim

1839. - Rođen Čarls Sanders Pirs, američki filozof
(Kembridž, 10. 09. 1839 - Milford, 14. 04. 1914)

1875. - Poginuo Petar - Pecija Popović, hajdučki harambaša, vođa ustanika bosanske Krajine (Gaštica, 10. 09. 1875)

1906. - Štampan prvi broj humorističko-satiričnog lista "Šabačka čivija"

1922. - Rođena Draga Ilić- Jonaš, spiker Radio Beograda
(Valjevo, 10. 09. 1922 - Beograd, 28. 08. 2007)

1934. - Rođen Dejan Čavić, pozorišni, filmski i TV glumac i reditelj (Zenica, 10. 09. 1934)

1957. - Rođen Andrej Makin, ruski književnik (Krasnojarsk, 10. 09. 1957)

1976. - Avionska nesreća iznad sela Gaj, u regionu Vrbovca, sudar aviona DC- 9 "Ineks Adrije"i "Britiš ervejza", poginulo 162 putnika i 14 članova posade

1995. - Avijacija NATO bombardovala srpske ciljeve kod Banjaluke

1996. - Generalna skupština Organizacije ujedinjenih nacija usvojila Sporazum o potpunoj zabrani nuklearnih proba

2001. - Savet bezbednosti Organizacije ujedinjenih nacija ukinuo embargo na uvoz oružja SRJ, uveden marta 1998. godine

2001. - Umro Dragoslav Antonijević, etnolog, akademik
(Aleksinac,17. 10. 1930 - Beograd, 10. 09. 2001)

2002. - Na Institutu za sudsku medicinu u Beogradu osnovana prva DNK laboratorija u SRJ

[Bisernica]

11. septembar







Valiki srpski glumac Dobrica Milutinović rođen na današnji dan 1880. godine. Predsednik Čilea Salvador Aljende ubijen je vojnom udaru 11. septembra 1973. U terorističkom napadu na zgrade Svetskog trgovinskog centra u Njujorku i Pentagona u Vašingtonu 2001. godine poginule 2952 osobe.


Znameniti srpski pozorišni glumac Dobrica Milutinović rođen je na današnji dan 1880. godine. Bio je prvak Drame nacionalnog teatra više od pola veka i sa ogromnim uspehom igrao je niz uloga iz klasičnog pozorišnog repertoara kao i likove iz nacionalnog repertora. U Beograd je došao 1898. na poziv upravnika Narodnog pozorišta Branislava Nušića. Muzej pozorišne umetnosti i Savez dramskih umetnika Srbije su 1980. godine, u saradnji sa Zlatarom Majdanpek, ustanovili "Dobričin prsten", glumačku nagradu za životno delo.

Predsednik Čilea Salvador Aljende ubijen je u vojnom udaru, koji je uz pomoć SAD organizovao general Augusto Pinoče, 11. septembra 1973. godine. Aljende, lekar psihijatar po profesiji, osnovao je Socijalističku partiju Čilea i 1970. postao prvi marksista u zapadnoj hemisferi koji je dobio predsedničke izbore, izazvavši veliko uznemirenje Vašingtona. Direktor CIA Vilijam Kolbi docnije je priznao da je u svrhu svrgavanja Aljendea utrošeno osam miliona dolara.

1766. - Porta ukinula Pećku patrijaršiju (obnovljena 30. avgusta 1920. godine)

1773. - Ubijen Šćepan Mali, crnogorski vladar

1855. - Nakon jedanaest meseci opsade britanske,francuske i turske vlasti zauzele su Sevastopolj, čime je okončana najveća operacija u Krimskom ratu

1870. - Kralj Sardinije Vikotor Emanuel napao Papsku državu u Rimu. Papa se povukao u Vatikan i od tada je njegov suverenitet ograničen samo na vatikanske palate

1885. - Rođen Dejvid Herbert Lorens, engleski književnik (Istvud, 11. 09. 1885 - Vans, 02. 03. 1930)

1903. - Rođen Teodor Adorno, nemački sociolog i filozof (Franfurkt na Majni, 11. 09. 1903 - Visp, 06. 08. 1969)

1919. - Rođen Milutin Čolić, novinar, filmski kritičar i publicista, upravnik Narodnog pozorišta u Užicu, osnivač FEST-a (Potočanji, 11. 09. 1919 - Beograd, 22. 02. 2009)

1923. - Rođen Vasilije Mokranjac, kompozitor (Beograd, 11. 09. 1923 - Beograd, 27. 05. 1984)

1937. - Počela prva sajamska manifestacija na Beogradskom sajmu, trajala do 21. septembra

1945. - Rođen Franc Bekenbauer, najuspešniji nemački fudbaler svih vremena, trener i selektor reprezentacije

1962. - Britanska pop grupa"Bitlsi" snimila je prvi singl "Love me do"

1997. - Škoti na referendumu prihvatili plan britanske laburističke vlade za uspostavljanje parlamenta Škotske, prvi posle 300 godina

2001. - Teroristički napad na zgrade Svetskog trgovinskog centra u Njujork i Pentagona u Vašingtonu (poginule 2952 osobe)

2004. - Umro Petros Sedmi, patrijarh aleksandrijski i cele Afrike (Sigkari, 03. 09. 1949 - ostrvo Alonisos, 11. 09. 2004)

2007. - Umro Stevan Koički, fizičar, akademik, potpredsednik SANU (Bačka Palanka, 21. 08. 1929 - Beograd, 11. 09. 2007)

2007. - Umro Džo Zavinul, austrijski džez-pijanista i kompozitor (Beč, 07. 07. 1932 - Beč, 11. 09. 2007)

[Bisernica]

12. septembar







Na današnji dan rođen književnik, političar i dramaturg Milan Grol, preminuo novinar Predrag Milojević. Izrael se, posle 38 godina okupacije, povukao iz pojasa Gaze.


Na današnji dan 1876. godine rođen je književnik, političar i dramaturg Milan Grol. Diplomirao je 1899. godine na Filološko-literarnom odseku Filozofskog fakulteta u Beogradu, a potom dve godine studirao književnost i pozorište u Parizu. Od 1903. do 1906. godine radi kao dramatrug u Narodnom pozorištu, potom predaje francuski jezik u Prvoj gimnaziji, a 1909. godine biva postavljen za upravnika Narodnog pozorišta u Beogradu. U toku Prvog svetskog rata obavlja dužnost šefa srpskog Pres biroa u Ženevi. Posle rata se vraća na mesto upravnika Narodnog pozorišta, gde ostaje sve do 1924. Tada je postavljen na mesto podsekretara u Ministarstvu inostranih dela, a zatim i na mesto ambasadora Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u Turskoj. Za poslanika u Narodnoj skupštini Kraljevine je izabran 1925. na listi Demokratske stranke. Tri godine kasnije postao je i ministar prosvete, a na toj dužnosti ostaje do januara 1929. godine. Po prestanku ministarskog mandata organizuje osnivanje Kolarčevog narodnog univerziteta, na čijem čelu je bio od osnivanja do početka Drugog svetskog rata. Do 1943. bio je član Jugoslovenske kraljevske vlade u emigraciji u Londonu, a posle sporazuma Tito-Šubašić u martu 1945. kao potpredsednik ušao je u Vladu Demokratske Federativne Jugoslavije u kojoj je bio do avgusta iste godine. Milan Grol počinje avgusta 1945. otvorenu borbu protiv komunista svojim nedeljnim listom "Demokratija", koji se ubrzo zatvara, jer su sindikati odbili da njihovi članovi štampaju taj list. Demokratskoj stranci je ubrzo zabranjen rad, a izvestan broj omladinaca nastavlja ilegalno da deluje. Međutim, ubrzo su skoro svi pohapšeni i poslati na dugogodišnje robije (među njima i Borislav Pekić). Milan Grol je bio predsednik Demokratske stranke od 1940. do 1946. godine, a umro je 1952. godine u Beogradu.

Godine 1999. umro je novinar Predrag Milojević. Milojević je završio Filozofski fakultet u Beogradu, na kome je kasnije asistirao profesoru Brani Petronijeviću. Tekstove u "Politici" počeo je da objavljuje 1921. godine, a nedugo zatim postaje i njen stalni saradnik. Između dva rata bio je dopisnik "Politike" iz Nemačke i Engleske. Posle Drugog svetskog rata radio je kao specijalni dopisnik iz inostranstva i komentator spoljnopolitičke rubrike "Politike", sve do penzionisanja 1967. godine. Saradnju sa matičnim listom nastavio je do pred smrt, objavljujući komentare i sećanja u redovnoj kolumni pod nazivom "Kažem ja sebi". Doajen srpskog i svetskog žurnalizma uvršten je u "Almanah" Američkog bibliografskog društva među pet stotina najuglednijih ljudi u svetu 1995. godine. Milojević je bio jedan od prvih novinara koji je razgovarao sa Adolfom Hitlerom. Intervjuisao je Musolinija, Čerčila, Čemberlena. Svoje čitaoce upoznao je sa delima Fojerbaha, Hemingveja, Kafke i mnogih drugih.

490. p.n.e. - Atinjani su pobedili deset puta brojniju vojsku persijskog cara Darija,na istočnoj obali Atike kod Maratona

1583. - Rođen Girolamo Frekobaldi , italijanski orguljaš i kompozitor
(Ferara,12.09.1583 - Rim,01.03.1643)

1592. - Umro Mišel Montenj, francuski filozof
(Perigor, 28. 02. 1533 - Perigor, 13. 09. 1592)

1683. - Poljski kralj Jan III Sobjecki , potukao je tursku vojsku i razbio dvomesečnu drugu opsadu Beča , čime je sprečen prodor Turske u srednju Evropu

1788. - Njujork proglašen prestonicom Sjedinjenih Američkih Država

1801. - Ruski car Aleksandar i anektirao je gruzijsku kraljevinu

1819. - Rođena Klara Šuman, nemačka pijanistkinja
(Lajpcig, 13. 09. 1819 - Frankfurt, 20. 05. 1896)

1852. - Rođen Simo Matavulj, književnik
(Šibenik, 12. 09. 1852 - Beograd, 04. 03. 1908)

1874. - Rođen Arnold Šenberg, austrijski kompozitor
(Beč, 13. 09. 1874 - Los Anđeles, 13. 07. 1951)

1878. - Egipatski obelisk poznat kao "Kleopatrina igla",napravljen od mermera iz Asuana 1475. p.n.e,postavljen je u London

1888. - Rođen Moris Ševalije, francuski pevač
(Pariz, 12. 09. 1888 - Pariz, 01. 01. 1972)

1896. - Osnovan Savez lovačkih udruženja Kraljevine Srbije - danas Lovački savez Srbije

1913. - Rođen Džesi Ovens, američki atletičar
(Oakvil, Alabama,12.09.1913 - Takson, Arizona, 31.03.1980)

1920. - Obnovljena Srpska patrijaršija u Sremskim Karlovcima

1975. - Rođena Merion Džons, američka atletičarka, svetska i olimpijska rekorderka (Los Anđeles, 12. 09. 1975)

1980. - Umro Dušan Matić, književnik
(Ćuprija, 13. 09. 1898 - Beograd, 12. 09. 1980)

1982. - Rođen Vanja Udovičić, vaterpolista, reprezentativac
(Beograd, 12. 09. 1982)

1999. - Umro Predrag Milojević, novinar
(Beograd, 25. 12. 1901 - Beograd, 12. 09. 1999)

Milojević je završio Filozofski fakultet u Beogradu, na kome je kasnije asistirao profesoru Brani Petronijeviću. Tekstove u "Politici" počeo je da objavljuje 1921. godine, a nedugo zatim postaje i njen stalni saradnik. Između dva rata bio je dopisnik "Politike" iz Nemačke i Engleske. Posle Drugog svetskog rata radio je kao specijalni dopisnik iz inostranstva i komentator spoljnopolitičke rubrike "Politike", sve do penzionisanja 1967. godine. Saradnju sa matičnim listom nastavio je do pred smrt, objavljujući komentare i sećanja u redovnoj kolumni pod nazivom "Kažem ja sebi". Doajen srpskog i svetskog žurnalizma uvršten je u "Almanah" Američkog bibliografskog društva među pet stotina najuglednijih ljudi u svetu 1995. godine. Milojević je bio jedan od prvih novinara koji je razgovarao sa Adolfom Hitlerom. Intervjuisao je Musolinija, Čerčila, Čemberlena. Svoje čitaoce upoznao je sa delima Fojerbaha, Hemingveja, Kafke...

2005. - Izrael se, posle 38 godina okupacije, povukao iz pojasa Gaze

2008. - Umro Tomislav Ladan, hrvatski filolog, književnik, leksikograf, direktor Hrvatskog leksikografskog zavoda "Miroslav Krleža" (Ivanjica (tačan datum nepoznat)1932 - Zagreb, 12. 09. 2008)

2009. - Umro Norman Borlag, američki agronom, izumitelj "Zelene revolucije" u ishrani ljudi, nobelovac (Soud, 25. 03. 1914 - Dalas,12. 09. 2009)

[Man]

15. септембар

Победа српске војске која је задивила свет!

Кренули смо у јуриш који ниједна сила није могла да заустави…


Навршава се деведесет четири године од пробоја Солунског фронта и војничког тријумфа који је довео до завршетка Првог светског рата. За мање од 15 дана српска војска превалила је више од 700 километара. Савезничке трупе у чуду су посматрале незадрживо продирање наших војника. Како су сведочили, често су имали потешкоћа да на моторним возилима сустигну српске борце који су у домовину незадрживо јуришали – пешице

Тачно пре 94 године, на данашњи дан (15.09) у зору, француски генерал Франш Д’ Епере наредио је да се крене у пробој Солунског фронта, у коме је српска војска одиграла главну улогу и који се убраја међу најуспешније операције Првог светског рата. Ова невиђена офанзива и дан-данас се изучава на многим војним академијама широм света, као блистави пример једне велике победе.

[Bisernica]

16. septembar






Na današnji dan rođen je jedan od najpoznatijih domaćih arhitekata Aleksandar Deroko. U Parizu 1977. godine umrla operska pevačica Marija Kalas. Obeležava se Međunarodni dan zaštite ozonskog omotača.


Na današnji dan 1894. godine rođen je Aleksandar Deroko, arhitekta, istoričar umetnosti, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, akademik. Učesnik Prvog svetskog rata, jedan od prvih srpskih pilota na Solunskom frontu i jedan od 1.300 kaplara, Deroko je studirao tehniku u Rimu i Pragu, a diplomirao na arhitektonskom odseku Tehničkog fakulteta u Beogradu. Kao stipendista francuske Vlade usavršavao se u Parizu, gde mu je drug iz detinjstva, Rastko Petrović, pomogao da se snađe u čudesnom svetu umetnika toga doba, poput Šumanovića, Korbizijea, Pikasa i drugih. Po povratku u Beograd, našao se u vrtlogu novih kulturnih strujanja, koja su se kretala od akademskog klasicizma preko srpsko-vizantijskog stila do modernizma. Kroz sva ta preplitanja pravaca i stilova, Deroko je prošao učvršćujući svoju orijentaciju ka srpsko-vizantijskoj arhitekturi i očuvanju tradicionalnog neimarstva. Projektovao je i gradio mnoge značajne objekte širom zemlje: Kosturnicu sarajevskim atentatorima, Spomenik kosovskim junacima na Gazimestanu, Bogoslovski fakultet, Konak u Žiči, Hram Svetog Save, česme u Beogradu... Napisao je više knjiga i udžbenika: Srednjovekovni gradovi na Dunavu, Narodno neimarstvo, Monumentalna dekorativna arhitektura u srednjovekovnoj Srbiji, Sveta gora, A ondak je litio jeroplan nad Beogradom...

Godine 1977. u Parizu je umrla operska pevačica Marija Kalas. Kalasova je pevanje učila na Konzervatorijumu u Atini, gde je kao petnaestogodišnjakinja debitovala u ulozi Santuce u Maskanjijevoj operi Kavalerija rustikana. Sa 18 godina pevala je Tosku, kao i Lenoru u Betovenovoj operi Fidelio. Njen uspon ka svetskom operskom Olimpu počeo je 1950. godine, kada je nastupila kao Aida u Milanskoj skali. Četiri godine kasnije, pevala je u Čikaškoj operi, a zatim u ulozi Norme u Kovent gardenu i njujorškom "Metropolitenu". Sa scene se povukla veoma rano, u 42. godini, ali je ostala zapamćena kao svojevrsni fenomen, velikog raspona glasa, izvanredne tehnike i prefinjenog osećaja za belkanto.

1736 - Umro Gabrijel Danijel Farenhajt, nemački fizičar, konstruisao prvi termometar sa živom
(Dancig, 24.5.1686 - Hag, 16.9.1736)

1823 - Rođen Mihailo Obrenović, knez
(Kragujevac, 16.9.1823 - Beograd, 10.6.1868)

1840 - Prvi javni bal u Beogradu povodom rođendana kneza Mihaila Obrenovića

1869 - Rođen Miloje Vasić, arheolog, profesor Univerziteta u Beogradu, upravnik Narodnog muzeja, akademik
(Veliko Gradište, 16.9.1869 - Beograd, 4.11.1956)

1888 - Rođen Frans Emil Silanpe, finski književnik, nobelovac
(Hamenkir, 16.9.1888 - Helsinki, 3.6.1964)

1908 - Industrijalac Vilijam Djurant osnovao kompaniju "Dženeral motors"

1918 - Rođena Branka Veselinović, pozorišna, filmska i TV glumica, humanista, ambasador UNICEF-a
(Stari Bečej, 16.9.1918)

1924 - Rođena Lorin Bekol, američka filmska glumica
(Njujork, 16.9.1924)

1925 - Rođen B. B. King, američki bluz pevač i gitarista
(Ita Bena, 16.9.1925)

1925 - Rođen Đokica Milaković, pozorišni, filmski i TV glumac
(Darda, 16.9.1925 - Zagreb, 12.11.2001)

1956 - Rođen Dejvid Koperfild (Set Kotkin), američki iluzionista
(Metučen, 16.9.1956)

1987 - U Montrealu usvojen Protokol Bečke konvencije o zaštiti ozonskog omotača, u spomen na ovaj događaj, Generalna skupština UN je 1994. godine proglasila 16. septembar za Međunarodni dan zaštite ozonskog omotača

1988 - Otkriven Spomenik braniocima Beograda u Prvom svetskom ratu

1994 - Počela sa radom RTV Pink

1996 - Izašao prvi broj dnevnog lista "Blic"

2006 - Umro Zoran Bogavac, novinar i publicista
(Beograd, 25.4.1947 - Beograd, 16.9.2006)

2007 - Umro Robert Džordan (Džejms Oliver Rigni), američki književnik
(Čarlston, 17.10.1948 - Čarlston, 16.9.2007)

2008 - Umro Momčilo Popović, novinar i urednik lista "Pobjeda", direktor Radio Bara
(Đurmani, 1943 - Bar, 16.9.2008)

2008 - Umro Miloš Grbić, odbojkaš, reprezentativac SFRJ
(Klek, 22.9.1943 - Beograd, 16.9.2008)

2009 - Umro Aleksandar Sekulić, književnik
(Sekulići, 26.4.1937 - Beograd, 16.9.2009)

[Bisernica]

17. septembar






Pionir astronautike Konstantin Eduardovič Ciolkovski rođen na današnji dan 1857. Prva i Druga armija Srpske vojske probile Solunski front 1918. godine.

Na današnji dan 1857. godine rođen je ruski fizičar Konstantin Eduardovič Ciolkovski, otac astronautike. Prve ideje o korišćenju reaktivnog pogona kod letilica izložio je još 1883. Godine 1903. objavio je prvo klasično delo iz teorije astronautike "Ispitivanje vasionskog prostora reaktivnim aparatima". Ciolkovski je postavio osnovne jednačine kretanja rakete promenljive mase u bezvazdušnom prostoru. Sovjetska Akademija nauka ustanovila je "Zlatnu medalju Ciolkovskog" za izuzetan doprinos astronautici i istraživanju kosmosa.

Posle trodnevne ofanzive, Prva i Druga armija Srpske vojske probile su Solunski front 17. septembra 1918. godine. Taj momenat bio je odlučujući za slom Centralnih sila u Prvom svetskom ratu. Ubrzo zatim, posle samo mesec i po dana, kapitulirala je Austro-Ugarska, a ubrzo i Nemačka. Srpske snage presekle su bugarsku vojsku i prisilile Bugarsku da 30. septembra 1918. položi oružje. Srpske armije su toliko brzo napredovale da je francuska komanda molila srpsku Vrhovnu komandu da uspori napredovanje, pošto francuska konjica nije uspevala da drži korak sa srpskom pešadijom.

1787.- Stupio na snagu Ustav SAD, koji je na snazi je i danas

1832.- Rođen Miroslav Tirš, češki filozof, osnivač sokolskog pokreta (Dečin, 17. 09. 1832 - Ec, 08. 08. 1884)

1863.- Umro Alfred de Vinji, francuski knjiiževnik (Loš, 27. 03. 1797 - Pariz, 17. 09. 1863)

1864.- Rođen Mihajlo Mihajlovič Kocjubinski, ukrajinski književnik (Vinica, 17. 09. 1864 - Černigov, 25. 04. 1913)

1905.- Rođen Vladan Desnica, književnik (Zadar, 17. 09. 1905 - Zagreb, 04. 03. 1967)

1914.- Rođen Tomas Bata Junior, češki industrijalac, vlasnik fabrike "Bata" (Prag, 17. 09. 1914 - Toronto, 01. 09. 2008)

1933.- Utemeljen "Vukov sabor", najstarija kulturna manifestacija u Srbiji

1939.- Sovjetski Savez napao Poljsku sa istoka, u momentu kada je zemlja trpela značajne gubitke u ratu sa Nemačkom na zapadnom frontu

1943.- Ser Ficroj Maklin na čelu engleske vojne misije došao u Jugoslaviju

1944.- Najvećim vazdušnim desantom u Drugom svetskom ratu počela bitka kod Arnhema

1961.- Obešen bivši turski premijer Adnan Menderes, kojeg je u maju 1960. oborila vojna hunta generala Džemala Gursela

1975.- Umro Krešimir Baranović, kompozitor, dirigent i muzički pedagog, dirigent Beogradske opere, dirigent i direktor Beogradske filharmonije, profesor Muzičke akademije u Beogradu, akademik (Šibenik, 25. 07. 1894 - Beograd, 17. 09. 1975)

1994.- Umro Karl Rajmond Poper, britanski filozof (Beč, 28. 07. 1902 - London, 17. 09. 1994)

2003.- Umrla Ljubica Marić, kompozitor i dirigent, profesor Muzičke akademije u Beogradu, akademik (Kragujevac, 18. 03. 1909 - Beograd, 17. 09. 2003)

2006.- Umro Zvonko Simonović, reditelj RTS-a (Podujevo, 03. 11. 1930 - Beograd,17. 09. 2006)

2007.- Umrla Ljiljana Molnar Talajić, operska pevačica, profesor Muzičke akademije u Zagrebu (Bosanski Brod, 30. 12. 1937 - Zagreb, 17. 09. 2007)

[Bisernica]

18. septembar







Današnji dan kroz itoriju obeležilo rođenja francuskog fizičara Žana Bernara Leona Fukoa i slavne glumice Grete Garbo. Republika Čile obeležava 200 godina državnosti.

Na današnji dan 1819. godine rođen je francuski fizičar Žan Bernar Leon Fuko, koji je s Armanom Ipolitom Lujem Fizoom izmerio brzinu svetlosti. Ogledom s klatnom (Fukoov eksperiment) je dokazao obrtanje Zemlje, pronašao je žiroskop, usavršio teleskop, otkrio vrtložno-vihorne struje u metalnim masama (Fukoove struje). (Pariz, 18. 09. 1819 - Pariz, 11. 02. 1868)

Švedska filmska glumica Greta Garbo (Greta Gustafson) rođena je na današnji dan 1905. godine. Legendarna heroina nemog i zvučnog filma između dva rata, Greta Gustafson je završila Kraljevsku dramsku akademiju u Stokholmu, gde je njen glumački dar i lepotu otkrio švedski reditelj svetskog glasa Moric Stiler. Sa njim je stigla do Holivuda, noseći umetničko ime Garbo, koje joj je on dao. Tamo je "Švedska Sfinga" snimila čuvene filmove: "Grand hotel", "Kraljica Kristina", "Ana Karenjina", "Mata Hari", "Dama sa kamelijama", "Ninočka", "Marija Valevska" i druge. Tri puta je nominovana za prestižnu nagradu "Oskar"", ali bez uspeha. Sa velikim zakašnjenjem, Američka filmska akademija joj je 1954. godine dodelila specijalnog "Oskar"-a , ali ga Greta, ostajući dosledna odluci da se potpuno povuče iz javnog života, nikada nije primila. (Stokholm, 18. 09. 1905 - Njujork, 15. 04. 1990)

1709. - Rođen Semjuel Džonson, engleski književnik, publicista i leksikograf
(Ličfild, 18. 09. 1709 - London, 13. 12. 1784)

1783. - Umro Leonard Ojler, švajcarski matematičar, fizičar i astronom
(Bazel, 15. 04. 1707 - Sankt Petersburg, 18. 09. 1783)

1810. - U Čileu je počeo ustanak protiv španske kolonijalne vlasti pod vođstvom Bernarda O'Iginsa, potonjeg čileanskog diktatora od 1817. do 1823.

1919. - Rođen Đorđe Mihajlović, slikar
(Tuzla, 04. 02. 1875 - Tuzla, 18. 09. 1919)

1929. - Rođen Petar Džadžić, književnik i književni kritičar
(Bitolj, 18. 09. 1929 - Beograd, 31. 07. 1996)

1934. - SSSR pristupio Društvu naroda

1950. - Rođen Miroslav Lazanski, novinar, vojno-politički komentator
(Karlovac, 18. 09. 1950)

1961. - Poginuo Dag Hamaršeld, švedski diplomata, generalni sekretar OUN (1953-1961), nobelovac.
(Jenkeping, 29. 07. 1905 - Katanga, 18. 09. 1961)

1970. - Umro Džimi Hendriks, američki gitarista
(Sietl, 27. 11. 1942 - London, 18. 09. 1970)

1971. - Rođen Lens Armstrong, američki biciklista, sedmostruki prvak "Tur d Frans"-a (Plano, 18. 09. 1971)

1972. - Rođena Ana Sofrenović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 18. 09. 1972)

1979. - Umro Jovan Gligorijevć, operski pevač
(Kruševac, 16. 10. 1914 - Beograd, 18. 09. 1979)

1985. - Umro Džerald Holtom, britanski dizajner, autor simbola "peace"
( 20. 01. 1914 - 18. 09. 1985)

1988. - Potpisana "Bolonjska deklaracija" evropskih univerziteta

2002. - Umrla Margita Stefanović, arhitekta, pijanistkinja, članica rok-sastava
"Ekaterina Velika"
(Beograd, 01. 04. 1959 - Beograd, 18. 09. 2002)

2003. - Srbija i Crna Gora potpisivanjem "Bolonjske deklaracije" postala 37. zemlja članica evropske univerzitetske zajednice

2006. - Štampan prvi broj prvih besplatnih dnevnih novina u Srbiji "24 sata"

2008. - Umrla Ana Andrić, novinar Radio Beograda
(Zemun, 29. 07. 1948 - 18. 09. 2007)

2008. - Umro Zvonko Milenković, pevač grupe "Rokeri s Moravu"
(Kruševac, 08. 05. 1956 - Beograd, 18. 09. 2008)

2009. - Umro dr Dragomir Drašković, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u
Beogradu, predsednik partije Jugoslovenski komunisti
(Donji Svračak, 21. 09. 1932 - 18. 09. 2009)

[Bisernica]

19. septembar






Današnji dan kroz istoriju obeležilo rođenje mađarskog revolucionara Lajoša Košuta. Početak radio-difuzije u Srbiji označen prvim koncertom Radio-telegrafske stanice u Rakovici 1924.

Mađarski revolucionar Lajoš Košut, vođa Mađarske revolucije 1802. godine i nepomirljivi protivnik režima Habzburške monarhije rođen je na današnji dan 1802. godine. Posle upada snaga austrijskog generala Jelačića u Mađarsku u septembru 1848. organizovao je Komitet za odbranu otadžbine, potukao je austrijske trupe i krenuo na Beč. Narodna skupština je u aprilu 1849. proglasila nezavisnost Mađarske kao i svrgavanje monarhije, a 2. maja ga je izabrala za prvog predsednika Vlade slobodne Mađarske. Protiv Košuta su bili i mađarski konzervativni krugovi zbog njegovog naglašenog liberalizma, dok je krupna aristokratija (magnati) bila opredeljena za Habzburge. Zbog izrazitog nacionalizma protiv njega su bili i nemađarski narodi Ugarske, uključujući i većinu Srba.

Prvi probni koncert Radio-telegrafske stanice u Rakovici održan je 19. septembra 1924. godine, što predstavlja početak radio-difuzije u Srbiji. Istog dana kada je francuska kompanija za radio-telegrafiju "TSF" dobila odobrenje od vlade za prenos koncerata i emitovanje vesti, berzanskih i meteoroloških izveštaja, inženjeri Mihailo Simić i Dobrivoje Petrović su iz studija u Knez Mihailovoj ulici br. 42, preko odašiljača u Rakovici, emitovali prvi probni koncert. Program su izveli članovi Opere i Drame Narodnog pozorišta. Pošto je probni koncert izazvao veliko interesovanje publike, ponovljen je nedelju dana kasnije, 26. septembra.

1643 - Italijanski fizičar i matematičar Evangelista Toričeli pronašao barometar sa živom

1783 - Prvi let balonom braće Žozefa i Etjena Mongolfjea nad Parizom

1799 - Rođen Jovan Hadžić (Miloš Svetić), književnik i prevodilac, predsednik Matice srpske
(Sombor, 19.9.1799 - Novi Sad, 4.5.1869)

1812 - Umro Mejer Rotšild, nemački bankarski magnat
(Frankfurt, 23.2.1744 - Frankfurt, 19.9.1812)

1881 - Umro Džems Garfild, američki političar i državnik, predsednik SAD
(Orindž, 19.11.1831 - Eberon, 19.9.1881)

1888 - U Belgiji održan prvi moderni izbor za "Mis sveta"

1904 - Otvorena prva izložba u Vojnom muzeju u Beogradu

1911 - Rođen Vilijam Golding, britanski književnik, nobelovac (Sent Kolumb, 19.9.1911 - Peranarvortal, 19.6.1993)

1914 - Počeo boj na Mačkovom kamenu u Prvom svetskom ratu

1922 - Rođen Emil Zatopek, češki atletičar-dugoprugaš, olimpijski šampion
(Koprivnice, 19.9.1922 - Prag, 22.11.2000)

1938 - Rođen Gordan Mihić, književnik, filmski i pozorišni reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu
(Mostar, 19.9.1938)

1948 - Rođen Džeremi Ajrons, britanski pozorišni i filmski glumac
(Vajt, 19.9.1948)

1949 - Rođena Tvigi (Lesli Hornbi), britanski fotomodel
(Nisden, 19.9.1949)

1959 - Rođen Oliver Njego, operski pevač
(Niš, 19.9.1959)

1966 - Osnovana Matematička gimnazija u Beogradu

1975 - Umro Kosta Todorović, lekar, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, predsednik Srpskog lekarskog društva, akademik
(Beograd, 4.7.1887 - Beograd, 19.9.1975)

1982 - Stvoren kompjuterski simbol "smajli"

1999 - Umro Pavle Ivić, lingvista, akademik
(Beograd, 1.12.1924 - Beograd, 19.9.1999)

2004 - Rođena najmanja beba na svetu - Rumaisa Rahman, teška 244 grama

2005 - Umro Fric Šilgen, nemački atletičar, nosilac olimpijske baklje na Olimpijskim igrama u Berlinu, 1936.
(Kenigštajn, 8.9.1906 - Berlin, 19.9.2005)

2007 - Umro Vlatko Pavletić, hravatski književnik, političar i državnik, direktor Drame Hrvatskog narodnog kazališta, predsednik Sabora Hrvatske, akademik
(Zagreb, 2.12.1930 - Zagreb, 19.9.2007)

2007 - Umro dr Kosta Mihailović, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu, akademik (Šabac, 1.3.1917 - Beograd, 19.9.2007)

2008 - Umro Petar Stajić, kompozitor i pijanista, profesor muzičke škole „Mokranjac", jedan od osnivača Saveza kompozitora Jugoslavije
(Bitolj, 12.7.1915 - Beograd, 19.9.2008)

2008 - Umro Erl Palmer, američki bubnjar
(Nju Orleans, 25.10.1924 - Los Anđeles, 19.9.2008)

2009 - Umrla Kapitalina Erić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Ačinsk, 7.11.1919 - Beograd, 19.9.2009)

2009 - Umro dr Dušan Kanazir, molekularni biolog, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu, akademik, predsednik SANU
(Mošorin, 28.6.1921 - Beograd, 19.9.2009)

[Bisernica]

20. septembar







Dan današnji dan preminula je prva žena slikar u Srbiji Katarina Ivanović. Na ovaj dan rođena je filmska diva Sofija Loren.


Na današnji dan 1882 umrla je Katarina Ivanović, prva žena slikar i akademik u Srbiji. Ivanovićeva je rođena u Ugarskoj. Slikarstvo je slikarstvo učila u Pešti, a zatim u Beču, na Slikarskoj akademiji. Usavršavala se u Parizu. Za razliku od srpskih slikara toga vremena, koji su se uglavnom bavili crkvenim slikarstvom, ona je radila portrete, mrtvu prirodu, žanr i istorijske kompozicije. Neke njene slike su među najboljima u srpskom klasicizmu, poput "Portreta knjeginje Perside Karađorđević", "Autoportreta", "Korpe s grožđem" i druge.

1459 - Osnovan Bukurešt

1863 - Umro Jakob Grim, nemački filolog i književnik, akademik
(Hanau, 4.1.1785 - Berlin, 20.9.1863)

1878 - Rođen Apton Sinkler, američki književnik
(Baltimor, 20.9.1878 - Nju Džersi, 25.12.1968)

1904 - Održana prva izložba u Etnografskom muzeju u Beogradu

1928 - Rođen **** Jovanov, sociolog
(Melenci, 20.9.1928 - Beograd, 8.1.1993)

1934 - Rođena Sofija Loren (Sćokolone), italijanska filmska glumica, dobitnica Oskara (Rim, 20.9.1934)

1949 - Rođena Vedrana Rudan, hrvatska književnica i novinarka
(Opatija, 20.9.1949)

1957 - Umro Jan Sibelijus, finski kompozitor
(Tevastehus, 8.12.1865 - Jevenpje, 20.9.1957)

1971 - Umro Jorgos Seferis, grčki književnik, nobelovac
(Smirna, 29.2.1900 - Atina, 20.9.1971)

1975 - Rođen Huan Pablo Montoja, kolumbijski automobilista, vozač Formule1
(Bogota, 20.9.1975)

1976 - Rođen Denis Šefik, vaterpolo golman, reprezentativac
(Beograd, 20.9.1976)

1984 - Počela sa radom frankofonska televizijska stanica TV 5 Mond

1991 - Crnogorski parlament na Žabljaku proglasio Crnu Goru ekološkom državom

1993 - Umro Sajrus Lio Sulcberger, američki novinar i publicista
(Njujork, 27.10.1912 - Pariz, 20.9.1993)

1994 - Umro Džula Stajn, američki kompozitor
(London, 31.12.1905 - Njujork, 20.9.1994)

1999 - Umrla Raisa Gorbačova, supruga ruskog predsednika Mihaila Gorbačova
(Rubckovsk, 5.1.1932 - Minster, 20.9.1999)

2000 - Umro German Stepanovič Titov, ruski kosmonaut
(Verhneje Zilino, 11.9.1935 - Moskva, 20.9.2000)

2005 - Umro Simon Vizental, austrijski arhitekta, "lovac" na naciste
(Bukač, 31.12.1908 - Beč, 20.9.2005)

2006 - Umro Sven Nikvist, švedski fotograf, dobitnik Oskara
(Moheda, 3.12.1922 - Stokholm, 20.9.2006)

2009 - Umro Dejan Krstović, pozorišni reditelj
(Niš, 1965 - Niš, 20.9.2009)

[Bisernica]

21. septembar






Na današnji dan 1846. godine rođen osnivač socijalističkog pokreta u Srbiji Svetozar Marković. Engleski književnik Herbert Džordž Vels rođen je 21. septembra 1866. Kralj Petar Prvi Karađorđević krunisan 1904. godine.

Na današnji dan 1846. godine rođen je srpski političar, politički mislilac i pisac Svetozar Marković, osnivač socijalističkog pokreta u Srbiji i prvi teoretičar realizma u srpskoj literaturi. Po povratku sa studija u Švajcarskoj i Rusiji, gde je upoznao Karla Marksa, Nikolaja Černiševskog, Dmitrija Pisareva, pokrenuo je 1871. prvi socijalistički list na Balkanu "Radenik". Bio je pod uticajem ruskog "narodnjaštva". Ubrzo je proteran iz Srbije i godinu dana je živeo u Novom Sadu. Po povratku je 1873. i 1874. pokrenuo listove "Javnost" i "Glas Javnosti", a 1875. "Oslobođenje". Zbog navodne štamparske krivice odležao je devet meseci u požarevačkom zatvoru, odakle je izašao teško bolestan. Člancima "Realni pravac u nauci i životu", "Pevanje i mišljenje" i "Realnost" snažno je uticao na srpsku književnost krajem 19. veka. Političke ideje razradio je u delu "Srbija na istoku", najznačajnijem i najoriginalnijem spisu.

Engleski književnik Herbert Džordž Vels rođen je 21. septembra 1866. godine. Najpoznatiji je po svojim naučnofantastičnim delima: "Vremenska mašina", "Rat svetova" i "Nevidljivi čovek". Školovao se do 1879. godine. Pošto roditelji više nisu da finansiraju njegovo školovanje, postao je tapetarski pomoćnik. Kasnije je radio kao pomoćni učitelj u osnovnoj školi, pa je sa osamnaest godina dobio stipendiju, i počeo da studira biologiju. Na univerzitetu se ističe znanjem ali i interesovanjem za reformu društva kroz ideje socijalizm i platonizma. Relativno kasno je počeo da piše. Bio je politički aktivan u socijalističkim krugovima. Zanimljivo je da se smatra začetnikom stonih ratnih društvenih igara.

1726. - Rođen Jovan Rajić, književnik i istoričar (Sremski Karlovci, 21. 09. 1726 - manastir Kovilj, 22. 12. 1801)

1793. - Rođen Georgije Magarašević, književnik i političar (Adaševci, 21. 09. 1793 - Novi Sad, 18. 01. 1830)

1832. - Umro Valter Skot, škotski književnik (Edinburg, 15. 08. 1771 - Abotsford, 21. 09. 1832)

1842. - Umro Sava Tekelija (Popović), književnik i dobrotvor, predsednik Matice srpske (Arad, 17. 08. 1761 - Arad, 21. 09. 1842)

1860. - Umro Artur Šopenhauer, nemački filozof (Dancig, 22. 02. 1788 - Frankfurt, 21. 09. 1860)

1904. - Krunisan kralj Petar I Karađorđević

1904. - Rođen Hans Hartung, nemački slikar (Lajpcig, 21. 09. 1904 - Antib, 10. 12. 1989)

1928. - Engleski mikrobiolog Aleksandar Fleming otkrio pencilin

1931. - Rođen Vojislav - Voki Kostić, kompozitor, generalni sekretar Saveza kompozitora Jugoslavije, pisac i gastronom (Beograd, 21. 09. 1931- Beograd, 29. 09. 2010)

1931. - Rođen Jon Janku, rumunski dirigent, gost-dirigent Opere Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu (Veliki Tomloš, 21. 09. 1931 - Temišvar, 01. 09. 2008)

1932. - Rođen Dragomir Drašković, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu, - predsednik partije Jugoslovenski komunisti (Donji Svračak, 21. 09. 1932 - 18. 09. 2009)

1933. - Počeo Lajpciški proces komunistima u nacističkoj Nemačkoj, optuženim za navodno paljenje Rajhstaga

1934. - Rođen Leonard Koen, kanadski književnik i muzičar
(Montreal, 21. 09. 1934)

1936. - Rođen Jurij Luškov, ruski političar, gradonačelnik Moskve
(Moskva, 21. 09. 1936)

1947. - Rođen Stiven King, američki književnik (Portland, 21. 09. 1947)

1957. - Osnovan Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Srbije

1957. - Rođen Itan Koen, američki filmski reditelj
(Sent Luis Park, 21. 09. 1957)

1958. - Rođen Milan Mladenović, kompozitor, gitarista i pevač grupe "Ekaterina Velika" (Zagreb, 21. 09. 1958 - Beograd, 05. 11. 1994)

1991. - Pokolj srpskih rezervista na Koranskom mostu

1998. - Umro Dragutin Gostuški, kompozitor i muzikolog (Beograd, 03. 01. 1923 - Beograd, 21. 09. 1998)

2000. - Umro Ognjen Petrović, fudbalski golman (Kruševac, 02. 01. 1948 - Beograd, 21. 09. 2000)

2007. - Umro Petar Stambolić, političar i državnik, predsednik Predsedništva SFRJ, predsednik Skupštine i premijer SFRJ, narodni heroj (Brezova, 12. 05. 1912 - Beograd, 21. 09. 2007)

[Bisernica]

22. septembar






Prva Francuska Republika proglašena 22. septembra 1792. godine. Na današnji dan 1862. Oto fon Bizmark postao pruski kancelar. Francuski glumac i pantomimičar Marsel Marso umro 2007. godine.


Oto fon Bizmark postao je pruski kancelar (predsednik vlade) 22. septembra 1862. godine. Vodio je izrazito aktivnu politiku sa ciljem da ujedini Nemačku pod pruskim vodstvom. Tokom svoje vladavine uspešno započeo i vodio nekoliko ratova - protiv Danske, Austrije i Francuske.

Na današnji dan 2007. godine umro je francuski glumac i pantomimičar Marsel Marso. Rođen je 1923. godine u Strazburu. Bio je pripadnik francuskog Pokreta otpora tokom Drugog svetskog rata. Pantomimičar koji je proslavio ovu umetnost u drugoj polovini 20. veka 1947. stvorio je lik Bipa, melanholičnog klovna u belom, koji je postao njegov alter ego. Taj lik je bio inspirisan Čarlijem Čaplinom i umetnošću nemih filmova. Nosilac Legije časti, dobitnik Ordena za zasluge, Marso je 2002. imenovan za ambasadora dobre volje Ujedinjenih nacija.

1773 - Umro Šćepan Mali, samozvani crnogorski car
(1668 - 22.9.1773)

1791 - Rođen Majkl Faradej, engleski hemičar i fizičar
(Nevington, 22.9.1791 - Hempton Kort, 25.8.1867)

1792 - Svrgnuta monarhija i proglašena Prva Francuska Republika

1796 - Bitka na Krusima između crnogorske i turske vojske

1915 - Umro Mihailo Valtrović, arhitekta i istoričar umetnosti, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, upravnik Narodnog muzeja, osnivač Srpskog arheološkog društva, jedan od 16 prvih članova Srpske kraljevske akademije
(Beograd, 29.9.1839 - Beograd, 22.9.1915)

1918 - Rođen Henrik Šering, poljski violinista
(Varšava, 22.9.1918 - Kasel, 3.3.1988)

1945 - Rođen Ilija Petković, fudbaler, trener i sportski funkcioner
(Knin, 22.9.1945)

1951 - Rođena Ljiljana Dragutinović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 22.9.1951)

1958 - Rođen Andrea Bočeli, italijanski operski pevač-tenor
(Lajatiko, 22.9.1958)

1976 - Rođen Ronaldo (Luis Nazario de Lima), brazilski fudbaler
(Rio de Žaneiro, 22.9.1976)

1978 - Umro Jovan Tucakov, profesor Farmaceutskog fakulteta u Beogradu, akademik
(Čurug, 24.1.1905 - Beograd, 22.9.1978)

1983 - Umro Jovan Putnik, pozorišni reditelj i teatrolog
(Bela Crkva, 25.12.1914 - Bela Crkva, 22.9.1983)

1989 - Osnovan Ekološki pokret Beograda

1996 - Umrla Doroti Lamur, američka filmska glumica
(Nju Orleans, 10.12.1914 - Los Anđeles, 22.9.1996)

2000 - Umro Aleksandar Korać, kompozitor
(Subotica, 27.11.1934 - Beograd, 22.9.2000)

2001 - Umro Isak Štern, američki violinista
(Kreminec, 21.7.1920 - Njujork, 22.9.2001)

2004 - Umro Đorđe Lebović, dramski pisac i scenarista, osnivač i prvi predsednik Udruženja dramskih pisaca Srbije
(Sombor, 27.6.1928 - Beograd, 22.9.2004)

2005 - Umro Livander Džonson američki bokser, svetski prvak u lakoj kategoriji
(Atlantik Siti, 24.12.1969 - Las Vegas, 22.9.2005)

[Bisernica]

23. septembar






Prvi rimski imperator Oktavijan Avgust rođen na današnji dan 63. godine p.n.e. Slavni američki pevač i kompozitor Rej Čarls rođen 23. septembra 1930.

Na današnji dan 63. godine pre nove ere rođen je rimski državnik i vojskovođa Oktavijan Avgust, prvi rimski imperator, usvojeni sin Gaja Julija Cezara. Godinu dana posle ubistva Cezara, 44. pre nove ere, kao komandant senatske vojske kod Mutine potukao je Marka Antonija, ali je ubrzo sa njim i Markom Emilijem Lepidom sklopio trijumvirat. Posle druge pobede nad Antonijem kod Akcija 31. godine p.n.e, koja mu je omogućila osvajanje Egipta, pod imenom Avgust preuzeo je svu vlast i ukinuo republiku. Zaveo je novi oblik vladavine - principat. Ulepšao je Rim mnogim građevinama, pomagao nauku i umetnost i njegova vladavina je najsjajniji period rimske istorije, nazvana "Avgustov" ili "Zlatni vek".

Slavni američki pevač i kompozitor Rej Čarls rođen je 23. septembra 1930. godine. Već u šestoj godini izgubio je vid, ali mu to nije smetalo da nauči da dobro svira klavir i orgulje. Izuzetno talentovan, svirao je i saksofon, klarinet i trubu. Pošto je naučio Brajevu azbuku, mogao je da čita note i da piše aranžmane. Profesionalno je počeo da se bavi muzikom već u 16. godini. U početku je na njega najviše uticao Net King Kol. Tokom svoje duge i bogate karijere sarađivao je sa najboljim svetskim džez muzičarima i aranžerima: Ralfom Bernijem, Ernijem Vilkinsom, Martinom Pejdžom i Kvinsijem Džonsom. Njegovi veliki hitovi su "Džordžija", "Šta sam rekao", "Kreni putem, Džek" i "Ne mogu da prestanem da te volim".

63.p.n.e. - Rođen August, prvi rimski imperator
(Rim, 23. 09. 63. p.n.e - Rim, 19. 08. 14 n.e)

1666. - Umro Fransoa Mansar, francuski arhitekta
(Pariz, 23. 01. 1598 - Pariz, 23. 09. 1666)

1835. - Umro Vinćenco Belini, italijanski kompozitor
(Katanija, 03. 11. 1801 - Puto, 23. 09. 1835)

1836. - Umro Stefan Stratimirović, mitropolit karlovački
(Kulpin, 26. 12. 1757 - Sremski Karlovci, 23. 09. 1836)

1858. - Osnovana Zemunska gimnazija

1870. - Umro Prosper Merime, francuski književnik
(Pariz, 28. 09. 1803 - Kan, 23. 09. 1870)

1917. - Rođen Knut Magne Heglan, norveški pomorac, poslednji od šest članova posade
splava "Kon Tiki" koji je prešao Tihi okean
(Rjukan, 23. 09. 1917 - Oslo, 25. 12. 2009)

1919. - Rođen Vladimir Pogačić, filmski reditelj, profesor Akademije za pozorište, film i
TV, direktor Jugoslovenske kinoteke
(Karlovac, 23. 09. 1919 - Beograd, 13. 09. 1999)

1925. - Osnovan Tehnološko - metalurški fakultet u Beogradu

1928. - Rođen Nemanja Vuković, novinar Radio Beograda
(Brčko, 23. 09. 1928 - Beograd, 18. 11. 1993)

1939. - Umro Sigmund Frojd (Sigismund Šlomo Frojd), austrijski psihijatar, osnivač psihoanalize, profesor Univerziteta u Beču
(Frajberg, 06. 05. 1856 - London, 23. 09. 1939)

1944. - Rođen Hulio Iglesijas, španski pevač
(Madrid, 23. 09. 1944 )

1948. - Rođena Vera Nikolić, atletičarka, svetska rekorderka
(Grabovica, 23. 09. 1948)

1949. - Rođen Brus Springstin, američki rok-muzičar, dobitnik "Oskar"-a
(Long Brenč, 23. 09. 1949)

1970. - Rođena Snežana Pajkić, atletičarka, evropska šampionka
(Ćuprija, 23. 09. 1970)

1973. - Umro Pablo Neruda (Neftali Rejes Bazualto), čileanski književnik, nobelovac
(Paral, 12. 07. 1904 - Santjago, 23. 09. 1973)

1992. - SRJ suspendovana iz članstva Organizacije ujedinjenih nacija

2002. - Umro Eduard Gufeljd, ukrajinski šahovski velemajstor
(Kijev, 19. 03. 1936 - Los Anđeles, 23. 09. 2002)

2007. - Umro Branko Čupković -Čupko, novinar, urednik i jedan od osnivača Studija B
( 1938 - Beograd, 23. 09. 2007)

2007. - Umro Nikola Kovač, romanista, profesor Filozofskog fakulteta u Sarajevu,
- predsednik Srpskog kulturnog društva "Prosvjeta", akademik
(Dubrovnik, 16. 12. 1936 - Sarajevo, 23. 09. 2007)

2008. - Umrla Rada Selaković, slikarka
(Beograd, 17. 11. 1952 - Beograd, 23. 09. 2008)

2008. - Umrla Sonja Savić, filmska i TV glumica
(Čačak, 15. 09. 1961 - Beograd, 23. 09. 2008)

2009. - Umro Osman Ertugrul Osmanoglu, poslednji potomak Otomanske dinastije
(Konstantinopolj, 18. 08. 1912 - Istanbul, 23. 09. 2009)

2010. - Umro dr Miodrag Sekulović, građevinski inženjer, profesor Građevinskog fakulteta u Beogradu, predsednik Akademije inženjerskih nauka Srbije
(Seljani, 19.01. 1939 - 23. 09. 2010)

2011. - Prvi put obeležen Dan francuske gastronomije

2011. - Umro Miroslav Dedić, majstor fotografije
( 1917 - Beograd, 23. 09. 2011)

2011. - Umro Milan Nikolić, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, graditelj gudačkih instrumenata ( - 23. 09. 2011)

[Bisernica]

24. septembar






Srpski kralj Stefan Prvovenčani umro na današnji dan 1228. godine. Na konferenciji u Londonu 24. septembra 1941. potpisana Atlantska povelja. Na izborima za predsednika SR Jugoslavije 2000. godine, poražen Slobodan Milošević.

Na današnji dan 1228. godine umro je srpski kralj Stefan Prvovenčani, drugi sin velikog župana Stefana Nemanje, osnivača dinastije. Nemanja je, pre nego što se zamonašio 1196. godine, presto ustupio njemu a ne najstarijem sinu Vukanu, najverovatnije zbog toga što je Stefan bio zet vizantijskog cara Aleksija III Anđela. Tokom vladavine Stefana Prvovenčanog Srbija je dobila i državnu i crkvenu samostalnost. Braća su se potom oštro sukobila, ali ih je izmirio najmlađi Nemanjin sin monah Sava, pa je Vukan tada postao namesnik u Zeti. Stefan Prvovenčani je podigao manastir Žiču, a pred kraj života je napisao "Žitije svetog Simeona".

Na konferenciji, održanoj u Londonu 24. septembra 1941. godine, vlade Sovjetskog Saveza, Australije, Kanade, Velike Britanije, Novog Zelanda, Južnoafričke unije i izbegličke vlade Čehoslovačke, Grčke, Belgije, Luksemburga, Holandije, Norveške, Poljske, Francuske, Kraljevine Jugoslavije i predstavnici generala Šarla de Gola, lidera Slobodne Francuske potpisale su Atlantsku povelju. O sadržaju Povelje u osam tačaka, koja je predstavljala politički program o borbi protiv Sila osovine u Drugom svetskom ratu, prethodno su se dogovorili predsednik SAD Frenklin Delano Ruzevelt i britanski premijer Vinston Čerčil. Dokument je kasnije poslužio kao osnova Povelje Ujedinjenih nacija. Na osnovama Atlantske povelje i idejnog koncepta na kom je ona ustrojena kasnije je utemeljen NATO.

1541.- Umro Paracelzijus, švajcarski fizičar i hemičar (Ajnzideln, 11. 11. 1493 - Salcburg, 24. 09. 1541)

1849.- Umro austrijski kompozitor Johan Štraus Stariji, najzaslužniji za popularizaciju bečkog valcera početkom 19. veka

1863.- Donet Zakon o osnivanju Velike škole u Beogradu

1896.- Rođen Fransis Skot Ficdžerald, američki književnik (Sent Pol, 24. 09. 1896 - Holivud, 21. 12. 1940)

1899.- Rođen Jovan Bandur, kompozitor i dirigent, direktor Beogradske opere, profesor i direktor Muzičke akademije u Beogradu (Javnica, 24. 09. 1899 - Beograd, 14. 05. 1956)

1915.- Francuska i Velika Britanija, u Prvom svetskom ratu, odlučile da otvore Solunski front, na koji su upućene snage sa fronta u Galipolju

1920.- Umro Peter Karl Faberže, juvelir (Sankt Petersburg, 18. 05.1846 - Lozana, 24. 09. 1920)

1923.- Umro Ivo Ćipiko, književnik (Kaštel Novi, 13. 01. 1869 - Kaštel Stari, 24. 09. 1923)

1941.- partizani, u Drugom svetskom ratu, oslobodili Užice, koje je potom više od dva meseca bilo sedište prve oslobođene teritorije u okupiranoj Evropi - "Užičke republike"

1951.- Rođen Pedro Almodovar, španski filmski glumac, reditelj i scenarista, dobitnik "Oskar"- a (Kalsada de Kalatrava, 24. 09. 1951)

1953.- Rođen Radoš Bajić, pozorišni, filmski i TV glumac, scenarista i reditelj (Medveđa, 24. 09. 1953)

1958.- Umrla lejdi Pedžet (Lejla Pedžet), britanska bolničarka u Prvom svetskom ratu (1881 - 24. 09. 1958)

1980.- Iračke trupe opkolile iranski grad Abadan, zapalivši najveću svetsku rafineriju nafte, čime je počeo rat dve zemlje

1990.- Predsednik Zapadne Nemačke Rihard fon Vajceker potpisao je sporazum kojim će 3. oktobra 1990. dve nemačke države ponovo biti ujedinjene

1996.- SAD, Rusija, Kina, Velika Britanija i Francuska odbacile su prigovore Indije i potpisale dokument o zabrani nuklearnih proba

2001.- Umrla Ljubinka Kostović - Žarković, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu (Beograd, 18. 02. 1939 - Beograd, 24. 09. 2001)

2004.- Umrla Fransoaz Sagan (Kuarez), francuska književnica (Kažark, 21. 06. 1935 - Anfler, 24. 09. 2004)

2008.- Umro Vice Vukov, hrvatski pevač, poslanik Hrvatskog sabora (Šibenik, 03. 08. 1936 - Zagreb, 24. 09. 2008)

[Bisernica]

25. septembar






Na današnji dan 1897. godine rođen američki pisac, nobelovac, Vilijam Fokner. Nemački književnik Erih Marija Remark umro 25. septembra 1970. Kanal Rajna - Majna otvoren 1992. godine.

Američki pisac Vilijam Fokner, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1949. godine, rođen je na današnji dan 1897. godine. U svojim delima prikazivao je društvenu istoriju američkog Juga, degeneraciju i propadanje starosedelačke gospodstvenosti i bezobzirnost skorojevića. Foknerova najpoznatija dela su romani: "Sartoris", "Buka i bes", "Svetlost u avgustu", "Komarci", "Medved", "Konjički gambit", "Uljez u prašini", "Divlje palme", "Vojnikova plata", "Starac", "Gospodska kuća" i "Rekvijem za iskušenicu".

Nemački književnik Erih Marija Remark (Kramer) umro je u Lokarnu na današnji dan 1970. godine. Svojim prvim romanom "Na zapadu ništa novo" Remark je realistički i sa potresnim humanizmom prikazao razdoblje Prvog svetskog rata. Sledili su: "Povratak", "Tri ratna druga", "Nebo ne zna za miljenike", "Iskra života", "Crni obelisk", "Trijumfalna kapija", "Vreme života i vreme smrti", "Lupeži", "Utočište" i pripovetke "Svetilište" i "Nepobeđeni". Zbog spretnosti u vođenju radnje, jednostavnog stila i obilja tema Remarkovi romani su imali izuzetan prijem kod čitalaca, ali su u nacističkoj Nemačkoj bili spaljivani zbog antifašističkog i antimilitarističkog stava autora u kojima je opisivao okrutnost nacista, rasizam i neljudske metode Trećeg rajha.

1683. - Rođen Žan Filip Ramo, francuski kompozitor
(Dižon, 25. 09. 1683 - Pariz, 12. 09. 1764)

1733. - Jak zemljotres pogodio Beograd

1823. - Filozofski fakultet u Jeni dodelio počasni doktorat Vuku Karadžiću

1849. - Umro Johan Štraus Stariji, austrijski kompozitor
(Beč, 14. 03. 1804 - Beč, 25. 09. 1849)

1866. - Rođen Tomas Hant Morgan, američki biolog, nobelovac
(Leksington, 25. 09. 1866 - Pasadena, 04. 12. 1945)

1897. - Rođen Aleksandar Vučo, književnik, filmski scenarista i kritičar
(Beograd, 25. 09. 1897 - Beograd, 21. 07. 1985)

1897. - Rođen Alfred Korto, francuski pijanista
(Nion, 25. 09. 1877 - Lozana, 15. 06. 1962)

1906. - Rođen Dmitrij Šostakovič, sovjetski kompozitor, akademik - član SANU
(Sankt Petersburg, 25. 09. 1906 - Moskva, 09. 08. 1975)

1909. - Rođen Luka Tomanović, vajar
(Lepetane, 25. 09. 1909 - Herceg Novi 28. 08. 1992)

1920. - Rođen Sergej Fjodorovič Bondarčuk, ukrajinski glumac i reditelj
(Belozersk, 25. 09. 1920 - Moskva, 20. 10. 1994)

1931. - Rođena Barbara Volters, američka TV novinarka
(Boston, 25. 09. 1931)

1952. - Rođen Kristofer Riv, američki filmski glumac
(Njujork, 25. 09. 1952 - Njujork, 10. 10. 2004)

1955. - Rođen Karl Hajnc Rumenige, nemački fudbaler, reprezentativac
(Lipštat, 25. 09. 1955)

1991. - Umro Miodrag Todorović - Krnjevac, harmonikaš i kompozitor
(Ratari, 10. 02. 1924 - Beograd, 25. 09. 1991)

1992. - Otvoren kanal Rajna - Majna

2011. - U Barseloni održana poslednja korida pre zabrane ovog sporta širom Katalonije

2011. - Umrla Vasilija Radojčić, pevačica, solista Radio Beograda, istaknuta umetnica, predsednik Udruženja estradnih umetnika Beograda
(Kragujevac, 21. 04. 1936 - Beograd, 25. 09. 2011)

2011. - Umrla Vangari Muta Matai, kenijska aktivistikinja za zaštitu životne sredine, prva Afrikanka dobitnik Nobelove nagradu za mir
(Nijeri, 01. 04. 1940 - Najrobi, 25. 09. 2011)

[Bisernica]

26. septembar






Današnji dan kroz istoriju obeležila rođenja Tomasa Sternsa Eliota, angloameričkog književnika i nobelovca i Milosava-Mije Aleksića pozorišnog, filmskog i TV glumca.


Na današnji dan 1888. godine rođen je Tomas Sterns Eliot, angloamerički književnik, nobelovac. Tomas Stern Eliot je pesnik snažnog senzibiliteta i visoke intelektualnosti. Neretko mu je čak prebacivano da je suviše učen pesnik, tako da je običnom čitaocu teško, a ponekad i nemoguće, prodreti u njegove aluzije. Školovao se na Harvardu, Oksfordu, Sorboni i Marburgu. Bio je asistent filozofije, nastavnik, urednik časopisa i književni kritičar. Poznavao je klasične jezike, filozofiju, psihologiju, englesku tradiciju i svoje znanje pretočio u književna dela: liriku, dramu u stihovima i književnu kritiku. Svetsku slavu su mu donele poeme: Pusta zemlja i Četiri kvarteta i dramska ostvarenja Koktel partija i Ubistvo u katedrali. U svojim dramama on je uspeo da uskladi zahteve pozorišta i zakone pesničkog izraza, oživeo je renesansnu formu drame u stihovima uz savremene sadržaje i tehničke novitete.

Milosav-Mija Aleksić, pozorišni, filmski i TV glumac rođen je na današnji dan 1923. godine. Aleksić je završio Kragujevačku gimnaziju i bio član Narodnog pozorišta u Kragujevcu, a zatim član Narodnog i Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu. Od velikog broja uloga koje je ostvario u pozorištu, najupečatiljivije su njegove kreacije Pometa u Dundu Maroju, Zevakina u Ženidbi, Proke u Ožalošćenoj porodici, Ričarda Trećeg i druge. Igrao je u više od 40 filmova. Kao komičar, decenijama je bio prisutan na radiju u emisiji Veselo veče i u humorističkim TV serijama. Dobitnik je Oktobarske nagrade Beograda, Sedmojulske nagrade, Zlatne arene i Dobričinog prstena. (Gornja Crnuća, 26.9.1923 - Beograd, 12.3.1995)

1371 - Marička bitka između turske i srpske vojske

1371 - Poginuo Vukašin Mrnjavčević, srpski kralj
(Blagaj - Černomen, 26.9.1371)

1604 - Objavljeno prvo izdanje Servantesovog Don Kihota

1815 - Ruski car Aleksandar I, austrijski car Franjo I i pruski car Fridrih Treći potpisali ugovor o savezu poznat kao "Sveta Alijansa"

1826 - Rođen Ljubomir Nenadović, književnik, akademik
(Brankovina, 26.9.1826 - Valjevo, 2.2.1895)

1889 - Rođen Martin Hajdeger, nemački filozof
(Meskirh, 26.9.1889 - Meskirh, 26.5.1976)

1898 - Rođen Džordž (Jakob) Geršvin, američki kompozitor
(Njujork, 26.9.1898 - Holivud, 11.7.1937)

1921 - Rođen Vojin Stojić, vajar, prevodilac, profesor Fakulteta likovnih umetnosti, rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu
(Vranje, 26.9.1921 - Beograd, 5.5.2001 )

1923 - Rođen Milosav-Mija Aleksić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Gornja Crnuća, 26.9.1923 - Beograd, 12.3.1995)

1927 - Rođen Romano Musolini, italijanski džez pijanista i slikar, sin Benita Musolinija
(Vila Karpena, 26.9.1927 - Rim, 3.2.2006)

1928 - Rođen dr Milan Bulajić, diplomata i publicista, osnivač i direktor Muzeja žrtava genocida, osnivač i predsednik Fonda za istraživanje genocida
(Vilusi, 26.9.1928 - Beograd, 28.11.2009)

1931 - Rođena Slavka Jerinić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 26.9.1931 - Beograd, 3.5.1997)

1934 - Rođen Mihajlo Mihajlov, profesor ruske književnosti, disident
(Pančevo, 26.9.1934 - Beograd, 7.3.2010)

1945 - Umro Bela Bartok, mađarski kompozitor
(Nađisentmikloš, 25.3.1881 - Njujork, 26.9.1945)

1945 - Osnovan Gradski arhiv Beograda, 9. aprila 1946. promenio ime u Istorijski arhiv Beograda

1948 - Rođen Bratislav-Braca Petković, pozorišni reditelj, osnivač i direktor Muzeja automobila i pozorišta Moderna garaža u Beogradu (Beograd, 26.9.1948)

1959 - Umro Solomon Bandaranaike, cejlonski političar i državnik, premijer Cejlona
(Kolombo, 9.1.1899 - Kolombo, 26.9.1959)

1962 - Rođen Dragan Mance, fudbaler Partizana
(Beograd, 26.9.1962 - Zemun, 3.9.1985)

1966 - Umro Milan Dedinac, književnik i pozorišni kritičar, dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta
(Kragujevac, 27.9.1902 - Opatija, 26.9.1966)

1981 - Rođena Serena Vilijams, američka teniserka
(Seginou, 26.9.1981)

1990 - Umro Alberto Moravija (Pinkerle), italijanski književnik i novinar
(Rim, 28.11.1907 - Rim, 26.9.1990)

1998 - Umro Mihailo Viktorović, pozorišni, filmski i televizijski glumac
(Beograd, 14.2.1929 - Beograd, 26.9.1998)

2002 - Umro Branislav Petrović, književnik i novinar
(Bjeluša, 7.4.1937 - Beograd, 26.9.2002)

2003 - Umro Robert Palmer, britanski muzičar
(Betli, 19.1.1949 - Pariz, 26.9.2003)

2008 - Umro Pol Njumen, američki filmski glumac i režiser
(Klivlend, 26.1.1925 - Vestport, 26.9.2008)

2010 - Umrla Glorija Stjuart, američka filmska glumica
(Santa Monika, 4.7.1910 - Los Anđeles, 26.9.2010.)

2011 - Umro Serđo Boneli, italijanski strip crtač i izdavač, tvorac "Zagora", "Mister Noa", "Dilana Doga" i drugih popularnih strip junaka (Milano, 02. 12. 1932 - Monca, 26. 09. 2011)

[Bisernica]

27. septembar






Na današnji rođen Milan Dedinac, književnik, pozorišni kritičar, dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Ukazom kralja Milana Obrenovića osnovana prva u mreži meteoroloških i hidroloških stanica u Srbiji.

1825. - U Engleskoj puštena u saobraćaj prva železnička pruga na svetu Stokton - Darlington

1841. - Licej iz Kragujevca preseljen u Beograd, ovaj datum obeležava se kao Dan Pravnog fakulteta u Beogradu, nastalog na tradiciji Pravnog odeljenja Liceja

1885. - Osnovano prvo vatrogasno društvo u Beogradu

1888. - Osnovana prva meteorološka služba u Kneževini Srbiji

Ukazom kralja Milana Obrenovića uvedeno je redovno meteorološko posmatranje i ispitivanje i osnovana prva u mreži meteoroloških i hidroloških stanica u Srbiji

1891. - Umro Ivan Aleksandrovič Gončarov, ruski književnik
(Simbirsk, 18. 06. 1812 - Sankt Petersburg, 27. 09. 1891)

1902. - Rođen Milan Dedinac, književnik i pozorišni kritičar, dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta (Kragujevac, 27. 09. 1902 - Opatija, 26. 09. 1966)

Pesnik i pozorišni kritičar, Milan Dedinac je pripadao generaciji đaka školovanoj u Francuskoj u vreme Prvog svetskog rata. Filozofski fakultet je završio u Beogradu. Bio je sledbenik francuske avangardne lirike, modernog senzibiliteta i specifičnog izraza. Doprineo je oslobađanju srpske poezije od tradicionalne forme. Bio je novinar i urednik "Politike", jedan od osnivača "Književnih novina", ataše za kulturu u Parizu, dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Pripadao je krugu beogradskih nadrealista i bio vrsni poznavalac pozorišne umetnosti. Njegova najpoznatija dela su: "Javna ptica", "Jedan čovek na prozoru", "Pesme iz dnevnika zarobljenika broj 60211", "Od nemila do nedraga", "Poziv na putovanje", "Studija o Branku Radičeviću" i "Pozorišne hronike".

1917. - Umro Edgar Dega, francuski slikar
(Pariz, 19. 07. 1834 - Pariz, 27. 09. 1917)

1919. - Umrla Adelina Pati, italijanska operska pevačica
(Madrid, 19. 02. 1843 - Vels, 27. 09. 1919)

1921. - Umro Engelbert Humperdink, nemački kompozitor
(Sieberg, 01. 09. 1854 - Nojesterlic, 27. 09. 1921)

1922. - Rođen Artur Pen, američki filmski reditelj
(Filadelfija, 27. 09. 1922 - Njujork, 28. 09. 2010)

1927. - Rođen Milo Đukanović, filmski reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Cetinje, 27. 09. 1927 - Beograd, 25. 10. 1989)

1928. - Rođen Krsta Petrović, pevač
(Beograd, 27. 09. 1928 - Beograd, 21. 06. 2001)

1930. - Rođena Miroslava Čohadžić, akademski slikar i kostimograf
(Beograd, 27. 09. 1930 - Beograd, 09. 08. 2002)

1940. - Potpisan Trojni pakt kojim je formirana Sila osovine Rim - Berlin - Tokio

1947. - Osnovan Informbiro

1967. - Rođena Isidora Žebeljan, kompozitor, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, akademik (Beograd, 27. 09. 1967)

1993. - Umro Milan Gale Muškatirović, vaterpolista, profesor i dekan Tehnološko - metalurškog fakulteta u Beogradu (Bihać, 09. 03. 1934 - Beograd, 27. 09. 1993)

1998. - Umrla Nada Doroški, novinar i akademski slikar
(Skoplje, 1915 - Beograd, 27. 09. 1998)

1998. - Zvanično počeo sa radom internet pretraživač "Gugl"

2001. - Umro Dragiša Ivanović, profesor i dekan Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu, rektor Beogradskog univerziteta, akademik (Sjenica, 09. 09. 1914 - Beograd, 27. 09. 2001)

2007. - Umro Nenad Bogdanović, inženjer elektrotehnike, političar, potpredsednik Demokratske stranke, gradonačelnik Beograda (Beška, 12. 05. 1954 - Beograd, 27. 09. 2007)

2007. - Umro dr Dušan Jakovljević, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu i publicista (Jagodina, 1934 - Beograd, 27. 09. 2007)

2007. - Umro Miloš Bobić, arhitekta, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, publicista (30. 06. 1946 - Amsterdam, 27. 09. 2007)

2007. - Umro Miloš Marinović, novinar i publicista, najstariji član UNS-a, urednik TANjUG-a, "Borbe", "Oslobođenja", "Rada", pilot Aprilskog rata, član Aero - kluba "Naša krila" (Bugojno, 03. 10. 1913 - Beograd, 27. 09. 2007)

2011. - Umro Vilijam Grejtbač, američki inženjer, izumitelj pejsmejkera
(Bafalo, 06. 09. 1919 - Vilijamsvil, 27. 09. 2011)

2011. - Umro Dejvid Kroft, britanski TV producent i scenarista, autor serije "Alo,alo" (Sendbenks, 07. 09. 1922 - Tavira, 27. 09. 2011)