SVET I MI - VREMEPLOV -dogodilo se na današnji dan

[Bisernica]

16. novembar





Na današnji dan rođeni Aleksandar Blok i Slobodan Šijan, a umrli Klerk Gebl i Petre Prličko. Osnovan UNESKO.


1880. u Petrogradu rođen Aleksandar Aleksandrovič Blok, ruski književnik. Odgojen u izrazito intelektualnoj sredini svoje porodice, upoznao se rano s najboljim dostignućima ruskog i evropskog pesništva kao i modernog lirskog izraza. U književnost ulazi simbolističkim Pesmama o divnoj dami u kojima obrađuje mistično-religioznu tematiku i u melodioznim stihovima punim nedorečenosti uspeva da izrazi nedefinisane težnje svoje generacije za nedostižnim idealom. Postepeno u njegovu poeziju počinje da se uvlači oštar smisao za životnu realnost i tematika se proširuje motivima iz gradskog života. Pod uticajem revolucionarnih previranja u Rusiji, pesnik napušta konačno i svoju društvenu izolaciju, priključuje se naprednim strujama i u svojoj najpoznatijoj poemi Dvanaestorica (1918.) daje grandioznu simboličnu viziju revolucije.

1946.- Rođen Slobodan Šijan, filmski i TV reditelj, scenarista, publicista i slikar. Šijan je završio slikarstvo na Akademiji likovnih umetnosti i filmsku režiju na Fakultetu dramskih umetnosti. U periodu od 1965-85. godine aktivno se bavi likovnom umetnošću. U početku, blizak je grupi Medijala, da bi kasnije svojim radom nastupao u okviru Nove umetničke prakse 70-tih. Kao reditelj, bavio se eksperimentalnim filmom, radio je televizijske emisije i filmove, da bi se početkom 80-tih uključio i u profesionalnu kinematografiju. Objavio je tekstove o filmu u domaćim i starnim filmskim časopisima, a priredio je i nekoliko knjiga i publikacija o domaćim i stranim filmskim rediteljima. Tokom 1990 i 1991. bio je direktor Jugoslovenske kinoteke u Beogradu. Godine 1996. u anketi Akademije za filmsku umetnost i nauku, organizovanoj povodom 100-godišnjice filma kod nas, njegov film Ko to tamo peva, proglašen je za najbolji jugoslovenski film snimljen tokom poslednjih 50 godina. Profesor je filmske režije na Fakultetu dramskih umetnosti.

42. p.n.e. - Rođen Tiberije Klaudije Neron, rimski imperator
(16. 11. 42. p.n.e - Kapri,16. 03. 37)

1848. - Uspostavljena Rimska republika - početak revolucionarnog vrenja u Evropi

1831. - Umro Karl fon Klauzevic, pruski general i vojni pisac
(Burg, 01. 06. 1780 - Breslav, 16. 11. 1831)

1895. - Rođen Paul Hindemit, nemački kompozitor
(Hanau, 16. 11. 1895 - Frankfurt, 28. 12. 1963)

1912.- Počela Bitoljska bitka u Prvom balkanskom ratu

1914.- Počela Kolubarska bitka u Prvom svetskom ratu

1933. - Sovjetski Savez i Sjedinjene Američke Države uspostavili diplomatske odnose

1941.- Počela druga velika nemačka ofanziva na Moskvu

1945.- Potpisan Statut UNESCO (Organizacija UN za prosvetu, nauku i kulturu), stupio na snagu 04. 11. 1946.godine

1960.- Umro Klerk Gebl (Vilijem Gebl), američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a (Kadis, 01. 02. 1901 - Holivud, 16. 11. 1960)

1964. - Rođena Dajana Krol, kanadska džez-pevačica (Nanaimo, 16. 11. 1964)

1965. - Lansiran svemirski brod "Venera 3", aterirao 01. 03. 1966. godine

1972. - Organizacija Ujedinjenih nacija za prosvetu, nauku i kulturu (UNESCO) usvojila Konvenciju o očuvanju svetske kulturne i prirodne baštine, stupila na snagu decembra 1975. godine

1977. - Osnovan Institut za kardiovaskularne bolesti u Sremskoj Kamenici

1981. - Umro Vilijam Holden (Vilijam Frenklin Bidl), američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"-a (O Felon, 17. 04. 1918 - Santa Monika, 16. 11. 1981)

1995. - Umro Petre Prličko, pozorišni, filmski i TV glumac i reditelj
(Veles, 13. 03. 1907 - Skoplje, 16. 11. 1995)

1995. - Potpisana Deklaracija o principima tolerancije, u spomen na ovaj događaj Generalna skupština Ujedinjenih nacija je 1996. godine ustanovila 16. novembar kao Međunarodni dan tolerancije

1997.- Umro Žorž Marše, francuski političar i publicista, generalni sekretar KP Francuske (La Hoget, 07. 06. 1920 - Pariz, 16. 11. 1997)

2000. - Umro Milan Milivojević-Mintoš, novinar i urednik "Borbe"
(Knin, 1946 - Beograd, 16. 11. 2000)

2000.- Narodni pokret "Otpor" dobio nagradu MTV za slobodu mišljenja "Free your mind"

2000.- Obnovljeni diplomatski odnosi SRJ sa Francuskom, Nemačkom, Velikom Britanijom i SAD, prekinuti za vreme agresije NATO na SRJ

2005. - Umro Milorad R. Blečić, književnik, književni kritičar i publicista
(Pogledina, 08. 05. 1941 - Beograd, 16. 11. 2005)

2006. - Umro Milton Fridman, američki ekonomista, nobelovac
(Njujork, 31. 07. 1912 - San Francisko, 16. 11. 2006)

2008. - Umro Vladimir Sekulić, lingvista i književnik, profesor emeritus Univerziteta Crne Gore, osnivač i dekan Instituta za strane jezike u Podgorici (Pariz, 14. 11. 1923 - Podgorica, 16. 11. 2008)

[Bisernica]

17. novembar





Na današnji dan otvoren Suecki kanal, premijerno prikazan prvi srpski igrani film Karađorđe, rođeni Srđan Karanović, Dragoslav Mihajlović i Rok Hadson. Umro Robert Oven. Počela praška "Plišana revolucija".


Suecki kanal je veštački kanal dužine 163 kilometara između Mediterana i Crvenog mora, koji razdvaja Afriku od Azije i najbliža je pomorska veza između zapadne i istočne hemisfere. Velika strateška važnost Sueckog kanala za Zapad postaje još jasnija u svetlu činjenice da je najvažniji tankerski plovni put za snabdevanje Evrope naftom.Suecki kanal je otvoren 1989. Projektovao ga je francuski inženjer Ferdinad de Leseps.

1989. - U Pragu počela "Plišana revolucija", studentske demonstracije protiv komunističkih režima Istočne Evrope. Plišanom ili nežnom revolucijom se naziva period promena u bivšoj ČSSR, između 17. 11 i 29. 12. 1989. koji je doveo do pada tadašnjeg komunističkog režima u toj državi. Te promene doprinele su i raspadu bivšeg sovjetskog bloka.

1494. - Umro Đovani Piko dela Mirandola, italijanski filozof i humanista (Mirandola, 24. 02. 1463 - Firenca, 17. 11. 1494)

1717. - Rođen Žan L Ron D Alamber, francuski filozof, fizičar i matematičar, enciklopedista, akademik
(Pariz, 17. 11. 1717 - Pariz, 29. 10. 1783)

1747. - Umro Alen Rene Lesaž, francuski književnik
(Sarzo, 06. 05. 1668 - Bulonj, 17. 11. 1747)

1788. - Rođen Mihail Semjonovič Ščepkin, ruski pozorišni glumac
(Belgorod, 17. 11. 1788 - Jalta, 23. 08. 1863)

1858. - Umro Robert Oven, engleski industrijalac, filantrop i socijal- utopista (Njutaun, 14. 05. 1771 - Njutaun, 17. 11. 1858)

1864. - Rođen Mihailo Avramović, osnivač prve zemljoradničke zadruge u Srbiji (Smederevo, 17. 11. 1864 - Beograd, 16. 04. 1945)

1887. - Rođen Bernard Lo Montgomeri, britanski feldmaršal, vojskovođa u Drugom svetskom ratu
(London, 17. 11. 1887 - Alton, 24. 03. 1976)

1908. - Umro Milan Milićević, književnik, etnograf i političar, bibliotekar Narodne biblioteke u Beogradu i državni savetnik, akademik, predsednik Srpske kraljevske akademije
(Ripanj, 04. 06. 1831 - Beograd, 17. 11. 1908)

1911. - Premijera prvog srpskog igranog filma "Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa" u "Grand" bioskopu hotela "Pariz" u Beogradu

1913. - Prvi brodovi prošli kroz Panamski kanal

1917. - Umro Ogist Roden, francuski vajar
(Pariz, 12. 11. 1840 - Meudon, 17. 11. 1917)

1924. - Rođen Rok Hadson (Roj Harold Šerer), američki filmski glumac (Vinetka, 17. 11. 1925 - Beverli Hils, 02. 10. 1985)

1928. - Rođen Aleksandar Karakušević-Klas, karikaturista i novinar
(Skoplje, 17. 11. 1928 - Beograd, 04. 07. 2002)

1928. - Rođen Don Lorens (Donald Sautem Lorens), britanski strip-crtač (London, 17. 11. 1928 - Jevington, 29. 12. 2003)

1930. - Rođen Dragoslav Mihailović, književnik, akademik
(Ćuprija, 17. 11. 1930)

1939. - Demonstracije čeških studenata i srednjoškolaca protiv nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu - u znak sećanja na ovaj događaj ustanovljen je Međunarodni dan studenata i srednjoškolaca

1945. - Rođen Srđan Karanović, filmski reditelj, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu
(Beograd, 17. 11. 1945)

1946. - U Beogradu počeo Prvi kongres književnika Jugoslavije, za predsednika izabran Ivo Andrić

1950. - Rođen Ljubomir Ninković, muzičar, urednik Radio Beograda
(Smederevo, 17. 11. 1950)

1952. - Rođena Rada Selaković, slikarka
(Beograd, 17. 11. 1952 - Beograd, 23. 09. 2008)

1960. - Rođen Tihomir Stanić, pozorišni, filmski i TV glumac, predsednik Saveza dramskih umetnika Srbije, umetnički direktor Narodnog pozorišta u Banja Luci
(Šeškovci, 17. 11. 1960)

1989. - Nesreća u jami "Morava" Aleksinačkih rudnika, poginulo 90 rudara

2006. - Umrla Rut Braun (Rut Alston Veston), američka pevačica i TV glumica (Portsmaut, 30. 01. 1928 - Las Vegas, 17. 11. 2006)

2006. - Umro Ferenc Puškaš, mađarski fudbaler, reprezentativac
(Kišpešt, 02. 04. 1927 - Budimpešta,17. 11. 2006)

2006. - Umrla Emira Karabeg, novinar i književnik
(Mostar, 1934 - Beograd, 17. 11. 2006)

2008. - Umro Đoko Vještica, novinar, jedan od osnivača radija "Studio B" (Otrič, 09. 05. 1939 - Beograd, 17. 11. 2008)

[Bisernica]

18. novembar





Nemački kompozitor Karl Marija fon Veber rođen na današnji dan 1786. godine. Francuski književnik Marsel Prust umro u Parizu 18. novembra 1922. Kragujevačka "Zastava" prestala da proizvodi "fiću" 1985. godine.


Nemački kompozitor Karl Marija fon Veber rođen je u Holštajnu 18. novembra 1786. godine. Bio je kompozitor, dirigent i pijanistički virtuoz, ujedno i otac nemačke nacionalne opere. Jedan je od kreatora nemačkog romantičarskog izraza. Karijeru je počeo kao operski dirigent u Vroclavu zatim je vodio Operu u Pragu i novoosnovanu Nemačku operu u Drezdenu. Njegovo remek deelo "Strelac vilenjak" postalo je prototip nemačke romantičarske opere.

Francuski književnik Marsel Prust umro je u Parizu, na današnji dan 1922. godine. Prust je bio francuski intelektualac, romanopisac, esejista i kritičar. Najpoznatiji je po delu "U traganju za izgubljenim vremenom", napisanim u sedam tomova. Delo je izdavano u periodu od 14 godina (poslednja tri toma posthumno). Delo je ostavilo dubok trag ne samo u Francuskoj, već i u evropskoj književnosti 20. veka i izvršilo veliki uticaj na mnoge književnike. Prust je bio jedan od značajnijih predstavnika impresionizma u svetskoj književnosti.

1793. - Pariski muzej Luvr otvoren za javnost

1881. - Otvoren prvi kabare na svetu, "Crna mačka" u Parizu

1905. - Rođen Jovan Popović, književnik, pokretač i urednik "Književnih novina" (Kikinda, 18. 11. 1905 - Beograd, 13. 02. 1952)

1907. - Rođen Kompaj Segundo (Fransisko Repilado), kubanski pevač, gitarista i kompozitor (Santjago de Kuba, 18. 11. 1907 - Havana, 13. 07. 2003)

1921. - Rođen Vojislav-Vojkan Đonović, džez- gitarista, solista, član i aranžer Džez orkestra Radio Beograda (Beograd, 18. 11. 1921 - Beograd, 05. 01. 2008)

1939. - Potonuo brod "Carica Milica", nastradali se smatraju prvim žrtvama u Drugom svetskom ratu

1941. - Počela druga saveznička ofanziva u severnoj Africi

1942. - Rođena Linda Evans, američka filmska glumica (Hartford, 18. 11. 1942)

1944. - U Glini osnovano Srpsko kulturno društvo "Prosvjeta"

1956. - Umro Dobrica Milutinović, pozorišni glumac (Niš, 30. 08. 1880 - Beograd, 18. 11. 1956)

1962. - Umro Nils Henrik Bor, danski fizičar, nobelovac (Kopenhagen, 07. 10. 1885 - Kopenhagen,18. 11. 1962)

1969. - Osnovan Univerzitet u Prištini

1969. - Umro Džozef Patrik Kenedi, američki privrednik, političar i diplomata (Boston, 06. 09. 1888 - Hajanis-Port, 18. 11. 1969)

1985. - Prestala proizvodnja automobila "fića" u kragujevačkoj "Zastavi"

1986. - Umro Kosta Nađ, general, španski borac, narodni heroj (Petrovaradin, 13. 05. 1911 - Beograd, 18. 11. 1986)

1991. - Umro Gustav Husak, češki političar i državnik, predsednik Čehoslovačke (Bratislava, 10. 01. 1913 - Bratislava, 18. 11. 1991)

1993. - Poginuo Ante Lambaša, utemeljivač jugoslovenskog vaterpola (Šibenik, 17. 06. 1918 - Beograd, 18. 11. 1993)

2002. - Umro Džejms Koburn, američki filmski glumac, dobitnik "Oskar"- a (Lorel, 31. 08. 1928 - Beverli Hils, 18. 11. 2002)

2003. - Umro Majk Kejmen, američki kompozitor (Njujork, 1948 - London, 18. 11. 2003)

2005. - Umro Vojislav Jovanović, arheolog, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu (Beograd, 08. 11. 1930 - Beograd, 18. 11. 2005)

2008. - Umro Miroslav Zarić - Zare, novinar "Večernjih novosti" (Negotin, 05. 12.1938 - Beograd, 18. 11. 2008)

2010. - Umrla dr Marina Todorović, profesor Geografskog fakulteta u Beogradu, član Geografskog instituta Jovan Cvijić SANU, predsednik Srpskog geografskog društva
( - Beograd,18. 11. 2010)

[Bisernica]

19. novembar





Šahovski velemajstor Hoze Raul Kapablanka rođen 19. novembra 1888. godine. Prva "Zvezdina zvezda" rođen na današnji dan 1922. Modul američkog vasionskog broda "Apolo 12" spustio se na Mesec 1969. godine.

Kubanski šahovski velemajstor Hoze Raul Kapablanka rođen je u Havani 19. novembra 1888. godine. Kapablanka je rođen u bogatoj kreolskoj porodici. Od oca je već u četvrtoj godini naučio da igra šah, da bi u osmoj bio jedan od najboljih kubanskih igrača. Prvak Kube postao je sa 11 godina. Školovao se u Americi, ali je studije hemije na Kolumbija univerzitetu napustio zbog svoje najveće ljubavi - šaha. Turnir koji ga je lansirao u šahovske visine bio je onaj u San Sebastijanu, 1911. godine, kada je osvojio prvo mesto i nagradu za lepotu igre ostvarenu u meču protiv Rubinštajna. Kapablanka se na svetskom šahovskom tronu nalazio od 1921. do 1927. godine, kada je krunu predao Aljehinu. Posedovao je neobičnu južnjačku lepotu, eleganciju, samouverenost, tako da je u šahovskom svetu poznat kao "Valentino sa 64 polja".

Legenda jugoslovenskog i srpskog fudbala Rajko Mitić rođen je na današnji dan 1922. godine, u Dolcu kod Bele Palanke. Sportsku karijeru započeo je 1938. u BSK-u, a nastavio je da igra fudbal i tokom rata. Kada je osnovana Crvena Zvezda, 1945. godine, postao je njen prvi kapiten. Kao kapiten, Mitić je sa Zvezdom osvojio pet titula prvaka Jugoslavije i četiri Kupa Jugoslavije. Poznat je i kao prva "Zvezdina zvezda". Za državni tim je nastupio 59 puta. Od 1967. do 1970. bio je selektor reprezentacije tadašnje Jugoslavije. Radio je i kao novinar, a bio je i profesor Fakulteta za fizičku kulturu u Beogradu.

1493.- Španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio Portoriko

1600.- Rođen Čarls Prvi Stjuart, engleski kralj (Fajf, 19. 11. 1600 - London, 30. 01. 1649)

1665.- Umro Nikola Pusen, francuski slikar (Vijer, 06. 1594 - Rim, 19. 11. 1665)

1690.- Srbima izbeglim u Mađarsku u toku velike seobe pod Arsenijem Čarnojevićem izdata dozvola da mogu da se nasele u Sentandreji

1711.- Rođen Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski književnik i naučnik, tvorac fizičke hemije, akademik (Denisovka, 19. 11. 1711 - Petrograd, 15. 04. 1765)

1770.- Rođen Bertel Torvaldsen, danski vajar (Kopenhagen, 19. 11. 1770 - Kopenhagen, 24. 03. 1844)

1805.- Rođen Ferdinand de Leseps, francuski diplomata i inženjer, projektant Sueckog kanala, akademik (Versaj, 19. 11. 1805 - La Šene, 07. 12. 1894)

1810.- Umro Žan Žorž Nover, francuski baletski igrač, tvorac modernog baleta, datum njegovog rođenja obeležava se kao Svetski dan igre (Pariz, 29. 04. 1727 - Sen Žermen, 19. 11. 1810)

1828.- Umro Franc Šubert, austrijski kompozitor (Lihtental, 31. 01. 1797 - Beč, 19. 11. 1828)

1831.- Rođen Džems Garfild, američki političar i državnik, predsednik SAD (Orindž, 19. 11. 1831 - Eberon, 19. 09. 1881)

1883.- Umro Vilijam Simens, nemački inženjer, jedan od konstruktora Simens-Martinove peći (Hanover, 04. 04. 1823 - London, 19. 11. 1883)

1911.- Rođen Bora Baruh, slikar (Beograd, 19. 11. 1911 - Jajinci, 07. 06. 1942)

1917.- Rođena Indira Gandi, indijski političar i državnik, premijer Indije (Alahabad, 19. 11. 1917 - Nju Delhi, 31. 10. 1984)

1922.- Rođen Branislav Šoškić, ekonomista, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu, predsednik Društva ekonomista Jugoslavije, predsedniki Predsedništva Crne Gore, akademik (Gusinje, 22. 11. 1922)

1929.- Rođen Franc Perko, nadbiskup i mitropolit beogradski (Krka, 19. 11. 1929 - Ljubljana, 20. 02. 2008)

1933.- Rođen Lari King (Lorens Harvi Ciger), američki radio i TV voditelj (Bruklin, 19. 11. 1933)

1936.- Rođen Ljubiša Samardžić, filmski i TV glumac, režiser i producent (Skoplje, 19. 11. 1936)

1944.- Priština oslobođena u Drugom svetskom ratu

1961.- Rođena Meg Rajan (Margaret Meri Emili En Hajra), američka filmska glumica (Fejrfind, 19. 11. 1961)

1962.- Rođena Džodi Foster, američka filmska glumica, reditelj i producent, dobitnica "Oskar"-a (Los Anđeles, 19. 11. 1962)

1969.- Modul američkog vasionskog broda "Apolo 12" spustio se na Mesec

1977.- Egipatski predsednik Anvar el Sadat, kao prvi arapski lider, doputovao je u Jerusalim na pregovore o bliskoistočnoj krizi

1988.- Umrla Kristina Onazis, kći Aristotela Onazisa (Njujork, 11. 12. 1950 - Buenos Aires, 19. 11. 1988)

1999.- Brazilski fudbaler Pele proglašen za najboljeg fudbalera, Mohamed Ali za najboljeg boksera, a Karl Luis za najboljeg atletičara 20. veka

2004.- Umro Boško Trifunović, književnik, autor "Bajke o caru i pastiru", posle "Mišolovke" i "Plave ptice" najduže izvođene predstave u svetu ( 1920 - 19. 11. 2004)

2007.- Umrla Azra Ćemalović, glumica i reditelj, novinar Radio Beograda (Mostar, 09. 08. 1929 - Beograd, 19. 11. 2007)

2007.- Umro prof. dr Đorđe Bašić, potpredsednik Skupštine Vojvodine, predsednik Saveta Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu (Novi Sad, 1946 - Novi Sad,19. 11. 2007)

[Bisernica]

20. novembar






Na današnji dan rođeni književnica Selma Lagerlef, belerina Maja Pliseckaja i pevač Toma Zdravković. Budim i Pešta postali jedan grad, umrli glumica Stanislava Pešić i reditelj Robert Altaman. Počeo Nirnberški proces.


Godine 1858. rođena je Selma Lagerlef, švedska književnica, nobelovac. Njena porodica je dala nekoliko generala, duhovnika i visokih švedskih državnih funkcionera. Želeći da upozna stvarni život naroda, nakon završenih studija posvetila se pedagoškom radu. Kao učiteljica je radila desetak godina i iz tog perioda potiče njen prvi roman "Gesta Berling", koji je izazvao veliku pažnju kritike. Švedski kralj, oduševljen njenim delom, dodelio joj je stipendiju koju je Selma iskoristila za putovanje po Evropi i Bliskom istoku. Materijal prikupljen na ovom putovanju pretočila je u romane: "Legenda o Hristu", "Jerusalim", "U Dalarneu", "U Svetoj zemlji"... Napisala je i jedan od najlepših romana dečije književnosti "Saga o Nilsu Holgersonu". Nobelovu nagradu dobila je 1909. godine, kao priznanje njenom izvornom pripovedačkom radu, koji je ubraja u red najeminentnijih stvaralaca novije evropske književnosti. Umrla je 1940. godine.

Ruska balerina Maja Mihajlovna Pliseckaja rođena je 1925. godine u umetničkoj porodici, u kojoj je majka bila filmska glumica, a bliski rođak Asaf Meserer, dugogodišnji prvi solista Baleta Boljšoj teatra, Pliseckaja je odrasla uz pozorište naučivši od vrsnih pedagoga i balet-majstora osnove klasičnog baleta i razvivši svoj svestrani igrački talenat. Prva solistička uloga Maše u baletu "Ščelkunčik" P. I. Čajkovskog donela joj je priznanje kritike i naklonost publike. U matičnoj kući, Boljšoj teatru ostvarila je uloge za pamćenje: Gospodarica bakarne planine u "Kamenom cvetu", Julija u baletu Prokofjeva, Rajmonda u istoimenom baletu Glazunova, bravurozna Kitri u "Don Kihotu" i niz drugih. U Beogradu je gostovala dva puta- 1964. u "Labudovom jezeru", a 1965. sa ansamblom Boljšoj teatra i baletom "Legenda o ljubavi".

1847. - Umro Joakim Vujić, književnik, prevodilac i pozorišni glumac
(Baja, 09. 09. 1772 - Beograd, 20. 11. 1847)

1872. - Budim i Pešta objedinjeni u jedan grad

1874. - Rođen Branislav Brana Cvetković, pozorišni glumac, reditelj i književnik, osnivač humorističkog pozorišta "Orfeum", pokretač "Politike za decu"
(Kraljevo, 20. 11. 1874 - Beograd, 20. 11. 1942)

1894. - Umro Anton Grigorijevič Rubinštajn, ruski pijanista, dirigent i kompozitor (Vihvatinec, 28. 11. 1829 - Petrodvorec, 20. 11. 1894)

1910. - Umro Lav Nikolajevič Tolstoj, ruski književnik
(Jasna Poljana, 09. 09. 1828 - Astapovo, 20. 11. 1910)

1914. - Umro Dimitrije Tucović, političar i publicista
(Gostilje, 13. 05. 1881- Vrapčevo brdo, Lazarevac, 20. 11. 1914)

1915. - Rođen Kon Ićikava, japanski filmski reditelj
(Mie, 20. 11. 1915 - Tokio, 13. 02. 2008)

1923. - Rođena Nadin Gordimer, južnoafrička književnica, nobelovac
(Springs, 20. 11. 1923)

1925. - Rođen Robert Kenedi, američki političar i državnik
(Boston, 20. 11. 1925 - Los Anđeles, 06. 06. 1968)

1929. - Rođen Aleksandar Popović, dramski pisac i reditelj
(Beograd, 20. 11. 1929 - Beograd, 09. 10. 1996)

1936. - Rođen Stevan Gardinovački, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 20. 11. 1936)

1938. - Rođen Toma Zdravković, pevač
(Pečenjevce, 20. 11. 1938 - Beograd, 30. 09. 1991)

1939. - Rođen Igor Mandić, književnik i književni kritičar
(Šibenik, 20. 11. 1939)

1941. - Rođen Živko Nikolić, filmski reditelj i scenarista
(Ozrinići, 20. 11. 1941 - Beograd, 17. 08. 2001)

1942. - Umro Branislav Brana Cvetković, pozorišni glumac, reditelj i književnik, osnivač humorističkog pozorišta "Orfeum", pokretač "Politike za decu"
(Kraljevo, 20. 11. 1874 - Beograd, 20. 11. 1942)

1942. - Rođena Meredit Monk, američka rediteljka
(Lima, 20. 11. 1942)

1942. - Rođen Džozef Bajden, američki političar, senator, potpredsednik SAD
(Delaver, 20. 11. 1942)

1945. - Počeo Nirnberški proces ratnim zločincima u Drugom svetskom ratu
(20. 11. 1945 - 01. 10. 1946)

1946. - Rođen Kiril (Vladimir Mihailovič Gundjajev), ruski patrijarh
(Lenjingrad, 20. 11. 1946)

1959. - Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila Deklaraciju o pravima deteta

1975. - Umro Fransisko Franko, španski političar i državnik, diktator
(Ferol, 04. 12. 1892 - Madrid, 20. 11. 1975)

1997. - Umrla Stanislava Pešić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Grocka, 07. 06. 1941 - Beograd, 20. 11. 1997)

1998. - Umro Risto Bajalski, novinar
(Stojakovo, 07. 04. 1926 - Moskva, 20. 11. 1998)

2003. - Umro Vladimir Vlada Marjanović, atletičar, skakač u vis i sportski radnik (Tarčin, 14. 05. 1931 - Beograd, 20. 11. 2003)

2006. - Umro Robert Altman, američki filmski reditelj
(Kanzas Siti, 20. 02. 1925 - Los Anđeles, 20. 11. 2006)

2006. - Umrla Zoja Čaušesku, rumunski matematičar, ćerka bivšeg rumunskog predsednika Nikolae Čaušeskua
(1950 - Bukurešt, 20. 11. 2006)

2007. - Umro Slavko Simić, pozorišni, filmski i TV glumac
(Vranjevo, 21. 07. 1924 - Beograd, 20. 11. 2007)

[причалица]

22. novembar

1868. - Održana je prva pozorišna predstava u Beogradu u zgradi na Varoš-kapiji. Bio je to komad "Đurađ Branković" Karla Obernjika.

1890. - Rođen je Šarl de Gol, francuski general i državnik. U Drugom svetskom ratu je organizovao pokret "Slobodna Francuska" (1940-1944) i vojsku za borbu protiv Italijana i Nemaca. Godine 1958. izabran je za predsednika vlade, a 1959. za predsednika Republike.

1906. - S.O.S je usvojen kao novi signal za pomoć.


1928. - U Parizu je premijerno izvedena orkestarska kompozicija "Bolero" Morisa Ravela.


1950 - Zabeležen je najmanji rezultat u NBA ligi. Utakmica između Ft Wayne Pistons-a i Minneapolis Lakers-a završena je rezultatom 19:18.


1956. - U Melburnu su počele 16. moderne Olimpijske igre.


1963. - Hari Li Osvald izvršio je atentat na američkog predsednika Džona Ficdžeralda Kenedija u Dalasu.


1989. - Jugoslavija je priznala Republiku Koreju (Južna Koreja) i odlučila da s njom uspostavi diplomatske odnose.


1990. - Margaret Tačer podnela je ostavku na mesto premijera Velike Britanije posle 11 godina.


1995. - Posle 1.253 dana blokade, Savet bezbednosti UN jednoglasno je trajno suspendovao sankcije protiv Savezne Republike Jugoslavije.

[причалица]

24. novembar

Na današnji dan, 1331. godine umro je srpski kralj Stefan Dečanski Nemanjić, sin kralja Milutina, pod čijom je vladavinom Srbija osigurala premoć na Balkanskom poluostrvu. Posle očeve smrti u borbi za presto nadvladao je brata Konstantina i rođaka Vladislava, sina kralja Dragutina, i krunisan je 1322. u manastiru Žiča. Prethodno je, posle pokušaja da zbaci oca, delimično oslepljen i proteran u Carigrad. Pobedio je 1329. vojsku bosanskih feudalaca, a kad su Bugarska i Vizantija sklopile vojni savez protiv Srbije, ne čekajući napad potukao je Bugare kod Velbužda (danas Ćustendil) 1330. i osigurao prevlast nad Makedonijom, što je učvrstilo Srbiju kao najmoćniju zemlju u ovom delu Evrope. Kao uspomenu na tu bitku podigao je u Metohiji manastir Dečani po kojem je i nazvan Dečanski.1632. - Rođen je holandski filozof jevrejskog porekla Baruh de Spinoza, tvorac monističkog determinizma. Izdržavao se brušenjem optičkih sočiva i odbio je katedru u Hajdelbergu, jer je želeo da očuva potpunu intelektualnu nezavisnost. U mladosti je isključen iz jevrejske zajednice i anatemisan pod optužbom da je govorio o telesnoj prirodi Boga. Dokazivao je da filozofija "nema druge svrhe osim istine", dok religija "teži jedino pokoravanju i pobožnosti". Jedan je od osnivača liberalističke političke filozofije i znatno je uticao na francusku prosvetiteljsku i nemačku filozofiju. Za života je objavio "Teološko-politički traktat" i "Principe filozofije Renea Dekarta", a posthumno je objavljeno kapitalno delo "Etika" podeljeno u pet delova - o Bogu, o prirodi i poreklu duha, o poreklu i prirodi afekata, o ljudskom ropstvu, ili o snazi afekata, o moći razuma, ili ljudskoj slobodi.

1642. - Holandski moreplovac Abel Janson Tasman otkrio je južno od Australije ostrvo i nazvao ga Van Dimenova Zemlja. To ostrvo kasnije je u njegovu čast nazvano Tasmanija.

1729. - Rođen je ruski generalisimus Aleksandar Vasiljevič Suvorov, jedan od najistaknutijih vojskovođa 18. veka, pod čijom su komandom ruske trupe izvojevale čak 57 pobeda. U Rusko-turskom ratu od 1787. do 1791. odneo je više blistavih pobeda nad Turcima. Predvodio je ruske trupe protiv Francuza u vreme pohoda generala Bonaparte u severnoj Italiji. Na povratku u Rusiju njegova vojska prešla je preko Alpa i vrha Sveti Gothard, što je zaprepastilo vojne krugove u Evropi. Mnogo je radio na boljem obrazovanju ruske vojske, a uz vojne nauke proučavao je matematiku, geografiju i istoriju. U Sovjetskom savezu je 1942. uveden "Orden Suvorova" za visoke vojničke vrline.

1859. - Objavljena je knjiga "Poreklo vrsta" engleskog prirodnjaka Čarlsa Darvina, u kojoj su razrađena i obrazložena njegova uverenja i istraživačka dostignuća do kojih je većim delom došao tokom putovanja oko Latinske Amerike na brodu Bigl. "Poreklo vrsta" je delo koje objašnjava ideju evolutivnog razvoja živih bića.

1859. - Rođen je srpski arhitekta Andra Stevanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Velike škole i Beogradskog univerziteta. Projektovao je više monumentalnih građevina, uključujući zgrade Uprave fondova (danas Narodni muzej), Beogradske zadruge u Karađorđevoj, Srpske kraljevske akademije (danas SANU). Proučavao je staru srpsku crkvenu arhitekturu i sakupio je značajnu građu za monografije o manastirima Gračanica, Kalenić, Dečani.

1861. - Rođen je nemački lekar August Karl Gustav Bir, pionir moderne hirurgije. Primenjivao je nove metode prilikom operacija na krvnim sudovima i usavršio je tehniku amputacije udova. Njegovo otkriće ubrizgavanja sintetičkih anestetičkih sredstava olakšalo je tegobe pacijenata prilikom operacija kičmene moždine. Taj postupak nazvan "lumbalna anestezija" ispitao je prvo na sebi.

1864. - Rođen je francuski slikar i grafičar Anri Tuluz Lotrek, majstor litografije, jedan od velikana francuskog impresionizma. U krugu boema na Monmartru bio je stalni posetilac kabarea, plesnih lokala, cirkusa i javnih kuća, što su najčešći motivi njegovih dela. Crteži koje je on radio su izrazito jakog kolorita, često sa odmerenim erotskim detaljima.

1916. - Umro je britanski konstruktor oružja američkog porekla Hajrem Stivens Maksim, čiji je mitraljez konstruisan 1884. nazvan "maksim".

1918. - Skupština Srema u Rumi donela je odluku da se Srem prisajedinjuje Kraljevini Srbiji. Narednog dana Velika narodna skupština u Novom Sadu odlučila je da se Srbiji prisajedini cela Vojvodina.

1929. - Umro je francuski državnik Žorž Benžamen Klemanso, istaknuti francuski političar, predsednik vlade od 1906. do 1909. i od 1917. do 1920. Bio je ministar rata u kritičnim danima Prvog svetskog rata. Po obrazovanju lekar, u politici je bio levo i naglašeno antiklerikalno opredeljen. Imao je važnu ulogu na Vesajskoj konferenciji posle Prvog svetskog rata.

1941. - U Drugom svetskom ratu počela je nemačka ofanziva na slobodnu teritoriju u Zapadnoj Srbiji poznatu kao - Užička republika. Odstupnicu glavnine partizanskih snaga branio je Radnički bataljon, koji je pet dana kasnije, u borbi na brdu Kadinjača, 14 kilometara zapadno od Užica, unisten, pri čemu je poginulo 180 pripadnika bataljona.

1961. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija pozvao je zemlje članice da Afriku pretvore u bezatomsku zonu.

1963. - Dva dana nakon atentata na predsednika SAD Džona Kenedija, u teksaškom gradu Dalas, Džek Rubi osoba poznata u krugovima kriminala, usmrtio je osumnjičenog atentatora Lija Harvija Osvalda, i to u policiskoj stanici. Pozadina atentata ostala je nejasna i neretko je predmet špekulacija.

1974. - Predsednik SAD Džerald Ford i sovjetski vođa Leonid Brežnjev postigli su u Vladivostoku privremeni sporazum o ograničenju ofanzivnog strateškog nuklearnog oružja.

1976. - U zemljotresu koji je razorio grad Muradije na istoku Turske poginulo je oko 5.300 ljudi.

[Bisernica]

25. novembar





Na današnji dan 1915. godine, Vrhovna komanda Srpske vojske donela Odluku o povlačenju preko Albanije. Čuvena drama "Mišolovka" Agate Kristi premijerno izvedena 25. novembra 1952. Nemačka ofanziva na Užičku Republiku, u Drugom svetskom ratu, počela 1941. godine.


Vrhovna komanda Srpske vojske, na današnji dan 1915. godine, donela je Odluku o povlačenju iz Beograda, u pozadinu fronta preko Crne Gore i Albanije, u Grčku. U naredbi je, između ostalog, stajalo: "Kapitulacija bi bila najgore rešenje, jer se njome gubi država, a naši saveznici bi nas sasvim napustili". Prilikom povlačenja srpske vojske i naroda, jedinstvenom u istoriji ratovanja, život je izgubilo više od 240.000 ljudi. Na ostrvo Krf stiglo je 135.000 vojnika, a u Bizertu oko 12.000. Posle oporavka, ponovo oformljena srpska vojska, 1918. godine, probila je Solunski front, oslobodila Srbiju i druge teritorije od kojih je, potom, formirana Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

Čuveno dramsko delo "Mišolovka" Agate Kristi premijerno je izvedeno 25. novembra 1952. godine u Londonu. Taj klasični pozorišni krimić imao je premijeru u pozorištu "Ambasador", a kasnije je prebačen u susedno pozoršte "Sent Martin". U prvoj postavci, glavnu ulogu igrao je Ričard Atenborou, kasnije dobitnik Oskara i titule "ser", koju mu je kraljica dodelila za umetničke zasluge. Tokom višedecenijskog izvođenja, u predstavi se pojavilo više od 400 glumaca. Ne gubeći na aktuelnosti, ona se i danas igra na mnogim svetskim pozornicama.

1826. - Rođen Jovan Đorđević, književnik (Senta, 25. 11. 1826 - Beograd, 21. 04. 1900)

1835. - Rođen Endrju Karnegi, američki industrijalac i filantrop (Škotska, 25. 11. 1835 - Lenoks, 11. 08. 1919)

1877. - Izbila Topolska buna

1882. - Odigrana prva predstava na sceni Narodnog pozorišta u Somboru

1883. - Rođen Branko Lazarević, književnik, književni i pozorišni kritičar (Vidin, 25. 11. 1883 - Herceg Novi, 06. 10. 1968)

1884. - Počeo prvi tečaj engleskog jezika na Velikoj školi u Beogradu

1914. - Umro Davorin Jenko, kompozitor i dirigent, autor prve srpske operete i autor muzike za himnu "Bože pravde" (Dvorje, 09. 11. 1835 - Ljubljana, 25. 11. 1914)

1915. - Rođen Augusto Pinoče, čileanski general i državnik, predsednik Čilea (Valparaiso, 25. 11. 1915 - Santjago de Čile, 10. 12. 2006)

1918. - Vojvodina donela odluku o prisajedinjenju Srbiji

1936. - Nemačka i Japan sklopili Antikominterna pakt

1941. - Počela nemačka ofanziva na Užičku Republiku, u Drugom svetskom ratu

1948. - Rođena Ivanka Lukateli, balerina, koreograf i pedagog (Beograd, 25. 11. 1948)

1950. - Umro Johanes Jensen, danski književnik, nobelovac (Farso, 20. 01. 1873 - Kopenhagen, 25. 11. 1950)

1951. - Rođen Danilo Lazović, pozorišni, filmski i TV glumac (Brodarevo, 25. 11. 1951 - Beograd, 25. 03. 2006)

1959. - Umro Žerar Filip, francuski filmski glumac (Romatigl, 04. 12. 1922 - Pariz, 25. 11. 1959)

1970. - Umro Jukio Mišima, japanski književnik (Tokio, 14. 01. 1925 - Tokio, 25. 11. 1970)

1993. - Umro Entoni Bardžis, engleski književnik (Mančester, 25. 02. 1917- London, 25. 11. 1993)

2002. - Poginuo Hašim Hučuk-Hoki, pevač (Fojnica, 31. 03. 1946 - Kovilj, 25. 11. 2002)

2005. - Umro Džordž Best, fudbaler, reprezentativac Severne Irske (Belfast, 22. 05. 1946 - London, 25. 11. 2005)

2008. - Umro Vilijam Gibson, američki književnik (Bronks, 13. 11. 1914 - Stokbridž, 25. 11. 2008)

[Bisernica]

26. novembar





Današnji dan kroz istoriju obeležila smrt poljskog romantičara Adama Mickijeviča. RTS započeo eru digitalne televizije.


Na današnji dan 1855. godine umro poljski pisac Adam Mickijevič, najveći poljski romantičar, čija dela odlikuje izuzetno bogat i slikovit jezik. Umro je u Turskoj gde je došao u vreme Krimskog rata u nameri da formira poljske jedinice za borbu protiv Rusije. U idiličnom epu posvećenom rodnom kraju "Pan Tadeuš", najvećem delu poljskog romantizma, opisao je staru Poljsku koja nestaje. Ostala dela: zbirke pesama "Balade i romanse", "Krimski soneti", epovi "Gražina", "Konrad Valenrod", drama "Zdušnice", politička brošura "Knjige poljskog naroda i hodočasništva poljskog", ciklus predavanja "Slovenske književnosti".

1783. - Rođen Dimitrije Isailović, novinar, urednik "Srpskih novina", profesor Liceja, načelnik Ministarstva prosvete Srbije, član Srpskog učenog društva
(Dalj, 26. 11. 1783 - Beograd, 29. 05. 1853)

1810. - Rođen Vilijam Džordž Armstrong, engleski inženjer, pronalazač topa
(Njukastl, 26. 11. 1810 - Rotberi, 27. 12. 1900)

1844. - Rođen Karl Benc, nemački inženjer, konstruktor četvorotaktnog benzinskog motora i prvog automobila
(Karlsrue, 26. 11. 1844 - Manhajm, 03. 04. 1929)

1845. - Rođen Mihailo Ilić, major srpske vojske
(Jagodina, 26. 11. 1845 - Javor, 05. 09. 1876)

1855. - Umro Adam Mickijevič, poljski književnik
(Zaosje, 24. 12. 1798 - Carigrad, 26. 11. 1855)

1893. - Umro Milan Kujundžić-Aberdar, filozof, književnik, političar i državnik, profesor Velike škole, ministar prosvete Srbije, akademik
(Beograd, 28. 02. 1842 - Beograd, 26. 11. 1893)

1894. - Osnovano Beogradsko lovačko društvo

1901. - Rođen Krsto Hegedušić, slikar, akademik
(Petrinja, 26. 11. 1901 - Zagreb, 07. 04. 1975)

1909. - Rođen Ežen Jonesko, francuski književnik
(Slatina, 26. 11. 1909 - Pariz, 28. 03. 1994)

1911. - Rođen Norbert Šulce, nemački kompozitor, autor pesme "Lili Marlen" (Braunšvajg, 26. 11. 1911- Bad Tolc, 14. 10. 2002)

1918. - Crna Gora donela odluku o prisajedinjenju Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca

1920. - Rođen Jovan Soldatović, akademski vajar, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu
(Čerević, 26. 11. 1920 - Novi Sad, 07. 10. 2005)

1940. - Osnovan "Varšavski geto"

1954. - Rođen Tomislav Andrić Džigi, košarkaš i kapiten KK "Sloga"
(Kraljevo, 26. 11. 1954 - Kraljevo, 07. 02. 2011)

1957. - Beogradski sportski klub - BSK promenio ime u OFK Beograd

1975. - Počelo redovno emitovanje programa TV Novi Sad

2005. - Umro Ivan M. Antić, arhitekta, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, član Krunskog saveta, akademik
(Beograd, 03. 12. 1923 - Beograd, 26. 11. 2005)

2007. - Umro Džon Daglas Skenlan, američki diplomata, ambasador SAD u SFRJ, predsednik Američko-jugoslovenskog poslovnog saveta
(Tif River Fols, 1928 - 26. 11. 2007)

2007. - Umro Božidar Vujošević, zamenik direktora Marketinga RTS-a
(Beograd, 02. 07. 1945 - Beograd, 26. 11. 2007)

2008. - RTS započeo eru digitalne televizije emitovanjem celodnevnog kulturno-umetničkog programa

2008. - Umro Vinko Filač, slovenački snimatelj i direktor fotografije
(Ptuj, 14. 02. 1950 - Ljubljana, 26. 11. 2008)

[Bisernica]

27. novembar





Švedski fizičar Anders Celzijus rođen 1701. godine, a švedski hemičar Alfred Nobel 1895. godine napisao testament kojim veliko bogaststvo ostavlja za nauku, literaturu, borcima za mir i ekonomiju. Američki gitarista Džimi Hendriks rođen 1942. godine.



Na današnji dan 1701. godine, rođen je švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, tvorac skale za merenje toplote, koja je po njemu dobila ime. Osmatrao je severnu svetlost i efekte njenih magnetnih smetnji, obavljao svetlosna merenja i ispitivao meteorološke pojave i Jupiterove satelite, ali je pažnju naučne javnosti pobudio tek izumom skale za merenje toplote. Na njoj je tačka ključanja vode označena sa 100, a tačka otapanja leda s nula stepeni. Sopstvenim sredstvima podigao je opservatoriju u rodnoj Upsali. Osim Celzijusove postoji i Farenhajtova skala za merenje toplote podeljena na 180 i Reomirova podeljena na 80 stepeni. Umro je 1744. godine.

Švedski fabrikant i pronalazač dinamita Alfred Nobel napisao je 1895. godine, u Parizu, testament kojim je veliko bogatstvo zaveštao za razvoj nauke i literature kao i borcima za mir. Predvideo je pet jednakih delova za nagrade za fiziku, hemiju, medicinu, književnost i mir. Umro je 1896, a nagrade su prvi put dodeljene 1901. Od 1969. dodeljuje se i Nobelova nagrada za ekonomiju.

1874. - Rođen Haim Vajcman, izraelski hemičar, političar i državnik, prvi premijer i predsednik Izraela (Poljska, 27. 11. 1874 - Rehovot, 09. 11. 1952)

1882. - Kralj Milan dao koncesije Panti Mihajloviću za podizanje telefonskih štacija u Beogradu

1889. - Osnovana Duvanska industrija Niš

1895. - Umro Aleksandar Dima sin, francuski književnik (Pariz, 27. 07. 1824)

1897. - Osnovano Srpsko hemijsko društvo

1916. - Umro Svetozar Botorić, prvi srpski filmski producent (Opaljenik, 1857 - Nežider, 27. 11. 1916)

1919. - Sklopljen mirovni ugovor u Neiju posle Prvog svetskog rata

1921. - Rođena Nada Marinković, književnik, novinar i urednik Radio Beograda (Karlovac, 27. 11. 1921- Beograd, 17. 10. 1998)

1934. - Rođen Aleksandar Korać, kompozitor, muzički urednik Radio Beograda, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Subotica, 27. 11. 1934 - Beograd, 22. 09. 2000)

1940. - Rođen Brus Li, američki filmski glumac (San Francisko, 27. 11. 1940 - Hong Kong, 20. 07. 1973)

1941. - Rođena Dunja Lango Figenvlad Puletić, spiker, novinar i urednik RTS-a (Zagreb, 27. 11. 1941)

1942. - Rođen Džimi Hendriks (Džon Alen), američki rok gitarista i pevač (Sijetl, 27. 11. 1942 - London, 18. 09. 1970)

1944. - Umro Branko Popović, slikar, likovni kritičar, profesor Univerziteta u Beogradu (Užice, 27. 01. 1882 - Beograd, 27. 11. 1944)

1951. - Rođen Dražen Dalipagić, košarkaš, državni reprezentativac (Mostar, 27. 11. 1951)

1951. - Rođena Ketrin Bigelou, američka rediteljka, dobitnica Oskar-a (San Karlos, 27. 11. 1951)

1953. - Umro Judžin O Nil, američki književnik (Njujork, 16. 10. 1888 - Šelton Hol, 27. 11. 1953)

1955. - Umro Artur Honeger, švajcarski kompozitor (Avr, 10. 03. 1892 - Pariz, 27. 11. 1955)

1959. - Umro Borivoje Jevtić, književnik, učesnik Sarajevskog atentata (Sarajevo, 30. 07. 1894 - Sarajevo, 27. 11. 1959)

1974. - Emitovana prva emisija Kocka, kocka, kockica TV Beograd

1989. - Umro Zuko Džumhur, karikaturista i književnik (Konjic, 24. 11. 1920 - Herceg Novi, 27. 11. 1989)

2000. - Potpisivanjem osnovnih dokumenata Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju SRJ se, posle osam godina odsustva, vratila u ovu organizaciju

2001. - Umro Vasilije-Vanja Kraljević, novinar i publicista (Rijeka Crnojevića, 21. 04. 1924 - Beograd, 27. 11. 2001)

2006. - Umro mr Nemanja Pavlović, novinar Dnevnika, RTS-a, vlasnik i glavni i odgovorni urednik TV Kanala 9 iz Novog Sada (Novi Sad, 25. 08. 1945 - Novi Sad, 27. 11. 2006)

2007. - Umro dr Stevica Krsmanović, golman FK "Željezničar", osnivač, profesor i rektor Univerziteta "Braća Karić" (Sarajevo, 1946 - Beograd, 27. 11. 2007)

2008. - Umro Dragoslav S. Petrović, pravnik i novinar (Zemun, 1934 -27. 11. 2008)

2008. - Umro dr Miroljub Simić, profesor i dekan Pravnog fakulteta u Nišu (Niš, 27. 07. 1947 - 27. 12. 2008)

2008. - Umro dr Milijan Popović, profesor i dekan Pravnog fakulteta u Novom Sadu (Požega, 12. 07. 1938 - Novi Sad, 27. 11. 2008)

2010. - Umro Miodrag Dado Đurić, slikar (Cetinje, 04. 10. 1933 - Pariz, 27. 11. 2010)

2010. - -Umro Irvin Keršner, američki filmski reditelj
(Filadelfija, 29. 04. 1923 - Los Anđeles, 27. 11. 2010)

[Bisernica]

28. novembar





Na današnji dan rođeni Fridrih Engels i Milan Vujaklija, umro Đura Jakšić, u Budimpešti krenuo prvi tramvaj u Evropi a u Egiptu pronađena Tutankamonova grobnica.

Nemački filozof i revolucionar, teoretičar marksizma Fridrih Engels rođen je na današnji dan 1820. godine u Barmenu. Poreklom je bio iz izrazito religiozne i bogate trgovačke porodice. Gimnaziju je završio u rodnom mestu, nakon čega je otišao u Keln , gde se posvetio trgovini. Engels je tada štampao prve pesme, feljtone i kritičke prikaze o raznim nemačkim piscima u časopisu Telegraf koje objavljuje pod pseudonimom Fridrih Osvald. Krajem 1842. upozaje se idejom komunizma. Nakon boravka u Engleskoj, Engels je 1844. odlučio da se vrati u Nemačku. Dok je putovao za Nemačku, zaustavio se u Parizu da bi sreo Karla Marksa, sa kim se ranije dopisivao.

Posle izbijanja revolucije u Nemačkoj (1848) Engels se vraća u domovinu, gde zajedno sa Karl Marksom stoji na krajnje levom krilu revolucionarnih snaga i učestvuje u osnivanju lista Nove rajnske novine. Engels se pridružuje ustanku. Posle prpasti revolucije dolazi do sukoba u nemačkom komunističkom pokretu u kojem Engels i Marks izvlače deblji kraj.

Nakon Marksove smrti 1883. godine Engels je intenzivno radio na izdanju druge i treće knjige Kapitala. Drugu knjigu je završio 1884, a treću 1894. godine. Preminuo je 5. avgusta 1895. godine u Londonu.

Na današnji dan 1891. godine rođen je Milan Vujaklija, leksikograf i prevodilac školovao se u Zagrebu, Sremskim Karlovcima i Beogradu, gde je studirao nemački jezik, književnost i filozofiju. Kao dobrovoljac, učestvovao je u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. Vujaklija je bio vrstan prevodilac Šopenhauera, Hofmana, Šilera, Kupera i drugih, ali je najveći deo svog rada posvetio leksikografiji. Bio je saradnik Instituta za srpski jezik SANU i jedan je od autora "Rečnika srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika" SANU. Prikupljanje građe za svoje životno delo "Leksikon stranih reči i izraza", Vujaklija je započeo dvadesetih godina prošlog veka. Pred kraj 1936. godine ga je predao Geci Konu, da bi se "Leksikon" pojavio u knjižari ovog izdavača februara 1937. godine. Ovaj dragoceni enciklopedijski rečnik je više puta preštampavan, a tri puta je temeqno prerađivan i dopunjavan 1954, 1980. i 1991. godine, prilagođavajući se potrebama vremena, promenama i obogaćenju jezika, a 1997. godine "Prosveta" je objavila njegovo jubilarno izdanje. Leksikon je bio i ostao jedno od najznačajnijih dela srpske kulture, knjiga bez koje je teško zamisliti ozbiljniju javnu ili privatnu biblioteku, da bi vremenom postao oznaka i kriterijum za leksikografsku literaturu uopšte, a autorovo ime je počelo da se poistovećuje sa naslovom-neobičan i lep spomenik Milanu Vujakliji. Umro je 16. decembra 1955. godine.

1829.- Rođen Anton Grigorijevič Rubinštajn, ruski pijanista, kompozitor i dirigent (Vihvatinec, 28. 11. 1829 - Petrovdvorec, 20. 11. 1894)

1852.- Rođen Nikola Mašić, slikar (Otočac, 28. 11. 1852 - Zagreb, 04. 06. 1902)

1859.- Umro Irving Vašington, američki književnik (Njujork, 03. 04. 1783 - Taritaun, 28. 11. 1859)

1878.- Umro Đura Jakšić, književnik i slikar (Srpska Crnja, 08. 08. 1832 - Beograd, 28. 11. 1878)

1881.- Rođen Stefan Cvajg, austrijski književnik (Beč, 28. 11. 1881- Petropolis, 23. 02. 1942)

1887.- Ulicama Budimpešte krenuo prvi tramvaj u Evropi

1898.- Umro Konrad Ferdinand Majer, švajcarski književnik (Cirih, 11. 10. 1825 - Kilhberg, 28. 11. 1898)

1902.- Rođena Jelena Lapčević-Bilbija, spiker Radio Beograda i dečiji pisac (Crni Lug, 28. 11. 1902 - Beograd, 08. 08. 1964)

1907.- Rođen Alberto Moravija (Alberto Pinkerle), italijanski književnik (Rim, 28. 11. 1907 - Rim, 26. 09. 1990)

1908.- Rođen Klod Levi Stros, francuski etnolog i antropolog, utemeljivač strukturalizma (Brisel, 28. 11. 1908 - Pariz, 30. 10. 2009)

1909.- Rođen Aleksandar Ranković, političar i državnik, načelnik OZNA, ministar unutrašnjih poslova Srbije (Draževac, 28. 11. 1909 - Dubrovnik, 19. 08. 1983)

1916.- Rođen Mika Špiljak , hrvatski političar i državnik, predsednik SIV-a i Predsedništva SFRJ, narodni heroj (Odra, 28. 11. 1916 - Zagreb, 18. 05. 2007)

1920.- Prvi parlamentarni izbori u Kraljevini SHS

1921.- Rođen Slobodan Džunić, književnik, urednik Radio Beograda (Temska, 28. 11. 1921 - Beograd, 13. 11. 1998)

1922.- Pronađena Tutankamonova grobnica u Egiptu

1928.- Rođen Miodrag Pavlović, književnik i prevodilac, akademik (Novi Sad, 28. 11. 1928)

1929.- Ričard Berd izveo prvi let avionom iznad Južnog pola

1941.- Rođena Laura Antoneli (Antonac), italijanska filmska glumica (Pula, 28. 11. 1941)

1943.- Počela saveznička konferencija u Teheranu

1947.- U Narodnom pozorištu u Beogradu prvi put je izvedena Hristićeva "Ohridska legenda"

1950.- Rođen Boris Bizetić, muzičar (Beograd, 28. 11. 1950)

1950.- Rođen Aleksandar Godunov, ruski baletski igrač i filmski glumac (Južno Sahalinsk, 28. 11. 1949 - Los Anđeles, 18. 05. 1995)

- 1950.Osnovan Muzej pozorišne umetnosti u Beogradu

1958.- Prvo emitovanje zajedničkog TV programa JRT - svečanu akademiju povodom Dana Republike prenosile TV Beograd, Zagreb i Ljubljana

1967.- Rođena En Nikol Smit (Viki Lin Hogan), američka glumica (Hjuston, 28. 11. 1967 - Florida, 08. 02. 2007)

1988.- Umro Dragutin-Guta Dobričanin, pozorišni, filmski i TV glumac (Prokuplje, 1922 - Beograd, 28. 11. 1988)

2007.- Umro Branislav Bane Bastać, filmski reditelj (Cetinje, 05. 06. 1925 - Beograd, 28. 11. 2007)

2009. - Umro Vujica Rešin Tucić, književnik, urednih književnih časopisa, dramaturg Radio Novog Sada (Melenci, 17. 07. 1941 - Novi Sad, 28. 11. 2009)

2009.- - Umro dr Milan Bulajić, diplomata i publicista, osnivač i direktor Muzeja žrtava genocida, osnivač i predsednik Fonda za istraživanje genocida (Vilusi, 26. 09. 1928 - Beograd, 28. 11. 2009)

2009.- Umro Dragomir Brajković, književnik, novinar i urednik Radio Beograda (Pisana Jela, 10. 12. 1947 - Beograd, 28. 11. 2009)

2010. - Umro Boško Ivkov, književnik (Stapar, 1942 - Čačak, 28. 11. 2010)

2010. - Umro Lesli Nilsen, američki filmski glumac-komičar
(Regina, 11. 02. 1926 - Fort Loderdejl, 28. 11. 2010)

[Bisernica]

29. novembar





Drugo zasedanje AVNOJ-a u Jajcu održano 29. novembra 1943. godine, datum u SFRJ slavljen kao Dan Republike. Filmski reditelj i književnik, Živojin Pavlović preminuo na današnji dan 1998. Čuveni jugoslovenski i srpski rok bend "YU grupa" osnovan 1970. godine.


Drugo zasedanje Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) održano je 29. novembra 1943. godine u Jajcu, u Bosni i Hercegovini. AVNOJ je, na zasedanju, konstituisan u zakonodavno i izvršno predstavničko telo Jugoslavije. Kao najviši izvršni i naredbodavni organ narodne vlasti konstituisan je Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije, koji je imao sva obeležja narodne revolucionarne Vlade. Izbegličkoj Vladi i kralju Petru II Karađorđeviću zabranjen je povratak. Posle rata, narodi Jugoslavije slavili su 29. novembar kao državni praznik, Dan Republike. Obeležavanje Dana Republike prestalo je sa raspadom SFR Jugoslavije u svim njenim republikama, osim u Srbiji. Dan Republike ostao je zvanični praznik u SR Jugoslaviji sve do 14. novembra 2002. godine, kada je ukinut odlukom Savezne skupštine.

Filmski reditelj i književnik, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu, Živojin Pavlović preminuo je u Beogradu na današnji dan 1998. godine. Pavlović je diplomirao na Akademiji primenjenih umetnosti u Beogradu. Slike i akvareli obeležili su mladalački period njegovog stvaralaštva. Životno opredeljenje, ipak, su mu bili književnost i film. Već sa 19 godina bio je saradnik filmskih časopisa. Amaterski se bavio filmom od 1959. godine, a tri godine kasnije počela je njegova profesionalna karijera. Prvi film koji je režirao bio je omnibus Kapi, vode, ratnici, a zatim su sledili: Povratak, Buđenje pacova, Kad budem mrtav i beo, Zadah tela i Doviđenja u sledećem ratu. Nagrađivan je Zlatnom arenom u Puli, na brojnim domaćim i međunarodnim festivalima u Berlinu, Veneciji i Karlovim Varima. Pavlović je bio autor koji je obeležio "crni talas" jugoslovenskog filma. Uporedo sa filmskim, nastajala su i njegova literarna ostvarenja. Proznim ciklusom Divlji vetar, koji čini desetak romana i nekoliko pripovedaka, ostavio je svojevrsnu književnu sagu o srpskoj istorijskoj sudbini, naročito o istočnoj Srbiji. Romane Zadah tela, Zid smrti, Oni više ne postoje, Lov na tigrove, Trag divljači, Dolap, Lapot, Otkucaji i zbirke pripovedaka pratile su nagrade za književnost "Ivo Andrić", "Isidora Sekulić", "Feliks Romulijana" i dve NIN-ove nagrade. Pavlović je nesumnjivo bio jedan od najsvestranijih i najkreativnijih umetnika naše kulture.

1516. - Umro Đovani Belini, italijanski slikar (Venecija, 1430 - Venecija, 29. 11. 1516)

1643. - Umro Klaudio Monteverdi, italijanski kompozitor (Kremona, 15. 05. 1567 - Venecija, 29. 11. 1643)

1763. - Umro Anton Fransoa Prevo, francuski književnik (Hesdin, 01. 04. 1697 - Sen Fermin, 29. 11. 1763)

1780. - Umrla Marija Terezija, austrijska carica (Beč 13. 05. 1717 - Beč, 29. 11. 1780)

1797. - Rođen Gaetano Doniceti, italijanski kompozitor (Bergamo, 29. 11. 1797 - Bergamo, 08. 04. 1848)

1803. - Rođen Kristijan Johan Dopler, austrijski fizičar (Salcburg, 29. 11. 1803 - Venecija, 17. 03. 1855)

1838. - Otvoren francuski konzulat u Beogradu

1854. - Umro prota Mateja Nenadović, književnik, diplomata, vojvoda, predsednik prve srpske Vlade (Brankovina, 1777 - Valjevo, 29. 11. 1854)

1861. - Umro Nikolaj Aleksandrovič Dobroljubov, ruski publicista i književni kritičar (Nižnji Novgorod, 05. 02. 1836 - Sankt Petersburg, 29. 11. 1861)

1899. - Osnovan fudbalski klub "Barselona"

1916. - Poginuo Vojin Popović (vojvoda Vuk), srpski komitski vojskovođa u Balkanskim i Prvom svetskom ratu, komandant Dobrovoljačkog odreda na Solunskom frontu (Sjenica, 09. 12. 1881 - Kajmakčalan, 29. 11. 1916)

1922. - Rođen Dušan-Duško Radović, književnik, scenarista, novinar, urednik TV Beograd i Studija B (Niš, 29. 11. 1922 - Beograd, 16. 08. 1984)

1924. - Umro Đakomo Pučini, italijanski kompozitor (Luka, 22. 12. 1858 - Brisel, 29. 11. 1924)

1929. - Rođena Renata Ulmanski, pozorišna, filmska i TV glumica (Zagreb, 29. 11. 1929)

1932. - Rođen Žak Širak, francuski političar i državnik, predsednik Francuske republike (Pariz, 29. 11. 1932)

1939. - Rođen Matija Bećković, književnik, akademik (Senta, 29. 11. 1939)

1945. - Doneta Deklaracija o proglašenju FNRJ

1946. - Rođen Vuk Drašković, književnik, novinar i političar, predsednik Srpskog pokreta obnove (Međa, 29. 11. 1946)

1946. - Počeo drumski saobraćaj obnovljenim Pančevačkim mostom, prvi voz krenuo 7. novembra

1947. - Ujedinjene nacije donele odluku o podeli Palestine na arapsku i jevrejsku državu

1949. - Radio Novi Sad počeo sa radom; u spomen na taj događaj 29. novembar obeležava kao Dan Radio-televizije Vojvodine

1954. - Rođen Džoel Koen, američki filmski reditelj (Mineapolis, 29. 11. 1954)

1959. - Rođen Stevan Koprivica, dramski pisac, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Kotor, 29. 11. 1959)

1981. - Poginula Natali Vud, američka filmska glumica (San Francisko, 20. 07. 1938 - Santa Katalina, 29. 11. 1981)

1996. - Umro Dragoslav Srejović, arheolog, akademik (Kragujevac, 08. 10. 1931 - Beograd, 29. 11. 1996)

2001. - Umro Džordž Harison, britanski muzičar, član grupe "Bitls" (Liverpul, 25. 02. 1943 - Los Anđeles, 29. 11. 2001)

2001. - Poslednji put proslavljen praznik Dan Republike

2003. - Umro Slobodan Boda Nikolić, urednik redakcije Narodnih ansambala RTB-a (Zemun, 17. 03. 1941 - Beograd, 29. 11. 2003)

2008. - Umro Jern Utzon, danski arhitekta, projektant Sidnejske opere (Kopenhagen, 09. 04. 1918 - Elsinor, 29. 11. 2008)

[Bisernica]

30. novembar





Engleski književnik Oskar Vajld umro je 30. novembra 1900. godine. Na današnji dan 1977. godine umro je Miloš Crnjanski. Milorad Pavić, naš poznati književnik i akademik preminuo 2009. godine.

Oskar Vajld , engleski književnik umro je 30. novembra 1900. godine u Dablinu, u Irskoj. Pohađao je „Triniti koledž" u Dablinu od 1871. do 1874.godine. Dobio je stipendiju za „Magdalena koledž" u Oksfordu, koji je počeo da pohađa 1875. godine. Najveći uticaj na Oskara Vajlda kao umetnika u to vreme imali su Svinbern, Volter Piter i Džon Raskin. Godine 1878. je dobio Nagradu za englesku književnost. Ubrzo je napustio Oksford i otišao u London, gde je polako stekao popularnost među književnicima. Stekavši popularnost, kao književnik i esteta, 1882. godine otišao je da predaje u Americi. Godine 1890. objavio je svoje najčuvenije delo, roman Slika Dorijana Greja. Ali u leto 1891. godine upoznao je lorda Alfreda Daglasa, s kojim započinje ljubavnu aferu i spoznaje svoju homoseksualnost. U to vreme postaje alkoholičar, a njegova slava počinje polako da se gasi. Godine 1895. osuđen je na dve godine prinudnog rada zbog nakaznog ponašanja. Posle povratka iz zatvora, seli se u Pariz, gde je umro napušten od svih.

Na današnji dan 1977. godine umro je Miloš Crnjanski, naš poznati književnik, koji se školovao u Temišvaru, Rijeci, Beču, Beogradu, Berlinu, Parizu i Londonu. Na Beogradskom univerzitetu diplomirao je istoriju, a u Londonu spoljnu politiku. Bio je profesor Četvrte gimnazije u Beogradu i saradnik Politike, a potom je prešao u diplomatsku službu, kao ataše za kulturu i savetnik za štampu u Berlinu, Rimu, Lisabonu i Londonu. Kao jedan od najznačajnijih i najplodnijih ličnosti jugoslovenske književnosti 20. veka, Crnjanski je pisao pesme, romane, priče, drame, putopise, kritike, eseje. Svoje prvo delo, komediju Maska, objavio je u Zagrebu 1918. godine. Tvorac stihova Sumatre, Stražilova, Lamenta nad Beogradom, pisac Dnevnika o Čarnojeviću, romana Kap španske krvi i Seoba, 1971. godine nagrađen je "NIN"- ovom nagradom za Roman o Londonu, u kome je Crnjanski, velikim delom autobiografski, izneo tragičnu sudbinu emigracije. Dela Miloša Crnjanskog doživela su mnogobrojna izdanja, objavljuju se i posthumno, rađene su adaptacije za pozorište i televiziju, prevođena su na više stranih jezika, a o njegovoj literaturi napisane su brojne, obimne studije i analize.

1667. - Rođen Džonatan Svift, engleski književnik
(Dablin, 30. 11. 1667 - Dablin, 19. 10. 1745)

1835. - Rođen Mark Tven (Semjuel Lenghorn Klemens), američki književnik
(Florida, 30. 11. 1835 - Hanibal, 21. 04. 1910)

1858. - Počela Svetoandrejska skupština, trajala do 31. januara 1859.

1874. - Rođen Vinston Čerčil, engleski političar i državnik, premijer Velike Britanije, književnik, nobelovac (Oksfordšajr, 30. 11. 1874 - London, 24. 01. 1965)

1927. - Rođen Nikola Majdak, filmski reditelj i scenarista, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Valjevo, 30. 11. 1927)

1928. - Rođen Dragan Lukić, književnik i novinar
(Beograd, 30. 11. 1928 - Beograd, 01. 01. 2005)

1940. - Rođen prof. dr Ivan Stojanović, ekonomista, predsednik Društva ekonomista Jugoslavije, glavni urednik časopisa Gledišta (30. 11. 1940 - 20. 10. 1996)

1941. - Rođen Jovan-Jova Radovanović, muzičar, član ansambla "Sedmorica mladih" (Beograd, 30. 11. 1941)

1943. - Rođena Snežana Nikšić, pozorišna, filmska i TV glumica (Niš, 30. 11. 1943)

1946. - Rođena Marina Abramović, slikarka, multimedijalna i konceptualna umetnica (Beograd, 30. 11. 1946)

1947. - Rođen Dejvid Mamet, američki dramski pisac, filmski reditelj i scenarista (Čikago, 30. 11. 1947)

1955. - Umro Josip Slavenski (Štolcer), kompozitor, profesor Muzičke akademije u Beogradu (Čakovec, 11. 05. 1896 - Beograd, 30. 11. 1955)

1957. - Umro Pavle Paja Jovanović, slikar, akademik
(Vršac, 04. 06. 1859 - Beč, 30. 11. 1957)

1977. - Umro Hadži-Todor Dimitrijević, publicista
(Vranje, 01. 03. 1889 - Beograd, 30. 11. 1977)

1986. - Umro Keri Grant, američki filmski glumac
(Horfild, 18. 01. 1904 - Devenport, 30. 11. 1986)

1988. - Umro Aleksandar Deroko, arhitekta i istoričar umetnosti, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, akademik (Beograd, 16. 09. 1894 - Beograd, 30. 11. 1988)

1995. - Umro Aleksandar I. Spasić, prevodilac, novinar i urednik RTS-a
(Beograd, 28. 09. 1937 - Beograd, 30. 11. 1995)

1997. - Umro Rajko Medenica, lekar
(Ravni, 1939 - Njujork, 30. 11. 1997)

2001. - Umro Milutin Pršić, direktor Medija centra JAT-a, osnivač i urednik Revije JAT ( - Beograd, 30. 11. 2001)

2003. - Umrla Gertruda Ederli, prva žena koja je preplivala Lamanš
(Njujork, 23. 10. 1906 - Vajkof, 30. 11. 2003)

2008. - Umrla Desanka Tomić-Đurović, akademski slikar, grafičar i dizajner tekstila (Baroševac, 1925 - Beograd, 30. 11. 2008)

2008. - Umro Milivoje Petrović, solista i prvak Opere Narodnog pozorišta u Beogradu (Beograd, 07. 07. 1938 - Beograd, 30. 11. 2008)

2008. - Umro dr Branislav Lazarević, profesor Fakulteta organizacionih nauka, doajen srpske informatike (Laćarak, 18. 03. 1940 - 30. 11. 2008)

2008. - Umro Dragan Ve Ignjatović Mec, multimedijalni umetnik, osnivač Balkanske asiocijacije umetnosti, urednik Likovne galerije "Studentski grad" i pokreta "Ext" ( 1968 - Borča, 30. 11. 2008)

2009. - Umro Milorad Pavić, književnik, akademik
(Beograd,15. 10. 1929 - Beograd, 30. 11. 2009)

2009. - Umro Milan Babić, pevač
(Gorićani, 10. 10. 1943 - Beograd, 30. 11. 2009

2010. - Umrla prof. dr Dobrila Živanov-Stakić, profesor i dekan Farmaceutskog fakulteta u Beogradu, upravnik Instituta za farmaceutsku hemiju
(Gaj, 15. 05. 1932 - 30. 11. 2010)

[Bisernica]

1. decembar





Svetski dan borbe protiv side obeležava se na današnji dan. Lingvinista i akademik Pavle Ilić rođen je na današnji dan 1924. godine. Madam Tiso poznata vajarka voštanih figura, rođena je 1. decembra 1760. godine.


Na današnji dan 1924. godine rođen je Pavle Ivić lingvinista, akademik i profesor Univerziteta u Beogradu. Studije srpskog jezika i književnosti Ivić je završio na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Još kao student počeo je da se bavi naučno-istraživačkim radom. Iako je njegova specijalnost bila dijalektologija i istorija jezika, bavio se i drugim lingvističkim disciplinama, poput uporedne analize slovenskih i drugih jezika i savremenog srpskog jezika. Dve godine posle doktoriranja, 1956. godine, objavio je prvu sistematizovanu dijalektologiju srpsko-hrvatskog jezika, koja je objavljena i na nemačkom jeziku. Njegova studija o govoru Galipoljskih Srba jedan je od najsjajnijih radova u srpskoj dijalektologiji, gde su do punog izražaja došli Ivićev raskošni talenat i izuzetna naučna akribija. Objavio je više od 600 rasprava, članaka i studija, među kojima se izdvajaju: O Vukovom srpskom rečniku, Srpski narod i njegov jezik, Srpsko - hrvatski dijalekti, O slovenskim jezicima i dijalektima, Dečanske hrisovulje. Izuzetnog obrazovanja i kulture, Ivić je bio redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti i osam stranih akademija. U Institutu za srpski jezik SANU, gde je započeo radni vek, vodio je projekte dijalektoloških i etimoloških istraživanja i bio stalni recenzent Rečnika SANU. Počev od 2000. godine, Slavističko društvo Srbije dodeljuje godišnju nagradu "Pavle Ivić" za najbolji rad iz srpske lingvističke slavistike.

Rođena Madam Tiso 1760. godine na današnji dan. Madam Tiso rođena kao Mari Tiso (engleski izgovor: Meri Tuso), bila je vajarka voštanih figura. Osnovala je Muzej voštanih figura madam Tiso u Londonu. Muzej ima mnogobrojne ogranke u velikim svetskim gradovima. Prva voštana figura koju je kreirala Mari Tiso bila je figura Voltera, godine 1777. Druge važne ličnosti, tog vremena, koje su dobile svoju voštanu figuru su Žan-Žak Ruso i Bendžamin Frenklin . Godine 1802. odlazi u London. Prva stalna postavka njenih voštanih figura locirana je u Ulici Bejker u Londonu 1835. godine. Jedna od najvećih atrakcija njenog muzeja je Dvorana strave. Neke od figura, koje je ona napravila još uvek postoje uključujući i njen autoportret koji je sada postavljen na ulazu u njen muzej. Napravila ga je 1842. godine. Na sadašnju lokaciju u Ulici Marilebon, muzej je premešten 1884. godine, a 1925. godine požar je uništio neke figure, ali većina ih je ostala neoštećena.

1820. - Knez Miloš Obrenović odobrio organizovanu seču šuma u Srbiji

1869. - Rođen Vladimir Đorđević, folklorista, muzički pedagog i kompozitor
(Brestovac, 01. 12. 1869 - Beograd, 22. 06. 1938)

1890. - Rođena Anka Gođevac-Subotić, prva žena - dr prava Beogradskog univerziteta
(Knjaževac, 01. 12. 1890 - Njujork, 11. 06. 1983)

1893. - Umro Lazar Dokić, zoolog i lekar, profesor Velike škole u Beogradu, državnik
(Beograd, 27. 09. 1845 - Opatija, 01. 12. 1893)

1918. - Stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca

1924. - Rođena Dara Janeković, novinar i publicista
(Stepaničevo, 01. 12. 1924)

1930. - Rođen Milutin Butković, pozorišni, filmski i TV glumac
(Beograd, 01. 12. 1930 - Beograd, 11. 01. 1997)

1931. - Izdata prva višebojna novčanica u Kraljevini Jugoslaviji sa likom kralja Aleksandra I Karađorđevića, kao i prva novčanica sa likom žene-kraljice Marije Karađorđević

1932. - Rođen Antun Šoljan, književnik
(Beograd, 01. 12. 1932 - Zagreb, 09. 07. 1993)

1934. - Poginuo Sergej Kirov (Kostrikov), sovjetski revolucionar
(Uržum, 15. 03. 1886 - Lenjingrad, 01. 12. 1934)

1935. - Rođen Vudi Alen (Alen Stjuart Konigsberg), američki filmski glumac, režiser i scenarista
(Njujork, 01. 12. 1935)

1935. - Otvorena Gradska bolnica u Beogradu - danas KBC "Zvezdara"

1935. - Rođen Ivica Šerfezi, pop pevač
(Zagreb, 01. 12. 1935 - Zagreb, 28. 05. 2004)

1953. - Umro Kosta Novaković, filmski producent, snimatelj i reditelj, vlasnik bioskopa "Kasina" u Beogradu
(Čačak, 1895 - Beograd, 01. 12. 1953)

1955. - Umro Vladislav Ribnikar, novinar, direktor "Politike", osnivač i prvi direktor TANJUG-a
(Beograd, 15. 06. 1900 - Beograd, 01. 12. 1955)

1971. - Održana 21. sednica Predsedništva SKJ u Karađorđevu

1973. - Umro David Ben Gurion, izraelski političar i državnik, jedan od tvoraca izraelske države i njen prvi premijer
(Plonsk,16. 10. 1886 - Tel Aviv, 01. 12. 1973)

1974. - Umro Lajoš Zilahi, mađarski književnik
(Nađasalonti, 28. 03. 1891 - Sremska Kamenica, 01. 12. 1974)

1981. - Udes aviona Inex-Adria u Ajačiu na Korzici
(poginulo 180 putnika)

1988. - Benazir Buto postala prva žena premijer u islamskom svetu

1990. - Umro Vladimir Dedijer, istoričar i publicista, akademik
(Beograd, 04. 02. 1914 - Boston, 01. 12. 1990)

1997. - Umro Stefan Grapeli, francuski violinista i džez muzičar
(Pariz, 26. 01. 1908 - Pariz, 01. 12. 1997)

2006. - Umro Radislav Majo Đurović, književnik, osnivač i prvi upravnik Malog pozorišta "Duško Radović", sekretar KPZ Beograd
(Danilovgrad, 28. 01. 1931- Beograd, 01. 12. 2006)

2007. - Umro Aleksa Brajović, novinar TANjUG-a , publicista i književnik
(Jelenak, 1923 - Beograd, 01. 12. 2007)

2007. - Umro Ivo Rojnica, ustaški komandant, ratni zločinac
(Cista, 1915 - Buenos Ajres, 01. 12. 2007)

2008. - Umro Radenko Broćić, predsednik Saveza omladine Srbije, potpredsednik grada Beograda, ministar u Vladi Srbije
(Guča, 09. 12. 1922 - 01. 12. 2008)

2008. - Umro ing Ibrahim Latifić, generalni direktor Saveznog zavoda za statistiku, osnivač Društva za istinu o NOB-u
(Livno, 1917 - 01. 12. 2008)

[причалица]

4. decembar

Danas je Vavedenje Presvete Bogorodice, dan kada je, prema hrišćanskom verovanju, mala Marija, kasnije Sveta Bogorodica, prvi put uvedena u hram. Kada je Marija napunila tri godine, njeni roditelji Joakim i Ana doveli su je iz Nazareta u Jerusalim da je predaju Bogu u hram, u kojem je potom boravila devet godina. Smatra se pretežno ženskim praznikom.


1644. - U Minsteru je sazvan prvi evropski mirovni kongres.


1841. - U Beogradu je u "Pozorištu na Đumruku" održana prva predstava s diletantima - drama Jovana Sterije Popovića "Smrt Stefana Dečanskog". Pozorište je organizovao srpski reditelj, scenograf, glumac, pisac i prosvetni radnik Atanasije Nikolić. Tada je štampan prvi pozorišni plakat kod nas i raspisan prvi književno-dramski konkurs za dela "po narodnom karakteru i običajima ustrojenim". Pozorište se održalo samo godinu dana.


1888. - Na Cetinju je rođen jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević, kralj Ujedinitelj. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na francuskoj vojnoj akademiji Sen-Sir, govorio je tečno francuski i ruski. Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Đorđa, a od 1914. Srbijom je kao regent vladao u ime bolesnog oca kralja Petra. Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobedonosnim ratovima od 1912. do 1918. u kojima je ispoljio izuzetnu hrabrost. Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921. Ubijen je prilikom atentata u Marseju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Žan Luj Bartu; atentat su organizovali hrvatske ustaše i italijanski fašisti 9. oktobra 1934. godine.


1890. - Rođen je srpski kompozitor i etnomuzikolog Kosta Manojlović, profesor i prvi rektor Muzičke akademije u Beogradu. Muzičke studije završio je u Oksfordu. Zapisao je veliki broj narodnih melodija, kojima se inspirisao u komponovanju. Napisao je "Spomenicu Stevanu Mokranjcu" i etnomuzikološke studije "Muzičke karakteristike našeg juga", "Muzičko delo našeg sela", "Narodne melodije u istočnoj Srbiji". Dela: ciklusi horova "Žalne pesme", "Pesme zemlje Skenderbegove", "Pesme zemlje Raške", solo pesme, obrade narodnih pesama.


1912. - Posle pobeda u Prvom balkanskom ratu, balkanski saveznici, Srbija, Crna Gora, Grčka i Bugarska, potpisali su primirje s Turskom.


1924. - Umro je srpski lekar dr Vojislav Subotić, vodeći hirurg u Srbiji tog doba, šef hirurškog odeljenja Opštedržavne bolnice u Beogradu, osnivač Medicinskog fakulteta u Beogradu. Objavio je niz radova iz abdominalne hirurgije, urologije, ortopedije.


1961. - Muzej moderne umetnosti izložio je greškom naopačke Matisovu sliku "Le Bateau", koja je tako stajala 47 dana.


1980. - Dva meseca nakon smrti bubnjara Džona Bonama (John Bonham), raspala se kultna grupa Led Zeppelin.


1995. - Ministri inostranih poslova Evropske unije su na sastanku u Briselu suspendovali sankcije Saveznoj Republici Jugoslaviji.

[Bisernica]

5. decembar





Slavni animator Volt Dizni rođen na današnji dan 1901. godine. Muzej Nikole Tesle u Beogradu osnovan 1952. Jedan od vodećih helenista 20. veka Miloš Đurić 5. decembra 1967. godine.

Čuveni američki autor animiranih filmova Volt Dizni rođen je na današnji dan 1901. godine. Dizni je u Holivud stigao iz Kanzas Sitija i uz pomoć nekoliko kolega realizovao seriju crtanih bajki i filmova. Prvi studio otvorio je u jednoj garaži i radio uz nesebičnu pomoć i podršku brata Roja. Septembra 1928. godine, u Njujorku je prikazan film "Parobrod Vili" sa Miki Mausom u glavnoj ulozi. Bio je to Diznijev ulazak u svet besmrtnih. Sledili su zatim dobro poznati likovi: Pluton, tri praseta, a 1934. i legendarni Paja Patak. Nizali su se i dugometražni filmovi: "Snežana i sedam patuljaka", "Pinokio", "Bambi", "Dambo", "Alisa u zemlji čuda"... Dizni je dobio 28 Oskara, a tvrdio je da je samo jedan zaista njegov, i to onaj prvi, dodeljen za kreaciju Mikija Mausa. "Svi ostali pripadaju podjednako svim mojim saradnicima", govorio je. Neumoran, pun novih ideja, Dizni je ostavio crtačku tablu i započeo stvaranje kompanije. Godine 1955. osnovao je u Kaliforniji "Diznilend", ogromni zabavni park inspirisan likovima iz Diznijevog sveta.

Jedan od vodećih helenista 20. veka Miloš Đurić, klasični filolog, član Srpske akademije nauka i umetnosti i predsednik Srpske književne zadruge umro je 5. decembra 1967. godine. Objavio je više od 200 radova iz klasične književnosti i filozofije. Umnogome je izgradio srpsku terminologiju za odgovarajuće grčke mitološke i filozofske pojmove. Objavio je dela "Vidovdanska etika", "Filosofija panhumanizma", "Racionalizam u savremenoj nemačkoj filosofiji", "Problemi filosofije kulture", "Istorija helenske etike", "Ogledi iz grčke filosofije umetnosti", "Aristotelovo etičko učenje", "Iz helenskih riznica", "Platonova akademija i njen politički rad", "Sofisti i njihov istorijski značaj" i "Istorija helenske književnosti".

1360. - Francuski franak ustanovljen kao zvanično sredstvo plaćanja

1791. - Umro Volfgang Amadeus Mocart, austrijski kompozitor (Salcburg, 27. 01. 1756 - Beč, 5. 12. 1791)

1848. - Počela "zlatna groznica" u Kaliforniji

1853. - Umro Jovan Stejić, lekar i književnik (Arad, 06. 12. 1803 - Beograd, 05. 12. 1853)

1870. - Umro Aleksandar Dima - otac, francuski književnik (Vije-Kotre, 24. 07. 1802 - Diep, 05. 12. 1870)

1872. - Rođen Hari Nelson Pilsberi, američki šahovski velemajstor (Somervil, 05. 12. 1872 - Frenkford, 17. 06. 1906)

1890. - Rođen Fric Lang, austrijski filmski reditelj (Beč, 05. 12. 1890 - Los Anđeles, 03. 08. 1976)

1920. - Počela nastava na Šumarskom odseku Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu, datum se obeležava kao dan Šumarskog fakulteta

1925. - Umro Vladislav Rejmont, poljski književnik (Kobilje Vilki, 06. 05. 1868 - Varšava, 05. 12. 1925)

1929. - Stvorena "Viteška organizacija Soko Kraljevine Jugoslavije"

1940. - Umro Jan Kubelik, češki violinista i kompozitor (Prag, 05. 07. 1880 - Prag, 05. 12. 1940)

1946. - Rođen Hoze (Žozep) Kareras, španski operski pevač (Barselona, 05. 12. 1946)

1952. - Osnovan Muzej Nikole Tesle u Beogradu

1970. - Ustanovljen Program Ujedinjenih nacija za volontere

1993. - Umro Milan Đoković, književnik, prevodilac i istoričar književnosti (Beograd, 26. 05. 1908 - Beograd, 05. 12. 1993)

1994. - Počeo sa radom RTV BK Telekom

2005. - Umro Milo Dor (Milutin Doroslavac), austrijski književnik i prevodilac (Budimpešta, 07. 03. 1923 - Beč, 05. 12. 2005)

2006. - Umro David Bronštajn, ukrajinski šahovski velemajstor (Bela crkva, Kijev, 09. 02.1924 - Minsk, 05. 12. 2006)

2007. - Umro Dan Josif, rumunski političar, simbol revolucije protiv komunističkog režima Nikolaja Čaušeskua, 1989. godine, poslanik (1950 - Novosibirsk, 05. 12. 2007)

2007. - Umro Karlhajnc Štokhauzen, nemački kompozitor, pionir elektronske muzike (Burg Modrat, 22. 08. 1928 - Kirten, 05. 12. 2007)

2008. - Umro Aleksej Drugi (Aleksej Mihailovič Ridiger), 15. patrijarh Ruske pravoslavne crkve (Talin, 23. 02. 1929 - Peredelkino, 05. 12. 2008)

[Bisernica]

6. decembar





Nacionalni praznik Finske. Dan "Zmajevih dečijih igara".


1492.- Španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio Haiti

1771.- Umro Đovani Batista Morganji, utemeljivač patološke anatomije (Forli, 25. 02. 1682 - Padova, 06. 12. 1771)

1803.- Rođen Jovan Stejić, lekar i književnik (Arad, 06. 12. 1803 - Beograd, 05. 12. 1853)

1833.- Rođen Jovan Jovanović-Zmaj, književnik (Novi Sad, 06. 12. 1833 - Sremska Kamenica, 14. 06. 1904)

Jovan Jovanović, poznat u dečjem svetu kao čika Jova Zmaj, nesumnjivo je jedan od najomiljenijih i najpopularnijih dečijih pesnika kod nas. Studirao je pravne nauke i medicinu, a kao lekar radio je u Novom Sadu i širom Vojvodine.U Beogradu je jedno vreme bio dramaturg Narodnog pozorišta, podpredsednik Srpske književne zadruge i počasni član Srpske akademije nauka. Bio je urednik više književnih i dečijih časopisa i listova, a po jednom od njih dobio je pesnički nadimak Zmaj. Pisao je rodoljubive,

satirične, humorističke, ali pre svega lirske pesme. Njegova je lirika puna nežnosti kao u "Đulićima" ili dubokog bola u "Đulićima uveocima". Datum rođenja Jovana Jovanovića obeležava se kao Dan "Zmajevih dečijih igara".

1864.- Rođen Nikola Krasnov, arhitekta, akademik (Moskva, 06. 12. 1864 - Beograd, 08. 12. 1939)

1877.- Tomas Edison javno demonstrirao prvi zvučni snimak sa gramofona

1878.- Rođen Radovan Dragović, novinar i političar, jedan od vođa sindikalnog i radničkog pokreta, urednik "Radničkih novina" (Užice, 06. 12. 1878 - Beograd, 07. 01. 1906)

1881.- Rođen Milan Predić, književnik i pozorišni kritičar (Pančevo, 06. 12. 1881 - Beograd, 09. 12. 1972)

1892.- Umro Ernest Verner fon Simens, nemački industrijalac, pionir elektrotehnike (Hanover, 13. 12. 1816 - Berlin, 06. 12. 1892)

1894.- Frenklinov institut iz Filadelfije dodelio Nikoli Tesli Medalju Eliota Kresona kao priznanje za rad na polju struja visokih frekvencija

1921.- Ugovorom između Velike Britanije i Irske, Irska postala članica britanskog Komonvelta

1926.- Umro Klod Mone, francuski slikar (Pariz, 14. 11. 1840 - Živerni, 06. 12. 1926)

1933.- Rođena Donka Špiček, novinar, urednik Programa za decu i mlade TV Beograd (Beograd, 06. 12. 1933)

1933.- Rođen Henrik Mikolaj Gorecki, poljski kompozitor (Černica Ribnik, 06. 12. 1933 - Katovice, 12. 11. 2010)

1942.- Rođen Peter Handke, austrijski književnik (Grifen, 06. 12. 1942)

1959.- Umro Jovan Palavestra, književnik i publicista (Mostar, 25. 04. 1893 - Sarajevo, 06. 12. 1959)

1972.- Umro Aleksandar Gavrić, filmski glumac (Beograd, 28. 05. 1932 - Inđija, 06. 12. 1972)

1983.- Umro Robert Oldrič, američki filmski reditelj i producent (Rod Ajlend, 09. 08. 1918 - Los Anđeles, 06. 12. 1983)

1988.- Umro Roj Orbison, američki rok-muzičar (Vernon, 23. 04. 1936 - Medison, 06. 12. 1988)

1993.- Umro Jevgenij Gavrilovič, pionir ruske kinematografije (29. 09. 1899 - Moskva, 06. 12. 1993)

1993.- Umro Frenk Zapa (Frensis Vinsent Zapa), američki kompozitor (Baltimor, 21. 12. 1940 - Los Anđeles, 06. 12. 1993)

1998.- Umro Radomir Šaper, košarkaš i sportski radnik (Beograd, 09. 12. 1925 - Beograd, 06. 12. 1998)

1998.- Umro Predrag Vitas, novinar, glavni i odgovorni urednik Informativnog programa TV Beograd (Split, 15. 07. 1946 - Beograd, 06. 12. 1998)

1999.- Umro Bogdan Šekler, novinar, književnik i lekar (Podbrđe, 17. 05. 1936 - Beograd, 06. 12. 1999)

2000.- Umro Svetozar Vukmanović - Tempo, političar i publicista (Podgor, 03. 08. 1912 - Reževići, 06. 12. 2000)

2002.- Umro Miloje Šarić, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Novom Sadu, akademik (Nemenikuće, 12. 09. 1925 - Beograd, 06. 12. 2002)

2005.- Umro Gorjan Korunoski, dirigent, pijanista i kompozitor, umetnički direktor i šef dirigent Opere Madlenianum (Prilep, 29. 01. 1961 - Beograd, 06. 12. 2005)

[Bisernica]

7. decembar





Na današnji dan rođen slikar Uroš Predić. Sklopljen nemačko-poljski sporazum o granici na Odri i Nisi. Japan bez objave rata napao Perl Harbur na Havajima, a nešto kasnije predsednik SAD Frenklin Ruzvelt objavio je da je njegova zemlja ušla u Drugi svetski rat.

Godine 1857. na današnji dan rođen je Uroš Predić, slikar i akademik. Svojim stvaralaštvom je obeležio više epoha naše umetnosti i bio savremenik glavnih tokova srpskog slikarstva. Najpoznatiji je po pejzažima i portretima koji su mu obezbedili visoko mesto u srpskom slikarstvu. Za života je naslikao preko hiljadu portreta, među kojima su gotovo sve istaknute ličnosti Srbije krajem 19. i prve polovine 20. veka. Izradio je i veliki broj ikona, zatim istorijske žanr- kompozicije, dela sa biblijskom tematikom, ikonostase. Slavljen je i hvaljen kao jedan od najvećih majstora srpskog slikarstva, ali zatim i osporavan kao tradicionalista i primer okorelog akademizma koji se suprostavlja novom i modernom. (Orlovat, 07. 12. 1857 - Beograd, 11. 02. 1953)

Godine 1941. Japan je bez objave rata napao američku pomorsku bazu u Perl Harburu na Havajima, a nekoliko časova kasnije predsednik SAD Frenklin Ruzvelt objavio je da je njegova zemlja ušla u Drugi svetski rat. Mučkim napadom naneti su ogromni gubici mornarici SAD i Japan je stekao veliku prednost u prvoj fazi rata na Pacifiku. Potopljeni su gotovo svi ratni brodovi SAD u tom delu sveta, osim nosača aviona koji su tog dana bili na pučini. Na zemlji je uništeno 178 aviona, 3.303 vojnika su poginula, a 1.272 ranjena.

43.p.n.e. - Ubijen Marko Tulije Ciceron, rimski političar, filozof i književnik (Arpinum, 03. 01. 106. p.n.e - Formije, 07. 12. 43. p.n.e)

1732. - Prikazana prva predstava na sceni Kraljevske opere Kovent garden

1834. - Rođen Valtazar Bogišić, pravnik i političar (Cavtat, 07. 12. 1834 - Rijeka, 24. 04. 1908)

1863. - Rođen Pjetro Maskanji, italijanski kompozitor (Livorno, 07. 12. 1863 - Rim, 02. 08. 1945)

1890. - Rođen Stevan Jakovljević, književnik i biolog, profesor Univerziteta u Beogradu(Kruševac, 07. 12. 1890 - Beograd, 02. 11. 1962)

1894. - Umro Ferdinand Leseps, francuski inženjer (Versaj, 19. 11. 1805 - La Šne, 07. 12. 1894)

1897. - Rođen Lazar Pontičeli, legionar, poslednji veteran francuske armije iz Prvog svetskog rata (Betola, 07. 12. 1897 - Pariz, 12. 03. 2008)

1914. - Skupština Srbije usvojila "Nišku deklaraciju" o ujedinjenju južnoslovenskih naroda u zajedničku državu

1924. - Rođena Jovanka Budisavljević Broz, supruga Josipa Broza Tita (Pećani, 07. 12. 1924)

1927. - Rođen Vlastimir Peričić, kompozitor i muzikolog, profesor Fakulteta muzičke umetnosti - u Beogradu, akademik (Vršac, 07. 12. 1927 - Beograd, 01. 03. 2000)

1928. - Rođen Avram Noam Čomski, američki lingvista i publicista, profesor Univerziteta u Masačusetsu, proglašen za najvećeg intelektualca sveta (Filadelfija, 07. 12. 1928)

1930. - Rođena Breda Kalef, operska pevačica (Beograd, 07. 12. 1930)

1946. - Usvojen Zakon o nacionalizaciji privatnih preduzeća u FNRJ

1955. - Rođen Predrag Marković, izdavač, političar i državnik, predsednik Narodne skupštine Srbije (Čepur, 07. 12. 1955)

1970. - Sklopljen nemačko-poljski sporazum o granici na Odri i Nisi

1988. - Katastrofalni zemljotres u Jermeniji

1993. - Umro Blaže Koneski, makedonski književnik (Nebregov, 19. 12. 1921 - Skoplje, 07. 12. 1993)

1995. - Umro Džejms Reston, američki novinar (Klajdbenk,03. 11. 1909 - Vašington, 07. 12. 1995)

1996. - Umro Desimir Žižović-Buin, samouki strip-crtač i ilustrator (Gornji Branetići, 12. 05. 1920 - Gornji Milanovac, 07. 12. 1996)

2001. - Umro Dušan Nonin, akademski slikar i konzervator (Bačko Petrovo Selo, 18. 08. 1924 - Novi Sad, 07. 12. 2001)

2001. - Umro Milorad Gončin, književnik, novinar i urednik časopisa (Gačani, 13. 02. 1931 - 07. 12. 2001)

2001. - Umro Vojin Partonić, novinar i urednik "Politike" i "Politike ekspres" (Beograd, 14. 05. 1948 - Beograd, 07. 12. 2001)

2007. - Umro Dušan Pekić, general- pukovnik, narodni heroj (Međeđak, 23. 06. 1921 - Beograd, 07. 12. 2007)

2010. - Umrla Dubravka Vojvodić, filmski kritičar, novinar i urednik Programa 202 Radio Beograda (Beograd, 30. 01. 1949 - Beograd, 07. 12. 2010)

[Bisernica]

8. decembar





Engleski filozof Herbert Spenser umro na današnji dan 1903. godine. Crvena zvezda u Tokiju 1991. godine osvojila titulu svetskog šampiona u fudbalu. Slikar Milić od Mačve umro 8. decembra 2000. godine.

Engleski filozof i sociolog Herbert Spenser preminuo je na današnji dan 1903. godine. Nastojao da sistematizuje sfere humanističkih nauka na osnovu pojmova razvitka, prilagođavanja i progresa i smatrao je da je osnovni zadatak filozofije da otkriva zakonitosti važeće za oblasti socijalnih odnosa. Pre Čarlsa Darvina počeo je da razvija evolucionistička shvatanja, i iz njih je izvodio i neke društvene teorije. Poznat je po organskoj teoriji društva i biologizovanju društvenih pojava. Spenser je začetnik teorije organicizma. Njegova najpoznatija dela su "Sistem sintetičke filozofije", "Uvod u studije sociologije", "Faktori organske evolucije", "Klasifikacija nauka" i "Autobiografija".

Slikar i književnik Milić Stanković - Milić od Mačve umro je 8. decembra 2000. godine. Studirao je slikarstvo na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu. Živeo je i stvarao u Belotiću Mačvanskom, Beogradu, na Zlatiboru, u Parizu, Ženevi i na grčkom ostrvu Paros. Bio je član grupe "Medijala", sa kojom je izlagao od 1955. godine. Prvu samostalnu izložbu je imao u Beogradu 1959, a prvu inostranu u Ženevi, 1964. godine. Od tada je bez prekida izlagao u zemlji i inostranstvu. "Mačvansku slikarsku i pesničku školu" osnovao je u Belotiću 1967. godine. U umetnikovom zdanju na Zvezdari osnovana je 1966. godine Zadužbina koja nosi njegovo ime. Značajan deo svog života i rada slikar je posvetio i literarnom stvaralaštvu. "Čarobnjak srpskog slikarstva" dosledno je bio opredeljen za figurativnu fantastiku. Milićevo rano slikarstvo inspirisala je zavičajna Mačva, narodni običaji i legende. Kasnije svoju umetnost nadgrađuje simbolikom pravoslavlja, kosovskim mitom, kao i inostranim uticajima. I sam nadrealista, bio je verni poštovalac Salvadora Dalija. Najznačajniji likovni ciklusi Milića od Mačve posvećeni su istorijskom Beogradu, Hilandaru, Karađorđu. Uradio je i životopis Voždovačke crkve u Beogradu.

65. p.n.e. - Rođen Horacije, rimski književnik (Venuzija, 08. 12. 65. p.n.e - Rim, 27. 11. 8. p.n.e)

1638. - Umro Ivan (Dživo) Gundulić, književnik (Dubrovnik, 08. 01. 1589 - Dubrovnik, 08. 12. 1638)

1822. - Rođen Jakov Ignjatović, književnik (Sentandreja, 08. 12. 1822 - Novi Sad, 05. 07. 1889)

1832. - Rođen Bjernsorn Bjernsterne, norveški književnik, nobelovac (Kvikne, 08. 12. 1832 - Pariz, 26. 04. 1910)

1865. - Rođen Jan Sibelijus, finski kompozitor (Tevastehus, 08. 12. 1865 - Jevenpje, 20. 09. 1957)

1891. - Rođen Milivoje Pavlović, lingvista i književni istoričar (Niš, 08. 12. 1891 - Beograd, 19. 01. 1974)

1903. - Umro Herbert Spenser, engleski filozof, sociolog i književnik (Derbi, 27. 04. 1820 - Brajton, 08. 12. 1903)

1925. - Rođen Semi Dejvis, američki glumac, pevač i igrač (Harlem, 08. 12. 1925 - Los Anđeles, 16. 05. 1990)

1925. - Objavljena knjiga Adolfa Hitlera "Majn Kampf" (Mein Kampf)

1926. - Rođen Stevo Žigon, pozorišni, filmski i TV glumac i reditelj (Ljubljana, 08. 12. 1926 - Beograd, 28. 12. 2005)

1934. - Rođen Zoran Petrović, spiker Radio Beograda (Beograd, 08. 12. 1934 - Beograd, 18. 07. 2005)

1935. - Rođen Slobodan-Boda Marković, književnik, reditelj, urednik Dramskog programa Radio Beograda (Beograd, 08. 12. 1935 - Beograd, 30. 01. 2006)

1939. - Umro Nikola Krasnov, arhitekta, akademik (Moska, 06. 12. 1864 - Beograd, 08. 12. 1939)

1941. - SAD objavila rat Japanu u Drugom svetskom ratu

1943. - Rođen Džim Morison, američki kompozitor, pesnik i pevač grupe "Dors" (Melburn, Florida, 08. 12. 1943 - Pariz, 03. 07. 1971)

1954. - Potpisan "Novosadski dogovor" o srpsko-hrvatskom književnom jeziku

1955. - Rođen Milenko Zablaćanski, pozorišni, filmski i TV glumac i reditelj (Bogatić, 08. 12. 1955 - Beograd, 22. 01. 2008)

1966. - Potpisan međunarodni sporazum o razoružanju u kosmosu

1978. - Umrla Golda Meir (Golda Mabovič Mejrson), izraelski političar i državnik, prva žena premijer Izraela (Kijev, 03. 05. 1898 - Jerusalim, 08. 12. 1978)

1980. - Ubijen Džon Lenon, rok muzičar, član grupe "Bitlsi" (Liverpul, 09. 10. 1940 - Njujork, 08. 12. 1980)

1980. - Umro Petar Trifunović, šahovski velemajstor (Dubrovnik, 31. 08. 1910 - 08. 12. 1980)

1991. - Crvena zvezda u Tokiju osvojila titulu svetskog šampiona u fudbalu

1994. - Objavljen prvi broj novina "Vranjske"

1995. - Umro Robert Periš, američki filmski glumac i režiser (Kolumbus, 04. 01. 1916 - Njujork, 08. 12. 1995)

1996. - Umro Marin Soresku, rumunski književnik (Bulzesti, 19. 02. 1936 - Bukurešt, 08. 12. 1996)

2001. - Umro Vančo Čavdarski, dirigent, umetnički rukovodilac Simfonijskog orkestra RTB-a (Vladimirovo, 03. 03. 1930 - Brizbejn, 08. 12. 2001)

2001. - Umro Mirza Delibašić, košarkaš, reprezentativac Jugoslavije (Tuzla, 09. 01. 1954 - Sarajevo, 08. 12. 2001)

[Bisernica]

9. decembar





Književnik Džon Milton rođen na današnji dan 1608. godine, slikarka Ljubica-Cuca Sokić 1914. godine, glumac Kirk Daglas 1916. godine. Medicinski fakultet u Beogradu slavi svoj dan.


Engleski pisac Džon Milton rođen je na današnji dan 1608. godine u Londonu. Jedan je od najvećih pesnika u svetskoj literaturi, izuzetno obrazovan, snažna ličnost visokog morala i značajan mislilac. Posle pogubljenja kralja Čarlsa Prvog 1649. godine sasvim se posvetio politici i sem nekoliko soneta pisao je samo prozu, raspravljajući o različitim političkim i verskim pitanjima. Do obnove monarhije 1660. bio je latinski sekretar Državnog saveta. Oslepeo je 1652, a kad je monarhija obnovljena dopao je zatvora i izgubio veći deo imanja i od tada do smrti vratio se poeziji. Slep, siromašan i razočaran spevao je najveća dela: Izgubljeni raj, religiozni ep u 12 pevanja o pobuni Satane i njegovih anđela protiv nebeskog Samodršca, o padu Čoveka i obećanju spasenja, Vraćeni raj, ep u četiri pevanja o spasenju i Hristovoj pobedi nad Satanom i Samson Agonistes, tragediju inspirisanu biblijskom pričom o Samsonu koju je napisao po ugledu na grčke tragedije. Umro je 1674. godine u Londonu.

Na današnji dan 1914. godine u Bitolju, rođena je Ljubica-Cuca Sokić, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, akademik. Ona je Umetničku školu sa Akademskim tečajem završila u Beogradu, kao đak Bete Vukanović, Ljube Ivanovića, Vase Pomorišca i Ivana Radovića. Za vreme studijskog boravka u Parizu, 1937. godine, izlagala je sa grupom jugoslovenskih umetnika. Prvu samostalnu izložbu u Beogradu imala je u "Cvijeti Zuzorić" 1939. godine. Sledile su mnogobrojne grupne i samostalne izložbe u zemlji i inostranstvu. Jedan je od osnivača grupe "Desetorica". Od 1948. godine bila je profesor Akademije za likovnu umetnost u Beogradu. Kao mlad umetnik, Sokićeva je bila tipičan predstavnik beogradske realističke slikarske škole. U posleratnoj fazi, pedesetih godina, okreće se modernizmu i likovnoj apstrakciji. Držeći se svojih omiljenih tema - pejzaži, portreti, mrtva priroda, prihvatila je analitički odnos prema slikarskoj temi, ali na način da nikad nije izgubila karakter poetskog, lirskog doživljaja. Dugi umetnički put Ljubice Sokić, jednog od naših najznačajnijih savremenih likovnih stvaralaca, predstavljen je na velikoj retrospektivnoj izložbi u Galeriji SANU, 1995. godine. Umrla je u Beogradu 2009. godine.

1641 - Umro Anton Van Dajk, flamanski slikar (Antverpen, 22. 03. 1599 - London, 09. 12. 1641)

1877 - Osnovano Prvo trezvenjačko društvo u Srbiji

1905 - Francuska usvojila zakon o odvajanju crkve od države

1909 - U Beču počeo "Fridjungov proces" (trajao do 22. 12. 1909)

1910 - Umro dr Laza Kostić, advokat, književnik i novinar, akademik (Kovilj, 12. 02. 1841 - Beč, 09. 12. 1910)

1916 - Rođen Kirk Daglas (Isur Danijelovič), američki filmski glumac i producent (Njujork, 09. 12. 1916)

1919 - Rođen Slobodan Glumac, novinar, osnivač Večernjih novosti (Prijedor, 09. 12. 1919 - Beograd, 23. 07. 1990)

1920 - Osnovan Medicinski fakultet u Beogradu

1921 - Umro Živojin Jurišić, botaničar (Cara Bara, 11. 07. 1863 - Beograd, 09. 12. 1921)

1925 - Rođen Radomir Šaper, košarkaš i sportski radnik (Beograd, 09. 12. 1925 - Beograd, 06. 12. 1998)

1925 - Rođena Irma Flis, novinar i filmski kritičar Radio Beograda (Gorica, 09. 12. 1925 - Ljubljana, 08. 01. 2005)

1929 - Rođen Džon Kasavetis, američki glumac, reditelj, scenarista i producent (Njujork, 09. 12. 1929 - Los Anđeles, 03. 02. 1989)

1932 - U Madridu osnovana Međunarodna unija za telekomunikacije (ITU)

1934 - Rođena Džudi Denč, engleska pozorišna i filmska glumica, dobitnica "Oskar"-a (Jorkšir, 09. 12. 1934)

1940 - Otvoren front u Severnoj Africi u Drugom svetskom ratu

1942 - Rođen Dragan Mojović, slikar (Beograd, 09. 12. 1942)

1948 - Generalna skupština OUN usvojila Konvenciju o sprečavanju i kažnjavanju genocida

1972 - Umro Milan Predić, književnik i pozorišni kritičar (Pančevo, 06. 12. 1881 - Beograd, 09. 12. 1972)

1975 - Rođen Aleksandar Karakašević, stonoteniser, reprezentativac (Zemun, 09. 12. 1975)

1989 - Umro Jovan Đorđević, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, akademik (Beograd, 12. 03. 1908 - Beograd, 09. 12. 1989)

1994 - Umro Dušan Vukajlović, književnik (Pančevo, 20. 01. 1948 - Beograd, 09. 12. 1994)

1997 - Umro Lazar Udovički, general i diplomata, španski borac (Budimpešta, 22. 03. 1915 - Beograd, 09. 12. 1997)

2008 - Civilna misija Euleks raspoređena na Kosovu i Metohiji

2008 - Umro Bela Buranj, etnograf i publicista, profesor Medicinskog fakulteta u Novom Sadu (Senta, 12. 02. 1931 - 09. 12. 2008)

2008 - Umro Dražen Jerković, fudbaler, reprezentativac Jugoslavije (Šibenik, 06. 08.1936 - Zagreb, 09. 12. 2008)