SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

4. april 2010 god.

Celokupno hrišćanstvo slavi Vaskrs/Uskrs.
Hrišćani istočnog pravoslavnog i zapadnog katoličkog obreda slave Vaskrsnuće
Gospoda našeg Isusa Hrista.
Svima koji slave praznik nad praznicima,slavlje nad slavljima želim sreću i zdravlje,
ljubav Njegovu u srcu,u duši svetlost i radost Vaskrsnuća.

SRETAN USKRS I HRISTOS VOSKRESE !






.......ostala dešavanja na današnji dan




1284 - Umro je kralj Kastilje Alfons Deseti Mudri, utemeljivač zakonodavstva, pokrovitelj nauke i zanatstva, pobornik verske tolerancije. Tokom vladavine Kastiljom i Leonom od 1252. do smrti, dvor u Toledu je pretvorio u centar učenosti i utočište za mnoge Jevreje, Mavare i hrišćanske skolastičare. Izdao je zakonik za celu zemlju, pokrenuo pisanje španske istorije i astronomskih dela, kao i prevođenje Biblije na španski jezik.

1581 - Engleska kraljica Elizabeta I proglasila je za viteza Frensisa Drejka, gusara, potom admirala, prvog Engleza koji je oplovio svet.

1617 - Umro je škotski matematičar Džon Neper, koji je pronašao i sastavio logaritamske tablice i dao uputstvo o njihovom sastavljanju.

1765 - U Petrogradu je umro Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedista svetskog glasa. Bavio se i fizikom, hemijom, geografijom i astronomijom i znatno doprineo razvoju tih nauka. Autor je prve ruske gramatike i osnivač Moskovskog univerziteta (1755), koji i danas nosi njegovo ime.

1825 - U Novom Sadu je rođen srpski naučnik i filolog Đura Daničić. Podržavao je Vuka Karadžića u borbi za reformu srpskog jezika i pravopisa ("Rat za srpski jezik i pravopis", 1847). Bio je sekretar Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu gde je 1880. pokrenuo izradu "Rečnika hrvatskog ili srpskog jezika". S latinskog je preveo Stari zavet.

1860 - U Beogradu je rođen Vojislav Ilić, pesnik koji se smatra osnivačem moderne poezije u srpskoj književnosti i tvorcem verističkog izraza ("Zimska idila", "Jesen", "Ja ništa više ne verujem", "Tamara", "Istok").

1905 - U zemljotresu u provinciji Lahore, tada delu britanske Indije, poginulo je 19.000 ljudi.

1912 - U Tibetu je proglašena Kineska republika.

1914 - U Milfordu, američka država Pensilvanija, umro je filozof, matematičar i naučnik Čarls Sanders Pirs (Ćarles, Peirce), začetnik filozofije pragmatizma ("Principi filozofije", "Elementi logike", "Pragmatizam i pragmaticizam").

1939 - Na irački presto stupio je Fejsal II (Faisal) nakon smrti njegovog oca kralja Gazija I (Ghazi).

1949 - Ministri spoljnih poslova SAD i 11 zapadno evropskih država potpisali su u Vašingtonu Severno-atlantski pakt (NATO), vojni ugovor kojim je stvorena snažna vojnopolitička formacija zapadnih saveznika.

1960 - Francuska i Federacija Mali (Senegal i Sudan) potpisali su sporazum kojim je Federacija Mali stekla nezavisnost.

1968 - U Memfisu, u američkoj saveznoj državi Tenesi, ubijen je Martin Luter King, borac za građanska prava i mir. U borbi za ravnopravnost crnaca u SAD služio se Gandijevim metodama nenasilja i građanske neposlušnosti. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1964. godine.

1969 - U Hjustonu, američka država Teksas, izvršena je prva operacija ugrađivanja veštačkog srca u ljudski organizam. Prvi pacijent sa ugrađenim veštačkim srcem živeo je samo četiri dana.

1975 - Prilikom pada američkog vojnog transportnog aviona posle poletanja iz Sajgona, poginulo je 155 vijetnamske dece, ratne siročadi.

1983 - Umrla je američka pozorišna i filmska glumica Glorija Svanson (Gloria Swanson), zvezda nemog i zvučnog filma ("Bulevar sumraka", "Kraljica Keli", "Gospođa San-Žen", "Zaza", "Muško i žensko").

1998 - U eksploziji metana u ukrajinskom rudniku uglja Skačinsko, u Donjeckoj oblasti, poginula su 63 rudara.

1999 - U vazdušnim udarima NATO-a na rafineriju nafte u Pančevu poginula su tri radnika rafinerije. U bombardovanju toplane na Novom Beogradu poginuo je čuvar toplane.

2001 - Sudanski ministar odbrane i još 14 vojnih funkcionera poginuli su u avionskoj nesreći u kritičnom trenutku građanskog rata u zemlji.

2002 - Angolska vojska i UNITA potpisali su primirje u Luandi, čime je okončan jedan od najdužih i najkrvavijih afričkih ratova. Oko milion ljudi poginulo je u borbama vladinih snaga i UNITA koje su počele 1975. nakon sticanja nezavisnosti od Portugalije.

2002 - U Beogradu je u 82. godini preminuo arheolog Milutin Garašanin, član Srpske akademije nauka i počasni član mnogih evropskih akademija.

2003 - Agencija Tanjug poslavila je 60 godina postojanja.

2003 - Američke vojne snage zauzele su bagdadski međunarodni aerodrom "Sadam" (Saddam) i preimenovale ga u "Bagdad Internešenel" (Baghdad International).

2005 - General MUP-a Srbije Sreten Lukić dobrovoljno se predao Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za ratne zločine tokom sukoba na Kosovu 1999. godine. Osuđen je 26. februara 2009. na 22 godine zatvora.

2006 - U Kuvajtu su, prvi put u istoriji te države, žene izašle na izbore, nepunih godinu dana od kada su, izmenama izbornog zakona, dobile pravo glasa i pravo učešća na izborima.

[Bisernica]

5. april





1242 - U bici na zaleđenom Čudskom jezeru, Rusi su pod komandom kneza Aleksandra Nevskog potukli nemačke i holandske ritere, sprečivši ih da okupiraju severozapadne oblasti Rusije.

1588 - Rođen je engleski filozof Tomas Hobs. Ideje o čoveku kao slobodnom pojedincu i državi kao veštačkoj tvorevini nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca, izneo je u delima "Levijatan", "Osnovi prirodnog zakona i politike", "O telu", "O čoveku", "O građaninu", "O slobodi i nužnosti".

1724 - U Veneciji je rođen Đovani Đakopo Kazanova. Tokom burnog života bio je učenik verske škole, sekretar kardinala, venecijanski pomorski oficir, opat, kockar, alhemičar, violinista, špijun, bibliotekar, a u istoriju je ušao kao neumorni ljubavnik.

1794 - Giljotiniran je francuski revolucionar Žorž Danton, vođa radikalne grupe montanjara, protivnika monarhije u francuskoj revoluciji. Protivio se revolucionarnom teroru, zbog čega je došao u sukob s vođom jakobinaca Robespjerom (Robespierre), koji ga je optužio za izdaju i poslao na giljotinu.

1818 - U bici kod Maipua čileanske i argentinske trupe suporazile špansku vojsku, čime je obezbeđena nezavisnost Čilea.

1841 - U niškom, leskovačkom, pirotskom i vranjskom krajuizbila je buna protiv Turaka, poznata kao "Milojeva i Srndakova buna", koju su predvodili Miloje Jovanović i Nikola Srndak. Posle borbi kod Prve Kutine i Gornjeg Matejevca, 23. aprila 1841, Turci su u krvi ugušili bunu, mnoga sela spalili, a Jovanovića pogubili.

1865 - Umro je srpski kompozitor, pijanista i horovođa KornelijeStanković. Proučavao je i beležio do tada samo usmenom tradicijom sačuvano srpsko crkveno pojanje.

1881 - Velika Britanija je u Pretoriji zaključila mirovni ugovorsa Burima i priznala nezavisnost južnoafričke republike Transval.

1887 - Kralj Milan Obrenović naimenovao je prvih 16 članovaSrpske kraljevske akademije koja je osnovana 1. novembra 1886. Prvi predsednik bio je Josif Pančić, a sekretar Jovan Žujović. Od 1888. akademici su sami birali stalne i dopisne članove.

1896 - Na olimpijskom stadionu u Atini otvorene su prveOlimpijske igre moderne epohe. Olimpijada je trajala 10 dana, učestvovala su 484 takmičara, samo muškarci. Žene se na olimpijadama takmiče od 1900. Od 1924. uvedene su i zimske olimpijske igre. Organizator igara i prvi predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta bio je Francuz Pjer de Kuberten (Pierre de Coubertin).

1902 - Na stadionu Ibroks Park u Glazgovu poginulo je 20, apovređeno najmanje 200 ljudi kada se srušila tribina tokom fudbalske utakmice između Škotske i Engleske.

1908 - Rođen je austrijski dirigent Herbert fon Karajan, jedanod najvećih dirigenata 20. veka. Bio je dirigent Berlinske filharmonije i Bečke državne opere.

1945 - Predsednik privremene vlade Jugoslavije Josip Broz Titopotpisao je u Moskvi ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći i posleratnoj saradnji bivšeg ŠSR-a i Jugoslavije.

1951 - Sud u Njujorku osudio je na smrt Džulijusa i EtelRozenberg (Julius, Ethel Rosenberg) zbog navodne atomske špijunaže u korist bivšeg ŠSR-a.

1955 - Britanski premijer Vinston Čerčil (Winston Ćurćill)podneo je ostavku, okončavši dugu političku karijeru koja je, uz uspone i padove, trajala od početka 20. veka. Na položaju premijera i lidera Konzervativne stranke nasledio ga je šef diplomatije Entoni Idn (Anthony Eden).

1958 - U Beogradu je umrla srpska književnica Isidora Sekulić,čije je delo imalo značajan uticaj na razvoj moderne srpske književne kritike i esejistike.

1975 - U Tajpehu, glavnom gradu Tajvana, umro je kineski generali političar Čang Kaj Šek (Ćang Kai-shek). Poražen od snaga Mao Cetunga, Čang se 1949. povukao sa ostatkom svojih trupa na Tajvan (Formozu), gde je proglasio Republiku Kinu kojom je vladao do smrti.

1989 - Poljska vlada je legalizovala opozicioni radničkisindikat "Solidarnost". Osnovana 1980. kao nezavisni sindikat, "Solidarnost" je ubrzo prerasla u masovni društveno-politički pokret sa oko 10 miliona sledbenika.

1992 - Građani Sarajeva, u želji da spreče dalje nacionalnesukobe, opkolili su zgradu Skupštine BiH, zahtevajući da se obrazuje vlada nacionalnog spasa. Na njih su pucali snajperisti iz obližnjih solitera. Poginulo je osam, a povređeno 50 demonstranata.

1997 - Umro je američki pisac Alen Ginzberg (Allen Ginsberg).Njegova zbirka poezije "Urlik i druge pesme" (1956) smatra se najznačajnijim delom bitničkog pokreta pedesetih godina 20. veka.

1999 - U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen jecentar Aleksinca. Poginulo je 17 civila.

1999 - Libija je predala škotskom pravosuđu dvojicu svojihdržavljana optuženih za rušenje putničkog aviona u 1988. iznad Lokberija (Škotska) kada je poginulo 270 putnika. UN su suspendovale sankcije protiv Libije uvedene 15. aprila 1992. godine.

2005 - Umro je Sol Belou (Saul Bellow) dobitnik Nobelove nagradeza književnost i jedan od najznačajnijih američkih pisaca posle Drugog svetskog rata.

2008 - Umro je američki glumac Čarlton (Ćarlton) Heston,dobitnik Oskara 1959. za ulogu u filmu "Ben Hur". Slavu je stekao igrajući Mojsija u filmu "Deset zapovesti". Tumačio je niz herojskih i istorijskih likova tokom 50-ih i 60-ih, a bio je poznat i kao aktivista za ljudska prava.

[Bisernica]

6. april






885 - Umro je Metodije Solunski, koji je zajedno sa svojim mlađim bratom Ćirilom bio prvi slovenski prosvetitelj i tvorac prvog slovenskog pisma - glagoljice.

1199 - Umro je engleski kralj Ričard I Plantagenet, vitez "lavljeg srca", jedan od vođa u Trećem *****škom ratu i junak srednjovekovnih legendi.

1490 - Umro je mađarski kralj Matija I Korvin (Corvin), reformator mađarske države. Tokom vladavine od 1458. uspešno je ratovao protiv Turaka i Habsburgovaca, zauzevši 1486. i Beč u kojem je i umro. U Požunu (Bratislava) 1465. osnovao je univerzitet, a 1472. prvu štampariju. Nazvan je Korvin zbog gavrana (latinski - corvus) na njegovom štitu.

1528 - Umro je nemački slikar i grafičar Albreht Direr (Durer) poznat po portretima velike umetničke i dokumentarne vrednosti i izvanrednim gravirama u drvetu i bakru ("Apokalipsa", "Velika muka", "Bogorodičin život").

1652 - Predstavnik Holandske istočnoindijske kompanije Jan van Ribek (Riebeeck) osnovao je u Kapuu prvo naselje belih doseljenika u Južnoj Africi.

1667 - Dubrovnik je pogodio katastrofalan zemljotres u kojem je poginulo više hiljada građana. Od zemljotresa i požara, koji je harao dvadesetak dana, grad je bio skoro potpuno uništen. Obnavljanje je trajalo više od 50 godina.

1690 - Austrijski car Leopold uputio je balkanskim hrišćanima proglas u kojem ih je pozvao da i dalje pomažu njegovu vojsku u borbama protiv Turaka, obećavajući im za uzvrat razne povlastice.

1838 - Umro je srpski novinar i publicista Dimitrije Davidović, autor Sretenjskog ustava i osnivač "Novina serbskih" u Beču 1813. koje su izlazile devet godina. Od 1829. bio je sekretar kneza Miloša Obrenovića, a potom ministar unutrašnjih poslova i prosvete.

1909 - Američki istraživač Robert Peri (Peary) osvojio je Severni pol, prešavši sa svojom ekspedicijom na sankama 1.600 kilometara.

1917 - Objavom rata Nemačkoj SAD su ušle u Prvi svetski rat.

1941 - Nemačke trupe napale su u Drugom svetskom ratu Grčku i Jugoslaviju. Napad na Jugoslaviju počeo je bombardovanjem Beograda koji je gotovo razoren, a poginulo je oko 12.000 ljudi.

1941 - Etiopske i britanske trupe oslobodile su Adis Abebu, koju su u ratu sa Etiopijom početkom 1935. godine, okupirale italijanske snage.

1971 - U Njujorku je umro kompozitor Igor Stravinski, jedan od začetnika i glavnih pobornika "nove muzike" 20. veka. Njegovi baleti "Žar ptica", "Petruška", "Posvećenje proleća" i mnoga simfonijska dela, opere i oratoriji obeležili su muzičko stvaralaštvo prošlog veka.

1973 - U Beogradu je otvorena nova zgrada Narodne biblioteke Srbije. Stara zgrada biblioteke izgorela je u požaru 6. aprila 1941. godine kada su Nemci bombardovali Beograd.

1985 - Vojnim udarom u Sudanu svrgnut je Džafer Nimeiri (Gaafar Nimeri), koji je vladao od 1969. godine kada je, takođe državnim udarom, svrgao tadašnjeg predsednika Abdua. Vlast je preuzeo ministar odbrane i komandant armije general Abdel-Rahman Suer al-Dahab (Swar).

1992 - EZ je priznala nezavisnost bivše jugoslovenske republike BiH. Istog dana u Sarajevu su pale prve žrtve i označile početak rata u Bosni i Hercegovini.

1994 - U Ruandi je, u toku građanskog rata između plemena Hutu i Tutsi, raketom oboren avion u kojem su bili predsednici Ruande i susednog Burundija Žuvenal Habjarimana (Juvenal Habyarimana) i Siprijen Ntarjamira (Ciprien Ntaryamira). U masakrima koji su usledili ekstremni Huti pobili su oko 800.000 manjinskih Tutsa, uglavnom civila.

1995 - U Kigaliju, u Ruandi osnovan je prvi sud za genocid na koji će biti izvedeno 30.000 Huta optuženih za masakr nad Tutsima.

2000 - Umro je Habib Burgiba (96), koji se smatra osnivačem modernog Tunisa. Bio je proglašen za doživotnog predsednika Tunisa, ali je 1987. godine mirnim prevratom zbačen sa vlasti.

2001 - Predstavnici Haškog tribunala predali su saveznom ministru pravde Momčilu Grubaču optužnicu za ratne zločine i nalog za hapšenje Slobodana Miloševića.

2003 - Hrvatska policija uhapsila je haškog optuženika Ivicu Rajića, zbog ratnih zločina u Stupnom Dolu (BiH) u oktobru 1993. godine. Dva meseca kasnije (24. juna) Rajić je izručen Haškom tribunalu.

2003 - Američko ministarstvo pravde je saopštilo da se broj zatvorenika u američkim zatvorima u 2002. povećao, i da je, po prvi put, prešao cifru od dva miliona, te da je u junu te godine u zatvorima registrovano ukupno 2.019.234 ljudi.

2004 - Parlament Litvanije opozvao je predsednika Rolandasa Paksasa, zbog veza sa ruskim biznismenima i ruskom obaveštajnom službom. On je prvi evropski lider koji je smenjen opozivom.

2005 - Umro je princ Renije od Monaka (81) koji je tom kneževinom vladao od 1949. godine. Renijea je na prestolu nasledio njegov sin 47-godišnji princ Albert.

2006 - U aukcijskoj kući "Kristi" jedan pejzaž iz Venecije 1841, autora J.M.W. Tarnera (Turner), prodat je za 35,8 miliona dolara. To je najskuplja slika ikada prodata u toj aukcijskoj kući.

[Bisernica]

7. april





1348 - Češki kralj Karlo IV osnovao je univerzitet u Pragu (Karlov univerzitet), prvi univerzitet u centralnoj Evropi.

1614 - Umro je španski slikar El Greko, rođen na Kritu 1540. godine kao Dominikos Teotokopulos (Theotokopulos). Tvorac jednog od najoriginalnijih slikarskih opusa u istoriji evropskog slikarstva bio je potpuno zaboravljen i ponovo je otkriven krajem XIX veka.

1770 - Rođen je engleski romantičarski pesnik Vilijam Vodsvort (William Wordsworth). Najznačajnije njegovo delo su "Lirske balade", knjiga koja je označila početak romantizma u engleskoj književnosti.

1866 - Zemunski štampar Ignjan Sopron, na poziv bosanskog vezira Šerifa Osman Paše, otvorio je prvu štampariju u Sarajevu i pokrenuo prve novine štampane u Bosni - nedeljnik "Bosanski vjesnik". List je uređivao Miloš Mandić, a izlazile su na srpskom ili hrvatskom jeziku, ćirilicom i po Vukovom pravopisu.

1929 - Beogradska radio stanica prvi put je direktno prenosila jednu fudbalsku utakmicu, prvenstveni susret BSK i Jugoslavije. Reporter je bio Rade Stoilović.

1939 - Musolinijeve trupe iskrcale su se na obale Albanije i za pet dana okupirale celu zemlju.

1941 - Vlada Kraljevine Jugoslavije objavila je proklamaciju o početku rata s Nemačkom i Italijom i izdala naredbu o opštoj mobilizaciji.

1943 - U mestu Geri u SAD umro je srpski pesnik, esejist i putopisac Jovan Dučić. Njegovo delo predstavlja vrhunac srpske lirike u dve prve dekade 20. veka. Bio je u diplomatskoj službi Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije. Od 1941. godine živeo je u SAD, a njegovi posmrtni ostaci preneti su u rodno mesto Trebinje u oktobru 2000. ("Pesme", "Pesme u prozi", "Plave legende", "Pesme ljubavi i smrti", "Carski soneti", zbirka putopisa "Gradovi i himere", knjiga proze "Blago cara Radovana").

1943 - U laboratoriji u Bazelu, u Švajcarskoj prvi put je proizvedena droga LSD.

1945 - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu potopili najveći japanski ratni brod "Jamato".

1947 - Umro je američki automobilski magnat Henri Ford (Henry). Prve "benzinske kočije" konstruisao je 1896, a 1899. je počeo proizvodnju automobila. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, a 1908. je stvorio "model T", prvi "narodni automobil".

1948 - Osnovana je Svetska zdravstvena organizacija (WHO). Statut ove organizacije potpisalo je 26 zemalja, a 7. april proglašen je za Svetski dan zdravlja.

1955 - Umrla je američka filmska glumica Teda Bara (Theda), prva "vamp" žena u istoriji kinematografije.

1962 - Uhapšen je jugoslovenski političar i disident Milovan Đilas, bivši najbliži saradnik Josipa Broza Tita. Razlog hapšenja bilo je objavljivanje njegove knjige "Razgovori sa Staljinom". Bilo je to četvrto hapšenje i suđenje Đilasu od kada se, januara 1954. godine, razišao sa rukovodstvom Kumunističke partije Jugoslavije.

1963 - Usvojen je novi jugoslovenski ustav kojim je naziv države Federativna Narodna Republika Jugoslavija (FNRJ) promenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija (SFRJ). Novi ustav popularno je nazvan "povelja samoupravljanja" jer je njime samoupravni model primenjen u svim sferama i na svim nivoima društvenog života.

1966 - Iz Sredozemnog mora kod španske obale izvađena je američka hidrogenska bomba, ispala iz aviona zbog tehničke greške.

1975 - U Zagrebu je umro hrvatski slikar i grafičar Krsto Hegedušić. Bio je inicijator i jedan od osnivača umetničke grupe "Zemlja" (1929), a osnivač je i slikarske škole naivaca u Hlebinama (1930).

1990 - Feribot "Skandinavska zvezda" zahvaćen je plamenom tokom *****renja u Severnom moru između Norveške i Danske. U nesreći je poginulo 158 ljudi.

1992 - Dan nakon što je EZ priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine bosanski Srbi proglasili su u Banjaluci nezavisnost Republike Srpske, a predstavnici bosanskih Srba u Predsedništvu BiH Biljana Plavšić i Nikola Koljević dali su ostavke.

1992 - SAD su priznale nezavisnost BiH, Slovenije i Hrvatske.

1994 - U glavnom gradu Ruande Kigaliju ubijen je premijer Agate Uvilingijimana (Agathe Uwilingiyimana).

2004 - Više od 600 Iračana je poginulo, a preko 400 je ranjeno u bombardovanju džamije u Faludži, iračkom gradu koji je danima bio pod opsadom američkih marinaca. U Bagdadu je zvanično saopšteno da je u toj zemlji poginulo više od 720 vojnika koalicionih snaga, predvođenih SAD, od čega većina nakon proglašenja kraja glavnih vojnih operacija 1. maja 2003. godine.

2005 - Indija i Pakistan su obnovile autobusku liniju koja će, po prvi put u poslednjih 60 godina, povezati podeljeni region Kašmira.

2009 - Bivši predsednik Perua Alberto Fudžimori osuđen je na 25 godina zatvora za zločine protiv čovečnosti tokom njegove vladavine od 1990. do 2000. godine. To je prva presuda demokratski izabranom šefu države jedne latinoameričke zemlje pred domaćim sudom.

[Bisernica]

8. april





1513 - Španski istraživač Huan Ponse de Leon (Juan Ponce) tragajući za mitskim "izvorom mladosti", otkrio je Floridu i proglasio je posedom Španije. Godine 1845. Florida je postala jedna od saveznih država SAD.

1810 - Rođen je nemački kompozitor Robert Šuman, jedan od glavnih predstavnika muzičkog romantizma. Imao je brojne sledbenike u Nemačkoj i drugim evropskim zemljama, posebno je uticao na Bramsov (Brahms) stvaralački opus.

1861 - U Sremskim Karlovcima održan je Blagoveštenski sabor, poslednji politički skup Srba u Ugarskoj na kojem je zatražena posebna teritorija za Srbe (Vojvodina sa Sremom, donjom Bačkom i Banatom) sa vojvodom na čelu i sopstvenom administracijom. Saborom je predsedavao patrijarh Josif Rajačić. Austrijski car Franc Jozef I (Franc Josef) nije nikada potvrdio zaključke ovog skupa, a Ugarski sabor nije ih ni uzeo u razmatranje.

1893 - U Kanadi je rođena glumica Meri Pikford (Mary Pickford), zvezda nemog filma. Sa Čarlijem Čaplinom, Daglasom Ferbanksom (Douglas Fairbanks) i Dejvidom Grifitom (David Griffith) 1919. osnovala je filmsku kompaniju "Junajted Artist Korporejšn".

1904 - U Londonu je potpisan anglo-francuski sporazum poznat pod nazivom "Entente Cordiale", kojim su Velika Britanija i Francuska rešile sporna pitanja u vezi sa interesnim zonama u zapadnoj Africi, Egiptu i Maroku.

1905 - U Đakovu je umro biskup i političar Josip Juraj Štrosmajer. Osnivač je i pokrovitelj Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti (1868) i utemeljitelj Zagrebačkog sveučilišta (1874).

1913 - U Pekingu je počeo da zaseda prvi kineski parlament.

1919 - Rođen je rodezijski političar Jan Smit (Ian Smith), jedan od osnivača Rodezijskog fronta (1962). Kao premijer (od 1964) sprovodio je rasnu diskriminaciju nad većinskim domorodačkim stanovništvom, a 1965. proglasio je nezavisnost Rodezije od Velike Britanije.

1939 - Italijanske trupe, koje su se prethodnog dana iskrcale na obale Albanije, zauzele su Tiranu. Albanski kralj Zogu izbegao je u Grčku.

1944 - Jedinice sovjetske Crvene armije u Drugom svetskom ratu izbile su na granicu Čehoslovačke i Rumunije.

1946 - U Ženevi je održano poslednje zasedanje Lige naroda čime je formalno ukinuta ova međunarodna organizacija i zamenjena novom - Ujedinjenim nacijama.

1950 - U Londonu je umro Vaslav Nižinski, legendarni ruski baletski igrač. Izuzetan plesač i koreograf, koji je išao ispred svog vremena, bio je predmet divljenja raznih umetnika - slikara, vajara, fotografa, pisaca i pesnika. Rođen je u Kijevu 1889. godine, a balet je učio u Carskoj školi u Sankt Peterburgu.

1953 - Britanske vlasti optužile su Džomo Kenijatu (Kenyatta) da je umešan u aktivnosti tajne organizacije Mau Mau i osudile ga na sedam godina zatvora. Nakon ostvarenja državne samostalnosti 1963. Kenijata je bio premijer i ministrar inostranih poslova, a potom predsednik Kenije od 1964. godine.

1971 - U Londonu je održan Prvi svetski kongres Roma na kojem je verifikovan naziv pripadnika tog naroda - Romi. Odlukom UN 8. april proglašen je za Svetski dan Roma.

1973 - Umro je jedan od najvećih umetnika 20. veka, španski slikar i vajar i jedan od najznačajnijih predstavnika kubizma Pablo Pikaso. Zajedno sa Žoržom Brakom (Georges Braque) napravio je prekretnicu u evropskom slikarstvu, ostvarujući novu koncepciju oblika i prostora. Od mnogobrojnih dela iz njegove zaostavštine, napoznatija su "Gospođice iz Avinjona" i "Gernika".

1981 - U Njujorku je umro američki general Omar Nelson Bredli (Bradley), komandant američkih snaga pri iskrcavanju u Normandiji 1944, predsednik komiteta NATO 1949.

1984 - Umro je ruski fizičar Piotr Kapica, jedan od najznačajnijih fizičara 20. veka. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1978. godine.

1990 - Nepalski kralj Birendra je ukinuo zabranu rada političkih partija, koja je bila na snazi 30 godina.

1992 - Nakon genetskog testa otiska prstiju, nemački i izraelski izvori saopštili su da je izvesno da je ratni zločinac iz Drugog svetskog rata Jozef Mengele (Josef) umro u Brazilu 1979. godine.

1992 - Palestinski lider Jaser Arafat (Yasser) pronađen je živ u Libijskoj pustinji 12 sati nakon avionske nesreće u kojoj su poginula trojica njegovih saputnika.

1993 - Makedonija je primljena u UN.

1996 - SR Jugoslavija i Makedonija potpisale su sporazum o normalizaciji odnosa.

2002 - Tužilaštvo u Prokuplju podiglo je optužnice protiv Saše Cvjetana i Dejana Demirovića za ratni zločin počinjen nad albanskim civilima u Podujevu, na Kosovu 1999. godine. To je bilo drugo suđenje za ratne zločine pred sudovima u SR Jugoslaviji.

2003 - U izraelskom raketnom napadu na vozilo u Gazi ubijen je lokalni vođa Hamasa Said Aldin al Arabid, koji je bio meta napada. U tom napadu poginulo je najmanje još pet osoba, a više od 47 Palestinaca je povređeno.

2003 - Od projektila koji je američki tenk tokom rata u Iraku ispalio na hotel "Palestina" u Bagdadu, u kome su bili smešteni strani novinari, poginuo su kamerman Rojtersa Taras Procuk (Protsyuk) i novinar španske televizije (TVE 5) Hoze Kouzo (Jose Couso).

2004 - Sud u Osijeku (Hrvatska) osudio je Nikolu Ivankovića na 12 godina zatvora zbog ratnog zločina nad srpskim civilima u Paulin Dvoru 1991. godine.

[Bisernica]

9. april





1553 - Umro je francuski književnik Fransoa Rable (Francois Rabelais), jedna od najistaknutijih ličnosti francuske renesanse. Njegov satirični roman "Gargantua i Pantagruel" ubraja se među najznačajnija renesansna dela.

1626 - Umro je engleski državnik i pisac Frensis Bekon (Fransis Bacon). U vreme vladavine kralja DŽejmsa I Stjuarta bio je lord kancelar od 1618. do 1621. ("Unapređenje nauke", "Novi organon", "Nova atlantida", "Eseji ili saveti etički i politički").

1683 - Francuski istraživač Rober Kavalije de la Sal (Robert Cavelier, Salle) proglasio je deo teritorije u Americi francuskim posedom i nazvao je Luizijana u čast kralja Luja XIV.

1807 - Austrijska vojska savladala je Ticanovu bunu, ustanak sremskih seljaka, koji je počeo 3. aprila pod vođstvom Teodora Avramovića Ticana. U pobuni je učestvovalo 15.000 seljaka iz 45 sela. Tican je uhvaćen i pogubljen krajem 1807. godine.

1821 - U Parizu je rođen jedan od najvećih francuskih pesnika 19. veka Šarl Bodler (Baudelaire). Njegovu zbirku pesama "Cveće zla" mnogi književni kritičari smatraju najvećim lirskim delom 19. veka.

1865 - Završen je četvorogodišnji građanski rat u SAD nakon što se general konfederalnih snaga Robert Li (Lee) predao komandantu armije Unije Julisizu Grantu. U ratu je poginulo više od 600.000 ljudi.

1906 - Velika Britanija i Francuska su potpisale konvenciju o nezavisnosti Sijama (Tajland).

1926 - Rođen je Hugo Hefner (Hugh), američki publicista, izdavač magazina "Plejboj" koji je pokrenuo u decembru 1953. sa tada nepoznatom Merlin Monro (Marilyn Monroe) nagom na naslovnoj strani.

1928 - U Turskoj, nakon reformi Kemala Ataturka, islam je prestao da bude državna religija.

1940 - Nemačke trupe napale su Dansku i Norvešku u Drugom svetskom ratu.

1948 - Jevrejska milicija napala je arapski grad Deir Jasin na području današnjeg Izraela. Ubijeno je 100 Arapa, a ostali su prisiljeni da napuste grad.

1959 - Umro je američki arhitekta Frenk Lojd Rajt (Frank Loyd Wright), jedan od tvoraca moderne funkcionalne arhitekture. Prvi je u SAD upotrebio armirani beton. Projektovao je Gugenhajmov muzej u Njujorku i hotel "Imperijal" u Tokiju.

1969 - Francusko-britanski supersonični putnički avion "Konkord" obavio je prvi let, od Bristola do Ferforda u Engleskoj.

1974 - Indija, Pakistan i Bangladeš potpisali su sporazum o repatrijaciji ratnih zarobljenika.

1977 - Komunistička partija Španije legalizovana je nakon 38 godina zabrane delovanja u vreme Frankovog režima.

1988 - Li Peng je imenovan za premijera Kine.

1990 - Posle 40 godina vladavine komunista, na izborima u Mađarskoj pobedio je Mađarski demokratski forum.

1991 - Gruzija je proglasila nezavisnost od ŠSR-a.

1991 - Savet bezbednosti UN doneo je odluku o slanju 1.440 pripadnika mirovnih snaga za nadgledanje iračko-kuvajtske granice i povlačenja američkih snaga iz južnog Iraka.

1992 - Sali Beriša izabran je za prvog nekomunističkog predsednika Albanije posle Drugog svetskog rata.

1995 - Peruanski predsednik Alberto Fudžimori (Fujimori) osvojio je drugi petogodišnji mandat na prvim mirnim predsedničkim izborima u Peruu od 1980. godine.

1998 - U paničnoj jurnjavi islamskih hodočasnika u Saudijskoj Arabiji poginulo je 119 vernika iz više zemalja.

1999 - Pobunjeni vojnici su na aerodromu u Nijameju ubili predsednika Nigera Ibrahima Barea Mainasaru.

2002 - Pod snažnim pritiskom SAD Izrael se povukao iz dva palestinska grada, a sukobi su nastavljeni u izbegličkom kampu u Đenini, u Zapadnoj Obali.

2003 - Američke snage su ušle u centar Bagdada i preuzele kontrolu nad glavnim gradom Iraka.

2005 - Britanski princ Čarls i Kamila Parker Bouls (Camilla Bowles) venčali su se u Gildholu u Vindzoru. Ovo je prvi put da jedan naslednik britanske krune sklapa civilni brak. Kamila je udajom postala njeno visočanstvo vojvotkinja od Kornvola.

[Bisernica]

10. april





1583 - Rođen je holandski pravnik, pisac i humanista Hugo Grocijus (Grotius), osnivač nauke o međunarodnom pravu.

1585 - Umro je papa Grgur XIII (Gregorius), poznat po reformi Julijanskog kalendara 1582. godine. Novi kalendar nazvan je po njemu Gregorijanski.

1755 - Rođen je nemački lekar Samuel Haneman, osnivač homeopatije.

1778 - Rođen je engleski pisac Vilijam Hezlit (William Hezlitt), jedan od najznačajnijih književnih kritičara 19. veka. Napisao je obimnu biografiju Napoleona I Bonaparte i više knjiga o umetnosti.

1813 - Umro je francuski matematičar i astronom Luj Lagranž (Louis Lagrange). Rođen je u Torinu 1736, gde je sa 19 godina bio profesor matematike u artiljerijskoj školi. Objavio je niz radova iz teorije brojeva, varijacionog računa, teorije parcijalnih jednačina, sferne astronomije ("Analitička mehanika", "Teorija analitičkih funkcija I, II").

1814 - Britanska i španska vojska porazile su u bici kod Tuluza trupe Napoleona Bonaparte. On je narednog dana abdicirao i prognan je na ostrvo Elba.

1847 - U Mađarskoj je rođen DŽozef Pulicer (Joseph Pulitzer)osnivač fondacije iz koje se svake godine u SAD dodeljuje "Pulicerova nagrada" za najbolja ostvarenja u novinarstvu, karikaturi i književnosti. Na Univerzitetu Kolumbija je 1903. godine osnovao prvu novinarsku školu.

1864 - Mlađi brat austrijskog cara Franca Josifa, nadvojvoda Maksimilijan, krunisan je za cara Meksika.

1867 - Umro je prvi ruski šahovski majstor i teoretičar Aleksandar Dmitrijevič Petrov, utemeljivač ruske šahovske škole.

1869 - Spajanjem dve železničke pruge, "Junion Pacifik" i "Central Pacifik", proradila je američka transkontinentalna železnica.

1919 - Vladine snage ubile su iz zasede revolucionarnog meksičkog vođu Emilijana Zapatu.

1921 - Sun Jat Sen (Yat) je izabran za predsednika Kine.

1932 - Paul fon Hindenburg ponovo je izabran za predsednika Nemačke pošto je sa 19 miliona glasova pobedio Adolfa Hitlera koji je dobio 13 miliona glasova birača. U januaru 1933. poverio je Hitleru formiranje vlade i time otvorio nacistima put ka vlasti.

1938 - Na referendumu, organizovanom uz pritisak nacističke Nemačke, 99,75 odsto Austrijanaca izjasnilo se za priključenje Nemačkoj.

1941 - U Zagrebu je, uz podršku nacističke Nemačke, proglašena Nezavisna Država Hrvatska, na čelu sa ustaškim poglavnikom Antom Pavelićem.

1941 - Komunistička partija Jugoslavije donela je odluku u Zagrebu da komunisti nastave borbu protiv nemačkih okupatora bez obzira na raspad jugoslovenske armije. Sedište Centralnog komiteta partije premešteno je iz Zagreba u Beograd.

1944 - Sovjetske trupe preuzele su u Drugom svetskom ratu Odesu od Nemaca.

1953 - Švedski političar Dag Hamaršeld (Hammarskjeld) postao je generalni sekretar UN. Ponovo je izabran 1957. godine. Posredovao je u više međunarodnih sporova, a poginuo je 1961. pod nerazjašnjenim okolnostima u avionskoj nesreći putujući u jednu mirovnu misiju u Africi. Posthumno mu je dodeljena Nobelova nagrada za mir.

1954 - Umro je francuski hemičar i industrijalac Ogist Limijer(Auguste Lumiere) koji je u Lionu s bratom Lujem napravio prvu filmsku kameru i fabriku za izradu fotografskog materijala. U pariskoj kafani "Gran kafe" braća Limijer prikazala su 28. decembra 1895. godine prvu filmsku predstavu u svetu - "Ulazak voza u stanicu" i "Radnici izlaze iz fabrike".

1962 - Umro je američki filmski reditelj mađarskog porekla Majkl Kertiz (Mićael Curtiz), dobitnik Oskara za film "Kazablanka".

1963 - U severnom Atlantiku je u eksploziji američke atomske podmornice "Trešer" poginulo 129 ljudi.

1972 - U zemljotresu u južnom Iranu poginulo više je od 5.000 ljudi.

1972 - Više od 50 zemalja, uključujući SAD i ŠSR, potpisalo je konvenciju o zabrani biološkog oružja.

1973 - Izraelski komandosi upali su u Bejrut i ubili trojicu lidera PLO, a jednog teško ranili. Premijer Libana Saeb Salam podneo je ostavku.

1974 - Izraelski premijer Golda Meir podnela je ostavku zbog sukoba u njenoj Laburističkoj partiji.

1993 - U Južnoj Africi je ubijen Kris Hani, lider južnoafričke Komunističke partije. Narednog dana crnci su iz osvete spalili dvojicu belaca.

1994 - Avioni NATO-a bombardovali su položaje bosanskih Srba oko Goražda, koje je UN proglasila "bezbednosnom zonom". To je bila prva vojna akcija snaga NATO od osnivanja te vojne alijanse.

1995 - Izrael i Jordan su razmenili ambasadore na osnovu mirovnog sporazuma dveju zemalja iz oktobra 1994. godine.

1997 - U Njujorku je u "Korporaciji Karnegi" i pod pokroviteljstvom "Projekta za etničke odnose", održan, bez saglasnosti o bilo kojem spornom pitanju, trodnevni srpsko-albanski okrugli sto o Kosovu, na kojem su učestvovali predstavnici srpske opozicije i kosovskih Albanaca.

2001 - Organizacija UN za ishranu i poljoprivredu (FAO) saopštila je da glad ugrožava oko 30 miliona ljudi u Africi.

2003 - Nemačke vlasti izručile su Srbiji bivšu vlasnicu propale piramidalne "Dafiment banke" Dafinu Milanović.

2004 - Umro je Sakip Sabanci, turski biznismen i filantrop. "Sabanci Holding", koji je predvodio, jedan je od dva najveća turska poslovna konglomerata, koji se bavi bankarstvom, automobilima, hranom, tekstilom, građevinom i hemikalijama.

[Bisernica]

11. april





1227 - Umro je Džingis-kan, mongolski vojskovođa i osnivač mongolske države.

1514 - Umro je Donato Bramante, italijanski arhitekt. Poslednjihpetnaest godina života proveo je radeći za pape Aleksandra VI i Julija II. Njegovo delo imalo je presudan uticaj na arhitekturu visoke renesanse.

1689 - Krunisan je engleski kraljevski par Vilijam III Oranski(William) i Meri II (Mary). Za vreme njihove vladavine doneto je nekoliko važnih odredaba i zakona - Deklaracija prava, Akt tolerancije...

1713 - Utrehtskim mirom okončan je "rat za špansko nasleđe".Nizom ugovora, koje su 1713, 1714. i 1715. potpisale Engleska, Francuska, Holandija, Savoja, Portugal i Pruska preuređena je mapa Evrope, a Španija je prinuđena da za vladare prihvati francuske Burbone (Bourbon).

1755 - Rođen je Džejms Parkinson (James), britanski lekar kojije otkrio Parkinsonovu bolest.

1814 - Postignut je sporazum u Fontenblou prema kojem je NapoleonBonaparta abdicirao i bio prognan na ostrvo Elba. Na prestolu ga je zamenio Luj XVIII.

1842 - Beogradski trgovci braća German završili su gradnju prvesrpske lađe "Knez Mihailo". Majstori iz Carigrada počeli su gradnju 1840. u Brzoj Palanci na Dunavu. Brod je mogao da se koristi i u vojne svrhe - na njemu je bilo mesta za 18 topova.

1894 - Uganda je postala britanski protektorat.

1899 - SAD su od Španije preuzele Filipine.

1919 - Osnovana je Međunarodna organizacija rada sa sedištem uŽenevi.

1945 - Američke trupe osvojile su u Drugom svetskom ratunemačke gradove Esen i Vajmar i oslobodile koncentracioni logor Buhenvald.

1948 - Počela je izgradnja novog beogradskog naselja na levojobali Save - Novi Beograd.

1952 - Krvavim vojnim pučem vlast u Boliviji preuzeo jeNacionalni revolucionarni pokret.

1961 - U Jerusalimu je počelo suđenje bivšem funkcionerunacističke Nemačke Adolfu Ajhmanu (Eićman) za ratne zločine nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu.

1973 - Nacistički lider Martin Borman zvanično je proglašenmrtvim i skinut sa liste traženih ratnih zločinaca u SR Nemačkoj.

1977 - Umro je francuski pisac Žak Prever (Jacques Prevert)"pesnik ljubavi, prijateljstva i sreće", autor čuvene "Barbare", veoma popularan među mladima pedesetih godina 20. veka. Poznat je i po scenarijima za filmove Marsela Karnea (Marcel Carnet) "Obala u magli", "Hotel Sever", "Deca raja" i "Ljubavnici iz Verone".

1979 - U glavni grad Ugande Kampalu ušle su trupe Tanzanije isnage opozicije u egzilu, okončavši osmogodišnju vladavinu diktatora Idija Amin Dade. Idi Amin je pobegao u Libiju.

1984 - Konstantin Černjenko izabran je za predsednikaPrezidijuma Vrhovnog sovjeta ŠSR-a.

1985 - Umro je predsednik Albanije Enver Hodža (Hoxa). Kaoneprikosnoveni komunistički lider od završetka Drugog svetskog rata do smrti, bio je pristalica staljinističkog kursa.

1991 - Savet bezbednosti UN objavio je formalni kraj Zalivskograta uz obećanje Iraka da će platiti ratnu štetu i uništiti oružje za masovno uništavanje.

1999 - Indija je uspešno isprobala raketu dugog dometa tipa"Agni", sposobnu da nosi i nuklearne projektile.

1999 - U Beogradu je ubijen novinar Slavko Ćuruvija, vlasniklistova "Dnevni telegraf" i "Evropljanin". Ubistvo nije razjašnjeno.

2001 - Škotska kompanija "PPL Terapeitiks Pielsi", koja je1996. stvorila prvog kloniranog sisara - ovcu Doli, saopštila je da je proizvela pet kloniranih prasića.

2002 - U sedištu UN u Njujorku zvanično je osnovan stalniMeđunarodni sud za ratne zločine, nakon što je više od 60 zemalja ratifikovalo Rimski sporazum iz 1998. kojim je ovaj sud uspostavljen.

2002 - Bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije i haškioptuženik Vlajko Stojiljković izvršio je samoubistvo na ulazu u zgradu Skupštine SR Jugoslavije.

2003 - Sfor je u Tuzli (BiH) uhapsio Nasera Orića, ratnogkomandanta Armije BiH iz Srebrenice i izručio Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za ratne zločine nad srpskim civilima u istočnoj Bosni, od početka rata do 1993. godine. Orić je 30. juna 2006. osuđen na dve godine zatvora, ali je dve godine kasnije Apelaciono veće preinačilo tu presudu i oslobodilo ga krivice.

[Bisernica]

12. april





1204 - *****ši, koji su u Četvrtom *****škom ratu krenuli u Svetu zemlju da oslobode Hristov grob, zauzeli su Konstantinopolj (Carigrad), pretvorivši ga u centar tzv. Latinskog carstva. Vizantija ga je povratila 1261. Pod tursku vlast pao je 1453. i kao Istanbul bio prestonica Osmanlijskog carstva do 1923.

1654 - Irska i Škotska su se ujedinile sa Engleskom.

1684 - Umro je Nikolo Amati, najveći majstor među graditeljima violina porodice Amati iz italijanskog grada Kremone.

1861 - Napadom snaga Konfederacije (južne države SAD) natvrđavu Samter u Južnoj Karolini počeo je američki građanski rat.

1871 - Rođen je grčki general i političar Joanis Metaksas. Kao premijer i ministar vojske 1936. raspustio je parlament i do 1941. vladao kao diktator.

1877 - Velika Britanija anektirala je bursku južnoafričku republiku Transval.

1877 - Rusija je objavila rat Turskoj.

1913 - Rođen je američki džez-muzičar Lajonel Hempton. Radio je sa Lujom Amstrongom i Benijem Gudmanom. Uveo je vibrafon kao instrument u džez-sastav.

1933 - Rođena je španska operska pevačica Monserat Kabalje, jedan od vodećih svetskih soprana u izvođenju Verdija i Donicetija.

1938 - Umro je ruski operski pevač Fjodor Ivanovič Šaljapin, najčuveni bas u istoriji opere.

1941 - U avionskom udesu u Grčkoj poginuo je srpski istoričar Vladimir Ćorović, profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske kraljevske akademije.

1941 - Nemačke trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u Beograd.

1945 - Umro je predsednik SAD Frenklin Delano Ruzvelt koji je od 1932. četiri puta biran za predsednika, kao kandidat Demokratske stranke. Njegovom zaslugom SAD su prevladale ekonomsku krizu tridesetih godina ("Nju dil"), a u Drugom svetskom ratu napustio je izolacionističku politiku SAD i pridružio se evropskim saveznicima u ratu protiv nacističke Nemačke. Mesto predsednika preuzeo je dotadašnji potpredsednik Hari Truman.

1961 - Sovjetski Savez je lansirao prvog čoveka u kosmos. U svemirskom brodu "Vostok I" kosmonaut Jurij Gagarin načinio je krug oko Zemlje za 108 minuta.

1962 - Umro je francuski vajar i slikar ruskog porekla Antoan Pevzner, jedan od najistaknutijih u pokretu ruskih konstruktivista. Pre egzila u Francusku 1923. godine, pripadao je grupi avangardnih ruskih umetnika sa Kazimirom Maljevičem, Vladimirom Tatljinom i Naumom Gaboom.

1966 - Bombarderi američke avijacije izveli su prve vazdušnenapade na Severni Vijetnam.

1980 - U vojnom udaru pod vođstvom narednika Semjuela Doa ubijen je predsednik Liberije Vilijam Tolbert. Do je potom suspendovao ustav, proglasio se predsednikom i naredio streljanje 13 najviših predstavnika bivšeg režima.

1981 - Umro je američki bokser Džoe Luis, prvak sveta u teškoj kategoriji rekordnih 12 godina (1937-1949), sa 68 pobeda u 71 meču. Titulu prvaka sveta odbranio je 25 puta.

1987 - Dvojica sovjetskih kosmonauta Aleksandar Lavejkin i Jurij Romanenko, "šetajući" kosmosom uspešno su povezali kosmički modul s orbitalnom stanicom "Mir".

1993 - Tokom kontrole zone "zabranjenog leta" iznad Bosne i Hercegovine francuski avion tipa "miraž" srušio se u Jadransko more.

1997 - Bivši albanski kralj Leka I vratio se u zemlju posle 58 godina izgnanstva.

1999 - U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je putnički voz na mostu u Grdeličkoj klisuri. Poginulo je 55 putnika, a više desetina ih je ranjeno.

2001 - U mestu Lorjan, u Francuskoj, deaktivirana je bomba zaostala iz Drugog svetskog rata teška 250 kilograma. Bomba je pronađena u centru grada na gradilištu jedne dvorane, između gradske skupštine i lokalnog stadiona.

2001 - Nakon intervencije američkog predsednika Džordža Buša Kina je pristala da nakon 11 dana oslobodi 24 člana posade američkog špijunskog aviona.

2002 - Predsednik Venecuele Ugo Čavez podneo je ostavku pod pritiskom oficira, nakon žestokih sukoba njegovih pristalica i protivnika u kojima je poginulo najmanje 17 ljudi. U roku od 48 sati Čavez je dekretom vraćen na mesto predsednika.

2002 - Jugoslovenski ministar za rad, zdravstvo i socijalnupolitiku Miodrag Kovač izvršio je samoubistvo u Madridu, gde je službeno boravio.

2005 - Evropska komisija je u Strazburu usvojila Studiju o izvodljivosti za Srbiju i Crnu Goru, kojom je državnoj zajednici omogućen početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju (SAA) sa EU. U oktobru te godine u Beogradu je svečano proglašen početak pregovora sa EU.

2006 - Umro je Radža (Raj) Kumar, legenda indijskog filma i zvezda u preko 200 filmova. U neredima između njegovih obožavalaca poginulo je sedmoro ljudi.

[Bisernica]

13. april





1519 - Rođena je francuska kraljica italijanskog porekla Katarina de Mediči (Catherine, Medicis), ćerka gospodara Firence Lorenca II Medičija (Lorenzo Medici). Posle smrti muža Anrija II (Henri) od 1560. vladala je Francuskom kao regentkinja. Po njenom nalogu izvršen je 1572. pokolj više hiljada hugenota (Bartolomejska noć).

1598 - Francuski kralj Henri IV potpisao je Nantski edikt, kojim se hugenotima (protestanti) priznaju ista prava kao i katolicima. Nantski edikt, neprijateljski primljen od katolika, ukinuo je Luj XIV 18. oktobra 1685. godine.

1605 - Umro je ruski car Boris Godunov. Njegov život inspirisao je Aleksandra Puškina da napiše dramu "Boris Godunov", a Modesta Musorgskog da komponuje istoimenu operu.

1695 - Umro je francuski pesnik i basnopisac Žan de Lafonten (Jean, La Fontaine). Ogledao se u svim književnim rodovima (pesme, novele, romani, komedije, tekstovi za opere), ali je u istoriju književnosti ušao delom "Basne" objavljenim u 12 knjiga. Godine 1684. izabran je za člana Francuske akademije.

1743 - Rođen je američki državnik i pravnik Tomas Džeferson (Thomas Jefferson) osnivač Demokratske stranke, treći predsednik SAD (1801-1809). Jedan je od glavnih autora "Deklaracije o nezavisnosti" koja je usvojena 4. jula 1776. godine. Od Napoleona I kupio je 1803. Luizijanu.

1813 - Umro je slavni ruski vojskovođa Mihail Kutuzov. Kao vrhovni komandant ruske vojske zaslužan je za poraz Napoleonovih trupa u Rusiji 1812. Jedan je od glavnih likova u romanu Lava Tolstoja "Rat i mir".

1832 - Rođen je srpski slikar Stevan Todorović, član Srpske kraljevske akademije. Izradio je oko 300 portreta savremenika, među kojima Kornelija Stankovića, Đure Daničića, Vladana Đorđevića, kraljice Natalije.

1848 - Sicilija je proglasila nezavisnost od Napuljske kraljevine.

1869 - U Pančevu je izašao prvi broj nedeljnika "Pančevac". U ovom listu objavljen je prvi prevod na srpski jezik "Komunističkog manifesta". List je više puta zabranjivan i obnavljan.

1885 - Rođen je mađarski filozof i književni kritičar Đerđ Lukač (Gyorgy Lukacs). Bio je ministar u vladi Imre Nađa (Nagy) 1956, a posle njegovog pada privremeno je proteran u Rumuniju. Kasnije se povukao iz javnog života.

1892 - Rođen je britanski maršal avijacije Artur Haris Bombaš(Arthur "Bomber" Harris), poznat po taktici "tepih-bombardovanja" koja je u Drugom svetskom ratu primenjena na Keln, Berlin i Drezden.

1898 - Marija Kiri Sklodovska (Maria Curie Sklodowska) otkrila je novi element koji je dobio naziv radij. Ovim otkrićem postavljeni su temelji nauke o radioaktivnosti.

1906 - U Dablinu je rođen irski književnik Samjuel Beket (Samuel Beckett), uz Joneska (Ionesco) i Ženea (Genet) najznačajniji predstavnik "teatra apsurda" ("Čekajući Godoa"). Godine 1969. dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

1919 - Britanske trupe su u Amritsaru masakrirale oko 380 Indusa, pristalica vođe pokreta za nezavisnost Indije Mahatme Gandija (Gandhi).

1922 - Rođen je tanzanijski državnik Džulijus Kambarage Njerere (Julius, Nyerere), jedan od lidera pokreta nesvrstanih i jedan od osnivača Organizacije afričkog jedinstva (1963).

1941 - Rusija i Japan su potpisale sporazum o neutralnosti u Drugom svetskom ratu.

1945 - Sovjetske trupe pod maršalom Fjodorom Tolbuhinom u Drugom svetskom ratu oslobodile su Beč.

1945 - Teškim zapaljivim bombama američko vazduhoplovstvo u Drugom svetskom ratu uništilo je veliki deo Tokija.

1963 - Rođen je Gari Kasparov, ruski šahista. U 23 godini postao je svetski šampion, najmlađi u istoriji šaha. Titulu je preuzeo od zemljaka Anatolija Karpova.

1964 - Američki filmski glumac Sidni Poatje (Sidney Poitier) dobio je Oskara za film "Poljski ljiljani", prvi crnac koji je dobio ovo visoko filmsko priznanje.

1966 - U udesu helikoptera poginuo je predsednik Iraka Abdul Salam Arif.

1975 - Vojnim pučem u Čadu zbačen je sa vlasti, a potom ubijen predsednik Fransoa Tombalbaje (Francois Tombalbaye). Vlast je preuzelo Vrhovno vojno veće kojim je predsedavao Feliks Malum.

1975 - Pripadnik hrišćanske milicije u predgrađu Bejruta ubio je u autobusu 22 Palestinca. Taj napad smatra se početkom građanskog rata u Libanu.

1981 - Novinarka Vašington posta Dženet Kuk (Janet Cooke) dobila je Pulicerovu nagradu za priču o osmogodišnjem narkomanu. Dva dana kasnije Kuk je vratila nagradu, nakon priznanja da je priču izmislila.

1990 - Sovjetski Savez je priznao odgovornost za masakr više hiljada Poljaka 1940. u Katinskoj šumi.

1995 - Ukrajina je pristala da do 2000. godine zatvori nuklearni reaktor u Černobilju, poznat po tome što je 1986. godine izazvao ogromno radioaktivno zagađenje.

1996 - U Briselu je završena donatorska konferencija za posleratnu Bosnu i Hercegovinu na kojoj je obećana 1 milijarda i 230 miliona dolara pomoći za obnovu zemlje.

1997 - Nakon dužeg odlaganja papa Jovan Pavle II posetio Sarajevo (BiH). Duž puta kojim je trebalo da prođe njegova motorizovana kolona pronađene su sveže postavljene mine.

1999 - U državi Mičigen (SAD) osuđen je doktor Džek Kervorkianna na 10 do 25 godina zatvora za pomoć u samoubistvu Tomasa Jouka, koje je izvršeno godinu dana ranije i snimljeno na video kaseti.

2002 - Stalni Arbitražni sud u Hagu (Holandija) doneo je pravosnažnu odluku kojom je definisana 1.000 kilometara dugačka granica između Etiopije i Eritreje, čime je okončan sukob koji je kulminirao dvogodišnjim ratom (1998-2000) između te dve afričke zemlje.

2006 - U Italiji je umrla je književnica škotskog porekla, Mjuriel (Muriel) Spark, najpoznatija po svom delu "Mladost gospođice Džin Brodi".

2008 - Umro je američki fotoreporter Bert Glin (Burt Glinn), koji je tokom svoje karijere zabeležio mnoge značajne događaje iz vremena hladnog rata, uključujući ulazak Fidela Kastra u Havanu 1959. godine i posetu Nikite Hruščova SAD iste godine. Bio je dugogodišnji fotograf agencije Magnum.

[Bisernica]

14. april





1629 - Rođen je holandski matematičar i astronom Kristijan Hajgens (Huygens). Otkrio je prsten oko Saturna i konstruisao časovnik sa klatnom.

1759 - U Londonu je umro nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl (Handel). Njegov veliki opus sadrži opere, oratorije i veliki broj kompozicija za orkestar, a najpoznatiji su oratoriji "Mesija", "Izrael u Egiptu" i "Saul".

1849 - Na inicijativu revolucionarnog lidera Lajoša Košuta (Lajos Kosuth) Mađarska je proglasila nezavisnost od Austrije.

1865 - Predsednik SAD Abraham Linkoln (Lincoln) smrtno je ranjen u atentatu, nekoliko dana nakon završetka građanskog rata. Na njega je u loži vašingtonskog pozorišta pucao Džon But (John Booth). Preminuo je sledećeg dana, a novi predsednik postao je Endrju Džonson (Andrew Johnson).

1883 - Rođen je srpski pisac Sima Pandurović, jedan od osnivača srpske moderne.

1900 - Predsednik Francuske Emil Lube (Loubet) otvorio je u Parizu Međunarodnu izložbu koja se prostirala na 547 jutara, najveću te vrste u istoriji Evrope.

1904 - Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac Ser Džon Gilgud (John Gielgud). Slavu je stekao ulogama Šekspirovih junaka, a filmsku nagradu Oskar dobio je 1981. za ulogu u filmu "Artur".

1907 - Rođen je haićanski predsednik Fransoa Divalije (Francois Duvalier), "Papa Dok". Bio je predsednik-diktator Haitija od 1957. do smrti 1971. godine.

1914 - Umro je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs (Peirce), osnivač pragmatizma, pravca kojeg je kasnije razvio Vilijam Džejms (William James).

1917 - Umro je poljski lekar Ludovik Lazar Zamenhof (Lazarus Ludwig), izumitelj veštačkog jezika esperanto. Pod pseudonimom Dr Esperanto izdao je 1887. godine udžbenik novostvorenog jezika "Lingvo Internacia".

1930 - Ruski pesnik Vladimir Vladimirovič Majakovski, jedan od utemeljivača ruskog futurizma, autor lirskih poema "Oblak u pantalonama" i "Flauta kičma", izvršio je samoubistvo u Moskvi.

1931 - U Španiji je proglašena republika nakon abdikacije i bekstva iz zemlje kralja Alfonsa III. Republiku je 1939, posle trogodišnjeg građanskog rata, ukinuo general Francisko Franko.

1945 - Savezničke trupe uhapsile su nemačkog diplomatu i političara Franca fon Papena (Franz) i izručile ga sudu za ratne zločine u Nirnbergu. Oslobođen je krivice, kasnije je u Nemačkoj osuđen na osam godina zatvora, ali je pušten već 1949.

1969 - Umro je srpski književni istoričar Petar Kolendić, profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti, poznat po studijama i raspravama o staroj dubrovačkoj i dalmatinskoj književnosti.

1975 - U Sikimu (severoistočna Indija) ukinuta je monarhija i proglašena republika. Sikim je postao 22. država Indijske Unije.

1986 - Umrla je francuska književnica Simon de Bovoar (Simone de Bauvoire), životna saputnica Žana Pola Sartra (Jean Paul Sartre). Njena knjiga "Drugi pol" bila je inspiracija feminističkog pokreta.

1988 - U Ženevi su Avganistan i Pakistan potpisali sporazum o Avganistanu, a SSSR i SAD su dali izjave o nemešanju i neintervenciji. Sporazumom je predviđen povratak avganistanskih izbeglica iz Pakistana i povlačenje sovjetskih trupa iz Avganistana.

1994 - Dva američka borbena aviona F-15 greškom su, iznad severnog Iraka, oborila dva američka helikoptera, usmrtivši svih 26 ljudi u njima.

1995 - Svetska zdravstvena organizacija saopštila je da u bivšoj Jugoslaviji ima oko milion ljudi kojima je potrebna medicinska pomoć zbog psiholoških trauma izazvanih ratom.

1999 - Najmanje 75 ljudi je poginulo, a 25 je teško ranjeno u Metohiji u dve izbegličke kolone koje su raketirali avioni NATO-a.

1999 - Pakistan je izvršio probu balističke rakete dometa 2.000 kilometara, sposobnu da nosi nuklearne projektile.

2000 - Mitingom u centru Beograda, pod geslom "Stop teroru - za demokratske izbore", srpska opozicija počela je koordiniranu akciju za demokratske promene u zemlji.

2003 - Na zasedanju u Luksemburgu šefovi diplomatija Evropske unije (EU) odlučili su da zabrane ulazak na teritoriju EU svim licima na Balkanu koja pomažu haškim optuzenicima na slobodi.

2003 - U blizini Bagdada američke specijalne snage uhapsile su bivšeg lidera palestinskog gerilskog pokreta Abu Abasa (Abbas), optuženg da je organizovao otmicu italijanskog putničkog broda "Akile Lauro" 1985. godine i ubistvo Amerikanca Leona Klinghofera (Klinghoffer) koji je bačen u Sredozemno more.

2006 - Umro je Beri (Berry) Nelson, glumac koji je prvi oživeo lik čuvenog britanskog agenta 007 Džejmsa Bonda u TV adaptaciji "Kazino Rojala" 1954. godine.

[Bisernica]

15. april





1450 - U poslednjoj fazi Stogodišnjeg rata Francuzi su u bici kod Forminjija porazili Engleze, čime je okončana engleska dominacija u Normandiji.

1469 - Rođen je indijski duhovni učitelj, guru Nanak, osnivač sikizma. Njegovi sledbenici Siki žive uglavnom u Indiji, a najbrojniji su u državama Pendžab i Harijana.

1755 - Doktor Samjuel Džonson, engleski pesnik, novinar i leksikograf, objavio je "Rečnik engleskog jezika", prvi moderni engleski rečnik.

1765 - U Sankt Peterburgu je umro Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedist svetskog glasa. Bavio se i fizikom, hemijom, geografijom i astronomijom i znatno doprineo razvoju tih nauka. Autor je prve ruske gramatike i osnivač Moskovskog univerziteta (1755), koji i danas nosi njegovo ime.

1764 - U Versaju je umrla Žana-Antoaneta Puason, markiza De Pompadur, ljubavnica kralja Luja XV (Louis) i jedna od najuticajnijih ličnosti na njegovom dvoru.

1843 - Rođen je američki pisac Henri Džejms (Henry James). Napisao je oko 100 knjiga, među kojima su najpoznatiji romani "Portret jedne lejdi", "Amerikanac", "Dejzi Miler", "Roderik Hadson"...

1909 - Austrijski car odobrio je Statut za autonomnu upravu u Bosni i Hercegovini.

1912 - Na prvom putovanju iz Velike Britanije u SAD potonuo je "Titanik", najveći i najluksuzniji prekookeanski brod svog doba. Život je izgubilo 1.523 od 2.224 putnika.

1912 - Rođen je korejski diktator Kim Il Sung. Upravljao je Severnom Korejom od osnivanja te zemlje 1948. do smrti 1994. Smrću "velikog vođe", kako su ga podanici zvanično oslovljavali, okončana je jedna od najdužih apsolutističkih vladavina u 20. veku.

1923 - Insulin, koji je kanadski naučnik, nobelovac Frederik Banting (Frederic), otkrio 1921. godine, počeo je da se koristi u lečenju dijabetesa.

1941 - Jugoslovenska vlada, na čelu sa njenim predsednikom, generalom Dušanom Simovićem, napustila je zemlju posle nemačke okupacije. Dan ranije iz zemlje je otišao i kralj Petar II Karađorđević.

1945 - Britanske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Bergen-Belzen.

1952 - Frenklin banka u Njujorku izdala je prvu kreditnu karticu u svetu.

1968 - Dva sovjetska satelita bez ljudske posade, Kosmos 212 i 213, automatski su se spojili dok su kružili u zemljinoj orbiti.

1974 - Nakon petnaestogodišnje vladavine, vojnim pučem svrgnut je s vlasti predsednik Nigera Diori Hamani.

1979 - U zemljotresu na Crnogorskom primorju poginulo je više od sto ljudi, oko 600 je povređeno, a više od 80.000 ostalo je bez kuća.

1980 - U Parizu je umro francuski filozof i književnik Žan Pol Sartr (Jean Paul Sartre), jedan od najznačajnijih predstavnika egzistencijalizma. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1964, ali je odbio da je primi ("Mučnina", "Zid", "Biće i ništavilo", pozorišni komadi "Mušice", "Iza zatvorenih vrata", "Prljave ruke").

1986 - Američki avioni bombardovali su Tripoli i Bengazi u znak odmazde za pogibiju dvojice Amerikanaca u eksploziji bombe u diskoteci u Berlinu 5. aprila. U bombardovanju je ubijeno oko 40 ljudi, među kojima i usvojena kćerka libijskog lidera Moamera Gadafija (Muammar Gaddafi).

1989 - Na fudbalskom stadionu u Šefildu, u severnoj Engleskoj, pod srušenim tribinama poginulo je 96, a povređeno 200 ljudi kada su na već prepun stadion puštene nove grupe navijača.

1989 - Umro je kineski političar Hu Jaobang (Yaobang), šef Komunističke partije Kine od 1981. do januara 1987, kad je smenjen pod optužbom da je dopustio prodor ideja "buržoaskog liberalizma". Na dan njegove smrti, studenti u Pekingu i Šangaju izašli su na ulice da bi izrazili žalost. To je bio početak velikog studentskog protesta koji je okončan krvoprolićem početkom juna 1989. na centralnom pekinškom trgu Tjenanmen.

1990 - U Njujorku je u 85. godini umrla filmska glumica švedskog porekla Greta Garbo, "božanstvena Greta", kako su je nazivali obožavaoci. Smatra se jednom od najvećih glumica 20. veka nemog i zvučnog filma ("Kraljica Kristina", "Ana Karenjina", "Marija Valevska", "Mata Hari").

1992 - UN su uvele sankcije protiv Libije zbog njene umešanosti u podmetanje bombe u avion kompanije Pan ameriken koji je eksplodirao iznad mesta Lokberi u Škotskoj 1988. i rušenje francuskog aviona iznad Nigera 1989. godine.

1994 - Ministri vodećih zemalja sveta potpisali su GATT (General Agreement on Tariffs and Trade).

1996 - "Komisija za istinu" u Južnoj Africi, formirana da ispita zloupotrebu vlasti u vreme aparthejda, otvorila je istražni postupak.

1996 - Od podmetnute eksplozivne naprave oštećena je Bajrakli džamija u Beogradu. Beogradski muftija Hamdija Jusufspahić izjavio je da je to je bio sedmi napad na Bajrakli džamiju od 1990. godine.

1997 - Tokom hodočašća, u požaru koji je zahvatio šatorsko naselje blizu Meke, u Saudijskoj Arabiji, poginula su 343 hodočasnika.

1998 - Bivši kambodžanski diktator Pol Pot umro je od srčanog udara. Tokom njegove četvorogodišnje vladavine, od 1975. do 1979, više od milion ljudi je ubijeno ili je umrlo od mučenja, gladi i bolesti.

1999 - NATO je preuzeo odgovornost za bombardovanje konvoja izbeglica na Kosovu, tokom kojeg je, prema jugoslovenskim izvorima, poginulo 75 civila.

2003 - Na 18 godina zatvora osuđen je Folkert van der Graf (Volkert van der Graaf), ubica holandskog političara Pima Fortjina (Pim Fortuyn). To je bilo prvo političko ubistvo u Holandiji u poslednja preko tri veka.

2005 - U memorijalnom parku holokausta u Bruklinu otkrivena je spomen-ploča žrtvama logora Jasenovac (Hrvatska), što je prvi javni spomenik u SAD stradalima u tom logoru.

[Bisernica]

16.april





1346 - U Skoplju je srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić krunisan za cara. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija sa prvim srpskim patrijarhom Joanikijem.

1828 - U Francuskoj, gde je boravio u dobrovoljnom egzilu od 1824, umro je španski slikar Francisko de Goja (Francisco, Goya). Kao dvorski slikar napravio je čuvene portrete članova kraljevske porodice, dvorjana i uglednih ličnosti, a među najpoznatije njegove slike ubrajaju se "Odevena Maja" i "Gola Maja".

1844 - Rođen je francuski književnik Anatol Frans (Francois-Anatole Thibault), član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1921. godine. ("Epikurov vrt", "Zločini Silvestra Bonara", "Pobuna anđela").

1850 - Umrla je francuska vajarka Mari Tiso (Marie Tussaud), koja je 1802. osnovala čuveni londonski Muzej voštanih figura.

1856 - Usvojena je Pariska deklaracija o pomorskom pravu za vreme rata.

1859 - Umro je francuski političar i istoričar Aleksis Klerel Tokvil (Alexis Clerel Tocqueville), čije delo je imalo značajan uticaj na razvoj građanske demokratije ("Američka demokratija").

1867 - Rođen je američki pilot i konstruktor aviona Vilbur Rajt (Wilbur Wright) koji je 1903. sa bratom Orvilom (Orville) izveo prvi let avionom. Let je trajao 59 sekundi, a avion je preleteo 285 metara. Braća Rajt osnovali su 1909. kompaniju za proizvodnju aviona.

1872 - Rođena je srpska slikarka nemačkog porekla Beta Vukanović. Bila je profesor na beogradskoj Umetničkoj školi i jedan je od osnivača Društva srpskih umetnika, slikara i vajara "Cvijeta Zuzorić".

1879 - Umrla je Bernadet Subiru čija je vizija Device Marije prethodila stvaranju svetilišta u Lurdu u Francuskoj.

1889 - Rođen je engleski filmski glumac, scenarista, režiser i producent Čarli Čaplin. Karijeru je napravio u SAD, a 1952. emigrirao je u Švajcarsku gde je umro 1977. godine. Tokom 40 godina snimio je 75 kratkih i dugometražnih filmova, a 1972. je dobio Oskara za životno delo. ("Svetlosti velegrada", "Moderna vremena", "Veliki diktator", "Svetlosti pozornice").

1922 - Nemačka i SSSR potpisali su Rapalski ugovor kojim je Nemačka priznala Sovjetski Savez i kojim su obnovljeni diplomatski i trgovinski odnosi.

1940 - Rođena je danska kraljica Margareta II. Kraljica je postala 1972. i bila je prva žena koja je nakon 600 godina sela na danski presto.

1944 - Saveznička avijacija bombardovala je Beograd u Drugom svetskom ratu. Poginulo je više od 1.200 ljudi, više hiljada je povređeno, a razoreno je oko 600 zgrada.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u nemački grad Nirnberg.

1947 - U gradu Teksas u istoimenoj državi SAD poginulo je više od 500 ljudi u eksploziji francuskog kamiona napunjenog nitritom.

1948 - U Parizu je osnovana Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OEEC).

1964 - Devetoro ljudi u Britaniji osuđeno je na kazne zatvora od 25 do 30 godina zbog učešća u velikoj pljački voza 1963. Jedan od glavnih aktera "pljačke stoleća" Ronald Bigz uspeo je da pobegne iz zatvora i da stigne u Brazil, gde je živeo do maja 2001. kada se predao Skotland Jardu.

1970 - Pod snežnom lavinom, koja je zatrpala dečji sanatorijum u mestu Salanš u francuskim Alpima, poginule su 72 osobe.

1975 - Umro je indijski filozof i državnik Sarvepali Radakrišnan (Servepalli Radhakrishnan), predsednik Indije od 1962. do 1967.

1982 - Britanska kraljica Elizabeta proklamovala je novi kanadski ustav na osnovu kojeg su prekinute poslednje kolonijalne veze Kanade sa Britanijom.

1988 - U Tunisu je ubijen Halil al Vazir (Khalil, Wazir) poznat kao Abu Džihad (Jihad), vojni komandant Palestinske oslobodilačke organizacije.

1992 - Košarkaši beogradskog Partizana postali su u Istanbulu prvaci Evrope pobedom nad Žoventutom iz Barselone rezultatom 71:70 (40:34).

1996 - Bivšeg premijera Italije Betina Kraksija (Bettino Craxi) italijanski sud je, na osnovu optužnice koja ga je teretila za korupciju, osudio u odsustvu na osam godina i tri meseca zatvora. Kraksi je pobegao u Tunis gde će ostati do smrti.

2001 - Bivši predsednik Filipina Džozef Estrada predao se antikorupcijskom sudu, nakon što je taj sud izdao nalog za njegovo hapšenje zbog korupcije i lažnog svedočenja. Estrada se povukao s mesta predsednika 20. januara pod pritiskom uličnih demonstracija i vojske.

2002 - Holandska vlada i načelnik Generalštaba holandske vojske podneli su ostavke. Pad vlade izazvao je zvanični holandski izveštaj o Srebrenici, u kome je ocenjeno da holandske mirovne trupe i UN snose deo odgovornosti za pad te enklave (juli 1995) u ruke Vojske Republike Srpske (VRS) i masakr oko 7.500 muslimana.

2003 - U Beču je uhapšen Dragan Nikolić Gagi i izručen vlastima u Srbiji. Nikolić je u odsustvu osuđen na 15 godina zatvora kao saizvršilac u ubistvu vođe paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana.

2008 - Umro je Oli Džonston (Ollie Johnston) poslednji iz legendarnog tima koji su pravili klasike Volta Diznija kao što su "Snežana i sedam patuljaka", "fantazija" i "Bambi". Bio je jedan od glavnih crtača u ostvarenjima kao što su "Alisa u zemlji čuda", "Pepeljuga", "Uspavana lepotica", "Petar pan", "Meri popins" i "Knjiga o džungli".

[Bisernica]

17. april





1421 - Više od 100.000 ljudi utopilo se u Holandiji kada je more probilo zaštitne nasipe.

1492 - Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo) dobio je saglasnost i novac od španskog kralja Ferdinanda V i kraljice Izabele (Isabel), da istraži "zapadni okean". Na tom putovanju Kolumbo je otkrio američki kontinent.

1790 - Umro je američki naučnik i državnik Bendžamin Frenklin(Benjamin Franklin). Učestvovao je u pisanju "Deklaracije nezavisnosti", a kao neumoran borac za slobodu čoveka bio je poznat i slavljen i izvan SAD. Izumeo je gromobran i otkrio tok i karakteristike Golfske struje.

1814 - U Ugrinama, kod Bribira (Hrvatska) rodio se srpski botaničar i prirodnjak Josif Pančić, prvi predsednik Srpske kraljevske akademije. Otkrio je novu vrstu endemsko-reliktnog četinara nazvanu "Pančićeva omorika". Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu.

1860 - Crna Gora i Turska, posle turskog poraza na Grahovu, potpisale su protokol o razgraničenju kojim je Crna Gora faktički priznata kao samostalna država, iako formalno priznanje nije dobila.

1894 - Rođen je ruski državnik i političar Nikita Hruščov, prvi sekretar CK KPŠ od 1953. do 1964. i predsednik sovjetske vlade od 1958. do 1964. Na XX kongresu KPŠ podneo je referat "O savladavanju kulta ličnosti i njegovih posledica", čime je počeo proces destaljinizacije ŠSR.

1895 - Sporazumom u gradu Šimonoseki završen je kinesko-japanski rat. Kina je priznala nezavisnost Koreje, a ostrvo Formozu (Tajvan) predala Japanu. Tajvan je pod japanskom vlašću bio do 1945. godine.

1916 - Rođena je Sirimavo Bandaranaike, koja je u julu 1960. postala premijer Cejlona (Šri Lanke), prva žena na takvoj dužnosti u svetu.

1924 - Rođen je srpski vajar Jovan Kratohvil, profesor Univerziteta umetnosti u Beogradu, rektor od 1971. do 1973. godine. Autor je mnogobrojnih spomenika među kojima i sovjetskim ratnim veteranima na Avali.

1941 - Oficiri bojnog broda Kraljevske ratne mornarice Jugoslavije Milan Spasić i Sergej Mašera potopili su u Tivatskom zalivu razarač "Zagreb" i potonuli zajedno s njim odbivši da izvrše naređenje o predaji broda italijanskoj mornarici posle kapitulacije Jugoslavije.

1957 - Kiparski arhiepiskop Makarios vratio se u Atinu posle 13 meseci egzila na Sejšelima. Iste godine Makarios je sa britanskom vladom počeo pregovore o nezavisnosti Kipra, a u decembru 1959. izabran je za predsednika Republike Kipar.

1961 - Uz podršku SAD, kubanski desničari u egzilu iskrcali su se u "Zalivu svinja" u nameri da obore režim Fidela Kastra. U trodnevnim borbama ubijeno je oko 100, a zarobljeno više od hiljadu napadača.

1969 - Lider Komunističke partije Čehoslovačke Aleksandar Dubček (Alexander Dubcek) podneo je ostavku posle kraha reforme nazvane "praško proleće". Zamenio ga je Gustav Husak.

1975 - Crveni Kmeri zauzeli su glavni grad Kambodže Pnom Pen i započeli vladavinu terora tokom koje je ubijeno više od milion ljudi.

1977 - U Lihtenštajnu prvi put su glasale žene.

1983 - Indija je lansirala prvi veštački satelit.

1993 - U UN je usvojena rezolucija kojom je zaprećeno oštrijim sankcijama protiv SR Jugoslavije, ukoliko bosanski Srbi ne potpišu do 26. aprila Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu.

1993 - Umro je Turgut Ozal, predsednik Turske od 1989. godine.

1996 - SAD i Japan potpisali su deklaraciju o saradnji u bezbednosti prema kojoj SAD zadržavaju nivo vojnih snaga u Japanu i ostalim delovima Azije.

1997 - Umro je izraelski državnik Haim Hercog (Herzog) predsednik Izraela od 1983. do 1993. godine.

2001 - Izraelske snage su sa kopna, iz vazduha i sa mora napale palestinske teritorije u pojasu Gaze, posle minobacačkog napada na izraelsko naselje Sderot.

2002 - Jugoslovenska vlada pozvala je 23 osobe koje je Haški tribunal optužio za ratne zločine, od kojih su 10 jugoslovenski državljani, da se dobrovoljno predaju tom sudu. Pozivu jugoslovenskih vlasti odazvali su se: Dragoljub Ojdanić, Milan Martić, Mile Mrkšić, Nikola Šainović, Vladimir Kovačević i Momčilo Gruban, upućeni u haški pritvor da sačekaju početak suđenja.

2004 - U izraelskom raketnom napadu u Gazi ubijen je lider palestinskog radikalnog pokreta Hamas Abdel Aziz al-Rantisi.

[Bisernica]

18. april





1480 - Rođena je Lukrecija Bordžija (Lucrezia Borgia), mecena umetnika i naučnika u vreme italijanske renesanse, vanbračna ćerka pape Aleksandra VI.

1797 - Rođen je francuski državnik i istoričar Luj Adolf Tjer (Louis Adolphe Thiers), osnivač i prvi predsednik Treće republike od 1871. do 1873. godine.

1820 - Rođen je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Zupe (Franz von Suppe), autor više popularnih opereta - "Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica".

1882 - U Londonu je rođen američki dirigent poljskog porekla Leopold Stokovski (Stokowski), osnivač Američkog simfonijskog orkestra.

1906 - Od zemljotresa u San Francisku poginulo je više od hiljadu ljudi, a oko 200.000 ostalo je bez kuća.

1909 - U Vatikanu je beatifikovana francuska heroina iz 15. veka Žana D'Ark (Jeanne d'Arc) - Jovanka Orleanka. Kanonizacija je izvršena 1920.

1922 - Umro je srpski pisac i političar Svetomir Nikolajević, profesor Velike škole, član Srpske kraljevske akademije, premijer Srbije i ministar unutrašnjih poslova (1894). Jedan je od osnivača Radikalne stranke.

1936 - Umro je italijanski kompozitor Otorino Respigi (Ottorino Respighi) ("Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane", "Rimski praznici", više opera).

1942 - Američki avioni u Drugom svetskom ratu prvi put su bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju.

1946 - Zvanično je raspuštena Liga naroda, a njena imovina preneta je na novoosnovane Ujedinjene nacije.

1946 - SAD su priznale Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju pod vođstvom Josipa Broza Tita.

1951 - U Parizu su Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik. To je bio početak stvaranja Evropske ekonomske zajednice, odnosno Evropske unije.

1954 - Gamal Abdel Naser (Našer), jedan od vođa udara kojim je 1953. svrgnut kralj Faruk I (Farouk), postao je premijer i vojni guverner Egipta.

1955 - Umro je nemački naučnik Albert Ajnštajn (Einstein), tvorac teorije relativiteta. Od dolaska nacista na vlast u Nemačkoj 1933. živeo je u SAD. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1921. godine.

1955 - U indonežanskom gradu Bandungu počela je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su utvrđeni principi Pokreta nesvrstanih kao alternative vojnim blokovima - NATO-u i Varšavskom ugovoru.

1956 - Raspušten je Informbiro, savetodavno i koordinaciono telo devet evropskih komunističkih i radničkih partija, kojim su dominirali sovjetski komunisti.

1980 - Južna Rodezija je pod nazivom Zimbabve postala 50. nezavisna zemlja Afrike. Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti, glavni grad Solzberi preimenovan je u Harare.

1983 - Bombaš samoubica uleteo je automobilom u Ambasadu SAD u Bejrutu. Od eksplozije su poginule najmanje 63 osobe, a više od stotinu je ranjeno.

1994 - Počeo je građanski rat u Ruandi.

1996 - U Kairu je poginulo 18 grčkih turista kada su islamski teroristi otvorili vatru na turistički autobus.

1996 - Više od 100 libanskih izbeglica ubijeno je kada je izraelska artiljerija otvorila vatru na izbeglički logor.

1999 - SR Jugoslavija je, u vreme vazdušne intervencije NATO-a na SRJ, prekinula diplomatske odnose sa Albanijom zbog situacije na Kosovu.

2004 - Umro je Ratu Sir Kamisese Mara, osnivač države Fidži.

[Bisernica]

19. april





1587 - Engleski gusar, a kasnije i admiral, ser Fransis Drejk, ušao je u luku Kadiz i potopio špansku flotu.

1588 - Umro je Paolo Veroneze, jedan odnajznačajnijih slikara Venecijanske škole u 16. veku.

1689 - U Rimu je umrla švedska kraljica Kristina Augusta. Kraljica je postala 1632. u osmoj godini, a abdicirala je 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatoličku veru koja je u Švedskoj bila zabranjena.

1713 - Rimsko-nemački car Karl VI izdao je statutporodice Habzburg "Pragmatična sankcija" da bi osigurao presto za ćerku Mariju Tereziju.

1775 - Porazom britanske vojske kod Leksingtona i Konkorda počeoje američki rat za nezavisnost od Velike Britanije. Kongres SAD objavio je istog dana 1783. završetak rata.

1824 - Engleski pesnik Džordž Gordon Bajron (George, Byron)umro je od malarije u Grčkoj, gde je učestvovao u borbi Grka za oslobođenje od Turaka ("Čajld Herold", "Kain", "Manfred", "Don Žuan").

1839 - Potpisan je Londonski sporazum kojim su evropske državepriznale nezavisnost Kraljevine Belgije.

1867 - Turski izaslanik predao je na Kalemegdanu knezu MihailuObrenoviću ključeve Beograda i drugih srpskih gradova iz kojih se povukla turska posada. Kao simbol osmanske suverenosti nad Srbijom ostala je turska zastava, uz srpsku, na zidinama Beogradske tvrđave.

1881 - Umro je engleski političar i državnik BendžaminDizraeli (Benjamin Disraeli). Bio je lider konzervativaca 1868. i premijer dva puta - 1868 i 1874-80.

1882 - Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin(Ćarles Darwin), autor teorije o evoluciji živih bića koju je objavio u knjizi "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja".

1906 - Umro je francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri (PierreCurie), jedan od utemeljivača nauke o radioaktivnosti. Sa suprugom Marijom Kiri-Sklodovskom (Maria Sklodowska) i Anrijem Bekerelom (Henri Becquerel) podelio je 1903. Nobelovu nagradu za fiziku.

1911 - U Portugalu je odvojena crkva od države.

1921 - Stupio je na snagu zakon o podeli Irske na Republiku Irskui Severnu Irsku, koja je ostala pokrajina Velike Britanije.

1932 - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštitizemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.

1943 - Počeo je ustanak Jevreja u Varšavi, koji je, uz višehiljada žrtava, ugušen 16. maja. Nemački nacisti su tokom borbi potpuno razorili i spalili Varšavski geto, a 58.000 ljudi poslato je u koncentracione logore.

1945 - Američke trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su nemačkigrad Lajpcig.

1951 - U Londonu je održano prvo takmičenje za mis sveta.Pobedila je mis Švedske.

1960 - Prvi predsednik Južne Koreje, Singman Ri (Syngman Rhee)povukao se sa vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog izbornih prevara.

1967 - Umro je nemački državnik Konrad Adenauer, jedan odosnivača i lider Hrišćansko-demokratske unije (CDU) posle Drugog svetskog rata, kancelar Zapadne Nemačke od 1949. do 1963. godine.

1975 - Indija je lansirala prvi veštački satelit.

1984 - Lansiran je prvi kineski telekomunikacioni satelit.

1993 - Više od 80 pripadnika jedne američke verske sekte,uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša (David Koresh), ubili su federalni agenti kad su - posle 51 dana opsade - upali u sedište sekte u teksaškom gradu Vako.

1994 - U Francuskoj je na doživotnu robiju osuđen nacističkiratni zločinac iz Drugog svetskog rata Pol Tuvije (Paul Touvier).

1995 - Od eksplozije automobila bombe u devetospratnoj zgradifederalnih institucija u Oklahoma Sitiju (SAD) poginulo je 168, a više od 400 ljudi je ranjeno. Napad je izvršio bivši američki vojnik Timoti Mekvej (Timothy McVeigh) nad kojim je 2001. izvršena smrtna kazna.

2002 - U svojoj vili u Italiji umro je norveški antropolog,naučnik i istraživač Tor Hejerdal (Thor Heyerdal) koji se proslavio kada je na splavu Kon-Tiki 1947. prešao pacifik.

2003 - Somalijski predsednik Dahir Rijali (Riyale) Kahinproglašen je pobednikom prvih višestranačkih predsedničkih izbora u toj zemlji. On je dobio samo 80 glasova više od svog protivnika.

2004 - Umro je Britanac Noris Makverter (Norris Mc Whirter) kojije sa svojim bratom blizancem Rosom (Roš) 1955. osnovao "Ginisovu knjigu rekorda".

[Bisernica]

20. april





1526 - U bici kod Panipata mogulski vođa Baber je sa 2.000 boraca porazio 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime je otpočela dvoipovekovna vladavina Mogula nad Indijom.

1653 - Vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel (Cromwell) raspustio je parlament, Vojno veće donelo je novi ustav, a Kromvel je imenovan doživotnim lordom-protektorom.

1657 - U englesko-španskom ratu, engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blejka (Blake), napala je i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Kruz na Tenerifima, a potom je razorila grad.

1768 - Umro je italijanski slikar Kanaleto (Canaletto), jedan od najboljih pejzažista 18. veka.

1792 - Francuska je objavila rat Austriji, Pruskoj i Sardinskoj kraljevini (Pijemont).

1808 - Rođen je Napoleon III, car Francuske od 1852 do 1870. godine. Posle poraza u francusko-pruskom ratu zbačen je sa prestola, a u Francuskoj je proklamovana Treća Republika.

1841 - U filadelfijskom listu "Grahams magazin" objavljena je pripovetka Edgara Alana Poa (Allan Poe) "Ubistva u ulici Morg" koja se smatra prvom detektivskom pričom.

1889 - U Austriji je rođen Adolf Hitler, osnivač Nacional-socijalističke partije, kancelar i diktator Nemačke od 1933. do 1945. godine.

1893 - Rođen je katalonski slikar i vajar Huan Miro (Juan), jedan od najznačajnijih nadrealističkih umetnika 20. veka.

1893 - Rođen je američki filmski glumac Harold Lojd (Lloyd), jedan od najslavnijih komičara nemog filma ("Sigurnost na poslednjem mestu", "Brucoš", "Čuvaj se, profesore", "Luda sreda").

1912 - Rođen je irski književnik Bram Stoker, autor "Drakule".

1919 - U Beogradu je počeo osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije, koja je 1920, na kongresu u Vukovaru, promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije.

1936 - Italijanske trupe su okupirale Etiopiju.

1947 - Umro je kralj Danske Kristijan X (Ćristian). Veliku popularnost stekao je otporom nemačkoj okupaciji za vreme drugog svetskog rata.

1972 - Američki svemirski brod "Apolo-16" spustio se na Mesec.

1984 - Velika Britanija je objavila da će njena administracija u Hongkongu prestati sa radom 1997. godine.

1986 - Pijanista Vladimir Horovic (Horowitz), koji je napustio Rusiju 1925, održao je nakon 61 godine svoj prvi koncert u ŠSR.

1992 - Snage bosanskih Srba izvršile su blokadu Sarajeva, zahtevajući podelu grada. Blokada i granatiranje grada trajali su tokom celog bosanskog rata koji je završen potpisivanjem Dejtonskog sporazuma u novembru 1995.

1995 - Umro je jugoslovenski političar i pisac Milovan Đilas, jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Posle serije članaka objavljenih u beogradskom dnevniku "Borba" u kojima je kritikovao tadašnje jugoslovensko rukovodstvo, smenjen je sa svih funkcija, a potom je postao najpoznatiji jugoslovenski disident. Đilas je rođen 12. juna 1911. godine u Crnoj Gori.

1999 - Tokom vazdušnih napada NATO na SR Jugoslaviju u Hramu Svetog Save u Beogradu liturgiju su služili ruski i srpski patrijarh Aleksej II i Pavle, posle koje su se "Molitvom za mir" obratili desetinama hiljada ljudi okupljenih na platou ispred najveće beogradske crkve.

2003 - Kinesko ministarstvo zdravlja je saopštilo da je od atipične upale pluća u Pekingu obolelo 339 osoba, od kojih je 18 umrlo, čime su kineske vlasti prvi put zvanično priznale razmere epidemije SARS-a u prestonici. SARS je te godine pogodio 20 zemalja, a najviše zaraženih registrovano je u Kini, 5.329 osoba, zatim u Hong Kongu, 1.754 lica.

[Bisernica]

21. april





753 p.n.e - Romul je, prema istoričaru Marku Terentiju Varonu (Marcus Terentius Varron), osnovao Rim.

1142 - Umro je francuski filozof i teolog Pjer Abelar (Pierre Abelard). Kao zastupnik laičke nauke i antičke filozofije, verovao je u ljudski razum i poricao crkvene dogme. U književnosti je poznat po ljubavnim pismima Eloizi (Heloise), koja se ubrajaju u najlepša dela epistolarne književnosti.

1509 - Umro je engleski kralj Henri VII (Henry), osnivač dinastije Tjudor. Njegovim dolaskom na presto 1485. godine okončan je četrdesetogodišnji rat između dinastija Lankaster i Jork, poznat pod nazivom "Rat dveju ruža".

1699 - Umro je Žan Rasin (Jean Racine), francuski pesnik i autor dramskih tragedija "Andromaha", "Fedra", "Britanikus", "Berenisa", "Mitridat" i komedije "Parničari".

1816 - Rođena je engleska književnica irskog porekla Šarlota Bronte, koja se proslavila prvim romanom "Džejn Ejr". Sa mlađim sestrama Emilijom i Anom izdala je zbirku pesama.

1828 - Rođen je francuski teoretičar umetnosti i filozof Ipolit Ten (Hippolyte Taine), član Francuske akademije od 1878. godine. Kao teoretičar francuskog naturalizma, uticao je na Emila Zolu i čitavu generaciju pisaca koja je sa naučno-ekperimentalnim pretenzijama pristupala književnosti ("Filozofija umetnosti", "O inteligenciji").

1836 - Teksašani su porazili Meksikance u bici kod San Hasinta, što je omogućilo nezavisnost Teksasa, koji je 1845. ušao u sastav SAD.

1856 - Australija je prva u svetu uvela osmočasovni radni dan.

1882 - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je prva srpska opereta "Vračara" Davorina Jenka, autora srpske himne "Bože pravde".

1910 - Umro je američki pisac Mark Tven (Twain), poznat po romanima "Doživljaji Toma Sojera" i "Doživljaji Haklberi Fina".

1915 - Rođen je američki filmski glumac meksičkog porekla Entoni Kvin (Anthony Quinn), dobitnik dva Oskara za filmove "Viva Zapata" i "Žudnja za životom". Proslavio se i filmom "Grk Zorba".

1918 - Poginuo je nemački pilot Manfred fon Rihtofen, poznat kao Crveni Baron, koji je u prvom svetskom ratu oborio 80 aviona.

1926 - Rođena je Elizabeta II (Elizabeth), kraljica Velike Britanije od 1952. godine.

1941 - Šefovi diplomatija Nemačke i Italije Joahim fon Ribentrop (Ribbentrop) i grof Galeaco Ćano (Galeažo Ciano) u Drugom svetskom ratu dogovorili su se o podeli Jugoslavije na nemačko i italijansko područje.

1945 - Poslednje nemačke trupe povukle su se iz Bolonje (Italija). Istog dana sovjetska armija ušla je u predgrađe Berlina.

1946 - Umro je engleski ekonomist Džon Mejnard Kejnz (John Maynard Keynes), poznat po delu "Opšta teorija zaposlenosti, kamata i novca" koje je donelo radikalan preokret u ekonomskoj teoriji.

1960 - Prestonica Brazila premeštena je iz Rio de Žaneira u Braziliju.

1967 - Vojnim pučem u Atini uspostavljen je režim "grčkih pukovnika" koji su sedam narednih godina sprovodili vojnu diktaturu u Grčkoj.

1971 - Umro je Fransoa Divalije (Francois Duvalier), "Papa Dok", predsednik Haitija od 1957. godine. Diktatorski režim održavao je uz pomoć gangsterske milicije pod nazivom "Tonton Makut".

1993 - Vrhovni sud Bolivije osudio je na 30 godina zatvora bivšeg diktatora Luisa Garsiju Mesu (Garcia Meza) zbog masovnih ubistava i kršenja ustava.

1996 - Koalicija levog centra "Maslinovo drvo" pobedila je na izborima u Italiji. To je bila prva pobeda levice u Italiji od Drugog svetskog rata.

1997 - Prvi kineski vojnici ušli su u Hongkong u okviru priprema za prelazak te britanske kolonije 1. jula pod suverenitet Kine.

1999 - U vazdušnim napadima NATO na SR Jugoslaviju pogođeni su poslovna zgrada "Ušće" u Novom Beogradu i Žeželjev most na Dunavu u Novom Sadu.

2000 - Parlament Rusije ratifikovao je rusko-američki Sporazum oograničavanju nuklearnog naoružanja, START 2.

2003 - U svom domu na jugu Francuske umrla je Nina Simon, američka džez pevačica, čiji su singlovi "I Love Porgy", "To Love Somebady", "Ne me quitte pas" i druge dostigle milionski tiraž. Nastupala je u "Karnegi holu" i pariskoj "Olimpiji", bila je izvrsna pijanistkinja i borac za prava crnaca.

2003 - Kapetan bivše Jugoslovenske narodne armije Miroslav Radić dobrovoljno se predao srpskim vlastima i 17. maja je izručen Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za ratne zločine u Vukovaru zajedno sa Miletom Mrkšićem i Veselinom Šljivančaninom. Radić je 27. septembra 2007. oslobođen svih optužbi i pušten na slobodu.

2004 - Bivši izraelski nuklearni tehničar Mordehaj Vanunu izašao je iz zatvora Aškelon, na jugu Izraela, u kojem je proveo 18 godina, od čega 11 u samici, zbog izdaje i špijunaže. Vanunu je uhapšen i osuđen nakon što je 1986. u intervjuu britanskom listu "Sandej tajms" (Sunday times) otkrio izraelski program razvoja nuklearnog oružja.

[Bisernica]

22. april





1451 - Rođena je kraljica Kastilje Isabela I (Isabella), jedna od najznačajnijih ličnosti španske monarhije. Sa mužem, kraljem Aragona Ferdinandom II, osnivač je španske države. Bila je pokrovitelj Kolumbovih pomorskih ekspedicija.

1500 - Portugalski moreplovac Pedro Alvares Kabral (Cabral) na putu za Indiju otkrio je Brazil.

1529 - U Saragosi je potpisan ugovor kojim su Španija i Portugalija odredile granice interesnih zona u Tihom okeanu.

1724 - Rođen je jedan od najvećih svetskih mislilaca, nemački filozof Imanuel Kant (Immanuel) čije je delo imalo ogroman uticaj na ukupnu filozofiju ("Kritika čistog uma", "Kritika praktičnog uma", "Kritika rasudne snage", "Opšta istorija prirode i teorije neba").

1766 - Rođena je francuska književnica Ana Lujza Žermen Neker (Anne Louise Germaine Necker), baronica od Stal-Holštajna (Stael-Holstein), poznata kao Madam de Stal. Knjigom "O Nemačkoj" dala je veoma značajan doprinos teoriji francuskog i evropskog romantizma. Njen salon u Parizu bio je čuveno mesto okupljanja intelektualaca toga vremena.

1838 - Britanski brod "Sirijus" prvi je prešao Atlantski okean koristeći isključivo parni pogon. Putovanje od britanske luke Kork do američke luke Njujork trajalo je 18 dana i deset časova.

1870 - Rođen je Vladimir Iljič Uljanov - Lenjin, vođa Oktobarske revolucije u Rusiji 1917, osnivač Komunističke partije i prvi sovjetski lider.

1881 - Rođen je ruski političar Aleksandar Fjodorovič Kerenski, predsednik privremene vlade od jula 1917. Smenjen je u Oktobarskoj revoluciji nakon čega je emigrirao u Francusku, a kasnije u SAD.

1904 - Rođen je američki nuklearni naučnik Robert Openhajmer(Oppenheimer). Tokom drugog svetskog rata vodio je laboratoriju u Las Alamosu u kojoj se istraživala proizvodnja atomske bombe.

1915 - Nemačka vojska je u prvom svetskom ratu na zapadnom frontu kod Ipra prvi put upotrebila bojni otrov, koji je dobio naziv iperit.

1916 - Rođen je američki violinista Jehudi Menjuhin (Yehudi Menuhin), jedan od najvećih violinističkih virtuoza 20. veka. Debitovao je u osmoj godini kao solista u violinskom koncertu Feliksa Mendelsona.

1933 - Umro je engleski inženjer Frederik Henri Rojs (Frederick Henry Royce), koji je s Čarlsom Rolsom 1906. osnovao automobilsku kompaniju "Rols-Rojs".

1944 - Na aerodromu Benina kod Bengazija u Libiji u Drugom svetskom ratu formirana je Prva vazduhoplovna eskadrila Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, koja je raspolagala sa 16 borbenih aviona "Spitfajer".

1969 - Britanac Robin Noks-Džonston (Knox-Johnston) uplovio je u luku Falmut i time okončao prvo putovanje oko sveta jedrilicom. Putovanje je trajalo 312 dana.

1975 - U Hondurasu je vojnim pučem smenjen predsednik general Osvald Lopez Arelano (Osvaldo Lopez Arellano).

1990 - Na prvim višestranačkim izborima u Hrvatskoj pobedila je Hrvatska demokratska zajednica, a njen lider Franjo Tuđman izabran je za predsednika Predsedništva Hrvatske. Nakon proglašenja nezavisnosti Hrvatske od SFR Jugoslavije 25. juna 1991. Tuđman je postao predsednik Republike Hrvatske.

1992 - U seriji ekspolozija u kanalizacionom sistemu u meksičkom gradu Gvadalahara poginulo je oko 200 ljudi.

1994 - Umro je Ričard Nikson, predsednik SAD od 1969. Povukao se 1974, pre isteka drugog mandata zbog umešanosti u aferu "Votergejt".

1995 - Vojne snage plemena Tutsi u Ruandi napale su izbeglički kamp Kibeho u kojem su bili smešteni pripadnici plemena Hutu i pobile oko 2.000 ljudi.

1997 - Peruanska vojska uspela je da uđe u rezidenciju japanskog ambasadora u Limi i da oslobodi 71 taoca koje su četiri meseca držali gerilci levičarskog pokreta "Tupak Amaru". U akciji je poginuo jedan talac, trojica vojnika i svih 14 gerilaca.

1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođena je rezidencija predsednika Slobodana Miloševića. Rezidencija je prethodno bila ispražnjena.

2003 - Umrla je Felis Brajant ((Felice Briant), američki tekstopisac, koja je kooautor velikih hitova "Wake Up Little Susie" i "Bye Bye Baby" koje su izvodili "Everly Brothers".

2004 - U eksploziji nakon sudara dva voza na železničkoj stanici u blizini grada Rjongčona u Severnoj Koreji poginulo je najmanje 161 osoba, više od 1.300 je povređeno, a oko 2.000 kuća je oštećeno.

[Bisernica]

23. april





1564 - Rođen je engleski dramski pisac Vilijam Šekspir (Wiliam Shakespeare). Njegove drame, od kojih je veliki broj ekranizovan, i danas su na repertoarima svetskih pozorišta ("Hamlet", "Romeo i Julija", "Otelo", "Makbet"). Umro je istog datuma 1616. godine.

1616 - U Madridu je, istog dana kada i Viljem Šekspir u Londonu, umro španski književnik Migel de Servantes Savedra (Miguel, Cervantes). Pisao je romane, drame, komedije, pripovetke i pesme, a u svetsku književnost ušao je sa romanom "Don Kihot", koji se smatra pretečom modernog romana.

1728 - U katastrofalnom požaru uništen je veliki deo Kopenhagena.

1775 - Rođen je engleski slikar Džozef Malard Vilijam Tarner (Joseph William Turner). Njegovo slikarstvo imalo je značajan uticaj na francuske impresioniste.

1850 - Umro je pesnik Vilijam Vordsvort (William Wordsworth) uz Kolridža (Coleridge) najznačajniji predstavnik romantizma u engleskoj književnosti. Njegova zbirka pesama "Lirske balade" (1798) označila je početak romantizma u engleskoj književnosti.

1858 - Rođen je nemački fizičar Maks Plank (Max, Ludwig Planck), tvorac kvantne teorije, za koju je 1918. godine dobio Nobelovu nagradu.

1867 - Rođen je srpski političar, publicista i književnik Jaša Prodanović, jedan od osnivača Jugoslovenske republikanske demokratske stranke. Bio je potpresednik vlade FNRJ od 1946. do 1948. godine. Uređivao je časopise "Narodna misao" i "Odjek", priredio je dve antologije narodnih pesama i pripovedaka i celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jove Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića.

1880 - Rođen je ruski baletski igrač, koreograf i pedagog Mihail Mihajlovič Fokin, reformator klasičnog baleta.

1891 - Rođen je ruski kompozitor i pijanista Sergej Prokofjev, jedan od najoriginalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka.

1897 - Rođen je kanadski političar i državnik Lester Bouls Pirson (Bowles Pearson), šef diplomatije od 1948. do 1957. i premijer Kanade od 1963. do 1968. godine. Zalaganje za mirno rešenje Suecke krize donelo mu je 1957. godine Nobelovu nagradu za mir.

1899 - Rođen je srpski istoričar Mihailo Dinić, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je veliki broj radova iz srednjovekovne istorije Srbije, Bosne, Dubrovnika, Hrvatske. Izučavao je i rudarstvo srednjeg veka u našim krajevima.

1913 - Turci su u prvom balkanskom ratu predali Skadar Crnogorcima. Odlukom velikih sila 14. maja Crnogorci su se morali povući, a Skadar je pripao Albaniji.

1928 - Rođena je Širli Templ, koja je kao dete postala holivudska filmska zvezda. Kasnije je bila američki ambasador u Gani i Čehoslovačkoj.

1938 - Sudetski Nemci zatražili su, uz podršku Hitlera, punu autonomiju u okviru Čehoslovačke. Minhenskim sporazumom u septembru iste godine Hitler je Sudete pripojio Nemačkoj, a 1939. okupirao je Čehoslovačku.

1941 - Grčka vojska je kapitulirala pred trupama nacističke Nemačke, a kralj i vlada napustili su zemlju.

1945 - Sovjetska armija oslobodila je u Drugom svetskom ratu nacističke logore Saksenhauzen i Ravensbrik.

1975 - Poslednja sajgonska vlada podnela je ostavku, a predsednik SAD Džerald Ford priznao je poraz u Vijetnamskom ratu.

1986 - Umro je američki filmski reditelj austrijskog porekla Oto Preminger (Otto). Proslavio se filmovima "Laura", "Karmen Džouns" i "Egzodus".

1990 - Kineski premijer Li Peng doputovao je u Moskvu. To je bila prva poseta jednog kineskog premijera SSSR-u posle 26 godina.

1992 - Umro je indijski filmski reditelj Satjađit Raj (Satyajit Ray) tri nedelje nakon što je dobio Oskara za životno delo. ("Otac Pančali", "Kamen mudrosti", "Rabindranat Tagore").

1997 - Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin (Jiang Zemin) potpisali su deklaraciju kojom su se usprotivili dominaciji jedne super sile u posthladnoratovskoj eri.

1998 - Umro je grčki državnik Konstantin Karamanlis (Konstantinos), premijer od 1955. do 1963. i 1974, posle pada vojne hunte, predsednik Grčke od 1980. do 1985. godine.

1998 - U Srbiji, na referendum o stranom posredovanju u rešavanju problema na Kosovu i Metohiji izašlo je 73,05 odsto upisanih birača. Protiv učšća stranih predstavnika u rešavanju problema na Kosovu izjasnilo se 94,73 odsto.

1999 - Tridesetog dana vazdušnih napada NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je zgrada državne televizije. Poginulo je 16, a ranjeno 18 radnika. Uništeno je i više repetitora RTS u Srbiji.

2003 - Svetska banka odobrila je kredit od 80 miliona dolara za podršku reformama socijalnog sektora u Srbiji.

2003 - U Pekingu su održani prvi direktni pregovori SAD i Severne Koreje, posle priznanja Severne Koreje da je tajno radila na unapređenju svog nuklearnog oružja i time prekršila svoje međunarodne obaveze.

2005 - Umro je Eduardo Paoloci (Paoloži) jedan od najistaknutijih britanskih umetnika i osnivač pop art pokreta u Velikoj Britaniji. Među znacajnijim delima koje je ostavio je živopisni mozaik na stanici Totenhem kort roud u podzemnoj železnici u Londonu i monumentalna bronzana statua Isaka Njutna (Isaac Newton) ispred Britanske biblioteke.

2005 - Umro je britanski glumac ser Džon Mils (John Mills), nagrađen Oskarom 1971. za ulogu seoskog mutavca u filmu "Rajanova kći" Dejvida Lina (David Lean).

2007 - Umro je Boris Jeljcin, prvi predsednik Rusije i ključna figura u postkomunističkoj Rusiji. Na predsedničkom položaju bio je u dva mandata, od juna 1991. do 31. decembra 1999, kada je podneo ostavku i na mesto vršioca dužnosti predsednika imenovao Vladimira Putina. Imao je ključnu ulogu u sprečavanju državnog udara u avgustu 1991. Te godine potpisao je i ukaz o zabrani Komunističke partije.

2009 - Umro je britanski fotograf i dobitnik dva Oskara Džek Kardif (Jack Cardiff). Bio je jedan od prvih majstora fotografije koji su snimali u tehnikoloru.