SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

15. januar

Martin Luter King, borac za prava Afroamerikanaca rođen na danšnji dan 1929. godine.
Sveštenik i borac za građanska prava američkih crnaca Martin Luter King rođen je u Atlanti na današnji dan 1929. godine (ubijen u Memfisu 1968). U svojoj borbi za ravnopravnost Afroamerikanaca u SAD koristio je metode nenasilja i građanske neposlušnosti. Dobitnik je i Nobelove nagrade za mir 1964. godine. Predsednik Džimi Karter 1977. godine odlikovao je Kinga Predsedničkom medaljom slobode. Smatra se jednim od najboljih govornikom u istoriji Sjedinjenih Država a njegovi govori, poput „Imam san", postali su manifest nenasilne borbe za ljudska prava.


Pre osam godina "Vikipedija" počela je svoj život na Internetu.
Enciklopedija "Vikipedija" počela je svoj život na Internetu pre osam godina. Nastala je 15. januara 2001. godine kao podrška Nupediji, enciklopediji koju su pisali eksperti. Enciklopedijom rukovodi neprofitna Zadužbina Vikimedija, a razvijaju je dobrovoljci uz pomoć tzv. Viki softvera. Vikipedija ima više od 14 miliona članaka na 271 jezika, od čega je više od 3 miliona članaka na verziji pisanoj englaskim jezikom. U septembru prošle godine enciklopedija je imala preko 97.000 članaka napisanih srpskim jezikom.

1622. - Rođen Žan Batist Poklen Molijer, francuski komediograf i glumac
(Pariz, 15. 01. 1622 - Pariz, 17. 02. 1673)

1882. - Umro Ilarion Roganović, mitropolit crnogorski, upravitelj manastira Ostrog (Podgorica, 12. 07. 1828 - 15. 01. 1882)

1875. - Rođen Vojdan Černodrinski, dramski pisac, glumac i režiser, osnivač makedonskog teatra (Selce-Župa, 15. 01. 1875 - Sofija, 08. 01. 1951)

1876. - Rođen Konrad Adenauer, nemački političar i državnik, kancelar SR Nemačke (Keln, 15. 01. 1876 - Rendorg, 19. 04. 1967)

1891. - Rođen Ilja Grigorijevič Erenburg, ruski književnik i ratni reporter (Kijev, 15. 01. 1891 - Moskva, 01. 09. 1967)

1906. - Rođen Aristotel Onazis, grčki brodovlasnik
(Smirna, 15. 01. 1906 - Pariz, 15. 03. 1975)

1918. - Rođen Gamal Abdel Naser, egipatski političar i državnik, predsednik Egipta, jedan od osnivača pokreta nesvrstanih
(Aleksandrija, 15. 01. 1918 - Kairo, 28. 09. 1970)

1919. - Ubijeni Roza Luksemburg i Karl Libkneht, vođe nemačkog radničkog pokreta (Zamošće, 05. 03. 1871 - Berlin, 15. 01. 1919)

1919. - Rođen Mladen Delić, sportski novinar i komentator RTV Zagreb
(Sinj, 15. 01. 1919 - Zagreb, 22. 02. 2005)

1926. - Rođena Marija Šel, austrijska filmska, pozorišna i TV glumica
(Beč, 15. 01. 1926 - Prajtneg, 26. 04. 2005)

1946. - Rođen Dragomir Zupanc, TV reditelj
(Ljubljana, 15. 01. 1946)

1955. - Umro Isak Samokovlija, književnik
(Goražde, 03. 09. 1889 - Sarajevo, 15. 01. 1955)

1958. - Rođen Boris Tadić, psiholog, političar i državnik, ministar odbrane Srbije i Crne Gore, predsednik Srbije (Sarajevo, 15. 01. 1958)

1983. - Umro Branko Pivnički, operski pevač, direktor Beogradske opere
(Srbobran, 11. 10. 1917- Beograd, 15. 01. 1983)

1986. - Umro Žan Kasu, francuski književnik i istoričar umetnosti, predsednik Društva prijateljstva Francuska - Jugoslavija, član SANU
(Bilbao, 09. 07. 1897- Pariz, 15. 01. 1986)

1988. - Umro Šon Mekbrajd, irski državnik, nobelovac
(Pariz, 26. 01. 1904 - Dablin, 15. 01. 1988)

1992. - Evropska zajednica priznala Sloveniju i Hrvatsku kao samostalne države

1997. - Umro Petar Otoranov, fotoreporter
(Kikinda, 14. 07. 1927 - Beograd, 15. 01. 1997)

2000. - Ubijen Željko Ražnatović - Arkan, predsednik Stranke srpskog jedinstva i vlasnik FK "Obilić" (Brežice, 17. 04. 1952 - Beograd, 15. 01. 2000)

2002. - Umro Tomislav Kaloperović, fudbaler, trener i sportski radnik
(Obrenovac, 31. 01. 1932- Beograd, 15. 01. 2002)

2004. - Umrla Olivija Goldsmit, američka književnica
(Njujork, 1949 - Njujork, 15. 01. 2004)

2005. - Umrla Viktorija de los Anheles, španska operska pevačica - sopran
(Barselona, 01. 11. 1923 - Barselona,15. 01. 2005)

2005. - Umrla Rut Vorvik, američka filmska glumica
(Sent Džozef, 29. 06. 1915 - Njujork, 15. 01. 2005)

2006. - Umro šeik Džaber al Ahmed al Sabah, kuvajtski emir
(Kuvajt, 29. 06. 1926 - Kuvajt, 15. 01. 2006)

2008. - Umro Slobodan Ribnikar, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu, jedan od osnivača Nuklearnog centara "Vinča", akademik (Beograd, 24. 05. 1929 - Beograd, 15. 01. 2008)

[Bisernica]

16.januar


1493. - Kristofor Kolumbo vratio se u Španiju sa svog prvog putovanja.

1547 - U Moskvi je za prvog ruskog cara krunisan Ivan IVVasiljevič. Poznat je po veoma značajnim reformama u Rusiji, ali i okrutnosti prema bojarima koju je primenjivao u nastojanju da centralizuje vlast i zbog ubistva vlastitog sina zbog čega je dobio naziv Grozni. Osnovao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a radi jačanja trgovine sa zapadnom Evropom, 1584. podigao je grad Arhangelsk. Potukao je Mongole i osvojio Kazan 1552. i Astrahan 1556, a potom je pripojio Sibir.

1653 - vodja engleskih parlamentarista u gradjanskom ratu protiv monarhista Oliver Kromvel proglašen doživotnim lordom-protektorom Engleske, Škotske i Irske.

1778 - Francuska je priznala nezavisnost SAD tokom Američkograta za nezavisnost od britanske kolonijalne uprave (1775-83). U februaru iste godine u Parizu je potpisan sporazum o savezu u tom ratu, a hiljade dobrovoljaca krenulo je da pomogne Amerikancima, među kojima i Lafajet (Lafayette), Sen Simon (Saint), Košćuško (Kosciuszko).

1794 - Umro je engleski istoričar Edvard Gibon (Edward Gibbon),autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva", koje se smatra jednim od najznačajnijih u svetskoj istoriografiji.

1835 - U velikom požaru koji je zahvatio Njujork uništeno 600 građevina.

1864 - Austrija i Pruska uputile su ultimatum Danskojzahtevajući da povuče ustav po kojem su pokrajine Šlezvig i Holštajn postale sastavni deo Danske. U ratu koji je usledio Danci su poraženi, a sporna vojvodstva potpala su pod zajedničku upravu Pruske i Austrije.

1908 - U Beogradu je otvoren hotel "Moskva", podignut na mestukafane "Velika Srbija". Zgradu su projektovali arhitekta Jovan Ilkić i grupa arhitekata iz Sankt Peterburga.

1917 - Rođen Artur Čarls Klark, engleski pisac.

1920 - U SAD je stupila na snagu prohibicija, zakonska zabranaproizvodnje i prodaje alkohola.

1927 - Umro je srpski geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije i Geografskog društva u Beogradu (1910). Predsednik Srpske kraljevske akademije od 1921. do smrti i počasni doktor više inostranih univerziteta i akademija, predsednik teritorijalne komisije na Mirovnim pregovorima u Versaju (1919-20) ("Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja&quot.

1945 - Pobedom savezničkih snaga pod komandom generala BernardaMontgomerija (Montgomery) i Omara Bredlija (Bradley) okončana je nemačka ofanziva u Ardenima, u Belgiji. Nemci su u toj operaciji izgubili 220.000 vojnika (110.000 zarobljih), savezničke snage 77.000 (21.000 zarobljenih).

1957 - Umro je italijanski dirigent Arturo Toskanini (Toscanini),jedan od najznačajnijih u 20. veku. Dirigovao je u milanskoj Skali i Metropoliten operi u Njujorku gde je organizovao i simfonijski orkestar.

1961 - rodjena Maja Čiburdanidze,gruzijska šahistkinja i svetska prvakinja u šahu.
Iste godine na današnji dan rodjen i Hari Varešanović,poznatiji kao Hari Mata Hari - bosanski muzičar.

1969 - U centru Praga češki student Jan Palah (Palać) izvršioje samoubistvo spaljivanjem u znak protesta zbog okupacije Čehoslovačke koju su, po nalogu Sovjetskog Saveza, izvršile članice Varšavskog ugovora u avgustu 1968.

1969 - Sovjetski kosmonauti u svemirskim brodovima "Sojuz 4"Vladimir Šatalov i "Sojuz 5" Boris Voljanov, Aleksej Jelisejev i Jevgenij Krunov su prvi put u istoriji spojili dve letilice s ljudskom posadom u orbiti oko Zemlje.

1979 - Šah Irana Reza Pahlavi je napustio zemlju pod pritiskomsledbenika ajatolaha Homeinija (Khomeini) koji su potom preuzeli vlast.

1987 - Šef Komunističke partije Kine Hu Jaobang (Yaobang)podneo je ostavku, prihvativši krivicu za političke greške koje su izazvale studentske nemire. Funkciju generalnog sekretara Partije preuzeo je Džao Cijang (Zhao Ziyang).

1991 - SAD i zapadni saveznici započeli su u Zalivskom ratuoperaciju "Pustinjska oluja" masovnim vazdušnim udarima po vojnim i industrijskim ciljevima u Iraku i Kuvajtu, 19 časova posle isteka ultimatuma UN Bagdadu.

1993 - U opkoljenom Sarajevu, koje je već mesecima bez struje ivode, poginulo je osam, a ranjeno 19 ljudi od eksplozije granate koja je pala na mesto gde su ljudi čekali u redu za vodu.

1996 - Premijer Rusije Anatolij Čubajs, tvorac programaprivatizacije, podneo je ostavku.

1998 - U eksploziji metana u rudniku "Soko" u Čitluku kodSokobanje poginulo je 29 rudara.

2000 - Za predsednika Čilea izabran je Rikardo Lagos. On je prvipredsednik socijalista posle svrgnutog Salvadora Aljendea, koga su 1973. ubili pučisti predvođeni generalom Augustom Pinočeom.

2001 - U pokušaju državnog udara u Demokratskoj Republici Kongo(Zair) ubijen je predsednik Loran Dezire Kabila, a dužnost predsednika preuzeo je njegov sin Žozef (Joseph). Kabila je na vlast došao u maju 1997. godine posle pobune, koju su podržale Uganda i Ruanda, protiv tadašnjeg diktatora Mobutua Sese Sekoa.

2001 - U Ljubljani je umro Sergej Krajger, poznati slovenački ijugoslovenski političar iz vremena komunizma. Bio je član Predsedništva SFR Jugoslavije od 1970. i predsednik Predsedništva od maja 1981. do maja 1982.

2002 - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio sankcijeprotiv terorističke mreže Al Kaida i ostataka Talibana u Avganistanu i van te zemlje.

2003 - Iz svemirskog centra Kenedi na Floridi, lansiran je šatl"Kolumbija". Neposredno pred sletanje na Floridi (1. februar) posle 16-dnevne misije, šatl se raspao u plamenu iznad Teksasa. Poginulo je svih sedam astronauta, među kojima je bio i prvi izraelski astronaut Ilon Ramon.

2004 - Vrhovni sud Španije podržao je zabranu radikalnebaskijske separatističke partije Batasuna, za koju se dugo veruje da predstavlja političko krilo oružane baskijske terorističke grupe ETA. Batasuna je prva partija koja je od 1975. godine zabranjena u Španiji.

2005 - Na izborima u Hrvatskoj predsednik Stjepan Mesić osvojioje, u drugom izbornom krugu, novi petogodišnji mandat. 2006 - Amerikanac koji je dezertirao iz redova marinaca tokomrata u Vijetnamu, uhapšen je u Teksasu nakon 36 godina bekstva.

2009 - Preminuo je beogradski novinar, publicista i jedan odnajpoznatijih filmskih kritičara Bogdan Tirnanić.

[Bisernica]

17 januar

Na današnji dan 1863. godine rođeni Bendžamin Franklin, Konstantin Sergejevič Stanislavski. Džems Kuk oplovio Antarktik. Objavljen strip "Popaj".

Na današnji dan 1863. godine rođen Konstantin Sergejevič Stanislavski, ruski pozorišni glumac, reditelj i teatrolog. Stanislavski je u ranoj fazi svog rada izgradio stav o pozorišnoj umetnosti, zasnovan na realističkim tradicijama ruskog teatra. Godine 1898. osniva Moskovski hudožestveni teatar čiji je umetnički rukovodilac i ideolog bio do kraja života. U režiji i glumi je do savršenstva razvio pozorišni realizam. Osnovni princip njegove teorije jeste da glumac uvek mora istinski da proživljava uloge. Njegova teorija, poznata kao "sistem Stanislavskog", još ima ogroman uticaj na pozorišne umetnike. Objavio je dela: "Moj život u umetnosti", "Glumački rad nad sobom", "Etika", "Sistem" i druge.

Američki političar i fizičar Bendžamin Frenklin rođen je na današnji dan 1706. godine. Najpoznatiji je po pronalasku gromobrana. Bio je štampar, knjižar, novinar, guverner Pensilvanije, poslanik u Londonu i Parizu, član Kraljevskog društva u Londonu. Osnovao je prvu javnu čitaonicu u Americi, filozofsko društvo Pensilvanije i "Akademiju" koja je prerasla u Pensilvanijski univerzitet. Učestvovao je u pisanju ustava SAD. Dokazao je postojanje pozitivnog i negativnog elektriciteta, pronašao gromobran i otkrio tok i karakteristike Golfske struje. Dela: "Novi eksperimenti i opažanja o elektricitetu", "Život Bendžamina Frenklina".

1600. - Rođen Pedro Kalderon de la Barka, španski književnik
(Madrid, 17. 01. 1600 - Madrid, 25. 05. 1681)

1706. - Rođen Bendžamin Franklin, američki političar, državnik i geofizičar
(Boston, 17. 01. 1706 - Filadelfija, 17. 04. 1790)

1749. - Rođen Vitorio Alfijeri, italijanski književnik
(Asta, 17. 01. 1749 - Firenca, 08. 10. 1803)

1773. - Engleski moreplovac Džems Kuk oplovio Antarktik

1876. - Umro Pavle Simić, slikar
(Novi Sad, 1818 - Novi Sad, 17. 01. 1876)

1899. - Rođen Alfons Al Kapone, američki gangster
(Njujork, 17. 01. 1899 - Majami, 25. 01. 1947)

1909. - Umro Miša Dimitrijević, pozorišni glumac i reditelj
(Šabac, 26. 01. 1854 - Zagreb, 17. 01. 1909)

1912. - Rođen prof. Vojislav Đurić, šef Katedre za opštu književnost i teoriju književnosti Filološkog fakulteta u Beogradu, akademik
(Mali Krčmari, 17. 01. 1912 - Beograd, 27. 07. 2006)

1920. - U Americi uvedena prohibicija

1927. - Rođen Slavko Vukosavljević, književnik
(Užice, 17. 01. 1927 - Beograd, 20. 07. 2004)

1929. - Objavljen strip "Popaj"

1942. - Rođen Mohamed Ali (Kasijus Klej), američki bokser, svetski prvak u teškoj kategoriji
(Luisvil, 17. 01. 1942)

1961. - Ubijen Patris Lumumba, kongoanski političar i državnik, premijer Konga
(Sankura, 02. 07. 1925 - Katanga, 17. 01. 1961)

1964. - Umro Đorđe Andrejević-Kun, slikar i grafičar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik
(Vroclav, 31. 03. 1904 - Beograd, 17. 01. 1964)

1991. - Američkim napadom na Irak počeo Zalivski rat

1995. - Razorni zemljotres pogodio japanski grad Kobe

1996. - Umrla Božidarka-Kika Damnjanović Marković, političar i publicista, narodni heroj
(Mladenovac, 21. 09. 1920 - Mladenovac, 17. 01. 1996)

1997. - Umro Klajd Tombo, američki astronom, otkrio Pluton
(Stritor, 04. 02. 1906 - Las Kruses,17. 01. 1997)

2005. - Umro Branislav Milošević, novinar i publicista
(Beograd, 01. 08. 1946 - Beograd, 17. 01. 2005)

2005. - Umro Džao Cijang, kineski političar i državnik, generalni sekretar KP Kine (Henan, 1919 - Peking, 17. 01. 2005)

2005. - Umrla Virdžinija Mejo, američka filmska glumica
(Sent Luis, 30. 11. 1920 - Tauzend Ouks, 17. 01. 2005)

2007. - Umro Art Bačvold, američki novinar, kolumnista lista "Vašington post
( Maunt Vernon, 20. 10. 1925 - Vašington, 17. 01. 2007)

2008. - Umro Dragomir -Dragi Petrović-Bojadžora, novinar "Borbe" i "Večernjih novosti"
( 1928 - Kraljevo, 17. 01. 2008)

[Bisernica]

18 januar

Vremeplov (18. januar)

Na današnji dan rođen je slavni francuski filizof i naučnik Šarl Monteskje, tvorac teorije o podeli vlasti. U Šapcu je 1909. godine rođen poznati srpski pesnik Oskar Davičo.

Na današnji dan 1689. godine rođen je Šarl Monteskje, slavni francuski filozof, pisac, politički teoretičar.

Monteskje je napisao mnoge rasprave iz oblasti fizike, političke ekonomije, filozofije, koje su značajne za formiranje njegovog racionalističkog pogleda na svet. U svom kapitalnom delu "O duhu zakona" Monteskje je predložio politički sistem u kojem je vlast podeljena na zakonodavnu, izvršnu i sudsku, čime je postao tvorac tzv. teorije o podeli vlasti.

Takođe je poznat i po svom konceptu federalizma. Pisao je i o tome kako razni geografski uslovi mogu uticati na karakter vladavine. Mnoge njegove ideje mogu se naći u francuskoj Deklaraciji o pravima čoveka i građanina. Sarađivao je na pisanju čuvene Enciklopedije. Njegovo najpoznatija dela su satirični roman „Pisma iz Persije" iz 1721. godine.

1778. - Engleski moreplovac Džems Kuk otkrio Havaje

1788. - Prvi engleski doseljenici stigli u Australiju

1830. - Umro Georgije Magarašević, književnik i istoričar
(Adaševci, 21. 09. 1793 - Novi Sad, 18. 01. 1830)

1871. - U Versaju kod Pariza proglašeno Nemačko carstvo sa Vilhelmom Prvim na čelu

1896. - Umro Pol Verlen, francuski književnik
(Mec, 30. 03. 1844 - Pariz, 18. 01. 1896)

1892. - Rođen Oliver Hardi-Olio, američki filmski glumac-komičar
(Harlem, 18. 01. 1892 - Burbank, 07. 08. 1957)

1903. - Prvi bežični telegrafski razgovor preko Atlantika vodili američki predsednik Teodor Ruzvelt i engleski kralj Edvard XII

1906. - U Pitsburgu izašao prvi broj lista "Amerikanski Srbobran"

1909. godine u Šapcu je rođen Oskar Davičo. Davičo je gimnaziju i Filozofski fakultet završio u Beogradu. Književnim radom počeo je da se bavi vrlo rano, pišući prozne tekstove u "Oknu". Sa Đorđem Jovanovićem i Đorđem Kostićem pokreće časopis "Tragovi". Pripadao je levom krilu nadrealističkog pokreta. Svojom prvom knjigom pesama afirmiše se kao talentovan pisac izuzetnih jezičko - lirskih sposobnosti. Putopisi "Među Marksovim partizanima" nastaju 1947. godine. Piše filmske scenarije, eseje i osvrte, kao i izuzetno sugestivan roman "Pesme" 1952. godine. Nakon toga, objavljuje dve zbirke predratne i ratne poezije "Višnja za zidom" i "Hana", kao i liriku "Nastanjene oči" i "Flora". Davičo je umro u Beogradu 30. septembra 1989. godine.

1912. - Britanski pomorac i polarni istraživač Robert Falkon Skot stigao na Južni pol

1913. - Rođen Deni Kej (Dejvid Denijel Kaminski),američki pozorišni i filmski glumac-komičar
(Njujork, 18. 01. 1913 - Los Anđeles, 03. 03. 1987)

1928. - Rođen Aleksandar Jakovljević Gomeljski, ruski košarkaš i trener
(Lenjingrad, 18.01.1928 - Moskva, 16.08.2005)

1935. - Rođen Vojislav Nikčević, filolog, direktor Instituta za crnogorski jezik i profesor Filozofskog fakulteta u Nikšiću, osnivač Dukljanske akademije nauka i umjetnosti i Matice crnogorske
(Stubica, 18. 01. 1935 - Beograd, 02. 07. 2007)

1936. - Otvoren za javnost Muzej kneza Pavla u Beogradu

1936. - Umro Radjard Kipling, engleski književnik, nobelovac

(Bombaj, 30. 12. 1865 - London, 18. 01. 1936)

1939. - Umro Dragiša Mišović, lekar i političar
(Kulinovci, 04. 03. 1898 - Beograd, 18. 01. 1939)

1944. - Rođen Čedomir Mirković, književnik i književni kritičar, direktor Televizije Beograd i IP "Prosveta"
(Gornji Milanovac, 18. 01. 1944 - Beograd, 25. 04. 2005)

1950. - Rođen Žil Vilnev, kanadski automobilista, vozač "Formule 1"
(Kvebek, 18. 01. 1950 - Zolden, 08. 05. 1982)

1955. - Rođen Kevin Kostner, američki filmski glumac i reditelj, dobitnik "Oskar"-a
(Linvud, 18. 01. 1955)

1980. - Umro Sesil Biton, britanski fotograf, dobitnik "Oskar"-a
(London, 14. 01. 1904 - Broudšalke, 18. 01. 1980)

1997. - Umro Dušan Karuović, kompozitor
(Vlasotince, 1945 - Beograd, 18. 01. 1997)

2000. - Umro Ivko Pustišek, dr prava, publicista, novinar i urednik RTB
(Ljubljana, 19. 06. 1912 - Beograd, 18. 01. 2000)

2004. - Umro Saša Kovačić, operski pevač - bariton, solista Opere Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu
(Novi Sad, 1965 - Beograd, 18. 01. 2004)

2008. - Umro Robert - Bobi Džejms Fišer, američki šahovski velemajstor, svetski šampion
(Čikago, 09. 03. 1943 - Rejkjavik, 18. 01. 2008)

2008. - Umro Ugo Piro, italijanski scenarista, dobitnik "Oskar"-a
(Salerno, 24. 04. 1920 - Rim, 18. 01. 2008)

2008. - Umro Robert Bobi Fišer, američki šahista, svetski prvak
(Čikago, 09. 03. 1943 - Rejkjavik, 18. 01. 2008)

2008. - Umrla Milica Manojlović, osnivač i dirigent Hora "Kolibri" RTS-a
(Žabalj, 09. 01. 1933 - Beograd, 18. 01. 2008)

[Bisernica]

19. januar / Bogojavljenje


Današnji dan kroz istoriju obeležila smrt Zaharija Stefanovića Orfelina, kao i rođenje Milovana Glišića, Džejmsa Vata, Ogista Konta, Edgara Alana Poa. Danas je Bogojavljenje.

Na današnji dan 1785. godine umro Zaharije Stefanović Orfelin, književnik, istoričar, prevodilac, leksikograf i graver. Zaharije Stefanović Orfelin je jedan od najprosvećenijih Srba 18. veka i najistaknutiji srpski književnik, prethodnik Dositeja Obradovića i Vuka Karadžića. Školovao se u Budimu, Beču i Veneciji. Bio je pesnik i istoričar, izdavač, kartograf i kaligraf, naučnik i bogoslov, radio je bakroreze i slikao ikonostase. Pripremio je za štampu prvi književni časopis Južnih Slovena, pisao je pouke iz prirodnih nauka, bio prevodilac, leksikograf i botaničar. Izrađivao je geografske karte i grbovnike. Godine 1768, Orfelin je pokrenuo časopis "Slaveno-serbski magazin", sastavio "Večni kalendar" i napisao dela "Plač Serbije" i "Život Petra Velikog". Objavio je 1778. godine stručne radove iz krasnopisa -"Kaligrafija", što ga je preporučilo za člana Umetničke akademije u Beču.

Srpski pisac Milovan Glišić, jedan od začetnika realizma u srpskoj književnosti rođen je na današnji dan 1847. godine. Studirao je u Beogradu tehniku i filozofiju. Radio je kao novinar i urednik, bavio se i pozorišnom dramaturgijom. Napisao je tridesetak pripovedaka ali i dve komedije. Prevodio je s francuskog i ruskog, njegovi prevodi Tolstoja ("Rat i mir&quot i danas su neprevaziđeni. Opisivao je život srpskog sela, nevolje sa seoskim zelenašima, nezadovoljstvo opštim društvenim prilikama. Dela: pripovetke "Glava šećera, "Roga", "Redak zver", "Šilo za ognjilo", "Prva brazda", pozorišni komad "Dva cvancika", komedija "Podvala".

1736. - Rođen Džejms Vat, škotski inženjer i fizičar, pronalazač parne mašine
(Grinok, 19. 01. 1736 - Hitfild, 19. 08. 1819)

1798. - Rođen Ogist Kont, francuski filozof i matematičar
(Monpelje, 19. 01. 1798 - Pariz, 05. 09. 1857)

1809. - Rođen Edgar Alan Po, američki književnik
(Boston, 19. 01. 1809 - Baltimor, 07. 10. 1849)

1811. - Počela Skupština ustaničkih starešina Srbije (trajala do 25. 01. 1811. godine), na kojoj je doneta odluka o podeli Praviteljstvujuščeg sovjeta na 6 popečiteljstava (ministarstava)

1839. - Rođen Pol Sezan, francuski slikar
(Eks-an-Provans, 19. 01. 1839 - Eks-an-Provans, 22. 10. 1906)

1865. - Umro Pjer Žozef Prudon, francuski novinar i političar
(Bezanson, 15. 01. 1809 - Pasi, 19. 01. 1865)

1876. - Rođen Milan Begović, književnik i dramaturg
(Vrlika, 19. 01. 1876 - Zagreb, 13. 05. 1948)

1902. - Rođen Georgije Ostrogorski, vizantolog, profesor Univerziteta u Beogradu, akademik
(Petrograd, 19. 01. 1902 - Beograd, 24. 10. 1976)

1916. - Prve jedinice srpske vojske posle povlačenja preko Albanije u Prvom svetskom ratu stigle na Krf

1919. - U Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca Julijanski kalendar zamenjen Gregorijanskim, dok je Srpska pravoslavna crkva zadržala Julijanski kalendar

1920. - Rođen Havijer Peres de Kueljar, peruanski diplomata, generalni sekretar Organizacije ujedinjenih nacija
(Lima, 19. 01. 1920)

1928. - Rođen Tomislav Karađorđević, princ
(Beograd, 19. 01. 1928 - Topola, 12. 07. 2000)

1938. - Umro Branislav Nušić (Alkibijad Nuša), književnik, komediograf, dramaturg i diplomata, akademik
(Beograd, 08. 10. 1864 - Beograd, 19. 01. 1938)

1952. - Rođen Irfan Mensur, pozorišni, filmski i TV glumac
(Sarajevo, 19. 01. 1952)

1960. - Rođen Žarko Laušević, pozorišni, filmski i TV glumac
(Cetinje, 19. 01. 1960)

1966. - Rođen Stefan Edberg, švedski teniser
(Vastorvik, 19. 01. 1966)

1974. - Umro Milivoje Pavlović, filolog
(Niš, 08. 12. 1891 - Beograd, 19. 01. 1974)

1979. - Rođena Svetlana Korkina, ruska gimnastičarka, evropska i svetska šampionka (Belgorod, 19. 01. 1979)

1980. - Rođen Dženson Baton, britanski automobilista, šampion Formule 1
(From, 19. 01. 1980)

1983. - Umro Aleksandar Kostić, lekar, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i književnik
(Beograd, 1892 - Beograd, 19. 01. 1983)

2000. - Umrla Hedi Lamar (Hedviga Eva Marija Kisler), američka filmska glumica
(Beč, 09. 11. 1913 - Altamont Springs, 19. 01. 2000)

2002. - Umro Dušan Ristić, političar i diplomata
(Kraljevo, 14. 10. 1907 - Beograd, 19. 01. 2002)

2004. - Umro Miroslav Pavlović-Pavika, fudbaler Crvene zvezde, reprezentativac (Bakionica, 15. 10. 1942 - Beograd, 19. 01. 2004)

2004. - Umro Lazar-Zile Bojanović, književnik i novinar Radio Novog Sada i lista "Dnevnik"
(Novi Sad,1946 - Sremska Kamenica, 19. 01. 2004)

2006. - Umro Vilson Piket, američki soul- muzičar
(Alabama, 18. 03. 1941 - Los Anđeles, 19. 01. 2006)

2007. - Umro Deni Doerti, kanadski pevač i kompozitor, član grupe "Mamas and Papas" (Halifaks, 29. 11. 1940 - Misisauga, 19. 01. 2007)

2008. - Umro Tomislav Bekić, germanista, profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, prevodilac, član Upravnog odbora Matice Srpske
(Novi Sad, 1934 - Novi Sad, 19. 01. 2008)

2009. - Umro Endrju Vajet, američki slikar
(Čeds Ford, 12. 07. 1917- Filadelfija, 19. 01. 2009)

[Bisernica]

20. januar Danas je Sabor svetog Jovana


Pravoslavna crkva i njeni vernici slave praznik Sabora svetog Jovana Krstitelja. Praznik se slavi dan po Bogojavljenju kada se crkva seća Hristovog krštenja i zasluga Krsitelja i Preteče koji je pripremao narod za novu veru pozivajući na pokajanje.

Praznik Sabora svetog Jovana Krstitelja, koji slavi Srpska pravoslavna crkva, posvećen je svetitelju i proroku koji je krstio Isusa Hrista na reci Jordan i prethodno najavio njegov dolazak krštavajući i okupljajući nove vernike oko potonje hrišćanske crkve.

Sabor svetog Jovana slavi se dan po Bogojavljenju kada se crkva seća Hristovog krštenja i zasluga Krsitelja i Preteče koji je pripremao narod za novu veru pozivajući na pokajanje.

"Ja vas krštavam vodom, ali onaj što ide za mnom jači je od mene... On će vas krstiti Duhom Svetim i ognjem", reči su svetitelja koji najavljuje dolazak Spasitelja ljudskog roda.

Ovaj praznik, posvećen najbližem saradniku i bliskom rođaku Isusa Hrista, za koji se vezuje početak misije Spasitelja i početak hrišćanske propovedi, slavi se i u pravoslavnim domovina kao jedna od najčešćih srpskih slava.

"Pokajte se, jer je blizu carstvo nebesko"

Prema predanju, mnogi su mislili da je Jovan obećani Mesija, ali je on, koji je prepoznao Isusa slušajući njegove prve javne propovedi, rekao: "To je jagnje Božje koje uze na sebe grehe sveta."

Na pravoslavnim ikonama sveti Jovan je predstavljen sa krstastim štapom u levoj ruci i napisom - "Pokajte se, jer je blizu carstvo nebesko".

Sveti Jovan je od mladosti bio posvećen veri i, kao branilac javnog morala, suprotstavljao se razvratu rimskog društva koji je u njegovo vreme dostigao vrhunac.

Predanje kaže da je sveti Jovan pogubljen po carskom naređenju, a njegovu glavu je od cara, na nagovor majke carice Irodijade, zatražila Saloma.

Usekovanje glave svetog Jovana Krstitelja

Zanesen Salominom igrom, car Irod je naredio da se Jovan Krstitelj pogubi odsecanjem glave.

Ovom događaju posvećen je poseban praznik poznat kao Usekovanje glave svetog Jovana Krstitelja, a na ikonama se slika svetitelj koji u desnoj ruci drži svoju odsečenu glavu.

Za ovaj praznik vezuje se, kako je zapisao sveti jevanđelist Luka, i događaj prenošenja ruke svetitelja u Antiohiju iz Sevastije, gde je pogubljen.

Desna ruka Svetog Jovana, kojom je krstio Hrista, oduvek je čuvana kao najveća svetinja i to, najpre u Halkidonu, do 10. veka u antiohijskom hramu Svetog apostola Petra, a potom u Carigradu.

Danas se desnica svetog Jovana, koju je narod prenosio bežeći pred Turcima, čuva u Cetinjskom manastiru, gde je donesena 1945. godine iz manastira Ostrog.

U Ostrog je ruku svetog Jovana 1941. godine doneo kralj Petar II Karađorđević, koji se sa članovima porodice smestio u manastiru posle šestoaprilskog bombardovanja Beograda i Srbije.

Sveti Jovan je uzor poštenja i pravdoljublja, a u srpskom pravoslavlju poštuje se običaj bratimljenja "po Bogu i svetom Jovanu".

Svima hrisćanima koji slave SVETOG JOVANA KRSTITELJA ZELIM SRETNU SLAVU puno uspeha u životu i zdravlje. Sretna slava !!


1841. - Kina je ustupila ostrvo Hong Kong Velikoj Britaniji.


1876. - U Cetinju je održana prva konferencija Crvenog krsta Crne Gore, osnovanog posle izbijanja Hercegovačkog ustanka protiv Turaka.


1916. - Umro je srpski tipografski radnik Nedeljko Čabrinović, jedan od atentatora u Sarajevu 28. juna 1914. na austrougarskog prestolonaslednika nadvojvodu Franca Ferdinanda, što su Austro-Ugarska i Nemačka iskoristile da započnu Prvi svetski rat. Čabrinović - koji je umro od posledica torture u tamnici u Terezinu, oko 60 kilometara severno od Praga - bacio je na Ferdinandov automobil bombu koja je promašila cilj, ali je potom nadvojvodu (i nenamerno njegovu suprugu Sofiju) hicima iz revolvera usmrtio gimnazijalac Gavrilo Princip. Punoletni atentatori, učitelji Veljko Čubrilović i Danilo Ilić, osuđeni su na smrt i obešeni, a maloletni Princip, Čabrinović i gimnazijalac Trifko Grabež osuđeni su na robiju na kojoj su umrli ne dočekavši ratni poraz i raspad Austro-Ugarske.


1921. - Umro je srpski vojvoda Živojin Mišić, učesnik svih ratova Srbije od 1876. do 1918, jedan od najbriljantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata. Vojno obrazovanje stekao je na Artiljerijskoj školi u Beogradu i austrijskoj Streljačkoj školi, a na Vojnoj akademiji u Beogradu predavao je od 1898. do 1904. strategiju. U srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. uspešno je komandovao bataljonom, zatim odredom, istakavši se izuzetnom hrabrošću. Bataljonom je komandovao i u srpsko-turskom ratu 1885, a 1904. je penzionisan zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima-zaverenicima koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića. Zbog vojno-političke situacije posle austrougarske aneksije Bosne i Hercegovine, aktiviran je 1909. na zahtev načelnika Glavnog generalštaba vojvode Radomira Putnika i postavljen za njegovog pomoćnika. U Prvom balkanskom ratu pokazao se kao sjajan strateg i jedan je od najzaslužnijih za pobedu nad Turcima 1912. u Kumanovskoj bici. Na sopstvenu molbu, u Prvom svetskom ratu je 15. novembra 1914, tokom Kolubarske bitke, postavljen za komandanta Prve armije koja je zapala u veoma tešku situaciju. Povrativši joj poljuljani moral, uspeo je izuzetnim taktičkim potezima da zaposedne Suvoborski greben, a potom energičnim dejstvima potpuno razbije austrougarske trupe. Kolubarska bitka, u kojoj je srpska vojska do nogu potukla austrougarske agresorske trupe, jedinstven je primer u istoriji ratova da se armija kojoj je predviđan brzi slom za kratko vreme reorganizuje, pređe u kontraofanzivu i neprijatelju nanese uništavajući poraz, zbog čega se i sada izučava na vojnim akademijama širom sveta. Za briljantnu strategiju kojom je tada nadmudrio austrougarsku komandu unapređen je u čin vojvode. Prilikom povlačenja srpske vojske 1915, operacije Prve armije znatno su pomogle srpskoj Vrhovnoj komandi da osujeti plan opkoljavanja srpske vojske, koji je pripremio nemački feldmaršal August fon Makenzen. Kao načelnik štaba Vrhovne komande srpske vojske, rukovodio je 1918. pripremama za proboj Solunskog fronta i potom uraganskom ofanzivom srpske vojske, odlučujuće doprinevši odbacivanju zahteva savezničke komande da Prva armija pod komandom Petra Bojovića obustavi napredovanje jer se odvojila od glavnine savezničkih snaga na rizičnu udaljenost od 200 kilometara. Napisao je više vojnih dela, uključujući "Strategiju", izdatu 1907.


1945. - Umro je srpski vojvoda Petar Bojović, oslobodilac Beograda 1918, ali je u gradu kojem je doneo slobodu sahranjen bez ikakvih počasti. Kao pitomac Artiljerijske škole, učestvovao je u srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878, a u srpsko-bugarskom ratu 1885. istakao se hrabrošću u borbama na Vrabči, Slivnici, u Dragomanskom tesnacu, kod Pirota i Caribroda (Dimitrovgrad). U Prvom balkanskom ratu 1912. i 1913. je kao načelnik Štaba Prve armije izuzetno doprineo pobedama nad Turcima u Kumanovskoj i Bitoljskoj bici. U Drugom balkanskom ratu 1913. probio je bugarske položaje na Rajčanskom ridu, što je odlučilo ishod i Bregalničke bitke i rata. U Prvom svetskom ratu komandovao je Prvom armijom 1914. u Cerskoj bici i oslobodio Šabac, a dužnost nije napustio ni posle ranjavanja. Posle mučkog napada Bugara 1915, s neuporedivo slabijim snagama ih je sprečio da prodru na Kosovo, što je - uz potporu crnogorske vojske s drugog boka - omogućilo odstupanje srpske armije preko Albanije. U januaru 1916. je, umesto obolelog vojvode Radomira Putnika, postao načelnik Štaba Vrhovne komande i organizovao je prebacivanje vojske na Krf i u Bizertu, a od septembra do novembra 1916. rukovodio je ofanzivom u kojoj su zauzeti Kajmakčalan i Bitolj. Zbog neslaganja sa savezničkom komandom o širini fronta dodeljenog srpskoj vojsci, u aprilu 1918. je smenjen i postavljen za komandanta Prve armije, koja je posle proboja Solunskog fronta zauzela Veles i Ovče polje, kod Kumanova razoružala Bugare, produžila gonjenje brojčano jače nemačke Druge armije i razbila je južno od Niša bez pomoći saveznika, koji su zaostali 200 kilometara. Na čelu Prve armije 1. novembra 1918. oslobodio je Beograd.


1945. - Frenk Delano Ruzvelt inaugurisan je za američkog predsednika po četvrti put.


1948. - Pripadnik polufašističke organizacije Hindu Mahasbaha, pokušao je da izvrši atentat na Mahatmu Gandija, indijskog političara i nacionalnog vođu.


1996. - Jaser Arafat izabran je za predsednika Palestinskog narodnog veća osvojivši 88,1 procenata glasova, čime je postao prvi demokratski izabran lider Palestinaca.

[Bisernica]

21.januar


U istoriji je ovaj dan ostao zabeležen po giljotini francuskog kralja Luja XVI, rođenju Plasida Dominga, španskog operskog pevača ali i smrću Vladimira Iljiča Lenjina sovjetskog političara i revolucionara.
Francuski kralj Luj XVI giljontiran je 1793. godine. Luj XVI, francuski kralj iz kuće Burbona, unuk Luja XV, vladao je od 1774. do 1792. godine. Kada je 1789. godine izbila revolucija, doveden je s porodicom iz Versaja u Pariz. Posle neuspelog bekstva u inostranstvo, vraćen je u Pariz, gde polaže zakletvu na novi Ustav. U septembru 1792. svrgnut je sa vlasti od strane Žirondinskog konventa, a Francuska je proglašena Republikom. Održavao je veze s kontrarevolucijom, te je osuđen na smrt zbog veleizdaje. Za smrtnu kaznu glasalo je 707, a protiv je bilo samo 16 poslanika revolucionarne skupštine.


1861.- Rođen Đorđe Jovanović, vajar, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu, akademik (Novi Sad, 21. 01. 1861 - Beograd, 23. 03. 1953)

1894.- Umro Vojislav Ilić, književnik (Beograd, 20. 04. 1860 - Beograd, 21. 01. 1894)

1905.- Rođen Kristijan Dior, francuski modni kreator (Granvil, 21. 01. 1905 - Montekatini Terme, 23. 10. 1957)

1906.- Rođen Igor Aleksandrovič Mojsejev, ruski koreograf, balet-majstor Boljšoj teatra, rukovodilac Državnog akademskog ansambla narodnih igara(Kijev, 21. 01. 1906 - Moskva, 02. 11. 2007)

1909.- Rođen Kosta Milutinović, istoričar (Pančevo, 21. 01. 1909)

1922.- Rođen Pol Skofild, britanski pozorišni i filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a (Vest Saseks, 21. 01. 1922 - Vest Saseks, 19. 03. 2008)

1924.- Umro Vladimir Iljič Lenjin (Uljanov), sovjetski političar i revolucionar, vođa Oktobarske revolucije (Sibirsk, 22. 04. 1870 - Gorki kod Moskve, 21. 01. 1924)

1925.- Rođen Beni Hil (Alfred Houtorn Hil), engleski glumac-komičar (Sautempton, 21. 01. 1925 - London, 18. 04. 1992)

1938.- Umro Žorž Melijes, francuski filmski reditelj, pionir svetskog filma (Pariz, 08. 12. 1861 - Pariz, 21. 01. 1938)

1941.- Rođen Plasido Domingo, španski operski pevač (Madrid, 21. 01. 1941)

1950.- Umro Džordž Orvel (Erik Artur Bler), engleski književnik (Bengal, 25. 06. 1903 - London, 21. 01. 1950)

1956.- Rođena Đina Dejvis, američka filmska i TV glumica (Vorhem, 21. 01. 1956)

1957.- Umro Petar Krstić, kompozitor, dirigent i muzički pedagog (Beograd, 18. 02. 1877 - Beograd, 21. 01. 1957)

1959.- Umro Sesil Blaunt de Mil, američki filmski reditelj, scenarista i producent (Ešfild, 12. 08. 1881 - Los Anđeles, 21. 01. 1959)

1964.- Rođen Aleksandar Šoštar, vaterpolo golman, predsednik Vaterpolo saveza Srbije i Crne Gore (Niš, 21. 01. 1964)

1975.- Rođen Oliver Dulić, lekar i političar, predsednik Skupštine Srbije, ministar životne sredine i prostornog planiranja Srbije (Beograd, 21. 01. 1975)

1984.- Umro Džoni Vajsmiler, američki filmski glumac i plivač, olimpijski šampion (Vindbar,02. 06. 1904 - Akapulko, 21. 01. 1984)

1994.- Umro Miodrag Đorđević, fotograf (Valjevo, 1919 - Beograd, 21. 01. 1994)

2002.- Umrla Pegi Li (Norma Deloris Egstrom), američka pevačica (Džejmstaun, 26. 05. 1922 - Bel Er, 21. 01. 2002)

2005.- Umro prof. dr Vladeta Košutić, prevodilac, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu (Beograd, 04. 01. 1926 - 21. 01. 2005)

[Bisernica]

22.januar


Jedan od najznačajnijih srpskih slikara 20. veka, Sava Šumanović rođen je na danšnji dan 1896. godine. Engleski filozof Fransis Bejkon rođen u Londonu 1561. Vršačko pozorište "Sterija" počelo sa radom 1921. godine.

Sava Šumanović (1896-1942), jedan od najznačajnijih slikara srpske umetnosti 20. veka, rođen je u Vinkovcima, na današnji dan 1896. godine. Posle detinjstva provedenog u Šidu i gimnazije u Zemunu, 1918. godine završio je Umetničku školu u Zagrebu i odmah počeo da izlaže svoja dela. Pored slikarstva, bavio se ilustracijom, grafikom i scenografijom. Njegovo slikarstvo u ovom periodu pokazuje uticaje secesija i simbolizma. Uticaji kubizma vidljivi su u kasnijim fazama slikarevog rada. Šumanovićeva dela iz poznijeg perioda odlikuju se svetlim bojama, i lirskom atmosferom. Njegove najpoznatije slike "Doručak na travi" i "Pijana lađa" spadaju među najznačajnija dela modernog srpskog slikarstva.

Engleski filozof, državnik i esejista Fransis Bejkon rođen je u Londonu 22. januara 1561. godine. Bejkon se smatra pretečom empirizma. Postao je poznat kao zagovornik naučne revolucije u oblasti filozofije. Njegovi radovi definišu i popularizuju induktivnu metodologiju naučnih istraživanja, kasnije poznatu pod imenom "Bejkonov metod". Njegovim najvećim delom smatra se prva knjiga dela "Novi organon".

1729. - Rođen Gothold Efraim Lesing, nemački književnik, teoretičar umetnosti i kritičar (Kamjenc, 22. 01. 1729 - Braunšvajg, 15. 02. 1781)

1775. - Rođen Andre Mari Amper, francuski matematičar i fizičar, osnivač elektrodinamikei teorije magnetizma (Lion, 22. 01. 1775 - Marsej, 10. 06. 1836)

1788. - Rođen Lord Džordž Gordon Bajron, engleski književnik (London, 22. 01. 1788 - Misolongi, 19. 04. 1824)

1849. - Rođen Johan August Strindberg, švedski književnik (Stokholm, 22. 01. 1849 - Stokholm, 14. 05. 1912)

1871. - Velike demonstracije radnika u Parizu protiv predaje grada nemačkim trupama

1875. - Rođen Dejvid Grifit, američki filmski režiser (Kentaki, 22. 01. 1875 - Holivud, 23. 07. 1948)

1878. - Rođen Toma Rosandić, vajar, profesor i prvi rektor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik (Split, 22. 01. 1878 - Split, 01. 03. 1958)

1882. - Rođen Milan Vukasović, književnik (Beograd, 22. 01. 1882 - Pariz, 20. 09. 1970)

1901. - Umrla Viktorija I Aleksandrina, britanska kraljica (London, 24. 05. 1819 - Ozborn, 22. 01. 1901)

1908. - Rođen Lev Davidovič Landau, ruski fizičar, nobelovac (Baku, 22. 01. 1908 - Moskva, 01. 04. 1968)

1917. - Umro Jovan Ilkić, arhitekta (Zemun, 25. 03. 1857 - Nežider, 22. 01. 1917)

1921. - Počelo sa radom Pozorište "Sterija" u Vršcu

1922. - Ksenija Atanasijević, filozof, postala prva žena - doktor nauka na Beogradskom univerzitetu

1924. - Rođena Mira Trailović, spiker i urednik Dramskog programa Radio Beograda, pozorišni reditelj, osnivač Ateljea 212 i BITEF-a (Kraljevo, 22. 01. 1924 - Beograd, 07. 08. 1989)

1933. - Rođen Siniša Pavić, književnik i filmski scenarista (Sinj, 22. 01. 1933)

1934. - Rođen Jovan Deretić, književnik, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu(Orahovica, 22. 01. 1934 - Beograd, 16. 03. 2002)

1941. - Rođen Ljubomir Ramač-Kime, novinar, glavni urednik lista "Ruske slovo" (Đurđevo, 22. 01. 1941 - Novi Sad, 28. 04. 2005)

1949. - Rođen Dragan Malešević-Tapi, slikar (Beograd, 22. 01. 1949 - Beograd, 29. 10. 2002)

1950. - Rođen Zijah Sokolović, pozorišni, filmski i TV glumac, reditelj i književnik (Sarajevo, 22. 01. 1950)

1953. - Rođen Džim Džarmuš, američki filmski reditelj (Ejkron, 22. 01. 1953)

1955. - Rođen Rajko Žižić, košarkaš i sportski radnik (Nikšić, 22. 01. 1955 - Beograd, 07. 08. 2003)

1964. - u 5.sati i 00 min u Dubrovniku,svetlo dana ugledala zdrava devojčica REVELIN - zvana Bisa

1963. - Potpisan "Jelisejski sporazum" o međusobnim odnosima Francuske i Nemačke

1973. - Umro Lindon Džonson, američki političar i državnik, predsednik SAD
(Stounvil, 27. 08. 1908 - San Antonio, 22. 01. 1973)

1989. - Umro Miodrag Andrić - Ljuba Moljac, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 28. 01. 1943 - Zagreb, 22. 01. 1989)

1994. - Umro Žan Luj Baro, francuski filmski glumac i reditelj (L'Vezine, 08. 09. 1910 - Pariz, 22. 01. 1994)

2004. - Umro Anton Marti, pozorišni i TV reditelj (Labin, 10. 04. 1925 - Zagreb, 22. 01. 2004)

2004. -Umro Rudi Šeligo, slovenački književnik (Sušak, 14. 05. 1935 - Ljubljana, 22. 01. 2004)

2004. -Umro Janez Menart, slovenački književnik i prevodilac, urednik RTV Ljubljana(Maribor, 29. 09. 1929 - Ljubljana, 22. 01. 2004)

2005. - Umrla Konsuelo Velaskez, španska filmska glumica i kompozitor
(Guzman, 29. 08. 1924 - Meksiko Siti, 22. 01. 2005)

2008. - Umro Hit Ledžer (Hitklif Endrju Ledžer), australijski filmski glumac (Pert, 04. 04. 1979 - Njujork, 22. 01. 2008)

2008. - Umro Milenko Zablaćanski, pozorišni, filmski i TV glumac i reditelj (Bogatić, 08. 12. 1955 - Beograd, 22. 01. 2008)

2009. - Umro Zvonimir Skerl, dirigent, pijanista, trombonista, kompozitor i aranžer, dirigent Big Benda RTS-a (Zagreb, 21. 05. 1934 - Beograd, 22. 01. 2009)

[Bisernica]

23.januar

Na današnji dan 1989. godine umro španski slikar Salvador Dali. Godine 1898. rođen ruski filmski reditelj Sergej Mihajlovič Ejzenštajn.

Godine 1989. godine umro Salvador Dali, španski slikar, vajar, scenograf i kostimograf (Figeras, 11. 05. 1904 - Figeras, 23. 01. 1989). Jedan je od najznačajnijih umetnika 20. veka, a često ga nazivaju i velikim majstorom nadrealizma. Njegova umetnička dela pokazala su da je jedan od najkreativnijih slikara svog vremena. Dalijeva česta tematika je svet prostora, pijanstva, groznice i religije. Dali je izražavao veliko poštovanje prema španskom diktatoru Francisku Franku što je mnogo puta dovelo u pitanje procenu njegove ličnosti i njegovih dela. Jedan je od malobrojnih kome su za vreme njegovog života sagradili dva muzeja. Prvi je Dali Muzej na Floridi, koga je osnovao kolekcionar Dalijevih dela. Drugi muzej je Teatro Muzeo Dali u Figerasu. U Španiji su od sredine devedesetih godina još dva muzeja dostupna javnosti. To su zamak Pubol, koji je pripadao njegovoj ženi Gali. Salvador joj je obećao da će jedan dvorac urediti samo za nju i u kome je Dali živeo dve godine nakon njene smrti, i kuća u Port Ljigatu, malom ribarskom selu blizu špansko-francuske granice, koju je kupio 1930. godine.

1898.- Rođen Sergej Mihajlovič Ejzenštajn, ruski filmski reditelj (Riga, 23. 01. 1898 - Moskva, 11. 02. 1948). Po profesiji arhitekta, Ejzenštajn je studirao pozorišnu režiju kod čuvenog Mejerholda. Crtao je plakete, radio kao pozorišni scenograf i reditelj, a filmom je počeo da se bavi 1923. godine kao montažer. Svoj prvi film "Štrajk" Ejzenštajn je snimio 1924. godine. Godinu dana kasnije, nastaje "Oklopnjača Potemkin", sa kojom Ejzenštajn stiče svetsku slavu, a film postaje sinonim za sedmu umetnost. Slede dela: "Oktobar", "Generalna linija", "Sentimentalna romansa", "Aleksandar Nevski", "Ivan Grozni", "Da živi Meksiko". Poslednji film nije završio, ali su drugi autori, posle njegove smrti, pravili kompilacije. Sa samo nekoliko snimljenih filmova i svojim teorijskim radom u domenu filmske estetike i filozofije, dramaturgije i montaže, Ejzenštajn je doprineo oblikovanju filmskog izražajnog jezika i uticao na tokove svetskog filma i istoriju kinematografije. Osvetlio je problematiku filmske dinamike u vremensko - prostornim korelacijama. Montažu je smatrao bazom filmskog dela: vertikalana i horizontalna montaža, ritmička montaža, montaža atrakcije, asocijacije... U "Oklopnjači Potemkin" je najpotpunije izrazio svoj montažerski postupak. Svoje ideje i iskustva Ejzenštajn je pretopio u više knjiga, a veliki značaj imao je i njegov pedagoški rad na Filmskoj akademiji u Moskvi.

1783.- Rođen Stendal (Mari Anri Bejl), francuski književnik (Grenobl, 23. 01. 1783 - Pariz, 23. 03. 1842)

1832.- Rođen Eduard Mane, francuski slikar (Pariz, 23. 01. 1832 - Pariz, 30. 04. 1883)

1871.- Na Cetinju izašao prvi broj nedeljnog lista za politiku i književnost "Crnogorac"

1891.- Rođen Antonio Gramši, italijanski revolucionar i teoretičar, osnivač KP Italije (Ales, 23. 01. 1891 - Rim, 27. 04. 1937)

1905.- Štampan prvi broj lista "Sport i svet"

1916.- Počelo sahranjivanje umrlih srpskih vojnika na Krfu u "Plavu grobnicu"

1917.- Rođen Dušan Kostić, književnik (Peć, 23. 01. 1917 - Meljine, 19. 10. 1997)

1928.- Rođena Žana Moro, francuska filmska glumica, scenarista i režiser, akademik (Pariz, 23. 01. 1928)

1931.- Umrla Ana Pavlovna Pavlova, ruska balerina (Sankt Petersburg, 31. 01. 1881 - Hag, 23. 01. 1931)

1937.- Prva grupa jugoslovenskih dobrovoljaca pristupila Internacionalnim brigadama u Španskom građanskom ratu

1938.- Rođen Miroslav Rankov, istoričar književnosti, urednik i direktor Izdavačkog preduzeća Matice Srpske i sekretar Matice srpske (Vrbas, 23. 01. 1938 - Novi Sad, 03. 02. 2007)

1944.- Umro Edvard Munk, norveški slikar i grafičar (Loiten, 12. 12. 1863 - Ekeli, 23. 01. 1944)

1956.- Rođen Laza Ristovski, klavijaturista i kompozitor (Novi Pazar, 23. 01. 1956 - Beograd, 06. 10. 2007)

1960.- Rođen Majkl Hačins, australijski pevač (Sidnej, 23. 01. 1960 - Sidnej, 22. 11. 1997)

2004.- Umro Helmut Njutn, nemački fotograf (Berlin, 31. 10. 1920 - Los Anđeles, 23. 01. 2004)

2006.- Železnička nesreća na pruzi Beograd - Bar kod Bioča, poginulo 47 putnika, a više od 200 povređeno

2008.- Umrla Ognjenka Milićević-Lukač, pozorišni, radio i TV reditelj, teatrolog i pedagog, prevodilac, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Banja Luka, 26. 12. 1927 - Beograd, 23. 01. 2008)

2008.- Umro Zoran Predić, novinar i TV kritičar, urednik "Radio TV revije", direktor TV YU INFO, TV Politika, TV Studio B i TV Elmag (Zaječar, 18. 02. 1945 - Beograd, 23. 01. 2008)

[Bisernica]

24. januar

Na današnji dan 1887. godine rođena istaknuta pozorišna glumica Živana-Žanka Stokić. Dan vojnog novinskog centra "Odbrana".

Pozorišna glumica Živana-Žanka Stokić rođena je na današnji dan 1887. godine u Rabrovu. Glumica za koju je Branislav Nušić, oduševljen njenim glumačkim umećem, napisao većinu svojih ženskih uloga. Žankina biografija, ili kao što ističu ovdašnji teatrolozi, jedan od najromantičnijih i najtragičnijih životnih romana. Putujućoj pozorišnom trupi koju je predvodio tada čuveni Ljubomir Rajičić Čvrga, pridružla se 1902. godine. U početku, njen jedini zadatak bio je statira. Uz Aleksandra Gavrilovića, prvog srpskog ljubavnika na sceni, Žanka Stokić se u značajnijoj ulozi prvi put pojavila kao Tereza, u komadu "Bračna noć". Zajednički rad nastavili su u trupama Mana Petrovića, Mihajla Markovića, Dimitrija Nišlića.

Vojni list "Odbrana" obeležava Dan vojnog novinskog centra dodelom tradicionalnih nagrada i novouspostavljene nagrade "Ivan Marković", koja se dodeljuje u znak sećanja na prerano preminulog novinara tog lista.

1879.- Počeo da izlazi list za vojne nauke "Ratnik"

41.- Ubijen Kaligula (Gaius Caesar Germanicus), rimski imperator (Ancium, 31. 08. 12 - Rim, 24. 01. 41)

76.- Rođen Hadrijan (Publius Aelius), rimski imperator (Italika, 24. 01. 76 - Baia, 10. 07. 138)

1712.- Rođen Fridrih II Veliki, pruski kralj (Berlin, 24. 01. 1712 - Potsdam, 17. 08. 1786)

1732.- Rođen Pjer Ogisten Karon de Bomarše, francuski književnik (Pariz, 24. 01. 1732 - Pariz, 18. 05. 1799)

1847.- Rođen Radomir Putnik, vojskovođa, vojvoda srpske vojske, načelnik Generalštaba i ministar vojske Srbije (Kragujevac, 24. 01. 1847 - Nica, 17. 05. 1917)

1858.- Rođen Kosta Glavinić, inženjer, profesor Velike škole u Beogradu, predsednik beogradske opštine (Beograd, 24. 01. 1858 - Beograd, 25. 09. 1939)

1862.- Američki fizičar Tomas Alva Edison izvršio prvu uspešnu probu električne železnice

1895.- Umro lord Randolf Henri Spenser Čerčil, britanski političar i državnik (Blenem, 13. 02. 1849 - London, 24. 01. 1895)

1905.- Rođen Jovan Tucakov, profesor Farmaceutskog fakulteta u Beogradu, akademik (Čurug, 24. 01. 1905 - Beograd, 22. 09. 1978)

1923.- Rođen Mihajlo-Bata Paskaljević, pozorišni, filmski i TV glumac (Požarevac, 24. 01. 1923 - Beograd, 26. 01. 2004.)

1941.- Rođena Slobodanka Caca Aleksić, reditelj, upravnik i umetnički direktor Pozorišta " Puž" (Beograd, 24. 01. 1941)

1960.- Rođena Nastasja Kinski, nemačka filmska glumica (Berlin, 24. 01. 1960)

1965.- Umro ser Vinston Leonard Spenser Čerčil, britanski političar i državnik, premijer Velike Britanije, nobelovac (Blenem, 30. 11. 1874 - London, 24. 01. 1965)

2000.- Umro Aleksandar - Saša Petrović, književnik i prevodilac (Varaždin, 17. 10. 1921 - Beograd, 24. 01. 2000)

2003.- Umro Đovani- Đani Anjeli, italijanski automobilski magnat, direktor kompanije "Fiat" (Torino, 12. 03. 1921 - Torino, 24. 01. 2003)

2004.- Umrla Slobodanka - Boba Nedović, profesor Pravnog fakulteta, osnivač i prvi direktor Centra za slobodne izbore i demokratiju (Beograd, 1955 - Beograd, 24. 01. 2004)

2006.- Umrla Slavica Milenković, novinar i urednik RTS-a (Vlasina, 18. 05. 1955 - Beograd, 24. 01. 2006)

2006.- Umro Božidar Prodanović, slikar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Pranjani, 14. 07. 1923 - Beograd, 24. 01. 2006)

[Bisernica]

25.januar


Na današnji dan 1904. godine štampan prvi broj lista "Politika".

Prvi broj lista "Politika" štampan je na današnji dan 1904. godine. "Politika" je jedan od najstarijih informativnih dnevnih listova u Srbiji i na Balkanu. Nastala je prema ideji Vladislava Ribnikara, novinara i dopisnika stranih listova, koju su podržali srpski intelektualci i imućni ljudi toga vremena. Kada se 25. januara 1904. godine pojavio prvi broj "Politike", štampan je u tiražu od 1300 primeraka i imao je samo 4 strane, a pri dnu poslednje, nalazili su se podaci o vlasniku i odgovornom uredniku - Vladislavu Ribnikaru. Već posle nekoliko brojeva, Ribnikar osniva svoju štampariju i po tadašnjim propisima polaže majstorski ispit za štampara. U Srbiji je 1904. godine izlazilo 90 listova i časopisa, od kojih 72 u Beogradu. Kao 13. dnevni list "Politika" je bila nestranački i demokratski orijentisana, novina nezavisna u uređivanju i nova u izrazu, a po stilu u vrhu savremenog novinarstva s početka 20. veka. Ubrzo postaje najčitaniji list. Za vreme Prvog svetskog rata "Politika" nije izlazila. Osnivač lista Vladislav i urednik Darko Ribnikar poginuli su 1914. godine. U novoj državi, Kraljevini SHS, "Politika" je među svojim čitaocima od 1. septembra 1919. godine, a prvi posleratni broj potpisuje doktor Slobodan Ribnikar. Drugi svetski rat takođe prekida izlaženje lista, ali već 28. oktobra 1944. godine, verni čitaoci su u redovima čekali da kupe svoje novine. Datum osnivanja lista obeležava se kao Dan "Politike".

1736. - Rođen Žozef Luj Lagranž, francuski matematičar i astronom
(Torino, 25. 01. 1736 - Pariz, 10. 04. 1813)

1759. - Rođen Robert Berns, engleski književnik
(Alovej, 25. 01. 1759 - Damfrejs, 21. 07. 1796)

1874. - Rođen Vilijam Somerset Mom, engleski književnik
(Pariz, 25. 01. 1874 - Nica, 16. 12. 1965)

1882. - Rođena Virdžinija Vulf (Adelina Virdžinija Stiven), engleska književnica (London, 25. 01. 1882 - Rodmel, 28. 03. 1941)

1887. - Rođen Vasilj Popović, istoričar
(Stolac, 25. 01. 1887 - Kotor, 04. 1941)

1920. - Umro Amadeo Modiljani, italijanski slikar
(Livorno, 12. 07. 1884 - Pariz, 25. 01. 1920)

1921. - Prvi put u svetu pomenuta reč robot

Slavni češki pisac Karel Čapek u svojoj drami "R.U.R - Rosumovi univerzalni roboti" smislio je mehanička bića, slična čoveku kojima je dao ime robot, od češke reči robota, koja označava prinudni rad-staroslovenski koren rob. U javnosti se ova reč prvi put čula na premijeri Čapekove drame u Narodnom pozorištu u Pragu, 25. januara 1921. Godine.Kasnije ju je proslavio bard naučne fantastike Isak Asimov, slavnom serijom romana o robotima, te je ovaj pojam ušao u sve svetske jezike.

1947. - Umro Al (Alfons) Kapone, američki gangster
(Njujork, 17. 01. 1899 - Majami, 25. 01. 1947)

1947. - Rođen Milan - Cile Marinković, slikar (Beograd, 25. 01. 1947)

1958. - Rođen Zoran Cvijanović, pozorišni, filmski I TV glumac
(Beograd, 25. 01. 1958)

1977. - Rođen Stefan Milenković, violinista
(Beograd, 25. 01. 1977)

1978. - Umro Skender Kulenović, književnik, akademik
(Bosanski Petrovac, 02. 09. 1910 - Beograd, 25. 01. 1978)

1987. - Umro Predrag - Peđa Milosavljević, slikar i diplomata, akademik
(Lužnice, 03. 02. 1908 - Beograd, 25. 01. 1987)

1990. - Umrla Ava Gardner (Lusi Džonson), američka filmska glumica
(Smitfild, 24. 12. 1922 - London, 25. 01. 1990)

1996. - Umrla Olga Poznatov, pozorišna glumica, osnivač "Beogradske ekološke radionice" (Crepaja, 1933 - Beograd, 25. 01. 1996)

1997. - Umro dr Nikola Koljević, književnik, političar i državnik, potpredsednik Republike Srpske, profesor Univerziteta u Sarajevu (Banjaluka, 09. 06. 1936 - Beograd, 25. 01. 1997)

2000. - Umro Naum Đorđević, sanitetski pukovnik, solunac, nosilac Albanske spomenice, predsednik Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918. ( - Beograd, 25. 01. 2000)

2004. - Umro Ljubomir - Muci Draškić, pozorišni i TV reditelj, upravnik Ateljea 212, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Zagreb, 20. 06. 1937 - Beograd, 25. 01. 2004)

2004. - Umrla Fani Blankers-Koen, holandska atletičarka, olimpijska šampionka, najbolja atletičarka 20. veka (Amsterdam, 26. 04. 1918 - Amsterdam, 25. 01. 2004)

2006. - Umro Borislav Reba Ćorković, košarkaški trener
(Dvor na Uni, 09. 01. 1933 - Beograd, 25. 01. 2006)

2009. - Umro dr Đorđe Lazin, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu
(Vršac, 1951 - 25. 01. 2009)

[Bisernica]

26. januar


Na današnji dan rođen srpski glumac Žika Milenković, Pol Njumen, Rože Vadim. U Beogradu 1935. godine izašao prvi broj NIN-a.


Srpski glumac Živojin Žika Milenković rođen je na današnji dan 1927. godine. Pozorišnu karijeru započeo je u rodnom Nišu, a nastavio je u Beogradskom dramskom pozorištu, u kojem je radio do penzionisanja. Igrao je u preko 150 pozorišnih predstava, oko 30 filmova i više od 300 televizijskih emisija.

Na današnji dan 1935.godine u Beogradu izašao prvi broj "Nedeljnih informativnih novina" - NIN. Posle 26 brojeva NIN je zabranjen septembra 1935. godine. Ponovo je počeo da izlazi 7. januara 1951. godine.

1500.- Španski moreplovac Vinsente Janes Pinson otkrio Brazil

1823.- Umro Edvard Džener, engleski lekar, pronalazač vakcine protiv velikih boginja (Berkli, 17. 05. 1749 - London, 26. 01. 1823)

1824.- Umro Teodor Žeriko, francuski slikar I grafičar (Ruan, 29. 09. 1791 - Pariz, 26. 01. 1824)

1854.- Rođen Miša Dimitrijević, pozorišni glumac i reditelj (Šabac, 26. 01. 1854 - Zagreb, 17. 01. 1909)

1880.- Rođen Daglas Mekartur, američki general, komandant trupa na Dalekom istoku u Drugom svetskom ratu (Litl Rok, 26. 01. 1880 - Vašington, 05. 04. 1964)

1904.- Rođen Šon Mekbrajd, irski državnik, nobelovac (Pariz, 26. 01. 1904 - Dablin, 15. 01. 1988)

1908.- Rođen Stefan Grapeli, francuski džez - violinista (Pariz, 26. 01. 1908 - Pariz, 01. 12. 1997)

1918.- Rođen Nikolae Čaušesku, rumunski političar i državnik, predsednik Rumunije (Skorničesti, 26. 01. 1918 - Trgovište, 25. 12. 1989)

1925.- Rođen Pol Njumen, američki filmski glumac i reditelj, dobitnik "Oskar"-a (Klivlend, 26. 01. 1925 -Vestport, 26. 09. 2008)

1928.- Rođen Živojin- Žika Milenković, pozorišni, filmski i TV glumac, upravnik Narodnog pozoriša u Nišu (Niš, 26. 01. 1928 - Beograd, 18. 03. 2008)

1928.- Rođen Rože Vadim, francuski filmski reditelj (Pariz, 26. 01. 1928 - Pariz, 11. 02. 2000)

1950.- Indija proglašena republikom u okviru Britanskog komonvelta

1972.- Iznad Čehoslovačke, posle eksplozije podmetnute bombe, pao JAT- ov avion "DC- 9" na liniji Kopenhagen - Beograd, poginulo 26 putnika i članova posade, preživela jedino stjuardesa Vesna Vulović

2000.- Umro Ranko Petković, pravnik, predsednik Jugoslovenskog udruženja za međunarodno pravo, urednik časopisa "Međunarodna politika" (Bosanska Gradiška, 19. 06. 1926 - Beograd, 26. 01. 2000)

2001.- Umrla Fanula Parazoglu, arheolog i filolog, akademik (Bitolj, 1917 - Beograd, 26. 01. 2001)

2003.- Umro Valerij Brumel, ruski atletičar, svetski šampion u skoku u vis (Tolbuzin, 14. 04. 1942 - Moskva, 26. 01. 2003)

2004.- Umro Oliver Viktorović, pozorišni reditelj (Beograd, 1951 - Beograd, 26. 01. 2004)

2004.- Umro Mihajlo - Bata Paskaljević, pozorišni, filmski i TV glumac (Požarevac, 14. 01. 1923 - Beograd, 26. 01. 2004)

2006.- Umro Jure Bilić, hrvatski političar, član Predsedništva CK SKJ (Makarska, 1922 - Zagreb, 26. 01. 2006)

2008.- Umrla Ana Bešlić, akademski vajar (Bajmok, 1912 - Beograd, 26. 01. 2008)

2009.- Umro Radoslav Radivojević, reditelj, upravnik pozorišta "Bora Stanković" u Vranju (Podujevo, 05. 07. 1943 - Vranje, 26. 01.2009)

[Bisernica]

27.januar


Poznati trgovac i veliki dobrotvor Miša Anastasijević umro na danšnji dan 1885. Đuzepe Verdi najistaknutiji operski stvaralac 19. veka umro je 1901. godine.

Prvi put 1840. proslavljen Sveti Sava kao školska slava.

Miša Anastasijević, poznati srpski trgovac i veliki dobrotvor, umro je na danšnji dan 1885. godine u Bukureštu. Bavio se trgovinom solju. Imao je monopol na izvoz soli iz Vlaške i Moldavija, a kasnije i na uvoz soli iz Austro-Ugarske. Bio je jedan od najvećih trgovaca solju na Balkanu, što mu je donelo veliko bogatstvo. Pomagao je mnoge pisce prilikom štampanja njihovih knjiga, finansirao beogradsko čitalište i balove na dvoru kneza Aleksandra Karađorđevića, osnovao školu u Vlaškoj koju su đaci besplatno pohađali, opraštao trgovcima dugovae i davao pozajmice. Njegova najpoznatija zostavština je Kapetan-Mišino zdanje, velelepna građevina u kojoj se danas nalazi Rektorat Univerziteta u Beogradu.

Najistaknutiji operski stvaralac 19. veka Đuzepe Verdi umro je, u Milanu, na današnji dan 1901. godine. Još u ranim godinama pokazivao je smisao za muziku. Završio je studije na Milanskom konzervatorijumu. Prvu operu, "Oberto grof od Bonifacija", komponovao je 1839. godine. Sledile su: "Nabuko", "Jovanka Orleanka", "Rigoleto", "Trubadur", "Travijata", "Don Karlos", "Bal pod maskama", "Aida". Verdijevo delo izuzetno je popularno kod publike, pa danas, više od sto godina posle kompozitorove smrti, ne postoji operska kuća u svetu koja na repertoaru nema neko od njegovih dela.

1235.- Umro Rastko Nemanjić - Sveti Sava, prvi srpski arhiepiskop, književnik, prosvetitelj i diplomata (Miščići, Ras, oko 1175 - Trnovo, 27. 01. 1235)

1756.- Rođen Volfgang Amadeus Mocart, austrijski kompozitor (Salcburg, 27. 01. 1756 - Beč, 05. 12. 1791)

1777.- Rođen Lukijan Mušicki, episkop I književnik (Temerin, 27. 01. 1777 - Karlovac, 15. 03. 1837)

1814.- Umro Johan Gotlib Fihte, nemački filozof (Ramenau, 19. 05. 1762 - Berlin, 27. 01. 1814)

1826.- Rođen Mihail Saltikov-Ščedrin, ruski književnik (Spas-Ugol, 27. 01. 1826 - Petrograd, 10. 05. 1889)

1838.- Održan prvi diplomatski bal u Beogradu, domaćin bio izaslanik britanske krune Džon Lojd

1840.- Prvi put proslavljen Sveti Sava kao školska slava u Srbiji

1882.- Rođen Branko Popović, slikar, likovni kritičar, profesor Univerziteta u Beogradu (Užice, 27. 01. 1882 - Beograd, 27. 11. 1944)

1922.- Umro Đovani Verga, italijanski književnik (Katanija, 31. 08. 1840 - Katanija, 27. 01. 1922)

1926.- Rođena Ingrid Tulin, švedska filmska glumica (Soleftea, 27. 01. 1926 - Stokholm, 07. 01. 2004)

1942.- Umro Petar Dobrović, slikar (Pečuj, 14. 01. 1890 - Beograd, 27. 01. 1942)

1943.- Rođen Jovan Maljoković, džez - muzičar, kompozitor i aranžer (Valjevo, 27. 01. 1943)

1944.- Prva grupa jugoslovenskih izbeglica stigla u egipatski logor El šat u Drugom svetskom ratu

1945.- Oslobođen koncentracioni logor Aušvic u Drugom svetskom ratu

1953.- Rođena Slobodanka Rakić - Šefer, slikarka (Duvanište, 27. 01. 1953)

1972.- Umrla Mahalija Džekson, američka džez-pevačica (Nju Orleans, 26. 10. 1911 - Čikago, 27. 01. 1972)

1973.- Mirovnim ugovorom u Parizu završen rat u Vijetnamu

1980.- Rođen Marat Safin, ruski teniser (Moskva, 27. 01. 1980)

2006.- Umro Johanes Rau, nemački političar i državnik, predsednik Nemačke (Vupertal, 16. 01. 1931 - Berlin, 27. 01. 2006)

2006.- Umro Nikica Kalođera, kompozitor i dirigent (Beograd, 19. 05. 1930 - Zagreb, 27. 01. 2006)

2007.- Umro Nikola Milošević, filozof, političar, publicista, književnik i književni kritičar, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, akademik (Sarajevo, 12. 04. 1929 - Beograd, 27. 01. 2007)

2008.- Umro Suharto, indonežanski general, političar i državnik, predsednik Indonezije (Solo, 08. 06. 1921 - Džakarta, 27. 01.2008)

2009.- Umro Džon Apdajk, američki književnik (Šilington, 18. 03.1932 - Masačusets, 27. 01. 2009)

[Bisernica]

28.januar



Smrt franačkog kralja i rimsko - nemačkog cara Karla Velikog i rođenje Artura Rubinštajna, američkog pijaniste, obeležili današnji dan kroz istoriju.


Godine 814. umro je franački car Karlo Veliki. Došao je na presto 768. i vladao je do smrti 814. Prekrojio je kartu čitave zapadne Evrope i proširio je Franačku državu od Severnog mora do Italije i od Atlantika do Češke. Papa Lav III krunisao ga je 800. za rimskog cara, što je bio čin s trajnim posledicama po istoriju Evrope.

Na današnji dan 1887. godine rođen Artur Rubinštajn, američki pijanista. Rubinštajn je bio čudo od deteta i svoj prvi javni nastup imao je već sa pet godina. Studirao je u Varšavi i Berlinu. Debitovao je sa tada čuvenim violinistom i dirigentom Jozefom Joakimom. Svirajući na koncertnim podijumima širom sveta dela Baha, Mocarta, Lista, Betovena i Šopena, Rubinštajn je demistifikovao pijanističku umetnost, odbacujući tvrdnje da biti pijanista znači voditi asketski život. Mekan ton, bogata interpretativna imaginacija, poštovanje notnog teksta i objektivan pristup autorui delu, karakteristike su njegovog odnosa prema muzici koju je izvodio. Pri kraju života, iako slep, svirao je po sećanju gotovo do poslednjeg dana, sačuvavši njemu svojstvenu neverovatnu životnu energiju.

1596. - Umro ser Frensis Drejk, engleski moreplovac i istraživač (Devonšajr, oko 1541 - Puerto Belo, 28. 01. 1596)

1754. - Umro Ludvig Holberg, danski književnik (Bergen, 03. 12. 1684 - Kopenhagen, 28. 01. 1754)

1873. - Rođen Jovan Radonić, istoričar, akademik (Mol, 28. 01. 1873 - Beograd, 25. 11. 1956)

1878. - U Nju Hevnu puštena u rad prva telefonska centrala u svetu

1884. - Rođen Ogist Pikar, švajcarski fizičar i istraživač mora, prvi balonom dospeo u stratosferu (Bazel, 28. 01. 1884 - Lozana, 25. 03. 1962)

1886. - Umro Jovan Subotić, političar, književnik i urednik "Letopisa Matice srpske" (Dobrinci, 11. 02. 1817 - Zemun, 28. 01. 1886)

1886. - Nemački konstruktori Dajmler i Benc izložili prvi automobil sa motorom sa unutrašnjim sagorevanjem

1895. - Prvi telefonski koncert u Beogradu priređen u čast Nikole Tesle u organizaciji Poštansko - telegrafske zadruge

1898. - Rođen Milan Konjović, slikar (Sombor, 28. 01. 1898 - Sombor, 20. 10. 1993)

1912. - Rođen Milan Vasić, slikar i scenograf (Lazarevac, 28. 01. 1912)

1914. - Rođen Dušan Busančić, hornista, član Simfonijskog orkestra Radio Beograda, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, osnivač studija horne u Srbiji (Sarajevo, 28. 01. 1914 - Beograd, 19. 11. 2007)

1928. - Rođen Rože Vadim (Plemjenikov), francuski filmski reditelj (Pariz, 28. 01. 1928 - Pariz, 11. 02. 2000)

1931. - Rođen Radislav Majo Đurović, književnik, osnivač i prvi upravnik Malog pozorišta "Duško Radović", sekretar Kulturno-prosvetne zajednice Beograda (Danilovgrad, 28. 01. 1931- Beograd, 01. 12. 2006)

1943. - Rođen Miodrag Andrić - Ljuba Moljac, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 28. 01. 1943 - Zagreb, 22. 01. 1989)

1949. - Umro Vilijem Batler Jejts, irski književnik, nobelovac (Sadmonton, 13. 06. 1865 - Menton, 28. 01. 1949)

1955. - Rođen Nikola Sarkozi, francuski političar i državnik, predsednik Francuske (Pariz, 28. 01. 1955)

1957. - Rođena Mirjana Karanović, pozorišna, filmska i TV glumica, profesor i rektor Univerziteta umetnosti "Braća Karić" (Beograd, 28. 01. 1957)

1958. - Premijera predstave "Bajka o caru i pastiru", autora Boška Trifunovića, u režiji Miroslava Belovića, na sceni pozorišta "Boška Buha"- posle" Mišolovke" i "Plave ptice" najduže izvođena predstava u svetu.

1964. - Rođen Rasim Ljajić, lekar, novinar i političar, predsednik Socijaldemokratske partije Srbije, ministar za nacionalne i etničke zajednice i ministar rada i socijalne politike Srbije (Novi Pazar, 28. 01. 1964)

1990. - Umro Tode Čolak, književnik, profesor Univerziteta u Beogradu (Knin, 03. 01. 1940 - Beograd, 28. 01. 1990)

1996. - Umro Josif Brodski, ruski književnik, nobelovac (Lenjingrad, 24. 05. 1940 - Njujork, 28. 01. 1996)

2001. - Umro Borivoje Simić, dirigent i kompozitor (Beograd, 01. 11. 1920 - Beograd, 28. 01. 2001)

2001. - Umro Ranko Marinković, književnik, profesor Akademije za pozorišnu umetnost u Zagrebu (Vis, 22. 02. 1913 - Zagreb, 28. 01. 2001)

2002. - Umrla Astrid Lindgren, švedska književnica (Smaland, 14. 11. 1907 - Stokholm, 28. 01. 2002)

2003. - Umro Miloš Milutinović, fudbaler i trener (Bajina Bašta, 05. 02. 1933 - Beograd, 28. 01. 2003)

2004. - Nestao Artur Takač, atletičar, sportski radnik član Olimpijskog komiteta Srbije i Crne Gore (Višnji Kubin, 1918 - Kopaonik, 28. 01. 2004)

2006. - Umro Duško Trifunović, književnik i novinar, urednik RTS-a (Sijekovac,13. 09. 1933 - Novi Sad, 28. 01. 2006)

2008. - Umro Hristodulos (Hristos Paraskevidis), dr teologije, arhiepiskop atinski i cele Grčke (Ksanti, 1939 - Atina, 28. 01. 2008)

2008. - Umro Geza Sekelj, majstorski kandidat i republički šahovski sudija, kapiten šahovskog kluba "Spartak" ( 1954 - Subotica, 28. 01. 2008)

[Bisernica]

29.januar


Rođen Branko Miljković, umro Branimir Ćosić.


1412.
- Despot Stefan Lazarević potpisao Zakon o rudnicima i Statut grada Novo Brdo

1825.
- Izbila Đakova buna protiv režima knjaza Miloša Obrenovića

1860.
- Rođen Anton Pavlovič Čehov, ruski književnik

(Taganrog, 29. 01. 1860 - Badenvejler, 15. 07. 1904)

1866.
- Rođen Romen Rolan, francuski književnik, nobelovac

(Klamsi, 29. 01. 1866 - Vezele, 30. 12. 1944)

1889.
- Samoubistvom okončali život Franc Rudolf Habsburški, austrijski prestolonaslednik i njegova ljubavnica baronesa Marija Večera u lovačkom dvorcu Majerling kraj Beča

1899.
- Umro Alfred Sislej, francuski slikar

(Pariz, 30. 10. 1839 - Fontenblo, 29. 01. 1899)

1905.
- Umro Miloš Cvetić, pozorišni glumac, reditelj i književnik

(Čurug, 26. 06. 1845 - Beograd, 29. 01. 1905)

1909.
- Rođen Radivoje-Raća Marković, novinar Radio Beograda

(Majur, 29. 01. 1909 - Beograd, 19. 07. 1979)

1929.
- Rođen Sima Ćirković, istoričar, akademik

(Osjek, 29. 01. 1929)

1934.
- Rođen Branko Miljković, književnik

(Niš, 29. 01. 1934 - Zagreb, 12. 02. 1961)

Miljković je jedan od najznačajnijih srpskih pesnika 20. veka. Počeo je da piše kao srednjoškolac, a 1957. godine objavio je prvu zbirku pesama "Uzalud je budim". Bio je liričar snažnog intlektualnog pogleda na svet. Izuzetne verbalne invencije, nošena žarom unutrašnje vatre Miljkovićeva poezija je zaokupljena fenomenom smrti i nestajanja. Napisao je zbirke pesama: "Poreklo nade", "Vatra i ništa", "Krv koja svetli", "Pesme" i "Smrću protiv smrti" (s Blažom Šćepanovićem). Nadahnuto je prevodio moderne ruske i francuske pesnike.

Fond Biblioteke RB:

- Branko Miljković: "Pesme"

- Aleksandar Jovanović: "Pesnici i preci"

Fond Programskog arhiva:

- Branko Miljković - kao autor: TG - 7213, PG - 1270, PG - 1199

- Branko Miljković - kao učesnik: TG - 5416

1931.
- Rođen Đorđe Đurđević, pozorišni i radio reditelj, kritičar i publicista

(Veliko Vukovje, 29. 01. 1931)

1934.
- Umro Branimir Ćosić, književnik

(Štitar, 13. 09. 1903 - Beograd, 29. 01. 1934)

1945.
- Rođen Ratomir - Rale Damjanović, književnik, recitator, novinar i urednik Drugog programa Radio Beograda

(Donji Tovarnik, 29. 01. 1945)

1954.
- Rođena Opra Gejl Vinfri, američka TV voditeljka i filmski producent

(Košjusk, 29. 01. 1954)

1961.
- Rođen Gorjan Korunoski, dirigent, pijanista i kompozitor, umetnički direktor i šef - dirigent Opere Madlenianum
(Prilep, 29. 01. 1961 - Beograd, 06. 12. 2005)

1963.
- Umro Robert Frost, američki književnik
(San Francisko, 26. 03. 1874 - Boston, 29. 01. 1963)

1994.
- Umrla Urlike Majer, austrijska skijašica, svetska šampionka u alpskom skijanju
(Rauris, 22. 10. 1967 - Murau, 29. 01. 1994)

2003.
- Umrla Natalija Dudinska, ruska balerina, profesor Akademije ruskog baleta

(Harkov, 21. 08. 1912 - Sankt Petersburg, 29. 01. 2003)

2005.
- Umro Živorad- Žika Mitrović, filmski reditelj i scenarista

(Beograd, 03. 09. 1921 - Beograd, 29. 01. 2005)

2005.
- Umro Efraim Kišon, izraelski književnik

(Budimpešta, 23. 08. 1924 - Majstersrute, 29. 01. 2005)

2008.
- Umro Margaret Truman Danijel, književnica i novinar, ćerka američkog predsednika Harija Trumana
(Independens, 17. 02. 1924 - Čikago, 29. 01. 2008)

[Bisernica]

30.januar

NOVI SAD - Na današnji dan 1948. ubijen je indijski državnik Mohandas Karamčand Gandi, nazvan "Mahatma" (velika duša), vođa pokreta za nezavisnost Indije, pola godine posle sticanja nezavisnosti zemlje, za koju se borio čitavog života. U Nju Delhiju ga je ubio Naturam Godse, fanatik iz sekte "Hindu Mahasabha" koja se protivila njegovoj politici stišavanja antagonizama između Hindusa i muslimana. Gandi je završio prava u Engleskoj 1891. od 1893. do 1914. predvodio je u Južnoj Africi tamošnje Induse, a od 1919. pokret za nezavisnost Indije. Gandijeva doktrina, koju je usvojio Indijski Nacionalni Kongres, partija koja je predvodila borbu za nezavisnost, manifestovala se pasivnim otporom. Sam Gandi, koji je asketski živeo, često je štrajkovao glađu, što se pokazalo kao oružje pred kojim je britanska kolonijalna vlast bila nemoćna. Uživao je ogroman ugled i popularnost, ne samo u Indiji, i postao je simbol borbe naroda te velike zemlje za nezavisnost.


Danas je subota, 30. januar, 30. dan 2010. Do kraja godine ima 335 dana.

1648. - Potpisivanjem ugovora u Minsteru okončan je osmogodišnji rat Španije i Ujedinjenih Provincija Nizozemske (Holandija), izazvan nametanjem rimokatolicizma od strane Španaca. Španija je u oktobru iste godine konačno prinuđena da prizna nezavisnost Holandije. Ta zemlja će ubrzo postati primer privrednog i kulturnog procvata.

1649. - Engleskom kralju Čarlsu I Stjuartu, čija je autoritarna vladavina izazvala građanski rat, odrubljena je glava na osnovu presude revolucionarnog suda. Obrazloženje je bilo da je kriv zbog izdaje - odnosno tajnih pregovora sa Škotima. Pod pritiskom, on je 1628. objavio "Peticiju o pravima", garantujući prava Parlamenta kao i lične slobode građana, ali tu obavezu nije poštovao. Parlament je 1640. odlučio da o poreskim pitanjima odlučuje to telo, a ne kralj, što je takođe bio predmet spora. Njegov režim srušila je revolucija pod vođstvom Olivera Kromvela, čije su snage potukle kraljevsku vojsku kod Marston Mura 1644. i kod Nezbija 1645. Čarls I je nakon tih poraza prebegao u Škotsku, ali su ga 1647. predali Kromvelovim snagama. Pogubljenje je ostavilo mučan utisak čak i na Kromvelove pristalice, a u Holandiji i Španiji ogorčena svetina pobila je poslanike nove republike. Posle obaranja Kromvela, monarhija je obnovljena 1660. Vreme republike (Kromvela) u istoriji Engleske zapamćeno je kao period strahovlade.

1835. - Predsednik SAD Endrju Džekson preživeo je prvi atentat na šefa države u američkoj istoriji.

1882. - Rođen je američki državnik Frenklin Delano Ruzvelt, predsednik SAD od 1932. do 1945. Četiri puta biran je za šefa države, jedini u američkoj istoriji. Bio je pravnik i član Demokratske stranke. Paralizovan je 1921, ali ga to nije omelo da 1928. postane guverner države Njujork i četiri godine potom prvi put predsednik SAD, u vreme velike privredne krize koju je ublažio politikom poznatom kao "Nju dil". Politiku "velike batine" prema latinoameričkim zemljama zamenio je politikom "dobrog susedstva", a sa Sovjetskim Savezom je uspostavio diplomatske odnose. Objavio je 1941. Povelju o četiri slobode: slobodu misli, slobodu od straha, slobodu od siromaštva i slobodu veroispovesti. Iste godine njegovom zaslugom usvojen je Zakon o zajmu i najmu, što je SAD pripremilo za ratne napore. Napustio je politiku izolacionizma i energično stao na stranu antihitlerovske koalicije u Drugom svetskom ratu. Drugi put je za predsednika izabran 1936, treći put 1940, a četvrti put 1944, ali taj mandat nije okončao pošto je umro u aprilu 1945.

1889. - Austrougarski prestolonaslednik nadvojvoda Franc Karl Jozef Rudolf Habzburg i njegova sedamnaestogodišnja ljubavnica baronesa Marija Večera izvršili su samoubistvo u carskoj lovačkoj kući u Majerlingu.

1927. - Rođen je švedski državnik Ulof Palme, šef vlade i Socijaldemokratske radničke partije Švedske od 1969. do 1976. i od 1982. do februara 1986, kad je ubijen u atentatu. U politiku je ušao kao studentski vođa, a u 42. godini postao je šef stranke i predsednik vlade. Odlučno se protivio vojnoj intervenciji SAD u Vijetnamu. Od 1980. vodio je nezavisnu međunarodnu komisiju za unapređenje procesa razoružanja. Kao lider Socijalističke internacionale više puta je rukovodio mirovnim misijama UN, poput rešenja sukoba Irana i Iraka, ili Radne grupe o Južnoj Africi.

1933. - Predsednik Nemačke feldmaršal Paul fon Hindenburg naimenovao je Adolfa Hitlera za kancelara. U toj vladi nalazila su se još samo dvojica nacista, ali je on brzo uklonio neistomišljenike i prigrabio apsolutnu vlast. Time je otvoren put nacističkoj diktaturi.

1937. - Rođen je ruski velemajstor Boris Vasiljevič Spaski, svetski šahovski prvak od 1969. do 1972, igrač izuzetne originalnosti i maštovitosti. Titulu omladinskog šahovskog prvaka sveta osvojio je 1955, a 1961. prvi put je postao šampion Sovjetskog Saveza. Prvi put se borio za titulu prvaka sveta 1966. ali je meč protiv jermenskog velemajstora Tigrana Petrosjana izgubio rezultatom 12,5:11,5. Svetski prvak postao je tri godine docnije, pobedivši istog rivala sa 12,5:10,5. Titulu je izgubio u dvoboju s američkim velemajstorom Bobijem Fišerom, koji ga je 1972. u Rejkjaviku pobedio sa 12,5:8,5.

1937. - Rođena je engleska pozorišna i filmska glumica Vanesa Redgrejv, koja je najčešće tumačila uloge samostalnih modernih žena složene prirode i senzibiliteta. Filmovi: "Morgan", "Mornar iz Gibraltara", "Kamelot", "Uvećanje", "Juriš lake konjice", "Usamljenost trkača na duge staze", "Izadora Dankan", "Demoni", "Marija kraljica Škotske", "Ubistvo u Orijent ekspresu", "Džulija" (Oskar), "Agata", "Vagner", "Bostonci".

1943. - Britansko ratno vazduhoplovstvo otpočelo je u Drugom svetskom ratu prvo danonoćno bombardovanje Berlina.

1948. - Umro je američki pilot i konstruktor aviona Orvil Rajt, pionir avijacije, koji je 1903. s bratom Vilburom, u avionu njihove izrade, izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva. Let je trajao 59 sekundi i avion je preleteo 285 metara. Godine 1905. proizveli su avion koji je preleteo 39 kilometara. Braća Rajt su 1909. osnovala "Ameriken Rajt kompani" za proizvodnju aviona, i iste godine vojsci SAD isporučili su prvi borbeni avion "Signal Korps I".

1957. - UN su pozvale vladu Južne Afrike da preispita politiku aparthejda.

1964. - U Sovjetskom Savezu su prvi put u istoriji kosmonautike uz pomoć jedne rakete lansirani sateliti u različite orbite - "Elektron 1" i "Elektron 2".

1967. - Papa Pavle VI susreo se s predsednikom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza Nikolajem Podgornim, prvim šefom sovjetske države koji je posetio Vatikan.

1968. - U Vijetnamskom ratu počela je jednomesečna ofanziva nazvana "Tet" (Nova godina) pod komandom severnovijetnamskog generala Vo Ngujen Đapa, tokom koje su severnovijetnamske trupe i južnovijetnamski gerilci napali Sajgon i više od 100 drugih mesta u Južnom Vijetnamu. "Tet" se smatra prekretnicom u ratu - pošto je navela vladu SAD da počne da razmišlja o povlačenju iz Vijetnama.

1972. - Britanski vojnici su u Severnoj Irskoj ubili 13 ljudi, učesnika zabranjenog marša rimokatoličkih demonstranata za građanska prava u gradu Londonderi.

1972. - Pakistan je napustio Komonvelt u znak protesta zbog odluke Velike Britanije, Australije i Novog Zelanda da priznaju Bangladeš (bivši Istočni Pakistan).

1995. - U eksploziji automobila-bombe koju su u Alžiru aktivirali islamski teroristi poginulo je najmanje 20 ljudi.

2000. - Kenijski "Erbas 310" na letu Lagos-Najrobi srušio se u more, što je preživelo samo 10 od 179 putnika i članova posade.

2002. - Na zajedničkoj sednici Predstavničkog doma i Senata, predsednik SAD Džordž Buš okarakterisao je Irak, Iran i Severnu Koreju kao "osovinu zla".

2005. - U Iraku su održani izbori za nacionalnu skupštinu - prvi slobodni izbori u poslednjih 50 godina.

2007. - U borbama pored iračkog svetog grada Nadžafa ubijena su 263 pobunjenika dok je preko 500 zarobljeno u jednom od najžešćih sukoba od početka američke invazije na Irak 2003. Lider pobunjeničke grupe, samozvani Mahdi (neka vrsta mesije u islamu) takođe je stradao, dok je njegova grupa "Nebeskih vojnika" razbijena.

2007. - Umro je Sidni Šeldon, američki književnik, autor niza bestseler romana. Šeldon je, pre nego što se u pedesetim godinama života posvetio pisanju romana o snažnim ženama koje pobeđuju u neprijateljskom svetu nemilosrdnih muškaraca, osvajao nagrade za doprinos brodvejskom pozorištu, filmu i televiziji.

2008. - Britanski "Opinion risrč biznis" (ORB) saopštio je da je Više od milion Iračana izgubilo život kao rezultat konflikta u toj zemlji, od početka rata koji su povele SAD 2003. Istraživanje koje je sprovela nevladina organizacija ORB pokazalo je da je više od 20 odsto ljudi u Iraku imalo najmanje jedan smrtni slučaj u porodici kao posledicu rata koji je započeo 2003. godine.

2009. - Umro je Ingemar Johanson, švedski bokser, šampion sveta 1959. u teškoj kategoriji. Svetsku titulu osvojio pobedivši Amerikanca Flojda Patersona nokautom u trećoj rundi, u spektakularnom meču koji je održan na "Jenki" stadionu u Njujorku. Profesionalni prvak Evrope postao je 1956. nokautiravši Italijana Franka Kavićija. Na Olimpijskim igrama u Helsinkiju 1952. osvojio je srebrnu medalju, ali mu je ona oduzeta, pošto je diskvalifikovan tokom finalnog meča sa američkim bokserom Edom Sandersom. Medalja mu je zvanično vraćena 30 godina docnije.

[Bisernica]

31.januar


Dan borbe protiv pušenja u Srbiji

1797.
- Rođen Franc Peter Šubert, austrijski kompozitor (Lihtental, 31. 01. 1797 - Beč, 19. 11. 1828)

1841.
- Rođen Laza Kostić, književnik i prevodilac (Kovilj, 31. 01. 1841 - Beč, 09. 12. 1910)

1881.
- Rođena Alizabet Arden (Florens Grejem Najtingel), američki kozmetički magnat (Kanada, 31. 01. 1881 - 18. 10. 1966)

1882.
- Rođena Ana Pavlovna Pavlova, ruska balerina (Petrograd, 31. 01. 1882 - Hag, 23. 01. 1931)

1921.
- Rođen Mario Lanca, italijanski operski opevač (Filadelfija, 31. 01. 1921- Rim, 07. 10. 1959)

1924.
- Rođen Tengiz Abuladze, gruzijski filmski reditelj (Kutaisi, 31. 01. 1924 - Tbilisi, 06. 03. 1994)

1933.
- Umro Džon Golsvorti, engleski književnik, nobelovac (Kingston Hil, 14. 08. 1867 - Hemsted, 31. 01. 1933)

1937.
- Rođen Ivan Klajn, lingvista (Beograd, 31. 01. 1937)

1944.
- Rođena Vesna Nestorović, spiker RTB-a (Beograd, 31. 01. 1944)

1944.
- Umro Žan Žirodu, francuski književnik (Belak, 29. 10. 1882 - Pariz, 31. 01. 1944)

1962.
- Umro Petar Pjer Križanić, karikaturista, književnik, jedan od osnivača "Ošišanog ježa" (Glina, 19. 05. 1890 - Beograd, 31. 01. 1962)

1974.
- Umro Semjuel Goldvin, američki filmski producent (Varšava, 27. 08. 1884 - Holivud, 31. 01. 1974)

1988.
- Umro Nedeljko Gvozdenović, slikar (Mostar, 24. 02. 1902 - -Beograd, 31. 01. 1988)

1996.
- Umro Martin Jonaš, slikar-naivac (Kovačica, 09. 05. 1924 - Pančevo, 31. 01. 1996)

1996.
- Umro Dragan-Bata Ognjenović, karatista, reprezentativac, profesionalni prvak Evrope u ful-kontaktu i prvak sveta u kik-boksu (Nikšić, 1958 - Nikšić, 31. 01. 1996)

1997.
- Umro Sveta Lukić, književnik i književni kritičar, urednik RTB-a

(Beograd, 18. 10. 1931 - Beograd, 31. 01. 1997)

2002.
- Umro Predrag Vranicki, filozof, profesor Filozofskog fakulteta u Zagrebu, akademik (Benkovac, 02. 01. 1922 - Zagreb, 31. 01. 2002)

2002.
- Umro Miladin Korać, ekonomista, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu (Valjevo, 02. 04. 1924 - Beograd, 31. 01. 2002)

2003.
- Umro Miloš Mišović, novinar "NIN"-a i "Danas"-a i publicista (Zlatibor, 1916 - Beograd, 31. 01. 2003)

2007.
- Umro Kosta Carina, književnik, publicista, filmski radnik i prevodilac ( - Beograd, 31. 01. 2007)

2008.
- Umro Aleksandar Saša Nikašinović, jedan od osnivača i urednik lista "Danas", glavni i odgovorni urednik studentskog lista "Indeks", novinar "Dnevnika", "Borbe" i "Večernjih novosti" (Bavanište, 14. 12. 1941 - Beograd, 31. 01. 2008)

[Bisernica]

1. februar


Rođena Svetlana Velmar - Janković i Soja Jovanović.

- Ustanovljeno ime Novi Sad

Ukazom austrijske carice Marije Terezije Racka varoš (Srpski grad) dobila je 1748. godine naziv Neoplanta i status slobodnog kraljevskog grada. Srbi su ga zvali Novi Sad, a grad je zahvaljujući privilegijama i ekonomskim povlasticama ubrzo prednjačio u odnosu na ostala mesta u Vojvodini. Osnovane su mnoge škole, pokrenuti časopisi, osnovana Matica srpska...Grad je postao snažan srpski kulturni centar, poznat pod imenom "srpska Atina", ali i industrijski, naučni i trgovinski centar Vojvodine i Srbije.

Fond Biblioteke RB:

- Monografija "Razvitak Novog Sada od osnivanja do naših dana"

- Rođen Luj Ogist Blanki, francuski socijalista i revolucionar

(Puže Tenie, 01. 02. 1805 - Pariz, 01. 01. 1881)

- Rođen Milan Rešetar, filolog, profesor Univerziteta u Beogradu

(Dubrovnik, 01. 02. 1860 - Firenca, 14. 01. 1942)

- Gogoljev "Revizor" prvi put izveden na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu

- Rođen Hugo fon Hofmanštal, austrijski književnik

(Beč, 01. 02. 1874 - Beč, 15. 07. 1929)

- Rođen Svetislav Stefanović, lekar, književnik, i prevodilac

(Novi Sad, 01. 02. 1874 - Beograd, 11. 1944)

- Rođen Džon Ford, američki filmski reditelj

(Portland, 01. 02. 1895 - Palm Springs, 01. 09. 1973)

- Štampan prvi broj časopisa "Srpski književni glasnik"

- Rođen Klerk Vilijem Gebl, američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"- a

(Kadis, 01. 02. 1901 - Holivud, 16. 11. 1960)

- Pobuna bokeljskih mornara u Prvom svetskom ratu

- Rođena Renata Tebaldi, italijanska operska pevačica

(Pezaro, 01. 02. 1922 - San Marino, 19. 12. 2004)

- Rođena Sofija-Soja Jovanović, filmski, pozorišni i TV reditelj

(Beograd, 01. 02. 1922 - Beograd, 22. 04. 2002)

- Rođen Danilo Purić, političar, diplomata, novinar, glavni urednik i direktor "Politike"

(Mileševo, 01. 02. 1923 - Beograd, 26. 04. 2005)

- Rođena Milosava - Mila Caričić - Stojnić, slavista, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu

(Berane, 01. 02. 1924 - Beograd, 22. 05. 2003)

- Rođen Živojin Kovačević, slikar, dizajner i ilustrator

(Beograd, 01. 02. 1928)

- Rođen Tom Lantoš, američki političar, predsedavajući Komiteta za spoljne odnose

Predstavničkog doma američkog Kongresa

(Budimpešta, 01. 02. 1928 - Betesda, 11. 02. 2008)

- Rođen Boris Jeljcin, ruski političar i državnik, prvi predsednik Ruske Federacije

(Butka, 01. 02. 1931- Moskva, 23. 04. 2007)

- Rođena Svetlana Velmar - Janković, književnica, akademik

(Beograd, 01. 02. 1933)

- Umro Pit Mondrian, holandski slikar

(Amersfort, 07. 03. 1872 - Njujork, 01. 02. 1944)

- Štampan prvi broj "Službenog lista Jugoslavije"

- Proglašena Mađarska Republika

- Otvorena Galerija fresaka u Beogradu

- Umro Baster Kiton (Džozef Frensis), američki filmski glumac i režiser

(Kanzas, 04. 10. 1896 - Holivud, 01. 02. 1966)

- Umro Nikola Božić, vojni istoričar i publicista

(Grabovac, 1925 - Novi Sad, 01. 02. 1997)

- Umrla Branka Milošević, novinar i urednik Programa 202 Radio Beograda

(Beograd, 24. 01. 1955 - Beograd, 01. 02. 1998)

- Umro Zvonimir Penđer, elektroinženjer, ton-majstor Radio Beograda

(Beograd, 04. 07. 1940 - Beograd, 01. 02. 2002)

- Američki spejs-šatl Kolumbija srušio se nad Teksasom, poginulo 7 astronauta

- Umro Srba Mitrović, književnik i prevodilac

(Lalinac, 23. 12. 1931 - Beograd, 01. 02. 2007)

- Umro Đan Karlo Menoti, italijanski kompozitor, osnivač festivala "Dva sveta"

(Kadeljano, 07. 07. 1911 - Monte Karlo, 01. 02. 2007)

- Umro Pavle Martinović, fudbaler OFK Beograda i sportski radnik

(Bajice, 1929 - Beograd, 01. 02. 2008)

1650 - U Stokholmu, gde je boravio na poziv kraljice Kristine, umro je francuski filozof, matematičar i fizičar Rene Dekart (Descartes). Odbacivši svaku dogmu ili doktrinarnost učenja, Dekart je četiri osnovna pravila mišljenja izneo u čuvenom delu "Rasprava o metodi". Smatra se začetnikom moderne filozofije racionalizma.

1748 - Ukazom carice Marije Terezije (Maria Theresia), Novi Sad je dobio status slobodnog kraljevskog grada u okviru austrijske monarhije. Taj dan proglašen je za Dan grada kada je lokalnu vlast 1996. godine u Novom Sadu osvojila opoziciona koalicija "Zajedno".

1793 - Revolucionarna Francuska je, nepune dve sedmice posle pogubljenja kralja Luja XVI (Louis), objavila rat Velikoj Britaniji i Holandiji.

1840 - U američkom gradu Baltimoru je otvoren prvi stomatološki fakultet u svetu.

1893 - Tomas Edison (Thomas) je u Vest Orindžu u Nju Džersiju otvorio prvi filmski studio u svetu.

1896 - Podstaknuti pobunom u Grčkoj, stanovnici ostrva Krit počeli su ustanak protiv turske vlasti. Uz intervenciju evropskih sila, Krit je 1898. dobio autonomiju, a 1912. pripojen je Grčkoj.

1901 - U Beogradu je izašao prvi broj Srpskog književnog glasnika, časopisa za književnost. Prvi urednik je bio Bogdan Popović, jedan od najpoznatijih književnih kritičara i teoretičara tog doba.

1908 - U Lisabonu su ubijeni portugalski kralj Karlos I (Carlos) i njegov sin, princ prestolonaslednik. Atentat su izvršile pristalice republikanaca.

1918 - Topovskim pucnjem sa admiralskog broda "Sankt Georg" označen je početak pobune oko 6.000 mornara u austrougarskoj ratnoj floti u Boki Kotorskoj. Pobuna je ugušena 3. februara, uhapšeno je 800 mornara i podoficira, a pred preki sud u Kotoru izvedeno je 40, od kojih su četvorica osuđena na smrt i potom streljani. Veliki broj oslobođen je nakon suđenja u septembru, a krivični postupak protiv ostalih prekinut je slomom Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu.

1924 - Prva laburistička vlada Velike Britanije priznala je SSSR, što je znatno doprinelo smanjenju diplomatske izolacije prve socijalističke zemlje u svetu.

1942 - Vođa norveških nacista Vidkun Kvisling (Quisling) postao je u okupiranoj Norveškoj u Drugom svetskom ratu predsednik marionetske vlade.

1946 - Norveški diplomata Trigve Li (Trygve Lie) izabran je za prvog generalnog sekretara UN.

1946 - Mađarska je proglašena republikom, s predsednikom Zoltanom Tildijem (Tildy) i premijerom Ferencom Nađom (Nagy).

1966 - Umro je američki filmski glumac i režiser Baster Kiton (Buster Keaton), jedan od najpoznatijih komičara nemog filma.

1974 - U požaru koji je zahvatio novoizgrađeni soliter u brazilskom gradu Sao Paolo poginulo je više od 220 ljudi.

1979 - Iranski verski vođa ajatotah Ruholah Homeini (Ruhollah Khomeini) vratio se u zemlju iz Pariza posle 15 godina izgnanstva, koje je proveo uglavnom u Iraku. Time je nastupila nova faza islamske revolucije kojom je u Iranu uspostavljena islamska teokratska država.

1990 - Da bi suzbila masovne demonstracije kosovskih Albanaca, Jugoslovenska narodna armija izvela je tenkove na ulice kosovskih gradova, a borbeni avioni nadletali su Prištinu. U sukobima demonstranata i policije poginulo je 27 demonstranata i jedan policajac, a ranjeno oko sto ljudi na obe strane.

1991 - U zemljotresu koji je pogodio pogranične oblasti Avganistana i Pakistana poginulo je više od 1.200 ljudi.

1992 - Predsednici SAD i Rusije Džordž Buš (George Bush) i Boris Jeljcin potpisali su u Kejmp Dejvidu deklaraciju o prestanku neprijateljstava dve zemlje, čime je formalno završen "hladni rat".

1995 - Poplave u Holandiji su naterale oko 250.000 ljudi da napuste domove, što je bio najveći egzodus u istoriji te zemlje.

1996 - Predsednik Žak Širak objavio je da je Francuska okončala nuklearne probe "jednom zauvek".

2000 - Zbog učestalih napada naoružanih Albanaca na policijske i druge objekte, srpske vlasti su pojačale prisustvo snaga bezbednosti i Vojske Jugoslavije na jugu Srbije u regionu opština Preševo, Bujanovac i Medveđa u kojima Albanci čine većinu stanovništva.

2002 - Na suđenju u Rijeci za ratne zločine počinjene nad Srbima 1991-92, bivši načelnik policije iz Gospića Ivan Dasović potvrdio je da je tadašnji politički vrh Hrvatske znao za ubistva Srba u Gospiću.

2003 - U nesreći Spejs šatl "Kolumbija" koji se zapalio i raspao na visini od oko 60 kilometara iznad Teksasa (SAD) poginulo je svih sedam astronauta.

2004 - U dvostrukom samoubilačkom napadu u Erbilu, na severu Iraka, na kancelarije dve glavne kurdske frakcije: Patriotske unije Kurdistana i Demokratske partije Kurdistana, poginulo je najmanje 117 osoba, među kojima i guverner Erbila Akram Mintik.

2004 - Najmanje 251 muslimanski vernik poginuo je u jurnjavi tokom godišnjeg hadžiluka u Mini, u blizini Meke, u Saudijskoj Arabiji.

2007 - Umro je Đan Karlo Menoti (Gian Carlo Menotti) slavni kompozitor i osnivač festivala "Dva sveta" u gradu Spoleto u italijanskoj provinciji Umbrija 1957. godine, a kasnije i festival "Spoleto SAD" u Čarlstonu u Južnoj Karolini, potom u Melburnu u Australiji. Dobitnik je dve Pulicerove nagrade za muziku: za operu "Konzul" i za operu "Svetac iz Bliker ulice".

[Bisernica]

2. februar


Prva srpska škola osnovana je u Beogradu 2. februara 1727. godine. Glavna prekretnica Drugog svetskog rata, Bitka za Staljingrad okončana je na današnji dan 1943. Buenos Aires osnovan 1536. godine.


Na današnji dan 1727. godine u Beogradu je osnovana prva srpska škola. Kada su Austijanci 1717. godine zauzeli Beograd, doveli su katoličke misionare. To je izazvalo negodovanje pravoslavnog stanovništva, pa se tadašnji mitropolit beogradski Mojsije Petrović 1721. obratio ruskom caru Petru Velikom da pošalje učitelje iz Rusije. Ubrzo je u Srbiju stigao Maksim Suvorov, donoseći sa sobom sedamdeset gramatika, deset rečnika i četiri stotine bukvara. Predavanja su počela 1727. godine. Suvorov je okupio 50 učenika, koje je učio "desjatosloviji", bukvaru i računici. Prva beogradska škola nije bila dugog veka. Već 8. septembra iste godine, Suvorov je morao da je raspusti, jer su mu se đaci razišli zbog jesenje berbe.

Bitka za Staljingrad, glavna prekretnica Drugog svetskog rata koja se smatra najkrvavijom bitkom u ljudskoj istoriji, okončana je 2. februara 1943. godine. Ukupni gubici u ljudstvu se procenjuju na između 1,5 i 2 miliona. Bitka se sastojala iz opsade Staljingrada (današnjeg Volgograda), bitke unutar samog grada i kontraofanzive Crvene armije u kojoj su konačno bile zarobljene i uništene nemačke snage i jedince Sila osovine oko grada. U bici je nastradala četvrtina ukupnog ljudstva, koje su na istočnom frontu imale Sile osovine. Hitlerova Nemačka se nikad nije oporavila od ovog poraza. Za Sovjete, koji su izgubili preko milion vojnika i civila za vreme bitke, pobeda kod Staljingrada je značila početak oslobođenja Sovjetskog Saveza, i put ka konačnoj pobedi u Drugom svetskom ratu.

1594. - Rođen Đovani Pjerluiđi da Palestrina, italijanski kompozitor (1525. - Rim, 02. 02. 1594)

1882. - Rođen Džems Džojs, irski književnik (Dablin, 02. 02. 1882 - Cirih, 13. 01. 1941)

1895. - Umro Ljubomir Nenadović, književnik, akademik, profesor Liceja u Beogradu i načelnik Ministarstva prosvete Srbije (Brankovina, 26. 09. 1826 - Valjevo, 02. 02. 1895)

1895. - Rođen Nedeljko Čabrinović, tipografski radnik, revolucionar, učesnik Sarajevskog atentata (Sarajevo, 02. 02. 1895 - Terezin, 20. 01. 1916)

1898. - Rođen Sreten Stojanović, vajar, akademik (Prijedor, 02. 02. 1898 - Beograd, 29. 09. 1960)

1901. - Rođen Jaša Hajfec, litvanski violinista (Vilna, 02. 02. 1901 - Los Anđeles, 12. 12. 1987)

1907. - Umro Dmitrij Ivanovič Mendeljejev, ruski hemičar, autor prirodnog sistema hemijskih elemenata (Tobolsk, 08. 02. 1834 - Petrograd, 02. 02. 1907)

1908. - Umro Milovan Glišić, književnik
(Gradac, 19. 01. 1847 - Dubrovnik, 02. 02. 1908)

1923. - Rođen Svetozar Gligorić, šahovski velemajstor, novinar i publicista (Beograd, 02. 02. 1923)

1924. - Rođena Mira Alečković, književnica, urednik dečjih i omladinskih listova i časopisa, predsednik Društva Jugoslavija-Francuska, predsednik Udruženja književnika Srbije, nosilac dva Ordena Legije časti (Novi Sad, 02. 02. 1924 - Beograd, 27. 02. 2008)

1924. - Umro Aleksa Šantić, književnik (Mostar, 27. 05. 1868 - Mostar, 02. 02. 1924)

1925. - Proradila železnička trasa uskog koloseka od Beograda preko Užica i šarganskih prevoja, prema Višegradu i Dubrovniku

1926. - Rođen Danilo Nikolić, književnik (Split, 02. 02. 1926)

1932. - Rođena Bosiljka Boci, pozorišna i filmska glumica (Sremska Mitrovica, 02. 02. 1932 - Beograd, 20. 12. 1997)

1939. - Rođen Emir Dragulj, akademski slikar, grafičar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu (Mravinjac, 02. 02. 1939 - Beograd, 23. 05. 2002)

1940. - Umro Vsevold Majerhold, sovjetski pozorišni glumac, reditelj i teatrolog (Penza, 28. 01. 1874 - Moskva, 02. 02. 1940)

1946. - Rođena Gordana Suša, novinar, glavni i odgovorni urednik Informativnog programa RTB-a (Beograd, 02. 02. 1946)

1947. - Rođena Fara Fosit, američka filmska glumica (Korpus Kristi, 02. 02.1947 - Santa Monika, 25. 06. 2009)

1960. - Rođena Olivera Ježina, pozorišna i filmska glumica (Beograd, 02. 02. 1960)

1968. - Rođena Ivana Žigon, pozorišna, filmska i TV glumica (Beograd, 02. 02. 1968)

1970. - Umro Bertran Rasel, književnik, filozof i pacifista, nobelovac (Trilek, 18. 05. 1872 - Penridentri, 02. 02. 1970)

1971. - Potpisana Ramsarska konvencija o vlažnim staništima od međunarodnog značaja, u spomen na ovaj događaj 2. februar se obeležava kao Svetski dan močvara

1977. - Rođena Šakira (Izabel Mebarak Ripol), kolumbijska pevačica (Barankilja, 02. 02. 1977)

1994. - Umro Radovan Samardžić, istoričar i književnik, akademik (Sarajevo, 22. 10. 1922 - Beograd, 02. 02. 1994)

1996. - Umro Slavoljub Stefanović - Ravasi, TV reditelj (Čačak, 29. 06. 1927 - Beograd, 02. 02. 1996)

1996. - Umro Džin Keli, američki pevač, filmski glumac i baletski igrač (Pitsburg, 23. 08. 1912 - Los Anđeles, 02. 02. 1996)

2000. - Umro Dragan Zarić, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 15. 11. 1942 - Beograd, 02. 02. 2000)

2003. - Umro Dejan Đurković, filmski i pozorišni reditelj (Beograd,01. 04. 1939 - Beograd, 02. 02. 2003)

2005. - Umro Maks Šmeling, nemački bokser, svetski šampion u teškoj kategoriji (Klajn Lukov, 28. 09. 1905 - Holenšted, 02. 02. 2005)

2007. - Umro Džoe Hanter, američki muzičar (Džekson, 19. 11. 1927 - Detroit, 02. 02. 2007)

2008. - Umro dr Nikola Đorđević, odbojkaš, reprezentativac Jugoslavije (19. 11. 1931- Beograd, 02. 02. 2008)

2009.- Umro Vuk Boričić, književnik (1926 - 02. 02. 2009)

[Bisernica]

3. februar


Na današnji dan 1809. godine rođen Feliks Mendelson, nemački kompozitor, pijanista i dirigent. Godine 1989. preminula Nina Kirsanova, balerina, koreograf i pedagog.


Godine 1809. rođen Feliks Mendelson, nemački kompozitor, pijanista i dirigent, osnivač Konzervatorijuma u Lajpcigu. Kao pijanista debitovao je u devetoj godini, u 15. je napisao prvu simfoniju, a u 16. majstorsko delo, scensku muziku za "San letnje noći", kad je započeo i dirigentsku karijeru. Sa uspehom se ogledao u svim muzičkim oblastima, sem u operi. Dela: simfonije (Treća nazvana "Škotska", Četvrta nazvana "Italijanska"), uvertire ("Hebridi" ili "Fingalova pećina"), klavirske kompozicije ("Pesme bez reči"), oratorijumi ("Paulus", "Elijas"), "Koncert za violinu i orkestar u e-molu", solo pesme, kamerna muzika.

Na današnji dan 1989. godine umrla je Nina Kirsanova, balerina, koreograf i pedagog. Kirsanova je balet učila u Moskvi. Godine 1921. postala je primabelerina u Lavovu. Oktobarska revolucija dovodi je u Beograd, 1924. godine. Dve godine kasnije, ponovo je u Rusiji i sa trupom Ane Pavlove obilazi svet. U Beograd se vraća 1931. godine i radi kao šef Baleta, primabalerina i koreograf. Kirsanova je igrala sve velike uloge klasičnog repertoara - 37 baletskih rola, 25 nastupa u operama, 6 divertismana i 24 koncerta. Njenu igru odlikovala je snažna klasična tehnika, energija i temperament. Kao koreograf realizovala je više desetina baletskih, operskih i dramskih predstava, a najznačajnije su: "Labudovo jezero", "Začarana lepotica", "Šeherezada", "Kopelija", "Žetva", "Šesta Betovenova simfonija", "Ohridska legenda". U sopstvenom baletskom studiju i u Srednjoj baletskoj školi u Beogradu, Kirsanova je kao pedagog podigla prve generacije naših baletskih umetnika. Njeni učenici bili su Milorad Mišković, Duška Sifnios, Dušan Trninić.

1850. - Umro Jovan Obrenović, knez Čačanske nahije, brat kneza Miloša (Dobrinja, 1787 - Sremski Karlovci, 03. 02. 1850)

1868. - Osnovana Tehničarska družina Srbije, danas Savez inženjera i tehničara Srbije

1882. - Narodna Skupština Srbije usvojila trgovinski ugovor i konzularnu konvenciju sa SAD

1908. - Rođen Predrag - Peđa Milosavljević, slikar, akademik
(Lužnice, 03. 02. 1908 - Beograd, 25. 01. 1987)

1910. - Lav Tolstoj izabran za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije

1915. - Pogubljen Veljko Čubrilović, učitelj i revolucionar, učesnik Sarajevskog atentata
(Bosanska Gradiška, 06. 07. 1886 - Sarajevo, 03. 02. 1915)

1924. - Umro Vudro Tomas Vilson, američki političar i državnik, predsednik SAD, nobelovac
(Staunton, 28. 12. 1856 - Vašington, 03. 02. 1924)

1938. - Rođen Dušan Mitević, novinar, direktor RTS-a
(Pljevlja, 03. 02. 1938 - Beograd, 31. 05. 2003)

1947. godine osnovano Narodno pozorište u Zaječaru

1947. - Rođen Pol Oster, američki književnik
(Njuark, 03. 02. 1947)

1951. - Rođen Luka Mijatović, novinar i urednik Programa 202 Radio Beograda (Ljubljana, 03. 02. 1951)

1953. - Rođen Vasa Pavković, književnik, urednik i leksikograf
(Pančevo, 03. 02. 1953)

1954. - Rođena Milena Dragićević-Šešić, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu
(Trogir, 03. 02. 1954)

1958. - Potpisan sporazum o ekonomskoj uniji Belgije, Holandije i Luksemburga (Beneluks)

1966. - "Meko" spuštanje sovjetske automatske vasionske stanice "Luna 9" na Mesec

1968. - Rođen Vlade Divac, košarkaš, reprezentativac i sportski radnik (Prijepolje, 03. 02. 1968)

1971. - Rođena Sara Kejn, britanska književnica
(Kelvedon Hač, 03. 02. 1971 - London, 20. 02. 2000)

1990. - Osnovana Demokratska stranka

1997. - Umro Bohumil Hrabal, češki književnik
(Brno, 28. 03. 1914 - Prag, 03. 02. 1997)

2004. - Umro Voren Zimerman, američki diplomata, poslednji ambasador SAD u SFRJ
(1934 - Vašington, 03. 02. 2004)

2005. - Umrla Dragoslava Prka, stručni saradnik Dokumentacije Radio Beograda (Smederevska Palanka, 25. 07. 1949 - Beograd, 03. 02. 2005)

2006. - Umro Romano Musolini, italijanski džez-pijanista i slikar, sin Benita Musolinija
(Vila Karpena, 26. 09. 1927 - Rim, 03. 02. 2006)

2007. - Umro Miroslav Rankov, istoričar književnosti, urednik i direktor Izdavačkog preduzeća Matice Srpske i sekretar Matice srpske
(Vrbas, 23. 01. 1938 - Novi Sad, 03. 02. 2007)

2009. - Umro Amfilohije Živković, pravoslavni sveštenik, arhimandrit manastira Jasenovac
(1971 - Zagreb, 03. 02. 2009)