SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

24. april





1731 - Umro je engleski pisac Danijel Defo (Daniel Defoe), autor romana "Robinson Kruso".

1792 - Francuski kapetan Klod Žozef Ruže de Lil (Claude-Joseph Rouget, Lisle) komponovao je "Marseljezu", koja je kasnije postala himna Francuske.

1815 - U Takovu, pod vođstvom Miloša Obrenovića, počeo je Drugi srpski ustanak protiv turske vlasti. Ustanak je okončan sporazumom kojim je Srbija dobila samoupravu. Miloš Obrenović kasnije se izborio za položaj autonomne kneževine i naslednog kneza.

1833 - Rođen je crnogorski vojvoda i pisac Marko Miljanov Popović, koji se istakao u borbi protiv Turaka. Naučio je da čita i piše u 50-toj godini kada se povukao iz javnog života zbog neslaganja sa politikom knjaza Nikole I Petrovića Njegoša ("Primjeri čojstva i junaštva", "Pleme Kuči u narodnoj priči i pjesmi", "Život i običaji Arbanasa").

1856 - Rođen je francuski maršal Filip Peten (Philippe Petain), heroj iz Prvog svetskog rata nakon pobede nad Nemcima kod Verdena. U Drugom svetskom ratu sarađivao je sa nacističkom Nemačkom i bio na čelu kvislinške vlade u Višiju.

1898 - Španija je objavila rat SAD kao odgovor na ultimatum američke administracije da se španska vlast povuče sa Kube.

1903 - Umro je pravnik i istoričar Valtazar Bogišić, ministar pravde u Crnoj Gori od 1893. do 1899. i autor dela "Opšti imovinski zakonik za knjaževinu Crnu Goru" koji je 1888. napisao na zahtev crnogorskog knjaza Nikole I Petrovića Njegoša.

1916 - U Dablinu je počeo antibritanski ustanak ("Uskršnji ustanak") za nezavisnu Irsku Republiku. Britanske trupe ugušile su ustanak za šest dana.

1934 - Rođena je američka filmska glumica Širli Meklejn (Shirley MacLaine). Proslavila se filmovima "Nevolje sa Harijem", "Apartman", "Slatka Irma", "Artisti i modeli" i "Vreme nežnosti", za koji je dobila Oskara.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Dahau.

1950 - Formirana je država Jordan spajanjem kraljevine Transjordanija i Palestine pod jordanskom okupacijom.

1967 - Poginuo je sovjetski kosmonaut Vladimir Mihajlovič Komarov prilikom prizemljenja vasionskog broda "Sojuz 1".

1970 - Kina je lansirala prvi veštački satelit.

1975 - Troje ljudi je poginulo u napadu nemačke terorističke grupe Bader-Majnhof na ambasadu Nemačke u Stokholmu.

1986 - Umrla je Volis Simpson (Wallis), koja je udajom za britanskog kralja Eduarda VIII (Edward) postala vojvotkinja od Vindzora. Ne želeći da se odrekne braka sa Amerikankom, već jednom razvedenom i neplemićkog porekla, kralj je bio prinuđen da 1936. abdicira.

1987 - Slobodan Milošević, tadašnji predsednik Predsedništva Saveza komunista Srbije, posetio je Kosovo Polje i dao podršku Srbima sa Kosova koji su se žalili na sve agresivniji nacionalizam kosovskih Albanaca. Ta podrška, simbolično izražena rečenicom "Niko ne sme da vas bije", označila je početak srpskog populističkog talasa na čijem će čelu u narednih 13 godina biti Slobodan Milošević.

1991 - Vlada Južne Afrike je saopštila da je postigla dogovor s Afričkim nacionalnim kongresom (ANC) Nelsona Mandele da do 30. aprila 1991. oslobodi sve političke zatvorenike.

1992 - Gerilski lideri u Avganistanu dogovorili su se da Savet od 50 članova preuzme vlast posle rušenja komunističkog režima Nadžibulaha.

1996 - Palestinski parlament u izbeglištvu je iz povelje Palestinske oslobodilačke organizacije izbacio odredbu o uništenju Izraela.

1996 - U Pekingu, predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Džijang Cemin (Jiang Zemin) dogovorili su se o novim odnosima dve zemlje.

2002 - U svom domu u Njujorku umro je fizičar i profesor u penziji Masačusetskog instituta za tehnologiju (MIT) Viktor F. Vajskopf, koji je iz Beča došao u Ameriku 1937. i kasnije bio jedan od pronalazača atomske bombe, a potom zagovornik kontrole nuklearnog oružja.

2003 - Južnoafrički sud osudio je heroinu antiaparthejda Vini Madikizela-Mendela, bivšu suprugu nekadašnjeg predsednika Nelsona Mendele, na šest godina zatvora zbog prevare i krađe. Nakon žalbe kazna joj je smanjena na tri i po godine zatvora.

2004 - Papa Jovan Pavle Drugi postavio je jednu opaticu na odgovornu poziciju u Rimokatoličkoj crkvi, treće mesto u kongregaciji koja rukovodi verskim redovima. To je najviše mesto koje je jedna opatica ikada zauzela u adminsitraciji Rimokatoličke crkve.

2004 - SAD su ublažile ekonomske sankcije Libiji, pošto je napustila program proizvodnje oružja za masovno unsistenje. Sankcije su bile na snazi od 1986. godine.

2004 - Kiparski Grci su dvotrećinskom većinom na referendumu odbili ujedinjenje sa kiparskim Turcima i time sprečili da ceo Kipar uđe u Evropsku uniju.

[Bisernica]

25. april





1595 - Umro je italijanski pesnik Torkvato Taso autor epa "Oslobođeni Jerusalim". Jedan broj pesama posvetio je Dubrovčanki Cvijeti Zuzorić koja je u svom salonu u Firenci okupljala književnike i umetnike.

1599 - Rođen je vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel koji je 1653. postao protektor Engleske, Škotske i Irske. Dve godine posle njegove smrti 1658, obnovljena je monarhija.

1744 - Umro je švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, izumitelj jedne od skala za merenje toplote.

1765 - Rođen je srpski pesnik-guslar Filip Višnjić, koji jeopevao sve značajnije događaje iz Prvog srpskog ustanka. Njegove pesme zabeležio je Vuk Stefanović Karadžić.

1792 - Na pogubljenju drumskog razbojnika Žaka Peletjea na trgu De Grev u Parizu u Francuskoj je prvi put upotrebljena giljotina.

1859 - Prema projektu konzula Francuske u Aleksandriji Ferdinanade Lesepsa, počelo je kopanje Sueckog kanala. Kanalom dugim 161 kilometar spojeno je, u novembru 1869, Sredozemno i Crveno More i stvoren najkraći plovni put iz Evrope ka Srednjem i Dalekom istoku.

1874 - Rođen je italijanski inženjer Guljermo Markoni. Radio je na usavršavanju bežične telegrafije i prvi je uspeo da pošalje radio signal preko Atlantika (1901). Nobelovu nagradu 1909. podelio je sa nemačkim fizičarem Braunom.

1915 - Počela je bitka na Galipolju, jedna od najvećih bitaka uPrvom svetskom ratu, u kojoj je Turska pobedila savezničke trupe pod britanskom komandom. To je bila i jedina pobeda Turske vojske u tom ratu. U osmomesečnoj bici poginulo je oko 7.000 Australijanaca i oko 2.000 Novozelanđana.

1918 - Rođena je američka pevačica Ela Ficdžerald (EllaFitzgerald), nekrunisana "kraljica džeza".

1920 - Poljske trupe upale su u Ukrajinu, potom brzo napredovalei 6. maja zauzele Kijev. Mirom u Rigi 12. marta 1921. Poljska je dobila od Sovjetske Rusije teritoriju s više miliona Ukrajinaca i Belorusa.

1938 - Umro je srpski general i vojni pisac Živko Pavlović,član Srpske kraljevske akademije, učesnik oba balkanska rata i Prvog svetskog rata ("Bitka na Kolubari", "Beogradska operacija").

1945 - Sovjetske i američke trupe susrele su se prvi put uDrugom svetskom ratu kod mesta Torgau u Nemačkoj.

1945 - U San Francisku, 45 zemalja antihitlerovske koalicije,uključujući Jugoslaviju, počelo je osnivačku konferenciju UN.

1974 - U Portugalu je u udaru, poznatom kao "revolucijakaranfila", oboren autokratski režim Marsela Kaetana. Istog dana, godinu dana kasnije, na prvim slobodnim izborima posle pola veka, pobedila je Socijalistička partija Marija Soareša.

1980 - Misija američkih komandosa, koja je trebalo da spase uTeheranu 53 člana ambasade SAD, pretvorene u taoce, propala je u iranskoj pustinji, posle pogibije osam Amerikanaca u sudaru helokoptera s avionom.

1980 - Srušio se danski "Boing 727", koji je čarter letomprevozio britanske turiste na liniji Mančester-Tenerife. Poginulo je svih 146 putnika i članova posade.

1982 - Poslednji izraelski vojnici napustili su Sinaj,okončavši 15-godišnju okupaciju tog egipatskog poluostrva.

1993 - Na referendumu u Rusiji 62 odsto glasača je podržaloreforme predsednika Borisa Jeljcina.

1993 - U prisustvu mirovnog posrednika lorda Ovena, predsedniciSRJ, Srbije i Crne Gore Dobrica Ćosić, Slobodan Milošević i Momir Bulatović pokušali su da ubede lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića da potpiše korigovani Vens-Ovenov mirovni plan. Narednog dana Skupština RS je odbila ovaj plan, rat u Bosni je nastavljen, a SRJ su pooštrene sankcije međunarodne zajednice.

1994 - U Londonu je formirana Kontakt grupa za koordinacijudiplomatskih akcija SAD, Rusije i EU u bosanskom ratu.

1995 - Umrla je američka pozorišna i filmska glumica DžindžerRodžers, koja je svetsku slavu stekla u mjuziklima kao partnerka Freda Astera. Oskar je dobila za film "Kiti Foil".

1999 - Avijacija NATO-a srušila je drumsko-železnički"Žeželjev most", već oštećen u tri napada prethodnih dana. Time je Novi Sad ostao bez poslednjeg od tri mosta na Dunavu.

2000 - U Beogradu je ubijen direktor Jugoslovenskogaerotransporta (JAT) Žika Petrović.

2002 - Rusija je saopštila da su ruske trupe ubile jednog odnajtraženijih ljudi u zemlji - Kataba, čečenskog lidera arapskog porekla, za koga se sumnjalo da ima bliske veze sa terorističkom mrežom Osame bin Ladena - al Kaidom.

2005 - Bivši načelnik Generalštaba Vojske Jugoslavije NebojšaPavković dobrovoljno se predao Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za ratne zločine na Kosovu 1999. godine. Pavković je osuđen 26. februara 2009. na 22 godine zatvora.

2005 - U okviru bliskoistočne turneje predsednik Rusije VladimirPutin posetio je Egipat i Izrael. On je prvi i jedini ruski, odnosno sovjetki lider koji je posetio Egipat u poslednjih 40 godina, a takođe i prvi ruski zvaničnik koji je posetio Izrael.

[Bisernica]

26. april





121 - Rođen je rimski filozof i car Marko Aurelije Antonije. Tokom ratnih pohoda u Evropi i Aziji vodio je beleške koje su objavljene posle njegove smrti pod naslovom "Samom sebi".

1452 - Rođen je italijanski slikar, vajar, pronalazač i naučnik Leonardo da Vinči. Njegovo najpoznatije slikarsko delo, čuvena "Mona Liza", izložena je u pariskom Luvru, a crteži i rukopisi čuvaju se u milanskoj biblioteci Ambrosiana, londonskom Britanskom muzeju i Vindzoru. Od njegovih naučnih radova najznačajniji je "Traktat o slikarstvu".

1532 - U pohodu na Beč, turska vojska, pod komandom sultana Sulejmana II ušla je u Mađarsku.

1607 - Kapetan Džon Smit doveo je u Kejp Henri u Virdžiniji prve koloniste koji su osnovali prvo stalno britansko naselje u Americi.

1711 - Rođen je britanski filozof škotskog porekla, Dejvid Hjum(David Hume), preteča klasičnih engleskih ekonomista i autor kvantitativne teorije novca. ("Rasprava o ljudskoj prirodi", "Filozofski ogled o ljudskom razumu")

1798 - Rođen je francuski slikar Ežen Delakroa, predstavnik romantizma u francuskom slikarstvu. Ilustrovao je Geteovog "Fausta" i napisao "Dnevnik" u kojem je izložio zapažanja o umetnosti ("Danteova barka", "Ulazak *****ša u Carigrad", "Na barikadama 28. jula 1830")

1812 - Rođen je nemački industrijalac Alfred Krup, koji je prvi počeo praviti topove od livenog čelika i vrlo brzo stekao monopol u snabdevanju oružjem većeg broja evropskih zemalja. Koncern "Krup" bio je glavni snabdevač oružjem Nemačke u Prvom i Drugom svetskom ratu. Međunarodni vojni sud u Nirnbergu osudio je 1948. godine Krupovog potomka na 12 godina zatvora i konfiskaciju imovine.

1828 - Rusija je objavila rat Turskoj u znak podrške Grčkoj u borbi za nezavisnost.

1894 - U Aleksandriji, u Egiptu rođen je Rudolf Hes (Hess), nacistički lider i Hitlerov zamenik. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je na doživotnu robiju zbog ratnih zločina. U avgustu 1987. izvršio je samoubistvo u zatvoru Špandau.

1904 - Umro je srpski matematičar Dimitrije Nešić, profesor na Velikoj školi u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i ministar prosvete 1894. Uveo je zakon o metarskim merama u Srbiji.

1910 - Rođen je književnik Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Pisao je romane ("Derviš i smrt", "Tišina", "Tvrđava"), pripovetke, eseje i filmske scenarije.

1915 - Italija je tajno potpisala Londonski ugovor s Velikom Britanijom, Rusijom i Francuskom i prešla u Prvom svetskom ratu na stranu sila Antante uz obećanje da će dobiti Tirol, Trst, Goricu, Istru, delove Dalmacije i Albanije.

1931 - Umro je srpski glumac i reditelj Milorad Gavrilović, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najdarovitijih i najobrazovanijih glumaca u to vreme.

1937 - Da bi pomogli generalu Franku u vreme španskog građanskog rata, Hitlerovi avioni bombardovali su španski grad Gernika. Razaranje ovog grada inspirisalo je Pikasa da naslika čuvenu "Gerniku", apokaliptični prikaz građanskog rata.

1942 - U najvećoj nesreći u istoriji rudarstva, u kineskom rudniku uglja u Benksiju, tada pod okupacijom Japana, poginulo je najmanje 1.540 ljudi.

1945 - Uhapšen je maršal Henri Filip Peten, šef francuskog kolaboracionističkog režima sa sedištem u Višiju u Drugom svetskom ratu. Osuđen je na smrt zbog izdaje, ali mu je zbog ranijih zasluga i starosti kazna preinačena u doživotnu robiju.

1954 - U Ženevi je počela konferencija o Indokini kojom je okončana francuska dominacija u tom delu sveta. SAD nisu prihvatile rezultate skupa pa je u junu 1954. diktator Ngo Din Dijem, uz podršku SAD, postao premijer Južnog Vijetnama.

1962 - Britanija je lansirala prvi satelit Ariel I.

1964 - Tanganjika, Zanzibar i Pemba su osnovale Ujedinjen uRepubliku Tanganjike i Zanzibara, koja je 29. oktobra 1964. promenila naziv u Tanzanija.

1984 - Umro je američki džez muzičar i vođa orkestra Vilijam "Kaunt" Bejzi. Članovi njegovog orkestra (1937) bili su i trubač Bak Klejton i pevačica Bili Holidej.

1986 - Eksplodirao je četvrti blok nuklearne centrale u Černobilju u Ukrajini. Radioaktivni oblaci prekrili su gotovo celu Evropu, a posledice, ove do sada najveće nuklearne katastrofe, još uvek se ispituju. Nuklearna centrala trajno je zatvorena 15. decembra 2000. godine.

1994 - U Južnoj Africi su održani prvi izbori, na kojima suučestvovali i crnci i belci, i koji su označili kraj režima aparthejda.

1999 - Tokom vazdušnih udara NATO na SR Jugoslaviju, Evropska unija je zabranila ulazak u zemlje članice Unije predsedniku SRJ Slobodanu Miloševiću, članovima njegove porodice, visokim zvaničnicima SRJ i Srbije i uvela embargo na uvoz nafte.

2003 - Na zasedanju Komisije UN za ljudska prava ozvaničen je kraj mandata specijalnog izaslanika za ljudska prava u Srbiji i Crnoj Gori.

2005 - Sirija je u potpunosti povukla svoje trupe iz Libana, posle gotovo tri decenije vojnog prisustva u toj zemlji.

[Bisernica]

27. april





1521 - Urođenici filipinskog ostrva Maktan ubili su portugalskog moreplovca Ferdinanda Magelana (Magellan) koji je predvodio ekspediciju na prvom putovanju oko sveta.

1737 - Rođen je engleski istoričar Edvard Gibon (Edward Gibbon), autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva".

1791 - Rođen je američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze (Samuel Finley Brese Morse), izumitelj telegrafa i Morzeove azbuke.

1822 - Rođen je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant, predsednik SAD od 1869. do 1877. U Američkom građanskom ratu (1861-65) predvodio je armiju Severa i prisilio na kapitulaciju komandanta snaga Konfederacije Roberta Lija (Lee).

1830 - Južnoamerički vojskovođa i prvi predsednik Kolumbije Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo je ostavku.

1830 - Beograd je dobio prvo ulično osvetljenje - fenjere sa svećama.

1909 - Grupa pod nazivom "Mladi Turci" oborila je sa vlasti turskog sultana Abdula Hamida.

1915 - Umro je ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma u muzici ("Božanstvena poema", "Prometej", "Poema ekstaze").

1932 - Rođen je bivši južnoafrički ministar inostranih poslova Pik Bota (Botha), koji je 17 godina, koliko je bio na tom položaju, nastojao da ubedi svet da je aparthejd pravo rešenje za rasne razdore.

1937 - Umro je italijanski revolucionar Antonio Gramši (Gramsci), osnivač Komunističke partije Italije 1921. godine.

1941 - U Atinu, u Drugom svetskom ratu, ušli su nemački tenkovi.

1945 - Uhapšen je italijanski diktator Benito Musolini. Streljan je narednog dana u mestu Donga, na obali jezera Komo.

1950 - Velika Britanija je priznala Izrael.

1956 - Roki Marćano (Rocky Marciano) povukao se iz boksa kao jedini nepobeđeni svetski šampion u teškoj kategoriji.

1960 - Proglašena je nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije.

1961 - Sijera Leone je stekla nezavisnost od Velike Britanije.

1972 - U Bukureštu je umro Kvame Nkrumah (Kwame), prvi premijer i predsedik Gane i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1978 - Avganistanske vojne snage preuzele su vlast u zemlji i uspostavile vladu zasnovanu na islamskim principima. Predsednik Mohamed Daud (Mohammed Daoud) je ubijen, a novi predsednik Nur Mohamed Taraki proklamovao je Demokratsku Republiku Avganistan.

1992 - Nakon raspada SFRJ proglašena je Savezna Republika Jugoslavija (SRJ), zajednička država Srbije i Crne Gore, koja je trajala nepunih 11 godina. SRJ je proglašena na osnovu Ustava ("Žabljački ustav") donetog istog dana. Prethodno su poslanici u Saveznom veću Skupštine SFRJ usvojili Deklaraciju o stvaranju SRJ.

1992 - Zambijski vojni avion u kojem su bili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje, srušio se u Atlantski okean blizu Gabona. Poginulo je svih 30 putnika.

1992 - Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika su postale članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.

1993 - Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije građanskog rata i referenduma na kojem su građani glasali za nezavisnost.

1993 - Predstavnici Kine i Tajvana počeli su u Singapuru razgovore, prve od završetka kineskog građanskog rata 1949. godine.

1997 - U Hongkongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad s novim aerodromom.

1999 - U vazdušnim napadima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je centar Surdulice. Poginulo je 17 ljudi, ranjeno je 11, a oko 300 civilnih objekata je srušeno ili oštećeno.

2001 - Rusija je potpisala ugovor sa Severnom Korejom o poboljšanju kvaliteta oružja koje je ta zemlja dobila tokom sovjetske ere.

2003 - Na predsedničkim izborima u Paragvaju pobedio je Nikanor Duarte Frutos čime je nastavljen kontinuitet 55-godišnje vladavine njegove partije Kolorado koja je u svetu najduže na vlasti.

2005 - Najveći avion na svetu, evropski "Erbas A380", obavio je svoj prvi let. Avion je dugačak kao osam londonskih autobusa, ima prostor u krilima dovoljan za parkiranje 70 automobila, a na dva nivoa može da primi 800 putnika. Avion je svojim kapacitetima preuzeo primat "Boinga 747" kao najvećeg aviona koji je ikada leteo.

[Bisernica]

28. april






1442 - Rođen je engleski kralj Edvard IV (Edward), sin vojvode od Jorka (York). U ratu protiv dinastije Lankaster (Lancaster), posle zauzimanja Londona i pobede kod Toutona, izabran je za kralja. Time je kraljevska vlast prešla na kuću Jork.

1789 - Pobunjena posada engleskog broda "Baunti" ostavila je kapetana broda Vilijama Blaja (William Blight) i 18 njegovih pristalica u vodama kod Tahitija. Blaj je posle 48 dana dramatične plovidbe i više od 3.500 milja uspeo da se domogne ostrva Timor, blizu Jave.

1804 - Tokom Prvog srpskog ustanka, u Zemunu je održan sastanak srpskih ustanika i Turaka, uz posredovanje Austrije. Nakon neuspelih pregovora o uspostavljanju mira, srpski pregovarači vratili su se u Ostružnicu i počeli pripreme za napad na Beograd.

1878 - Rođen je američki filmski i pozorišni glumac Lajonel Barimor (Barrymore). Kao dete proslavio se u ulozi Olivera Tvista, a kasnije je značajne uloge odigrao u filmovima "Grand hotel", "Ostrvo Largo", "Dama s kamelijama", kao i u TV seriji "Dr Kilder".

1918 - U zatvoru u Terezinu (Češka) umro je Gavrilo Princip. Na dvadesetogodišnji zatvor osudile su ga austrougarske vlasti nakon atentata na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda (Franz) u Sarajevu 1914, čime je počeo Prvi svetski rat.

1919 - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu 32 države, uključujući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, prihvatile su pakt o osnivanju Lige naroda.

1924 - Rođen je zambijski državnik Kenet Kaunda (Kenneth), prvi predsednik Zambije od 1964. do 1991. i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1936 - Umro je egipatski kralj Fuad I. Za kralja se proglasio 1922, kada je ukinut britanski protektorat nad Egiptom. Nasledio ga je sin Faruk I (Farouk).

1939 - Adolf Hitler odbacio je nemačko-poljski pakt o nenapadanju sklopljen u januaru 1934. i nemačko-britanski ugovor iz juna 1935.

1952 - Japanu je vraćen suverenitet koji mu je, nakon poraza u Drugom svetskom ratu, bio oduzet mirovnim ugovorom iz San Franciska 1951. godine.

1969 - Predsednik Francuske Šarl de Gol (Charles de Gaulle) dao je ostavku nakon referenduma o regionalizaciji zemlje i reorganizaciji Senata, na kojem je većina Francuza glasala protiv njegovih predloga.

1977 - Članovi nemačke levičarske terorističke grupe "Bader-Majnhof" (Meinhoff, Baader) osuđeni su na doživotnu robiju.

1980 - Državni sekretar SAD Sajrus Vens (Cyrus Vance) podneo je ostavku posle neuspele misije komandosa u spasavanju američkih talaca u Iranu.

1992 - Prokomunistička vlada u Kabulu predala je vlast islamskim gerilcima, čime je okončan 14-godišnji građanski rat u Avganistanu.

1995 - U eksploziji gasa poginula su najmanje 103 stanovnika južnokorejskog mesta Tegu.

1999 - Vlada SR Jugoslavije podnela je Međunarodnom sudu pravde u Hagu tužbu protiv zemalja NATO-a zbog "neovlašćene upotrebe sile" u vazdušnim udarima koji su počeli 24. marta.

1999 - Lider Srpskog pokreta obnove Vuk Drašković smenjen je sa mesta potpredsednika vlade SR Jugoslavije zbog kritika na račun vlasti tokom ratnog stanja.

2001 - Prvi turista u svemiru, američki biznismen Denis (Dennis) Tito, platio je 20 miliona dolara za svoje putovanje na Međunarodnu svemirsku stanicu, na koje je otišao sa ruskom posadom.

2002 - U padu helihoptera u Rusiji, poginuo je gubernator sibirske oblasti Krasnojarsk general Aleksandar (Alexander) Lebed, bivši savetnik za bezbednost predsednika Borisa Jeljcina.

2004 - Snimci američke TV Si-Bi-Es (CBS) o zlostavljanju iračkih zarobljenika u iračkom zatvoru Abu Graib, pod kontrolom američke vojske, izazvali su šok u svetu. Američki predsednik Džordž Buš uputio je javno izvinjenje iračkom narodu za poniženje koje su pretrpeli irački zatvorenici i njihove porodice.

2005 - Irak je dobio prvu demokratsku vladu u poslednjih više od 50 godina.

[Bisernica]

29. april





1429 - Žan d'Ark (Jeanne d'Arc), poznatija kao Jovanka Orleanka, oslobodila je Orlean, grad koji su britanske trupe opsedale sedam meseci.

1769 - Rođen je engleski vojskovođa i državnik Artur Velzli (Arthur Wellesley), prvi vojvoda od Velingtona (Wellington), koji je porazio Napoleona I 1815. kod Vaterloa. Kao vođa torijevske desnice bio je premijer od 1828. do 1830. godine.

1818 - Rođen je Aleksandar II Nikolajevič Romanov, ruski car od 1855. Tokom njegove vladavine ukinuto je kmetstvo, reformisani su sudovi, data ograničena samouprava gubernijama i gradovima. U februaru 1881. ubio ga je pripadnik organizacije "Narodna volja".

1854 - Rođen je francuski matematičar Žil Anri Poenkare (Jules Henri Poincare), autor teorije automorfnih funkcija i jedan od osnivača topologije.

1892 - U Beogradu je osnovana Srpska književna zadruga. Prvi predsednik bio je Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Prva objavljena knjiga bila je "Život i priključenija" Dositeja Obradovića.

1899 - Rođen je američki pijanista, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi "DJuk" Elington (Edward Kennedy Duke Ellington), jedan od najznačajnijih džez muzičara XX veka.

1901 - Rođen je japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921, kad je kao regent zamenjivao bolesnog oca. Krunisan je 1926. i bio na prestolu do smrti 1989. godine.

1907 - Rođen je američki filmski režiser austrijskog porekla Fred Cineman (Zinnemann), dobitnik Oskara za filmove "Odavde do večnosti" i "Čovek za sva vremena".

1929 - Umro je srpski vojvoda Stepan-Stepa Stepanović, general i ministar vojske 1908. i od 1911. do 1912. godine. Čin vojvode dobio je nakon pobede nad austrougarskom vojskom u Cerskoj bici u avgustu 1914. godine.

1936 - Rođen je indijski dirigent i violinista Zubin Mehta, jedan od najvećih dirigenata 20. veka. Karijeru profesionalnog dirigenta započeo je nastupima u Jugoslaviji i Belgiji.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Dahau.

1945 - Snage nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu kapitulirale su u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

1975 - Poslednji američki vojnici evakuisani su iz Sajgona, dan uoči ulaska severnovijetnamskih snaga u grad.

1980 - Umro je engleski filmski režiser Alfred Hičkok, proslavljeni autor kriminalističkih filmova, majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta ("Čovek koji je suviše znao", "Nevolje sa Harijem", "Vrtoglavica", "Ptice", "Psiho").

1991 - U zemljotresu u sovjetskoj republici Gruziji poginulo je više od 140 ljudi.

1992 - Jedinice Teritorijalne odbrane i policije Bosne i Hercegovine blokirale su kasarne Jugoslovenske narodne armije u Sarajevu.

1998 - Kontakt grupa u Rimu usvojila je paket sankcija protiv SRJ zbog pogoršanja situacije na Kosovu.

1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju srušen je telekomunikacioni toranj na Avali.

2003 - U Zagrebu je preminuo penzionisani hrvatski general Janko Bobetko, koga je Haški tribunal u septembru 2002. optužio za ratni zločin počinjen 1993. godine u vojnoj akciji "Medački džep".

2009 - Evropska unija je potpisala sa Srbijom Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju.

[Bisernica]

30. april





313 - Rimski car Konstantin I Veliki izdao je Milanski edikt kojim je legalizovano hrišćanstvo u Rimskom carstvu.

1777 - Rođen je nemački matematičar i astronom Karl Fridrih Gaus (Carl Friedrich Gauss), pronalazač više metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji (Gausov algoritam, Gausova konstanta, Gausova krivina, Gaus-Krigerova projekcija). Smatra se jednim od najvećih matematičara svih vremena.

1789 - Džordž Vašington (Georges Washington) izabran je za prvog predsednika SAD. Nakon dva predsednička mandata, u septembru 1796. godine uputio je američkom narodu oproštajnu poruku (Farewell Address) i povukao se na svoje imanje.

1803 - SAD su od Napoleona Bonaparte, za 15 miliona dolara kupile Luizijanu, koja je istog dana 1812. i formalno ušla u sastav američke države kao njena 18. članica.

1804 - U borbama u Surinamu Britanci su prvi put upotrebili šrapnel, nazvan po izumitelju Henriju Šrapnelu (Henry Shrapnel).

1870 - Rođen je austrijski kompozitor mađarskog porekla Franc Lehar (Franz), najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini 20. veka ("Vesela udovica", "Zemlja smeška").

1883 - Umro je francuski slikar Eduar Mane (Edouard Manet), jedan od začetnika impresionizma ("Doručak na travi", "Bal u Foli-Beržeru", "Balkon", "Olimpija").

1883 - Rođen je češki pisac Jaroslav Hašek, autor romana "Doživljaji dobrog vojnika Švejka".

1893 - Rođen je Joahim fon Ribentrop (Joachim von Ribbentrop) šef diplomatije nacističke Nemačke. Međunarodni sud u Nirnbergu osudio ga je na smrt zbog zločina u Drugom svetskom ratu. Smrtna kazna vešanjem izvršena je 1946.

1895 - Svečano je otvorena Prva internacionalna izložba u Veneciji, koja je vremenom postala najveća smotra savremene likovne umetnosti u svetu, poznata kao Venecijanski bijenale.

1900 - Havaji su postali sastavni deo SAD.

1909 - Rođena je holandska kraljica Julijana. Kraljica je postala 1948, a 1980. je abdicirala u korist starije kćerke Beatrise (Beatrix).

1915 - U Parizu je osnovan Jugoslovenski odbor, organizacija srpskih, hrvatskih i slovenačkih političkih emigranata iz Austro-Ugarske koja je u vreme Prvog svetskog rata vodila akcije za oslobađanje južnoslovenskih zemalja od Austro-Ugarske i za njihovo ujedinjenje sa Srbijom i Crnom Gorom.

1934 - Austrija je donela novi ustav kojim je ozakonjena diktatura kancelara Engelberta Dolfusa (Dollfuss).

1941 - Nezavisna Država Hrvatska donela je zakon o rasnoj pripadnosti na osnovu kojeg su počeli progoni Srba, Jevreja i Roma.

1945 - Adolf Hitler i njegova ljubavnica Eva Braun izvršili su samoubistvo u podzemnom bunkeru u Berlinu. Ruske trupe ušle su u centar Berlina, osvojile Rajhstag i druge državne institucije, dok su savezničke trupe osvojile Minhen, a francuske ušle u Austriju.

1945 - Jugoslovenska vojska oslobodila je u Drugom svetskom ratu ustaški logor Jasenovac.

1953 - U Beogradu je za posetioce otvoren Železnički muzej, prvi takav muzej u Jugoslaviji, osnovan u februaru 1950.

1973 - Predsednik SAD Ričard Nikson (Richard Nixon) prihvatio je odgovornost za prisluškivanje stranačkih protivnika u Votergejtu 1972, što je dovelo do njegove ostavke u avgustu 1974. godine.

1975 - Padom Sajgona (Ho Ši Min), u koji su ušle snage Severnog Vijetnama, okončan je vijetnamski rat. U tridesetgodišnjem ratu poginulo je oko 58.000 Amerikanaca i tri miliona Vijetnamaca, od kojih dva miliona civila.

1989 - Umro je italijanski filmski režiser Serđo Leone (Sergio) autor "špageti" vesterna ("Za šaku dolara", "Zovem se Niko", "Bilo jednom na Divljem zapadu", "Dogodilo se u Americi").

1991 - U ciklonu u Bangladešu je poginulo najmanje 125.000 ljudi.

1995 - Predsednik SAD Bil Klinton (Bill Clinton) naložio je prekid trgovine s Iranom i zabranio investicije u tu zemlju, optuživši Teheran da podržava međunarodni terorizam.

1999 - U vazdušnim napadima NATO na SR Jugoslaviju pogođene su zgrade Ministarstva odbrane i Generalštaba Vojske Jugoslavije u užem centru Beograda.

2000 - Preminuo bivši premijer Danske Pol Hartling, koji je 1978. godine postao Visoki komesar UN za izbeglice, a 1981. dobio Nobelovu nagradu za mir.

2002 - Predsednik Zimbabvea Robert Mugabe proglasio je vanredno stanje u zemlji zbog velike nestašice hrane koja je dovela hiljade stanovnika na ivicu gladi. Kriza sa hranom nastupila je usled suše, ali i zbog zatvaranja farmi koje su držali belci.

2003 - SAD, Rusija, Evropska unija i UN zvanično su objavile "mapu" za mirovno pregovore Izraela i Palestine, koji bi trebalo da dovedu do stvaranja nezavisne palestinske države 2005.

2005 - Na jugu Iraka međunarodni istražitelji su otkrili masovnu grobnicu sa 1.500 tela, za koju se veruje da su većinom ubijeni Kurdi, koji su tokom 80-ih godina prošlog veka, u vreme režima Sadama Huseina, bili primorani da napuste svoje domove na severu zemlje.

[Bisernica]

1. maj





1218 - Rođen je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca, jedne od najstarijih dinastija u Evropi. Vladao je od 1273. do smrti 1291. godine.

1707 - Stupio je na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.

1778 - U Somboru je otvorena prva srpska učiteljska škola.

1858 - Crnogorci su na Grahovu potukli znatno jače turske trupe.Posle te pobede, uz podršku Francuske, međunarodna komisija je 1860. odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka Župa i Gornji Vasojevići.

1866 - U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke. Istogdana 1874. prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.

1873 - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji.

1876 - Britanski parlament usvojio je Zakon o kraljevskimtitulama na osnovu kojeg je kraljica Viktorija I proglašena caricom Indije.

1886 - U Čikagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk,zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894.

1904 - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak. Iz njegovog bogatog opusa izdvaja se devet simfonija među kojima je najpoznatija "Simfonija iz novog sveta".

1925 - Kipar je zvanično postao britanska kolonija. Velika Britanija je 1878. Kipar preuzela od Turske, a 1914. je izvršila aneksiju ostrva.

1931 - Zvanično je otvoren "Empajer stejt bilding", 102 spratavisok njujorški oblakoder, tada najviša zgrada u svetu.

1945 - Nemački nacistički lider Jozef Gebels, ministar prosvete i propagande po dolasku nacista na vlast 1933, izvršio je samoubistvo u bunkeru u Berlinu. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine Gebels se ubio zajedno sa celom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.

1960 - Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američkišpijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1978 - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovekkoji je sam stigao na Severni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.

1982 - U Poljskoj, 50.000 pristalica "Solidarnosti" demonstriraloje protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.

1993 - U atentatu u Kolombu tokom prvomajske proslave ubijen jepredsednik Šri Lanke Ranasingea Premadasu.

1994 - U trci za "Gran Pri San Marina" poginuo je brazilskiautomobilski as Ajrton Sena jedan od najboljih vozača "formule 1".

1995 - Artiljerijskim napadom na Pakrac počela je ofanzivahrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom "Bljesak". Nekoliko dana kasnije Hrvatska je zauzela celo područje, a desetine hiljada Srba izbeglo je u Bosnu i Srbiju.

1997 - Laburistička partija Tonija Blera pobedila je na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji, nakon 18 godina vladavine konzervativaca.

1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen jeputnički autobus na mostu u Lužanima (Kosovo). Poginulo je najmanje 60 ljudi.

2001 - Makedonci u Bitolju spalili su i kamenovali oko 40 kuća,firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.

2001 - Predsednik SAD-a, Džordž Buš zatražio je izmenuugovora koji su 1972. SAD sklopile sa Moskvom o antibalističkim raketama, što bi otvorilo put ka novom odbrambenom planu SAD.

2003 - U zemljotresu u Turskoj poginulo je 176 osoba, međukojima i 25 đaka tokom spavanja u internatu koji se srušio.

2004 - U Briselu su podignute zastave deset novih državačlanica Evropske unije, čime se broj zemalja koje čine tu najveću ekonomsko-socijalnu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika. Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.

[Bisernica]

2. maj





1519 - Umro je Leonardo da Vinči, italijanski vajar,naučnik i slikar, "uomo universale" italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela "Mona Liza" i "Poslednja večera" spadaju među najčuvenije slike na svetu. "Traktat o slikarstvu" (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.

1567 - Umro je dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac Marin Držić, autor "Dundo Maroja" i "Novele od Stanca".

1660 - Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati, italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.

1729 - Rođena je ruska carica nemačkog porekla Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Caricom ju je 1762. proglasila dvorska garda nakon što je u zaveri ubijen njen muž Petar III. Pod uticajem francuskih prosvetitelja Voltera i Didroa, sprovela je značajne reforme ruskog društva u duhu prosvećenog apsolutizma.

1852 - Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke.

1857 - Umro je francuski pisac Alfred de Mise ("Noći","Pismo Lamartinu", "Ispovest jednog deteta ovog veka").

1860 - U Budimpešti je rođen Teodor Hercl vođai osnivač cionističkog pokreta, autor dela "Jevrejska država" (1896).

1885 - Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem noveSlobodne države Kongo.

1892 - Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthof, "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.

1892 - Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman, osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.

1903 - Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok, autor bestselera "Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece" (1946).

1904 - Rođen je američki pevač i filmski glumac Hari Lilis"Bing" Krozbi, rekorder po broju snimljenih ploča, dobitnik Oskara za film "Idući svojim putem".

1933 - Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.

1945 - Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.

1951 - Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.

1953 - Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku,kralj Fejsal II preuzeo je vlast.

1957 - Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti, vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.

1960 - Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom, osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.

1965 - Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit zaprenos televizijske slike.

1967 - U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratnezločine Bertranda Rasela (Rušel), koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.

1990 - Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada JužneAfrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.

1993 - U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić potpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen.

1995 - Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektilikrajiških Srba pogodili centar Zagreba.

1999 - Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebilaje grafitne bombe koje su izazvale raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.

2000 - U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili su 500 pripadnika mirovnih snaga UN. Zatvorenici su u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, nakon vojne intervencije mirovnih snaga, konačno su svi oslobođeni.

2001 - Ronilac Živadin Đorđević izjavio je listu "Timočka krimi revija" da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača sa 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima srpska policija je otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.

2001 - Bivši pripadnik Kju Kluks Klana, Tomas Blanton,osuđen je na doživotnu robiju zbog postavljanja bombe u crkvi u Birmingemu, u američkoj državi Alabama, 1963. koja je za posledicu imala smrt četiri crne devojčice.

2003 - Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da jeglavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.

2004 - Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica zaspecijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja. Za organizovanje ubistva premijera Legija je osuđen na 40 godina zatvora, a na istu kaznu osuđen je i neposredni izvršilac ubistva, bivši Legijin zamenik Zvezdan Jovanović.

[Bisernica]

3. maj





1469 - Rođen je italijanski državnik i istoričar Nikolo Makijaveli, autor dela "Vladalac", u kojem je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj iz čega je kasnije izveden pojam "makijavelizam".

1494 - Španski moreplovac Kristofor Kolumbo otkrio je ostrvo, kasnije nazvano Jamajka.

1500 - Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral je na putu ka Indiji otkrio Brazil i proglasio ga posedom Portugala.

1748 - Rođen je francuski političar Emanuel Žozef Siej, poznat kao Abe Sije, jedan od vođa Francuske revolucije. U brošuri "Šta je treći stalež?" izložio je političke zahteve buržoazije.

1791 - Poljski kralj Stanjislav II August Ponjatovski potpisao je liberalni ustav kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija. To je bio drugi pisani Ustav u svetu, posle američkog.

1814 - Francuski kralj Luj XVIII vratio se, pod zaštitom saveznika, u Pariz posle poraza cara Napoleona I u bici kod Vaterloa.

1841 - Novi Zeland je proglašen britanskom kolonijom.

1895 - Teritorije u posedu Britanske južnoafričke kompanije,južno od reke Zambezi dobile su naziv Rodezija.

1898 - U Kijevu je rođena izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson, poznata kao Golda Meir, prva žena premijer Izraela od 1969. do 1974.

1898 - Umro je srpski književni i pozorišni kritičar iistoričar književnosti Svetislav Vulović, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najuticajnijih srpskih književnih kritičara u 19. veku.

1902 - Rođen je francuski fizičar Alfred Kastler, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Njegov naučni rad doprineo je razvoju lasera.

1922 - U Parizu je osnovana Međunarodna železnička unija, među čijim osnivačima su bile i Jugoslovenske železnice.

1936 - U Jagodini su u organizaciji Narodnog fronta slobodeodržane najmasovnije antifašističke demonstracije u Pomoravlju između dva svetska rata.

1939 - Smenjen je sovjetski ministar inostranih poslova MaksimLitvinov, a novi ministar je postao Vjačeslav Molotov, koji je krajem avgusta potpisao pakt o nenapadanju sa nacističkom Nemačkom.

1945 - Britanci su u Drugom svetskom ratu zauzeli Rangun, glavni grad tadašnje Burme (danas Mjanmar), oslobodivši ga japanske okupacije.

1946 - U Tokiju je počeo da zaseda Međunarodni vojni sud zaDaleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svetskog rata. U procesu, koji je trajao do novembra 1948, od 28 okrivljenih sedam je osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a ostali na vremenske kazne.

1968 - Žestokim sukobima sa policijom u Parizu su počele studentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo su zahvatili i druge evropske zemlje, a protest je prerastao u revolt protiv građanskog društva.

1971 - Valter Ulbriht se povukao sa mestageneralnog sekretara komunističke partije istočne Nemačke. Zamenio ga je Erih Honeker.

1991 - U rodno selo Lelić kod Valjeva prenete su iz SAD moštiepiskopa Srpske pravoslavne crkve Nikolaja Velimirovića.

1992 - Muslimanske snage napale su u Sarajevu kolonu vozila JNA koja se povlačila prema kasarni u Lukavici. Ubijeno je i ranjeno više oficira, vojnika i civila.

1996 - Delegati 55 zemalja saglasili su se na konferenciji UN u Ženevi o novim pravilima korišćenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.

1999 - Tokom vazdušnih udara NATO na SR Jugoslaviju pogođen jeputnički autobus kod mesta Peć na Kosovu. Poginulo je 20 ljudi, a 43 je ranjeno. U Novom Sadu je pogođena zgrada TV Novi Sad. U sedištu NATO u Briselu je saopšteno da je za 42 dana vazdušnih napada na SRJ izvedeno 14.000 letova.

2003 - Američki Kongres je, većinom glasova, izglasao budžetod skoro 80 milijardi dolara koji je namenjen ratu u Iraku, a jedan njegov deo saveznicima i borbi protiv terorizma.

2006 - Evropska unija je odlučila da odloži pregovore opridruživanju sa Srbijom i Crnom Gorom zato što vlasti u Beogradu nisu dostigle traženi stepen pune saradnje sa Haškim tribunalom, jer nisu uhapsile i u Hag prebacile generala Ratka Mladića.

2006 - Saučesnik u napadu na Svetski trgovinski centar u Njujorku 11. septembra 2001. Zakarija Musaui osuđen je odlukom savezne porote na doživotnu robiju. To je prva i jedina presuda koju je izrekao američki sud za napade na SAD 11. septembra u kojima je poginulo skoro 3.000 ljudi.

2008 - Umro je bivši španski premijer Leopoldo Kalvo Sotelo, drugi predsednik vlade posle prelaza zemlje iz fašističke diktature generala Fransiska Franka na liberalnu demokratiju. Kao jedna od njegovih najvećih odluka smatra se učlanjenje Španije u NATO.

2008 - U razornom ciklonu Nagris koji je pogodio Mjanmar poginuloje 77.738 osoba, a 55.917 se vode kao nestali.

[Bisernica]

4. maj





1493 - Papa Aleksandar VI, Španac, izdao je edikt opodeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.

1825 - Rođen je engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina, autor dela "Mesto čoveka u prirodi", "Evolucija i etika", "Nauka i kultura" i "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".

1827 - Rođen je engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.

1869 - Umro je srpski pisac i političar Jovan Hadžić(pseudonim Miloš Svetić), prvi predsednik Matice srpske, poznat kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.

1885 - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.

1903 - U borbi sa Turcima poginuo je vođa makedonskog nacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.

1919 - Počele su demonstracije kineskih studenata protiv odlukeVersajske mirovne konferencije da se nemački posedi u provinciji Šantung predaju Japanu. Demonstracije pod nazivom "Pokret 4. maja", prerasle su u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.

1928 - Rođen je egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednikEgipta od 1981, posle ubistva Anvara el Sadata.

1929 - Rođena je američka glumica Odri Hepbern, ambasador dobre volje UNICEF-a. Dobitnik je Oskara za film "Praznik u Rimu" ("Doručak kod Tifanija", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne", "Moja draga lejdi").

1938 - Daglas Hajd je postao prvi predsednik Irskena osnovu novog Ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost.

1970 - Američka Nacionalna garda ubila je četiri i ranila 11studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.

1979 - Vođa konzervativaca Margaret Tačer poslepobede nad laburistima na parlamentarnim izborima, postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.

1980 - Umro je Josip Broz Tito, predsednik SFR Jugoslavije i lider Komunističkepartije Jugoslavije, i vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu. Izveo je Jugoslaviju iz sovjetskog bloka i bio osnivač Pokreta nesvrstanih zemalja.

1990 - Na prvim višestranačkim izborima (posle Drugog svetskog rata) u Hrvatskoj je ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.

1994 - Izrael i PLO potpisali su sporazum o početku primeneograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.

1994 - Emitovanjem prvih vesti, počela je sa radombeogradska nezavisna Novinska agencija Beta.

1996 - Lider konzervativaca Hose Marija Asnar postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.

2001 - U Beogradu je podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vreme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Službe državne bezbednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne, Marković je 6. jula 2001. osuđen na godinu dana zatvora, a po tužbi za umešanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove (SPO) na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. osuđen je 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.

2001 - Sjedinjene Američke Države su, glasanjem, izbačene izKomisije za ljudska prava pri UN što je prvi put u istoriji te međunarodne organizacije.

2003 - Umro je Sesto Bruskantini (Bruscantini) italijanski operski pevač.

2004 - Vlada premijera Silvija Berluskonija je sa 1.060 dana na vlastizabeležila rekord kao najdugovečnija u Italiji od Drugog svetskog rata.

2005 - U aukcijskoj kući Kristi skulpturaKonstantina Brankuzija "Ptica u prostoru" prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cena jedne skulpture.

2009 - Novinska agencija Beta obeležila je 15 godina rada. Betuje osnovala grupa od osam beogradskih novinara 1992. godine. Kompanija Beta Preš jedna je od vodećih medijskih kuća u Srbiji i regionu. Obuhvata Novinsku agenciju Beta, Radio Beta-RFI u Beogradu, Radio Sto plus u Novom Pazaru i Medijski centar Beta.

[причалица]

5. maj....mi se venčali.

[Bisernica]

5. maj....mi se venčali.

Čestitam godišnjicu





a 5. maja se još desilo





1705 - Umro je rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu je donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine (od 1658) Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.

1813 - Rođen je danski filozof Seren Kjerkegor (Soeren Kierkegaard), začetnik filozofije egzistencijalizma ("Ili-ili: fragmenti života", "Pojam strepnje", "Bolest na smrt", "Stadijumi na životnom putu", "Filozofske mrvice").

1815 - Rođen je francuski pisac komedija i vodvilja Ežen Martin Labiš (Eugene). Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije 19. veka ("Slamni šešir", "Put gospodina Perišona").

1818 - Rođen je nemački filozof Karl Hajnrih Marks (Marx) teoretičar modernog socijalizma i komunizma. Sa Fridrihom Engelsom napisao je 1848. Komunistički manifest ("Prilog kritici Hegelove filozofije prava", "Teze o Fojerbahu", "Osamnaesti brimer Luja Bonaparte", "Kapital - kritika političke ekonomije").

1821 - Umro je francuski car Napoleon I Bonaparta (Bonaparte) jedan od najvećih vojskovođa u istoriji, čiji su osvajački pohodi izmenili Evropu. Umro je na ostrvu Sveta Jelena kao britanski zatvorenik.

1846 - Rođen je poljski pisac Henrik Sjenkjevič (Henryk Sienkiewicz) autor romana "Quo vadis", i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.

1855 - Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo je Opšti zemaljski zakonik u koji su unete imovinske i poreske reforme.

1860 - Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi (Giuseppe) sa svojih "hiljadu crvenih košulja" isplovio je iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.

1883 - Rođen je srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta ("Knez od Zete", "Vilin veo", "Koštana", "Seljaci").

1904 - Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.

1930 - Britanske vlasti u Indiji uhapsile su Mahatmu Gandija (Mahatma Gandhi) zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.

1936 - Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja(Pietro Badoglio) okupirale su Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobođeni grad ušao je etiopski car Haile Selasije I (Selašie).

1945 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete "Fau 1" i "Fau 2". Američke trupe su oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mathauzen.

1954 - General Alfredo Štresner je vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čaveza, započevši tako 34-godišnju diktaturu.

1955 - Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.

1961 - Iz Kejp Kanaverala je lansiran kosmički brod "Merkjuri" prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Bartlet Šepard (Alan Bartlett Shepard).

1977 - Umro je nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard (Ludwig) zapadnonemački kancelar (1963-66) u vreme privrednog oporavka zemlje nakon Drugog svetskog rata.

1978 - Teroristička organizacija "Crvene brigade" saopštila je da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo pronađeno je dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.

1981 - Bobi Sends (Bobby Sands) postao je prvi od deset pripadnika Ire koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka glađu.

1993 - Umro je američki pisac i intelektualac Irving Hou (Howe )čije je najpoznatije delo "Svet naših očeva", studija o istočno-evropskim Jevrejima imigrantima u Sjedinjenim Američkim Državama.

1999 - Indonezija i Portugal potpisale su dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.

2001 - Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA su u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad koji se nalazi izvan Kaksita, severo-istočno od Luande. Prilikom pobune, poginulo je oko 200 civila.

2003 - Haški tribunal podigao je optužnicu protiv bivšeg načelnika Službe državne bezbednosti Srbije Jovice Stanišića i bivšeg komandanta Jedinice za specijalne operacije Franka Simatovića Frenkija, kojom se terete za učešće u zajedničkom zločinačkom poduhvatu uklanjanja nesrba sa velikih delova teritorija Hrvatske i BiH, tokom ratova od 1991. do 1995. Oni su uhapšeni 13. marta u policijskoj akciji "Sablja" a posle podizanja optužnice izručeni su sudu u Hagu.

2003 - Ruanda je oslobodila više od 22.000 zatvorenika, koji su uglavnom bili umešani u masakr koji je 1994. počinila Hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru je ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka suđenje.

2003 - Umro je Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv belaca koji su manjina u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mendele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.

2004 - U aukcijskoj kući "Sotbi" u Njujorku Pikasova slika "Dečak sa lulom" postigla je cenu od 104.168.000 dolara, što je apsolutni svetski rekord u aukcijskoj prodaji slika.

2005 - Na parlamentrnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera (Tony Blair) osvojila je apsolutnu većinu u britanskom parlamentu, a premijer Toni Bler treći uzastopni mandat.

[Bisernica]

6. maj





1237 - U manastiru Mileševa sahranjene su mošti Save Nemanjića(Svetog Save), prvog srpskog arhiepiskopa, koji je umro 27. januara 1235. u Velikom Trnovu (Bugarska). Turci su 1594. izvadili mošti i spalili ih na Vračaru u Beogradu.

1527 - Vojska burbonskog vojvode Karla opustošila je i opljačkala Rim i pobila oko 4.000 njegovih stanovnika.

1626 - Holandski naseljenik Peter Minuit kupio je za bižuteriju u vrednosti od 25 dolara od Indijanaca ostrvo Menhetn, na kojem je kasnije izgrađen Njujork.

1757 - U Sedmogodišnjem ratu pruski kralj Fridrih II (Frederick)osvojio je Prag koji su branile austrijske trupe.

1758 - Rođen je jedan od vođa francuske revolucije Maksimilijan de Robespjer (Maximilien, Robespierre), vođa jakobinaca i začetnik revolucionarnog terora.

1840 - Puštene su u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji - od jednog i dva penija s likom kraljice Viktorije I (Victoria).

1856 - Rođen je austrijski psihijatar Zigmund Frojd (Sigmund Freud), osnivač psihoanalize.

1856 - Rođen je američki istraživač Edvin Piri (Edwin Peary). Vodio je prvu ekspediciju koja je 1909. stigla na Severni pol.

1861 - Rođen je indijski pisac i filozof Rabindrant Tagore(Rabindranath), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. ("Gradinar", "Gitandžali", "Grupa priča", "Zlatan čamac").

1862 - Umro je američki pisac Henri Dejvid Toro (Henry David Thoreau), jedinstven pesnik i filozof prirode u američkoj književnosti. Dvogodišnje iskustvo usamljeničkog života u prirodi opisao je u knjizi "Valden, ili život u šumi".

1868 - Rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović, poznatkao Mika Alas, osnivač beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije.

1895 - Rođen je američki glumac italijanskog porekla Rudolf Valentino (Rudolph), zvezda i idol nemog filma ("Četiri jahača apokalipse", "Šeik", "Šeikov sin", "Krv i pesak").

1910 - Umro je Eduard VII (Edward), kralj Velike Britanije i Irske od januara 1901. Nasledio ga je sin Džordž V (George).

1915 - Rođen je američki filmski glumac, režiser i producent Orson Vels (Welles), dobitnik Oskara za životno delo 1971. Njegov "Građanin Kejn" smatra se jednim od najboljih filmova u istoriji kinematografije ("Magbet", "Otelo", "Treći čovek").

1919 - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji Nemačkoj su oduzete kolonije u Africi.

1932 - Francuskog predsednika Pola Dumea (Paul Doumer) u Parizuje ubio ruski emigrant.

1949 - Umro je belgijski pisac flamanskog porekla Moris Meterlink(Maurice Maeterlinck), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913.

1974 - Zapadnonemački kancelar Vili Brant (Willy Brandt) podneo je ostavku zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov bliski saradnik Ginter Gijom (Guenter Guillaume) bio istočnonemački špijun.

1979 - Na izborima u Austriji pobedila je Socijalistička partija Bruna Krajskog (Kreisky).

1981 - SAD su proterale sve libijske diplomate, tvrdeći da vlada Libije podržava međunarodni terorizam.

1991 - U Splitu su izbile demonstracije protiv JNA u kojima je ubijen vojnik Saško Gešovski.

1992 - Umrla je Marlen Ditrih (Marlene Dietrić), američka filmska glumica nemačkog porekla, legendarna "fatalna žena" ("Plavi anđeo", "Šangaj-ekspres", "Svedok optužbe").

1993 - Skupština Republike Srpske na Palama odlučila je da se o Vens-Ovenovom mirovnom planu za Bosnu izjasni narod. Na referendumu 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 odsto birača.

1994 - Otvoren je tunel ispod Lamanša.

1996 - Vlada predsednika Gvatemale Alvara Arsua (Arzu) i vođe levičarske gerile su potpisali sporazum o okončanju 35-godišnjeg građanskog rata.

1999 - Ministri inostranih poslova sedam najrazvijenijih zemalja Zapada i Rusije (Grupa 8) dogovorili su se na sastanku u Bonu o principima za okončanje rata na Kosovu.

2000 - U blizini Nanta na jugu Francuske u izgorelom automobilu fiat uno, pronađeno je telo paparaca Žan Pola (Jean Paul) Andansona, koji je poslednjih deset godina fotografisao kraljevske porodice i filmske zvezde. On i njegov auto dovođeni su u vezu za saobraćajnom nesrećom u Parizu kada je poginula princeza Dajana i njen prijatelj Dodi El Fajed.

2004 - Sud u Libiji osudio je pet medicinskih sestara iz Bugarskei jednog palestinskog lekara na smrtnu kaznu (kasnije preinačena u doživotni zatvor), zbog optužbi da su namerno inficirali oko 400 libijske dece verusom HIV u pedijatrijskoj bolnici u Bengaziju. Nakon potpisivanja sporazuma sa EU i prikupljanja novca za odštetu porodicama zaražene dece, Libija je 24. jula 2007. oslobodila medicinske radnike, koji su odmah otputovali u Bugarsku gde su pomilovani.

2005 - Umro je Džoi (Joe) Grant, legendarni umetnik "Diznija", autor Kraljice /veštice u dugometražnom crtanom filmu "Snežana i sedam patuljaka".

[Bisernica]

7. maj





1663 - U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II.

1682 - Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a na presto je došao Petar I (Petar Veliki).

1711 - U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Živeo je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu.

1727 - Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I Jevreji su proterani iz Ukrajine.

1832 - Bavarski princ Oto fon Vitlsbah (Otto, Wittelsbać) izabran je za kralja Grčke koja je Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.

1833 - Rođen je nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams(Johannes Brahms). Njegove četiri simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara.

1840 - Rođen je ruski kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su dela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija dela su programski koncipirane simfonije, koncert za klavir i orkestar, kao i opere "Pikova Dama" i "Evgenije Onjegin", pisane prema Puškinovim istoimenim delima.

1892 - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plava grobnica", posvećene srpskim vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije.

1893 - Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica priredila je prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.

1901 - Rođen je američki filmski glumac Gari Kuper (Gary) dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".

1915 - Nemačka podmornica "U-20" torpedima je potopila britanski putnički brod "Lusitaniju", što je doprinelo odluci SAD da uđu u Prvi svetski rat. Poginulo je 1198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.

1928 - U Velikoj Britaniji je starosna granica izbornog prava žena snižena sa 30 na 21 godinu.

1939 - Nemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (Osovina Berlin - Rim). Kasnije se tom savezu pridružio i Japan.

1943 - Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele su Tunis i Bizertu.

1944 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu otpočele napad na Sevastopolj i narednog dana ga oslobodile od nemačke vojske.

1945 - Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke završen je Drugi svetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukvnik Bedel Smit (Bedell Smith) u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu.

1954 - Vijetnamske trupe potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.

1960 - Leonid Brežnjev je na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta S S S R zamenio maršala Klimenta Vorošilova.

1995 - Na predsedničkim izborima u Francuskoj Žak Širak (Jacques Ćirac) pobedio je socijalističkog kandidata Lionela Žospena (Jospin).

1996 - Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije u Hagu počelo je suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin posle Nirnberga i Tokija.

1997 - Vlada SAD osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocenosti od žrtava holokausta za vreme Drugog svetskog rata.

1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je centar Niša gde je poginulo 16, a ranjeno oko 70 ljudi.

1999 - Papa Jovan Pavle II posetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je, posle hiljadugodišnjeg raskola, posetio neku pravoslavnu zemlju.

2001 - Ronald Bigz, učesnik u "najvećoj pljački veka" u Engleskoj 1963, dobrovoljno se predao britanskim vlastima, nakon što je 35 godina proveo u Brazilu.

2002 - Pri padu aviona McDonel-Daglas MD-82, kineske avio-kompanije u more u blizini grada Daliana, poginulo je svih 112 putnika i članova posade.

2004 - Predsednik Rusije Vladimir Putin položio je svečanu zakletvu u Kremlju i time zvanično započeo drugi predsednički mandat.

2006 - Umrla je Lilijan Asplujd (Lillian), poslednja preživela putnica koja se sećala katastrofe broda "Titanik". U nesreći su iz njene porodice stradali otac i troje braće, dok su ona, njena majka i brat preživeli brodolom.

[Bisernica]

8. maj





1429 - Pobedom francuske vojske nad Englezima završena je opsada Orleana u Stogodišnjem ratu.

1794 - U Parizu je, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazije (Antoine Lavoisier), osnivač moderne hemije. Formulisao je zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.

1815 - Na brdu Ljubić, kod Čačka, Srbi su u Drugom srpskom ustanku potukli trostruko jaču tursku vojsku.

1828 - U Švajcarskoj je rođen Henri Dunan (Dunant), osnivač Crvenog ***** (1863) i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.

1852 - Potpisan je Londonski protokol kojim se garantuje integritet Danske.

1873 - Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil (John Stuart Mill), jedan od osnivača filozofije liberalizma, političke ekonomije, tvorac teorije indukcije u logici i zastupnik utilitarizma u etici ("O slobodi", "Principi političke ekonomije", "Utilitarizam", "Sistem logike").

1873 - Zaharije Stefanović Orfelin izdao je u Beču knjigu "Iskusni podrumar", prvu knjigu o proizvodnji vina na srpskom jeziku.

1880 - Umro je francuski pisac Gistav Flober (Gustave Flaubert), autor romana "Gospođa Bovari" zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija").

1884 - Rođen je američki državnik Hari Truman (Harry), 33. predsednik SAD (1945-53). Predsednik je postao posle smrti Frenklina Ruzvelta (Franklin Roosevelt). Uveo je doktrinu (Trumanova doktrina) o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim levičarskim pokretima.

1900 - Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao je u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.

1902 - Od erupcije vulkana Mon Pelje na Martiniku u Karibima, uništen je grad Sen Pjer, a poginulo je više od 30.000 ljudi.

1903 - Na Tahitiju je umro francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen (Paul Gauguin) "Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja").

1921 - U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.

1949 - Stvorena je Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana je privremena vlada na čelu sa Konradom Adenauerom.

1952 - Umro je američki filmski producent Vilijem Foks (William Fox), osnivač filmske korporacije "Foks" (1915), kasnije "Tventit senčeri Foks".

1973 - U Južnoj Dakoti, u SAD, okončana je pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.

1980 - U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.

1984 - Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.

1992 - U SR Jugoslaviji je penzionisano 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GŠ postao je general-pukovnik Života Panić.

1994 - Na parlamentarnim izborima u Mađarskoj pobedili su socijalisti Đule Horna (Gyula).

1999 - U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine i usledili su masovni protesti u Kini.

1999 - Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana na Kosovu.

1999 - Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard (Bogarde) poznat po ulogama "Smrt u Veneciji", "Žrtva" i "Sluga".

2001 - SR Jugoslavija je primljena kao punopravni član u Svetsku banku.

2001 - Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.

2003 - U američkom Senatu jednoglasno je usvojen predlog o proširenju NATO-a za sedam bivših istočno-evropskih komunističkih zemalja (Letonija, Litvanija, Estonija, Slovenija, Slovačka, Bugarska i Rumunija).

2003 - Marokanski kralj Muhamed (Mohammed) je povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobadio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji ove zemlje.

2006 - Haški tribunal osudio je bosanskog Hrvata Ivicu Rajića na 12 godina zatvora zbog zločina nad muslimanskim civilima u srednjoj Bosni 1993. godine.

[Bisernica]

9. maj







1502 - Španski moreplovac Kristofer Kolumbo isplovio je iz španske luke Kadiz na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet. Kolumbo je umro 1506. u Španiji uveren da je na svojim putovanjima stigao u Aziju.

1788 - Britanski parlament je ukinuo trgovinu robljem.

1800 - Rođen je Džon Braun, borac za ukidanje ropstva u SAD. Izvršio je čuveni napad na arsenal u Harpers Feriju 1859, zbog čega je optužen za izdaju i pobunu robova i osuđen na smrt vešanjem. Njegovo pogubljenje 2. decembra 1859. dovelo je do zaoštravanja borbe između abolicionista i robovlasnika.

1805 - Umro je jedan od najvećih nemačkih i svetskih pesnika Fridrih Šiler. Veliku slavu stekao je dramama "Razbojnici", "Don Karlos" i "Vilhelm Tel", koje su i danas na repertoarima svetskih pozorišta.

1850 - Umro je francuski hemičar Žozef Gejlisak, koji je utvrdio da se pritisak gasa povećava u zavisnosti od temperature.

1860 - Rođen je škotski pisac Džejms Metju Beri, autor knjige o Petru Panu.

1877 - Rumunija je proglasila nezavisnost, mesec dana nakon što je sklopila savez sa Rusijom protiv Otomanskog carstva.

1901 - U Melburnu je otvoren prvi parlament Australije.

1911 - Grupa oficira, učesnika u dvorskom prevratu i ubistvukralja Aleksandra Obrenovića 1903, osnovala je u Beogradu tajnu organizaciju "Ujedinjenje ili smrt" ("Crna ruka").

1926 - Amerikanci Ričard Berd (Rićard Byrd) i Flojd Benet prvi su preleteli avionom Severni pol.

1927 - Kanbera je postala glavni grad Australije umesto Melburna.

1931 - Umro je američki fizičar Albert Majkelson koji je pomoću rotirajućeg ogledala odredio tačnu brzinu svetlosti. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1907.

1936 - Italija je zvanično okupirala Abisiniju (Etiopija)i italijanskog kralja Vitorija Emanuela III proglasila abisinskim carem.

1945 - Nemački feldmaršal Vilhelm Kajtel potpisao je u Berlinu završni dokument o okončanju Drugog svetskog rata. U ime saveznika dokument su potpisali sovjetski maršal Georgij Žukov i britanski general Artur Teder. Dokument o bezuslovnoj predaji Nemačke potpisan je 7. maja u Remsu.

1946 - Kralj Vitorio Emanuele III je abdicirao, a Italija jepostala republika.

1948 - Komunistička partija Jugoslavije odbacila je optužbesovjetskih komunista protiv politike jugoslovenskog rukovodstva. Usledila je Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak tadašnjeg sovjetskog bloka na Jugoslaviju.

1950 - Ministar inostranih poslova Francuske Rober Šuman uputio je poziv za pomirenje Francuske i Nemačke i predložio stvaranje Zajednice za ugalj i čelik, prethodnice Evropske unije. Šumanov plan je 1951. godine potpisalo šest zemalja. Ovaj datum obeležava se kao Dan evropskih integracija.

1952 - Širom Jugoslavije održani su masovni protesti zbog Londonskog sporazuma kojim je Zona "A" Slobodne teritorije Trst pripala Italiji.

1960 - SAD su postale prva zemlja u kojoj su legalizovane piluleza sprečavanje začeća.

1976 - Ulrike Majnhof, vođa zapadnonemačke terorističke grupe "Bader-Majnhof", obesila se u zatvorskoj ćeliji.

1978 - U parkiranom automobilu u centru Rima pronađeno je telo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora, kojeg su teroristi "Crvenih brigada" oteli 54 dana ranije.

1986 - Umro je nepalski planinar Tenzing Norgaj (Norgay), koji jesa Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio "krov sveta" Maunt Everest.

1993 - Počeli su sukobi Hrvata i Muslimana u Mostaru koji sudoveli do podele grada na muslimanski i hrvatski deo. Muslimani i Hrvati su do tada bili saveznici u borbama protiv Srba u bosanskom ratu (1992-95).

1995 - Na kraju trodnevne proslave 50-godišnjice završetka Drugog svetskog rata u Evropi i Dana pobede, svetski lideri pozvali su na globalno pomirenje. Centralne proslave održane su u Parizu i Moskvi.

1996 - Joveri Museveni pobedio je na prvim predsedničkim izborima organizovanim u Ugandi posle 16 godina.

2001 - Predsedniku SR Jugoslavije Vojislavu Koštunici u Njujorkuje uručena nagrada Instituta Istok-Zapad za svetskog državnika godine.

2001 - U haosu koji je na stadionu u Akri (Gana) nastao kada jepolicija bacila suzavac na razjarene navijače, 126 ljudi izgubilo je život.

2002 - U eksploziji nagazne mine tokom proslave Dana pobede, ujužnoj ruskoj republici Dagestanu u gradu Kaspijsk, poginulo je 42, a povređeno je 150 osoba.

2004 - Čečenski predsednik Ahmad Kadirov i još 24 osobepoginuli su u eksploziji bombe na stadionu u Groznom, glavnom gradu Čečenije, tokom proslave Dana pobede.

[Bisernica]

10. maj





1497 - Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo je na prvo putovanje u Novi svet. Doplovio je do obale Brazila i Hondurasa, uveren da je otkrio novi kontinent između Evrope i Azije.

1655 - Britanci su od Španije preuzeli Jamajku koja je pod španskom vlašću bila 161 godinu.

1760 - Rođen je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne "Marseljeza".

1774 - Kralj Francuske Luj XV umro je od malih boginja. Presto je nasledio kao petogodišnjak 1715, posle smrti pradede Luja XIV. Poražen u Sedmogodišnjem ratu (1756-63) kao saveznik Austrije protiv Prusije i Velike Britanije, mirom u Parizu 1763. bio je prisiljen da posede u Severnoj Americi i Indiji preda Velikoj Britaniji. Njegova vladavina dovela je Francusku na prag revolucije.

1844 - Načelnik Ministarstva prosvete u srpskoj vladi Jovan Sterija Popović uputio je svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Ovaj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.

1865 - Trupe Unije zarobile su u Američkom građanskom ratupredsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa.

1871 - Francuska i Nemačka potpisale su sporazum u Frankfurtu kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.

1881 - Krunisan je rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.

1894 - Rođen je američki kompozitor i dirigent Dimitri Tjomkin. Poznat je i kao autor filmske muzike ("Tačno u podne", "Rio Bravo", "Starac i more").

1923 - Između Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčke sklopljena je Konvencija o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini pripala carinska uprava. Novi aranžman između Jugoslavije i Grke potpisan je 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.

1933 - U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti su spalili više od 25.000 knjiga (Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna ...), najavljujući na taj način "novo razdoblje u istoriji nemačke kulture".

1940 - Vinston Čerčil je postao britanski premijer, pošto je Nevil Čemberlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.

1940 - Nemačka je bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je posle nemačke invazije na Dansku, zaposela bivšu dansku koloniju Island.

1941 - Hitlerov zamenik Rudolf Hes spustio se padobranom u Škotsku sa namerom da počne mirovne pregovore. Uhapšen je i kraj rata je proveo u britanskom zatvoru. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je za ratne zločine na doživotnu robiju.

1945 - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su Prag; Saveznici su preuzeli Rangun od Japanaca.

1960 - Američka nuklearna podmornica "Triton" završila je 84-dnevno putovanje oko sveta.

1977 - Umrla je američka filmska glumica Džoan Kraford, jedna od najvećih holivudskih zvezda 1930-ih godina 20. veka, dobitnica Oskara 1945. za film "Mildred Pirs".

1979 - Umrla je Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica između dva svetska rata, koja je slavu stekla filmom "Erotikon". Ušla je u svetsku enciklopediju filma.

1981 - Fransoa Miteran postao je predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valeri Žiskar Destena.

1988 - SAD su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti UN kojom je Izrael osuđen za invaziju na jug Libana.

1993 - Više od 200 tajlandskih radnika poginulo je u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.

1994 - Nelson Mandela izabran je za predsednika Južne Afrike i postao prvi crnac predsednik te zemlje.

1994 - Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni (Berlusconi) postao je predsednik italijanske vlade u koju su, prvi put od Drugog svetskog rata, ušli neofašisti.

1995 - Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila je da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus ebola.

1997 - U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo je najmanje 1.560 ljudi.

2001 - Jugoslovenska skupština ratifikovala je Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama SRJ i Republike Srpske koji su 5. marta u Banjaluci potpisali predsednici SRJ i RS, Vojislav Koštunica i Mirko Šarović.

2002 - Bivši agent FBI Robert Hansen osuđen je u Americi na doživotnu robiju, zbog prodaje Moskvi strogo poverljivih dokumenata, čime je postao špijun koji je naneo najveću štetu u američkoj istoriji.

2002 - Umro je Iv Rober, francuski glumac i režiser, koji je najveći domet ostvario filmovima "Visoki plavi čovek sa jednom crnom cipelom" i "Rat dugmadima".

2003 - Sud u Jemenu osudio je na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog, u decembru 2002. godine u jednoj bolnici u gradu Džibla.

2005 - Egipatski parlament odobrio je ustavni amandman kojim je, po prvi put u istoriji ove države, dozvoljeno učešće više kandidata na predsedničkim izborima.

2005 - U Berlinu u Nemačkoj, otvoren je Memorijalni centar u spomen šest miliona stradalih Jevreja tokom vladavine nacista.

2006 - Za predsednika Italije, jedanaestog po redu posle II svetskog rata, izabran je Đorđo Napolitano i on je prvi bivši komunista na toj funkciji.

2006 - Umrla je kolumbijska pevačica Soraja, jedna od prvih koja je pisala i snimala pesme i na engleskom i španskom.

[Bisernica]

11. maj





330 - Rimski car Konstantin I Veliki proglasio je grčki grad Vizant za novu prestonicu Rimskog carstva. Grad, koji je po njemu nazvan Konstantinopolj (Carigrad) osvojili su Turci 1453. i kao Istanbul bio je prestonica Otomanskog carstva do 1923.

483 - Rođen je vizantijski car Justinijan I Veliki, koji je tokom vladavine (od 527) nastojao da obnovi jedinstvo Rimskog carstva sa sedištem u Carigradu. Zaslužan je za kodifikaciju rimskog prava.

1686 - Umro je nemački fizičar i pronalazač Oto fon Gerike (Otto von Guericke). Prvi je demonstrirao vakuum, izumeo je vazdušnu pumpu, vazdušnu vagu i barometar.

1745 - Francuske trupe pobedile su Britance u bici kod Fontenoa i preuzele Holandiju od Austrije.

1778 - Umro je engleski državnik Vilijam Pit Stariji (William Pitt the Elder), jedan od pokretača Sedmogodišnjeg rata (1756-63) posle kojeg je Britanija postala kolonijalna sila.

1824 - Britanske snage preuzele su Rangun u Burmi.

1867 - Londonskim ugovorom zagarantovana je samostalnost i neutralnost Luksemburškog Vojvodstva.

1896 - Rođen je jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu. U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom ("Simfonija orijenta", "Haos", "Heliofonija", "Simfonijski ep").

1888 - Rođen je američki kompozitor Irving Berlin. Proslavio se kao autor zabavne muzike, a njegova pesma "Vajt Krismes" ubraja se i danas u bestselere američkog tržišta ploča.

1904 - Rođen je španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih slikara 20. veka. Radio je i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela (Louis Bunuel) "Andaluzijski pas" i "Zlatno doba".

1931 - Propast najveće austrijske banke Kredit-Anstalt označila je početak finasijskog kolapsa centralne Evrope.

1949 - Sijam je promenio ime u Tajland; Izrael je primljen u UN.

1968 - U nastojanju da okonča žestoke sukobe studenata sa policijom, francuski premijer Žorž Pompidu (Georges Pompidou) učinio je ustupke studentskim zahtevima.

1973 - Uspostavljeni su diplomatski odnosi Savezne Republike Nemačke i Demokratske Republike Nemačke, čime je okončano razdoblje nepriznavanja DR Nemačke kao suverene države.

1981 - Umro je popularni rege pevač Bob Marli (Marley).

1987 - Indijski premijer Rađiv Gandi (Rajiv Gandhi) stavio je Penđab pod federalnu kontrolu zbog pobune Sika.

1988 - U Moskvi je umro britanski novinar i dvostruki agent Harold Adrijan Rasel, "Kim" Filbi (Adrian Rušell, Philby), jedan od najuspešnijih špijuna u sovjetskoj obaveštajnoj službi.

1992 - Zbog umešanosti jugoslovenske vojske u sukobe u Bosni, ministri inostranih poslova EZ doneli su odluku da povuku ambasadore iz Beograda i zatražili suspendovanje članstva SR Jugoslavije u OEBS-u.

1992 - Tokom pozorišnih susreta "Joakim Vujić" u Kruševcu umro je srpski glumac Jovan Milićević.

1996 - Američki putnički avion DC-9 se srušio u močvaru Everglejds na Floridi ubrzo po poletanju s aerodroma u Majamiju. Poginulo je svih 110 putnika i članova posade.

1997 - Superkompjuter kompanije IMB "Duboko plavo" pobedio je svetskog šampiona u šahu, ruskog velemajstora Garija Kasparova, u meču od šest partija.

2000 - Indija je dočekala svog milijarditog stanovnika - u državnoj bolnici Safdarjang u Nju Delhiju rođena je devojčica.

2002 - Umro je Džo Bonano (Joe Bonanno) poznat pod imenom "Džo Banana", jedan od osnivača američke mafije, koji nikada nije osuđivan tokom desetina godina koliko se nalazio na čelu "pet porodica" koje su se bavile organizovanim kriminalom.

2003 - Potpredsednik Demokratske partije socijalista (DPS) Filip Vujanović izabran je za predsednika Crne Gore. Drugi predsednički mandat osvojio je na izborima 6. aprila 2008.

2004 - Umro je Fil Gerš (Phil Gersh), jedan od najpoznatijih holivudskih agenata, koji je decenijama zastupao vodeće holivudske zvezde, uključujući Hemfrija Bogarta (Hemphery), Dejvida (David) Nivena i Džejmsa Mejsona (James Mason).

2006 - Umro je Flojd Paterson (Floyd Patterson), nekadašnji svetski šampion u teškoj kategoriji, koji je 1956. u 21-oj godini nokautirao Arčija Mura (Arćie Moore) i tako postao najmlađi bokser koji je ikada stekao tu titulu.

[Bisernica]

12. maj





1607 - Engleski avanturista Džejms Smit osnovao je prvo englesko naselje na tlu Severne Amerike, koje je kasnije po njemu dobilo ime Džejmstaun.

1820 - Rođena je engleska bolničarka Florens Najtingejl (Florence Nightingale), koja je otvorila prvu školu za bolničarke. U Krimskom ratu (1853-56) organizovala je prvu ekipu za negu ranjenika.

1842 - Rođen je francuski kompozitor Žil Masne. Komponovao je preko 20 opera, ulavnom lirske tematike, kao i balete, oratorijume, orkestarsku muziku, kantate, solo pesme ("Manon", "Verter", "Don Kihot", "Tais").

1871 - Umro je francuski kompozitor Danijel Fransoa Espri Ober (Daniel Francois Esprit Auber), autor opera u kojima se smenjuju govorne i pevačke deonice ("Fra Diavolo", "Crni Domino").

1884 - Umro je češki kompozitor Bedžih Smetana,osnivač češke opere i moderne muzike ("Prodana nevesta").

1888 - Britanija je uspostavila protektorat nad Severnim Borneom i Brunejom.

1904 - Rođen je čileanski pesnik Pablo Neruda. Bio je učesnik Španskog građanskog rata, nakon kojeg se posvetio idealima socijalne pravde. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1971. ("Suton", "Dvadeset ljubavnih i jedna očajna pesma", "Španija u srcu".

1918 - Rođen je američki inženjer Džulijus Rozenberg (Julius Rosenberg), koji je sa suprugom Etel (Ethel), 1953. kao prvi civil u SAD, osuđen na smrt i pogubljen zbog špijunaže, uprkos kampanji širom sveta da im bude pošteđen život.

1925 - Vrhovni Sovjet ŠSR-a usvojio je prvi sovjetski ustav.

1926 - Maršal Jozef Pilsudski izvršio je državni udar i uspostavio je vojnu diktaturu u Poljskoj.

1937 - Engleski kralj Džordž VI (George) krunisan je u Vestminsterskoj opatiji u Londonu. Ceremoniju je prenosila televizija BBC, prvi put uživo.

1943 - Predajom nemačkog generala fon Arnima u Tunisu završene su borbe u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu.

1949 - Zvanično je okončana sovjetska desetomesečna blokada Berlina tokom koje je grad snabdevan iz Savezne Republike Nemačke vazdušnim mostom.

1957 - Umro je američki filmski glumac i jedan od najvećih režisera nemog filma Erih fon Štrohajm (von Stroheim) ("Pohlepa", "Svadbeni marš", "Kraljica Keli").

1965 - Zapadna Nemačka je uspostavila diplomatske odnose sa Izraelom, a arapske zemlje su prekinule odnose sa vladom u Bonu.

1988 - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da u svetu ima više od 34.000 obolelih od side.

1992 - Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini je na zasedanju u Banjaluci donela odluku o formiranju Vojske Republike Srpske i osnivanju novinske agencije SRNA; nemoćni da spreče širenje sukoba u Bosni, posmatrači EZ napustili su Sarajevo.

1994 - Palestinska policija je stigla na Zapadnu obalu u okviru priprema da od Izraela preuzme grad Jerihon, sedište palestinske autonomije u toj oblasti.

1995 - Vlasnici "Rokfeler centra" u Njujorku, iza kojih je stajao japanski kapital, objavili su bankrot.

1997 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin i čečenski vođa Aslan Mashadov potpisali su sporazum o obustavi neprijateljstava.

2001 - Umro je popularni pevač Peri Komo (Perry Como), čiji je opušteni vokalni stil šest decenija vladao scenom, sa baladama kao što su "Uhvati zvezdu padalicu" i "Nemoguće".

2003 - Iranski predsednik Mohamad Katami (Mohammad Khatami) doputovao je u Liban i on je prvi iranski lider koji je posetio Liban od islamske revolucije 1979. godine.

2005 - Umrla je švedska džez pevačica i glumica Monika Ceterlund (Zetterlund), koja je 60-tih godina prošlog veka pevala sa legendardnim pijanistom Bilom Evansom (Bill Evans). Ona je izgorela u požaru koji je izbio u njenom stanu.

2006 - U eksploziji gasovoda u Lagosu, glavnom gradu Nigerije, poginulo je oko 200 osoba.

2008 - U Varšavi je umrla Irena Sendler, koja je tokom Drugog svetskog rata postala simbol nesebične pomoći Jevrejima u jeku holokausta. Ona je iz Varšavskog geta spasila sigurne smrti najmanje 2.500 jevrejske dece.

2008 - U snažnom zemljotresu jačine 7,8 stepeni Rihterove skale koji je pogodio jugozapadnu kinesku oblast Sečuan poginulo je ili nestalo više od 87.000 ljudi, među kojima i 5.335 đaka.

2009 - Ivan Džon Demjanjuk, optužen za nacističke ratne zločine deportovan je iz SAD u Nemačku.